Verdiepende informatie op Leraar24. De kloof tussen onderzoek en praktijk en de behoeften van leraren

Transcriptie

1 Verdiepende informatie op Leraar24 De kloof tussen onderzoek en praktijk en de behoeften van leraren

2

3 Verdiepende informatie op Leraar24 De kloof tussen onderzoek en praktijk en de behoeften van leraren Bibi van Wolput Henk Vinken Leraar24 rapportenreeks, nummer 15 juli 2011 Heerlen, Ruud de Moor Centrum, Open Universiteit

4 In de Leraar24 rapportenreeks zijn eerder verschenen: 1. Evaluatieplan Leraar24 (april 2010) 2. Leraar24 in Gebruikersonderzoeken met de panels van SBL (april 2010) 3. Leraar24 in Bezoekcijfers in het licht van de contentontwikkeling (april 2010) 4. Leraar24 in Leraar24 langs de kwaliteitsindex van Kennisnet (april 2010) 5. Motivatie in Leraar24. Ontwerp van een conceptueel kader (april 2010) 6. Nascholingsbehoeften van leraren en aanbod in Leraar24 (juni 2010) 7. Leraar24 in de eerste vier maanden van Bezoekcijfers in het licht van aanbod en publiciteit (juni 2010) 8. Opinies van gebruikers over Leraar24. SBL-lerarenpanel januari - februari 2010 (juli 2010) 9. Leraren over Leraar24. Bijeenkomsten SBL-lerarenpanel maart - april 2010 (juli 2010) 10. Bekendheid, gebruik en waardering van Leraar24. Een meetexperiment bij leraren en directeuren primair onderwijs (september 2010) 11. Leraar24 van mei tot en met augustus Bezoek nader belicht (november 2010) 12. Het gebruik van de zoekfunctie op Leraar24 (november 2010) 13. Competenties, professionalisering, schoolklimaat en Leraar24. Een panelonderzoek onder leraren 2010 (februari 2011) 14. Hoe wordt Leraar24 gewaardeerd. Responsies van 1 september tot 1 december 2010 (april 2011) Bibliografische gegevens Bibi van Wolput Henk Vinken Verdiepende informatie op Leraar24. De kloof tussen onderzoek en praktijk en de behoeften van leraren/ Bibi van Wolput en Henk Vinken; Leraar24 rapportenreeks, nummer 15 Druk: Ruud de Moor Centrum, Open Universiteit, Heerlen Copyright 2011, Stichting Beroepskwaliteit Leraren, Utrecht, Nederland en Ruud de Moor Centrum, Heerlen, Nederland Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enigerlei vorm of op enigerlei wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier, zonder voorafgaande, schriftelijke toestemming van de uitgever. All rights reserved. No part of this publication may be reproduced, stored in a retrieval system, or transmitted, in any form or by any means, electronic, mechanical, photocopying, or otherwise, without the prior written permission of the publisher.

5 Inhoud Voorwoord...iii Samenvatting...v Verdiepende informatie op Leraar24. De kloof tussen onderzoek en praktijk en de behoeften van leraren...1 Inleiding...1 Praktisch of verdiepend...1 Panelbijeenkomsten...2 Kenmerken deelnemers...2 Hoofdvragen...3 Werkwijze en vervolg rapport...3 Impressies...4 De opdracht...4 Kwalificaties...4 Ver van mijn bed...5 Groepsdynamica...5 Individuele uitkomsten... 6 Verdiepende informatie... 6 Wat verstaan leraren onder verdiepende informatie?...6 Hoe vaak zoeken leraren verdiepende informatie op?...8 Waarover zoeken leraren verdiepende informatie?...8 Ad 1. Over welke onderwerpen zoeken leraren verdiepende informatie?... 9 Ad 2. Waarom zoeken leraren verdiepende informatie op?...9 Ad 3. Op welke manieren zoeken leraren verdiepende informatie?...10 Ad 4. Wat hebben leraren gevonden als resultaat van hun zoekactie?.10 Ad 5. Wat hebben leraren met de gevonden informatie gedaan?...11 Redenen en manieren om verdiepende informatie op te zoeken...11 Zijn de dossiers op Leraar24 verdiepend genoeg...12 Welke cruciale informatie ontbreekt in de dossiers?...14 Waar willen leraren de verdiepende informatie uit het dossier voor inzetten?...14 Wat willen leraren dat verdiepende informatie met ze doet?...15 Vinden de leraren de informatie bruikbaar voor hun professionele ontwikkeling?...15 Onderzoeksresultaten als verdiepende informatie...16 Hebben de leraren iets aan de persberichten?...16 Hebben leraren behoefte aan meer informatie na het lezen van een persbericht?...17 Vinden leraren dat onderzoeksinformatie op Leraar24 te vinden moet zijn?...18

