Beweeg! ter preventie van kanker

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Beweeg! ter preventie van kanker"

Transcriptie

1 Beweeg elke dag minimaal 30 minuten WCRF's lichaamsbewegingsrichtlijn De aanbevelingen om kanker te voorkomen zijn door het Wereld Kanker Onderzoek Fonds in drie richtlijnen samengevat. Richtlijnen ter preventie van kanker Streef uw leven lang naar een gezond gewicht Voeding rood vlees en vermijd bewerkt vlees GEWICHT KANKER PREVENTIE LICHAAMSbeweging Kies voornamelijk plantaardig voedsel, beperk het eten van Beweeg! ter preventie van kanker Als u de juiste keuzes maakt ten aanzien van voeding, lichaamsbeweging en gewicht, kunt u uw risico op kanker verlagen. Kies voornamelijk plantaardig voedsel, beperk de consumptie van van rood vlees en vermijd het eten van bewerkt vlees Beweeg elke dag minimaal 30 minuten Streef uw leven lang naar een gezond gewicht En natuurlijk... niet roken Stichting Wereld Kanker Onderzoek Fonds maakt deel uit van het internationale World Cancer Research Fund (WCRF) netwerk. Stichting Wereld Kanker Onderzoek Fonds (WCRF NL) Leidseplein 33-2 hoog Postbus 15444, 1001 MK Amsterdam Tel: Website: informatie@wcrf.org Registratienummer K.V.K. Amsterdam Geef kanker geen kans 2008 Wereld Kanker Onderzoek Fonds / WHE S08 BW

2 Inhoud Doelstelling De Stichting Wereld Kanker Onderzoek Fonds (WCRF NL) helpt mensen bij het maken van keuzes die het risico op kanker verlagen. Missie Het financieren en stimuleren van wetenschappelijk onderzoek naar de relatie tussen voeding, leefwijze, gewicht, lichaamsbeweging en het risico op kanker. Conclusies laten trekken uit al het beschikbare wetenschappelijke bewijs over kankerpreventie door deskundigen. Het geven van voorlichting over kankerpreventie. Lichaamsbeweging helpt kanker voorkomen Zorg voor voldoende lichaamsbeweging Bewegen voor en goede gezondheid De wetenschap uitgelegd: hoe kan lichaamsbeweging het risico op kanker verlagen? Denk uzelf F.I.T! Vormen van lichaamsbeweging Aërobetraining Krachttraining Rekken en strekken Intensiteit van de oefeningen hoe hard moet ik werken? Kanker en lichaamsbeweging Veelgestelde vragen Internationaal netwerk Stichting Wereld Kanker Onderzoek Fonds (WCRF NL) maakt deel uit van het internationale World Cancer Research Fund (WCRF) netwerk. De overige organisaties in dit netwerk zijn: The American Institute for Cancer Research (AICR) World Cancer Research Fund UK (WCRF UK) World Cancer Research Fund Hong Kong (WCRF HK) Fonds Mondial de Recherche contre le Cancer (WCRF FR) 1

3 Lichaamsbeweging helpt kanker voorkomen Zoals de zaken er nu voor staan, krijgt ongeveer één op de drie mensen in Nederland op enig moment in zijn of haar leven een bepaalde vorm van kanker. Gelukkig blijkt uit onderzoek dat kanker niet alleen een kwestie is van pech of noodlot. Wetenschappers hebben aangetoond dat we zelf iets kunnen doen om het risico op kanker te verlagen. Met een gezond voedingspatroon, voldoende lichaamsbeweging en een gezond gewicht kunnen we het risico op kanker met een derde verlagen. Daarnaast speelt niet roken (of stoppen met roken) een grote rol in het verlagen van het risico op deze ziekte. Het staat namelijk vast dat roken de hoofdoorzaak is bij een derde van alle vormen van kanker. Het wetenschappelijke rapport Food, Nutrition, Physical Activity and the Prevention of Cancer: a Global Perspective van het internationale World Cancer Research Fund (WCRF) netwerk, gepubliceerd in november 2007, toont aan dat wij zelf nog meer kunnen doen om het risico op kanker te verlagen. Het rapport - opgesteld door een speciaal panel van 21 wetenschappers uit de hele wereld - geeft tien aanbevelingen voor de preventie van kanker. Het Wereld Kanker Onderzoek Fonds heeft deze tien aanbevelingen vertaald naar drie realistische richtlijnen: 1. Kies voornamelijk plantaardig voedsel, beperk de consumptie van rood vlees en vermijd het eten van bewerkt vlees. 2. Beweeg elke dag minimaal 30 minuten. 3. Streef uw leven lang naar een gezond gewicht. Alleen al door het naleven van één van deze richtlijnen verlaagt u het risico op kanker. Volgt u alle drie de richtlijnen, dan bent u uiteraard beter beschermd. Wat we eten, hoeveel we bewegen en hoe zwaar we zijn, staat met elkaar in verband. Een voedingspatroon met veel calorieën vergroot bijvoorbeeld de kans op overgewicht. Ook te weinig lichaamsbeweging kan overgewicht tot gevolg hebben. Door te bewegen, verbrandt u calorieën waardoor u beter op gewicht kunt blijven. De sleutel tot succes is een balans te vinden tussen de inkomende energie (voeding) en de uitgaande energie (beweging). Voeding en lichaamsbeweging beschermen ons op een aantal manieren tegen kanker. Zo verlaagt een gezond voedingspatroon het risico op kanker en het helpt het gewicht op peil te houden. Dit laatste verlaagt ook het risico op kanker. Hetzelfde geldt voor lichaamsbeweging. Onderzoek wijst uit dat regelmatig bewegen de hormoonspiegel op een gezond peil houdt. Dit is belangrijk omdat hoge concentraties hormonen in het lichaam het risico op bepaalde soorten kanker kunnen verhogen. Lichaamsbeweging verkleint bovendien de kans op overgewicht. Door deze drie richtlijnen na te leven, maakt u een bewuste keuze om gezonder te leven. Dat lukt meestal niet van de ene op de andere dag. Maar stapsgewijze veranderingen in uw eet- en leefpatroon leiden na verloop van tijd tot een slanker, gezonder lichaam en verkleinen zodoende de kans op kanker. Zorg voor voldoende lichaamsbeweging om uw risico op kanker te verlagen Deze brochure behandelt de richtlijn over lichaamsbeweging van het Wereld Kanker Onderzoek Fonds: Beweeg elke dag minimaal 30 minuten. Streef uw leven lang naar een gezond gewicht VOEDING Beweeg elke dag minimaal 30 minuten rood vlees en vermijd bewerkt vlees Kies voornamelijk plantaardig voedsel, beperk het eten van De volgende twee aanbevelingen uit het wetenschappelijke rapport over kankerpreventie vallen onder deze richtlijn: Neem iedere dag minimaal een halfuur lichaamsbeweging Streef naar een slank postuur maar vermijd ondergewicht Op pagina 20 staan alle tien de aanbevelingen. De richtlijnen over voeding en gewicht staan beschreven in twee aparte brochures. GEWICHT KANKER PREVENTIE LICHAAMS- BEWEGING 2 3

4 Bewegen voor een goede gezondheid In Nederland lijdt ruim 40% van de volwassenen aan overgewicht terwijl zo n 11% ernstig overgewicht heeft (obesitas) (CBS, 2007). Deze aantallen zullen de komende jaren alleen maar stijgen, tenzij we onze eet- en leefstijl aanpassen. Nederland beweegt Uit recente cijfers van het CBS blijkt dat 44% van de Nederlandse bevolking vanaf 12 jaar niet voldoet aan de Nederlandse Norm Gezond Bewegen (zie het kader). Een zittend bestaan Veel mensen in Nederland leiden een zittend bestaan. Ze brengen hun dag vooral door achter een bureau in een kantooromgeving. Ze nemen liever auto, trein of bus in plaats van de fiets en in plaats van te sporten, zitten ze s avonds vaker achter tv of computer. Veel huishoudelijke taken zijn overgenomen door apparaten en er bestaat een tendens om vaker voorbewerkte voedingsmiddelen te kopen. Deze producten zijn over het algemeen minder gezond dan (verse) onbewerkte producten, omdat ze meer vet en zout bevatten. Kankerpreventie: drie elementen Bij kankerpreventie zijn voeding, lichaamsbeweging en gewicht drie belangrijke elementen. Zo heeft een gezond voedingspatroon tot gevolg dat het risico op kanker direct verlaagt. Uit het wetenschappelijke rapport over kankerpreventie blijkt ook dat lichaamsbeweging een direct en positief effect heeft op het voorkomen van kanker. Deze twee elementen zorgen er samen voor dat uw gewicht op een gezond peil blijft. Hierdoor kunnen we het risico op kanker met maar liefst een derde verlagen. In deze brochure leggen we uit waarom lichaamsbeweging een positief effect kan hebben op het verkleinen van het risico op kanker en andere ziekten. Verder geven we tips waarmee lichaamsbeweging een vast onderdeel kan worden in de dagelijkse routine. Nederlandse Norm Gezond Bewegen Jongeren tot 18 jaar: dagelijks minimaal een uur matig intensieve lichaamsbeweging. In 2007 voldeed slechts 27% hieraan. Volwassenen (18-55 jaar): ten minste vijf dagen per week minimaal een halfuur matig intensieve lichaamsbeweging. Hieraan voldeed 54% in ers: ten minste vijf dagen per week minimaal een halfuur matig intensieve lichaamsbeweging. Deze groep voert lichamelijke inspanning op een lagere intensiteit uit. In 2007 voldeed 66% aan deze norm. Bron: NISB Wat is lichaamsbeweging? Lichaamsbeweging is iedere vorm van bewegen waarbij de spieren gebruikt worden. Wandelen naar de brievenbus, boodschappen doen met de fiets, dozen tillen, stofzuigen, ramen lappen en de hond uitlaten: het telt allemaal mee in de dagelijkse lichaamsbeweging. De aanbeveling voor lichaamsbeweging van het Wereld Kanker Onderzoek Fonds is drieledig: 1. Beweeg iedere dag minimaal 30 minuten met een middelmatige intensiteit (vlot wandeltempo). 2. Zodra uw conditie verbetert, gaat u iedere dag minimaal 60 minuten bewegen met een middelmatige intensiteit, of 30 minuten met een hoge intensiteit. 3. Beperk passieve bezigheden als televisiekijken. Punt 1 verlaagt direct het risico op kanker. Wetenschappelijk onderzoek toont namelijk aan dat het risico op bepaalde soorten kanker al afneemt bij 30 minuten lichaamsbeweging per dag. Punt 2 en 3 zorgen ervoor dat u op gewicht blijft. Wetenschappers hebben ontdekt dat de kans op obesitas en overgewicht verkleint bij 60 minuten lichamelijke inspanning per dag. Dat lijkt misschien veel: 60 minuten per dag bewegen. Maar als actief bewegen een vast onderdeel is in de dagelijkse bezigheden, komt u al snel aan uw bewegingsminuten. Onthoud dat u niet 60 minuten achter elkaar hoeft te bewegen; 6 keer per dag 10 minuten lichamelijke inspanning heeft net zoveel effect. Door iedere dag te bewegen verlaagt u het risico op verschillende ziekten Voordelen van lichaamsbeweging Lichaamsbeweging heeft in meerdere opzichten een positieve uitwerking op uw gezondheid. Zo neemt de kans op kanker af en ook het risico op de volgende aandoeningen verkleint: hart en vaatziekten hersenbloeding osteoporose artritis diabetes type 2 depressie dementie obesitas (ernstig overgewicht) En onze gezondheid profiteert op meerdere vlakken bij lichamelijke inspanning. Lichaamsbeweging: verlaagt de bloeddruk verhoogt het HDL cholesterolgehalte (goed) en verlaagt het LDL cholesterolgehalte (slecht) in het bloed houd het bloedsuikerpeil op een gezond niveau verbetert de weerstand en de balans in het lichaam verbetert de hersenfunctie verlicht klachten bij artritis verhoogt de botdichtheid (ter preventie van osteoporose) 4 5

