E-COMMERCE HEEFT LOGISTIEKE CONSEQUENTIES HET FYSIEKE-DISTRIBUTIETRAJECT

Transcriptie

1 lktronsch handl fysk dstrbut E-COMMERCE HEEFT LOGISTIEKE CONSEQUENTIES HET FYSIEKE-DISTRIBUTIETRAJECT Drs. M. van d Waarsnburg n Dr.r. B.R.Mjboom* Inldng In d twd hlft van d jarn ngntg ljkn vl auturs lkaar t wlln ovrtrffn n proftsch utsprakn n bwrngn ovr -commrc n daaraan grlatrd radcaal nuw handlsvormn n -transacts, d onmogljk t analysrn of zlfs t bgrjpn zoudn zjn mt bhulp van wlk old-conomy basd busnssmodl dan ook. Bgn 2001 bcjfrd d Boston Consultng Group dat n Ndrland pas 27 procnt van d ntrnttrs op ht wb wnklt. Dt rsultrt n n lagr vrwacht gro van d lktronsch handl n Ndrland naar ƒ 3,5 mljard (Markt n Cjfrs, 2001). In d loop van 2001 s tvns d ufor ovr -commrc, nw conomy nzovoort fors trugglopn, vlal tn gvolg van d tgnvallnd rsultatn van nuw, op ntrnt gbasrd bdrjvn. Nogal wat tlurstllnd prstrnd bdrjvn ljkn zch t vrslkkn n d ntrn gvolgn van -commrc; d opratonl gang van zakn bljkt bpaald nt ongmod t bljvn. Tussn 2003 n 2005 zal ht aantal op ntrnt aangslotn prsonal computrs op d wrld, zowl zakljk als prvé, mr dan één mljard zal bdragn (Eras, 1998). Bgn 1999 voorspld ondrzoksburau Intrnatonal Data Rsarch dat d omvang van d lktronsch handl zal stjgn van $ 32 mljard n 1998 tot $ 425 mljard n Tgn ht nd van 2000 chtr s d ufor dudljk gtmprd. E-commrc wordt nog stds SAMENVATTING Volgns Portr (2001) s ht ondrschd tussn oud n nuw conom oncht, kunstmatg. Hj propagrt om afstand t nmn van th rthorc about ntrnt ndustrs, -busnss stratgs, and a nw conomy and s th ntrnt for what t s: an nablng tchnology ( ) that can b usd, wsly or unwsly, n almost any ndustry and as part of almost any stratgy. Mt andr woordn: d utgraasd ufor tn spjt bljft ht voor bdrjvn utrst znvol om d mogljkhdn van -commrc t ondrzokn. Daarbj zjn vrschdn aspctn aan d ord, waarondr commrcël, IT-tchnologsch n zlfs jurdsch (z bjvoorbld Evrart, 2001). Dt artkl bprkt zch tot d ftljk godrnstroom. Vrwacht mag wordn dat d supply chans, dat wl zggn d fysk nrchtng n structuur van d godrnstromn, nt onaanznljk zulln (motn) wjzgn. Tr afbaknng van ht ondrzok van dt toch nog rum vld focussn w op ht fysk-dstrbuttrajct n wlk lmntn hrn kunnn, zulln als n bhoorljk rvolutonar handlsvorm gzn, maar d daardoor opgropn vrwachtngn n bloftn naar klantn komn vl t wng ut d vrf. Ht aflvrn van andr/nuw productn va nuw handlswgn vrst hrnrchtng van d daarm gmod prmar procssn. In dt artkl stlln w fysk dstrbut cntraal. Stap-voor-stap wordt naggaan wlk aanpassngn d opkomst van -commrc tot gvolg hft. *Drs. M. van d Waarsnburg s wrkzaam als logstk account managr bj Sara L/Douw Egbrts. Hj houdt zch bzg mt d optmalsat van d fysk-dstrbutactvttn. Daarnaast vort hj logstk vrbtrprojctn ut voor d ntrn procssn van ht landljk dstrbutcntrum van Douw Egbrts Ndrland. Dr.r. B.R. Mjboom s wrkzaam als unvrstar hoofddocnt bnnn d vakgrop Organsat & Stratg aan d Unvrstt van Tlburg. Hj s ondr andr vrantwoordljk voor ht vak Rumtljk Bdrjfsconom, waarn fysk dstrbut n vstgngsplaatskuzproblmatkn van ntrnatonal ondrnmngn cntraal staan. Tvns fungrt hj als coördnator voor ht accntprogramma Logstk Managmnt. 1 85

2 fysk dstrbut lktronsch handl 86 of motn wjzgn bj voortgaand gro van -commrc. Hrbj s fysk dstrbut (FD) gdfnrd als d godrnstroom van producnt naar consumnt n d daarbj bhornd nformatstroom. Is d laatst stap naar d consumnt nt god, dan wordt d vrkopnd partj daarop aangsprokn. D problmstllng van dt artkl s d vraag ho bdrjvn zch kunnn orëntrn op d FD-gvolgn van nvorng van -commrc. D bantwoordng van dz vraag valt utn n d volgnd dlvragn: Ho wordt n d ltratuur tgn d FD-gvolgn van -commrc aangkkn? Op wat voor manrn kan -commrc ngzt wordn n ht FD-trajct van producntn? Wat lvrt d bantwoordng van d voorgaand vragn op n d praktjk van n concrt, bstaand bdrjf? Wlk lssn volgn hrut voor andr bdrjvn? Ht artkl s als volgt opgbouwd. In d volgnd paragraaf staat d rst ondrzoksvraag cntraal. Voorafggaan door nkl dfnts vndt n orëntat plaats van d gvolgn van -commrc voor d FD op bass van rcnt ltratuur. D paragraaf daarna btrft n aantal scnaro s voor ht aanpassn van d FD aan -commrcmogljkhdn. Vrvolgns bsprkn w n casstud. D cas-omgvng btrft d supply chan van bpaald, nt-duurzam consumntngodrn n wl ht trajct van producnt tot n d wnkl. Ondrzocht s ho n ht ondrhavg bdrjf d FD conform rdrgnomd scnaro s hrngrcht