6 Wat voor soort onderzoeksresultaten willen leraren zien op Leraar24?.19 Groepsantwoorden...19 Dossiers...20 Primair onderwijs...20 Voortgezet onderwijs...21 Middelbaar beroepsonderwijs...22 Onderzoeksinformatie...23 Primair onderwijs...24 Voortgezet onderwijs...25 Middelbaar beroepsonderwijs...25 Conclusies Referenties...28 Bijlage 1. Het huiswerk voor de deelnemers aan de panelbijeenkomsten Bijlage 2. Groepswerkblad diepgang dossiers Bijlage 3. Groepswerkblad onderzoeksresultaten Bijlage 4. Persberichten

7 Voorwoord Voor u ligt een onderzoeksrapport uit de Leraar24 rapportenreeks. Deze reeks is eind 2009 opgezet om de opbrengsten, conclusies en resultaten uit het aan de Leraar24 gekoppelde onderzoek op een systematische en inhoudelijk onafhankelijke wijze naar buiten te brengen. Deze rapportenreeks wordt uitgebracht onder auspiciën van het Ruud de Moor Centrum, maar met nadruk moet erop gewezen worden dat hierin onderzoek wordt gepresenteerd dat weliswaar vaak onder projectleiding van het Ruud de Moor Centrum valt, maar dat zeker ook bij één van de andere partijen die participeren in Leraar24, belegd kan zijn. Het gaat hierbij om verschillende organisaties in een samenwerkingsverband, namelijk Kennisnet, NTR, Ruud de Moor Centrum, en SBL. Leraar24 is een internetplatform van, voor en door leraren. Het doel van Leraar24 is leraren te ondersteunen bij hun eigen professionalisering. Leraar24 richt zich op leraren in het primaire, voortgezet en het middelbaar beroepsonderwijs. Leraar24 richt zich daarbij nadrukkelijk op álle leraren, beginners en meer ervaren leraren, vernieuwers en meer behoudende leraren. Leraar24 is een audiovisueel internet platform. Het bevat thematisch gerangschikte filmpjes en themadossiers met achtergrondinformatie, verdieping en verhalen uit de praktijk, samengesteld door groepen leraren en experts Het onderzoeken van de effecten van het materiaal dat in Leraar24 ontwikkeld is en dat wordt aangeboden via de website Leraar24.nl, op de professionalisering van leraren is bepaald niet eenvoudig. De centrale probleemstelling van dit onderzoek is of en hoe Leraar24 een bijdrage kan leveren aan de breed gesignaleerde, grote noodzaak tot professionalisering bij docenten. Zelfs het interpreteren van tamelijk voor de hand liggende gegevens zoals de gebruikersstatistieken blijkt vaak al een bron van misverstanden en verwarring te zijn. De belangrijkste functie van deze rapportenreeks is daarom op een systematische wijze verzamelde kennis en inzichten naar buiten te brengen, voorzien van een "leeswijzer" waarin zo duidelijk en beknopt mogelijk wordt uitgelegd hoe de resultaten het beste geïnterpreteerd kunnen worden en wat ze betekenen voor Leraar24. Steeds wordt daarbij nagegaan hoe de beschreven resultaten passen in het Leraar24 onderzoeksprogramma. In dat programma wordt gedetailleerd beschreven wat mogelijke effecten kunnen zijn van Leraar24 en hoe deze onderzocht worden. Daarbij wordt ervan uitgegaan dat er verschillende voorwaardelijkheden zijn. Deze hebben we omschreven als een dominostenen-effect. We vatten dat heel kort samen hier:

8 iv Wil Leraar24 een beklijvend effect hebben op de professionalisering van Nederlandse onderwijsgevenden, dan is een eerste voorwaarde dat de naamsbekendheid van Leraar24 zodanig is dat ook een behoorlijk percentage van Nederlandse onderwijsgevenden weet dat zij gebruik kunnen maken van de multimediale database. De volgende logische stap (of dominosteen) is dan logischerwijs of naamsbekendheid ook leidt tot waardering en tot bezoek van de website Leraar24.nl. Vervolgens kan onderzocht worden welke delen het meest bekeken worden of welke dossiers het meest worden opgevraagd. Ook kan worden nagegaan wat de professionaliseringseffecten zijn van het gebruik van het materiaal in Leraar24. Omdat dit materiaal zeer divers is, is het echter lastig om te zeggen dat Leraar24 tot een bepaald percentage toename van professionalisering leidt. Het gaat altijd erom om bij specifieke delen te kijken wat de effecten zijn. Het bepalen van het effect op professionalisering is ook niet eenvoudig. Wanneer docenten bepaald beeldmateriaal gebruiken en/of erover discussiëren, verwachten wij dat dit met name een invloed zal hebben op hun professionaliseringsintentie. Met andere woorden: het gebruik van Leraar24 uur zal aanzetten tot professionaliseringsgedrag. Ook deze effecten worden onderzocht waarbij met name vanuit een motivatietheoretisch perspectief gekeken wordt. Tot slot zal ook op beperkte schaal geëxperimenteerd worden met het beeldmateriaal uit de Leraar24, in die zin dat in specifieke contexten gekeken wordt wat het effect van het materiaal is op professionaliseringsgedrag van docenten. Dit alles maakt dat het onderzoek rondom Leraar24 complex is. Dat is onvermijdelijk. Maar dat maakt het ook interessant. Deze rapportenreeks probeert dit te laten zien en zal ook steeds mogelijke conclusies aangeven van het geschetste onderzoek. Die conclusies kunnen consequenties hebben voor de verdere ontwikkeling van Leraar24 en ze kunnen worden gebruikt om een algemeen beeld te krijgen van de effecten van dit interessante initiatief. Rob Martens, programmaleider Onderzoek Leraar24.