5 De wetenschap uitgelegd: hoe lichaamsbeweging het risico op kanker kan verlagen Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat lichaamsbeweging direct effect heeft op het voorkomen van kanker. Uit het rapport Food, Nutrition, Physical Activity and the Prevention of Cancer: a Global Perspective van het WCRF netwerk blijkt dat lichaamsbeweging vooral een gunstig effect heeft op het voorkomen van dikke darmkanker en borstkanker na de menopauze. Er is voldoende bewijs dat lichaamsbeweging inderdaad bescherming biedt tegen kanker. Nu onderzoeken wetenschappers wat het exacte verband is tussen bewegen en kanker. De volgende factoren spelen waarschijnlijk een belangrijke rol: Minder lichaamsvet Door veel te bewegen, blijven we beter op gewicht en hebben we minder kans op overgewicht. Bij te weinig lichamelijke inspanning wordt er met name rond de taille veel lichaamsvet opgeslagen. Hierdoor wordt het lichaam gestimuleerd om groeihormonen te produceren. Een hoge concentratie van dergelijke hormonen wordt in verband gebracht met een verhoogd risico op kanker. schadelijke stoffen in de darm ontstaan. Hoe sneller de vertering dus plaatsvindt, hoe korter cellen in de darmwand worden blootgesteld aan deze schadelijke verteringsstoffen. Voordelen voor wie? De positieve effecten van lichaamsbeweging gelden voor jong en oud. Het is daarom nooit te laat om gezonder te gaan leven. Uit onderzoek blijkt dat lichaamsbeweging ook nog levensverlengend kan werken voor mensen boven de 70 jaar. Wat telt als lichaamsbeweging? Iedere vorm van beweging waarbij de spieren gebruikt worden en waarbij de hartslag omhoog gaat, telt als lichaamsbeweging. Als u de dagelijkse boodschappen op de fiets haalt, de trap neemt en in de lunchpauze een wandeling maakt, komt u makkelijk aan 30 minuten bewegen per dag. Gaat u daarnaast regelmatig nog dansen, fitnessen of zwemmen, dan bent u helemaal op de goede weg. Elke stap telt Elke stap die u dagelijks zet, draagt letterlijk bij aan een betere gezondheid. Honderden wetenschappelijke onderzoeken hebben aangetoond dat alle vormen van lichaamsbeweging het risico op kanker kunnen verlagen. In het volgende deel van deze brochure staan tips om elke dag meer te gaan bewegen. Op pagina 9 staat bovendien een schema dat u kunt gebruiken als persoonlijk actieplan. Het is belangrijk om uzelf realistische doelen op de korte termijn te stellen. Door bijvoorbeeld iedere dag vijf minuten langer te wandelen, bereikt u al heel veel. Het halen van deze doelen, motiveert al snel om een stapje verder te gaan. Het maakt niet uit wélke vorm van lichaamsbeweging u kiest. Sterker immuunsysteem Actieve inspanning zorgt voor sterkere lichaamscellen. Deze zijn hierdoor beter in staat ziekten af te weren. Voedsel verteert sneller Dankzij lichaamsbeweging wordt voedsel sneller verteerd. Tijdens het verteringsproces kunnen namelijk 6 7

6 Denk uzelf F.I.T F.I.T, deze drie letters helpen u iedere dag meer aan lichaamsbeweging te doen. Freqentie hoe vaak beweegt u (hoeveel dagen per week haalt u minimaal 30 minuten lichaamsbeweging)? Intensiteit hoe intensief beweegt u? De mate van intensiteit kunt u omschrijven als laag, middelmatig en hoog. Dit is voornamelijk afhankelijk van uw conditie. De intensiteit kan echter ook afhangen van het weer (veel of weinig wind) en omgevingsfactoren (loopt u bergop of bergaf?). Tijd hoe lang beweegt u iedere dag? U kunt iedere dag 30 minuten of langer achter elkaar bewegen of de inspanning over de hele dag verdelen. Aan welk type lichaamsbeweging u ook doet, het telt allemaal mee. Ook alledaagse activiteiten zoals wandelen, tuinieren, stofzuigen en fietsen zijn prima vormen van lichaamsbeweging. Succesformule Streef iedere dag naar meer lichaamsbeweging. Voer op den duur de intensiteit op van laag naar middelmatig en vervolgens naar hoog (kijk op pagina 16 voor voorbeelden). Beweeg 30 minuten intensief (hoge intensiteit) of 60 minuten met een middelmatige intensiteit. Varieer dagelijks het type lichaamsbeweging. Op deze manier gebruikt u zoveel mogelijk spieren en spiergroepen. Voordat u begint Bent u lang inactief geweest? Dan adviseren wij u eerst met uw huisarts te bespreken welke vorm van lichaamsbeweging u het beste kunt beoefenen. In de volgende gevallen is het zeker van belang dat u vooraf professioneel advies inwint: als u ouder dan 35 jaar bent en rookt als u diabetes heeft als u hart- en vaataandoeningen heeft als u ouder dan 40 jaar en inactief bent als u een hoge bloeddruk heeft als u pijn heeft wanneer u beweegt als u een hoog cholesterolgehalte heeft als u moeite heeft met ademhalen tijdens het bewegen Hoe actief bent u? Om te bepalen hoe actief u op dit moment bent, kunt u de vragen in de onderstaande tabel beantwoorden. Zo kunt u vaststellen welk bewegingsniveau u heeft. Beantwoord deze vragen na 3, 6, 9 en 12 maanden nog eens om te ontdekken of uw conditie verbeterd is. Persoonlijk bewegingsniveau Score: bijna nooit 1 punt; soms 2 punten; meestal 3 punten; altijd 4 punten. Mobiliteit en dagelijkse actviteiten Dit moment 3 maanden 6 maanden 9 maanden 12 maanden 1. Ik loop met gemak twee trappen op en neer. 2. Ik zet zonder moeite het afval buiten. 3. Ik verricht zonder moeite huishoudelijke taken als stofzuigen en ramen lappen. 4. Ik verricht zonder moeite huishoudelijke taken als schoonmaken en strijken. 5. Ik heb geen hulp nodig bij verschillende dagelijkse activiteiten. 6. Ik pak zonder moeite iets van de grond. Geestelijke en lichamelijke gezondheid en energie 1. Ik voel me jonger dan ik ben. 2. Ik ben zelfstandig. 3. Ik voel me energiek. 4. Ik heb een actief leven. 5. Ik voel me sterk. 6. Mijn armen en benen functioneren prima. 7. Ik ben net zo actief als anderen van mijn leeftijd. TOTAAL Tabel aangepast van Growing Stronger: Strength Training for Older Adults uitgegeven door Centers for Disease Control and Tufts University, Groot-Brittannië, 2002 Kijk op de volgende bladzijde voor uw score. 8 9

7 Wat is uw score? punten: uw conditie is niet zo goed. Met kleine aanpassingen in uw dagelijks leven kunt u uw conditie al verbeteren punten: uw conditie is matig. Werk aan uw conditie door dagelijks meer te gaan bewegen punten: uw conditie is gemiddeld en u bent op de goede weg. Verbeter uw conditie nog meer door intensiever te gaan bewegen. 45 en hoger: uw conditie is goed. Ga zo door en houd uw conditie op peil door meer te variëren in de vorm van lichaamsbeweging. Zo behaalt u een optimaal resultaat. Minder dan 35 punten U bent niet actief genoeg. Ga vanaf vandaag meer en vaker bewegen. Begin met 10 minuten beweging per dag. Bouw de duur van de lichamelijke inspanning iedere dag langzaam op naar 30 minuten en uiteindelijk naar 60 minuten. Probeer erachter te komen welke vorm van lichaamsbeweging het beste bij u past en waar u plezier in heeft. Het is belangrijk dat u goed naar uw lichaam luistert en uw eigen grenzen bepaalt. De intensiteit waarmee u de activiteit uitvoert is nog niet van belang. Het belangrijkst is dat u beweegt. Meer dan 35 punten Blijf vooral bewegen, u bent goed bezig! Wilt u nog meer bewegen? Doet u al aan krachttraining of rekoefeningen? Werk aan punten die nog verbeterd kunnen worden. Varieer in uw bewegingsactiviteiten. Wissel de dagelijkse wandeling af met bijvoorbeeld een uurtje zwemmen of fietsen. Door verschillende lichamelijke activiteiten te ontplooien, gebruikt u verschillende spiergroepen. Zo minimaliseert u bovendien de kans op een blessure. Kost het u nu weinig moeite om een stuk te wandelen of te fietsen? Schroef dan de intensiteit waarmee u beweegt iets op voor een nog betere conditie. Kinderen en jongeren Hoe jonger kinderen beginnen met een gezonde eet- en leefstijl hoe beter. Actieve kinderen die vaak buitenspelen of veel sporten, zullen op latere leeftijd ook actiever zijn. Andersom geldt dat kinderen die weinig bewegen als volwassene ook vaker een inactief leven zullen leiden. Jongeren tot 18 jaar moeten dagelijks minimaal een uur bewegen. Dit kan een uur achter elkaar zijn, of over de dag verdeeld. Wist u dat? Lichaamsbeweging niet alleen het risico op kanker en andere ziekten verlaagt, maar er ook voor zorgt dat u zich lekkerder in uw vel voelt zitten en er beter uit gaat zien? Behalve dat lichaamsbeweging uw gewicht op peil houdt, krijgt u er ook sterkere spieren van en een beter humeur. Blijf uw hele leven actief Het is op iedere leeftijd belangrijk om lichamelijk actief te zijn. Boven de 55 jaar kan de intensiteit van de beweging iets afnemen. Lage, middelmatige en hoge intensiteit betekent voor een vijftiger iets anders dan voor een twintiger. Ook kunnen doelen veranderen naarmate we ouder worden. In plaats van een strak figuur voor de zomer kan het doel zijn te werken aan een betere balans en mobiliteit. Sportinteresses kunnen met de jaren ook veranderen. Hardlopen en skiën maken bijvoorbeeld plaats voor Nordic Walking, aquarobics en T ai Chi

