Prostaatimplantatie met radioactief jodium
|
|
- Johannes Jonker
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Prostaatimplantatie met radioactief jodium RADIOTHERAPEUTISCH INSTITUUT FRIESLAND
2 Inhoudsopgave Inleiding Inleiding 3 De prostaat 4 Het vaststellen van prostaatkanker 6 Prostaatkanker komt vaak voor. In Nederland wordt deze ziekte jaarlijks bij meer dan 7500 mannen vastgesteld. Deze vorm van kanker komt vooral voor op oudere leeftijd. Behandelingsmogelijkheden 1. Waakzaam wachten 2. Radicale prostatectomie 3. Uitwendige bestraling 4. Prostaatimplantatie De gang van zaken voor de prostaatimplantatie 9 De Prostaatimplantatie 10 Aanbevelingen en bijwerkingen 12 Deze folder gaat in op de behandeling van tot de prostaat beperkte kanker. Hierbij wordt met name aandacht besteed aan de prostaatimplantatie. Stralingsveiligheid na prostaat implantatie Controle
3 De Prostaat De prostaat is een klier die vocht produceert voor het transport van zaadcellen tijdens de zaadlozing. De prostaat ligt onder in de buik vlak tegen de blaas en de endeldarm aan. De plasbuis loopt door de prostaat heen (figuur 1). In de prostaat kunnen zowel goedaardige als kwaadaardige vergrotingen voorkomen. Goedaardige vergroting (prostaathypertrofie) ontstaat midden in de prostaat en geeft daardoor vaak plasklachten. Prostaatkanker ontstaat meestal in de buitenzijde van de prostaat en geeft daarom veel minder vaak plasklachten. Bijnier Nierbekken Nier Zaadleider Schaambeen Wervelkolom Urineleider Endeldarm Blaas Zaadblaasje Prostaat Anus Plasbuis Zaadbal (figuur 1) 4 5
4 Het vaststellen van prostaatkanker Prostaatkanker werd vroeger alleen door lichamelijk onderzoek vastgesteld. Tegenwoordig kan, met het PSA (Prostaat Specifiek Antigeen) gehalte in het bloed, in een vroeg stadium vermoed worden of iemand prostaatkanker heeft. Door met de vinger via de anus te voelen (rectaal toucher) kan de arts een verharding van de prostaat vaststellen. Een verhoogd PSA of een afwijkend rectaal toucher zijn echter op zichzelf niet bewijzend voor prostaatkanker. Bij een ontsteking van de prostaat of bij een vergrote prostaat kan het PSA-gehalte ook verhoogd zijn. Weefselonderzoek van de prostaat is daarom altijd noodzakelijk om de diagnose te stellen. Hiervoor moet prostaatweefsel worden afgenomen. Dit gebeurt met behulp van echografie: via een echosonde in de endeldarm kan de prostaat met geluidsgolven zichtbaar gemaakt worden. Vervolgens wordt deze aangeprikt om het weefsel te verkrijgen voor microscopisch onderzoek. Behandelingsmogelijkheden Als de prostaatkanker in een vroeg stadium is opgespoord en beperkt is tot de prostaat, zijn er in principe vier mogelijkheden: 1. Waakzaam wachten. 2. Operatie (radicale prostatectomie). 3. Uitwendige bestraling. 4. Prostaatimplantatie (= inwendige bestraling = brachytherapie of jodiumimplantatie). 1. Waakzaam wachten Het is niet altijd nodig prostaatkanker te behandelen. Deze keus kan u de bijwerkingen van een behandeling besparen. Afhankelijk van de uitslagen, uw leeftijd en uw voorkeur kan, in goed overleg met de uroloog en/of de radiotherapeut-oncoloog, overwogen worden u te controleren alleen het PSA te vervolgen en afhankelijk daarvan eventueel in te grijpen. 2. Radicale prostatectomie De radicale prostatectomie is een relatief grote ingreep. De gehele prostaat, inclusief prostaatkapsel en zaadblaasjes worden verwijderd. Er is een ziekenhuisopname noodzakelijk van 6 tot 10 dagen. Zoals bij elke grote operatie kunnen er complicaties optreden, zoals infecties, wondproblemen en trombose (stolselvorming in een bloedvat). Ongeveer 70% van de mannen wordt impotent. De kans op incontinentie (het verlies van de controle over de urinelozing) is ongeveer 5 tot 10%. 3. Uitwendige bestraling Bij uitwendige bestraling wordt de prostaat uit verschillende richtingen bestraald. Door iedere dag een kleine hoeveelheid bestraling te geven, kan schade aan gezonde organen voorkomen worden. Dit betekent wel dat een patiënt gedurende 6-8 weken dagelijks bestraald moet worden. De behandeling vindt poliklinisch plaats. Tijdelijke bijwerkingen zijn: frequentere urinelozing met een branderig gevoel en frequentere aandrang voor ontlasting. De keuze zal afhangen van de specifieke mogelijkheden voor een patiënt en de resultaten en de bijwerkingen van de behandeling. De kans op vermindering van potentie is wat kleiner dan na een radicale prostatectomie. Toch wordt na verloop van jaren meer dan 50% van de patiënten impotent. De kans op incontinentie is klein. Een deel van de patiënten heeft blijvend een frequentere stoelgang en een klein deel van de 6 patiënten heeft last van verlies van slijm of bloed bij de ontlasting. 7