kan wordn als antcpat op mogljk -commrc-nvorng n wlk complcats daarbj vrwacht kunnn wordn. Tot slot gaan w n op gnrk aspctn van d scnaro s n op nuttg rchtngn voor vrvolgondrzok. Ltratuurorëntat In dz paragraaf wordt rst ht bgrp -commrc gdfnrd n vrvolgns n rst ndruk ggvn van d consqunts van nvorng van -commrc op d FD-actvttn. Bgrpsafbaknng E-commrc hft btrkkng op vrvangng van fysk procssn door lktronsch n op d crat van nuw modlln tr samnwrkng van producnt n consumntn (Poon & Swatman, 1999; Smch-Lv, Kamnsky & Smch-Lv, 2000; Zwass, 1996). E-commrc kan togpast wordn op zowl d ntract tussn vrschllnd ondrnmngn als op d ntract tussn ondrnmngn n ndvdul ndgbrukrs. Hrbj bdt ht bstaan van ntrnt aan ondrnmngn d mogljkhd -commrc to t passn om productn t vrkopn. Naast ht aanbdn n vrkopn van productn ovr ht ntrnt, rknn Smch t al. (2000, p.234) tvns lctronc data ntrchang (EDI), mal trackng n lctronc mal ondr d dfnt van -commrc. EDI wordt gdfnrd als d lktronsch utwsslng van gstructurrd n gnormrd ggvns tussn nformatsystmn van bj (handls)transacts btrokkn partjn (Hofman, 1989). Bovnstaand bgrppn rfrrn aan gavancrd lktronsch communcatmddln, maar hbbn nt spcfk btrkkng op ht vrhandln van productn mt bhulp van ht ntrnt. Naast d rum omschrjvng s ht n ht kadr van dt artkl znvol n wat ngr dfnt van -commrc t gvn d ht vrhandln van godrn cntraal stlt: ht aanbdn n vrkopn van productn ovr ht ntrnt n d hrm vrband houdnd vrbtrd lktronsch afstmmng tussn d vrschllnd schakls n d ktn. In dt artkl lgt bovndn d nadruk op d ntrnthandl tussn producnt n consumnt: busnss-to-consumr (B2C) - commrc (Barns, Hnton & Mczkowska, 2001). In ht vrvolg s ht voorvogsl B2C vlal wgglatn. Ht onmddlljk gvolg van -commrc s dat producntn wrldwjd zjn vrtgnwoordgd n consumntn gmakkljk togang hbbn tot nformat ovr d productn van dz ondrnmngn (Gst, 2002). Daarom s ht voor vl bdrjvn utrst nuttg om d mogljkhdn van - commrc grondg t ondrzokn. Grdnrd vanut d rlat producnt-consumnt vrondrstlln Smch-Lv t al. (2000) utnlopnd voordln n mogljkhdn van -commrc, waarondr: Ondrnmngn hbbn d mogljkhd op ht nvau van ht ndvdu gdtallrd nformat t vrzamln omtrnt consumntnprfrnts om zodond mass customzaton mogljk t makn. Daarnaast kunnn d ondrnmngn btr nspln op d vrandrnd klantnwnsn n -sn mt bhulp van dz utgbrd marktnformat. Ht aantal schakls n d ktn kan wordn truggbracht waardoor kostnrducts kunnn optrdn n waardoor d kans op foutn wordt vrklnd. Echtr d bj -commrc gïmplcrd ovrgang van n klnr aantal grot lvrngn naar n grotr aantal klnr lvrngn kan d foutnkans n magazjnprocssn vrhogn. Nu w -commrc nadr hbbn omschrvn bsprkn w d logstk consqunts rvan op bass van rcnt artkln. Gvolgn voor d FD Ut d tot dusvr bsprokn voordln n mogljkhdn wordt dudljk dat -commrc md mplcats voor d logstk hft (vrgljk Oostrn, 2002). Volgns d Wrkgrop E-commrc van d Vrngng Logstk Managmnt

3 lktronsch handl fysk dstrbut hft -commrc grot logstk gvolgn (Van Haastr, 1999). Dzlfd conclus wrd gtrokkn tjdns ht congrs D consumnt wordt ktnrgssur, gorgansrd door CMG (Kons, 1999). En nquêt utgvord door d Vrngng Logstk Managmnt (2000) ondr 21 grot Ndrlands logstk dnstvrlnrs wjst ut dat op ht momnt van ondrzok 20 procnt van d gënquêtrdn zch orëntrt op d mogljkhdn van -commrc. Rum 30 procnt s nmddls aanwzg op ht ntrnt mt n wbpagna, maar slchts 20 procnt daarvan bdt transacts aan. D logstk dnstvrlnrs gvn aan op dt momnt d wbpagna mt nam t gbrukn om nformat t vrstrkkn aan hun klantn. Slchts n kln dl bdt d klantn d mogljkhd d bstld godrn t tracrn mt bhulp van d wbpagna. D gënquêtrdn sprkn daarnaast d vrwachtng ut op kort trmjn, naast ht tracrn van d bstld productn, d klantn t kunnn voorzn van nformat omtrnt d voorraadhoogtn. Ondrzoksburau Andrson Consultng concludrd nd 2000 dat n Europa 39 procnt van all ntrntaankopn mslukt: 13 procnt van d bstllngn komt nt aan, trwjl rum n kwart van d bnnngkomn ordrs noot wordt utgvord (Sandrs, 2001). Dstrbut vormt d laatst stap naar d consumnt. Als d nt god s, ondrvndt d ndgbrukr daar drct last van. D producnt s d partj waarm d ndgbrukr op ntrnt rchtstrks zakndot. Vandaar dat n dt artkl d aandacht voornamljk utgaat naar d FD-actvttn van d ondrnmng. FD s bj -commrc zo mogljk nog blangrjkr dan bj d tradtonl manr van vrkopn. D n dz n d vorg paragraaf aanghaald auturs vrwachtn alln substantël consqunts voor d FD van n ondrnmng bj nvorng van -commrc. Topassng ldt