8 Vormen van lichaamsbeweging Lichaamsbeweging is globaal in drie vormen onder te verdelen, namelijk: 1. Aërobetraining 2. Krachttraining Deze twee vormen van lichaamsbeweging tellen mee in u uw dagelijkse 30 minuten bewegen. ervoor dat u op gewicht blijft, en daarmee zorgt u dat het risico op kanker verlaagt. Aërobe-oefeningen zijn ook goed om: het aandeel goed cholesterol in het bloed te verhogen de bloeddruk te verlagen de hersenfunctie te verbeteren het humeur te verbeteren 3. Flexibiliteittraining (rekken en strekken) Deze vorm van lichaamsbeweging telt niet mee in uw dagelijkse 30 minuten bewegen. Flexibiliteittraining is wel van belangrijk, omdat u er soepeler van wordt en minder snel gevoelig bent voor blessures. Elke vorm heeft een eigen, gezonde uitwerking op het lichaam. Een combinatie van de drie vormen is daarom voor de algehele conditie het meest effectief. Door te variëren in de vormen blijft bewegen bovendien een uitdagende activiteit. Aërobetraining Aërobetraining is een langdurig volgehouden activiteit waarbij de hartslag verhoogt en de ademhaling versnelt. Aërobetraining speelt een belangrijke rol bij het verbeteren van uw gezondheid. Het versterkt namelijk het cardiovasculair systeem (hart en bloedvaten) en verbetert het uithoudingsvermogen. Daarbij verbrandt u met aërobe-oefeningen energie in de vorm van calorieën. Dit zorgt Voorbeelden van aërobe-oefeningen zijn: stevig wandelen fietsen joggen dansen zwemmen Wat kunt u doen? Begin met een warming-up om u fysiek en mentaal voor te bereiden op de lichamelijke inspanning. Door uw spieren los te maken, neemt de kans op blessures af. De eerste minuten van de cardiotraining zijn altijd rustig. Luister goed naar uw lichaam en overschrijd geen grenzen. Na de warming-up voert u de activiteit of oefening op een vast tempo uit. Stop nooit abrupt met een oefening, en eindig uw inspanning altijd met een cooling-down. Hierdoor komt uw lichaam geleidelijk weer tot rust. Zo worden afvalstoffen beter afgevoerd (dat betekent: minder spierpijn) en herstelt het lichaam zich sneller en beter. Motiveer uzelf door doelen te stellen. Probeer iedere keer een stukje verder te gaan door de intensiteit te verhogen, de duur van de training te verlengen of de training moeilijker te maken (door bijvoorbeeld bergop te lopen). Onthoud dat uw lichaam het meest profiteert van oefeningen met een middelmatige e tot hoge intensiteit. Tips voor succes Verdeel lichamelijke activiteiten over de hele dag. Een aantal keer 10 minuten per dag bewegen is makkelijker in te passen dan in een keer 30 of 60 minuten achter elkaar bewegen. Grijp elke kans aan om te bewegen. Neem de trap in plaats van de lift, parkeer uw auto verder van uw werk of de winkel of stap twee haltes eerder uit de bus. Dit zijn simpele manieren om iedere dag meer te bewegen. Houd het leuk. Door vormen van lichaamsbeweging te kiezen die goed bij u passen en waar u plezier in heeft, zal het makkelijker zijn actief te blijven. Spreek bijvoorbeeld een vaste dag af waarop u met een vriend(in) samen gaat trainen. F.I.T voor aërobetraining Frequentie: aërobetraining kunt u zo vaak doen als u wilt. Hoe meer, hoe beter. Streef er naar om iedere dag aërobe-oefeningen uit te voeren. Intensiteit: met een middelmatige tot hoge intensiteit bereikt u het meest. Tijd: werk naar 30 tot 60 minuten per dag

9 Krachttraining Bij krachttraining traint u uw spieren door middel van gewichten of weerstand. Deze vorm van training wordt ook wel gewichttraining of weerstandstraining genoemd. Vanaf ons 30 ste levensjaar neemt de spierkracht ieder jaar iets af. Het is daarom belangrijk spierversterkende oefeningen te doen, om kracht te houden en spieren verder te laten ontwikkelen. Krachttraining verlaagt tevens de kans op botontkalking (osteoporose). Een ander voordeel van krachttraining is dat door de aanmaak van spiermassa het metabolisme (de stofwisseling) beter gaat werken. Hierdoor kunnen we meer calorieën verbranden en dat helpt om makkelijker een gezond gewicht te behouden. Krachttraining heeft ook nog andere positieve effecten, want hierdoor: Vermindert het lichaamsvet en dit draagt bij aan het verlagen van het risico op kanker. Vermindert pijn en stijfheid bij artritis. Verbetert de bloedsuikerspiegel in het lichaam (gunstig voor mensen met diabetes). Vermindert de kans op botontkalking (goede botdichtheid voorkomt osteoporose). Wordt het aandeel goed cholesterol verhoogd en het aandeel slecht cholesterol in het bloed verlaagd. Hierdoor neemt de kans op hart- en vaataandoeningen af. Worden de basisspieren in het lichaam sterker, en dat helpt bij het voorkomen van rugklachten. Krachttraining kunt u uitvoeren met losse gewichten, fitnessapparatuur of weerstandbanden. Wat kunt u doen? Begin altijd met een warming-up om uw spieren los te maken. Goede oefeningen om uw lichaam op te warmen: 10 minuten stevig wandelen of een serie oefeningen als marcheren, armenzwaaien en kniebuigingen. Luister goed naar uw lichaam. Begin met een serie van 5 tot 8 oefeningen elk voor andere spiergroepen in het lichaam (borst-, rug-, been-, arm-, schouderen buikspieren). Train iedere dag een andere spiergroep. Begin bijvoorbeeld met de beenspieren, neem de dag erna de armspieren onder handen en de dag daarna de borstpieren enzovoorts. Train liever niet dezelfde spiergroep twee keer achter elkaar. Spieren hebben rust nodig om te herstellen. Houd tijdens het trainen goed in de gaten hoe de oefeningen aanvoelen. Krachttraining mag een uitdaging zijn, maar mag geen pijn veroorzaken. Als een oefening niet prettig voelt, voer hem dan niet meer uit. Motiveer uzelf en stel doelen. Als u de oefening met gemak 10 tot 15 achter elkaar kunt doen (meestal al na een paar weken), kunt de intensiteit iets opschroeven door bijvoorbeeld met zwaardere gewichten te trainen. U kunt ook een dag extra trainen. Twee á drie keer per week krachttraining is een goed streven. Tips voor succes Zorg dat u de oefening op de juist manier uitvoert, alleen dan is krachttraining effectief en is de kans op blessures gering. U kunt bijvoorbeeld bij sportcentra trainen onder begeleiding van een instructeur. Zo bent u er zeker van dat u de oefeningen op de juiste manier uitvoert. Er bestaan bovendien talloze instructieboeken en websites waar u meer kunt lezen over krachttraining. Zoek naar uitdagingen. Net als aërobetraining kunt u krachttraining het best uitvoeren met een middelmatige tot hoge intensiteit. De intensiteit van oefeningen wordt bepaald door het aantal keer dat u de oefening achter kunt doen (herhalingen). Middelmatig tot hoog betekent minimaal 12 herhalingen. Als u niet verder dan 8 herhalingen komt, is het gewicht waarmee u traint misschien te zwaar. Het gewicht is waarschijnlijk te licht als u de oefening zonder moeite meer dan 15 keer kunt doen. Plan van tevoren wanneer u gaat trainen en zet het in uw agenda. F.I.T voor krachttraining Frequentie: twee of drie keer per week. Intensiteit: tussen middelmatig en intensief. Streef naar 12 of meer herhalingen per oefening. Tijd: een krachttraining zou tussen de 20 en 30 minuten moeten duren, waarbij u verschillende spiergroepen traint. Rekken en strekken Om spierpijn en blessures te voorkomen is het belangrijk met een goede warmingup te beginnen waarbij u rekoefeningen uitvoert, tijdens of na de training. Het is niet verstandig om rekoefeningen uit te voeren als de spieren nog niet warm zijn. Dit kan leiden tot spierpijn en blessures. Rek- en strekoefeningen worden belangrijker naarmate we ouder worden. Zeker als de spieren en gewrichten stijf aanvoelen helpen rekoefeningen u soepel te blijven. Net als bij krachttraining is het ook bij rekoefeningen belangrijk dat u aan iedere spiergroep in het lichaam apart aandacht besteedt (borst-, rug-, been-, arm-, schouder-en buikspieren). Houd iedere oefening 10 tot 30 seconden aan. Zorg dat rek- en strekoefeningen een vast onderdeel zijn in uw trainingschema. Onthoud dat deze oefeningen niet meetellen als lichaamsbeweging. U kunt deze activiteit daarom niet optellen bij uw dagelijkse 30 minuten bewegen