9 v Samenvatting Leraar24 kan een rol spelen in het verkleinen van de kloof tussen (wetenschappelijk) onderwijsonderzoek en de onderwijspraktijk. Dat kan onder andere door verdiepende informatie aan te bieden die nauw aansluit bij de behoefte van leraren. Wat verstaan leraren onder verdiepende informatie, wat moet er in dossiers op Leraar24 komen te staan, en wat voor onderzoeksinformatie kan in welke vorm aangeboden worden? Deze vragen staan centraal in dit rapport dat verslag doet van een onderzoek onder zogenaamde SBL-dieptepanelbijeenkomsten, gehouden met zo n 70 leraren in zes regio s in Nederland. Na een inleiding komen achtereenvolgens de impressies, de individuele en de groepsantwoorden in deze rapportage aan de orde. Uit de impressies van deze bijeenkomsten blijkt dat leraren het goed afgaat om over verdiepende informatie te brainstormen. Vooraf hadden de leraren, afkomstig uit primair, voortgezet en middelbaar beroepsonderwijs, al een aantal vragen over het onderwerp beantwoord. In wat leraren verstaan onder verdiepende informatie zijn grofweg 3 groepen leraren te onderscheiden: een waarom-informatie groep, een hoedoe-ik-het-informatie groep en een waarom-en-hoe-informatie groep. De laatste groep is de grootste, gevolgd door de waarom groep. De waarom groep zoekt achtergrondinformatie, perspectieven en (theoretische) invalshoeken bij een onderwerp. De waarom-en-hoe groep wil daarbij ook een koppeling met de eigen onderwijspraktijk gelegd zien. Alle leraren zeggen verdiepende informatie te zoeken om leerlingen beter van dienst te kunnen zijn, beter te kunnen begeleiden, meer te vertellen te hebben. Internet is de eerste toegangspoort. Wat er aan verdiepende informatie gevonden werd, is gebruikt om lesstof te ontwikkelen. Zo n tweederde van de leraren vindt de informatie in de Leraar24-dossiers verdiepend, al tekenen de meesten aan dat dit vooral voor de bijlagen opgaat, en de overige informatie vooral geschikt is voor startende leraren. Gewenst worden meer informatie over achtergronden en visies op thema s, en vooral in de praktijk te gebruiken voorbeelden. Dit type informatie willen leraren vinden op Leraar24, zodat ze zelf leren en vervolgens de nieuwe kennis kunnen toepassen. Steevast wordt de link tussen kennis en de praktijk gelegd. Onderzoeksresultaten willen leraren liefst in samenvattende vorm op Leraar24 vinden (met een link naar de volledige resultaten en rapportages). Vooral de waarom groep wacht op dit type informatie. De meeste leraren lijken een omnivoorbehoefte te etaleren: alles wat aan onderzoek relevant is voor de praktijk moet op Leraar24. Ook hier dus weer de link met de praktijk. Dat komt ook uit de groepsantwoorden naar voren. De dossiers worden niet altijd als even diep aangemerkt, maar er is een breed gevoel dat de dossiers bijdragen aan de

10 eigen professionalisering. Het meest pregnant is de aandacht die leraren over alle sectoren heen vragen voor eigen kennisvermeerdering als ook voor de inzetbaarheid van die kennis.

