Onderzoek onder Arnhems digipanel over energie en duurzaamheid

Transcriptie

1 Onderzoek onder Arnhems digipanel over energie en duurzaamheid

2

3 Energie made in [Arnhem] Onderzoek onder Arnhems digipanel over energie en duurzaamheid Januari 2013 Colofon: Gemeente Arnhem Afdeling Informatievoorziening, team Onderzoek en Statistiek Contactpersoon: José Nieuwenstein Tel.: (026) adres:

4 Energie made in [Arnhem]: Onderzoek onder Arnhems digipanel over energie en duurzaamheid Inhoudsopgave Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 1 Samenvatting Inleiding Aanleiding Opzet onderzoek Respons Resultaten digipanel Bekendheid energieprogramma s Gedrag Energiezuinige woningen Energiezuinige auto s Nieuwe technologieën Opmerkingen Bijlagen Bijlage 1: Slotopmerkingen Gemeente Arnhem, O&S 1

5 Energie made in [Arnhem]: Onderzoek onder Arnhems digipanel over energie en duurzaamheid Samenvatting Samenvatting In december 2012 hebben bijna 1000 leden van het Arnhemse digipanel een vragenlijst ingevuld over energie en duurzaamheid 1. De vragen gingen over de bekendheid van het programma Energie made in [Arnhem], energiebesparende gedragingen, energiezuinige woningen, energiezuinige auto s en de houding ten opzichte van nieuwe technologieën. In deze samenvatting staan de belangrijkste uitkomsten en conclusies uit dit onderzoek. Bekendheid programma Energie made in [Arnhem] en Zonatlas nog niet erg breed Ongeveer een derde van de respondenten is enigszins of goed bekend met het programma Energie made in [Arnhem]. De Zonatlas van Arnhem is minder bekend: ongeveer 20% is enigszins of goed bekend met dit programma. Overgrote meerderheid van bewoners doet aan energiebesparing of is bereid dit te doen Ramen en deuren sluiten (warmteverlies) en het licht uitdoen is voor ruim driekwart van de respondenten gebruikelijk, 20% is bereid dit te doen zodat bijna 100% wordt gehaald. Het gebruik van LED-lampen, zuinig watergebruik, het inleveren van klein chemisch afval, apparaten uitzetten en de verwarming lager zetten zijn ook zeer gangbaar. Men is minder bereid om het afval te beperken (o.a. ja/nee-sticker) en duurzame energie te gebruiken. 44% investeert in een energie zuinige woning, 35% is bereid dit te doen. Veel mensen hebben al geïnvesteerd in een energiezuinige woning Dubbel glas en HR-verwarmingsketel zijn het meest toegepast in woningen. Ook dak-, (spouw)muur- en vloerisolatie komen regelmatig voor. Zonnepanelen en warmtepompen en zonneboilers worden sporadisch toegepast. De bereidheid om hierin te investeren is beperkt. Zonnepanelen hebben wat dat betreft de meeste kans. Bekendheid subsidieregeling isolatie particuliere woningen laat te wensen over Ongeveer de helft van de eigen woningbezitters kent de subsidieregeling. Een beperkt deel (3%) van de respondenten heeft gebruik gemaakt van deze subsidieregeling. Beperkt gebruik en belangstelling voor energiezuinige auto s Nog weinig mensen hebben een energiezuinige auto: 2% heeft een hybride auto. Een elektrische auto of groengas auto komt bij de meeste mensen nog niet in beeld. De hybride auto heeft bij de aanschaf van een nieuwe auto de meeste kans. Over het algemeen positieve houding ten opzichte van nieuwe technologieën, maar not in my backyard Respondenten staan positief tegenover nieuwe technologieën als zonnepanelen en zonnecollectoren die zij zelf kunnen toepassen op eigen dak of in eigen tuin. Wat betreft nieuwe technologieën in het open veld is men het meest positief ten aanzien van zonnepanelen, gevolgd door het plaatsen van windmolens. Ten aanzien van een biomassa installatie is men minder positief. Vooral tegen windmolens en een biomassa installatie binnen de gemeentegrenzen is weerstand. 1 Het panel is niet representatief voor alle Arnhemse burgers. Het zijn de meer betrokken burgers. Voor dit onderzoek, dat een eerste verkenning is, is representativiteit niet noodzakelijk. De percentages in dit onderzoek hebben betrekking op de panelleden. Gemeente Arnhem, O&S 2

6 Energie made in [Arnhem]: Onderzoek onder Arnhems digipanel over energie en duurzaamheid Samenvatting Grote betrokkenheid: veel suggesties, positieve en kritische opmerkingen Uit het grote aantal respondenten dat gebruik heeft gemaakt om opmerkingen te maken blijkt een grote betrokkenheid bij dit onderwerp. Er zijn positieve reacties, veel suggesties en ook kritische geluiden. Enkele rode draden uit de opmerkingen betreffen: - communicatie: vooral meer bekendheid geven aan subsidiemogelijkheden, meer bekendheid geven aan programma s en instrumenten - afvalscheiding: aandacht voor afvalscheiding in appartementengebouwen en in het centrum - zonnepanelen: gebruik maken van openbare gebouwen, corporaties en VVE s betrekken om dit te realiseren - verkeer: doorstroom bevorderen (verkeerslichten beter afstemmen), gebruik OV en fiets stimuleren, autogebruik ontmoedigen - openbare ruimte: minder straatverlichting, gebruik LED-lampen - woningen: bij nieuwbouw energiezuinige woningen, meer mogelijkheden voor VVE s, corporaties stimuleren - gemeente en overheid: goede voorbeeld geven, samenwerken met bedrijfsleven en corporaties, energiewinkel in centrum - burgerinitiatieven: dikke truien, minder douchen, overconsumptie tegen gaan Gemeente Arnhem, O&S 3