5 De gang van zaken voor de prostaatimplantatie 4. Prostaatimplantatie Bij deze behandeling worden kleine radioactieve bronnen (figuur 2) in de prostaat geplaatst. Het is een relatief kleine ingreep, die onder narcose plaatsvindt, tijdens een korte opname. Het voordeel van deze techniek is, dat er minder gezond weefsel bestraald wordt dan tijdens de uitwendige bestraling en dat de bestralingsdosis hoger is. Bij prostaatkanker wordt Jodium-125 gebruikt. Deze radioactieve stof heeft een vervaltijd van 60 dagen (d.w.z. dat de radioactiviteit na 60 dagen gehalveerd is ) en een gering doordringend vermogen. De radioactieve bronnetjes (meestal zaadjes genoemd) blijven definitief in de prostaat achter, waarbij de radioactiviteit na 1 jaar volledig verdwenen is. Gedurende het eerste jaar na de ingreep ontstaan er meestal lichte plasklachten: irritatie, toename van drang en afname van de straal. Dit wordt met medicatie bestreden. (figuur 2) Detail van een koker met jodiumzaadjes. Elk zaadje is 4,5 mm lang en heeft een diameter van 0,8 mm. De zaadjes worden onder volledige verdoving ingebracht. Grootte jodiumzaadjes vergeleken met een 10 Eurocent-muntje (respectievelijk 4,5 en 16 mm). De radiotherapeut-oncoloog heeft eerst een gesprek met u en zal lichamelijk onderzoek doen. Op basis hiervan en de gegevens die de uroloog heeft gestuurd, wordt besproken of u in aanmerking komt voor een prostaatimplantatie en wordt de gang van zaken uitgelegd. U wordt als eerste stap verwezen naar de uroloog in het MCL (Medisch Centum Leeuwarden) voor een screeningsecho. Bij dit echo-onderzoek wordt beoordeeld of er bezwaren zijn tegen prostaatimplantatie. Als die er niet zijn, wordt u daarna opnieuw opgeroepen om een zogenaamde volumestudie te ondergaan. Dit onderzoek wordt door uw radiotherapeut-oncoloog gedaan. Er wordt, nadat de verdovingsgel is aangebracht, een urinekatheter (een dun slangetje) via de plasbuis in de blaas gebracht. Daarna wordt de echosonde in de endeldarm ingebracht en de prostaat in beeld gebracht. De prostaat en de plasbuis worden om de 5 mm op echobeelden vastgelegd. Deze plaatjes dienen om te bepalen waar bij u de jodiumzaadjes moeten worden geplaatst. Na deze volumestudie kan pas definitief worden bepaald of prostaatimplantatie voor u de goede behandeling is. Soms blijkt de prostaat toch te groot. Hierdoor neemt de kans op bijwerkingen als gevolg van een prostaatimplantatie dermate toe dat uitwendige bestraling te verkiezen is. 2-10% van de patiënten heeft in het jaar na de ingreep tijdelijk een urinekatheter nodig. De kans op impotentie na 5 jaar is ongeveer 50%. Incontinentie komt vrijwel niet voor. Voor de implantatie wordt uitgevoerd krijgt u eerst nog een consult bij de anaesthesist die beoordeelt of de narcose veilig plaats kan vinden. Indien u bloedverdunners gebruikt wordt overleg gevoerd met de behandelend specialist of het verantwoord is dit tijdelijk te stoppen. 8 9
6 De Prostaatimplantatie U wordt voor de implantatie opgenomen op de afdeling urologie van het MCL. Door deze naalden worden de radioactieve zaadjes in de prostaat gebracht, waarna de naalden weer verwijderd worden. De ingreep vindt dezelfde of de volgende dag onder algehele narcose plaats. Eerst wordt een urinekatheter ingebracht. Met de echosonde in de endeldarm wordt de prostaat opnieuw in beeld gebracht. De zaadjes zitten aan elkaar in strengetjes van 2 tot 6 zaadjes per naald. Nadat alle zaadjes zijn ingebracht (in totaal 40 tot 80, afhankelijk van de grootte van de prostaat), wordt met een röntgenapparaat gecontroleerd of alle zaadjes aanwezig zijn (figuur 4). Vervolgens worden 15 tot 25 holle naalden ingebracht via het perineum (de huid tussen balzak en anus) (figuur 3). De gehele procedure neemt ongeveer 1,5 uur in beslag. Voor de ingreep krijgt u antibiotica toegediend, om de kans op infecties zo klein mogelijk te maken. Na de implantatie wordt u teruggebracht naar uw kamer op de afdeling van het MCL. Als alles de volgende ochtend goed met u is, kunt u naar huis gaan. U krijgt een recept mee voor medicatie die het plassen wat gemakkelijker maakt. (figuur 4) prostaat met ingeplante jodiumzaadjes (figuur 3) Het inbrengen van jodiumzaadjes 10 11
7 Aanbevelingen en bijwerkingen Aanbevolen wordt de eerste dagen geen zwaar werk te verrichten; na ongeveer twee weken kunt u weer fietsen. Soms treedt er een bloeduitstorting onder de balzak op. Deze is meestal niet pijnlijk en verdwijnt binnen enkele weken. Het eerste jaar kunt u last hebben bij het plassen: een branderig gevoel, frequente aandrang en een slechtere urinestraal. Om de plasklachten tegen te gaan krijgt u de eerste drie maanden alfusozine (10 mg/dag) voorgeschreven. Soms is, in overleg met de radiotherapeut-oncoloog, dit langer nodig of wordt een ander medicijn geadviseerd. In het begin kan de urine wat bloed bevatten. Soms ontstaan lichte klachten van diarree en er kan ook wat slijm met de ontlasting meekomen. In het algemeen zijn deze verschijnselen binnen enkele dagen tot weken verdwenen. Zelden komt het voor dat het plassen helemaal niet gaat en er een urinekatheter nodig is. De eerste dagen na de ingreep wordt een zaadlozing afgeraden. De eerste keren kan een orgasme anders aanvoelen en het sperma door bloedbijmenging donker verkleurd zijn. Dit wordt vanzelf weer normaal. Stralingsveiligheid na prostaat implantatie De zaadjes hebben een titaniumomhulling waarbinnen het radioactieve Jodium-125 is opgesloten. Er kan dus geen radioactiviteit in het lichaam vrij komen en u wordt zelf ook niet