11 Verdiepende informatie op Leraar24 De kloof tussen onderzoek en praktijk en de behoeften van leraren Inleiding Kennis die in onderzoekskringen wordt gegenereerd, sluit niet altijd goed aan bij de praktijk, zo constateert onder anderen onderwijsonderzoeker Rob Martens (2010) in zijn oratie. Het onderwijs weet niet altijd even goed wat er zich afspeelt onder onderzoekers, wat er aan kennis geproduceerd wordt, en hoe die in de eigen onderwijspraktijk in te zetten. Andersom is voor onderzoekers niet altijd duidelijk wat nu precies de kennisbehoefte van onderwijzenden is. Het ontbreekt vooralsnog aan een instantie die een brugfunctie vervult tussen beide werelden van onderwijsonderzoek en onderwijspraktijk. Hierin zit beweging. Er worden verschillende initiatieven genomen om deze kloof te overbruggen. Het netwerk van Skola is bijvoorbeeld opgericht juist om resultaten uit wetenschappelijk onderwijsonderzoek voor het veld te ontsluiten. De al eerder in het leven geroepen lectoraten aan de Hogescholen spelen ook een rol bij het verkleinen van de kloof tussen wetenschap en onderwijspraktijk. En de steeds vaker voorkomende samenwerking tussen onderzoeksinstellingen en scholen zijn een uiting van een poging wetenschap en praktijk dichter bij elkaar te brengen. Leraar24 kan een platform zijn waar kennis zo geformuleerd en gepresenteerd wordt dat de praktijk hier optimaal gebruik van kan maken en andersom waar onderzoekers met hun kennisproducten inspelen op de kennisbehoefte uit de praktijk. Om beiden op elkaar aan te laten sluiten is belangrijk dat achterhaald wordt waar de gebruikers van Leraar24 precies naar op zoek zijn. Praktisch of verdiepend? Eerder, om precies te zijn maart-april 2010, hebben we al gekeken naar de behoefte aan praktische informatie op Leraar24 (Van Wolput & Vinken, 2010). Leraren roepen vaak dat ze behoefte hebben aan praktische informatie (Van Wolput, 2010), maar wat is praktisch dan eigenlijk in hun ogen? Dat bleek, wat de video s op Leraar24 betreft, toch vooral samen te hangen met de het gemak waarmee de video s direct inzetbaar zijn in de klas, en met duidelijke gedragsvoorbeelden en materialen die er te zien zijn. Zijn ze

12 2 niet direct inzetbaar en dus minder praktisch, dan zijn ze nog wel waardevol, vooral als inspiratiebron en als aanzet tot het zoeken naar meer informatie. De dossiers 1 op Leraar24 worden (vroeg in 2010!) merendeels als onpraktisch ervaren, als te algemeen en weinig nieuws biedend. Leraren willen tips, voorbeelden en verwijzingen naar te gebruiken informatie. Een enkeling zocht juist verdieping in de dossiers over waarom een bepaald thema eigenlijk belangrijk is. De zoektocht naar verdieping is wat ons in dit geval bijzonder interesseert. Hierin zitten mogelijk aanwijzingen die meer informatie bieden over de aansluiting tussen (wetenschappelijke) kennis en de onderwijspraktijk. Waar zijn leraren naar op zoek, als ze verdiepende informatie zoeken? Is dat informatie die we bedoelen, als we het over (wetenschappelijke) kennis hebben? Zijn er bijzondere eisen die leraren stellen aan het materiaal op Leraar24 (zowel video s als dossiers)? Willen zij die als verdiepend aanmerken? In welke vorm zouden leraren kennis willen nemen van dit type informatie? Om dergelijke vragen te beantwoorden hebben we een aantal panelbijeenkomsten met leraren georganiseerd. Panelbijeenkomsten Tussen half februari en half maart 2011 zijn er zes zogenaamde SBLpanelbijeenkomsten geweest, van Velp tot Oijen, van Wildervank tot Terneuzen en van Amsterdam tot Maastricht. Steeds zijn uit de regio rondom deze plaatsen (de zogenaamde SBL-regio s) minstens 12 leraren uit het primair, voortgezet en middelbaar beroepsonderwijs bijeenkomen onder leiding van een panelcoördinator. Kenmerken deelnemers Tabel 1: Verdeling van deelnemers over onderwijssectoren. Sector % Primair onderwijs 37 Voortgezet onderwijs 41 Middelbaar beroepsonderwijs 22 was daarmee wat minder vertegenwoordigd dan de andere twee sectoren. Gemiddeld hebben de leraren 16 jaar onderwijservaring. Een vijfde van de leraren zit in de beginfase van het leraarschap en heeft tot en met vijf jaar ervaring. De helft heeft zes tot en met twintig jaar ervaring, waarvan de ene helft t/m 10 jaar en de andere helft t/m 20 jaar erva- In totaal hebben 70 leraren verspreid over het land deelgenomen aan de bijeenkomsten. Ruim een derde van de leraren is werkzaam in het primair onderwijs. Veertig procent komt uit het voortgezet onderwijs en een vijfde uit het middelbaar beroepsonderwijs. Het middelbaar beroepsonderwijs Tabel 2: Verdeling van deelnemers over ervaringscategorieën. Aantal jaar ervaring % en meer 17 1 Een dossier op Leraar24 bestaat uit een inleidende tekst, bijlagen, links en video s over een bepaald onderwerp.

