Duurzame materiaaltechnologie voor additive manufacturing Karel Van Acker,

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Duurzame materiaaltechnologie voor additive manufacturing Karel Van Acker, 2013.05.31"

Transcriptie

1 Duurzame materiaaltechnologie voor additive manufacturing Karel Van Acker, Enkele basisprincipes van duurzaam materialenbeheer Bedrijven en maatschappij zijn zich meer en meer bewust van de afhankelijkheid van ons welzijn van materialen, een afhankelijkheid die onder druk staat door de (economische) schaarste van materialen en de milieu- impact van het winnen, verwerken, gebruiken en afdanken van materialen. Een duurzaam materialenbeheer zoekt deze druk te verminderen. Duurzaam materialenbeheer is een benadering die duurzaam gebruik van materialen en grondstoffen aanmoedigt, door het integreren van een reeks acties die bedoeld zijn om de negatieve effecten op het milieu te vermijden en om onze natuurlijk kapitaal (bronnen en omgeving) te beschermen doorheen de levenscycli van materialen, rekening houdend met economische efficiëntie en sociale rechtvaardigheid. (OESO definitie). De EU heeft in haar roadmap to a resource efficient Europe een aantal oplossingsrichtingen voor duurzaam materialenbeheer (DMB) voorop gesteld, samengevat als: recyclage, materiaalsubstitutie en duurzame ontginning. Hoewel er veel paden voor DMB bestaan, en een combinatie van verschillende paden onontbeerlijk zal zijn om tot een echte materiaaltransitie te komen, is de keuze van benadering die we maken niet neutraal. De eerste te volgen route is diensten te leveren aan de maatschappij met een minimum aan materialen om deze dienst te materialiseren, ook wel dematerialiseren genoemd. Dit gaat in de eerste plaats over nieuwe businessmodellen, zoals product- dienst- combinaties (poolen, sharen, leasen, outsourcen ). Andere, zachtere vormen van dematerialiseren zijn materiaalintesifiëring in producten (bijvoorbeeld door meer functies in één product te combineren, of door producten met een langere levensduur), procesintensifiëring, verbeterde productdesigns. Een volgende route is deze van de hernieuwbaarheid van materialen: materialen die we gebruiken, moeten we zoveel mogelijk opnieuw kunnen gebruiken. Effectief en efficiënt gesloten materiaalkringen zijn noodzakelijk. Dit kan in de technosfeer, door producten te hergebruiken, materialen te herwinnen en te recycleren. Dit kan echter ook door gebruik te maken van de cycli in de natuur en biogebaseerde materialen te ontwikkelen, die geen bijkomende impact leggen op de leefomgeving. Levenscyclusanalyses tonen echter over het algemeen aan dat de impact van hergebruik, of van recycleren, vaak kleiner is dan van biodegradeerbare materialen. Een combinatie biogebaseerd, met recyclage achteraf (ipv biodegradatie) scoort dan logischerwijze nog beter. Recyclage kan pas efficiënt zijn indien de afdankingsfase en mogelijk gebruik in een volgende cyclus van in het design van het product is meegenomen ( design for recycling). Kringen sluiten is nooit waterdicht, dit is thermodynamisch gezien niet realiseerbaar. Er is steeds een zeker verlies aan materiaal of kwaliteit. Dit betekent dat het goed is om voor zeldzame materialen substituten te zoeken en in te zetten. Bij ontwikkeling van materialen en producten wordt daarbij aandacht gegeven aan de zogenaamde elementen van de hoop, die overvloedig beschikbaar zijn (d.i. C, N, O, S, Cl en Na, Mg, Al, Si, K, Ca, Fe). Daarnaast verdient functionele substitutie bijzondere aandacht: dit is het verminderen van de milieudruk (in de eerste plaats energieverbruik) tijdens gebruik van materiaal, zoals bijvoorbeeld lichtgewicht materialen in transport en andere dynamische toepassingen. De laatste route is de nieuwe grondstoffen die toch nog noodzakelijk zijn, duurzaam te ontginnen. Hoewel weinig grondstoffen regionaal worden ontgonnen, kunnen bedrijven en consumenten hier onrechtstreeks invloed op uitoefenen door bijvoorbeeld het eisen van bepaalde duurzaamheidscriteria bij leveranciers. KVA/KULEUVEN - paper.docx/v140407

2 2 Duurzaam materialenbeheer toegepast op AM Deze algemene principes kunnen nu vertaald worden naar de bijdrage die additive manufacturing zou kunnen leveren aan duurzaam materialenbeheer. De meest voor de hand liggende bijdrage is in het dematerialiseren, meer bepaald in het verminderen van het materiaal- of grondstoffenverbruik voor een bepaald product. Inherent aan de productiewijze is dat (ongeveer) enkel die hoeveelheid materiaal wordt gebruikt als er nodig is voor het materiaal, in tegenstelling tot andere verwerkingstechnieken. Voor metaal gebaseerd AM technologie is dit vandaag reeds zo, bij polymeer gebaseerd AM is er echter nog verbetering mogelijk. Verder is het ook een productietechniek waarbij minder verbruiksgoederen nodig zijn, zoals koelvloeistof of smeermiddelen, en wordt het maken van matrijzen overbodig. Minder materiaalverbruik is echter ook mogelijk door een verbeterd design, waarbij bijvoorbeeld holle structuren mogelijk zijn. Additive manufacturing (bijvoorbeeld laser cladden) zou in principe ook kunnen gebruikt worden voor herstellen van componenten, en in ieder geval wordt AM vaak ingezet voor het vervaardigen van vervangstukken of spare parts in complexere producten, zodat de levensduur van het geheel verlengt. De impact op de leefomgeving kan in verschillende fasen van een productcyclus worden gereduceerd. Evident is de mogelijkheid om lokaal producten te maken, terwijl het ontwerp gelijk waar ter wereld kan zijn gemaakt en digitaal verzonden. Zo worden enkel de bytes en niet het materiaal getransporteerd, en wordt de milieukost van het vervoer uitgespaard. Bovendien laat de enorme vrijheid in design toe om complexe stukken uit één geheel te maken, wat de supply chain vereenvoudigt: ipv van honderden verschillende onderdelen, die typisch ook in veel verschillende bedrijven worden gemaakt en geassembleerd, volstaat het één stuk via AM te maken, op één plaats. Een kanttekening moet gezet worden bij het energieverbruik tijdens de verwerking, die vrij hoog is in het geval van metalen. Verbeteringen tot 60% energieverbruik zijn echter mogelijk[1]. Bovendien is de energie- inhoud van de metaalpoeders groot, hoewel er verdere ontwikkelingen zijn om op energie- efficiëntere (en goedkopere) manier bijvoorbeeld Ti poeder voor AM te maken. Verder bieden de enorme mogelijkheden in ontwerp van AM stukken kansen om producten te maken die efficiënter zijn in gebruik (functionele substitutie), zoals bijvoorbeeld speciaal gevormde matrijzen met koelkanalen die onmogelijk anders te maken zijn dan met AM. Hernieuwbaarheid van materialen gebruikt in AM is in principe mogelijk, maar dit is nog in het begin van ontwikkeling. Er kunnen zowel materialen worden gebruikt die recycleerbaar zijn, zowel als biogebaseerde materialen. Hierop wordt verder ingegaan in de paragraaf over trends in materiaalontwikkeling. Tenslotte heeft AM ook impact op de economische en sociale dimensie van duurzaamheid. Economisch is er ondermeer het vermijden van voorraden van producten, en de mogelijkheid om custom made te gaan werken. AM is geschikt om lokaal te produceren, dichter bij de klant en met een toegevoegde waarde voor de lokale economie, met andere woorden: AM kan een de- globalisatie van de materiële productie inluiden. Een negatief aspect van AM is het gevaar dat er rebound effecten zijn aan de mogelijkheid om op eenvoudige en goedkope manier allerlei gadgets te maken, met uiteindelijk een groter totaal materiaalverbruik als gevolg. 3 Huidige materialen voor AM en barriers Momenteel is het palet aan materialen die geschikt zijn voor AM eerder beperkt. Over het algemeen worden slechts een 20- tal materialen commercieel gebruikt voor AM, wat in schril contrast staat met de bij benadering soorten materialen en legeringen. KVA/KULEUVEN - paper.docx/v /5