mogljk tot n zwaardr blastng van d dstrbutstromn ( zwaardr n dubbl opzcht: voor d ntrn logstk van d producnt n voor ht scundar transport, vrzorgd door d transportur). Mn vrwacht vrgrotng van ht blang van gavancrd coördnatmchansmn, namljk ondrnmngn wordn gnoodzaakt d ntrn systmn t koppln om d ordrdoorlooptjd d kunnn rducrn, n kopplng van d nformatsystmn van ktnpartcpantn s vrst om n gavancrd trackng & tracng-systm mogljk t makn (Kho, 1999). All vrwachtngn n prognoss tn spjt s r nog nauwljks ondrzok gdaan naar mogljk consqunts als zojust gschtst. In d volgnd paragraaf prsntrn w n aantal wgn waarlangs -commrc ngzt kan wordn n ht FD-trajct van producntn. Gfasrd nzt -commrc Dt artkl draat om d vraag ho bdrjvn zch kunnn orëntrn op d FD-gvolgn van nvorng van -commrc. Omdat d ltratuur nt cht rchtljnn hrto bdt, s rvoor gkozn om d topassng van -commrc bnnn d FD-oprat van ondrnmngn als n volgtjdljk ontwkklng t bschrjvn. Mt andr woordn, organsats wordn vrondrstld n drtal stada t doorlopn d lk n bpaald vorm van -commrc btrffn, voordat r utndljk sprak kan zjn van n daadwrkljk topassng van B2C -commrc, ht vrd stadum. Pr stadum zal d vorm van IT- rspctvljk -commrctopassng wordn aangdud mt ht woord scnaro. D vr scnaro s btrffn stds vrdrgaand vormn van -commrc, waarbj w vooralsnog utgaan van d rum dfnt van Symch t al. (2000) zoals hrvoor bsprokn. In fguur 1 wordn d vr scnaro s schmatsch samngvat, waarbj ovrgns d dankzj topassng van ntrnt vrbtrd coördnat- n communcatljnn tussn d vrschllnd schakls n d ktn nt zjn wrggvn. Z wordn wl bsprokn n d tolchtng op d scnaro s. Scnaro s Producnt 1 Transportur 1 = lktronsch gplaatst ordr Groothandl DC Dtalhandlktn Fguur 1. Schmatsch wrgav scnaro s 3 4 Scnaro 1: Groothandl plaatst lktronsch ordrs bj producnt. In dt scnaro (z fguur 1) bstlt d groothandl (rspctvljk ht dstrbutcntrum van n dtalhandlktn) op lktronsch wjz haar productn bj d lvrancr n/of producnt. Ftljk btrft ht hr EDI-ordrs d va ntrnt n ht just format op lktronsch wjz wordn vrstuurd. Scnaro 1 s n vorm van busnss-tobusnss (B2B) -commrc aangzn d tussnhandl n nt d ndconsumnt d lktronsch ordr plaatst op bass waarvan d FD-procssn n gang wordn gzt. Scnaro 2: Flaln plaatsn lktronsch ordrs bj groothandl. In dt scnaro plaatsn flaln d dl utmakn van n ktn of nkoopcombnat, op lktronsch wjz hun ordrs bj ht modrbdrjf rspctvljk d groothandl. Vrvolgns wor- 2 2 F l a l n E n d g b r u k r 87

4 fysk dstrbut lktronsch handl 88 dn dz ordrs gaggrgrd n op lktronsch wjz doorgzondn naar d producnt. Daarna wordn d lvrngn n palltnhdn afglvrd bj ht dstrbutcntrum van d ktnhoudr dan wl d nkoopcombnat, van waarut dstrbut naar d flaln plaatsvndt. Scnaro 3: Flaln plaatsn lktronsch ordrs bj producnt. In dt scnaro plaatsn ndvdul flaln lktronsch ordrs bj d producnt. Dt btrft vrkooppuntn d ondr n ktn of vrkoopcombnat valln n n ht twd scnaro gzamnljk hun ordrs plaatsn. Dz ordrs wordn vrvolgns op ndvdul bass samngstld n blvrd. Scnaro 4: Endgbrukrs plaatsn lktronsch ordrs bj producnt. Dt scnaro btrft d mst vrrgaand vorm van -commrc n btrft, n tgnstllng tot d dr voorgaand scnaro s, B2C -commrc. D n d vorg paragraaf gprsntrd ngr -commrcdfnt slut nauw aan bj dt scnaro, waarbj ndvdul ndgbrukrs, op ht ntrnt wbpassantn gnomd, mt bhulp van ntrnt op lktronsch wjz ordrs plaatsn bj d producnt. In ht ordrtrajct wordt zo gn gbruk mr gmaakt van tussnschakls n d ktn. Op bass van d lktronsch ordrs wordn d FDprocssn n wrkng gzt waarna d ndvdul ndgbrukrs blvrd kunnn wordn. D zojust gïntroducrd scnaro s wordn hrna gbrukt n n casstud. D cas-omgvng btrft d supply chan van bpaald, nt-duurzam consumntngodrn n wl ht trajct van producnt tot n d wnkl. Ondrzocht s ho n ht ondrhavg bdrjf d FD conform rdrgnomd scnaro s hrngrcht kan wordn als antcpat op mogljk -commrc-nvorng n wlk complcats daarbj vrwacht kunnn wordn. Praktsch topassng Om nadr t ondrzokn ho bdrjvn zch kunnn orëntrn op d FD-gvolgn van nvorng van -commrc zjn d vrschllnd scnaro s tgn d hudg FDnrchtng glgd van n casbdrjf. Dz bnadrng vormd bovndn voor ht casbdrjf n god valuat van n antcpat op bstaand rspctvljk tokomstg vormn van -commrc n d daarop togsndn FD-organsat. Erst wordt ht casbdrjf bschrvn waarna wordt nggaan op d logstk consqunts van nvorng van B2C -commrc n dz spcfk stuat. Casbdrjf Harcar In dz subparagraaf wordn d algmn knmrkn van ht casbdrjf gprsntrd. Ht gaat hrbj om n rël, doch anonm