BESCHRIJVING PSYCHOTHERAPIE CURSUSSEN KP EN PT GROEP 2009 INHOUDSOPGAVE VERPLICHTE MODULES UNIVERSELE FACTOREN... 2 TUTORGROEP...

Transcriptie

1 BESCHRIJVING PSYCHOTHERAPIE CURSUSSEN KP EN PT GROEP 2009 INHOUDSOPGAVE VERPLICHTE MODULES UNIVERSELE FACTOREN... 2 TUTORGROEP... 3 KEUZEMODULES CLIËNTGERICHTE, EXPERIENTIËLE PSYCHOTHERAPIE... 4 COGNITIEVE GEDRAGSTHERAPIE (VERVOLGCURSUS)... 5 GROEPSDYNAMICA EN INLEIDING GROEPSGEDRAGTHERAPIE... 7 INTERACTIONELE GROEPSPSYCHOTHERAPIE... 8 PSYCHOANALYTISCHE PSYCHOTHERAPIE... 9 SYSTEEMTHERAPIE CAPITA SELECTA ACCEPTANCE AND COMMITMENT THERAPY (ACT) HYPNOSE & HYPNOTHERAPIE (BASISCURSUS) INTERACTIONELE BEHANDELING VAN PERSOONLIJKHEIDSPROBLEMATIEK INTERACTIONELE GROEPSPSYCHOTHERAPIE MENTALISEREN BEVORDERENDE THERAPIE MINDFULNESS OF AANDACHTSGERICHTE COGNITIEVE THERAPIE SCHEMAGERICHTE THERAPIE... 22

2 UNIVERSELE FACTOREN Titel van de module Hoofddocent Universele factoren Kennisnemen van de universele factoren van psychotherapie en deze toe kunnen passen in de beroepspraktijk De universele factoren vormen de gemeenschappelijke basis van de psychotherapie. Psychotherapeutische stromingen en methoden geven nadere invulling en verdieping op deze basis. Het binnenkort te verschijnen Leerboek psychotherapie vormt het kader waarbinnen de universele factoren worden uitgewerkt. Onderwerpen die aan bod komen zijn: welke universele factoren zijn er, veranderingen bij de cliënt, therapeutische relatie, therapeutische communicatie, attitude van de therapeut, organisatie van de behandelcontext, psychotherapieresearch, geschiedenis van de psychotherapie. In deze module zullen vele klassieke, universele geschriften, zoals Frankl, Yalom, Bergin & Garfield besproken en hopelijk veelvuldig gelezen worden. Hoorcollege, mogelijkheid tot stellen van vragen en onderlinge discussie over de literatuur. Tijdens het blok dient de deelnemer kritisch aan de slag te gaan met de universele factoren binnen de aangeboden mogelijkheden van de elektronische leeromgeving (ELO). 30 uur Actieve participatie en aantoonbare deelname aan eindproduct binnen ELO Jos de Keijser Geen 2

3 TUTORGROEP Titel van de module Hoofddocent Tutorgroep Onder leiding van een ervaren psychotherapeut (Tutor) komt gedurende de psychotherapieopleiding een groep van 8 opleidelingen regelmatig bijeen om elkaar feedback te geven op de persoonlijke ontwikkeling tot psychotherapeut Naast (groeps)leertherapie en (groeps)supervisie is de Tutorgroep met name gericht op de ontwikkeling van de opleideling tot psychotherapeut. Alle elementen van de opleiding (praktijk, modules, leertherapie) dragen bij tot de vorming tot psychotherapeut. De vraag is hoe integreert de opleideling zijn persoonlijkheid, nieuwe ervaringen en kennis tot een goed functionerend psychotherapeut en hoe kijken groepsleden die hem 3 jaar volgen hier tegen aan. De Tutor helpt als inhoudsdeskundige en als procesbegeleider anderen leren, stelt in het begin de persoonlijke leerpunten met de opleidelingen op en laat deze regelmatig terugkeren. Gestart wordt met een uitgebreide kennismakingszitting (dagdeel) waarna zeswekelijkse groepsbijeenkomsten plaatsvinden. In de groepsbijeenkomsten staan wisselend één of twee personen met een thema (zoals beroepsidentiteit, ethiek, afstand-nabijheid) centraal. Groepsbijeenkomsten onder leiding van een Tutor. Na inventarisatie van persoonlijke leer/ontwikkelpunten geven de groepsleden elkaar feedback De Tutor brengt vaste thema s in en bewaakt het groepsproces. 40 uur, verdeeld over studielast 20 uur en supervisie 20 uur Evaluatie in groep met Tutor Jos de Keijser 20 uur telt mee als groepssupervisie 3