radioactief. Ondanks het feit dat deze radioactieve Jodium-125 bronnetjes bij u zijn geïmplanteerd, kunt u na 1 of 2 dagen het ziekenhuis weer verlaten. De geringe hoeveelheid radioactiviteit die u meedraagt levert voor u en uw naaste omgeving geen gevaar op. U wordt alleen geadviseerd om de eerste twee maanden kleine kinderen niet lang op schoot te nemen en niet vlak naast zwangere vrouwen te zitten. U wordt aangeraden om de eerste 2 maanden tijdens seksuele gemeenschap een condoom te gebruiken, omdat heel soms een zaadje met het sperma kan meekomen. Uw sperma is niet radioactief. Hoewel de kans erg klein is, kunt u in de eerste weken na de behandeling een bronnetje uitplassen. Daarom dient u gedurende 2 maanden door een zeefje te plassen. Mocht u een bronnetje aantreffen dan verzoeken wij u om het in een aan u meegegeven loden kokertje te bewaren en het RIF hiervan tijdens kantooruren telefonisch op de hoogte te stellen (tel: ). Bij een controlebezoek kunt u het zeefje en kokertje weer inleveren. Met uitzondering van deze voorzorgen kunt u uw leven weer gewoon oppakken; reizen e.d. is normaal mogelijk. Het eerste jaar na een prostaatimplantatie mag iemand niet gecremeerd worden
8 Controle Na de behandeling zult u door uw verwijzend uroloog en door de radiotherapeut-oncoloog regelmatig poliklinisch gecontroleerd worden. In het algemeen komt u een maand na de behandeling bij de radiotherapeut-oncoloog. Er wordt een CT-scan van de prostaat gemaakt om te kunnen beoordelen hoe de bronnetjes in de prostaat verspreid liggen. De volgende controles vinden ca. drie maanden later plaats bij de radiotherapeut-oncoloog en de daaropvolgende controle weer drie maanden later bij de uroloog. Het effect van de behandeling wordt gecontroleerd door middel van bepaling van de PSA-waarde in het bloed. Mocht u naar aanleiding van deze folder of de behandeling zelf nog vragen hebben, dan kunt u altijd terecht bij uw radiotherapeut-oncoloog of een van de andere radiotherapeut-oncologen in het Radiotherapeutisch Instituut Friesland te Leeuwarden Borniastraat AD Leeuwarden Tel Vragen over prostaatkanker in het algemeen kunt u stellen bij: de Hulp- en Informatielijn van de Nederlandse Kankerbestrijding, tel (gratis). Via dit nummer kunt u de brochure prostaatkanker bestellen. Postbus RD Utrecht Tel Het nummer van het telefonisch lotgenoten contact is: Nederlandse Kankerbestrijding (KWF) Sophialaan BR Amsterdam Intergraal Kankercentrum Noord-Oost Griffeweg DV Groningen Tel Medisch Centrum Leeuwarden (MCL) Henri Dunantweg AD Leeuwarden tel Meer informatie kunt u ook vinden op internet:
9 Bezoekadres: Borniastraat AD Leeuwarden Tel Fax Postadres: Borniastraat AD Leeuwarden Internet: Routebeschrijving naar het RIF Met het openbaar vervoer Het RIF bevindt zich naast het MCL en heeft een eigen ingang aan de Borniastraat in Leeuwarden. Wanneer u gebruik wilt maken van het busvervoer, dan heeft u de keuze uit de buslijnen 2 en 34. U stapt uit bij de halte aan de Borniastraat naast het RIF. Alle informatie over de bereikbaarheid van het RIF met het openbaar vervoer kunt u nazoeken op RADIOTHERAPEUTISCH INSTITUUT FRIESLAND versie juni 2010
BRACHYTHERAPIE Jodiumimplantatie bij de behandeling van prostaatkanker
BRACHYTHERAPIE Jodiumimplantatie bij de behandeling van prostaatkanker INFORMATIEBROCHURE VOOR PATIËNTEN INHOUD Inleiding...4 Prostaatkanker...5 De prostaat...5 Doel van de behandeling...6 Het vaststellen
Nadere informatieInfobrochure. Brachytherapie. mensen zorgen voor mensen
Infobrochure Brachytherapie mensen zorgen voor mensen 2 Beste patiënt, U werd op onze afdeling opgenomen voor de behandeling van een prostaataandoening door middel van brachytherapie. In deze brochure
Nadere informatieJodium-125 implantatie bij prostaatkanker
Jodium-125 implantatie bij prostaatkanker U bent doorverwezen voor een inwendige bestraling van de prostaat door middel van jodiumzaadjes. De punten die in deze folder beschreven worden, zijn: Wat is een
Nadere informatieBrachytherapie bij prostaatkanker. Urologie
Brachytherapie bij prostaatkanker Urologie Inleiding Prostaatkanker is, net als andere vormen van kanker, een ziekte van de lichaamscellen. Kanker wordt gekarakteriseerd door de ongecontroleerde groei
Nadere informatieBrachytherapie. Jodiumimplantatie voor de behandeling van prostaatkanker. Jessa Ziekenhuis vzw. Dienst kwaliteit
Brachytherapie Heeft u opmerkingen of suggesties i.v.m. deze brochure? Geef ons gerust een seintje! Dienst kwaliteit E-mail: info@jessazh.be Tel: 011 33 55 11 Jodiumimplantatie voor de behandeling van
Nadere informatiePatiënteninformatie. Brachytherapie bij prostaatkanker
Patiënteninformatie Brachytherapie bij prostaatkanker Inhoud Inleiding... 3 Wat is brachytherapie?... 3 Hoe verloopt de behandeling?... 3 Bijwerkingen... 4 Regels en richtlijnen na de bestraling... 5 Controles
Nadere informatieBehandelwijzer. Brachytherapie bij prostaatkanker
Behandelwijzer Brachytherapie bij prostaatkanker Onze website: www.mst.nl/radiotherapie PI-012849 versie 1.0 / 15-05-2017 1 Inhoudsopgave Inleiding... 3 Prostaatkanker... 4 De prostaat... 4 Stadium...