10 Intensiteit van de oefeningen hoe hard moet ik werken? Hieronder geven we u voorbeelden van activiteiten met een lage, middelmatige en hoge intensiteit. Lage intensiteit Rustig lopen Rustig zwemmen Tuinieren of snoeien Fietsen (recreatief) Licht huishoudelijk werk Conditietraining (rustig tempo) of een aantal rekoefeningen Middelmatige intensiteit Stevig wandelen (5 km per uur) Zwemmen (recreatief) Grasmaaien Tennissen (dubbelspel) Fietsen (8 tot 16 km per uur) op redelijk vlak terrein Vloer boenen of ramen lappen Gewichtheffen met losse gewichten of op een fitnessapparaat Hoge intensiteit Joggen of hardlopen (8 km per uur) Banen zwemmen Spitten (met een schop in de tuin) Tennissen (singlespel) Fietsen (sneller dan 16 km per uur) of fietsen op hellend terrein Fitnesscircuit met verschillende kracht- en cardio-oefeningen Hoe kunt u de intensiteit meten? U kunt de intensiteit van de inspanning meten met een van de volgende methoden: Praattest De praattest is een simpele manier om de intensiteit van de oefening te bepalen. Probeer te blijven praten terwijl u beweegt en ervaar wat er gebeurt bij een: lage intensiteit: u heeft nog voldoende energie om te zingen tijdens het bewegen; middelmatige intensiteit: u kunt nog een gesprek voeren, ook al is uw ademhaling sneller dan normaal; hoge intensiteit: het kost u moeite om te praten tijdens de oefening. U raakt hierdoor snel buiten adem. Hartslagtest Meet uw hartslag door het aantal slagen per minuut te tellen. Draai de handpalm van uw ene hand naar boven en leg wijsen middelvinger van uw andere hand op uw pols aan de kant van uw duim. Zoek uw hartslag en tel vervolgens het aantal slagen in 15 seconden. Vermenigvuldig dit aantal met vier en u heeft uw hartslag berekend. Als u 25 slagen in 15 seconden heeft gemeten, dan heeft u een hartslag van 100 slagen per minuut (SPM). In onderstaande tabel kunt u aflezen welke hartslag (HS) ongeveer hoort bij welke leeftijd en intensiteit (streefhartslag). Deze getallen zijn gebaseerd op de maximale hartslag* die samenhangt met de leeftijd. Bij oefeningen met een middelmatige intensiteit is uw streefhartslag 50 tot 70% van uw maximale hartslag. Bij oefeningen met een hoge intensiteit is uw streefhartslag 70 tot 85% van uw maximale hartslag. Onderstaande tabel dient als leidraad bij het bepalen van uw streefhartslag. Voor een persoonlijk advies kunt u het best contact opnemen met een fitnesscentrum of sportschool bij u in de buurt. Samen met een sportinstructeur kunt u dan uw streefhartslag bepalen die past bij uw leeftijd en conditie. Indien uw hartslag lager is dan de aantallen in de tabel, valt de intensiteit van de oefening waarschijnlijk in de categorie laag. *Sommige medicijnen tegen een hoge bloeddruk kunnen uw maximale hartslag verlagen. Als u deze medicijnen slikt, is het verstandig om met uw huisarts uw streefhartslag te bespreken. Leidraad bij het bepalen van uw streefhartslag Leeftijd MIDDELMATIGE INTENSITEIT HOGE INTENSITEIT Maximum HS 20 jaar 30 jaar 40 jaar 50 jaar 60 jaar 70 jaar 80 jaar spm* spm spm spm spm spm spm spm spm spm spm spm spm spm 200 spm 190 spm 180 spm 170 spm 160 spm 150 spm 140 spm *SPM = hartslagen per minuut 18 17

11 Kanker en lichaamsbeweging Iedereen met kanker doet er goed aan de hulp in te roepen van een deskundige voor een optimaal bewegingsadvies. Wie een behandeling tegen kanker achter de rug heeft, kan het beste proberen zoveel mogelijk te leven volgens de aanbevelingen op het gebied van voeding, gewicht en lichaamsbeweging op pagina 20, tenzij dit fysiek onmogelijk is of de arts anders adviseert. Lichaamsbeweging verlaagt het risico op kanker. Daarbij toont steeds meer wetenschappelijk onderzoek aan dat mensen die kanker hebben gehad zich ook fitter gaan voelen door lichaamsbeweging. De meeste onderzoeken richtten zich daarbij op vrouwen die van borstkanker genezen zijn. Ook onderzoek onder mensen die genezen zijn van dikke darmen prostaatkanker geven deze uitkomsten. Volgens wetenschappers en oncologen helpt lichaamsbeweging over het algemeen bij het revalidatieproces en het dagelijks functioneren. Het is voor mensen die kanker hebben gehad altijd belangrijk hun arts te raadplegen voor meer informatie en om de lichaamsbeweging langzaam op te bouwen. Veelgestelde vragen V: Helpt lichaamsbeweging kanker te voorkomen? A: Uit wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat lichaamsbeweging een belangrijke rol speelt bij de preventie van bepaalde soorten kanker, zoals dikke darmkanker en waarschijnlijk ook bij borstkanker na de menopauze en baarmoederkanker. Lichaamsbeweging zorgt er ook voor dat uw gewicht op peil blijft. Overgewicht kan namelijk het risico op verschillende soorten kanker vergroten. Ook al is nog niet helemaal duidelijk hoe lichaamsbeweging precies kan beschermen tegen kanker, het is zeker goed om voldoende te bewegen, op elke leeftijd. V: Wanneer kan ik de intensiteit van een oefening verhogen? A: Streef ernaar om met een middelmatige tot hoge intensiteit te bewegen voor het beste resultaat. Zodra de oefeningen of de bewegingen u weinig moeite kosten, kunt u de intensiteit opvoeren. Raadpleeg het overzicht op pagina 17 om te ontdekken wat uw streefhartslag is. Als u op dit moment met uw hartslag in de categorie laag-middelmatig valt, voer dan de intensiteit op. V: Kun je op iedere leeftijd met gewichten trainen? A: U kunt op iedere leeftijd beginnen met gewichttraining. Begin met lichte gewichten en bouw de training langzaam op met zwaardere gewichten. Belangrijk is dat u de juiste techniek gebruikt en luistert naar uw lichaam. Overschrijd geen grenzen. Door met gewichten te trainen, worden uw spieren en botten sterker. Dat zal op latere leeftijd vruchten afwerpen. Sterke spieren en botten voorkomen namelijk botbreuken door valpartijen. Overleg wel eerst met uw arts voordat u begint met gewichttraining. V: Is het verstandig als mensen boven de 70 jaar nog actief aan lichaamsbeweging doen? A: Zeker, lichaamsbeweging is goed op iedere leeftijd. Naarmate we ouder worden kunnen we kiezen voor andere vormen van bewegen. Ook wordt de intensiteit van de beweging doorgaans minder als vroeger. Maar er zijn voldoende activiteiten en sporten die u op latere leeftijd kunt uitoefenen zoals zwemmen, Nordic Walking, wandelen en fietsen. U kunt ook kijken of er bij een sportschool in de buurt speciale lessen voor 55+ ers worden gegeven. Bespreek uw voornemen altijd eerst met uw huisarts. V: Ik werk vijf dagen in de week op kantoor achter een bureau; hoe kan ik toch 30 minuten per dag bewegen? A: Probeer lichaamsbeweging als standaard routine in uw dagelijks leven te plannen. Kunt u op weg naar uw werk bijvoorbeeld al meer bewegen? Stap een halte eerder uit de bus, parkeer verder van uw werk of pak de fiets. Daarbij is de lunchpauze een goed moment om een frisse neus te halen en een stuk te wandelen. De 30 minuten kunt u over de gehele dag verspreiden, dus drie keer tien minuten tellen ook

12 Aanbevelingen ter preventie van kanker 1 Streef naar een slank postuur maar vermijd ondergewicht. 2 Neem iedere dag minimaal een halfuur lichaamsbeweging. 3 Vermijd dranken met suiker. Beperk de consumptie van calorierijk voedsel (met name van bewerkt voedsel met veel toegevoegde suikers, met weinig vezels en veel vet). 4 Kies voor veel groenten, fruit, volkorenproducten en peulvruchten en varieer zo veel mogelijk. 5 Beperk de consumptie van rood vlees (zoals rund-, varkens- en lamsvlees) en vermijd het eten van bewerkt vlees. 6 Als u al alcohol drinkt, beperk het aantal glazen alcohol per dag dan tot 2 voor mannen en 1 voor vrouwen. 7 Beperk de consumptie van zout voedsel en met zout (natrium) bewerkt voedsel. 8 Vertrouw niet op voedingssupplementen om u tegen kanker te beschermen. Aanbevelingen voor specifieke groepen Over het Wereld Kanker Onderzoek Fonds Het Wereld Kanker Onderzoek Fonds is de enige stichting in Nederland die is gespecialiseerd in kankerpreventie door gezonde voeding en leefstijl. De stichting heeft als doel mensen bewust te maken van het feit dat het risico op kanker met een derde verlaagd kan worden door gezonde voeding, voldoende lichaamsbeweging en een gezond gewicht. De informatie in deze brochure is gebaseerd op het tweede wetenschappelijke rapport over kankerpreventie van het World Cancer Research Fund netwerk: Food, Nutrition, Physical Activity and the Prevention of Cancer: a Global Perspective (2007). Het rapport, gepubliceerd door het WCRF netwerk, is een analyse van tienduizenden onderzoeken op het gebied van kankerpreventie. Hiermee is het de grootste analyse op dit gebied dat ooit is uitgevoerd. De voorlichtings- en wetenschappelijke programma s van het Wereld Kanker Onderzoek Fonds worden gefinancierd door giften van particulieren. De stichting ontvangt geen overheidsgelden en is geheel zelfstandig. Het Wereld Kanker Onderzoek Fonds is in het bezit van het CBF Keurmerk voor verantwoorde fondsenwerving en besteding. De informatie van Stichting Wereld Kanker Onderzoek Fonds (WCRF NL) over een gezonde eet- en leefstijl richt zich op de Nederlandse bevolking in het algemeen en is niet bedoeld als advies voor personen die op doktersvoorschrift en dieet volgen of speciale behoeften hebben op het gebied van voeding en beweging. Het Wereld Kanker Onderzoek Fonds geeft geen medisch advies; schakel hiervoor uw arts in. 9 Geef baby s de eerste zes maanden uitsluitend borstvoeding. Dat is het beste voor moeder en baby. Geef daarna aanvullende vloeibare en vaste voeding. 10 Als u kanker heeft gehad en de behandeling is beëindigd, volg dan de aanbevelingen voor de preventie van kanker op. En natuurlijk niet roken

Simpele oefeningen voor een platte buik. Werk aan uw centrale spieren met deze oefeningen en verbeter uw kracht, houding en stabiliteit.