13 ring. Eén op de tien leraren heeft tussen de 21 en 30 jaar ervaring en zeventien procent meer dan eenendertig jaar. Tabel 3: Verdeling van Er hebben meer vrouwelijke dan mannelijke leraren deelnemers naar geslacht. deelgenomen aan de bijeenkomsten. Tweederde van de Sekse % deelnemers was vrouw. Dit komt overeen met het aandeel vrouwelijke leraren in de populatie: in ,5 Vrouw Man procent volgens gegevens Stamos (z.j.) en sindsdien naar verwachting verder gestegen. Hoofdvragen Centraal stond de vraag welke verdiepende informatie volgens leraren op Leraar24 aangeboden zou moeten worden. Dat hebben we gedaan aan de hand van de volgende deelvragen: 1. Wat verstaan leraren onder verdiepende informatie? Maken ze daar gebruik van en hoe doen ze dat? Waar halen ze de informatie vandaan? 2. Is de informatie in drie concrete dossiers (met bijbehorende video s) op Leraar24 volgens leraren verdiepend genoeg? Als dat niet zo is, wat ontbreekt er dan volgens leraren? 3. Hebben leraren behoefte aan onderzoekresultaten uit onderwijsonderzoek en in welke vorm dan? Kan Leraar24 een rol spelen om de kloof tussen wetenschap en praktijk te dichten? In de Bijlage staat de complete vragenlijst met werkbladen. De meeste vragen zijn open vragen naar indrukken van leraren over wat verdiepende informatie is en hoe Leraar24 daarmee om kan gaan. Ook zijn er enkele gesloten vragen bijgevoegd. Werkwijze en vervolg van het rapport Voorafgaand aan de bijeenkomsten hebben alle leraren zelfstandig de vragen beantwoord, vragen die vervolgens op de panelbijeenkomsten groepsgewijs behandeld zijn. Op deze manier zijn we aan twee type gegevens gekomen: individuele en groepsinformatie. Ook hebben de auteurs van dit onderzoek de meeste van panelbijeenkomsten bijgewoond. De impressies die daarbij zijn opgedaan worden in het volgende hoofdstuk besproken. Dan volgt een verslag van de individuele resultaten, zowel wat de open als de gesloten vragen betreft. Zo mogelijk kijken we hier naar verschillen tussen groepen leraren, die ieder voor zich wat anders verstaan onder verdiepende informatie. Hierna volgt een verslag van de groepsantwoorden, onderverdeeld naar oordelen over de dossiers en behoefte aan onderzoeksinformatie, en uiteengelegd naar onderwijssector. We sluiten de rapportage af met een conclusiehoofdstuk. 3

14 4 Impressies In de zes regiobijeenkomsten is steeds een heel aantal leraren aan de slag gegaan met de vragen over verdiepende informatie. Bij vijf van de zes bijeenkomsten (overal behalve in regio Noord) zijn de auteurs van dit rapport aanwezig geweest. We hebben op die momenten, zo nodig, de panelcoördinator ondersteund bij het beantwoorden van vragen van de leraren. Belangrijk was ook te observeren hoe de gesprekken in de groepjes en in de bijeenkomst als geheel verliepen. Vooraf hebben we afgesproken te letten op hoe er over het thema gesproken wordt. Is dat bij voorbeeld kwalificerend, misschien cynisch, of juist positief? Spreken de leraren over (wetenschappelijk) onderzoek en het (eigen) onderwijs als twee verschillende werelden? We wilden ook kijken of het proces goed verliep; ging het ze moeilijk of juist makkelijk af om samen over het thema aan de slag te zijn; was het makkelijk of juist moeilijk om de juiste woorden of concepten te vinden; hadden ze moeite met de terminologie, zoals die in de werkbladen gehanteerd werd. Ook wilden we letten op eventuele dominantie van bepaalde groepsleden, een dominantie die natuurlijk het uiteindelijk groepsantwoord kan beïnvloeden. Deze observatiepunten hebben we overigens niet strikt gehanteerd. Hier geven we kort weer wat de belangrijkste observaties waren. De opdracht Er wordt in bijna alle groepen geklaagd dat het een zware opdracht was, met veel tijd te besteden aan huiswerk en nog eens aan het groepswerk. Op een enkeling na, die openlijk zegt te hebben getwijfeld om deel te nemen, doen de meesten bijzonder veel moeite om op de regiobijeenkomst mee te werken aan de opdracht. Dat sommige behoorlijke reistijden achter de rug (en voor de boeg) hebben om soms naar echt afgelegen plekken te reizen, is in dit verband veelzeggend. De discussies zijn over het algemeen geanimeerd, dus de indruk lijkt juist dat de leraren deze opdracht leuk en leerzaam hebben gevonden. Er is wel een kwalitatief verschil tussen de zwaarte en breedte van de thema s. Bij het primair onderwijs is het dossier Kennisbasis Nederlands groot en voorzien van vele links, ook naar video s. Dat betekent dat enthousiaste leraren uit deze sector soms veel materiaal hebben doorgewerkt. Kwalificaties Verdiepende informatie is voor de meesten eenvoudig te duiden als informatie uit theorie en onderzoek waarin verschillende (soms tegenstrijdige) perspectieven te vinden zijn, maar waarbij de link met de praktijk altijd present is, en je dus ook te weten komt, waarom je bepaalde dingen op die