3 Hoewel AM het eerst ontwikkeld voor polymeren en meest wordt toegepast, zijn er maar weinig polymeren bruikbaar voor AM en is bovendien het mechanisme waarmee polymeer gesinterd wordt nog niet volledig begrepen. Het meest gebruikte polymeer tot op vandaag is nylon (PA12 en PA11), en in mindere mate polycarbonaat (PC) en polystyreen (PS). Producten uit PA12 gemaakt zijn bijna volledig compact, maar vertonen toch nog enkele poriën die zwakke punten zijn in de structuur. Dit heeft te maken met de viscositeit van het polymeer. De lage viscositeit die nodig is om bij het gedeeltelijk smelten van de polymeerkorrels de structuur goed te vullen, is niet compatibel met de vereiste om hoog moleculaire polymeren te gebruiken voor functioneel sterke producten. PA12 wordt vooral gebruikt voor stijve en harde structuren. Indien een elastisch product gemaakt moet worden, kan een polyester gebaseerd polymeer in AM worden gebruikt. Naast de vermelde polymeren wordt in AM ook wel PMMA gebruikt, maar dit is als binder voor metaal of keramische poeders, en wordt tijdens de verwerking terug uit de structuur ontbonden. Tenslotte kan het polymeer ook versterkt worden, vooral door glasvezels, Cu, Al of SiC. Op deze manier wordt een composiet bekomen met betere mechanische eigenschappen dan het zuivere polymeer. De tweede meest gebruikte materialenfamilie in AM zijn de metalen. Gekende voorbeelden zijn producten uit roestvast staal, aluminium en titaan (Ti6Al4V), maar ook cobalt chroom, gereedschapsstaal, goud, zilver.. De mogelijke variaties zijn hier op dit moment groter dan voor de polymeren, en zijn ook afhankelijk van het type proces dat voor AM wordt gebruikt (hier kan verder niet op ingegaan worden, een goed overzicht is te vinden in [2]). Het dient hier wel opgemerkt te worden dat nabewerking van het oppervlak vrijwel steeds noodzakelijk blijft, maar vooral afhankelijk is van de korrelgrootte van de gebruikte poeders. Verder is er ook een omgekeerd verband tussen dichtheid van het metallisch stuk en productiviteit van AM om het stuk te maken. Keramische materialen zijn bijzonder interessant om door AM vormgegeven te worden, omdat andere bewerkingstechnieken vaak moeilijk zijn. Toch staat additive manufacturing van keramische materialen veel minder ver dan van polymeren en metalen. Hoewel AM de laatste jaren een enorme groei gekend heeft in toepassingen, zijn state- of- the- art AM technologieën nog maar in staat om aan alle technologische vereisten te voldoen voor ongeveer 5% van de onderdelen in de luchtvaart en auto- industrie, ongeveer 7% in de energie- industrie en 15 à 20% in de huishoudtoestellen[3]. AM experten wereldwijd zijn het erover eens dat de grootste technologische barrières voor de grootschalige doorbraak van AM in de maakindustrie, luchtvaart, auto- en medische industrie zijn: het gebrek aan een breed palet aan materialen reeds beschikbaar voor AM, nood aan legeringen die gedesigned zijn voor AM onvoldoende en niet consistente materiaal en product eigenschappen (met variaties van machine tot machine) trage ontwikkeling van nieuwe materialen, nood aan predictieve modellen nood aan betere geïntegreerde procescontrole en modellen om interactie machine/materiaal bij te sturen lage productiesnelheden Een beter inzicht in de interactie tussen materialen en verwerkingsprocessen (in casu AM) is een eerste voorwaarde om deze barrières te kunnen wegwerken. KVA/KULEUVEN - paper.docx/v /5

4 4 Trends in materiaaltechnologie voor AM In het algemeen is er een trend van convergentie tussen wetenschapsdomeinen en technologieën. In de allereerste plaats is het duidelijk dat materiaalontwikkeling en ontwikkeling in verwerkingsmethoden dichter bij elkaar komen en hand in hand moeten gaan. Meer algemeen wordt ook veel gesproken over de convergentie tussen nano- technologie, bio- technololgie, informatie- technologie en cognitieve wetenschappen. Als productieplatform met enorme flexibiliteit in design, lijkt AM geschikt om deze convergentie verder gestalte te geven en die verschillende disciplines te integreren in één product [4]. Een laatste algemene trend in materiaaltechnologie is deze naar groene en duurzame materialen. De ontwikkeling van biogebaseerde en recycleerbare materialen is niet specifiek voor AM, maar is zeker ook aanwezig. AM kan echter wel een grote rol spelen in meer lokale, gesloten materiaalkringen en duurzamere producten. Naast deze trends in materialen voor AM, zijn er uiteraard ook trends in de AM technologie zelf, businessmodellen en IP, en is er bijvoorbeeld een duidelijke trend om prioritair meer aandacht te besteden aan het benutten van de designmogelijkheden met AM. Hieronder worden enkele trends specifiek voor materiaalontwikkeling verder besproken. 4.1 Verbreden palet materialen, specifiek voor AM Wil AM als technologie volledig doorbreken, dienen er meer materialen beschikbaar te komen voor gebruik met AM. Materialen worden niet as such ontwikkeld, maar samen met en gericht op de verwerkingstechniek. Een goed voorbeeld van dergelijke geïntegreerde ontwikkeling is het SIM STREAM programma. Deze materiaalontwikkeling richt zich in eerste plaats op specifieke mono- materialen of legeringen. Bij de polymeren is er bijvoorbeeld heel wat onderzoek en ontwikkeling om ook andere semi- kristallijne polymeren (naast PA), zoals polyethyleen (PE), inzetbaar te maken. Verder is er ook ontwikkeling in PEEK en PCL, die interessant zijn omwille van hun biocompatibiliteit [2]. Bij metaallegeringen wordt onderzoek gedaan op de met AM moeilijker te verwerken materialen zoals bijv. koper. Daarnaast is er een trend om meer hybride materiaalsystemen te ontwikkelen, zoals composietmaterialen met glasvezels of keramische deeltjes, en functionaly graded waarbij de samenstelling geleidelijk verandert naar het oppervlak of specifieke sites in het product toe, om ze lokaler slijtvaster, harder, slijtvaste, corrosiebestendiger, te maken. Op deze manier kunnen producten gemaakt worden met precies die specifieke eigenschap waar deze gewenst is. 4.2 Biocompatibiliteit en biomaterialen AM wordt nu reeds gebruikt in biomedische toepassingen en vindt er zelfs een grote markt. De toekomstige mogelijkheden zijn echter nog veel groter. AM is zeer geschikt om implantaten te maken, met een geschikte sterkte en porositeit en biocompatibel gemaakt voor het bevorderen van celgroei. Er is ook onderzoek naar zogenaamde bio- printers waarbij menselijk weefsel rechtstreeks wordt geprint en op lange termijn kan gebruikt worden voor het printen van organen. De kunst is om geprinte cellen lang genoeg in leven te houden om weefsels te vormen. Vaak houden geprinte lagen van cellen het niet lang genoeg vol om daadwerkelijk functionerende weefsels te vormen. Het systeem zou goed genoeg werken om organen te kweken met bloedvaten en orgaanspecifieke cellen, maar de ontwikkeling heeft nog een lange weg te gaan. Een andere toepassing is printen van voedsel. Door bijvoorbeeld vet, eiwitten en suiker te printen, gecombineerd met water, kleurstof en aroma's zou je (bijna) elk product kunnen maken. Dit kunnen KVA/KULEUVEN - paper.docx/v /5