bdrjf dat zch rcht op product n dstrbut van haarvrzorgngsproductn voor d consumntnmarkt, voortaan Harcar t nomn. Ggvns zjn vrzamld door mddl van obsrvat n ntrvws mt ldnggvndn n opratonl mdwrkrs. Ht procs voor ht dstrbutcntrum van Harcar bgnt bj d tolvrng van productn vanut d productlocats van Harcar. Dz locats zjn vrsprd ovr Wst- Europa, chtr ht mrndl van d productn voor d Ndrlands markt wordt gproducrd n Irland, Blgë n Italë. Ht dstrbutcntrum n Ndrland lvrt utslutnd aan Ndrlands klantn. In fguur 2 wordt d ktn van Harcar grafsch wrggvn. Irland Blgë Italë = rchtstrks vrvor ovrg Ompakkrs Dstrbutcntrum Harcar Extrn opslag Transportur Onafhankljk vrkooppuntn DC dtalhandlsktn DC suprmarktktn Groothandlarn Fguur 2. Logstk structuur Harcar D aansturng van d lvrngn vanut d productlocats vndt momntl plaats door d afdlng Inkoop op bass van n zognomd push-stratg. Dt s n mthod van aanvor waarbj d lvrancrs aan d hand van n drmaandljks vraagvoorspllng aangvn wat d bhoftn zjn voor d komnd prod. Dz productn wordn dr maandn latr zoals afgsprokn glvrd. Productn d na fabrcag gn vrdr spcfk bwrkng vrsn wordn opgslagn n ht dstrbutcntrum van Harcar. Echtr ongvr d hlft van d aanglvrd productn mot, voordat z opgslagn kunnn wordn, n spcfk bwrkng ondrgaan, door ht Harcar-prsonl aangdud als ordrprparat. D mst voorkomnd rdnn voor dz spcfk bwrkngn zjn: ompakkn naar n omdoos mt n andr omvang; samnstlln van wnkldsplays ut voorradn ndproduct; productn voorzn van vrplcht landspcfk stckrs mt rcyclngvoorschrftn; ompakkn naar n spcal actvrpakkng ofwl ht aanbrngn van act-tkttn. F l a l n E n d g b r u k r

5 lktronsch handl fysk dstrbut Dt typ productn wordt hrto na ontvangst vanut d productlocat drct doorgstuurd naar n xtrn dnstvrlnr n latr trugontvangn. Voor dz dnstn wordn vrschllnd ompakkrs ngschakld. Na trugontvangst krjgn d productn hun dfntv locat n ht dstrbutcntrum togwzn. Na prparat van d klantspcfk ordrs bgnt d lvrng aan klantn. D lvrngn wordn door n logstk dnstvrlnr afglvrd bj d dstrbutcntra van dtalhandlktns, groothandlarn n suprmarktn. Bj lvrngn d bstaan ut vjf of mr pallts vndt transport rchtstrks plaats van ht dstrbutcntrum van Harcar naar d klantn. Bj klnr zndngn wordt gbrukgmaakt van d vrschllnd dpots n ht landljk ntwrk van d transportur. Aflvrng van d klnst lvrngn aan voornamljk ndvdul vrkooppuntn wordt vrzorgd door d xprsdnst dochtrondrnmng van d logstk dnstvrlnr. En grafsch wrgav van d wrkwjz van Harcar s t vndn n fguur 3. Godrnontvangst Ordrvrwrkng Tlfonsch ordrs Vrtgnwoordgrs Ordrprparat Pckn pr lvrng standaardprparat Pckn vrzamln standaardprparat Pckn pr lvrng dtalprparat Bpalng Invorn ordrs Elktronsch ordrs Godrnafgft Loonbwrkng Godrnontvangst Locatbpalng Control op bass van gwcht Opvragn ordrs En varant op scnaro 3 s dat d vrschllnd vrkooppuntn n plaats van d ordrs gdtallrd voorraadstandn lktronsch doorgvn aan Harcar. Op bass van vooraf afgsprokn mnmal voorraadstandn n vrwacht vrkopn stlt Harcar d t vrzndn ordr samn. Op dz manr kan Harcar tnmnst voldon aan d bnodgd ho- Utprntn locat Utdraan pckljstn, vrdln ovr d ordrprparat afdlngn Facturat Fguur 3. Intrn nrchtng Harcar Rchtstrks vrvor grot ordrs Vrachtgod door Roadmastr Opslag Praktsch utwrkng logstk consqunts Nu zal wordn nggaan op d logstk consqunts van nvorng van B2C -commrc n d spcfk stuat van Harcar. Scnaro 1. Harcar ontvangt op lktronsch wjz d ordrs van d groothandl (rspctvljk ht dstrbutcntrum van n dtalhandlktn). Dz vorm van lktronsch bstlln vrschlt nt wznljk van d hudg mthod van ordrs plaatsn, n wordt door sommg klantn rds gdaan. In d nabj tokomst zulln naast d grot afnmrs tvns klnr klantn gbrukmakn van dz mthod van lktronsch bstlln. D logstk consqunts voor Harcar bljvn bprkt. D vrsnld nformat-utwsslng dankzj EDI kan zorgdragn voor n vrkortng van d doorlooptjd n d ktn. Scnaro 2. D ndvdul lktronsch flaalordrs wordn gaggrgrd n door d groothandl danwl ht dstrbutcntrum van d flaalktn doorgzondn naar Harcar. Ook n dt scnaro zjn d logstk consqunts grng n n vrgljkng mt ht vorg scnaro ldt d n d ghl ktn doorgvord lktronsch ordropvolgng tot n vrsnld nformat-utwsslng. Scnaro 3. Harcar ontvangt lktronsch d ndvdul ordrs van d vrschllnd vrkooppuntn. Dz ordrs wordn vrvolgns door Harcar samngstld n op ndvdul bass utglvrd. Dz vrandrng n d ktn hft voor zowl dstrbut als ordrprparat aanznljk consqunts. In d rst plaats wordt d druk op d