Nadere informatieBrachytherapie bij prostaatkanker
Brachytherapie bij prostaatkanker Inleiding Prostaatkanker is, net als andere vormen van kanker, een ziekte van de lichaamscellen. Kanker wordt gekarakteriseerd door ongecontroleerde groei van abnormale
Nadere informatieBrachytherapie bij prostaatkanker
Urologie Brachytherapie bij prostaatkanker www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Behandeling... 3 Na de behandeling... 4 Mogelijke risico s, complicaties en bijwerkingen... 5 Algemene richtlijnen na uw opname...
Nadere informatieBrachytherapie. voor prostaatcarcinoom
Brachytherapie voor prostaatcarcinoom Inleiding Prostaatkanker is, net als andere vormen van kanker, een ziekte van de lichaamscellen. Kanker wordt gekarakteriseerd door ongecontroleerde groei van abnormale
Nadere informatieBrachytherapie. voor prostaatcarcinoom
Brachytherapie voor prostaatcarcinoom Inleiding Prostaatkanker is, net als andere vormen van kanker, een ziekte van de lichaamscellen. Kanker wordt gekarakteriseerd door ongecontroleerde groei van abnormale
Nadere informatieOpname in het ziekenhuis
BRACHYTHERAPIE Opname in het ziekenhuis Voor u opname in het ziekenhuis is het belangrijk dat u zich bij uw huisarts aanbiedt, er dient immers een algemene controle uitgevoerd te worden met o.a. een bloedonderzoek
Nadere informatieBrachytherapie bij prostaatkanker
Brachytherapie bij prostaatkanker In deze folder vindt u informatie over de inwendige bestraling van de prostaat (brachytherapie). Wat is brachytherapie? Bij deze vorm van inwendige bestraling brengt
Nadere informatieBrachytherapie bij prostaatkanker
Radiotherapie Brachytherapie bij prostaatkanker www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Pre-operatieve screening en anesthesie... 3 De opname... 4 De behandeling... 4 Na de behandeling... 5 Controleafspraken...
Nadere informatieRZ Heilig Hart Leuven Naamsestraat 105 3000 Leuven. Dienst Urologie. Informatie voor patiënten. De brachytherapie
RZ Heilig Hart Leuven Naamsestraat 105 3000 Leuven Dienst Urologie Informatie voor patiënten De brachytherapie UROLOGIE De brachytherapie Geachte heer, In deze brochure vindt u informatie over de behandeling
Nadere informatieIngreep prostaat brachytherapie
Ingreep prostaat brachytherapie Beste patiënt 1 Zopas hebt u van de uroloog vernomen dat u een ingreep aan de prostaat moet ondergaan. In deze brochure vindt u informatie over de behandeling prostaatbrachytherapie,
Nadere informatieBrachytherapie. www.urologischcentrum.be
Brachytherapie www.urologischcentrum.be Geachte heer, In deze brochure vindt u informatie over de behandeling prostaatbrachytherapie : over de procedure, de eventuele bijwerkingen en de maatregelen die
Nadere informatieProstaat Centrum Brugge. Prostaatbrachytherapie
Prostaat Centrum Brugge Prostaatbrachytherapie Geachte patiënt, In deze brochure vindt u informatie over de behandeling van prostaatbrachytherapie, over de procedure ervan en de eventuele bijwerkingen
Nadere informatieRefaja Ziekenhuis Stadskanaal. Radicale prostatectomie
Radicale prostatectomie RADICALE PROSTATECTOMIE INLEIDING Bij u is onlangs kanker in de prostaat geconstateerd. Uw behandelend specialist heeft met u de chirurgische ingreep besproken, waarbij de gehele
Nadere informatieProstaatoperatie. Bijnier. Nierbekken. Nier. Zaadleider. Urineleider Endeldarm Blaas Zaadblaasje Prostaat. Zaadbal
Prostaatoperatie Inleiding Een aantal mannen krijgt op latere leeftijd klachten van de prostaat. De prostaat is een klier die zich onder de blaas bevindt, rondom het begin van de plasbuis. Deze klier heeft
Nadere informatieAfdeling: Urologie. Onderwerp: Verwijderen van de prostaat / Millin
Afdeling: Urologie Onderwerp: Verwijderen van de prostaat / Millin Verwijderen van een gedeelte van de prostaat via open operatie Inleiding Tijdens uw bezoek aan de polikliniek Urologie, heeft uw uroloog
Nadere informatiePatiënteninformatie. Brachytherapie bij prostaatkanker
Patiënteninformatie Brachytherapie bij prostaatkanker Inhoud Inleiding... 4 Wat is brachytherapie?... 4 Hoe verloopt de behandeling?... 4 Bijwerkingen... 6 Regels en richtlijnen na de bestraling... 8
Nadere informatieLaserbehandeling. bij vergrote prostaat. Poli Urologie
00 Laserbehandeling bij vergrote prostaat Poli Urologie Wat is de prostaat? De prostaat is een klein orgaantje met de vorm en afmeting van een tamme kastanje, die vlak onder de blaas ligt en waar de plasbuis
Nadere informatieUitwendige bestraling bij prostaatkanker
Uitwendige bestraling bij prostaatkanker In deze folder leest u meer over radiotherapie (bestraling) bij de behandeling van prostaatkanker. Deze informatie ontvangt u als aanvulling op de algemene informatie
Nadere informatiePersoonlijk Informatie Dossier. Prostaatkanker: behandelingen
Persoonlijk Informatie Dossier Prostaatkanker: behandelingen 17358 (2 januari 2016 5. Uw behandeling Actief volgen bij prostaatkanker Operatief verwijderen van de prostaat met behulp van Da Vincirobot
Nadere informatieEchografie van de prostaat
Echografie van de prostaat Inhoudsopgave Inleiding... 1 Voorbereiding... 1 Uitvoering van het onderzoek... 2 Prostaatbiopten... 2 Na het onderzoek... 3 Uitslag... 3 Wat te doen in geval van ziekte of verhindering...