5 producten analoog aan bestaande voedingswaren zijn, maar het biedt ook de mogelijkheid om bijvoorbeeld smakelijke en aantrekkelijke vleesvervangers te maken van eiwitten uit algen. Hiermee zou de vleescomnsumptie drastisch kunnen veranderen. 4.3 Nanomaterialen Een voorbeeld van nieuwe opportuniteiten is AM van nanocomposieten. Metallische nanodeeltjes kunnen bijvoorbeeld zorgen voor een lagere sintertemperatuur (lagere temperatuur van productie), grotere dichtheid en minder krimp, en kan dus de kwaliteit en efficientie van AM verbeteren. Koolstof nanobuisjes kunnen maken dat het product betere mechanische eigenschappen heeft, en tegelijkertijd beter elektrisch en thermisch geleidbaar. Keramische nanodeeltjes kunnen toegevoegd worden omwille van de mechanische eigenschappen en slijtageweerstand. 4.4 Recycleerbaarheid en duurzaamheid Hoewel AM beschouwd wordt als een materiaalefficiënt proces, is de recycleerbaarheid van het gebruikte poeder eerder laag. Dit is vooral zo bij polymeren, omwille van de invloed van veroudering op het gedrag van het poeder tijdens verwerking. Verdere materiaalontwikkeling wil hier aan tegemoetkomen, en dit voordeel van AM ten volle benutten. Meer nog, AM heeft het potentieel om een zero- waste verwerkingsproces te zijn voor een brede waaier aan structurele en functionele toepassingen met een gereduceerde LCA impact en met de mogelijkheid om de kringlopen effectief lokaal te sluiten. Referenties: 1. Frazier, W., Direct Digital Manufacturing of Metallic Components: Vision and Roadmap. 2010: p Kruth, J.P., et al., Consolidation phenomena in laser and powder- bed based layered manufacturing. Annals of the CIRP, EU FP7 project DirectSpare, Generic roadmap for spare parts markets, Campbell, T., et al., Could 3D Printing Change the World? - Technologies, Potential, and Implications of Additive Manufacturing, in Strategic Foresight Report2011, Atlantic Council. KVA/KULEUVEN - paper.docx/v /5

HERSTELLEN EN VERBETEREN VAN ONDERDELEN D.M.V. LASERCLADDEN.» J. Lambrecht» Laser Cladding Venture

HERSTELLEN EN VERBETEREN VAN ONDERDELEN D.M.V. LASERCLADDEN.» J. Lambrecht» Laser Cladding Venture HERSTELLEN EN VERBETEREN VAN ONDERDELEN D.M.V. LASERCLADDEN» J. Lambrecht» Laser Cladding Venture LASERCLADDEN Beschrijving Karakteristieken Toepassingen Ontwikkelingen Slotwoord & vragen WAT IS LASERCLADDEN?

Nadere informatie

3D opbouwen van metaalproducten direct vanuit een CAD/CAM omgeving of puntenwolk Ook wel Additive Manufacturing genoemd Gebaseerd op Layer Technology

3D opbouwen van metaalproducten direct vanuit een CAD/CAM omgeving of puntenwolk Ook wel Additive Manufacturing genoemd Gebaseerd op Layer Technology 3D opbouwen van metaalproducten direct vanuit een CAD/CAM omgeving of puntenwolk Ook wel Additive Manufacturing genoemd Gebaseerd op Layer Technology Materialiseren van een virtueel ontwerp c.q. realiseren

Nadere informatie

WWW.MMBTOOLS.NL INFO@MMBTOOLS.NL. Wat is Hardmetaal?

WWW.MMBTOOLS.NL INFO@MMBTOOLS.NL. Wat is Hardmetaal? WWW.MMBTOOLS.NL INFO@MMBTOOLS.NL Wat is Hardmetaal? MMB TOOLS 2015 Wat is Hardmetaal? Hardmetaal is een composiet wat bestaat uit een combinatie van harde, slijtvaste carbidedie zijn opgenomen in een bindmiddel.

Nadere informatie

TRUMPF Industrial Additive Technologies LMD/LMF

TRUMPF Industrial Additive Technologies LMD/LMF V.A.C. MACHINES / TRUMPF Infoavond 3D-metaalprinten TRUMPF Industrial Additive Technologies LMD/LMF Mortsel, 19.02.2018 1 TRUMPF Additive Manufacturing Aanvullende technologieën voor additive manufacturing

Nadere informatie

Wat is Hardmetaal? Wij produceren ons hardmetaal dus milieuvriendelijk!

Wat is Hardmetaal? Wij produceren ons hardmetaal dus milieuvriendelijk! Wat is Hardmetaal? Wat is Hardmetaal? Hardmetaal is een composiet wat bestaat uit een combinatie van harde, slijtvaste carbidedie zijn opgenomen in een bindmiddel. Hardmetaal ontstaat na een zorgvuldig

Nadere informatie

Duurzaam herstellen en produceren van hoogwaardige producten met lasertechnologie

Duurzaam herstellen en produceren van hoogwaardige producten met lasertechnologie 26/01/2012 Duurzaam herstellen en produceren van hoogwaardige producten met lasertechnologie Marleen Rombouts Lasercentrum Vlaanderen, Vito, Mol (België) Marleen.Rombouts@vito.be Benelux Laserevent 2012,

Nadere informatie

Marleen Rombouts Lasercentrum Vlaanderen, Vito, Mol (België) Marleen.Rombouts@vito.be

Marleen Rombouts Lasercentrum Vlaanderen, Vito, Mol (België) Marleen.Rombouts@vito.be 26/01/2012 Lasercladden, een duurzaam proces voor het produceren en herstellen van componenten Marleen Rombouts Lasercentrum Vlaanderen, Vito, Mol (België) Marleen.Rombouts@vito.be Lasercentrum Vlaanderen

Nadere informatie

Hoe beheersen we de kwaliteit van de 3D-geprinte producten

Hoe beheersen we de kwaliteit van de 3D-geprinte producten Hoe beheersen we de kwaliteit van de 3D-geprinte producten Innovatie Event Ki< MPi, NLR MAMTeC, Terneuzen 2 mei 2017 Gerrit Kool: gerrit.kool@nlr.nl Marc de Smit: marc.de.smit@nlr.nl Inhoud Korte inleiding

Nadere informatie

3D printing; Een Industriële Uitdaging. Ad Aarnoutse Directeur - ADLOGIXS

3D printing; Een Industriële Uitdaging. Ad Aarnoutse Directeur - ADLOGIXS 3D printing; Een Industriële Uitdaging Ad Aarnoutse Directeur - ADLOGIXS Verkenning naar 3DPrinting Verkenning naar 3Dprinting in Zeeuwse Economische regio Veel interesse bij bedrijven maar wat kun je

Nadere informatie

Hardmetaal Staven, Strippen & Ringen

Hardmetaal Staven, Strippen & Ringen Hardmetaal RX- kwaliteit Hardmetaal Staven, Strippen & Ringen Hardmetaal RX- kwaliteit Staven & strippen in hardmetaal RX-kwaliteit is een bewezen micrograin-klasse. De homogene en fijne microstructuur