7 Energie made in [Arnhem]: Onderzoek onder Arnhems digipanel over energie en duurzaamheid 1 Inleiding Inleiding 1.1 Aanleiding Arnhem is een stad die zich richt op duurzaamheid. In Arnhem bestaat sinds 2011 het programma Energie made in [Arnhem]. Het programma legt accent op energiebesparing, opwek van duurzame energie, werkgelegenheid in de energie- en milieutechnologie en profilering van Arnhem als energiestad. Met dit programma wil Arnhem zich ontwikkelen richting een duurzame stad. Dit wil zij doen samen met de bewoners, de ondernemers en de (onderwijs)instellingen in de stad. In de Meerjarenprogrammabegroting is Arnhem groene en duurzame stad een van de veranderopgaven. Hierin is ook een rol voor de Arnhemse burgers opgenomen. Tot op heden is er geen onderzoek gedaan naar de mening, het gedrag en houding van de burgers ten aanzien van energie en duurzaamheid. Het Arnhemse digipanel biedt de mogelijkheid om de burgers te bevragen op dit onderwerp. 1.2 Opzet onderzoek In overleg met de programmamanager en bestuursadviseur milieu heeft Onderzoek en Statistiek een vragenlijst opgesteld waarbij vragen zijn opgenomen over bekendheid van het programma, gedrag van mensen, gebruik energiezuinige voorzieningen en de houding ten opzichte van nieuwe technologieën. Deze vragen zijn in december 2012 voorgelegd aan de leden van het Arnhemse digipanel. Dit panel bestaat uit ruim 1800 Arnhemse burgers die zich op hebben gegeven om regelmatig digitale vragenlijsten in te vullen. Het panel is niet representatief voor alle Arnhemse burgers. Het zijn de meer betrokken burgers. Voor dit onderzoek, dat een eerste verkenning is, is representativiteit niet noodzakelijk. 1.3 Respons Er zijn begin december 1889 panelleden benaderd. Na een herinnering, medio december, hebben 962 panelleden de vragenlijst ingevuld 2. Dit is een respons van 51%. 2 Niet iedereen heeft de hele vragenlijst afgerond. Hierdoor kan het aantal respondenten per vraag verschillen. Gemeente Arnhem, O&S 4

8 Energie made in [Arnhem]: Onderzoek onder Arnhems digipanel over energie en duurzaamheid Inleiding Gemeente Arnhem, O&S 5

9 Energie made in [Arnhem]: Onderzoek onder Arnhems digipanel over energie en duurzaamheid 2 Resultaten digipanel resultaten digipanel 2.1 Bekendheid energieprogramma s Het programma Energie made in [Arnhem] is bij de respondenten beter bekend dan de Zonatlas van Arnhem Aan de leden van het digipanel is gevraagd of zij bekend zijn met het programma Energie made in [Arnhem] en de Zonatlas van Arnhem. Het programma Energie made in [Arnhem] is bij de respondenten beter bekend dan de Zonatlas van Arnhem. Ongeveer een derde van de respondenten heeft wel eens gehoord/is enigszins op de hoogte of weet alles van het programma Energie made in [Arnhem], ruim 60% kent het programma niet. Wat betreft de Zonatlas van Arnhem ligt de bekendheid lager: ongeveer een op de 5 respondenten is hier enigszins van op de hoogte, driekwart kent het niet. Tabel 1. Bekendheid met programma s Energie made in Zonatlas Arnhem [Arnhem] Ik weet er alles van 2% 4% Enigszins 10% 9% Ik heb ervan gehoord 22% 8% Ik ken het niet 62% 75% Weet niet 4% 4% n= % 100% 2.2 Gedrag Overgrote meerderheid van bewoners doet aan energiebesparing of is bereid dit te doen Aan de leden van het digipanel zijn een aantal energiebesparende gedragingen voorgelegd en aan hen is gevraagd of zij dit al doen of bereid zijn dit te doen. Het sluiten van deuren en ramen (tegengaan warmteverlies) en het licht uit doen als men langere tijd niet aanwezig is wordt al door ruim driekwart van de respondenten gedaan, 20% is bereid dit te doen zodat bijna 100% wordt gehaald (zie tabel 2). Meer dan 90% van de respondenten gebruikt,of is bereid, spaar en/of LED-lampen te gebruiken, op het watergebruik te letten, klein chemisch afval in te leveren, apparaten uit te zetten en de verwarming lager te zetten. Minder populair zijn het beperken van afval (o.a. door ja/nee-sticker) en het gebruik van duurzame energie. Een kwart van de respondenten is niet bereid dit te doen. Anders ligt dit bij het investeren in een energiezuinig huis: 44% doet dit al en 35% is bereid dit te doen. Het gebruik van energiezuinige auto s komt nog weinig voor, bovendien is de helft van de respondenten niet bereid dit te doen. Gemeente Arnhem, O&S 6