Simpele oefeningen voor een platte buik. Werk aan uw centrale spieren met deze oefeningen en verbeter uw kracht, houding en stabiliteit. Kom in actie >>> Voel je fit >> Simpele oefeningen voor een platte buik kaart 1 Werk aan uw centrale spieren met deze oefeningen en verbeter uw kracht, houding en stabiliteit. Sit-up >>> Back-Up >>> >>>

Nadere informatie

BEWEEG- DAGBOEK. Beweegt u genoeg?

BEWEEG- DAGBOEK. Beweegt u genoeg? BEWEEG- DAGBOEK Beweegt u genoeg? Beweegt u genoeg? Hoe vult u het dagboek in? Lihaamsbeweging is erg belangrijk voor een goede gezondheid. Het verlaagt onder andere uw risio op kanker. Beweegt u genoeg?

Nadere informatie

Hoe verklein ik mijn kans op kanker? Volg de kleuren!

Hoe verklein ik mijn kans op kanker? Volg de kleuren! Hoe verklein ik mijn kans op kanker? Volg de kleuren! KAN KANKER VOORKOMEN WORDEN? Kanker is in Nederland doodsoorzaak nummer één. Preventie is daarom van groot belang. Er zijn helaas geen garanties op

Nadere informatie

BEWEGEN BIJ KANKER 17041

BEWEGEN BIJ KANKER 17041 BEWEGEN BIJ KANKER 17041 Inleiding De ziekte kanker, maar ook de behandeling, zoals chemotherapie, operatie, bestraling en hormonale therapie, kunnen aanleiding geven tot langdurige vermoeidheid en conditieverlies.

Nadere informatie

BEWEGEN BIJ PROSTAATKANKER

BEWEGEN BIJ PROSTAATKANKER BEWEGEN BIJ PROSTAATKANKER 1014 Inleiding De ziekte prostaatkanker, maar ook de behandeling, zoals een operatie, bestraling, hormonale therapie en chemotherapie, kunnen aanleiding geven tot langdurige

Nadere informatie

Lichaamsbeweging en kankerpreventie

Lichaamsbeweging en kankerpreventie Lichaamsbeweging en kankerpreventie 1 Lichaamsbeweging samen kanker voorkomen Over het Wereld Kanker Onderzoek Fonds Inhoud Onze visie Het Wereld Kanker Onderzoek Fonds (WKOF) streeft naar een wereld waarin

Nadere informatie

Onco-Move. Bewegen tijdens chemotherapie

Onco-Move. Bewegen tijdens chemotherapie Onco-Move Bewegen tijdens chemotherapie Introductie De behandeling van kanker, in het bijzonder de chemotherapie en/of radiotherapie, kan aanleiding zijn tot langdurige vermoeidheid en conditieverlies.

Nadere informatie

DIABETES EN BEWEGEN Hypo of hyper

DIABETES EN BEWEGEN Hypo of hyper DIABETES EN BEWEGEN Bewegen is voor iedereen belangrijk. Als u regelmatig beweegt, verbetert uw conditie. Ook kan voldoende beweging voorkomen dat u te zwaar wordt, en het helpt bij afvallen. Bovendien

Nadere informatie

Pre-diabetes, wat is het en wat kan ik er zelf aan doen? In deze folder krijgt u hier meer informatie over.

Pre-diabetes, wat is het en wat kan ik er zelf aan doen? In deze folder krijgt u hier meer informatie over. Pre-diabetes Pre-diabetes, wat is het en wat kan ik er zelf aan doen? In deze folder krijgt u hier meer informatie over. Wat is pre-diabetes Pre-diabetes is het stadium vóór diabetes (suikerziekte). Het

Nadere informatie

Pace vragenlijst Physician-based Assessment and Counseling for Exercise

Pace vragenlijst Physician-based Assessment and Counseling for Exercise Pace vragenlijst Physician-based Assessment and Counseling for Exercise Dit formulier bepaalt uw lichamelijke activiteiten niveau. Lees dit formulier door en kies de zin die het beste aansluit bij uw huidige

Nadere informatie

Het effect van bewegen

Het effect van bewegen Het effect van bewegen Ziekenhuis Gelderse Vallei De balans van afvallen Afvallen bestaat enerzijds uit minder calorieën binnen krijgen en anderzijds meer calorieën verbruiken door te bewegen. Door beweging

Nadere informatie

Onco-move. Instructies voor bewegen tijdens behandeling van kanker. Waarom bewegen tijdens chemotherapie?

Onco-move. Instructies voor bewegen tijdens behandeling van kanker. Waarom bewegen tijdens chemotherapie? Onco-move Instructies voor bewegen tijdens behandeling van kanker De behandeling van kanker, in het bijzonder de chemotherapie en/of radiotherapie, kan aanleiding zijn tot langdurige vermoeidheid en conditieverlies.

Nadere informatie

http://www.dieetwijzer.com/gezondegewoontes

http://www.dieetwijzer.com/gezondegewoontes Door Jesse van der Velde http://www.dieetwijzer.com/gezondegewoontes Disclaimer De oefeningen, trainingen, adviezen en instructies in deze PDF zijn gemaakt voor gezonde en blessurevrije mensen. Wanneer

Nadere informatie

INFOBLAD. Meeste invloed. Gezond leven

INFOBLAD. Meeste invloed. Gezond leven GEWICHT, VOEDING, BEWEGEN EN ALCOHOL INFOBLAD Ongeveer 30% van kanker zou voorkomen kunnen worden. Een garantie om kanker te voorkomen is er niet. Je kan wel het risico op kanker verkleinen door een gezonde

Nadere informatie

Door Jesse van der Velde. www.jessevandervelde.com. Copyright 2011 Jesse van der Velde (Online Personal Trainer) www.jessevandervelde.

Door Jesse van der Velde. www.jessevandervelde.com. Copyright 2011 Jesse van der Velde (Online Personal Trainer) www.jessevandervelde. Door Jesse van der Velde www.jessevandervelde.com Disclaimer De oefeningen, trainingen, adviezen en instructies in deze PDF zijn gemaakt voor gezonde en blessurevrije mensen. Wanneer u een fysieke beperking,

Nadere informatie

Wandelprogramma: Beweegt u voldoende?

Wandelprogramma: Beweegt u voldoende? Wandelprogramma: Beweegt u voldoende? Voldoende beweging zorgt ervoor dat u zich fitter voelt, ontspannen bent en er strakker uitziet. U beweegt voldoende wanneer u minimaal 5 dagen in de week, 30 minuten

Nadere informatie

Sportief bewegen met osteoporose. Osteoporose

Sportief bewegen met osteoporose. Osteoporose Sportief bewegen met osteoporose Osteoporose Sportief bewegen met osteoporose...................................... Bewegen: gezond en nog leuk ook! Regelmatig bewegen heeft een positieve invloed op de

Nadere informatie

Het metabolisme plan - voor optimaal vetverbruik

Het metabolisme plan - voor optimaal vetverbruik Het metabolisme plan - voor optimaal vetverbruik Overgewicht is vaak geen op zich staand fenomeen. Overgewicht ontstaat in de regel door een bepaalde leefstijl, welke nog andere gezondheidsrisico s tot

Nadere informatie

Bewegen tijdens chemotherapie

Bewegen tijdens chemotherapie Bewegen tijdens chemotherapie (Onco-move) mca.nl Inhoudsopgave Voordelen van bewegen Welke vorm van beweging? Opbouw lichamelijke activiteit Intensiteit van bewegen Borgschaal Dagboekje Adviezen: starten

Nadere informatie

Bewegen tijdens de behandeling van kanker

Bewegen tijdens de behandeling van kanker 1/7 Oncologie / Fysiotherapie Bewegen tijdens de behandeling van kanker Inleiding Veel patiënten met kanker die behandeld worden, hebben last van vermoeidheid en conditieverlies. Patiënten hebben vaak

Nadere informatie

Inleiding Waarom bewegen tijdens chemotherapie?

Inleiding Waarom bewegen tijdens chemotherapie? BEWEGEN BIJ KANKER Inleiding De ziekte kanker, maar ook de behandeling, zoals chemotherapie, operatie, bestraling en hormonale therapie, kunnen aanleiding geven tot langdurige vermoeidheid en conditieverlies.

Nadere informatie

Pre-diabetes, wat is het en wat kan ik er zelf aan doen? In deze folder krijgt u hier meer informatie over.

Pre-diabetes, wat is het en wat kan ik er zelf aan doen? In deze folder krijgt u hier meer informatie over. Pre-diabetes Pre-diabetes, wat is het en wat kan ik er zelf aan doen? In deze folder krijgt u hier meer informatie over. Wat is pre-diabetes Pre-diabetes is het stadium vóór diabetes (suikerziekte). Het

Nadere informatie

Inleiding. 1. Waarom is bewegen goed voor de gezondheid? 3. Doel. 2. Trainingsvormen

Inleiding. 1. Waarom is bewegen goed voor de gezondheid? 3. Doel. 2. Trainingsvormen Inleiding U bent opgenomen of onder behandeling in het Leids Universitair Medisch Centrum. Wanneer u door uw opname minder aan lichaamsbeweging doet, kan uw conditie achteruit gaan. Door actief te blijven,

Nadere informatie

Artrose Bewegen bij heup- en knieartrose

Artrose Bewegen bij heup- en knieartrose Artrose Bewegen bij heup- en knieartrose Tips om zelf uw klachten te verminderen en informatie over wat de fysiotherapeut voor u kan betekenen Speciaal voor mensen met artrose is in diverse fysiotherapiepraktijken

Nadere informatie

Vet-killer 320 Workout Introductie (eerste deel) Door: Jesse van der Velde http://vetkillerworkout.nl/index2.php

Vet-killer 320 Workout Introductie (eerste deel) Door: Jesse van der Velde http://vetkillerworkout.nl/index2.php Vet-killer 320 Workout Introductie (eerste deel) Door: Jesse van der Velde http://vetkillerworkout.nl/index2.php Copyright 2011 Jesse van der Velde Alle rechten voorbehouden. 1 Introductie Welkom bij de

Nadere informatie

Rivierenland Move BEWEGEN TIJDENS DE BEHANDELING VAN KANKER

Rivierenland Move BEWEGEN TIJDENS DE BEHANDELING VAN KANKER Rivierenland Move BEWEGEN TIJDENS DE BEHANDELING VAN KANKER Als gevolg van de medische behandeling van kanker (operatie, chemotherapie of/en radiotherapie) kunt u last krijgen van vermoeidheid en conditieverlies.