Nadere informatie

De toekomst van keramiek. Mark Welters Innalox BV

De toekomst van keramiek. Mark Welters Innalox BV De toekomst van keramiek Mark Welters Innalox BV Innalox BV 2 Wie is Innalox Producent technisch keramiek Specialisatie in Natte vormgeving Innovaties in materialen Prototypes en zeer korte levertijden

Nadere informatie

Grondstoffenschaarste in drie dimensies

Grondstoffenschaarste in drie dimensies Grondstoffenschaarste in drie dimensies Ton Manders Stephan Slingerland Kivi Niria jaarcongres, 23 november 2011 Programma van deze Early Bird Sessie Grondstoffenschaarste in drie dimensies Waar moeten

Nadere informatie

Trends in Kunststoffen

Trends in Kunststoffen Trends in Kunststoffen Trends in Polymeren voor toeleveranciers en OEM-ers ESEF, maart 2014 Ir. Martin van Dord DPI Value Centre & NRK Dr. Louis Jetten DPI Value Centre Kunststoffen: organische polymeren

Nadere informatie

Hardmetaal RXE- kwaliteit

Hardmetaal RXE- kwaliteit Hardmetaal RXE- kwaliteit INNOVATIEVE KWALITEIT HARDMETAAL MET IJZER / NIKKEL / COBALT- BINDING Hardmetaal RXE- kwaliteit INNOVATIEVE KWALITEIT HARDMETAAL MET IJZER / NIKKEL / COBALT- BINDING Door toename

Nadere informatie

Circulaire Economie en Duurzaamheid. In een circulaire economie behouden producten hun waarde en ontstaan geen afvalstoffen

Circulaire Economie en Duurzaamheid. In een circulaire economie behouden producten hun waarde en ontstaan geen afvalstoffen Circulaire Economie en Duurzaamheid In een circulaire economie behouden producten hun waarde en ontstaan geen afvalstoffen Componenten van Duurzaamheid LANG- DUURIG- HEID GEZONDE LEEF- OMGEVING MILIEU

Nadere informatie

Hardmetaal met alternatieve binding IJzer / Nikkel / Cobalt- legering

Hardmetaal met alternatieve binding IJzer / Nikkel / Cobalt- legering Hardmetaal met alternatieve binding IJzer / Nikkel / Cobalt- legering Hardmetaal Hardmetaal is een composiet wat bestaat uit een combinatie van harde, slijtvaste carbiden die zijn opgenomen in een bindmiddel.

Nadere informatie

Hardmetaal als alternatief voor Roestvast Staal corrosiebestendig chemisch resistent niet magnetiseerbaar

Hardmetaal als alternatief voor Roestvast Staal corrosiebestendig chemisch resistent niet magnetiseerbaar Hardmetaal als Kerncompetentie Hardmetaal als alternatief voor Roestvast Staal corrosiebestendig chemisch resistent niet magnetiseerbaar Wat is Hardmetaal? Hardmetaal is een composiet wat bestaat uit een

Nadere informatie

Corrosiewerend Hardmetaal

Corrosiewerend Hardmetaal Hardmetaal als Kerncompetentie Corrosiewerend Hardmetaal Hardmetaal - Corrosiewerend Hardmetaal is een composiet wat bestaat uit een combinatie van harde, slijtvaste carbiden die zijn opgenomen in een

Nadere informatie

Eddy Brinkman. Materiaalkunde in een notendop. Materials Veldhoven - 31 mei 2017

Eddy Brinkman. Materiaalkunde in een notendop. Materials Veldhoven - 31 mei 2017 Eddy Brinkman Materials 2017 - Veldhoven - 31 mei 2017 Materiaalkunde: geeft antwoord op waarom Waarom is juist dat materiaal geschikt voor die toepassing? Materiaaltechnologie: geeft antwoord op hoe Aan

Nadere informatie

Rol van kunststoffen in de groene economie. 17 nov 2010 Kristof Debrabandere

Rol van kunststoffen in de groene economie. 17 nov 2010 Kristof Debrabandere Rol van kunststoffen in de groene economie 17 nov 2010 Kristof Debrabandere Overzicht Kunststoffen in een duurzame economie. Het wat en het hoe. Conclusies: algemeen en concreet. Huidig model is fundamenteel

Nadere informatie

Workshop: vernieuwend duurzaam materiaalgebruik

Workshop: vernieuwend duurzaam materiaalgebruik Workshop: vernieuwend duurzaam materiaalgebruik Dennis Freië Tricas Industrial Design & Engineering b.v. Inhoudsopgave 1. Transitie materialen; 2. Transitie productietechnieken; 3. Vereenvoudiging assemblage;

Nadere informatie

Voorbeeld case: Gietstuk Bruijs/Hapam Stappenplan kostprijsreductie met aluminium Versie: april 2011

Voorbeeld case: Gietstuk Bruijs/Hapam Stappenplan kostprijsreductie met aluminium Versie: april 2011 Voorbeeld case: Gietstuk Bruijs/Hapam Stappenplan kostprijsreductie met aluminium Versie: april 2011 Stap 1_Verkennen Stap 2_Vergelijken Stap 3_Vinden Stap 4_Verifiëren Stap 1_Verkennen Omschrijf het oorspronkelijke

Nadere informatie

PLASTICS IN THE AUTOMOTIVE INDUSTRY. AutomotiveNL JP Heijster Manager manufacturing

PLASTICS IN THE AUTOMOTIVE INDUSTRY. AutomotiveNL JP Heijster Manager manufacturing PLASTICS IN THE AUTOMOTIVE INDUSTRY THEMAGEBIEDEN Smart mobility Green mobility Nieuwe materialen / lichtgewicht constructies Productie technologie 2 WAT BETEKENT KUNSTSTOF IN DE AUTOMOBIEL INDUSTRIE FACTS

Nadere informatie

De invloed van matrijs materiaalselectie op de warmtehuishouding van hybride matrijzen

De invloed van matrijs materiaalselectie op de warmtehuishouding van hybride matrijzen De invloed van matrijs materiaalselectie op de warmtehuishouding van hybride matrijzen In bijgaand artikel wordt een beknopt overzicht gegeven wat de invloed is van matrijs materiaalselectie op de warmtehuishouding

Nadere informatie

Manifest Circulair Onderwijs

Manifest Circulair Onderwijs Manifest Circulair Onderwijs de rol van onderwijs in verantwoord innoveren 2 Waarom urgentie De jeugd heeft de toekomst. Wij maken de toekomst. Wij brengen kinderen en jong volwassenen het gedachtengoed

Nadere informatie

Laslegeringen voor kwalitatieve onderhoudswerke

Laslegeringen voor kwalitatieve onderhoudswerke , Laslegeringen voor kwalitatieve onderhoudswerke Reparaturschweißlegierungen GmbH Am Kavitt 4 D-47877 Willich Postfach 237 D-47863 Willich (+49) 2154 95 55-0 FAX (+49) 2154 95 55-55 e-mail: info @ omniweld.de

Nadere informatie

(Polymeer)materialen voor een duurzamere samenleving. Mario Smet Departement Chemie

(Polymeer)materialen voor een duurzamere samenleving. Mario Smet Departement Chemie (Polymeer)materialen voor een duurzamere samenleving Mario Smet Departement Chemie Inhoud Milieuproblemen gerelateerd aan plastics en (mogelijke) oplossingen Troeven van plastics voor een duurzamere samenleving

Nadere informatie

Rijkswaterstaat werkt Circulair in 2030

Rijkswaterstaat werkt Circulair in 2030 werkt Circulair in 2030 Kansen en uitdagingen Evert Schut Sr. adviseur dienst WVL Programma Wat is circulaire economie? Rijksbrede ambities en aanpak circulaire economie Ambities en aanpak RWS Kennisagenda