4 CLIËNTGERICHTE, EXPERIENTIËLE PSYCHOTHERAPIE Titel van de module Cliëntgerichte, experientiële psychotherapie - Grondige vorming in de Rogeriaanse basishouding, van waaruit een relatie met de cliënt wordt aangegaan die gekenmerkt wordt door respect, echtheid, acceptatie en empathie. - Persoonsgericht en procesgericht behandelen, waarbij de betekenis van klachten geëxploreerd wordt. - Gericht procesbevorderend kunnen werken met cliënten met verschillende psychiatrische ziektebeelden en problematieken, zowel op as 1 als as 2 van de DSM. - Daarbij zowel interactionele, experientiële als existentiële aspecten kunnen hanteren Kunnen reflecteren over het eigen voelen, denken en handelen in de therapeutische relatie. Hoofddocent Eigen voor de cliëntgerichte richting is aandacht voor de kwaliteit van de therapeutisch relatie, de beleving en existentiële thema s. Uitgangspunt is dat de psychotherapeut als persoon het instrument is en dat daarom de persoonlijke vorming van de cursist centraal moet staan. Wetenschappelijk onderzoek naar therapieprocessen toont aan dat een belangrijke bijdrage aan de effectiviteit van psychotherapie wordt geleverd door de kwaliteit van de contactname (rogeriaanse basishouding), procesexperientiele interventies (adequaat aanspreken van affect) en interactionele interventies (in het hier-ennu exploreren van maladaptieve relatiepatronen). Bovenstaande wordt zowel praktisch als theoretisch grondig behandeld, waarbij de theorie geïntegreerd wordt met de eigen beleving en de therapiepraktijk. Literatuurbespreking. Casuïstiek bespreking. Belevingsgerichte oefeningen. 50 uur Casusbeschrijving aan de hand van een logboek. Dit wordt tijdens de cursus bijgehouden over een therapie. Het verdient de voorkeur dat daarover cliëntgerichte supervisie wordt gegeven. Marijke Baljon Vereniging voor Cliëntgerichte Psychotherapie (VCgP) 4

5 COGNITIEVE GEDRAGSTHERAPIE (VERVOLGCURSUS) Titel van de module Cognitieve Gedragstherapie (vervolgcursus) N.B. Voorwaarde voor het volgen van deze cursus is dat men een Basiscursus cognitieve gedragstherapie (zoals in de GZ-opleiding Groningen) gevolgd heeft en daarmee adspirant lid van de VGCt is. Doel van deze cursus is om zowel de theoretische kennis als de praktijkgerichte vaardigheden van de psychotherapeut m.b.t. de cognitieve gedragstherapie, inclusief de nieuwste ontwikkelingen van de z.g. 3 e generatie gedragstherapie, te verdiepen en uit te bouwen zodat deze zelfstandig kunnen worden toegepast in de eigen werksituatie. Een psychotherapeut wordt geacht een effect te sorteren waarbij niet alleen de klacht van de cliënt/patiënt wordt behandeld, maar waarbij ook aandacht wordt besteed aan achterliggende factoren zoals de persoonlijkheid. Het gaat daarbij om de juiste relaties te kunnen leggen, de valkuilen (ook door de therapeut geïnduceerd) te kennen en daarop in te kunnen spelen, en het effect ervan te kunnen toetsen om, zo nodig, de behandeling bij te stellen. De vervolgcursus omvat in totaal 100 uur cursus en is onderverdeeld in 4 subblokken. - het cognitief therapeutisch proces en de cognitieve therapie van Beck - groepsgedragstherapie - Schema Focused Therapy van Young - Acceptance and Commitment Therapy (ACT) van Hayes De cursus zal starten met een kennismakingsweekend, gevolgd door wekelijkse sessies van 6 uur. Uitgangspunt van werken is om cursisten kennis en ervaring op te laten doen met het hele range van de huidige broadspectrum ( integratieve ) cognitieve gedragstherapie, hetzij evidence based hetzij gedeeltelijk nog in een experimenteel stadium verkerend. De methodiek is vooral actie- en ervaringsgericht, waarbij veel geoefend en getraind zal worden d.m.v. simulaties en rollenspel. Van cursisten wordt verwacht dat ze eigen casuïstiek en eigen problemen actief inbrengen. De literatuur zal verwerkt en getoetst worden d.m.v. 5