Nadere informatie

Voordelen van bewegen

Voordelen van bewegen BEWEGEN is gezond 1 30 minuten matige fysieke inspanning per dag is goed voor de gezondheid. Toch lukt het vaak niet om voldoende beweging in het dagelijks leven in te bouwen. Te weinig tijd of te moe

Nadere informatie

Diabetes type 2 en erfelijkheid

Diabetes type 2 en erfelijkheid Diabetes type 2 en erfelijkheid Diabetes type 2 in uw familie? Wie in uw familie Iedereen kan diabetes type 2 krijgen. Diabetes type 2 wordt ook wel ouderdomsdiabetes (of ouderdomssuiker) genoemd. Dat

Nadere informatie

Sportief bewegen met reumatoïde artritis. Reumatoïde artritis

Sportief bewegen met reumatoïde artritis. Reumatoïde artritis Sportief bewegen met reumatoïde artritis Reumatoïde artritis Sportief bewegen met reumatoïde artritis...................................... Bewegen: gezond en nog leuk ook! Regelmatig bewegen heeft een

Nadere informatie

Inhoud Hoe BRAVO ben jij?

Inhoud Hoe BRAVO ben jij? Inhoud Hoe BRAVO ben jij? Inleiding 2 De behandeling van een aandoening 2 Medicijnen 2 Leefstijl 5 Een verergering van je klachten 6 Jouw behandelplan 8 Bewegen 8 Roken 8 Alcohol en voeding 8 Ontspanning

Nadere informatie

Bewegen tijdens de behandeling van kanker

Bewegen tijdens de behandeling van kanker Bewegen tijdens de behandeling van kanker Bij de behandeling van kanker kunt u last krijgen van vermoeidheid en conditieverlies. Dit wordt vaak erger tijdens de behandelperiode. Ook na de behandeling kunt

Nadere informatie

PRE-OPERATIEVE ADVIEZEN VOEDING EN BEWEGING

PRE-OPERATIEVE ADVIEZEN VOEDING EN BEWEGING PRE-OPERATIEVE ADVIEZEN VOEDING EN BEWEGING 563 Inleiding In deze folder wordt uitgelegd hoe u zich door goede voeding en beweging optimaal kunt voorbereiden op uw operatie en uw ziekte. Wanneer u, voorafgaand

Nadere informatie

Als stress omslaat in faalangst en gespannenheid is dat het signaal om op de rem te gaan staan. Stress kan dus zowel negatief als positief zijn.

Als stress omslaat in faalangst en gespannenheid is dat het signaal om op de rem te gaan staan. Stress kan dus zowel negatief als positief zijn. bewegen is gezond Als stress omslaat in faalangst en gespannenheid is dat het signaal om op de rem te gaan staan. Stress kan dus zowel negatief als positief zijn. 3 Bewegen is gezond afdeling preventie

Nadere informatie

OncoMove: bewegen tijdens de behandeling van kanker

OncoMove: bewegen tijdens de behandeling van kanker Supplement informatiewijzer oncologie OncoMove: bewegen tijdens de behandeling van kanker Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Bewegen tijdens de behandeling van kanker 2.1 Instructie 2.2 Doel 2.3 Bespreking

Nadere informatie

meer bewegen minder kans op kanker

meer bewegen minder kans op kanker meer bewegen minder kans op kanker Inhoud Voor wie is deze brochure? pagina 3 Oorzaken en risicofactoren van kanker pagina 4 Relatie tussen bewegen en kanker pagina 6 Wat is gezond bewegen? pagina 8 Meer

Nadere informatie

28-9-2014. Inhoud. Voeding en leefstijl bij en na kanker. 1. Voeding van vroeger tot nu. 1. Voeding van vroeger tot nu. 2.

28-9-2014. Inhoud. Voeding en leefstijl bij en na kanker. 1. Voeding van vroeger tot nu. 1. Voeding van vroeger tot nu. 2. Voeding en leefstijl bij en na kanker Malu van Geel Inhoud 1. Voeding van vroeger tot nu 2. Voeding en kanker 3. Aanbevelingen 4. Veel gestelde vragen 1. Voeding van vroeger tot nu 1 Hippocrates Laat voeding

Nadere informatie

Hoofdstuk 5K: Lichaamsbeweging

Hoofdstuk 5K: Lichaamsbeweging Hoofdstuk 5K: Lichaamsbeweging Duur 30 minuten Leerdoelen deelnemers De deelnemers Weten hoe lichamelijke activiteit kan bijdragen aan een goede regulatie van de diabetes Weten wat de algemene aanbevelingen

Nadere informatie

Sportief bewegen met epilepsie. Epilepsie

Sportief bewegen met epilepsie. Epilepsie Sportief bewegen met epilepsie Epilepsie Sportief bewegen met epilepsie...................................... Bewegen: gezond en nog leuk ook! Regelmatig bewegen heeft een positieve invloed op de gezondheid

Nadere informatie

3 Oefeningen Voor Strakke Benen & Billen

3 Oefeningen Voor Strakke Benen & Billen 3 Oefeningen Voor Strakke Benen & Billen Vooraf 1. Lees eerst de algemene trainingsinstructies, deze vind je als bijlage bij dit schema. 2. Doe altijd een warming up van 10 minuten voordat je gaat trainen.

Nadere informatie

Meander Move: bewegen tijdens de behandeling van kanker

Meander Move: bewegen tijdens de behandeling van kanker Meander Move: bewegen tijdens de behandeling van kanker Inhoudsopgave Inleiding 1 Bewegen tijdens de behandeling van kanker 2 o Instructie o el o Bespreking o Bewegen en chemotherapie Welke vorm van lichamelijke

Nadere informatie

Vet-killer 320 Workout. Door: Jesse van der Velde Personal Trainer & Coach. Copyright 2010 Jesse van der Velde Alle rechten voorbehouden.

Vet-killer 320 Workout. Door: Jesse van der Velde Personal Trainer & Coach. Copyright 2010 Jesse van der Velde Alle rechten voorbehouden. Vet-killer 320 Workout Door: Jesse van der Velde Personal Trainer & Coach Copyright 2010 Jesse van der Velde Alle rechten voorbehouden. 1 Introductie Welkom bij de Vet-killer 320 Workout. Deze training,

Nadere informatie

Hart- en vaatziekten. voor Marokkaanse Nederlanders. Zorg goed voor uw hart

Hart- en vaatziekten. voor Marokkaanse Nederlanders. Zorg goed voor uw hart Hart- en vaatziekten voor Marokkaanse Nederlanders Zorg goed voor uw hart Zorg goed voor uw hart Deze folder gaat over gezondheid en hart- en vaatziekten. Eerst vertellen we wat hart- en vaatziekten zijn.

Nadere informatie

P Doe de risicotest P Laat uw bloedsuikerwaarde meten P Lees wat u zelf kunt doen

P Doe de risicotest P Laat uw bloedsuikerwaarde meten P Lees wat u zelf kunt doen Diabetes en uw apotheek Als bij u diabetes is vastgesteld, dan kunt u natuurlijk terecht bij uw apotheek. Het apotheekteam zorgt ervoor dat u: Op tijd het juiste medicijn krijgt. Medicijnen krijgt die

Nadere informatie

Omgaan met fysieke belasting in de zorgsector

Omgaan met fysieke belasting in de zorgsector Omgaan met fysieke belasting in de zorgsector Informatiekit om uw medewerkers te helpen bij het voorkomen van klachten en uitval door lichamelijk zwaar werk 1 Inhoud Inleiding 3 A Omgaan met fysieke belasting

Nadere informatie

Meer bewegen minder benauwd

Meer bewegen minder benauwd Voorheen Astma Fonds Meer bewegen minder benauwd 1 2 Bewegen met een longziekte is niet altijd makkelijk. Wanneer u start met bewegen of sporten kunt u in het begin benauwder zijn. Daarom kan bewegen onnatuurlijk

Nadere informatie

Hart- en vaatziekten. voor Nederlanders. Zorg goed voor uw hart

Hart- en vaatziekten. voor Nederlanders. Zorg goed voor uw hart Hart- en vaatziekten voor Nederlanders Zorg goed voor uw hart Zorg goed voor uw hart Deze folder gaat over gezondheid en hart- en vaatziekten. Eerst vertellen we wat hart- en vaatziekten zijn. Daarna vertellen

Nadere informatie

Het is de kracht die spieren ons geven om onze dagelijkse bezigheden te kunnen doen.

Het is de kracht die spieren ons geven om onze dagelijkse bezigheden te kunnen doen. Werk aan je spierkracht Wil je graag je lichaamshouding en fitheid optimaal houden of verbeteren? Wil je je spieren verstevigen? Dan oefen je best ook 2 tot 3 keer per week. Vlaams Instituut Gezond Leven

Nadere informatie

stappen: hoe begin je eraan?

stappen: hoe begin je eraan? 10.000 stappen: hoe begin je eraan? 1 2 3 4 5 6 Meet je stappen gedurende een week. Bepaal je doel. 500 extra stappen per dag is een haalbare uitdaging. Hou dit minstens 1 week vol. Kies na elke week een

Nadere informatie

Gezondheid & Voeding

Gezondheid & Voeding Beweeg jij genoeg? Beweeg jij genoeg? Bewegen, sport of wat je dan ook doet, is belangrijk voor je gezondheid, wij zijn gemaakt om te bewegen. Bewegen verlaagt het risico op chronische ziekten als diabetes

Nadere informatie

Sportief bewegen na kanker. Kanker

Sportief bewegen na kanker. Kanker Sportief bewegen na kanker Kanker Sportief bewegen na kanker...................................... Bewegen: goed en nog leuk ook! Regelmatig bewegen heeft een positieve invloed op de gezondheid en is nog

Nadere informatie

Artrose knie. Artrose is een aandoening die voor kan komen bij één of meerdere gewrichten.