Nadere informatie

Productie Binnen onze productiefaciliteiten kunnen hardmetaal vormdelen engereedschappen met onderstaande maximale afmetingen worden vervaardigd ;

Productie Binnen onze productiefaciliteiten kunnen hardmetaal vormdelen engereedschappen met onderstaande maximale afmetingen worden vervaardigd ; Productie van ruwe- en op tolerantiegeslepen hardmetaal vormdelen en gereedschappen voor automobiel, luchtvaart, machinebouw, verpakking, communicatie, kunststofverwerking, elektronica, medische, recycling,

Nadere informatie

Productie Binnen onze productiefaciliteiten kunnen hardmetaal vormdelen engereedschappen met onderstaande maximale afmetingen worden vervaardigd ;

Productie Binnen onze productiefaciliteiten kunnen hardmetaal vormdelen engereedschappen met onderstaande maximale afmetingen worden vervaardigd ; Productie van ruwe- en op tolerantiegeslepen hardmetaal vormdelen en gereedschappen voor automobiel, luchtvaart, machinebouw, verpakking, communicatie, kunststofverwerking, elektronica, medische, recycling,

Nadere informatie

Hardmetaal is een composiet wat bestaat uit een combinatie van harde, slijtvaste carbidendie zijn opgenomen in een bindmiddel. Hardmetaal ontstaat na

Hardmetaal is een composiet wat bestaat uit een combinatie van harde, slijtvaste carbidendie zijn opgenomen in een bindmiddel. Hardmetaal ontstaat na Hardmetaal is een composiet wat bestaat uit een combinatie van harde, slijtvaste carbidendie zijn opgenomen in een bindmiddel. Hardmetaal ontstaat na een zorgvuldig proces waarbij de zuivere bestanddelen

Nadere informatie

3D PRINTING: De Toekomst

3D PRINTING: De Toekomst 3D PRINTING: De Toekomst 21st eeuw: Revolutie van de technologie! In de 21ste eeuw komen grote wetenschappelijke veranderingen op het gebied van: Communicatie en Internet Micro Electronica Duurzame energie

Nadere informatie

Geen oplossing voor klimaat zonder circulaire economie. 25 april 2019

Geen oplossing voor klimaat zonder circulaire economie. 25 april 2019 Geen oplossing voor klimaat zonder circulaire economie 25 april 2019 Behoeften invullen met minder hulpbronnen Langere levensduur voor producten Gedeeld gebruik Minder verlies Dienst centraal en niet het

Nadere informatie

EWI-focus. Biogebaseerde industrie in Vlaanderen. 22 maart 2017

EWI-focus. Biogebaseerde industrie in Vlaanderen. 22 maart 2017 EWI-focus Biogebaseerde industrie in Vlaanderen 22 maart 2017 Sessie 1 Financiering van de bio-economie in Vlaanderen Nieuwe investeringen aantrekken Overheid & FIT: Vlaanderen als vestigingsplaats BBE

Nadere informatie

Rotie: Cleaning & Services Amsterdam: Tankstorage Amsterdam: Orgaworld: Biodiesel Amsterdam:

Rotie: Cleaning & Services Amsterdam: Tankstorage Amsterdam: Orgaworld: Biodiesel Amsterdam: Rotie maakt onderdeel uit van de Simadan Groep. De Simadan Groep is een wereldwijd uniek industrieel ecosysteem waarin bij het verwerken van organische reststromen en frituurvet geen bruikbare energie

Nadere informatie

Recente ontwikkelingen in productie van hardmetaal tonen enerzijds het verder verbeteren van mechanische eigenschappen qua hardheid en taaiheid,

Recente ontwikkelingen in productie van hardmetaal tonen enerzijds het verder verbeteren van mechanische eigenschappen qua hardheid en taaiheid, Recente ontwikkelingen in productie van hardmetaal tonen enerzijds het verder verbeteren van mechanische eigenschappen qua hardheid en taaiheid, anderzijds de behoefte tot verhogen van corrosiebestendigheid

Nadere informatie

Kringlooptoets. Een instrument om de effectiviteit van maatregelen systematisch te onderzoeken. 24 juni 2015

Kringlooptoets. Een instrument om de effectiviteit van maatregelen systematisch te onderzoeken. 24 juni 2015 Kringlooptoets Een instrument om de effectiviteit van maatregelen systematisch te onderzoeken 24 juni 2015 Kringloop- WIJZER of TOETS? 2 Kringloopwijzer Gewassen Bodem Vee Mest Mest 3 Kringlooptoets Gewassen

Nadere informatie

Blik op de toekomst. John Wante, hoorzitting MINA raad, 18 mei 2017

Blik op de toekomst. John Wante, hoorzitting MINA raad, 18 mei 2017 Blik op de toekomst John Wante, hoorzitting MINA raad, 18 mei 2017 18/05/2017 2 Bron: ETC, draft report product circularity, 2017 Waste management indicators 3 Material circularity indicator Ontwikkeld

Nadere informatie

Reeks A DUURZAAMHEID & PRODUCTIE

Reeks A DUURZAAMHEID & PRODUCTIE Reeks A DUURZAAMHEID & PRODUCTIE DUURZAAM- HEID A1-3 REcoEP Duurzaamheid If you think you are too small to have an impact, try to go to bed with a mosquito in the room A1-4 REcoEP Duurzaamheid Wat is duurzaamheid?

Nadere informatie

Circulair ontwerpen. Opportuniteiten & uitdagingen. Patrick Van den Bossche Studiedag SERV/MINA raad 13 september 2016

Circulair ontwerpen. Opportuniteiten & uitdagingen. Patrick Van den Bossche Studiedag SERV/MINA raad 13 september 2016 Circulair ontwerpen Opportuniteiten & uitdagingen Patrick Van den Bossche Studiedag SERV/MINA raad 13 september 2016 Agoria is de grootste sectorfederatie 1700 lidbedrijven in 10 activiteitsdomeinen Aeronautics,

Nadere informatie

Grondstoffenschaarste in drie dimensies

Grondstoffenschaarste in drie dimensies Grondstoffenschaarste in drie dimensies Maarten Hajer Kenniskamer Schaarste 9 oktober 2012 Schaarste in vele vormen 2 Vraag stijgt, schaarste neemt toe; prijzen stijgen en schommelen 3 Geen uitputting

Nadere informatie

Manifest Circulair Onderwijs

Manifest Circulair Onderwijs Manifest Circulair Onderwijs de rol van onderwijs in verantwoord innoveren 2 Waarom urgentie De jeugd heeft de toekomst. Wij maken de toekomst. Wij brengen kinderen en jong volwassenen het gedachtengoed

Nadere informatie

High-throughput technologieën versnellen de ontwikkeling van nieuwe formuleringen

High-throughput technologieën versnellen de ontwikkeling van nieuwe formuleringen High-throughput technologieën versnellen de ontwikkeling van nieuwe formuleringen Johan Paul FLAMAC, a division of SIM 1 Overzicht Inleiding Activiteiten van FLAMAC High-throughput formulatie onderzoek

Nadere informatie

Hardmetaal: wat is nieuw?