6 mondelinge presentaties en schriftelijke werkstukken van de cursisten over hun eigen leerproces. Aan het begin van de cursus zullen met elke cursist individuele leerdoelen opgesteld worden, waarvan het verloop tijdens de cursus gemonitord zal worden. 100 uur cursus (inclusief blok 3 Groepsgedragtherapie, zie blz. 12) Deze module kan samen met blok 1 en 2 van de module Groepsdynamica (zie blz. 12) gevolgd worden; dan totaal 130 uur. Studielast 300 uur Hoofddocent Certificaat VGCt Samen met de basiscursus Cognitieve Gedragstherapie (GZ-opleiding) is dit qua TTK voldoende voor de opleiding tot het lidmaatschap van de VGCt. Sam van der Flier De cursus is erkend door de VGCt 6

7 GROEPSDYNAMICA EN INLEIDING GROEPSGEDRAGTHERAPIE Titel van de module Hoofddocent Groepsdynamica en Inleiding Groepsgedragtherapie Kerncompetenties Na afloop van de cursus beschikt de cursist over: 1. Kennis van de belangrijke begrippen uit de groepsdynamica en groepsgedragstherapie 2. Vaardigheid in het hanteren van een aantal (lastige) groepsdynamische situaties 3. Vaardigheid in het hanteren van een aantal methodieken van de groepsgedragtherapie 4. Inzicht in de eigen houding en de invloed daarvan op de interactie in de groep 5. De basisvaardigheid in het leiden van een gedragstherapeutische groep De cursus is ingedeeld in de volgende themablokken met binnen elk blok meerdere bijeenkomsten Blok 1: Uitgangspunten van groepsbehandeling Blok 2: Groepsdynamica en groepsprocessen in gestructureerde groepen Blok 3: Groepsgedragtherapie De werkwijze kenmerkt zich door een concrete opzet en structuur van de cursus, een interactieve aanpak van de theoriebestudering en veel oefenen van technieken en praktijksimulaties. Omdat groepsprocessen en therapeutische processen zo duidelijk worden beleefd heeft de eigen ervaring als leermiddel een belangrijke plaats in de training. De cursus is opgebouwd uit twee delen; Cursus van 5 dagen met het accent op de Groepsdynamica (30 uur) Weekendcursus met het accent op Groepsgedragstherapie (20 uur) (zie blz. 12) uur totaal. Studielast tijdens cursusgedeelte: ongeveer 5 uur per week Na erkenning certificaat Basiscursus Groepsdynamica van de Nederlandse vereniging voor groepsdynamica en groepspsychotherapie (Nvgp). Erkenning van de Vereniging voor cognitieve- en gedragstherapie (VCGT) wordt aangevraagd Willem de Haas en Sam van der Flier De cursuserkenning wordt aangevraagd bij de Nvgp en VCGT; accreditatie wordt indien gewenst ook aangevraagd bij de NVVP en FGzP 7

8 INTERACTIONELE GROEPSPSYCHOTHERAPIE Titel van de module Hoofddocent Interactionele Groepspsychotherapie Kerncompetenties Na afloop van de cursus beschikt de cursist over: 1. Kennis van de concepten van de Interactionele groeps-psychotherapie. 2. Inzicht in de eigen interactie- en leiderschapsstijl als groepspsychotherapeut. Inzicht, en vaardigheid in het hanteren van tegenoverdrachtsreacties. 3. Vaardigheid in het leiden van Interactionele psychotherapiegroepen 4. Kennis over toepassingsvormen in de (geestelijke) gezondheidszorg De cursus is ingedeeld in de volgende themablokken met binnen elk blok meerdere bijeenkomsten Blok 1: Interactionele groepspsychotherapie: de methode Blok 2: Groepsprocessen gebruiken voor de behandeling van het individu Blok 3: Het therapeutische proces bij de individuele groepsleden Blok 4: Complexe processen in Interactionele groepspsychotherapie (overdracht, splitting; projectieve identificatie, etc) Blok 4: Toepassingsvormen van Interactionele groepspsychotherapie in de gezondheidszorg De werkwijze kenmerkt zich door een concrete opzet en structuur van de cursus, een interactieve aanpak van de theoriebestudering en veel oefenen van technieken en praktijksimulaties. Omdat interactionele en groepsprocessen zo duidelijk worden beleefd heeft de eigen ervaring als informatiebron een belangrijke plaats in de training 50 uur Studielast per week: 4 uur Certificaat Specialistische Cursus Groepspsychotherapie van de Nederlandse vereniging voor groepsdynamica en groepspsychotherapie (Nvgp) Willem de Haas De cursus is erkend door de Nvgp; accreditatie wordt aangevraagd bij de NVVP en FGzP 8