Nadere informatieInleiding... 1. De operatie... 1. Voorbereiding... 1. De operatie... 2. Na de operatie... 3. Bloedverdunners... 4
TURP Inhoudsopgave Inleiding... 1 De operatie... 1 Voorbereiding... 1 De operatie... 2 Na de operatie... 3 Bloedverdunners... 4 Mogelijke bijwerkingen van de operatie... 4 Ontslag... 5 Tot slot... 6 Inleiding
Nadere informatieLaserbehandeling bij prostaatklachten Green Light Laser
In overleg met uw uroloog heeft u besloten tot een prostaatoperatie: de zogenaamde Green Light Laser verdamping (vaporisatie) van de prostaat. Het doel van deze operatie is het verwijderen van weefsel
Nadere informatieInformatie over het verwijderen. vanwege kanker
Informatie over het verwijderen van de prostaat vanwege kanker INFORMATIE OVER HET VERWIJDEREN VAN DE PROSTAAT VANWEGE KANKER De folder geeft u informatie over de volledige verwijdering van de prostaat
Nadere informatieBestraling prostaatkanker
Bestraling prostaatkanker Informatie voor patiënten Zoals u van uw uroloog heeft vernomen, is bij u prostaatkanker ontdekt. Het vooronderzoek heeft gelukkig geen afwijkingen getoond die op uitzaaiingen
Nadere informatieRadicale prostatectomie. Maatschap Urologie IJsselland Ziekenhuis
Radicale prostatectomie Maatschap Urologie IJsselland Ziekenhuis Inleiding Na onderzoek door de uroloog is er bij u prostaatkanker geconstateerd. In deze folder geven wij informatie over de prostaat,
Nadere informatieAfdeling: polikliniek Urologie. Onderwerp: Echo prostaat / biopsie
Afdeling: polikliniek Urologie Onderwerp: Echo prostaat / biopsie Echo prostaat / biopsie Inleiding Binnenkort wordt u verwacht voor een echografisch onderzoek van de prostaat. Met behulp van dit inwendige
Nadere informatiePROSTAATECHOGRAFIE EN/OF PROSTAATBIOPSIE
PROSTAATECHOGRAFIE EN/OF PROSTAATBIOPSIE 251 Inleiding U heeft zojuist een afspraak gemaakt om een prostaatechografie eventueel met een prostaatbiopsie te laten verrichten. Uw arts heeft u al verteld wat
Nadere informatieEcho prostaat / biopsie
Echo prostaat / biopsie Polikliniek Urologie Beter voor elkaar 2 Inleiding Binnenkort wordt u verwacht voor een echografisch onderzoek van de prostaat. Met behulp van dit inwendige onderzoek kan via de
Nadere informatieDeel 8. Bijwerkingen van de bestraling van prostaatkanker
. Bijwerkingen van de bestraling van prostaatkanker In dit deel kunt u meer lezen over de mogelijke bijwerkingen van de bestraling. Mogelijke bijwerkingen tijdens of enkele weken na de bestraling Mogelijke
Nadere informatieWilhelmina Ziekenhuis Assen. Vertrouwd en dichtbij. Informatie voor patiënten. Urologie. Urologisch onderzoek
Wilhelmina Ziekenhuis Assen Vertrouwd en dichtbij Informatie voor patiënten Urologie Urologisch 1 Algemene informatie Urologisch Binnenkort wordt u in het ziekenhuis verwacht voor een of meer urologische
Nadere informatieKwaadaardige prostaatgezwellen
Kwaadaardige prostaatgezwellen 1 Wanneer aan denken? Vanaf 50 jaar Vanaf 40 jaar als er familie is met prostaatkanker 2 Wat moet ik doen? Ga jaarlijks op raadpleging wij uw huisarts. Deze zal een prostaatonderzoek
Nadere informatieBESTRALING PROSTAATKANKER
BESTRALING PROSTAATKANKER 1064 Inleiding Zoals u van uw uroloog heeft vernomen, is bij u prostaatkanker ontdekt. Het voornemen bestaat om uw prostaatkanker te behandelen met een inwendige of uitwendige
Nadere informatieVerwijderen van prostaat weefsel via de buik (Millin)
Verwijderen van prostaat weefsel via de buik (Millin) Informatie voor patiënten F0208-3415 oktober 2014 Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl MCH Antoniushove, Burgemeester Banninglaan 1 Postbus
Nadere informatieBehandelwijzer Locatie Arnhem/Ede. Bestralingsbehandeling. De inwendige bestraling van de anus
Behandelwijzer Locatie Arnhem/Ede Bestralingsbehandeling De inwendige bestraling van de anus Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 2 De voorbereidingen 6 3 De bestraling 8 4 Bijwerkingen 10 5 Nazorg 11 2 Behandelwijzer
Nadere informatieVerwijderen van de prostaat TUR prostaat Urologie
Verwijderen van de prostaat TUR prostaat Urologie Beter voor elkaar Verwijderen van een gedeelte van de prostaat via de plasbuis Transurethrale Resectie van de Prostaat =TUR Prostaat Inleiding Tijdens
Nadere informatieHet radicaal verwijderen van de prostaat
Afdeling Urologie, locatie AZU Het radicaal verwijderen van de prostaat Robot Geassisteerde Laparoscopische Radicale Prostatectomie Onlangs werd bij u de diagnose gesteld van een kwaadaardig gezwel van
Nadere informatieProstaatoperatie (TURP)
Wilhelmina Ziekenhuis Assen Vertrouwd en dichtbij Informatie voor patiënten Prostaatoperatie (TURP) z Binnenkort komt u naar het ziekenhuis voor een operatie aan uw prostaat. In deze brochure kunt u lezen
Nadere informatieEchografie en biopsie van de prostaat
Echografie en biopsie van de prostaat Inleiding Binnenkort wordt u verwacht voor een echografisch onderzoek van de prostaat. Met behulp van dit inwendig onderzoek dat via de anus gaat, kunnen de prostaat