10 Energie made in [Arnhem]: Onderzoek onder Arnhems digipanel over energie en duurzaamheid resultaten digipanel Tabel 2: Bent u bereid om zelf een bijdrage te leveren door. ja nee doe n.v.t geen n % ik al. mening Ramen en deuren dicht te doen om warmteverlies te 20% 1% 78% % 1% % minimaliseren Het licht uit te doen als u voor langere tijd de kamer uit bent 20% 3% 77% % % % Spaar- en/of LED-lampen te gebruiken 21% 5% 73% % % % Op het watergebruik te letten 22% 4% 72% 1% % Energie te besparen door bijvoorbeeld apparaten uit te 23% 7% 69% % 1% % zetten of de verwarming een graad lager te zetten Klein chemisch afval in te leveren 25% 4% 69% 2% 1% % De fiets of openbaar vervoer te nemen voor korte 23% 8% 65% 3% 1% % stadsritten (minder dan 5km) Gebruik te maken van A-label elektrische apparaten 38% 6% 51% 1% 4% % Te investeren in een energiezuinig huis 35% 7% 44% 10% 3% % Het beperken van afval (bijvoorbeeld ja/nee sticker op 26% 24% 44% 3% 3% % brievenbus of het gebruiken van een eigen compostvat) Duurzame energie te gebruiken (groene stroom en/of 28% 26% 35% 3% 7% % groen gas Een elektrische auto, hybride auto of groengas auto te 25% 49% 4% 15% 8% % gebruiken n = aantal respondenten 2.3 Energiezuinige woningen Veel woningen al voorzien van dubbel glas en HR-verwarmingsketel Veel mensen hebben al geïnvesteerd in een energiezuinige woning. Dubbelglas en een HRverwarmingsketel komen het meest voor. Ook dak-, spouwmuur- en vloerisolatie komen heel regelmatig voor. Zonnepanelen, warmtepompen en zonneboilers worden nog sporadisch toegepast. De verwachting dat men in de komende 5 jaar in dergelijke energiezuinige voorzieningen zal gaan investeren is beperkt. Zonnepanelen hebben wat dat betreft de meeste kans. Opgemerkt moet worden dat een groot deel van de respondenten bij een aantal voorzieningen weet niet heeft ingevuld. Uit tabel 4 en uit de opmerkingen bij 2.6 blijkt dat een aantal mensen in huurwoningen moeite hadden om deze vragen te beantwoorden. Voor een deel van de huurders zal gelden dat zij dergelijke maatregelen niet zelf kunnen nemen en afhankelijk zijn van de verhuurder/corporatie. Het plaatsen van zonnepanelen is voor mensen ook niet altijd financieel haalbaar. Subsidies zouden dit kunnen stimuleren. Gemeente Arnhem, O&S 7

11 Energie made in [Arnhem]: Onderzoek onder Arnhems digipanel over energie en duurzaamheid resultaten digipanel Tabel 3: Verwacht u de komende 5 jaar maatregelen te nemen om uw woning energiezuiniger te maken? ja nee heb ik al weet niet n % Dubbel glas 9% 7% 81% 3% % HR-verwarmingsketel 8% 11% 73% 8% % Dakisolatie 7% 21% 58% 14% % (Spouw)muurisolatie 5% 28% 52% 15% % Vloerisolatie 9% 32% 42% 17% % Zonnepanelen (opwekken elektriciteit) 16% 51% 4% 29% % Warmtepomp 5% 54% 3% 38% % Zonneboiler (warmte) 8% 61% 3% 28% % n = aantal respondenten Bekendheid subsidieregeling isolatie particuliere woningen laat te wensen over Ongeveer de helft van de eigen woningbezitters kent de subsidieregeling isolatie particuliere woningen niet. Een ongeveer even groot aantal respondenten is enigszins op de hoogte of heeft er wel eens van gehoord. Een beperkt deel van de respondenten heeft gebruik gemaakt van de subsidieregeling isolatie particuliere woningen. Tabel 4: Bekendheid met gemeentelijke subsidieregeling isolatie particuliere woningen % Ik weet er alles van 2% Enigszins 11% Ik heb ervan gehoord 25% Ik ken het niet 39% Weet niet 4% N.v.t. (heb geen eigen woning) 15% Ik heb er gebruik van gemaakt 3% Aantal respondenten: % 2.4 Energiezuinige auto s Hybride auto heeft voorkeur Nog weinig mensen hebben een energiezuinige auto: 2% van de respondenten heeft een hybride auto. De hybride auto lijkt het meest kansrijk: 46% overweegt een hybride auto aan te schaffen. Voor elektrische auto s en groengas auto s ligt dit lager namelijk 20%. Onbekendheid met dit type auto s kan hierbij van invloed zijn. Uit de opmerkingen aan het einde van de vragenlijst (zie 2.6) blijkt dat mensen de energiezuinige auto s nog te duur vinden, er nog onvoldoende oplaadpunten voor elektrische auto s zijn en er ook vraagtekens zijn bij de milieuvriendelijkheid van dit soort auto s (accu s). Gemeente Arnhem, O&S 8

12 Energie made in [Arnhem]: Onderzoek onder Arnhems digipanel over energie en duurzaamheid resultaten digipanel Tabel 5: Als u een nieuwe andere auto aanschaft overweegt u dan om een energiezuinige auto aan te schaffen? Elektrische auto Hybride auto Groengas auto Ja, zeker 4% 7% 3% Misschien 25% 39% 26% Nee 51% 33% 48% Heb ik al - 2% - weet niet 7% 6% 10% nv.t. 13% 13% 13% Aantal respondenten: % 100% 100% 2.5 Nieuwe technologieën Over het algemeen positieve houding ten aanzien van nieuwe technologieën, maar not in my backyard Aan de leden van het digipanel is een aantal nieuwe technologieën voorgelegd en gevraagd of zij hier positief of negatief tegenover staan. Wat betreft technologieën die bewoners zelf kunnen toepassen, zoals zonnepanelen voor het opwekken van electriciteit en zonnecollectoren om water te verwarmen op eigen dak of in tuin, zijn de respondenten positief. Uit de opmerkingen bij 2.6 blijkt evenwel dat vooral bewoners van huurwoningen en appartementscomplexen hier moeite mee hebben om dit te kunnen realiseren. Wat betreft nieuwe technologieën in het open veld is men het meest positief ten aanzien van het plaatsen van zonnepanelen, gevolgd door het plaatsen van windmolens om elektriciteit op te wekken. Ten aanzien van een biomassa installatie is men minder positief. Vooral ten opzichte van het plaatsen van windmolens en biomassa installatie binnen de gemeentegrenzen is weerstand. Er lijkt sprake te zijn van het NIMBY-effect (not in my backyard). Tabel 6: Staat u negatief of positief tegenover nieuwe technologieën? (zeer) neutraal (zeer) weet niet, n negatief positief geen mening zonnepanelen voor de productie van elektriciteit in een 9% 13% 75% 3% % open veld buiten de gemeentegrenzen zonnepanelen die elektriciteit opwekken op uw dak of in 9% 15% 71% 5% % uw tuin windmolens die elektriciteit opwekken buiten de 13% 15% 68% 4% % gemeentegrenzen zonnepanelen voor de productie van elektriciteit in een 14% 16% 66% 3% % open veld binnen de gemeentegrenzen zonnecollectoren die uw water verwarmen op uw dak of 13% 19% 62% 6% % in uw tuin biomassa installatie buiten de gemeentegrenzen 12% 15% 56% 17% % windmolens die elektriciteit opwekken binnen de 31% 18% 46% 5% % gemeentegrenzen biomassa installatie binnen de gemeentegrenzen 27% 20% 36% 18% % n = aantal respondenten Gemeente Arnhem, O&S 9