9 PSYCHOANALYTISCHE PSYCHOTHERAPIE Titel van de module Psychoanalytische psychotherapie Dit cursusblok beoogt u nader vertrouwd te maken met concepten en theorieën van het psychoanalytische referentiekader en de daarop gebaseerde praktijk van behandelingsvormen. Hierbij komen aan de orde psychoanalytische persoonlijkheidstheorieën, psychoanalytische ontwikkelingstheorieën en psychoanalytische theorieën over psychopathologie; voorts de theorie van de behandelingstechniek en de praktijk van behandelsituaties. De nadruk in dit cursusblok ligt op de praktijk van behandelsituaties uit uw eigen klinische werk. Met de bedoeling om daar met een psychoanalytisch oog naar te kijken en wellicht psychoanalytisch mee om te gaan. Het zou zeer nuttig zijn in deze leersituatie ook zelf een psychoanalytische behandeling- langerdurend of kortdurend- uit te voeren. Een beproefd leerconcept. Het is te hopen dat velen van u hiertoe mogelijkheden hebben of weten te ontdekken. Het doel van de cursus: een adequate kennis te hebben van de actuele hoofdstromen binnen het brede analytische gedachtegoed en van de psychoanalytische kijk op veel voorkomende klinische beelden, daarnaast voldoende kennis te hebben van de huidige psychoanalytische psychotherapie en praktijk. Een wat verder liggend doel is het hebben van een zelfstandig oordeel, geënt op een eigen doorvoelde integratie van theorie en praktijk, dat uiteindelijk leidt tot een grotere competentie in het therapeutisch contact. Dit sluit aan bij de vaak genoemde en door veel ervaren collega s onmisbaar geachte eigen leertherapie. Meer concreet gaat het nu om de verschillende psychoanalytische referentiekaders, zoals de driftpsychologie, Ik-psychologie, objectrelatietheorie, zelfpsychologie en hechtingstheorie. Om de essentie van het psychodynamische model: het onbewuste. En: psychoanalyse als conflictpsychologie en als ontwikkelingspsychologie. Om gezichtspunten als o.a. het adaptieve, het genetische, het economische, het structurele. En om sleutelconcepten als egofuncties, afweermechanismen, conflicten en/of tekorten, narcisme en objectrelaties. Veel van deze begrippen komen samen in de verschillende persoonlijkheidsstoornissen, die wij aan de hand van Gabbard s Clinical Psychiatry zullen behandelen. 9

10 Bovendien zijn de ingebrachte casussen een ideaal oefenterrein om dit alles te bemeesteren. Theorie en praktijk komen ook samen in het systematisch doorwerken van zijn Basic Text over psychodynamische psychotherapie. Hoofddocent 1. Hermeneutiek: persoonlijkheidsvorming en biografie 2. Psychoanalytische benadering van psychopathologie Voorbereiden en bespreken Participatie in digitaal forum 42 uur Tussentijdse evaluaties en eindevaluatie (participatie, inbreng, aanwezigheid, huiswerk) Klaas van Tuinen Wordt onderzocht bij NVPA en NVPP 10

