Talking Heads: De Anatomie van de Taal. Rik Vandenberghe K.U. Leuven Dienst Neurologie, UZ Gasthuisberg

Transcriptie

1 Talking Heads: De Anatomie van de Taal Rik Vandenberghe K.U. Leuven Dienst Neurologie, UZ Gasthuisberg 1

2 Voor 1810 Vicq d Azyr, Traité d Anatomie et Physiology 1786 Diderot et d Alembert, Encyclopedia,

3 1810 Gall and Spurzheim, Anatomie et Physiologie du Système Nerveux,

4 Analyse van cognitieve deficits bij patiënten met focale hersenletsels INFERENTIE Anatomie van de cognitieve functies in de intacte hersenen 4

5 5

6 Wernicke-Lichtheim-Geschwind model of language processing Der aphasische Symptomenkomplex, Breslau: Kohn and Weigert On aphasia, Brain, 7, , 1885 Wernicke C, Die neueren Arbeiten über Aphasia, Fortschritte der Medizin,

7 Figuurbenoeming 7

8 Lezen van woorden mier 8

9 Horen van woorden 9

10 Modellen van hersenwerking Modulair model Box and arrow Seriële schakeling van deelprocessen Interactionistisch model Parallel en gedistribueerd 10

11 Feature extraction Structurele descriptie Semantisch systeem Phonologisch-lexicale verwerking Phonemische buffer Articulatorisch programma Motorische uitvoering 11

12 mier Geschreven woord Lexicaal-orthografische verwerking Semantisch systeem Lexicaal-phonologische verwerking Phonemische buffer Articulatorisch programma Motorische uitvoering 12

13 Gespecialiseerde hersen-centra X 13

14 Gedistribueerde hersencircuits X Y Z 14

15 rcbf K2 - rcbf K1 (proces i + proces ii )- proces ii Enkelvoudig hersencentrum Systeem X Y X Z 15

16 Principe Als de globale synaptische activiteit van een populatie van neuronen toeneemt, neemt ook de locale bloedtoevoer toe 16

17 Auditieve input 17

18 18

19 Spontane spraak Tijd (ms) Geroteerde spraak Frequentie (Hz) Gefilterde spraak Gefilterde, geroteerde spraak 19

20 Sp: spontaneous speech phoneme discrimination possible acoustically complex RSp: rotated speech no phoneme discrimination possible acoustically complex Vco: noise-vocoded phoneme discimination possible acoustically relatively simple RVCo: noise-vocoded and rotated no phoneme discrimination possible acoustically relatively simple Scott et al., Identification of a pathway for intelligible speech, Brain, 123, ,

21 Visuele input mier 21

22 RVF LVF R L ANT POST 22

23 Spraakoutput 23

24 24

25 25

26 26

27 27

28 28

29 29

30 Fragmentatie van de betekenis Combinatoriële verwerking van betekenis 30

31 Fragmentatie naargelang van input-modaliteit 31

32 Semantische associaties tussen concepten A & C: Druk linker of rechter knop naargelang van welke van de onderste stimuli het meest gelijkt op de bovenste qua betekenis B & D: Druk linker of rechter knop naargelang van welke van de onderste stimuli het meest gelijkt op de bovenste qua grootte Vandenberghe et al., Nature, 383, ,

33 33

34 Semantische taak met afbeeldingen Semantische taak met woorden L Gemeenschappelijk semantisch systeem 34

35 Fragmentatie van betekenisverwerking 35

36 Fragmentatie naar inhoud 36

37 Categorie-specifieke deficits Verklaring Sensorisch-functionele hypothese Modulaire organisatie, evolutionair bepaald 37

38 38

39 Combinatoriële verwerking 39

40 Primair progressieve afasie met woordbegripsstoornis Vandenbulcke M, Peeters R, Van Hecke P, Vandenberghe R, Anterior temporal laterality in primary progressive aphasia shifts to the right, Annals of Neurology 58, ,

41 Zinnen versus random woordsequenties Vandenberghe R, Nobre AC, Price CJ, The response of left temporal cortex to sentences, The Journal of Cognitive Neuroscience, 14, ,

42 42

43 43

44 44

45 Besluit Functionele beeldvorming in combinatie met psychofysische experimenten laat toe om de relatie te onderzoeken tussen organisatie van de taal in het intacte brein en de re-organisatie in pathologische omstandigheden Het leert ons niet enkel waar taal-gerelateerde gebieden gelegen zijn maar ook nieuwe principes van functionele organisatie 45

46 Besluit Onderscheid tussen Klassieke perisylvische taal-area s die voor woord-specifieke processen instaan Gedistribueerde representatie van betekenis Combinatoriële verwerking van betekeniselementen in functie van context 46

47 Met dank aan PhD studenten: Mathieu Vandenbulcke, Leen Vandoren Dienst Radiologie: Ronald Peeters, Paul Van Hecke International collaborators: Marsel M. Mesulam, CNADC, Northwestern University Chicago FWO KU Leuven OT OT/04/41 Geneeskundige Stichting Koningin Elisabeth 47

48 Indien u geïnteresseerd bent om als proefpersoon deel te nemen aan dit onderzoek, ongeacht leeftijd: Mathieu.vandenbulcke@uz.kuleuven.ac.be Leen.Vandoren@med.kuleuven.ac.be Tel.016/