Artrose knie. Artrose is een aandoening die voor kan komen bij één of meerdere gewrichten. Artrose knie Wat is artrose? Artrose is een aandoening die voor kan komen bij één of meerdere gewrichten. Een gewricht bestaat uit twee botuiteinden, die zijn bekleed met kraakbeen. Het kraakbeen vangt

Nadere informatie

LDL- (slechte) en HDL- (goede) cholesterol begrijpen. Opgeruimd staat netjes!

LDL- (slechte) en HDL- (goede) cholesterol begrijpen. Opgeruimd staat netjes! LDL- (slechte) en HDL- (goede) cholesterol begrijpen Stelt u zich deze buis voor als uw ader: in een gezonde ader kan het bloed vlot doorstromen Maar: Indien u teveel LDL-(slechte) cholesterol of onvoldoende

Nadere informatie

3 Super Oefeningen Voor Je Buik

3 Super Oefeningen Voor Je Buik 3 Super Oefeningen Voor Je Buik Vooraf 1. Lees eerst de algemene trainingsinstructies, deze vind je als bijlage bij dit schema. 2. Doe altijd een warming up van 10 minuten voordat je gaat trainen. 3. Sluit

Nadere informatie

ONCO-MOVE, bewegen tijdens chemotherapie Instructie

ONCO-MOVE, bewegen tijdens chemotherapie Instructie Oncologie ONCO-MOVE, bewegen tijdens chemotherapie Instructie De behandeling van kanker, in het bijnder de chemotherapie en/of raotherapie, kan aanleing zijn tot langdurige vermoeidheid en contieverlies.

Nadere informatie

Inhoud Bewegen, november 2012. Inleiding. 3 Inleiding. 4 Waarom bewegen? 4 Bewegen is gezond 4 Bewegen met reuma 5 Respecteer uw grenzen

Inhoud Bewegen, november 2012. Inleiding. 3 Inleiding. 4 Waarom bewegen? 4 Bewegen is gezond 4 Bewegen met reuma 5 Respecteer uw grenzen Bewegen Bewegen Inhoud Bewegen, november 2012 3 Inleiding 4 Waarom bewegen? 4 Bewegen is gezond 4 Bewegen met reuma 5 Respecteer uw grenzen 7 Hoe kunt u bewegen? 7 Oefenen 8 Licht intensief bewegen 8 Matig

Nadere informatie

3 Super Oefeningen Voor Je Schoudergordel

3 Super Oefeningen Voor Je Schoudergordel 3 Super Oefeningen Voor Je Schoudergordel Vooraf 1. Lees eerst de algemene trainingsinstructies, deze vind je als bijlage bij dit schema. 2. Doe altijd een warming up van 10 minuten voordat je gaat trainen.

Nadere informatie

Bewegen na een hartrevalidatie

Bewegen na een hartrevalidatie Bewegen na een hartrevalidatie Inhoudsopgave Klik op het onderwerp om verder te lezen. Wat is voldoende beweging? 1 Waarom is het belangrijk dat ik voldoende in beweging blijf? 2 Wat gebeurt er als ik

Nadere informatie

Vet-killer 320 Workout. Door: Jesse van der Velde http://jessevandervelde.com. Copyright 2011 Jesse van der Velde Alle rechten voorbehouden.

Vet-killer 320 Workout. Door: Jesse van der Velde http://jessevandervelde.com. Copyright 2011 Jesse van der Velde Alle rechten voorbehouden. Vet-killer 320 Workout Door: Jesse van der Velde http://jessevandervelde.com Copyright 2011 Jesse van der Velde Alle rechten voorbehouden. 1 Introductie Welkom bij de Vet-Killer 320 Workout. Dit is de

Nadere informatie

Gedragsverandering bij patiënten met hartfalen. Patiëntenfolder die aanzet tot een gedragsverandering

Gedragsverandering bij patiënten met hartfalen. Patiëntenfolder die aanzet tot een gedragsverandering aaneensluitend hoeft te zijn, maar ook in kleine delen over de dag verdeeld mag worden. Probeer 6 dagen per week lichamelijk actief te zijn, las een rustdag in om uw lichaam een herstelmogelijkheid te

Nadere informatie

NA JE TRAINING. Met deze 6-daagse challenge haal je alles uit je training!

NA JE TRAINING. Met deze 6-daagse challenge haal je alles uit je training! Optimaal herstellen NA JE TRAINING Met deze -daagse challenge haal je alles uit je training! Je bent net klaar met sporten en je voelt je geweldig! Niet vergeten: het geheim van een goede workout zit hem

Nadere informatie

De invloed van ontstekingsreuma en -behandeling op hart- en vaatziekten

De invloed van ontstekingsreuma en -behandeling op hart- en vaatziekten De invloed van ontstekingsreuma en -behandeling op hart- en vaatziekten In Nederland hebben ongeveer 400.000 mensen last van ontstekingsreuma. Deze vorm van reuma kenmerkt zich door langdurige gewrichtsontstekingen.

Nadere informatie

Gezonder eten, meer bewegen: leuk voor jezelf en goed voor je hart

Gezonder eten, meer bewegen: leuk voor jezelf en goed voor je hart Gezonder eten, meer bewegen: leuk voor jezelf en goed voor je hart Ontdek hoe kleine veranderingen elke dag een verschil maken Nicolas Guggenbühl, diëtist-voedingsdeskundige, met de medewerking van prof.

Nadere informatie

Bewegen tijdens chemotherapie (Oncomove, inleiding & instructieboekje)

Bewegen tijdens chemotherapie (Oncomove, inleiding & instructieboekje) Bewegen tijdens chemotherapie (Oncomove, inleing & instructieboekje) Inleing De behandeling van kanker kan vermoeidheid en contieverlies tot gevolg hebben. De vermoeidheid neemt meestal toe gedurende de

Nadere informatie

Aankoopgids. Fitness. Koop slim en laat u informeren door Unigro! Kijk regelmatig onze website voor updates en nieuwe aankoopgidsen.

Aankoopgids. Fitness. Koop slim en laat u informeren door Unigro! Kijk regelmatig onze website voor updates en nieuwe aankoopgidsen. Aankoopgids Fitness Koop slim en laat u informeren door Unigro! Kijk regelmatig onze website voor updates en nieuwe aankoopgidsen. Alles voor een fit en getraind lichaam Iedereen kent wel de verkwikkende

Nadere informatie

(titel) Instructieboekje Bewegen tijdens chemo

(titel) Instructieboekje Bewegen tijdens chemo Instructieboekje Bewegen tijdens chemo Introductie De behandeling van kanker, in het bijnder de chemotherapie en/of raotherapie, kan aanleing zijn tot langdurige vermoeidheid en contieverlies. De afgelopen

Nadere informatie

NB: Voordat je start met oefeningen/sporten raadpleeg eerst je (huis)arts.

NB: Voordat je start met oefeningen/sporten raadpleeg eerst je (huis)arts. Wellness Guide Lichaamsbeweging Hoe kan lichaamsbeweging je leven verbeteren Voordelen Meer eigenwaarde Betere lichamelijke conditie Meer energie Beter geestelijk uithoudingsvermogen Gelukkiger in het

Nadere informatie

3 Super Oefeningen Voor Je Buik

3 Super Oefeningen Voor Je Buik 3 Super Oefeningen Voor Je Buik Vooraf 1. Lees eerst de algemene trainingsinstructies, deze vind je als bijlage bij dit schema. 2. Doe altijd een warming up van 10 minuten voordat je gaat trainen. 3. Sluit

Nadere informatie

19627427.00 FRA/NLD A NLD TIPS VOOR EEN GOEDE CONDITIE

19627427.00 FRA/NLD A NLD TIPS VOOR EEN GOEDE CONDITIE TIPS VOOR EEN GOEDE CONDITIE 19627427.00 FRA/NLD A NLD INHOUD 1. Volg uw hartslag... 3 2. Kies de sport die bij u past... 4 3. Aanbevolen hartslagzone... 6 4. De perfecte training... 8 1. VOLG UW HARTSLAG

Nadere informatie

Op gewicht. Verklein de kans op kanker

Op gewicht. Verklein de kans op kanker Op gewicht Verklein de kans op kanker Over Stichting Wereld Kanker Onderzoek Fonds Ons werk Het Wereld Kanker Onderzoek Fonds is dé specialist op het gebied van kankerpreventie door gezonde voeding en

Nadere informatie

Het is niet het gedacht dat telt, doe het ook!:

Het is niet het gedacht dat telt, doe het ook!: Doe het goed, doe het te voet De sportdienst van Nijlen engageert zich om de bewegingscampagne '10.000 STAPPEN' op te starten. Het doel van het project is aan te zetten tot meer beweging en/of fysieke

Nadere informatie

Ken je cardiovasculair risico!