Hardmetaal: wat is nieuw? Interview Hardmetaal: wat is nieuw? INTRODUCTIE Recente ontwikkelingen in productie van hardmetaal tonen enerzijds het verder verbeteren van mechanische eigenschappen qua hardheid en taaiheid, anderzijds

Nadere informatie

Mevrouw de voorzitter, Geachte leden van het Bureau, Dames en heren,

Mevrouw de voorzitter, Geachte leden van het Bureau, Dames en heren, Vrijdag 10 september 2010 Toespraak van JOKE SCHAUVLIEGE VLAAMS MINISTER VAN LEEFMILIEU, NATUUR EN CULTUUR Comité van de Regio s Resource Efficient Europa Mevrouw de voorzitter, Geachte leden van het Bureau,

Nadere informatie

VEZELVERSTERKTE KUNSTSTOFFEN: LICHT, DUURZAAM, STERK maar hoe circulair? ing. Jan Schrama

VEZELVERSTERKTE KUNSTSTOFFEN: LICHT, DUURZAAM, STERK maar hoe circulair? ing. Jan Schrama VEZELVERSTERKTE KUNSTSTOFFEN: LICHT, DUURZAAM, STERK maar hoe circulair? ing. Jan Schrama Sinds 1969 Maatwerk in composieten 30 vaste medewerkers 6 productiehallen 5.000 m² Binnen- en buitendienst VCA*

Nadere informatie

Even voorstellen...! Jan Gerrits! Directeur / Eigenaar! Saffir, Designers for Manufacturing! Bestuurslid Lasgroep Zuid!

Even voorstellen...! Jan Gerrits! Directeur / Eigenaar! Saffir, Designers for Manufacturing! Bestuurslid Lasgroep Zuid! Even voorstellen...! Jan Gerrits! Directeur / Eigenaar! Saffir, Designers for Manufacturing! Bestuurslid Lasgroep Zuid! Hoogwaardig Ontwerpen! door Kennis van Produceren! - Kennis van de Technologie! -

Nadere informatie

WORKSHOP CIRCLE SCAN. Door Wouter-Jan Schouten

WORKSHOP CIRCLE SCAN. Door Wouter-Jan Schouten WORKSHOP CIRCLE SCAN Door Wouter-Jan Schouten WOUTER-JAN SCHOUTEN Doctoraal Bedrijfskunde, Erasmus Universiteit 21 jaar bij the Boston Consulting Group - Partner & Managing Director - Leider van NL Consumer

Nadere informatie

Cleantech Markt Nederland 2008

Cleantech Markt Nederland 2008 Cleantech Markt Nederland 2008 Baken Adviesgroep November 2008 Laurens van Graafeiland 06 285 65 175 1 Definitie en drivers van cleantech 1.1. Inleiding Cleantech is een nieuwe markt. Sinds 2000 heeft

Nadere informatie

Biobased Economy. Wageningen UR Food & Biobased Research. Windesheim 3 december, Ben van den Broek

Biobased Economy. Wageningen UR Food & Biobased Research. Windesheim 3 december, Ben van den Broek Biobased Economy Wageningen UR Food & Biobased Research Windesheim 3 december, Ben van den Broek Wageningen UR Food & Biobased Research Wageningen UR Universiteit Onderzoeksinstituten Wageningen UR Food

Nadere informatie

3D-scannen, -frezen en printen: in de restauratie, ook in de bouw?

3D-scannen, -frezen en printen: in de restauratie, ook in de bouw? 3D-scannen, -frezen en printen: in de restauratie, ook in de bouw? Michael de Bouw Laboratorium Renovatie WTCB 25/11/2015 - Pagina 1 Additive manufacturing / 3d-printing Laagsgewijs produceren Gekend voor

Nadere informatie

Henk Anema. FDP Bijeenkomst Additive Manufacturing, 3D Printing met Metaal

Henk Anema. FDP Bijeenkomst Additive Manufacturing, 3D Printing met Metaal Henk Anema 3D Printen in metaal, een verhaal apart On- en mogelijkheden die 3D Printing biedt. 3D Printing in het nieuws: Nike turbocharges 3D printing voor prototyping en seriematige productie van veerkrachtige

Nadere informatie

SLOGANS & MEGATRENDS. Duurzaam ondernemen. Recycling. Cradle to grave. Bioplastics. Greenhouse gas emissions

SLOGANS & MEGATRENDS. Duurzaam ondernemen. Recycling. Cradle to grave. Bioplastics. Greenhouse gas emissions SLOGANS & MEGATRENDS Green economy Global warming Sustainability Energy consumption Cradle to cradle Biomass Duurzaam ondernemen Recycling Cradle to grave Bioplastics Greenhouse gas emissions CO 2 reduction

Nadere informatie

Presentatie 3D Metaal Printen Techniek, (on)mogelijkheden en toepassingen

Presentatie 3D Metaal Printen Techniek, (on)mogelijkheden en toepassingen Presentatie 3D Metaal Printen Techniek, (on)mogelijkheden en toepassingen Hans Derks, Product verantwoordelijke 3D Metaal Printers bij CNC Consult & Automation/Brilliant Technology CNC-Consult: Service

Nadere informatie

Plasticiteit. B. Verlinden Inleiding tot de materiaalkunde. Structuur van de lessen 1-4

Plasticiteit. B. Verlinden Inleiding tot de materiaalkunde. Structuur van de lessen 1-4 Plasticiteit Hoofdstuk 6 B. Verlinden Inleiding tot de materiaalkunde Structuur van de lessen 1-4 Algemene introductie in de wereld van de materialen Les 1 materialen ontwerp materialen en milieu Elastische

Nadere informatie

Samenvatting Scheikunde Scheikunde Chemie overal H1 3 vwo

Samenvatting Scheikunde Scheikunde Chemie overal H1 3 vwo Samenvatting Scheikunde Scheikunde Chemie overal H1 3 vwo Samenvatting door een scholier 1193 woorden 30 oktober 2012 5,8 23 keer beoordeeld Vak Methode Scheikunde Chemie overal Samenvatting Scheikunde

Nadere informatie

Twee kwaliteiten hardmetaal gecombineerd In één sinterproduct.

Twee kwaliteiten hardmetaal gecombineerd In één sinterproduct. Twee kwaliteiten hardmetaal gecombineerd In één sinterproduct Twee kwaliteiten hardmetaal gecombineerd In één sinterproduct Standaard hardmetaal T-frezen worden hoofdzakelijk vervaardigd uit een middelharde

Nadere informatie

GERECYCLED HARDMETAAL Kwaliteit versus Prijs

GERECYCLED HARDMETAAL Kwaliteit versus Prijs Hardmetaal is een composiet wat bestaat uit een combinatie van harde, slijtvaste carbiden die zijn opgenomen in een bindmiddel. Hardmetaal ontstaat na een zorgvuldig proces waarbij de zuivere grondstoffen

Nadere informatie

MMB TOOLS is leverancier van hoogwaardige standaard en speciaal gereedschappen.

MMB TOOLS is leverancier van hoogwaardige standaard en speciaal gereedschappen. MMB TOOLS is leverancier van hoogwaardige standaard en speciaal gereedschappen. De vakantieperiode is officieel begonnen. Wij zijn gewoon bereikbaar maar hebben in de maand augustus beperkte capaciteit

Nadere informatie

HARDMETAAL RECYCLING. Er zijn twee processen mogelijk in recyclen van hardmetaal ;

HARDMETAAL RECYCLING. Er zijn twee processen mogelijk in recyclen van hardmetaal ; HARDMETAAL RECYCLING Wij kopen uw gebruikt hardmetaal retour. Na het retour nemen van uw hardmetaal dragen wij zorg voor het op correcte en milieuvriendelijke wijze recyclen van de grondstoffen dmv. Total

Nadere informatie

Inzicht in de Total Cost of Ownership van een Print & Apply-labelsysteem Een overzicht van de kosten van een LPA-systeem op lange termijn

Inzicht in de Total Cost of Ownership van een Print & Apply-labelsysteem Een overzicht van de kosten van een LPA-systeem op lange termijn Whitepaper Inzicht in de Total Cost of Ownership van een Print & Apply-labelsysteem Een overzicht van de kosten van een LPA-systeem op lange termijn Het is duidelijk hoeveel het kost om een labelsysteem