dstrbutstromn vrhoogd door d fors stjgng van ht aantal aflvrlocats. Dt vrlangt n mr fjnmazg n zodond duurdr dstrbut n vormt n kans voor korrsdnstn tn kost van d B2B-transporturs. In ht gval van Harcar n haar transportur btknt dt n afnam van ht aantal t vrzndn lvrngn door d transportur. Daarnaast dnt Harcar flaln nu rchtstrks t (latn) bzorgn, maar n vl klnr hovlhdn vrglkn mt d hudg aflvrng bj dstrbutcntra n palltnhdn. Dt kan mogljk wordn opgvangn door d xprsdnst-dochtrondrnmng van haar transportur. Bj Harcar s bovndn pr ordr nog prparat vrst, zodat d grotr aantalln klnr lvrngn ldn tot n vrschuvng n d mthod van ordrprparat van Harcar. Mr productn wordn n klnr hovlhdn of zlfs pr stuk bstld wat ldt tot n hogr wrkdruk tn tjd van ht klantspcfk vrzndgrd makn van d ordrs. Dt kan tot n vrhogng van ht aantal manco s tjdns ht pck-procs ldn. Intrn bj Harcar bljkn d mst foutn tjdns ht pckprocs op consumntnnhdnvau gmaakt t wordn. Topassng van -commrc zou dt problm vrstrkn. Antcprnd op scnaro 3 hft Harcar bslotn utgbrd aandacht t bstdn aan n hrzn nrchtng van ht pckprocs. 89

6 fysk dstrbut lktronsch handl vlhdn pr vrkooppunt n daarnaast d t vrzndn logstk nhdn optmalsrn. D ordr kan btr afgstmd wordn op d logstk nhdn bj Harcar wat ldt tot n goptmalsrd pckprocs. Aangzn Harcar d t vrzndn ordr nu zlf kan samnstlln, s bovndn n vrbtrng van d bladngsgraad pr rt ralsrbaar. D gvolgn voor dstrbut n ordrprparat zjn n scnaro 3 dus vl grotr dan n scnaro 1 n 2. Scnaro 4. Zoals n d vorg paragraaf bschrvn, btrft dt scnaro d mst vrgaand vorm van -commrc, t wtn B2C -commrc. In dt scnaro ontvangt Harcar lktronsch ndvdul consumntnordrs zondr tussnkomst van andr schakls n d ktn. Vrvolgns wordn d ordrs samngstld n bj d ndconsumntn afglvrd. Harcar dnt n dt scnaro t bschkkn ovr n gn ntrntst waar naast productnformat tvns bstlmogljkhdn n aflvrschma s bschkbaar zjn voor potntël klantn. D concurrntpost van Harcar kan hrm wordn vrstrkt, aangzn d consumnt op lk momnt van d dag vanaf lk locat togang hft tot ht productnpakkt n hrut bstllngn kan plaatsn. Op dt momnt bschkt Harcar ovr n wbst waarop naast algmn zakn omtrnt d ondrnmng nt mr dan nformat ovr ht productnpakkt bschkbaar s. Voor wat btrft scnaro 4 zal r chtr ook n bstl- n btalngsmogljkhd gcrërd motn wordn. Dt vrst vlal xtra bvlgngsprocdurs. D consumntn zulln d ordrstatus zlf wlln volgn smplwg door d afwzghd van n fysk wnkl waar dt soort vragn gstld kunnn wordn. Ht vrkopn van productn mt bhulp van ht ntrnt stlt dus zwaardr sn aan d wbst. Consumntn vrwachtn van d producnt n snll blvrng zondr daarbj concsss t don aan d kwaltt van d lvrng. Wat btrft d utgaand godrnstroom van Harcar wordn n dt scnaro d dstrbutcntra van d dtalhandlktns, rspctvljk nkoopcombnats, n d wnkls als schakls n d ktn ovrgslagn. Hrdoor kan Harcar drct aan d ndconsumntn lvrn, zodat dz d gwnst productn snllr n hus hft. Echtr ht grotr aantal kln ordrs hft aanznljk logstk consqunts voor Harcar. Ht samnstlln van d ordr dnt n consumntnnhdn plaats t vndn n plaats van op collo- of palltnvau. Bovndn brngt d vraag van d consumntn naar snll lvrng n nog grotr blang van zro dfcts n d lvrngn mt zch m. Dt houdt n dat ht prparrn van ht gstgn aantal kln ordrs nauwkurg plaats dnt t vndn. Ook d godrnafgft dnt zr nauwkurg plaats t vndn zodat r bj Harcar zkrhd bstaat ovr d aantalln n d condts waarn d lvrngn ht dstrbutcntrum vrlatn. Vrvolgns dnt d transportur, dan wl dns xprsdnst, d lvrngn tjdg n complt af t lvrn bj ht grot aantal adrssn van ndconsumntn. En btr tracrng van d lvrngn n d FD-stroom s hrbj mogljk dankzj d nvorng van ht vnns op ntrnt gbasrd rgstratsystm. Tvns dnt d gadrssrd van d lvrng n lktronsch handtknng t plaatsn d ral tm op ht ntrnt bschkbaar s voor d vrladr. Evntul problmgvalln kunnn mt bhulp van accurat lktronsch trugkopplng n d drct kopplng van d godrn- n nformatstromn van Harcar n d transportur tjdg bj d consumntn wordn gmld. In tabl 1 wordn d nvlodn van d vrschllnd scnaro s op n aantal FD-gorëntrd knmrkn samngvat. Dscuss Tabl 1. Invlod scnaro s op FD-knmrkn n ht casbdrjf W hbbn gzn dat d ltratuur nt cht rchtljnn bdt voor bdrjvn d zch actf wlln orëntrn op d gvolgn van -commrc voor d FD. Vrvolgns s rvoor gkozn om d topassng van -commrcactvttn bnnn d FD-oprat van ondrnmngn als n volgtjdljk ontwkklng t bschrjvn. Conform d hrut voortvlond scnaro s s n n casbdrjf ondrzocht ho d FD hrngrcht kan