Ken je cardiovasculair risico! UGP-FOLDER Ken je cardiovasculair risico! Wat zijn risicofactoren voor hart- en vaatziekten en welke risicofactoren zijn er? Risicofactoren voor hart- en vaatziekten zijn factoren die de kans op ziekten

Nadere informatie

Tips voor het volhouden van een lichamelijke actieve leefstijl

Tips voor het volhouden van een lichamelijke actieve leefstijl Tips voor het volhouden van een lichamelijke actieve leefstijl Blessures aan spieren, gewrichten en botten zijn de meest voorkomende oorzaken van beëindigen van activiteiten. De beste manier om blessures

Nadere informatie

Role of nutrition in carcinogenesis and cancer prevention. Prof. dr. ir. Ellen Kampman Wageningen Universiteit & Academisch Medisch Centrum Nijmegen

Role of nutrition in carcinogenesis and cancer prevention. Prof. dr. ir. Ellen Kampman Wageningen Universiteit & Academisch Medisch Centrum Nijmegen Role of nutrition in carcinogenesis and cancer prevention Prof. dr. ir. Ellen Kampman Wageningen Universiteit & Academisch Medisch Centrum Nijmegen Rol van voeding in de carcinogenese en kankerpreventie

Nadere informatie

Strakke Buik Geheimen Marijke Helswieg

Strakke Buik Geheimen Marijke Helswieg Download De Nieuwste Versie! Dit is versie 1.1, download nu direct de nieuwste versie op: http://www.afslankenmetmarijke.nl Stop Met Alleen Je Buik Trainen Als Je Van Je Buik Vet Af Wilt!! Tot nu toe zijn

Nadere informatie

Preventie en behandeling hart- en vaatziekten WWW.ZORROO.NL

Preventie en behandeling hart- en vaatziekten WWW.ZORROO.NL PATIËNTENINFORMATIE Preventie en behandeling hart- en vaatziekten WWW.ZORROO.NL Inhoudsopgave 1 Voorwoord.............................................................................. 3 2 Zorroo ondersteunt

Nadere informatie

EEN GEZONDE LEVENSSTIJL AANNEMEN

EEN GEZONDE LEVENSSTIJL AANNEMEN EEN GEZONDE LEVENSSTIJL AANNEMEN Eet gezond en gevarieerd Vermijd overgewicht Beweeg voldoende Stop met roken en beperk alcoholgebruik www.diabetescoach.be EEN GEZONDE LEVENSSTIJL AANNEMEN Een gezonde

Nadere informatie

Maatschap Chirurgie / Afdeling Fysiotherapie. Nazorg en oefeningen na een borstamputatie

Maatschap Chirurgie / Afdeling Fysiotherapie. Nazorg en oefeningen na een borstamputatie Maatschap Chirurgie / Afdeling Fysiotherapie Nazorg en oefeningen na een borstamputatie Algemeen U bent kort geleden geopereerd aan uw borst in verband met borstkanker. In deze folder informeren we u over

Nadere informatie

SuperCardio: Hoe je cardiotraining wél moet doen Door Jesse van der Velde 1

SuperCardio: Hoe je cardiotraining wél moet doen Door Jesse van der Velde 1 SuperCardio: Hoe je cardiotraining wél moet doen Door Jesse van der Velde 1 Hartelijk bedankt Hartelijk bedankt voor de aankoop van mijn e-book SuperCardio: Hoe je cardiotraining wél moet doen om je conditie

Nadere informatie

Wat kan de fysiotherapeut voor u betekenen? Bewe Soe ge pele n r m be et wegen heu me p t - re e u n knieartrose Verzekering

Wat kan de fysiotherapeut voor u betekenen? Bewe Soe ge pele n r m be et wegen heu me p t - re e u n knieartrose Verzekering Soepeler Bewegen bewegen met met heup- reuma en knieartrose Tips om zelf uw klachten te verminderen en informatie over wat de fysiotherapeut voor u kan doen Wat is artrose? Artrose is een aandoening van

Nadere informatie

SLANK WORDEN SLANK BLIJVEN. eenvoudig snel efficiënt

SLANK WORDEN SLANK BLIJVEN. eenvoudig snel efficiënt SLANK WORDEN SLANK BLIJVEN eenvoudig snel efficiënt DIËTEN IS TRAINEN OM DIK TE WORDEN 1Als een beer in een winterslaap is en dus niets meer eet gedurende een lange tijd, doet de natuur iets slims. Het

Nadere informatie

Er zijn verschillende meetmethodes waarmee u kunt vaststellen of u een gezond gewicht hebt:

Er zijn verschillende meetmethodes waarmee u kunt vaststellen of u een gezond gewicht hebt: Een gezond gewicht Een gezond gewicht Hebt u een gezond gewicht? Energiebalans Bewegen Hoe behoudt u een gezond gewicht? Tips voor het behouden van een gezond gewicht Tips voor het bereiken van een gezond

Nadere informatie

Bewegen en Gezondheid

Bewegen en Gezondheid Bewegen en Gezondheid Fit zijn en fit blijven Iedereen wil gezond en fit zijn. Om fit te blijven kun je bijvoorbeeld sporten, niet roken, voldoende rust nemen en gezond eten. Al die zaken horen bij een

Nadere informatie

Een goede conditie helpt vallen voorkomen. Praktische tips om gezond en fit te blijven

Een goede conditie helpt vallen voorkomen. Praktische tips om gezond en fit te blijven Een goede conditie helpt vallen voorkomen Praktische tips om gezond en fit te blijven Met een goede conditie voelt u zich zowel lichamelijk als geestelijk fit. Dat is een voorwaarde om lekker te doen en

Nadere informatie

Leven met Multipele Sclerose uitgave 11. MS en bewegen EEN UITGAVE VAN HET NATIONAAL MS FONDS

Leven met Multipele Sclerose uitgave 11. MS en bewegen EEN UITGAVE VAN HET NATIONAAL MS FONDS Leven met Multipele Sclerose uitgave 11 MS en bewegen EEN UITGAVE VAN HET NATIONAAL MS FONDS Tekst: drs. Bep Franke-Barendse Uitgever: Nationaal MS Fonds 2 Inleiding Onze omgeving en ons dagelijks werk

Nadere informatie

MINDFUL. Abs Challenge

MINDFUL. Abs Challenge WEEK 1 WEEK 2 WEEK 3 WEEK 4 MINDFUL Abs Challenge Een sterkere en strakkere core: daar heb je maar één maand voor nodig. Met een sterkere core-stability verbeter je je sportprestaties en je houding. Bovendien

Nadere informatie

Bewegen tijdens de behandeling van kanker

Bewegen tijdens de behandeling van kanker Bij kunt u last krijgen van vermoeidheid en conditieverlies. Dit wordt vaak erger tijdens de behandelperiode. Ook na de behandeling kunt u last houden van vermoeidheid. Veel mensen nemen dan extra rust,

Nadere informatie

Osteoporose. Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee!

Osteoporose. Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee! Osteoporose Uw behandelend arts heeft bij u osteoporose (botontkalking) vastgesteld of wil laten onderzoeken of u osteoporose hebt. In deze folder leest u wat osteoporose is, hoe het ontstaat en wat de

Nadere informatie

Verklein de kans op Darmkanker

Verklein de kans op Darmkanker Verklein de kans op Darmkanker 1...er is zoveel te bereiken Het Wereld Kanker Onderzoek Fonds Onze visie Het Wereld Kanker Onderzoek Fonds streeft naar een wereld waarin niemand een kanker krijgt die voorkomen

Nadere informatie

Use it or lose it Inside Out Health www.jenaidavanwijk.com

Use it or lose it Inside Out Health www.jenaidavanwijk.com 1 Disclaimer De oefeningen, trainingen, adviezen en instructies in deze PDF zijn gemaakt voor gezonde en blessurevrije mensen. Wanneer je een fysieke beperking, een blessure of klachten hebt van welke

Nadere informatie

Start met bewegen. Tips voor gezond bewegen

Start met bewegen. Tips voor gezond bewegen Start met bewegen Tips voor gezond bewegen Start met bewegen Voel je fitter en gezonder Inleiding Starten met meer bewegen is een gezond besluit. Bij bewegen denk je misschien aan intensief sporten zoals

Nadere informatie

LEEFREGELS NA EEN BEROERTE FRANCISCUS VLIETLAND

LEEFREGELS NA EEN BEROERTE FRANCISCUS VLIETLAND LEEFREGELS NA EEN BEROERTE FRANCISCUS VLIETLAND Inleiding U bent onlangs opgenomen geweest na een beroerte (een herseninfarct, een hersenbloeding). Via deze folder willen wij u informatie geven over de

Nadere informatie

Cholesterol. Alles wat je ooit wilde weten

Cholesterol. Alles wat je ooit wilde weten Cholesterol Alles wat je ooit wilde weten Waar komt cholesterol vandaan? Het overgrote deel van de cholesterol in ons lichaam maakt ons lichaam zélf aan. Eén derde nemen we op via onze voeding. Cholesterol

Nadere informatie

Na een infarct enkele leefregels en richtlijnen

Na een infarct enkele leefregels en richtlijnen Na een infarct enkele leefregels en richtlijnen Inleiding Zo snel uit het ziekenhuis ontslagen te worden na een infarct geeft veel onzekerheid. Een langer verblijf in de kliniek is echter niet nodig. Beschouw

Nadere informatie

Welkom bij de workshop Aan de slag met de beweegrichtlijnen? Robert Gelinck 13 mei 2019

Welkom bij de workshop Aan de slag met de beweegrichtlijnen? Robert Gelinck 13 mei 2019 Welkom bij de workshop Aan de slag met de beweegrichtlijnen? Robert Gelinck 13 mei 2019 Vraag minister aan Gezondheidsraad Update Nederlandse Norm Gezond Bewegen, Fitnorm en Combinorm vanuit gezondheidsperspectief.

Nadere informatie

Collega s activeren collega s. De aanjager laat mensen meer bewegen

Collega s activeren collega s. De aanjager laat mensen meer bewegen Collega s activeren collega s De aanjager laat mensen meer bewegen Waarom hebben we aanjagers nodig? Veel mensen willen wel meer bewegen. Maar in de hectiek van alledag lukt dat vaak niet. Een klein zetje

Nadere informatie

Sportief bewegen met hypertensie. Hypertensie

Sportief bewegen met hypertensie. Hypertensie Sportief bewegen met hypertensie Hypertensie Sportief bewegen met hypertensie...................................... Bewegen: gezond en nog leuk ook Regelmatig bewegen heeft een positieve invloed op de

Nadere informatie

Afslank Programma voor Dames

Afslank Programma voor Dames Afslank Programma voor Dames Afslank Programma voor dames 1 Afslank Programma voor dames 2 Afslank Programma voor dames 3 Afslank Programma voor dames 4 Afslank Programma voor dames 5 Afslank Programma

Nadere informatie

De Top 10 Dieet Mythen

De Top 10 Dieet Mythen - 1 - De Top 10 Dieet Mythen Een dieet volhouden is nooit makkelijk, zeker niet met de overvloed aan dieet mythen. Het is het vaak moeilijk een onderscheid te maken tussen effectieve afval technieken/strategieën

Nadere informatie

Twee kwartier beweegplezier

Twee kwartier beweegplezier Twee kwartier beweegplezier Twee kwartier beweegplezier Meer dan 60 % van de Belgen beweegt te weinig. Nochtans kan twee kwartier matig intensief bewegen per dag een belangrijke gezondheidswinst opleveren.

Nadere informatie