11 SYSTEEMTHERAPIE Titel van de module Systeemtherapie Kennismaken met concepten uit en belangrijke ontwikkelingen binnen de systeemtherapie. In de cursus zal aandacht besteed worden aan de wijze waarop individuele klachten en problemen begrepen kunnen worden in relatie tot de context. Aan het eind van de cursus wordt de cursist in staat geacht een systemische intake te kunnen doen en een hulpvraag c.q. behandeldoelen in systemisch perspectief te kunnen plaatsen en verwoorden. Belangrijke inspiratiebron is het sociaalconstuctionisme. Fundamenteel uitgangspunt bij dit perspectief is, dat kennis(theorie) het resultaat is van sociale processen en dientengevolge altijd historisch bepaald en cultuurspecifiek is. Bij kennis gaat het dan niet om de vraag of zij overeenkomstig de feiten is, maar of zij nuttig, zinvol en behulpzaam is. Binnen de wereld van de relatie- en gezinstherapie bestaan een aantal zinvolle theorieën welke, gezien vanuit bovengenoemd perspectief, de status hebben van zinvolle verhalen. Over waarheid bestaan slechts verhalen, die worden gecreëerd in een dialoog. Het gaat dan niet alleen over de dialoog tussen de gesprekspartners, maar ook om de invloed die de bredere sociale context (gender, ras, cultuur e.d.) daarop heeft. De therapeut participeert in de dialoog m.b.v. de verhalen waar hij/zij over beschikt. Het is onze opvatting dat het belangrijk is dat de therapeut beschikt over een veelheid aan verhalen. Elk verhaal levert eigen instrumenten die behulpzaam zijn bij het therapeutisch proces. Omdat er geen metatheorie bestaat die de verschillende theorieën integreert (wanneer welke theorie, vaardigheid en/of techniek te gebruiken), zal elke therapeut eigen voorkeursverhalen moeten ontwikkelen. Binnen de cursus zullen een aantal krachtige verhalen aan bod komen, die de therapeut kunnen helpen bij het zich een beeld vormen over het gezin, het leggen van een therapeutisch relatie en het stimuleren van een veranderingsproces. Op basis van traditie en affiniteit is gekozen voor de volgende verhalen (theorieën): - De gezinsfasen. - Het gezin als intergenerationeel systeem. - Het gezin als organisatie. - Het gezin als communicatie eenheid. 11

12 - Het gezin als systemisch, circulair feedback mechanisme. Ook de verhalen van cursisten zelf over gezinnen / systemen, gebaseerd op eigen geschiedenis, reeds gevolgde studie, werkervaring etc., zullen hun plek krijgen in de cursus. Hoofddocent De cursist maakt kennis met een veelheid aan opvattingen, die deels tegenstrijdig zijn. Hij/zij zal daarin haar/ zijn eigen weg moeten vinden, een eigen integratie moeten bewerkstelligen. Deze vorm van leren zien wij als een proces van co-creëren van verhalen/ideeën over het doen van therapie, de therapeutische houding en vaardigheden. Co-creatie betekent dat er een voortdurende uitwisseling bestaat tussen cursusgevers en cursisten. De cursusgroep wordt gezien als de context van het leerproces. Per dag zullen aan bod komen: theorie (literatuur), houding en vaardigheden (oefeningen en rollenspelen) en eigen praktijkmateriaal (casuïstiek). 60 uur Van cursisten wordt een actieve voorbereiding van de literatuur en inbreng van praktijkmateriaal verwacht. Daarnaast zal sprake zijn van oefenen in eigen praktijk. Aan het eind van de cursus zal een thuisopdracht gegeven worden. Toetsing vindt plaats aan de hand van inbreng en eindopdracht. Nico van der Molen De Nederlands Vereniging voor Relatie- en Gezinstherapie erkent de cursus als inleidende cursus van 60 uur. De cursus geeft daarmee toegang tot deelname aan een verdiepingscursus van de NVRG. Beide onderdelen vormen samen de basiscursus (120 uur) welke toegang geeft tot deelname aan een specialistisch stuk (totaal 80 uur). Tijdens de inleidende cursus kan gestart worden met een supervisie. 12