wordn als antcpat op mogljk -commrcnvorng n wlk complcats daarbj vrwacht kunnn wor- Scnaro 1 Scnaro 2 Scnaro 3 Scnaro 4 Intatfnmr groothandl/rtal flaln tussnschakl flaln Harcar ndgbrukrs Gwcht pr lvrng > 50 kg kg < 20 kg < 5 kg Volum pr lvrng > 80 ltr ltr < 50 ltr < 10 ltr Bstlfrqunt dagljks wkljks wkljks maandljks Aflvradrssn nkl grot locats nkl grot locats mddlgroot aantal vl partculr flaln locats Ordrprparatmthod pr omdoos pr omdoos pr omdoos, pr stuk pr stuk Vrschjnngsvorm palltvracht palltvracht palltvracht, vrachtgod vrachtgod Modaltt vrachtwagn vrachtwagn vrachtwagn, bstlwagn bstlwagn Kopplng nformatsystmn Harcar groothandl/ groothandl/ rtal Harcar flaln Harcar rtal flaln ndgbrukrs 90

7 lktronsch handl fysk dstrbut dn. Nu rstrt d vraag wlk lssn hrut volgn voor andr bdrjvn. Daarom zulln w n dz paragraaf ngaan op gnrk aspctn van d scnaro s n op nuttg rchtngn voor vrvolgondrzok. Gnralsat van d bsprokn scnaro s Aan d hand van d scnaro s kunnn vrschllnd gnrk bdrjfsorgansatorsch mplcats afgld wordn. Tvns wordt n ndcat ggvn van d mogljkhdn n kansn d hrut voortvlon voor zowl d vrladr als d vrvordr n hun ondrlng samnwrkng. In ht gval n groothandl dan wl n wnklflaal va ht modrbdrjf of nkoopcombnat mt bhulp van EDI lktronsch hun ordrs plaatsn bj n producnt bljvn d consqunts voor d FD bprkt. Ht dol van EDI s grcht op ht vrhogn van d ffcncy n d transactcommuncat, namljk snllr nformat-utwsslng n rduct van d foutkans bj d ordrnvor. Dankzj d ktngkoppld ordropvolgng zjn lvrngn btr tracrbaar voor d vrschllnd schakls n d ktn. Ktngkoppld ordropvolgng wl zggn dat d ordrnput drct wordt gkoppld aan d ordrvrwrkng. Hrdoor zal d ordrdoorlooptjd wordn grducrd. Als zodang kan d ovrgang naar lktronsch ngvord ordrs van d tussnhandl wordn gzn als voorbrdng voor ondrnmngn op d ntroduct - commrc rchtng ndgbrukrs. Ht voor ndgbrukrs, bjvoorbld consumntn, mogljk makn om lktronsch bstllngn t plaatsn n ndvdul t ontvangn hft wl aanznljk consqunts voor d dstrbutstromn van d producnt. D consqunts bljkn groot voor zowl d godrn- als d nformatstromn. E-commrc n ht trajct producnt-consumnt mplcrt n ovrgang van n klnr aantal grot ordrs naar n grotr aantal kln ordrs. Palltstromn wordn vrvangn door n groot aantal lvrngn bstaand ut n kln aantal coll. Tvns ontstaat n vrschuvng van mn of mr vast lvrngn naar flxbl lvrngn. Contnu stromn wordn vrvangn door ad hoc-stromn d bstaan ut n grotr aantal ordrs mt n klnr aantal ordrrgls. Om toch t voldon aan d vrwacht kort lvrtjd s bovngnomd ktngkoppld ordropvolgng van groot blang. Daarnaast stjgt ht aantal t blvrn adrssn xplosf. Dt vrlangt n mr fjnmazg dstrbut door d btrokkn vrvordrs. En altrnatf zou zlfbdnng zjn n d zn dat klantn zlf bstld artkln op n cntral plaats komn ophaln, zoals n bnznstaton dat glgn s aan n togangswg van n stad (Facto, 2002). Door d stjgng van ht aantal aflvradrssn n combnat mt n dalng van d gmddld ordrgroott, d vrsnpprng van d dstrbutstromn, zulln na nvorng van -commrc d transportkostn stjgn. Dt kan mogljk wordn opgvangn wannr vrvordrs hun gropag n routrng aan kunnn passn door aflvrngn van mrdr vrladrs t combnrn. D gstgn aflvrfrqunts n d klnr bstlnhdn zulln ldn tot n vrschuvng n d mthod van klantspcfk- n vrzndgrd makn door d producnt. Omdat lvrngn nt mr gconsoldrd kunnn wordn, dnt dt voor lk ndvdul consumnt apart t gburn. Om d afwkklng van d ordrs t kunnn volgn zulln d nformatsystmn van d ktnpartcpantn gkoppld dnn t wordn. D bschkbar nformat dnt voor zowl vrladr, vrvordr als ndconsumnt ral-tm bschkbaar t zjn. Dt kan door ht trackng & tracng-systm op ht ntrnt t plaatsn. Dankzj ntrnt bschkkn producnt n transportur dan ovr d mogljkhd om lktronsch grot hovlhdn nformat ut t wssln n op bass van dz ggvns d godrn- n nformatstromn t coördnrn. Mt bhulp van dz complx nformatsystmn kan d producnt pro-actf d just nformat utwssln mt d wbpassantn tnnd d consumnt d produktn t latn bstlln d op dat momnt lvrbaar zjn. Dz vorm van ordrplaatsng stlt producntn n staat om transacts n nformat-aanvragn snl t vrwrkn n daarbj waardvoll nformat n t wnnn ovr d (afghaakt) wbpassantn. Bjkomnd rsco s dat ndn d nformatsystmn ut d lucht gaan r gn bstlmogljkhd s n dat r gn coördnat mr mogljk s. W zn dus dat d producnt ht ntrnt voor ht vrkoopprocs gbrukt, trwjl d vrvordrs d trackng & tracng va ntrnt latn lopn. Voor d producnt komt hrbj dat r, naast ht ft dat d wbst n blangrjk rol