Nadere informatie

Ondernemerskansen met 3D printen. november 2014

Ondernemerskansen met 3D printen. november 2014 Ondernemerskansen met 3D printen november 2014 Wat gaan we doen? 2 Opbouw workshop New Business Werkelijke klantvraag 3Dprint techniek 3D 3D Scannen & herkennen Materiaal Productontwikkeling Medewerkers

Nadere informatie

Marleen Rombouts Lasercentrum Vlaanderen Vito, Mol (België)

Marleen Rombouts Lasercentrum Vlaanderen Vito, Mol (België) 24/11/2010 Herstellingen en deklagen met ongeëvenaarde kwaliteit via laser oplassen Marleen Rombouts Lasercentrum Vlaanderen Vito, Mol (België) Marleen.Rombouts@vito.be Lasercentrum Vlaanderen Vito: Vlaamse

Nadere informatie

Welkom! Workshop. 3D printen

Welkom! Workshop. 3D printen Welkom! Workshop Agenda: FabLab+ Wat is 3D? 3D printtechnieken Theorie: aan de slag STAP 1: bekom een 3D bestand STAP 2:.STL bestand maken STAP 3: slice en fixup STAP 4: STAP 5: 3D nabewerken Praktijk:

Nadere informatie

Laser codeersystemen. Veilig, flexibel, duurzaam

Laser codeersystemen. Veilig, flexibel, duurzaam Laser codeersystemen Veilig, flexibel, duurzaam lasersystem INDUSTRIËLE GOEDEREN cosmetica CHEMICALIËN kleur verwijderen hygiëne producten PHARMACEUTISCHE PRODUCTEN CONSUMENTEN GOEDEREN MEDISCHE INSTRUMENTEN

Nadere informatie

Samenvatting NaSk Hoofdstuk 5

Samenvatting NaSk Hoofdstuk 5 Samenvatting NaSk Hoofdstuk 5 Samenvatting door F. 874 woorden 3 maart 2015 7,6 37 keer beoordeeld Vak Methode NaSk Natuur/scheikunde overal Samenvatting NaSk, hoofdstuk 5 Omgekeerd ontwerpen = hierbij

Nadere informatie

Kunststof en composiet

Kunststof en composiet Kunststof en composiet Kunststof en composiet 4e college kunststof Utrecht HKU Materialen Vandaag: Overige kunststoffen Composieten Kunststofherkenning en herhaling Materialen PE, polyetheen - LDPE en

Nadere informatie

Kunststof en composiet Kunststof en composiet

Kunststof en composiet Kunststof en composiet Kunststof en composiet Kunststof en composiet 4e college kunststof Utrecht HKU Vandaag: PE, polyetheen Overige kunststoffen Composieten Kunststofherkenning en herhaling - LDPE en HDPE: verschillend soortelijk

Nadere informatie

Activiteiten Colruyt Group

Activiteiten Colruyt Group Activiteiten Colruyt Group Waarom meedoen aan de Blauwe Cluster? Meerwaarde creëren Ecologie Maatschappij Economie = onze verantwoordelijkheid opnemen Geloof in duurzaam ondernemen Lange-termijngroei en

Nadere informatie

DATASHEET KERAMISCHE GLIJLAGERS NEDERLANDS

DATASHEET KERAMISCHE GLIJLAGERS NEDERLANDS DATASHEET KERAMISCHE GLIJLAGERS NEDERLANDS WAT ELKE ONTWERPER EN ONTWIKKELAAR OVER KERAMISCHE GLIJLAGERS MOET WETEN WAT GLIJLAGERS DOEN In het algemeen draagt het lager een belasting terwijl een draaiende

Nadere informatie

RM Workshop. Groep 11 Gerben van den Berg. RM symposium, 31 oktober

RM Workshop. Groep 11 Gerben van den Berg. RM symposium, 31 oktober RM Workshop Groep 11 Gerben van den Berg RM symposium, 31 oktober 2006 1 Agenda RM workshop Doelstelling Idee-sessie Uitwerking Tijd: 1 uur RM symposium, 31 oktober 2006 2 Doelstelling Identificeren van

Nadere informatie

3D printing en duurzaamheid

3D printing en duurzaamheid 3D printing en duurzaamheid kansen voor verduurzaming van productie en logistiek Sandra Nap programmaleider logistiek Natuur & Milieu Welkom 11.30 Introductie Natuur & Milieu Wie zijn we Waarom bezig met

Nadere informatie

Achterhoek 2020 Tom van der Horst, TNO 28 januari 2015 1

Achterhoek 2020 Tom van der Horst, TNO 28 januari 2015 1 Achterhoek 2020 Tom van der Horst, TNO 28 januari 2015 1 Dutch industry fit for the future?! onze wereld verandert en dus ook onze industrie. met impact op economie en samenleving smart industry agenda

Nadere informatie

Product naam: MM00892

Product naam: MM00892 Product naam: MM00892 Specificaties MM00892: Levensduur: 15000u Lengte: 90 mm Wattage: 7W Diameter: 45 mm Kleur: speciaalk Gewicht: 43 gr Lumen: 57 lu Spanning: 230 V Lampvoet: E14 Beschermingsklasse:

Nadere informatie

Samenvatting Flanders DC studie Internationalisatie van KMO s

Samenvatting Flanders DC studie Internationalisatie van KMO s Samenvatting Flanders DC studie Internationalisatie van KMO s In een globaliserende economie moeten regio s en ondernemingen internationaal concurreren. Internationalisatie draagt bij tot de economische

Nadere informatie

Slim. Zakelijk. Dynamisch. Maasterras Drechtsteden. Kansen voor Duurzaamheid

Slim. Zakelijk. Dynamisch. Maasterras Drechtsteden. Kansen voor Duurzaamheid Slim Maasterras Drechtsteden Zakelijk Kansen voor Duurzaamheid Dynamisch Voorbeeld van hoogwaardig functioneel groen in stedelijke context Boston Children s Museum Plaza, Boston Michael van Valkenburg

Nadere informatie

Bio-economie en circulaire economie

Bio-economie en circulaire economie Bio-economie en circulaire economie Dirk Van Gijseghem, Departement LV Dimitri Strijbos, Vlaanderen Circulair EWI-focus 24 22 maart 2017 1. Bio-economie en Circulaire economie 2. Europees beleid 3. Vlaams

Nadere informatie

NITAI NITREREN, NITROCARBONEREN

NITAI NITREREN, NITROCARBONEREN NITAI NITREREN, NITROCARBONEREN Thermochemische processen Hoge slijtvastheid bij adhesie Hoge randhardheid Vermindering van de wrijvingscoëfficiënt Verhoging van de corrosiebestendigheid CONVERTING converting

Nadere informatie

ERUTAN. Een nieuw business concept ontwerp voor tapijten van natuurlijke vezels met een 100% gesloten biologische cirkel

ERUTAN. Een nieuw business concept ontwerp voor tapijten van natuurlijke vezels met een 100% gesloten biologische cirkel ERUTAN Een nieuw business concept ontwerp voor tapijten van natuurlijke vezels met een 100% gesloten biologische cirkel Terug naar de natuur ERUTAN: een project ontwikkeld door het ERUTAN Consortium, bestaande

Nadere informatie

Circulair met E-Waste

Circulair met E-Waste Circulair met E-Waste Gemakkelijk Elektronica Recyclen Ernest de Weert Sims Metal Management Werelds grootste metaal recycler Beursgenoteerd in Australië 8,7 miljoen ton jaarlijks Wereldwijd beschikbaar