13 Energie made in [Arnhem]: Onderzoek onder Arnhems digipanel over energie en duurzaamheid 2.6 Opmerkingen resultaten digipanel Tot slot konden mensen nog opmerkingen maken over het onderwerp energie en duurzaamheid. Ruim 300 respondenten hebben een opmerking gemaakt (zie bijlage voor volledig overzicht). Enkele hoofdlijnen uit de opmerkingen zijn: 1. subsidies - meer bekendheid geven aan subsidiemogelijkheden - niet al te strakke regels aan subsidies verbinden -- flexibeler - vooral subsidies voor zonnepanelen 2. afvalscheiding: mensen zijn bereid afval te scheiden (glas, chemisch afval, papier, plastic, water) - ook in appartementengebouwen mogelijkheden voor afvalscheiding - ook in de binnenstad/centrum - afvalheffing - minder verpakkingsmateriaal - hergebruik regenwater 3. zonnepanelen - te duur voor mensen met kleine beurs: subsidies - zonnepanelen plaatsen op openbare gebouwen, (gemeente)kantoren, bedrijfsgebouwen e.d. - voor mensen in huurwoningen niet realiseerbaar: corporaties/ woningbouwverenigingen hierbij betrekken - voor mensen in appartementcomplexen moeilijk te realiseren: VVE hierbij betrekken (subsidies) 4. verkeer - gebruik van fiets en OV stimuleren: betere fietspaden, gratis fietsenstallingen, goedkoper OV, dalkaart - autogebruik ontmoedigen: parkeertarieven, parkeren bij scholen beperken - betere afstemming verkeerslichten, rotondes i.p.v. verkeerslichten, meer doorstroming - trolleybussen - meer oplaadpunten voor elektrische auto s 5. openbare ruimte - minder straatverlichting - LED-lampen voor straatverlichting 6. communicatie - meer bekendheid geven, gerichte communicatie (geen dure folders) - meer (eerlijke) voorlichting 7. woningen - bij nieuwbouw zonnepanelen plaatsen - meer mogelijkheden voor VVE s en huurders - woningbouwverenigingen en corporaties stimuleren dubbel glas, zonnepanelen, HRketels aan te brengen in huurwoningen - particuliere huurders betrekken Gemeente Arnhem, O&S 10

14 Energie made in [Arnhem]: Onderzoek onder Arnhems digipanel over energie en duurzaamheid - wijkplatforms betrekken resultaten digipanel 8. kosten - te duur, betaalbaar houden - niet voor iedereen bereikbaar 9. kritische kanttekeningen - zijn nieuwe technologieën wel altijd energiezuinig v.b. accu s elektrische auto s - overlast van windmolens e.d 10. gemeente en overheid - goede voorbeeld geven - verlichting in overheidsgebouwen s avonds uit - onderzoeken verrichten naar opbrengst nieuwe technologieën - samenwerken met bedrijfsleven en corporaties - energiewinkel in centrum Arnhem - landelijke regels en subsidies - kijk naar Duitsland als voorbeeld 11. kleine mogelijkheden/initiatieven - dikke truien aan, minder douchen, vroeg naar bed - overconsumptie tegen gaan, tweedehandskledingzaken - minder apparaten Gemeente Arnhem, O&S 11

15 Energie made in [Arnhem]: Onderzoek onder Arnhems digipanel over energie en duurzaamheid Bijlage Bijlagen Gemeente Arnhem, O&S 12