Nadere informatieBehandelwijzer Locatie Arnhem/Ede. Bestralingsbehandeling. De inwendige bestraling van de blaas
Behandelwijzer Locatie Arnhem/Ede Bestralingsbehandeling De inwendige bestraling van de blaas Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 2 De voorbereidingen 6 3 De bestraling 8 4 Bijwerkingen 10 5 Nazorg 11 2 Behandelwijzer
Nadere informatieBehandelingen bij prostaatkanker
Behandelingen bij prostaatkanker Deze folder geeft u informatie over mogelijke behandelingen bij prostaatkanker in het Antoni van Leeuwenhoek. Deze folder dient als ondersteuning en aanvulling op mondelinge
Nadere informatieechografie prostaat en prostaatbiopsie
patiënteninformatie echografie prostaat en prostaatbiopsie U heeft een afspraak voor een prostaatonderzoek. Met dit onderzoek kan de arts de grootte van de prostaat bepalen en zien of er afwijkingen zijn
Nadere informatieHDR brachytherapie van de prostaat Inwendige bestraling met een iridium bron
HDR brachytherapie van de prostaat Inwendige bestraling met een iridium bron U bent doorverwezen voor een inwendige bestraling van de prostaat door middel van een iridium bron. Dit wordt ook wel een high
Nadere informatieProstatectomie volgens Milin
Prostatectomie volgens Milin In overleg met uw behandelend arts heeft u besloten tot een operatie waarbij de prostaat in het geheel wordt verwijderd door middel van een prostatectomie volgens Millin. U
Nadere informatieRobot-geassisteerde radicale laparoscopische
Robot-geassisteerde radicale laparoscopische prostatectomie (RALP) U bent patiënt bij de afdeling urologie van VU medisch centrum (VUmc). VUmc is een universitair medisch centrum waar medisch specialisten
Nadere informatieBehandelingen bij prostaatkanker
Behandelingen bij prostaatkanker Deze folder geeft u informatie over mogelijke behandelingen bij prostaatkanker in het Antoni van Leeuwenhoek. Deze informatie dient als ondersteuning en aanvulling op de
Nadere informatieechografie prostaat en prostaatbiopsie
patiënteninformatie echografie prostaat en prostaatbiopsie U heeft in overleg met uw arts besloten één of meerdere prostaatonderzoeken uit te laten voeren. Met behulp van deze onderzoeken kan de arts de
Nadere informatieRode Kruis ziekenhuis. Patiënteninformatie. Echografie van de prostaat. rkz.nl
Patiënteninformatie Echografie van de prostaat rkz.nl Binnenkort wordt u verwacht voor een echografisch onderzoek van de prostaat. Met behulp van dit inwendig onderzoek via de anus kan de prostaat en de
Nadere informatieEchografie van de prostaat en prostaatbiopsie
Echografie van de prostaat en prostaatbiopsie Inleiding In overleg met uw uroloog heeft u een echografie van de prostaat of een prostaatbiopsie afgesproken. Deze folder geeft u informatie hierover. De
Nadere informatieUrologie. Prostaatklachten
Urologie Prostaatklachten Urologie Inleiding In deze folder vindt u informatie over prostaatklachten. Deze informatie is bedoeld om u inzicht te geven in de oorzaak van de klachten en de mogelijkheden
Nadere informatieop: dag om uur. Dit onderzoek duurt ongeveer tien tot vijftien minuten en vindt plaats op de polikliniek Urologie van:
Prostaatbiopsie Inleiding U heeft een afspraak voor een prostaatbiopsie op: dag om uur. Dit onderzoek duurt ongeveer tien tot vijftien minuten en vindt plaats op de polikliniek Urologie van: Locatie Dordwijk
Nadere informatiePatiënteninformatiedossier (PID) PROSTAATKANKER. onderdeel RADIOTHERAPIE. Radiotherapie
Patiënteninformatiedossier (PID) PROSTAATKANKER onderdeel RADIOTHERAPIE PROSTAATKANKER INHOUD Wat is radiotherapie eigenlijk?...3 Uitwendige bestraling...3 Inwendige bestraling...5 Gang van zaken...7 Eerste
Nadere informatieProstaatecho met punctie
Prostaatecho met punctie Prostaatecho met punctie Afdeling: Polikliniek Urologie (route D, locatie D.01) Telefoon: 0596-644 574 Datum: Tijd:.. U hoeft zich niet te melden, u kunt plaatsnemen in de wachtruimte.
Nadere informatieRobot-geassisteerde radicale prostatectomie (RALP)
Robot-geassisteerde radicale prostatectomie (RALP) U bent patiënt bij de afdeling urologie van VU medisch centrum (VUmc). VUmc is een universitair medisch centrum waar medisch specialisten worden opgeleid.
Nadere informatieI N F O R M A T I E. o v e r echo prostaat
I N F O R M A T I E o v e r echo prostaat Binnenkort wordt u verwacht voor een echografisch onderzoek van de prostaat. Met behulp van dit inwendig (via de anus) onderzoek kan de prostaat en de omgeving
Nadere informatieBRACHYTHERAPIE BIJ PROSTAATKANKER
BRACHYTHERAPIE BIJ PROSTAATKANKER Antoni van Leeuwenhoek HOOFDSTUK INHOUD 1 Hoofdstuk 1 Brachytherapie bij prostaatkanker 3 Hoofdstuk 2 Voor de behandeling van start gaat 4 Hoofdstuk 3 Uw behandeling in
Nadere informatieGreen Light Laser Laserbehandeling bij prostaatklachten
Green Light Laser Laserbehandeling bij prostaatklachten Inhoudsopgave Inleiding... 1 De operatie... 1 Voorbereiding... 1 De operatie... 1 Rondom de operatie... 2 Na de operatie... 2 Bloedverdunners...