Nadere informatie

Inkjet codeersystemen

Inkjet codeersystemen Inkjet codeersystemen Betrouwbaar, efficiënt, nauwkeurig alphajet CONSUMENTEN GOEDEREN cosmetica BARCODE CHEMICALIËN farmaceutica bouwmaterialen INDUSTRIËLE GOEDEREN elektronica componenten voedingsmiddelen

Nadere informatie

Management van retour-logistieke ketens

Management van retour-logistieke ketens Management van retour-logistieke ketens Erwin van der Laan RSM Erasmus Universiteit EVO dag 30 mei 2006 Duurzame Supply Chains Meet the needs of the present without compromising the ability of future generations

Nadere informatie

94 Samenvatting te vervormen, wordt de huid bijzonder stijf bij grotere vervormingen. Uit onderzoek is gebleken dat deze eigenschap deels toe te schri

94 Samenvatting te vervormen, wordt de huid bijzonder stijf bij grotere vervormingen. Uit onderzoek is gebleken dat deze eigenschap deels toe te schri Samenvatting De biofysica kan worden beschouwd als het grensgebied tussen de natuurkunde en de biologie. In dit vakgebied worden natuurkundige methoden gebruikt om biologische systemen te analyseren en

Nadere informatie

De integratie van prototyping en Moldflow in het ontwerpproces

De integratie van prototyping en Moldflow in het ontwerpproces De integratie van prototyping en Moldflow in het ontwerpproces Mareco B.V. Ing. Marc Janssen Ir. Luc Janssen 17-02-2004 Prototyping en Moldflow de integratie in het ontwerpproces inhoud: 1) Mareco highlights

Nadere informatie

Material Value Circle

Material Value Circle Material Value Circle Meerwaarde in de circulaire waarde keten Lonneke de Graaff Materials 2014 l.graaff@dpivalucentre.nl Inhoud DPI Value Centre Wat is de Value Circle? Waarom kijken naar de Value Circle?

Nadere informatie

Product naam: MM01085

Product naam: MM01085 Product naam: MM01085 Specificaties MM01085: Groep Spaarlamp CFL Soort Zenia Classic CFL Levensduur L90 8.000u RA 82 Wattage 5W Beschermingsgraad IP20 Spanning 230V Lengte 118mm Lichtkleur 2700K (CFL)

Nadere informatie

Materials Datasheet (NL)

Materials Datasheet (NL) Materials Datasheet (NL) PrintPlace BVBA BTW BE 0648.702.742 Leuvensesteenweg 126 1830 MACHELEN Version 2017 Inhoudstafel PrintPlace Standaard Productietechnologie: FDM... 3 PrintPlace Standaard Materiaal:

Nadere informatie

VMP congres. Duurzame chemie en kunststoffen in kringlopen. Saskia Walraedt Sr advisor sustainable products and processes

VMP congres. Duurzame chemie en kunststoffen in kringlopen. Saskia Walraedt Sr advisor sustainable products and processes VMP congres Duurzame chemie en kunststoffen in kringlopen Saskia Walraedt Sr advisor sustainable products and processes sw@essenscia.be Duurzame chemie en kunststoffen in kringlopen Hefboom 9 binnen Vlaams

Nadere informatie

3DPro Printservice De Chamotte 2 4191 GT Geldermalsen Tel 085-4872150 Email info@kisprint.nl

3DPro Printservice De Chamotte 2 4191 GT Geldermalsen Tel 085-4872150 Email info@kisprint.nl Full Color 3D printing en 3Dpro Printservice is een toonaangevend leverancier van 3D-content-to-print oplossingen. Voor professionals en consumenten met materialen zoals kunststoffen, metalen en keramiek.

Nadere informatie

TOTEM & Circulariteit. Roos Servaes Masterclass Kamp C, 4 oktober 2018

TOTEM & Circulariteit. Roos Servaes Masterclass Kamp C, 4 oktober 2018 TOTEM & Circulariteit Roos Servaes Masterclass Kamp C, 4 oktober 2018 OVAM: ambities circulair bouwen in Vlaanderen Beleidsprogramma Bouw (2014-2020): Materiaalbewust bouwen in kringlopen 5 thema s TOTEM

Nadere informatie

Van de Plastics Strategy op EU niveau tot de uitbreiding van de blauwe zak. 3 mei 2018

Van de Plastics Strategy op EU niveau tot de uitbreiding van de blauwe zak. 3 mei 2018 Van de Plastics Strategy op EU niveau tot de uitbreiding van de blauwe zak 3 mei 2018 Wat is er gaande rond plastics? EU: Circulaire economie met wetgevend pakket EU: Plastics Strategy BE: Uitbreiding

Nadere informatie

Rethink Plastic: Circulaire Kunststoftechnologie. search voor nieuwe toepassingen en materialen

Rethink Plastic: Circulaire Kunststoftechnologie. search voor nieuwe toepassingen en materialen Rethink Plastic: Circulaire Kunststoftechnologie search voor nieuwe toepassingen en materialen De verwarde wereld Geen leer maar Plastic Papier Aluminium Plastic Just water Stella McCartney Internet Plastic

Nadere informatie

SLIM, SLIMMER EN KRACHTIGER

SLIM, SLIMMER EN KRACHTIGER SLIM, SLIMMER EN KRACHTIGER Naadloos te integreren in iedere omgeving. De Slim Jim Step-On Containers zijn zowel in kunststof als RVS beschikbaar in twee uitvoeringen: Front Step en End Step, waardoor

Nadere informatie

Hardmetaal RM- kwaliteit.

Hardmetaal RM- kwaliteit. Hardmetaal RM- kwaliteit Hardmetaal RM- kwaliteit IDEALE COMBINATIE TUSSEN HARDHEID, SLIJTVASTHEID & BREUKVASTHEID Hardmetaal in RM-kwaliteit bestaat uit een "medium" korrelgrootte die hardheid en slijtvastheid

Nadere informatie

Ecodesign. Leen Van Aken. Groep Design & Technologie

Ecodesign. Leen Van Aken. Groep Design & Technologie Ecodesign Leen Van Aken Groep Design & Technologie Wat is ecodesign? Eco - design Ecologisch > esthetisch, ergonomisch, economisch, functioneel, Levenscyclus > ontwerp, productie, distributie, gebruik

Nadere informatie

Green ICT en interne milieuzorg

Green ICT en interne milieuzorg Green ICT en interne milieuzorg Green ICT? Gegroeid vanuit IT-sector In eerste instantie niet omwille van duurzaamheidscriteria Hoge energiekosten datacenters & servers Hoge performantie nodig voor the

Nadere informatie

Materiaal keuzes. Globaal genomen zijn er 4 basis functies denkbaar waarom men het product wilt verpakken.

Materiaal keuzes. Globaal genomen zijn er 4 basis functies denkbaar waarom men het product wilt verpakken. Materiaal keuzes Waarom verpakken we het product? Dit is de eerste vraag die beantwoord moet worden. Immers als het niet nodig is om een product te verpakken, is een materiaal keuze ook niet nodig en ontstaat

Nadere informatie

Asfaltproductie bij lage temperaturen

Asfaltproductie bij lage temperaturen Asfalt en bitumendag Asfaltproductie bij lage temperaturen Ing. Tine Tanghe (R. Renaudeau) 20 november 2008 DEFINITIES Temperatuur > 140 C 110-130 C 80 95 C 25 60 C ENGELS HOT WARM SEMI - WARM COLD NEDERLANDS

Nadere informatie

SalesServiceEurope B.V.

SalesServiceEurope B.V. SalesServiceEurope B.V. Visuele communicatiemiddelen Visuele communicatiemiddelen. In de huidige maatschappij zijn consumenten steeds bewuster van hun uitgaven, steeds kritischer, waardoor aandacht creëren

Nadere informatie