15 manier moet doen. Niet zelden lijkt de gewenste informatie een soort onderbouwing te moeten bieden voor de staande handelingspraktijk. Veel leraren lijken vooral geïnteresseerd in hoe zij hun eigen standpunt kunnen bepalen. Vaak neemt dat de vorm aan van een roep om bewijzen uit onderzoek, waaruit blijkt dat wat zij doen, goed is. Leraar24 wordt overigens als het platform gezien om dit type informatie te verzamelen en toegankelijk te maken. Leraar24 wordt geassocieerd met een platform waar een betrouwbare stroomlijning van de grote hoeveelheid informatie kan plaatsvinden. Van cynisme was geen enkele sprake. Wel van hoop en verwachting dat Leraar24 straks allerlei informatie biedt, praktisch en verdiepend, en vooral een combinatie hiervan. 5 Ver van mijn bed Discussies komen vlot op gang. Er is wel bij aanvang wat aarzeling en soms is de sfeer eerst wat mat en afwachtend, maar de gesprekken zijn al snel levendig en op niveau. Er lijkt geen reden aan te nemen dat het thema verdiepende informatie als moeilijk wordt ervaren, of dat dit type informatie en het onderliggende (wetenschappelijk) onderzoek vreemde thema s zijn. Wel wordt soms gemeld dat leraren weinig tijd hebben om zelf spontaan op zoek te gaan naar verdiepende informatie, of om dat te doen buiten een context waarin een direct doel gediend is (als men bij een werkgroep over een thema betrokken is of werkt aan beleid). Het lijkt er wel op dat leraren met minder ervaring vaker onder de indruk zijn van de geboden informatie in dossiers en persberichten. Het prettige is dat zij hun enthousiasme niet onder stoelen of banken steken, ook niet ten overstaan van meer ervaren collega s. De thema s die binnen elke groep worden aangesneden worden door iedereen als positief en relevant aangezien. Er worden ook soms suggesties gedaan om leraren sterker bij het thema te betrekken, bij voorbeeld het ontwerpen en beheren van verdiepende informatie op Leraar24 via een soort Wikipedia-achtige constructies. Het lijkt erop dat de betrokkenheid bij het thema groot is, en dat dwars door de lerarenpopulatie heen, ongeacht sector, niveau van de scholen (van vmbo tot gymnasium), ervaringsjaren of zelfs de rollen van de leraren (leraar, mentor, IB er, etc.). Groepsdynamica De sfeer wordt niet zelden bepaald door een aantal dominante, vaak zeer ervaren personen in de regiobijeenkomsten. Vaak zijn dat ook de mensen die aangeven dat ze niet veel hebben aan en met het onderwerp. De panelcoördinatoren hebben hier veelal een scherp oog voor en kappen de door deze dominante personen gevoerde negatieve discussies meestal tijdig af. Ook valt op dat de groepsleden binnen elke regio elkaar vaak al wat langer kennen. In sommige gevallen werken ze op dezelfde school en/of hebben ze

16 6 al eerder aan dit type bijeenkomsten deelgenomen. Ook als dat niet het geval is, laten mensen elkaar over het algemeen (de momenten waarin de dominante personen schitteren daar gelaten) in hun waarde, luisteren ze zonder te interrumperen en vullen ze elkaar soms aan. De panelcoördinatoren hebben over het algemeen een stevige greep op het proces, alleen al omdat er redelijk hard gewerkt moet worden om de taken binnen de twee á drie uur gedaan te krijgen. Zij benadrukken regelmatig gedurende de bijeenkomsten dat de informatie belangrijk is om Leraar24 ook echt een platform voor en door leraren te maken. Individuele uitkomsten Voorafgaand aan de bijeenkomst hebben de leraren zich, zoals vermeld, voorbereid door individueel een aantal open en gesloten vragen te beantwoorden over de onderwerpen die in de bijeenkomst besproken zouden worden. De drie, in de inleiding genoemde, hoofdvragen vormen de leidraad van de beschrijving van deze resultaten. Als eerste komt aan de orde wat verdiepende informatie voor leraren is, en hoe en waarom ze daar gebruik van maken. Dan worden de oordelen van de leraren over de diepgang van de door hen bekeken dossiers besproken. Als laatste gaat het over de eventuele behoefte van leraren aan onderzoeksinformatie. Verdiepende informatie Om een beeld te krijgen van wat leraren verstaan onder verdiepende informatie is leraren in de voorbereiding op de bijeenkomst gevraagd individueel op te schrijven wat dit voor hen is, en hoe vaak ze verdiepende informatie opzoeken. Om dit te concretiseren is hen gevraagd een voorbeeld te geven van een onderwerp, waarover ze recentelijk verdiepende informatie opgezocht hebben, en hoe ze dat gedaan hebben. Als laatste zijn een tweetal gesloten vragen voorgelegd over mogelijke redenen om verdiepende informatie te zoeken en manieren waarop dat gedaan zou kunnen worden. Wat verstaan leraren onder verdiepende informatie? De antwoorden op de vraag Wat vind jij verdiepende informatie? zijn in drie groepen te verdelen. Er is een groep leraren (de waarom-informatie groep) die aangeeft dat verdiepende informatie voor hen vooral achtergrondinformatie is, die dieper op een onderwerp ingaat, waarbij verschillende invalshoeken aan de orde komen, waarbij ingegaan wordt op het hoe en waarom van het onderwerp, waarin (wetenschappelijke) onderzoeksresultaten en theoretische uitgangspunten staan, waarin voor- en nadelen besproken worden, waarin de oorsprong van bepaalde denkwijzen, argumen-