16 Bijlage 1: Slotopmerkingen Zoveel mogelijk groepen betrekken bij de planvorming. Denk daarbij aan vooral dorps en wijkverenigingen. Zou u de uitstoot van een bio-massa centrale inademen? Nee? Vies he! Niet plaatsen dus. Niet eens overwegen! Zorg dat subsidies flexibeler worden. Voorbeeld: er was een dubbelglas subsidie. Krijg je ALLEEN maar als je het laat zetten door een erkend zettersbedrijf. Ik heb mijn hele huis eigenhandig verbouwd. Ik was door die idiote eis van plaatsing duurder uit MET subsidie dan zonder. Idem met zonneboiler, zonnepanelen. Flexibiltiet is ver te zoeken. De veel te starre regels en de handhaving daarvan kosten uiteindelijk meer dan het accepteren dat er enkele rotte appels zijn (die zijn er altijd) en regels dus versoepelen. Controleer daarbij steekproefsgewijs. Ik geloof dus niet meer in gemeentelijke mooipraterij en labels en subsidies en acties want alles verzand of loopt stuk in de formele benadering en het ontbreken van enige flexibiliteit. Zonnepanelen zijn een lelijk gezicht. M.i. zijn er genoeg platte daken op hoge gebouwen (kantoren, flats) waar heel wat panelen geplaatst kunnen worden. Zo storen ze het straatbeeld niet. Zonnepanelen op de flats, kunnen een groot deel van een wijk voorzien. -zonnepanelen op daken van grote flatgebouwen. Eigenaren "verplichten"hieraan mee te werken. - energie opwekken dmv fietsen op fitnescentra. Mensen gaan spinnen en op hopmetrainer zitten daar kan men energie uit halen. Zeker vooor de fitnesscentra zelf. - wegen die opnieuw aangelegd worden zo maken dat als auto's er over rijden dan energie opwekken. - minder koelcellen bij grootwinkelbedrijven door minder koelproducten te verkopen. Zonnepanelen op daken van gemeentegebouwen, Gelredome, Kronenburg, treinstations, etc. Het nieuwe treinstation in het centrum had zich ook prima geleend voor flexibele, semitransparante zonnepanelen. Plaats ze liever niet in het open veld (zoals in de vragenlijst geopperd werd). Snellaadpunten bij tankstations (zoals bij Total in Houten), in parkeergarages, op de blauwe golf, bij treinstations, bij informatieborden waar men Arnhem binnenkomt, etc. Er is nu slechts 1 (standaard) laadstation bij Kronenburg. zonnepanelen op daken en muren van flats (woningcorporaties) zonnepanelen liever op daken van huizen dan in de weinig open ruimte die we in NL hebben. Zonnepanelen leggen op daken van gemeentelijke instellingen/overheid. zonneenergie om het dak van de apartementen zonder exsta kosten voor bewoners. Zoek alle grote platte daken in de Stad op en voorzie ze van energie-installaties dan/wel groene daken voor het tegengaan van de CO2-uitstoot. Zonder subsidie zal dit niet gaan. Zo veel mogelijk fietsen houdt je fit en is duurzaam. Zijkanalen maken in de bochten in de rijn en water turbines plaatsen als energie bron aangezien er bijna altijd wel stroming in de rijn is. Woningbouwverenigingen betrekken. Woningbouwverenigingen adviseren en ondersteunen bij plaatsen van HR-ketels met zonneboiler in sociale woningbouw; bij renovatie en bij nieuwbouw. Of kleinschalige experimenten ermee te ondersteunen. Woningbouw moet meer investeren in het renoveren Van woningen b.v dubbel glas klimaat wordt steeds warmer of kouder. Bij warmte wordt er ook meer ventilatoren gebruikt. windmolens op zee Windmolens etc zijn nooit in staat te voorzien in volledige energiebehoefte. Er zullen altijd electriciteitscentrales nodig zijn/blijven. Hoe meer duurzame energie hoe meer centrales als back up er nodig zijn. Duurzame energie bestaat ook al in de vorm van kerncentrales, schoner kan niet en het restprobleem is minder groot dan de horizon vervuiling die windmolens etc. Met zich meebrengt. Daarbij komt de onbetrouwbaarheid van onze regering. Nu subsidie straks betalen Wind energie gebruik stat of valt bij opslag van energie! Grote velden, die anders "groen " zouden zijn vol zetten met zonnecellen vind ik geen goed idee. nl. een te groot beslag op onze ruimte, en ook hier is opslag van energie een belangrijk item. Het (her)introduceren van watertorens is een veel beter idee, Met, door wind of zon, opgepomt water naar bv 50m hoogte hebben we water opgeslagen en direct energie opgeslagen! Ook in de landbouw goed bruikbaar. Gemeente Arnhem, O&S 13