Nadere informatievoor verwijzing naar het UMCG te Groningen, de afdeling Urologie Cryotherapie als behandeling van prostaatkanker
voor verwijzing naar het UMCG te Groningen, de afdeling Urologie Cryotherapie als behandeling van prostaatkanker Inleiding U heeft prostaatkanker en bent onder behandeling van de afdeling Urologie van
Nadere informatieAls plassen moeilijk gaat
Urologie Als plassen moeilijk gaat Deze folder gaat over problemen met plassen bij de wat oudere man, veroorzaakt door goedaardige prostaatvergroting. Heeft u tegenwoordig problemen bij het plassen of
Nadere informatieProstaatecho met punctie
Prostaatecho met punctie 2 Prostaatecho met punctie Afdeling: Polikliniek Urologie (route D, locatie D.01) Telefoon: 088 066 1000 Datum: Tijd:.. U kunt na het aanmelden bij de zuil, plaatsnemen in de wachtruimte.
Nadere informatieEchografie van de prostaat en/of prostaatpunctie. Urologie
Echografie van de prostaat en/of prostaatpunctie Urologie Inleiding Binnenkort zal uw uroloog een echografie van uw prostaat maken. Met behulp van dit inwendig onderzoek (via de anus) kan de prostaat en
Nadere informatieDe prostaatoperatie (TURP)
Binnenkort komt u naar het MCL voor een prostaatoperatie (TUR prostaat). Uw uroloog heeft met u besproken waarom deze operatie nodig is. In deze brochure wordt beschreven hoe de gang van zaken rondom de
Nadere informatieEchografie en biopsie van de prostaat
Echografie en biopsie van de prostaat Binnenkort wordt u verwacht voor een echografisch onderzoek van de prostaat. Met behulp van dit inwendig onderzoek dat via de anus gaat, kunnen de prostaat en de omgeving
Nadere informatiePROSTAATECHOGRAFIE EN/OF PROSTAATPUNCTIE FRANCISCUS GASTHUIS
PROSTAATECHOGRAFIE EN/OF PROSTAATPUNCTIE FRANCISCUS GASTHUIS Inleiding U heeft zojuist een afspraak gemaakt om een prostaatechografie eventueel met een prostaatbiopsie te laten verrichten. Uw arts heeft
Nadere informatiePROSTAATECHOGRAFIE EN/OF PROSTAATPUNCTIE 251A
PROSTAATECHOGRAFIE EN/OF PROSTAATPUNCTIE 251A Inleiding U heeft zojuist een afspraak gemaakt om een prostaatechografie, eventueel met een prostaatpunctie te laten verrichten. Uw uroloog heeft u al verteld
Nadere informatieUrologie. Prostaatpunctie
Urologie Prostaatpunctie Inhoudstafel 1. Inleiding 2. Voorbereiding 3. Ingreep 4. Complicaties 5. Controle 6. Wat te doen in geval van ziekte of verhindering 7. Slotbemerking Voorwoord Beste, Binnenkort
Nadere informatieUROLOGIE. TURP-behandeling BEHANDELING
UROLOGIE TURP-behandeling BEHANDELING TURP-behandeling U bent onlangs bij de uroloog geweest omdat u last hebt van een vergrote prostaat. Na onderzoek stelde de uroloog voor u voor deze klachten te behandelen
Nadere informatieEchografie van de prostaat
Echografie van de prostaat Urologie alle aandacht Inleiding Binnenkort wordt u verwacht voor een echografisch onderzoek van de prostaat. Door middel van dit inwendige (via de anus) onderzoek kan de prostaat
Nadere informatieTRUS Echo van de prostaat met biopsie
UROLOGIE TRUS Echo van de prostaat met biopsie ONDERZOEK U wordt op dag om uur verwacht op de poli/afdeling. Als u verhinderd bent, wilt u dit dan tijdig melden en een nieuwe afspraak maken? Wij verzoeken
Nadere informatieProstaatoperatie (TURP)
Binnenkort komt u naar het MCL voor een prostaatoperatie (TUR prostaat). Uw uroloog heeft met u besproken waarom deze operatie nodig is. In deze brochure wordt beschreven hoe de gang van zaken rondom de
Nadere informatiePROSTAATECHOGRAFIE EN/OF PROSTAATBIOPSIE
PROSTAATECHOGRAFIE EN/OF PROSTAATBIOPSIE 251 Inleiding U heeft zojuist een afspraak gemaakt om een prostaatechografie eventueel met een prostaatbiopsie te laten verrichten. Uw arts heeft u al verteld
Nadere informatieEchografie van de prostaat
Echografie van de prostaat Urologie alle aandacht Inleiding Binnenkort wordt u verwacht voor een echografisch onderzoek van de prostaat. Met behulp van dit inwendige onderzoek (via de anus) kan de prostaat
Nadere informatieVerwijderen van prostaatweefsel via de urinebuis (TURP)
Verwijderen van prostaatweefsel via de urinebuis (TURP) Informatie voor patiënten F0309-3415 mei 2014 Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl MCH Antoniushove, Burgemeester Banninglaan 1 Postbus
Nadere informatieProstaatoperatie partieel - Open prostatectomie
Prostaatoperatie partieel - Open prostatectomie (volgens de Hryntschack of Millin methode) Algemeen Onderzoek heeft aangetoond dat u een vergrote prostaat heeft. In overleg met uw uroloog heeft u besloten
Nadere informatieEchografie van de prostaat en/of prostaatpunctie. Urologie
Echografie van de prostaat en/of prostaatpunctie Urologie Inleiding Binnenkort zal uw uroloog een echografie van uw prostaat maken. Met behulp van dit inwendig onderzoek (via de anus) kan de prostaat en
Nadere informatieProstaatklachten Radboud universitair medisch centrum
Prostaatklachten In deze folder vindt u informatie over prostaatklachten. Deze informatie is bedoeld om u inzicht te geven in de oorzaak van de klachten en de mogelijke behandelingen. De afdeling Urologie