17 ten en bewijzen de revue passeren. Sommige leraren geven daarbij aan, dat ze deze informatie nodig hebben om hun eigen visie over een thema te kunnen bepalen en geregeld bij te stellen. Daarnaast is er een groep leraren (de waarom en hoe informatie groep) die voor een deel dezelfde aspecten als de eerste groep noemt, maar daarbij heel expliciet de koppeling naar de eigen onderwijspraktijk maakt. Ze hebben de verdiepende informatie nodig om antwoorden op werkproblemen te vinden. Zoals iemand het beschrijft: informatie waarbij er oorzaken voor problemen in de praktijk worden aangegeven, waarbij problemen in een breder verband worden geplaatst en onderzoeksinformatie of literatuur wordt aangeboden die een mogelijk antwoord geven en/of waarbij ik aanwijzingen of theoretische ondersteuning vind voor mijn eigen werkwijze en manier van lesgeven. Iemand anders zegt: het is meer theoretische kennis. Omdat niet iedereen die kan omzetten naar de praktijk horen daar praktijkvoorbeelden bij. Er is bij deze groep leraren wel belangstelling voor wat de wetenschap oplevert, maar de nadruk moet daarbij liggen op wat dat betekent voor de dagelijkse praktijk. Er is duidelijk behoefte aan een vertaalslag van wetenschappelijke inzichten naar toepassingsmogelijkheden: ik hoef geen wetenschappelijke verhandeling, maar een vertaling van de processen en bevindingen naar mijn werksituatie toe. Statistiek daarbij is prima, maar dan wel in begrijpelijke taal. Wat is er gedaan met welke resultaten en hoe moet/mag ik die interpreteren?. Als derde is er een groep leraren (de hoe-doe-ik-het-informatie groep) die verdiepende informatie vooral ziet als voor hen nieuwe, hele praktijkgerichte informatie die ze direct kunnen toepassen in hun eigen onderwijspraktijk. Deze groep verwijst niet naar theoretische achtergronden of onderzoeksresultaten. Het gaat hier om nieuwe informatie waarmee ze bijvoorbeeld lesstof beter kunnen uitleggen aan hun leerlingen, of om werkvormen en manieren om leerlingen beter te kunnen begeleiden. Het gaat hen niet zozeer om de achtergrond (bijvoorbeeld hoe komt het dat bepaalde manieren beter werken), maar om welke manieren zijn er, en hoe en wanneer gebruik ik die. Voorbeelden van wat deze groep leraren opgeschreven heeft zijn: verdiepende info over de lesstof. Informatie over de manieren waarop je die lesstof kunt brengen. Tips voor de lessen, meer informatie over onderwerpen dan in lesboeken vermeld of achtergrondinformatie die je nodig hebt bij de inzet van je lessen of benadering van leerlingen. In tabel 4 is de verdeling van de leraren over de drie groepen te zien. Van de drie groepen is de groep waarom-en-hoe het grootst. Doordat er in de toelichting op de voorbereiding een omschrijving van verdiepende informatie gegeven is, zou het zo Tabel 4: Indeling in drie groepen naar opvatting over verdiepende informatie. Groep % Waarom-informatie 39 Waarom-en-hoe-informatie 54 hoe-doe-ik-het-informatie 7 7

18 8 kunnen zijn dat de eerste en tweede groep hierdoor beïnvloed zijn, en niet onbevooroordeeld hun eigen opvatting hebben opgeschreven. Mogelijk lijken deze groepen daardoor groter dan ze feitelijk zouden zijn. Voor meer dan de helft van de leraren heeft verdiepende informatie te maken met het vinden van antwoorden op vragen die ze vanuit hun praktijk krijgen, waarover ze zowel diepgaande achtergrondinformatie willen weten zoals een vraagverkenning vanuit verschillende perspectieven, (theoretische) achtergronden, het ontstaan en de geschiedenis van, en onderzoeksresultaten over het betreffende thema als ook de daaruit voortvloeiende praktische consequenties zoals toepassingsmogelijkheden en ervaringen van anderen hiermee. Uit de antwoorden kan opgemaakt worden dat de leraren de combinatie van deze beide soorten informatie geregeld missen: het is of theoretisch/ wetenschappelijk of toepassingsgericht. De groep leraren die diepgaande achtergrondinformatie wenst, valt in twee subgroepen uiteen. In de eerste subgroep lijken sommige leraren uit de veelheid aan verdiepende informatie zelf te kunnen destilleren wat ze nodig hebben of bruikbaar vinden. Anderen geven daarentegen aan dat lastig te vinden en zeggen dat het goed zou zijn als er een vertaalslag (voor ze) gemaakt zou worden, in de vorm van richtlijnen, aanbevelingen, aanwijzingen. Zij vinden het blijkbaar te ingewikkeld of te tijdrovend om praktische consequenties te halen uit de verschillende theorieën en onderzoeksresultaten. Hoe vaak zoeken leraren verdiepende informatie op? De leraren is vervolgens gevraagd naar het aantal keren dat ze verdiepende informatie opzoeken. Ruim een derde van de leraren zegt minstens één keer per week (verdiepende) informatie op te zoeken. De overige leraren doen dat minder dan één keer per week. De antwoorden lopen erg uiteen, van vijf keer Tabel 5: Frequentie van opzoeken van verdiepende informatie. per week tot iemand die aangeeft Aantal keren opzoeken (verdiepende) informatie % 1 of meerdere keren per week 38 vier keer per Minder dan 1 keer per week 62 maand vakinhoudelijke informatie op te zoeken en twee keer per jaar verdiepende informatie. Duidelijk is dat afhankelijk van wat een ieder onder verdiepende informatie verstaat, de frequentie waarmee dat gebeurt, verschillend is. Waarover en hoe zoeken leraren verdiepende informatie? Om niet alleen een abstracte omschrijving van verdiepende informatie van leraren te krijgen maar ook meer beeld te krijgen van hoe dat er dan in de praktijk uitziet, is hen gevraagd een voorbeeld te geven van een onder-