13 BESCHRIJVING CAPITA SELECTA 13

14 ACCEPTANCE AND COMMITMENT THERAPY (ACT) Titel van het thema/ onderwerp - Individueel - Groep - Systeem Docent Acceptance and Commitment Therapy (ACT) In behandelingen kunnen herkennen van/gebruik kunnen maken van de zes processen van ACT en de bijbehorende interventies. Inzicht in de theoretische achtergrond van ACT. Kennis nemen van de wetenschapsfilosofie, de theorie over taal en cognities vanuit het gedragsanalytisch kader: de Relational Frame Theory en het therapiemodel van ACT, met zijn zes pathologische en zes therapeutische processen. Oefenen met en aan den lijve ervaren van interventies die kenmerkend zijn voor ACT. Aandacht voor de casusconceptualisatie en de therapeutische relatie volgens ACT Gewerkt wordt met plenaire presentaties van de theorie van ACT m.b.v. powerpointpresentaties. Daarnaast zullen experientiele oefeningen een belangrijk deel uitmaken van de cursus, waarbij cursisten kunnen oefenen met de therapeutenrol, maar zeker ook ACT leren toepassen op zichzelf. Dit vanuit de filosofie dat de zes processen die leiden tot psychologische inflexibiliteit niet alleen van toepassing zijn op cliënten, maar op alle mensen, dus ook op therapeuten. Het kunnen herkennen van deze processen bij zichzelf helpt de therapeut om deze processen bij de cliënt op gang te brengen. Deze therapievorm is zowel individueel, als in groepen, als binnen systemen toe te passen. In deze cursus richten wij ons voornamelijk op de individuele toepassing. 18 uur en ± 180 pagina s Casusconceptualisatie over een eigen cliënt (hoeft niet tot daadwerkelijke therapie te leiden) Jacqueline A-Tjak (bij grote omvang groep zal mogelijk Ingrid Postma tevens als docent optreden) Nascholing VGCt (eerder toegekend voor drie bijeenkomsten, moet opnieuw aangevraagd worden) Herkwalificatie Eerstelijnspsychologen (eerder toegekend voor drie bijeenkomsten) 14

15 HYPNOSE & HYPNOTHERAPIE (BASISCURSUS) Titel van het thema/ onderwerp Hypnose & hypnotherapie (Basiscursus) Leren hypnotische fenomenen te herkennen, induceren, begeleiden en deduceren, zoals bruikbaar in de therapeutische praktijk (formele hypnose). Tevens verfijning van de eigen communicatieve stijl op microniveau door inbouwen van hypnotische principes in gewone gesprekstherapeutische situaties (informele hypnose). Hypnotische inductie- en verdiepingstechnieken, suggestibiliteitstesten, diverse hypnotische verschijnselen, de rol van taalgebruik, suggestie en zelfhypnose. Basale hypnotherapeutische strategieën zoals egoversterkend, symptoomgerichte, metaforische, exploratieve en toekomstgerichte benaderingen. Het leren van hypnotische principes en hypnotherapeutische technieken helpt een gz-psycholoog/psychotherapeut om: optimaal aan te kunnen sluiten bij de belevingswereld van de cliënt snel een goede werkrelatie ( rapport ) te kunnen opbouwen gebruik te kunnen maken van spontane trancemomenten en -verschijnselen bij cliënten en deze zonodig te kunnen induceren en verdiepen het belang van taalgebruik te herkennen bij het begeleiden van innerlijke ervaringsprocessen bij cliënten het optreden van weerstand te voorkomen (of deze desgewenst therapeutisch op te roepen en gericht te benutten) rustmomenten te kunnen inlassen (o.a. veilige plek, containertechnieken) tijdens sessies van intens emotioneel therapeutisch werk in kort bestek op onbewust nivo te kunnen exploreren waarmee de klachten verbonden zijn en zo de onbewuste kennis/wijsheid van de cliënt te kunnen inschakelen voor het ontwikkelen van een geïndividualiseerde behandelingsstrategie Er zijn 14 themablokken van een halve dag. Per thema volgt na een korte introductie (incl. bespreking van de gelezen literatuur) een demonstratie door de docent, waarna wordt 15

16 geoefend in subgroepen. Daarnaast maken groepsoefeningen en videomateriaal deel uit van het programma, dat sterk praktisch is gericht: leren door te doen! Tussentijdse huiswerkbijeenkomsten onderstrepen deze praktische oriëntatie. - Individueel - Groep - Systeem Docent Voornamelijk individueel, voor meer ervaren therapeuten ook bruikbaar in setting van groepstherapie en relatie- & systeemtherapie. 45 uur Twee individuele huiswerkopdrachten, die als voldoende beoordeeld dienen te worden, completeren het geheel. Ton Wilken De cursus is gekwalificeerd als A-opleiding voor de Nvvh, en leidt als zodanig op tot het aspirantlidmaatschap van deze Vereniging. Verder is de cursus geaccrediteerd voor de herregistratie van de Eerste Lijns Pychologen (ELP). 16