gaat spln n d pr- n aftr-salsfasn n ht vrkoopprocs, tvns n lktronsch bstl- n btalngsmogljkhd gcrërd dnt t wordn voor d klantn. Dt wl zggn dat, naast ktngkoppld ordrvrwrkng, d admnstratv procssn gkoppld dnn t wordn aan d FD-stromn. Mogljkhdn voor vrvolgondrzok Scnaro 4, aanvankljk gformulrd bnnn d contxt van ht casbdrjf n zojust n algmnr opzcht ganalysrd, s dudljk d mst vrgaand vorm van -commrc n d daarop togsndn FD-organsat. Voortbordurnd op d gnrk logstk consqunts n mt nam scnaro 4 wordn nu vragn opgstld d rchtnggvnd zjn voor vrvolgondrzok. D ntroduct van -commrc ldt tot vrsnpprng n d FD-ktn. Tabl 1 kwantfcrt dt ffct voor ht casbdrjf. Ht s ntrssant nadr t ondrzokn ho dz rsultatn n andr rtalsctorn rut zoudn zn. 91

8 fysk dstrbut lktronsch handl 1. In wlk mat ldt d ntroduct van -commrc tot n vrsnpprng van d godrnstromn bj d vrladrs? D transportur annx logstk dnstvrlnr wordt zwaardr blast, want ht vrzndgrd makn mot nu op ndconsumntnvau gburn. Voorts zal d producnt wat btrft fnal customzng-wrkzaamhdn n zwaardr blastng hbbn doordat gwnst modfcats hm nu op consumnt- n nt op flaalnvau brkn. 2. Wlk vrschuvngn ontstaan r n d blastng van d schakls n stromn door d nvorng van - commrc n wlk nvlod hft dt op ht vrzndgrd makn van d lvrngn? Voor d consumnt kan ht plzrg zjn om d status van zjn bstllng t wtn n t kunnn volgn. Mt status bdoln w: s ht bstld product op voorraad of mot ht nog gproducrd wordn? In ht laatst gval, n wlk productstadum bvndt ht zch? Zjn d bstld artkln nmddls ondrwg n ho lang duurt ht nog tot d aflvrng? Indn d vrladr n samnwrkng mt d logstk dnstvrlnr ht als srvc zt dz nformat aan d consumnt tr bschkkng t stlln, dan zal dnovrnkomstg d wbpagna utgbrd motn wordn. D consumnt krjgt n unk bstlnummr waarm hj tvns d bstllng kan tracrn. 3. Wlk sn stlln vrladrs n ndconsumntn bj nvorng van -commrc aan d tracrbaarhd van lvrngn? D mogljkhd om drct bj d producnt t kunnn bstlln zal bj d consumnt tvns vrwachtngn opropn aangaand doorlooptjdn. Wllcht mot d doorlooptjd producnt-consumnt kortr wordn dan n d tradtonl stuat waar consumntn n wnkls kopn; n dr gval dnt d doorlooptjd btrouwbaar n voorsplbaar t zjn. Nodg hrvoor s n snll horzontal nformat vrwrkng door all btrokkn schakls n partjn. In ht bjzondr zjn automatsch kopplngn vrst tussn d nformatsystmn van vrladr n vrvordr, om hun wrkzaamhdn naadloos op lkaar t latn aanslutn. 4. Wlk gvolgn hft topassng van -commrc voor d ntrn capactt om nformat t vrwrkn,.. tussn ntrn bdrjfsondrdln? En rst scnarogwjz orëntat op d vr ondrzoksrchtngn s wrggvn n tabl 2. Tabl 2. Scnarogwjz orëntat van d gvolgn van nvorng van -commrc Scnaro 1: Scnaro 2: Scnaro 3: Scnaro 4: Groothandl plaatst Flaln plaatsn Flaln plaatsn Endgbrukrs plaatsn lktronsch ordr lktronsch ordr lktronsch ordrs lktronsch ordrs bj producnt bj groothandl bj producnt bj producnt In wlk mat ldt d Nauwljks Nauwljks Elmnat tussnschakl Vrdchtng n ht ghl ntroduct van -com- n d ktn: FD-trajct door strk mrc tot n vrsnp- grng vrsnpprng stjgng aantal aflvrprng van d godrn- adrssn stromn bj d vrladrs? Wlk vrschuvngn Gn vrschuvng; Gn vrschuvng; Funct van tussnschakl Blastng vrschuft naar ontstaan r n d blastng vrzndgrdmakn vrzndgrdmakn op vrvalt; vrzndgrd- transportur; vrzndvan d schakls n stromn door vrladr flaalnvau, lvrng op makn n lvrng grdmakn op nddoor d nvorng van rdr tussnschaklnvau op flaalnvau gbrukrnvau groot -commrc n wlk aantal kln lvrngn nvlod hft dt op ht ldt tot vrhogng druk vrzndgrd makn van vrzndgrd makn d lvrngn? door vrladr Wlk sn stlln Informatstroom volgt Rgstrat op collonvau; Pro-actv B2B-nformat Opstartn togankljk vrladrs bj nvorng (passf) d godrn- passv nformat ovrdracht; crat Intrntpagna mt track van -commrc aan d stroom ovrdracht op flaalnvau nformat togankljkhd & trac-mogljkhd voor tracrbaarhd van voor gadrssrd d ndvdul ndgbrukr lvrngn? mt bhulp van unk bstlnummr Wlk gvolgn hft to- Gvolgn grng, ordr- Ovrdracht volldg Noodzaak tot één nforma- Drct kopplng passng van -commrc ovrdracht volldg lktronsch n ghl tsystm dat all nformatsystmn voor d ntrn lktronsch trajct op flaalnvau ordrnformat draagt vrladr n vrvordr capactt om nformat t noodzakljk, kort vrwrkn,.. tussn doorlooptjd vraagt om ntrn bdrjfsondr- grot capactt tot dln? nformatvrwrkng 92