17 Wij wonen in een appartementen gebouw in de binnenstad en willen best zonnecollectoren of een onderzoek naar het aansluiten op de stadsverwarming. Dit ook dat de afvoer voor verwarmingsketels in ons gebouw niet geschikt is voor HR ketels. Willen daar wel graag onderzoek naar. Wij hebben een huurwoning...en door gezamelijke aanvraag bij Vivare hebben wij sinds het voorjaar overal dubbelglas gekregen...maar die andere maatregelen zie ik nog niet gebeuren. Wellicht kan er wat meer ruchtbaarheid gegeven worden aan dit soort zaken. Volgens mij weet nog bijna niemand dat de Gemeente Arnhem zich profileert op het gebied van duurzaamheid en aanverwante zaken. Waterkracht? Wat vriendelijker zijn in het verwerken van afval. Bij ons heeft een container gestaan voor afval van blikjes, plastic, Eventueel zou glas er ook nog bij gekund hebben. Er werd veel gebruik van gemaakt. Nu de container weg is wordt door velen heb ik in de flat gehoord het plastic bij het gewone afval gedaan. Waarom iets wat heel goed loopt wegdoen. Zet anders de containers met gescheiden afval bij winkelcentrum of supermarkt. Daar zal heel veel winst te behalen zijn. 2. De trollylijnen weer gebruiken die er wel zijn maar niet gebruikt worden. 3. Waar nieuwe wijken gebouwd worden kijken of het leidingnet gescheiden kan worden in drinkwater en overig. 4. Energieopwekken en overcapaciteit opslaan of afvoeren via andere kanalen. 5 Zet de tu Delft of andere instanties in om te kijken wat rendabel is voor de stad. wat bedoelen jullie met een biomassa installatie? Het produceren van biomassa ipv voedselproductie? of het plaatsen van een biogas installatie? (mestvergister en het produceren van biomassa?) Ook is het verschil tussen een hybride auto, biogas een een elektrische auto onduidelijk in de enquete. als je de mensen bij deze problematiek wil betrekken, maak inzichtelijk wat hun eigen inbreng (en opbrengsten) kan zijn van bv. groene daken, beplanting op balkon of betonnen/bakstenen muren. Groene gevels zorgen voor minder weerkaatsing van warmte, beter en prettiger leefklimaat ect. als deze particuliere inbreng hebben grote invloed op het stadsklimaat. Dus maak het persoonlijk! warme trui aan doen ipv verwarming hoog Wanneer er geinvesteerd wordt in een beter milieu, waarom worden dan de snelheden op de snelwegen verhoogd? Wanneer europa als 1 geheel moet worden gezien, waarom dan geen regels mbt milieu voor alle landen? Ik heb het idee dat sommige landen hun best doen om te investeren in milieu en duurzaamheid,, en anderen vinden het wel best! Wanneer bijvoorbeeld het gescheiden aanbieden van afval in het centrum makkelijker gemaakt wordt (ondergrondse of bovengrondse stortplaatsen i.p.v. 1 keer per week ophalen) denk ik dat meer mensen hiertoe bereid zijn. Dit geldt uiteraard ook voor andere zaken met betrekking tot energie en duurzaamheid Walstroom aanleggen langs de Rijnkade en Nieuwe Rijnkade. WAAROM IS ENERGIEZUINIGHEID EN DUURZAAMHEID, ONDAKS DHET BELANG, EEN GEMEENTELIJKE FUNKIE? WAR VAN DE CENTRALE OVeEHEID! waarom heeft de gemeente Arnhem bij het vervangen van de verkeerslichten op de Velperweg geen led-lampen gebruikt? vwb een van de vorige vragen: wij wonen in een huurhuis, vandaar dat ik die vragen niet goed kan beantwoorden. Ben wel bereid meer huur te betalen als woningverhuurder energiebesparende maatregelen realiseert. vroeg naar bed.niet in bad,kort douchen. Vragen naar zonnepanelen op het dak van mijn huis hebben weinig zin als plaatsing niet rendabel is. Voorgaande alleen postitief beantwoord indien eigen verbruik wordt vergoed / gekort. Vooral de huisbazen stimuleren dit te doen. Ik verwacht geen extra maatregelen te nemen omdat het niet mijn eigen huis is. Wellicht kunnen jullie een gesprek met alle huisbazen en huurinstanties (als Nederwoon) uitnodigen voor een overleg? Denk dat het in ieders voordeel is. Volgens mij zou op sommige plekken binnen de gemeente best in de avond / nacht de buitenverlichting geheel of gedeeltelijk uit kunnen. Één om één schakeling van lantaarnpalen zou volgens mij een behoorlijke besparing kunnen opleveren. vervang de plastic zakken voor de inname van plastic afval door een gewone container en voorkom daarmee zwerfafval. Ik ben bereid zelf een bijdrage te leveren voor de bekostiging ervan verontreinigende niet energiezuinige houtkachels verbieden verlagen BTW tarrief op alle zaken die goed zijn voor het millieu, dan is men eerder geneigd deze keuzes te maken. verhouding kosten-opbrengst staan niet in verhouding. Gemeente Arnhem, O&S 14

18 Zeker als men de subsidies -in wezen belastinggeld-meerekent Veel rechnologien en producten zijn gewoonweg nog te duur. Natuurlijk zou ik graag electrisch rijden maar er zijn nog geen occasions te krijgen. Veel minder apparaten aanschaffen Veel maatregelen vind ik zeer kostbaar. Daarom passen ze vaak niet in ons (krappe) budget. Veel ideeen hebben mijn voorkeur allen kosten ze geld die er niet is. Veel daken van kantoor gebouwen in de gemeente zijn prima geschikt voor zonnepanelen. Veel aanbieding van subsidie zijn voor ons, bewoners van een oud appartementencomplex, niet of nauwelijks te realiseren. Vaker ophalen van plastic afval, beter is plaatsen containers. Uit ervaring weet ik dat windmolens veel overlast kunnen veroorzaken. Er zijn wel hele kleine windmolentjes, die veel minder overlast veroorzaken, maar minder rendabel zijn. Ik zou het bijzonder op prijs stellen als de gemeente Arnhem, in het kader van duurzaamheid, al het gekapte hout aan Arnhemmers aanbiedt als brandhout. Dat is ook energie- en CO2-neutraal en dan hoeft er niet mee gesleept te worden. Het bevordert het contact van de burgers met het groenonderhoud en scheelt de gemeente veel kosten als de burgers het zelf ophalen. Verder zorgen voor een goede doorstroming van het verkeer, afstemmen van verkeerslichten op fietsers en voetgangers, zodat men het sneller vindt om de fiets te nemen. Voorrang voor fietsers als het regent, gratis fietsenstalling. U vraagt of ik suggesties heb omtrent Energie en duurzaamheid. Allereerst wat wordt er precies verstaan onder duurzaamheid, naar mijn idee wordt het te pas en onpas gebruikt. Voor mij is het een vaag en een te ruim begrip. Opwekken van energie vormen waar wij mensen veel meer gebruik van zou kunnen maken Meer gebruik maken van zon wind en water kortom natuurlijke bronnen. U hebt me via deze weg geattendeerd op het Energieplan made in Arnhem. Via deze weg kunt u me ook een link toesturen. Dat is iets gemakkelijker dan via de gemeentelijke website zoeken. In voorgaande jaren vond ik het niet altijd gemakkelijk om mijn weg op de gemeentelijke site te vinden. terug naar de basis; 's avonds koud? trui aan. naar de winkel? op de fiets. werken in de directe omgeving (eerder thuis, op de fiets, geen file's, etc) stekkers uit het stopcontact, meer met de hand doen, plaatselijke groenten kopen, 1 dag per week geen vlees eten. Ook dat alles is duurzaam. Technologie gebruiken van de nieuwste generatie. Inovatief werken. Bedrijven en woningen op een 0 energie niveau brengen waar het kan. Subsidies voor zonnepanelen e.d. in stand houden/verhogen. Straatverlichting halveren/dempen. Meer kachelhout ter beschikking stellen, via staats-bosbeheer of rijks-waterstaat, niet te duur maken, het is een Co2 vriendelijke brandstof. Verkeerslichten beter op elkaar afstemmen, relatief eenvoudig, grote milieuwinst en minder humeurige mensen die voor rood licht staan te wachten zonder dat er verkeer is. Lége stadsbussen of die buitendienst zijn, niet op hun "knopje" laten drukken zodat de verkeersinstallaties op groen voor ze springt. subsidie voor warmtepomp Subsidie op zonnepanelen of gezamenlijk inkopen is goed vor arnhem Lokale aannemers inzetten en eisen in bestekken Geen onnodige nieuwbouw als het niet nodig is Subsidie op elektrische scooters. Enorme vervuilers in Arnhem. Subsidie op dubbel glas, dit blijkt nu niet te bestaan, slechts op vloerisolatie. Straatverlichting vervangen door led-verlichting Straatverlichting beperken. Zo minimaal mogelijk. Nu zie ik een tiental straatlantaarns vanuit mijn huis binnen 50 meter! straat en wegverlichting minder aan en lager energie verbruik lampen. belast verbruik van grondstoffen en stimuleer reparatie en arbeid, door dat minder of niet te belasten (en niet precies andersom!!!). stoplichten beter afstellen zodat er geen auto's onnodig voor een rood stoplicht staan. Alle lampen van gebouwen 's nachts uit, scheelt elektriciteit stop met fictieve waarheden m.b.t. rendement op investeringen voor energiebesparingen stimuleren zonnepanelen plaatsen! stimuleer collectieven die zelf duurzame energie willen gaan opwekken, bijvoorbeeld woningen aan plein of straat. Ondersteunen Gemeente Arnhem, O&S 15