17 INTERACTIONELE BEHANDELING VAN PERSOONLIJKHEIDSPROBLEMATIEK Titel van het thema/ onderwerp - Individueel - Groep - Systeem Docenten Interactionele behandeling van persoonlijkheidsproblematiek. Gevoeligheid ontwikkelen voor het interactioneel appel van patiënten en dit therapeutisch aanwenden. Relatiebreuken onderkennen en bespreekbaar leren maken; metacommuniceren Patiënten met persoonlijkheidssproblematiek hebben een kwetsbare zelfbeleving. Dit uit zich vaak in een externaliseren van hun problemen, ook binnen de therapeutische relatie. Deze problemen bespreekbaar maken in het hier en nu kan een ingang zijn tot het bewerken van kernthema s. Deze benadering is onder meer uitgewerkt door Sachse en Maran en Safran. Ze wordt door onderzoek ondersteund. Onderwerpen: Indicatiestelling als een interactioneel proces Hechtingsstijlen en hun invloed op de therapeutische relatie. Onderkennen en repareren van relatiebreuken Literatuurbespreking, waarbij de theorie geïntegreerd wordt met de eigen beleving en de therapiepraktijk; Casuïstiek bespreking; Belevingsgerichte oefeningen. Individueel 30 uur Casusbeschrijving. De cursisten wordt gevraagd om uit hun caseload een casus te kiezen, die ze tijdens de cursus volgen vanuit interactioneel perspectief. Hiervoor wordt een logboekformulier verstrekt, op basis waarvan het verloop van de therapie beschreven kan worden. Marijke Baljon en Grieteke Pool Vereniging voor Cliëntgerichte Psychotherapie (VCgP) 17

18 INTERACTIONELE GROEPSPSYCHOTHERAPIE Titel van de module Hoofddocent Interactionele Groepspsychotherapie Kerncompetenties Na afloop van de cursus beschikt de cursist over: 1. Kennis van de concepten van de Interactionele groeps-psychotherapie. 2. Inzicht in de eigen interactie- en leiderschapsstijl als groepspsychotherapeut. Inzicht, en vaardigheid in het hanteren van tegenoverdrachtsreacties. 3. Vaardigheid in het leiden van Interactionele psychotherapiegroepen 4. Kennis over toepassingsvormen in de (geestelijke) gezondheidszorg De cursus is ingedeeld in de volgende themablokken met binnen elk blok meerdere bijeenkomsten Blok 1: Interactionele groepspsychotherapie: de methode Blok 2: Groepsprocessen gebruiken voor de behandeling van het individu Blok 3: Het therapeutische proces bij de individuele groepsleden Blok 4: Complexe processen in Interactionele groepspsychotherapie (overdracht, splitting; projectieve identificatie, etc) Blok 4: Toepassingsvormen van Interactionele groepspsychotherapie in de gezondheidszorg De werkwijze kenmerkt zich door een concrete opzet en structuur van de cursus, een interactieve aanpak van de theoriebestudering en veel oefenen van technieken en praktijksimulaties. Omdat interactionele en groepsprocessen zo duidelijk worden beleefd heeft de eigen ervaring als informatiebron een belangrijke plaats in de training 50 uur Studielast per week: 4 uur Certificaat Specialistische Cursus Groepspsychotherapie van de Nederlandse vereniging voor groepsdynamica en groepspsychotherapie (Nvgp) Willem de Haas De cursus is erkend door de Nvgp; accreditatie wordt aangevraagd bij de NVVP en FGzP 18

19 MENTALISEREN BEVORDERENDE THERAPIE Titel van het thema/ onderwerp Mentaliseren Bevorderende Therapie. Behandeling van persoonlijkheidsstoornissen. Mentaliseren betekent dat een ieder gedrag van zichzelf, van een ander en van de interactie tussen zichzelf en een ander, betekenis geeft op basis van gevoelens, gedachten en intenties van zichzelf en de ander: de mentale toestanden. Bij mensen met ernstige persoonlijkheidsproblematiek is het mentaliserend vermogen vaak onvoldoende tot ontwikkeling gekomen. Juist binnen relaties die voor hen van belang zijn schiet dit dan vaak te kort. Het doel van een MBT behandeling is het ontwikkelen van het mentaliserend vermogen. Middels een RCT (Bateman en Fonagy, 2001) is effectonderzoek gedaan met veelbelovende en goede resultaten. Dit onderzoek is op het psychotherapeutisch centrum de Viersprong te Bergen op Zoom (Bales en Bateman, 2007) herhaald. Wederom met dezelfde resultaten. Kennis maken met theoretische achtergrond van MBT. Kennis maken met en leren van uitgangspunten, therapeutische attitude en het spectrum van interventies binnen MBT. Bespreken van de literatuur. Bespreken van casuïstiek. Oefenen van attitude en interventies middels rollenspelen. Docent 24 uur Zwaan Lucas Accreditatie kan verkregen worden bij de VCgP en bij de NVGP 19