9 lktronsch handl fysk dstrbut Bslut D xplosv gro n ht gbruk van ntrnttopassngn snds crca 1995 hft n ondrnmngn gld tot soms totaal nuw vrkoop- n marktngprocssn. In dt artkl s d strk opkomst van -commrc als vrtrkpunt gnomn, waarbj -commrc gkaraktrsrd s als n ontwkklng d ht mogljk maakt dat ndgbrukrs, bjvoorbld consumntn, va ht ntrnt togang hbbn tot nformat omtrnt ht productassortmnt n lktronsch productn kunnn bstlln. D kansn d -commrc bdt, kunnn chtr alln vrzlvrd wordn wannr d supply chan adquaat wordt hrngrcht. Dstrbut vormt d laatst stap naar d consumnt. Als d nt god s, wordt d vrkopnd partj daarop aangsprokn, dus d partj waarm d ndgbrukr op ntrnt rchtstrks zakndot. In dt artkl hbbn w ons drhalv bprkt tot d FD n bjbhornd admnstratv procssn. Dsalnttmn wrdn vnns mr stroomopwaarts mplcats zchtbaar. Samngvat komt d bantwoordng van d problmstllng nr op ht door producntn ondrknnn van scnaro s op wg naar d B2C - commrcvarant. D bj dr scnaro bhornd FD-gvolgn van nvorng van -commrc zjn squntl n daardoor bhrsbaar voor producntn. In dt artkl zjn dz scnaro s gïllustrrd aan d hand van n casbdrjf. Voorutlopnd op logstk consqunts van nvorng van -commrc n n volgnd scnaro (z ook tabl 2) hft ht casbdrjf stappn ondrnomn om d FD-organsat tjdg god ngrcht t hbbn op tokomstg ontwkklngn. W bslutn dz opratonl gtnt bjdrag ovr d gvolgn van -commrc mt nkl stratgsch gdachtn d vnzo ntrssant ondrzoksopts hrbrgn. Op langr trmjn kan nvorng van -commrc ldn tot n vrandrng van functs van schakls n d ktn of ht ghl vrdwjnn van schakls. Hrop dnn ondrnmngn t antcprn door zch t hrorëntrn op hun markt- n concurrntpost. Invorng van -commrc kan n stratgsch korswjzgng vrsn. Er ontstaan kansn n bdrgngn voor bstaand n nuw ondrnmngn. En voornam kans s dat bpaald klantngropn ontslotn kunnn wordn dankzj -commrc, d door d bstaand afztkanaln om utnlopnd rdnn nt brkt wordn. Daarnaast vormn d machtsvrschuvngn n d ktn d hrbj ontstaan voor d n ondrnmng n kans, voor d andr n bdrgng. Hrbj valt voornamljk t dnkn aan d strk opkomst van d korrsdnstn tn kost van d tradtonl B2B-transporturs n ht n grot mat ovrbodg wordn van d groothandlsfunct n d ktn. En voornam bdrgng voor bstaand ondrnmngn wordt gvormd door d opkomst van volldg nuw splrs n d markt, al dan nt afkomstg ut ht butnland. Indn n ondrnmng t lang wacht mt d nvorng van - commrc ontstaat n moljk n t haln achtrstand op ondrnmngn d vanaf ht bgn btrokkn zjn gwst bj d ontwkklngn op ht gbd van -commrc. In d rdrgnomd nquêt van d Vrngng Logstk Managmnt wordn als voornaamst blmmrngn bj d topassng van -commrc ht ontbrkn van prortt n ht ontbrkn van voldond rsourcs gnomd. Moljkhdn btrffnd nformattchnolog n ht ontbrkn van knns wordn tvns gnomd als obstakls bj d nvorng van -commrc. Noot 1. D auturs zjn dank vrschuldgd aan Marc Vrvjzr voor ht krtsch doorlzn van rdr vrss van dt artkl. Ltratuur Barns, D., M. Hnton & S. Mckowska, Towards a framwork for nvstgatng th mpact of -commrc on ntrnal busnss procsss, Procdngs of EurOMA VIII, Bath, p , Eras, P., E-commrc: wlls of nts? Mdon of vrrast wordn, Transport n Logstk, 47, p. 31, Evrart, J., Dstrbut n ntrnt-handl, Computrrcht: tjdschrft voor nformatca n rcht, 1, p. 1, Facto, Godrnafhaalpuntn n Rottrdam, Facto Magazn, p. 5, Gst, F.van dr, Intgrat slutl voor ontslutng van lktronsch marktplaatsn, Tjdschrft voor Inkoop & Logstk, 3, p , Haastr, P. van, Logstk wordt krtsch succsfactor n -busnss, Tjdschrft voor Inkoop n Logstk, 12, p , Hofman, W.J., Elktronsch ggvnsutwsslng tussn organsat: EDI-handbok, Tutn Nolthnus, Amstrdam Kho, D.F. & N.J. Boughton, Intrnt basd supply chan managmnt: a classfcaton of approachs, Procdngs of EurOMA VI, Vntë, p , Kons, M., Onvoorzn logstk gvolgn van -commrc, Tjdschrft voor Inkoop & Logstk, 10, p , Markt n Cjfrs, Ondrzok -commrc n Ndrland, InScop, 12, p. 7, Oostrn, H. van, E-logstcs-oplossngn: kostnbsparngn n kwalttsvrbtrngn voor logstk procssn, Tjdschrft voor Inkoop & Logstk, 1/2, p , Poon, S. & P. Swatman, An xploratory study of small busnss ntrnt commrc ssus, Informaton and Managmnt, 35, p. 9-18, Portr, M.E., Stratgy and th ntrnt, Harvard Busnss Rvw, 79(3), p , Sandrs, T., Kjkn, kjkn, nt kopn, Intrmdar, 2 augustus, p. 8-11, Smch-Lv, D., P. Kamnsky & E. Smch-Lv, Dsgnng and managng th supply chan: concpts, stratgs and cas studs, Irwn McGraw-Hll Hghr Educaton, Vrngng Logstk Managmnt, Confrntmap wrkgrop -commrc: logstk n -busnss, 19 aprl, Zwass, V., Elctronc commrc: structur and ssus, Intrnatonal Journal of Elctronc Commrc, 1(1), p. 3-23,