19 van mensen bij het verduurzamen van de woning. Stimuleer als gemeente zonnepanelen op openbare gebouwen! Stimleren van het gebruik van het OV en de fiets voor korte afstanden en het afschaffen van kilometervergoedingen voor de auto. Stel parkeertarieven in voor de auto van werknemers die binnen de gemeentegrenzen hun werk vinden. De auto wordt zeer veel gebruikt voor zeer korte afstanden. Stimileer meer bewaakte rijwiekstallingen. De nieuwe OV routes in Arnhem Zuid naar station zuid is een goed voorbeeld. statiegeld op kleine flesjes en frisdrank en bier in blik. water inhuishouden scheiden in drinkwater en wc water, compostbakken in eigen tuin sommige vragen waren moeilijk te beantwoorden als je geen eigen huis of auto hebt, zoals ik Sommige dingen mogen wel wat gemakkelijk worden gemaakt: chemisch afval inleveren. Sommige dingen mogen wel wat goedkoper worden gemaakt: zuinige auto (aanschafkosten hoog, dat is tegenhouder) Sommige dingen zijn moeilijk te realiseren: zonnepanelen vanwege appartementsrechten / huiseigenaar die huizen verhuurt en dit soort dingen te duur vind. Sltimuleren van toepassuincgen orp de slimme meter, investeringsdrempel gerduurzam huis wegnemen Samen met particulieren de subsidiemogelijkheden ten volle te laten gebruiken en niet mondjesmaat en met veel moeite zoals de afgelopen 35 jaar. Inmiddels heb ik mijn dak vol met zonnepanelen gezet op eigen gelegenheid en geniet ik ten volle van de gratis energie. En inmiddels mijn huis optimaal geisoleerd en inmiddels al 1 HR ketel versleten... Resten van werkzaamheden in sloten en begroeing in een keer opruimen en niet eerst ergens storten en dagen later met een volgende dieselmachine opladen opeen vrachtwagen. B.v. het snoeihout langs het fietspad van de matsersingel en rommel uit de grote sloten! regering zou meer aanbestedingen kunnen doen om bv zonnepanellen meer toegangkelijker te maken voor het grote publiek,kijk Bv naar ons buurland Duitsland dar zijn ze al een stuk verder Regelingen treffen die energie en duurzaamheid veel aantrekkelijker maken. Probeer eens meer wijkgerichte projecten op te tuigen. (meer verbondenheid cooperatie verband) Ga kijken of verevening/saldering mogelijk is met grotere zonnepaneel projecten Neem daarin als gemeente het voortouw (organiserend vermogen en kennis) Gebruik publiek gebouwen (scholen sporthallen) als locatie om te plaatsen denk na over "crowd funding" om de financiering rond te krijgen. Verzin daar een pilot voor bijvoorbeeld samen met de grote steden of een paar private partijen/ontwikkelingsmaatschappijen. Rol zo'n initiatief ook uit naar andere steden. Prima, deze aandacht voor duurzaamheid. Ik heb een paar opmerkingen. In het overzicht van geschikte daken dat de gemeente Arnhem had gemaakt, bleek mijn dak niet geschikt voor het plaatsen van zonnecollectoren. Ik sta er positief tegenover, maar kan mijn dak niet veranderen. In het overzicht mis ik een categorie voor auto's die zuinig zijn (en nu nog onder de maatregel vallen dat er geen wegenbelasting wordt betaald); ik heb een dergelijke zuinige auto. In de vragenlijst zouden ook vragen moeten staan over eetgewoonten. Veel vlees eten levert een enorme bijdrage aan CO2-uitstoot. Ook vragen over fairtradeproducten mis ik; Arnhem is fairtradegemeente. Fairtrade heeft ook alles met duurzaamheid te maken. platte daken van leegstaande (Janssingel) of openbare gebouwen zoals stadhuis, politiebureau, gebruiken voor zonnepanelen. plastic afvalbakken bij elke glasbak plaatsen net als papiercontainers en blikinzameling. Pas erg op met subsidies. Deze zijn meestal niet effectief. Ik zet ook vraagtekens bij de marketing van Arnhem als energiestad. Waaschijnlijk is deze beslissing ideologisch (=fout) gedreven en niet econimisch Overheid moet meer gebruik maken van LED verlichting. Openbaar vervoer moet toegangkelijker worden. Maak hier zelden gebruik van en betalen voor de aanschaf van een OV kaart weerhoud mij hier alleen maar meer van. Voer de dalkaart weer in zodat het ook voor mensen die zelden gebruik maken van het OV makkelijker wordt om in voorkomende gevallen de bus te pakken i.p.v. de auto. OV betaalbaar en dus toegankelijker maken voor in de stad. Goede parkeerhavens buiten de stad, rondom het centrum en een fatsoenlijke prijs om te reizen. Gemeente Arnhem, O&S 16