20 MINDFULNESS OF AANDACHTSGERICHTE COGNITIEVE THERAPIE Titel van het thema/ onderwerp - Individueel - Groep - Systeem Mindfulness of aandachtsgerichte cognitieve therapie Kennismaking met de methode en aanleren van de eerste basale vaardigheden om deze bij verschillende patiëntenpopulaties toe te passen Na een uitgebreide kennismaking met mindfulness wordt de cursist getraind om verschillende mindfulness oefeningen ook bij patiënten te introduceren. Samenhangend met het ervaringsgerichte karakter van de methode zullen de cursisten de verschillende oefeningen eerst aan den lijve ondervinden en ze daarna ook bij elkaar leren toepassen. Daarnaast zal d.m.v. litteratuurstudie het concept mindfulness theoretisch worden uitgediept en zal er een verbinding met de gebruikelijke evidence based cognitief gedragstherapeutische behandelingen van verschillende stoornissen worden gelegd. Dit aspect krijgt extra aandacht door de cursisten te vragen een eigen patiënt in te brengen en de toepassing van mindfulness oefeningen bij die patiënt te beschrijven. In de opbouw van de 6 lesdagen zal een voortdurende afwisseling tussen kennisoverdracht en ervaringsoefeningen zijn terug te vinden. Gedurende de eerste 4 lesdagen zal s ochtends het accent liggen op het ervaren van de verschillende oefeningen en s middags op theoretische verdieping en ontwikkelen van de eigen vaardigheden als therapeut. Op de 5 de en 6 de lesdag zal het accent vooral liggen op toepassingsmogelijkheden en inbreng van eigen casuïstiek. Omdat de toepassing van mindfulness vooral in individuele therapieën zal plaats vinden is het primair een methode die binnen individuele therapie zou vallen. Aan de andere kant wordt de basiscursus mindfulness vaak in een groep gegeven, dus wellicht het ook verdedigbaar de cursus binnen groepstherapieën te laten meetellen. 36 uur, waarvan 5 wekelijks worden gegeven en de 6 de na 1 maand. De cursus beslaat op die manier 36 uren en naar verwachting ook ongeveer 36 werkuren (bestuderen litteratuur,zelf huiswerkoefeningen doen en eigen casusbeschrijving). 20

21 Docent Beschrijving eigen casus Hans Postma, eventueel aangevuld met een tweede docent Accreditatie als vervolgcursus zal bij de VGCT worden aangevraagd. 21

22 SCHEMAGERICHTE THERAPIE Titel van het thema/ onderwerp - Individueel - Groep - Systeem Hoofddocent Schemagerichte cognitieve therapie bij persoonlijkheidsproblematiek en hardnekkige As I stoornissen Kennismaken met de theorie en oefenen met de praktijk van de schemagerichte therapie van Jeffrey Young en de specifieke toepasbaarheid ervan bij persoonlijkheidsproblematiek en hardnekkige As I stoornissen. Er zal aandacht besteed worden aan diagnostiek via interpretatie van de schemavragenlijst, het vaststellen van schemamodi en het oefenen van diagnostische imaginaties. Vervolgens komt de therapeutische relatie binnen het schematherapiekader en de specifieke aspecten hiervan in het werken met persoonlijkheids- en hardnekkige As-I problematiek aan de orde. Limited reparenting is hierbij een basisbegrip. Er wordt geoefend met cognitieve, experiëntiële en gedragsmatige interventietechnieken. De toepassing van schemagerichte therapie in groepsverband komt kort aan de orde. Vervolgens zal de opbouw van een schemagerichte therapie behandeld worden en wordt de vergelijking met een gemiddelde As I- behandeling gemaakt. Aan de hand van thuis bestudeerde literatuur zullen de verschillende onderwerpen tijdens de cursus praktisch worden uitgewerkt door middel van inbreng van casusmateriaal door de deelnemers (zo mogelijk) en het oefenen van methodieken met elkaar. Voornamelijk individueel, één dagdeel groep. 30 uur Literatuur ong. 10 blz. per lesuur Schriftelijke opdracht Jos de Keijser VGCT 22