Nadere informatieInschatting van het risico op uitzaaiingen van prostaatkanker
Inschatting van het risico op uitzaaiingen van prostaatkanker 2 Uw uroloog heeft met u besproken dat de resultaten van de onderzoeken helaas bevestigen dat u prostaatkanker heeft. Ook is besproken of er
Nadere informatieInwendige bestraling van de slokdarm
Inwendige bestraling van de slokdarm RADIOTHERAPEUTISCH INSTITUUT FRIESLAND Inhoudsopgave Inleiding Inleiding Geachte heer/mevrouw, Het eerste bezoek aan het RIF Deze folder geeft informatie over inwendige
Nadere informatieRadicale prostatectomie
Radicale prostatectomie De arts heeft na onderzoek geconstateerd dat u een gezwel in de prostaat heeft. In overleg met uw arts heeft u besloten dat u binnenkort een operatie ondergaat, waarbij de prostaat
Nadere informatieProstatectomie volgens Hryntshak of Millin
Prostatectomie volgens Hryntshak of Millin 2 De arts heeft na onderzoek geconstateerd dat u een gezwel in de prostaat hebt. In overleg met uw arts hebt u besloten dat u binnenkort een operatie ondergaat,
Nadere informatiePROSTAATECHOGRAFIE/BIOPSIE FRANCISCUS VLIETLAND
PROSTAATECHOGRAFIE/BIOPSIE FRANCISCUS VLIETLAND Inleiding Er is een afspraak gemaakt voor een prostaatechografie met vaak tegelijkertijd een prostaatbiopsie. Met behulp van dit inwendig onderzoek, via
Nadere informatieEchografie van de prostaat met een punctie
Echografie van de prostaat met een punctie Informatie voor patiënten F0938-3415 november 2010 Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl MCH Antoniushove, Burgemeester Banninglaan 1 Postbus 411, 2260
Nadere informatieVerwijderen van prostaatweefsel via de urinebuis (TURP)
Verwijderen van prostaatweefsel via de urinebuis (TURP) Onderzoek heeft aangetoond dat uw prostaat vergroot is. Een vergrote prostaat kan klachten geven bij het plassen. Daarom heeft de arts u een prostaatoperatie
Nadere informatieProstaatbiopsie. Consultatie urologie
Prostaatbiopsie Consultatie urologie Meneer Uw uroloog stelde voor een prostaatbiopsie te nemen. Dit onderzoek roept waarschijnlijk vragen bij op. Wij stelden deze brochure samen om u te informeren rond
Nadere informatieVerwijderen van de prostaat
00 Verwijderen van de prostaat via een kijkoperatie Poli Urologie Inleiding Bij u is prostaatkanker vastgesteld en aanvullend onderzoek heeft geen uitzaaiingen aangetoond. Dat betekent dat er sprake is
Nadere informatieProstaatoperatie via de buik
Prostaatoperatie via de buik Albert Schweitzer ziekenhuis februari 2015 pavo 0138 Inleiding Binnenkort wordt u aan uw prostaat geopereerd. In deze folder leest u meer over de voorbereidingen op de operatie,
Nadere informatieEchografie en biopsie van de prostaat
Urologie Echografie en biopsie van de prostaat i Patiënteninformatie Slingeland Ziekenhuis Algemeen De uroloog verricht binnenkort bij u een echografisch onderzoek en biopsie van de prostaat. Bij dit inwendig
Nadere informatieProstaatoperatie via de plasbuis Transurethrale Resectie van de Prostaat (TURP)
Urologie Prostaatoperatie via de plasbuis Transurethrale Resectie van de Prostaat (TURP) Het Antonius Ziekenhuis vormt samen met Thuiszorg Zuidwest Friesland de Antonius Zorggroep De uroloog heeft u geadviseerd
Nadere informatieRefaja Ziekenhuis Stadskanaal. Informatie over de TUR prostaat
Informatie over de TUR prostaat INFORMATIE OVER DE TUR PROSTAAT INLEIDING De uroloog heeft met u besproken dat u geopereerd moet worden aan de prostaat vanwege een goedaardige vergroting. Van uw uroloog
Nadere informatieUrologie Verwijderen van een gedeelte van de prostaat via de plasbuis
Urologie Verwijderen van een gedeelte van de prostaat via de plasbuis Transurethrale Resectie van de Prostaat (TURP) Urologie Inleiding De uroloog heeft u het advies gegeven om uw prostaatvergroting operatief
Nadere informatieVerwijderen van een tumor uit de blaas volgens de TUR-methode Transurethrale resectie
Onderzoek heeft aangetoond dat u een tumor in de blaas hebt. Uw behandelend arts heeft met u besproken dat deze verwijderd moet worden. De ingreep die hiervoor wordt gedaan wordt TUR Blaas genoemd: transurethrale
Nadere informatieEchografie van de prostaat
Urologie Echografie van de prostaat www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl URO015 / Echografie van de prostaat / 22-05-2015 2 Echografie van de
Nadere informatieVerwijderen van de prostaat
Verwijderen van de prostaat bij prostaatkanker U heeft een kwaadaardige prostaattumor (prostaatkanker) zonder uitzaaiingen. Uw uroloog heeft de verschillende behandelingen met u besproken. Met deze kennis
Nadere informatieJodium-125 zaadjes therapie
Jodium-125 zaadjes therapie Patiënteninformatie Algemeen Ziekenhuis Diest Statiestraat 65 3290 Diest t 013 35 40 11 f 013 31 34 53 post@azdiest.be www.azdiest.be Geachte Heer, Welkom op de dienst radiotherapie.
Nadere informatieBrachytherapie van de prostaat SAP 14881
Brachytherapie van de prostaat SAP 14881 Az Damiaan vzw, september 2019. Niets uit deze brochure mag worden overgenomen zonder uitdrukkelijke toestemming. Deze brochure bevat algemene informatie en is
Nadere informatie