20 Fiets leenhuur stelsel? Kijk eens bij steden als Hangzhou en Suzhou (China) Hier vind je elke 500 meter een basis met daar 15 fietsen die je middels een pasje (abonnement) kan huren/lenen tegen een schappelijke prijs. Deze fietsen worden veel door inwoners zelf gebruikt. Ouders moeten hun kinderen met de fiets of te voet naar school brengen. Geen mogelijkheid tot parkeren op fiets en stoepen zoals nu op veel plaatsen gebeurd. Nu echt eens langdurig optreden. Oud papier containers Opmerking bij de enquête: Ik kan niet zo veel zelf doen met mijn woning, zoals het plaatsen van zonnepanelen, omdat het een huurwoning is. Vorig jaar zijn er wel dubbele ramen geplaatst maar het is niet aan mij om zulke investeringen te maken.daarom heb ik soms negatief moeten antwoorden. ophalen van plastic afval ook ophalen bij sportverenigingen en hier geen extra heffing voor vragen openstellen van subsidies voor alle woonvormen, nu zijn energiemaatregels voor woonboten niet subsidiabel?! daadwerkelijk voorrang geven aan experimentele woningen, waarbij bestemmingsplannen niet onaantasbaar c.q. onaanpasbaar worden geacht, en inspiratie belangrijker is dan controle, rede belangrijker dan regel. Openbare verlichting kritisch bekijken in avond/nacht situatie. Openbaar vervoer zo zuinig mogelijk, taxi in Arnhem verplichten zich te richten op duurzaamheid en energiebesparing, scholen ondersteunen bij maatregelen. Op de vraag of ik zonnepanelen op mijn woning wil heb ik met een cijfer 2 geantwoord. Ik vind het nl een lelijk gezicht bij bv dertigerjaren woningen. In Nijmegen plaatsen ze collectoren op hoge kantoren ed. Dat vind ik een goed idee. Dan kijk je er niet tegenaan. Hetzelfde geldt voor windmolens. Ook daar ben ik niet zo enthousiast over wat betreft de horizonvervuiling. Maar ik weet te weinig van deze materie om er verder iets zinnigs over te zeggen. Ik vind de zonneatlas wel een heel goed en praktisch initiatief. ook woningbouw woningen voorzien van isolatie, dubbelglas, zonnepanelen en andere energiebesparende maatregelen. Ook richten op huurders. Ik wil daar best in investeren maar als huurder ben je gebonden aan de verhuurder. Ooit waren windmolens en zonne-energie de droom van mensen voor een groen milieu. De mogelijkheden zijn intussen veel beter en efficienter als vroeger. Hier in Presikhaaf blijkt een klein groepje hiervan een probleem te maken. Verwacht bij een goede enquette dat de meesten bewoners hiervoor zullen zijn. Ons huis is ideaal voor zonnepanelen/collectoren. We warenner dichtbij in 1980, maar we ontdekten dat door het afnemen van restelectriciteit vervuilender waren dan zonder zonneenergie en een gasboiler daar voor in de plaats. Jammer. Onderzoeken of restwarmte gehaald kan worden uit rioolwater; onderzoeken of gebouwen in Noord aangesloten kunnen worden op Stadswarmtelevering ondersteuning voor verenigingen van eigenaren bij het ontwikkelen van plannen Ondersteuning lokale energiecooperaties Omdat ik in een gehuurde flat woon en de eigenaar hiervan zelfs geen dubbelglas laat aanbrengen, heb ik weinig te willen. Als ik mijn wensen kenbaar maak, krijg ik het volgende antwoord: "Als een en ander niet naar uw zin is, ga dan maar verhuizen" Dat laatste zou de eigenaar graag zien, omdat hij ook van deze flat, een kamerverhuurbedrijf wil maken, zoals hij eerder deed met de flat boven me. Ik woon 30 jaar in deze flat, terwijl de huidige eigenaar, de heer Louk Heimans, de 3 flatwoningen, Steenstraat en in zijn bezit kreeg. U zult begrijpen dat ik daarom op sommige vragen geen antwoord paraat heb. Omdat ik een appartement bewoon is het voor mij erg lastig de antwoorden m.b.t. zonnepanelen e.d te beantwoorden. Het isoleren van het dak behoort in mijn geval ook niet tot de mogelijkheden. Verder zijn m.i. led- en spaarlampen en elektrische en hybride auto's (nog) veel te duur. Heb om die reden maar weinig spaarlampen in en om het huis en ook pas een andere 'gewone' auto gekocht. Prijzen dus naar beneden en meer bekendheid geven aan eventuele subsidies. nou, maak het vooral makkelijk...ik ben met de VVE bezig zonnepanelen op t dak te plaatsen maar dat wordt vooral door wetgeving erg lastig (vraag volkshuisvesting VVE Riethorsterstraat). dat is jammer. verder denk ik dat juist kleine oplossingen voor thuis die evt gefinancierd kunnen worden veel aftrek zullen vinden Nee,en voorgaande vragen zijn niet op mij van toepassing want ik woon op 6 hoog en de flat is 12 hoog Gemeente Arnhem, O&S 17