19 werp, waarover ze recentelijk verdiepende informatie gezocht hebben. Gevraagd is aan te geven: 1. waarover ze informatie gezocht hebben, 2. waarom ze dat gedaan hebben, 3. hoe ze gezocht hebben, 4. wat ze gevonden hebben, en 5. wat ze er uiteindelijk mee gedaan hebben. Ad 1. Over welke onderwerpen zoeken leraren verdiepende informatie? De onderwerpen waarover de deelnemende leraren verdiepende informatie gezocht hebben, zijn erg divers. Drie leraren hebben een onderwerp genoemd dat te maken heeft met de hersenontwikkeling van kinderen, twee leraren noemden dyslexie en twee odd (= Oppositional Defiant Disorder). De overige 63 hebben allemaal iets anders genoemd. Een aantal leraren noemt onderwerpen die te maken hebben met de vakinhoud, zoals het zoeken van informatie en filmpjes over de werking van het hart en de bloedsomloop, het gebruik van het acivboard in de lessen Frans en het op een andere manier uitleggen van het begrip eigen vermogen bij economie. Anderen noemen onderwerpen die meer vakdidactisch van aard zijn, zoals compacten en verrijken, instructie bij spelling en didactische werkvormen. Behalve dyslexie en odd noemen leraren nog meer stoornissen, waarover ze verdiepende informatie hebben opgezocht, zoals rekenstoornissen en borderline. Verder hebben leraren ook verdieping gezocht over actuele onderwijsontwikkelingen, zoals passend onderwijs en opbrengstgericht onderwijs. Ad. 2 Waarom zoeken leraren verdiepende informatie op? Over het algemeen is de reden waarom leraren verdiepende informatie over deze onderwerpen opzoeken, dat ze hier in hun klas of op hun school mee geconfronteerd worden. Op klassenniveau heeft het vaak te maken met het beter kunnen begeleiden van de leerlingen, de lessen beter voor te kunnen bereiden, leerlingen meer te kunnen vertellen dan in het boek staat, een leerling met een bepaalde problematiek beter te kunnen ondersteunen en opdrachten te actualiseren. Sommige leraren geven aan verdiepende informatie te zoeken, omdat de school een keuze heeft gemaakt voor een bepaalde manier van werken of aan het zoeken is naar een nieuwe methode. Deze leraren willen meer van die manier weten of welke manieren/methoden er allemaal zijn, en wat waarom wel of niet werkt in welke situatie. Uit de gegeven antwoorden valt niet goed op te maken hoe diep de leraren gaan bij het zoeken naar informatie. In de algemene omschrijving van wat verdiepende informatie is, wordt geregeld gezegd dat het om het bekijken van een thema vanuit verschillende (theoretische en/of weten- 9

20 10 schappelijke) perspectieven gaat en om na te gaan wat er al bekend is aan resultaten, maar of leraren ook zo ver zijn gegaan bij het zoeken naar informatie over de genoemde voorbeelden, valt uit de gegeven antwoorden niet op te maken. De indruk is dat dit niet altijd zo diepgaand gedaan wordt, als vanuit de algemene omschrijving verwacht zou kunnen worden. Ad. 3 Op welke manieren zoeken leraren verdiepende informatie? De leraren blijken op verschillende manieren verdiepende informatie te zoeken. Bijna tweederde heeft via internet gezocht, zowel via zoekwoorden in Google, als direct via hen bekende onderwijssites. Bijna een kwart gebruikt boeken om aan de gewenste informatie te komen. Ze zeggen vakliteratuur of oude studieboeken te raadplegen of te gaan zoeken in de bibliotheek. Eén op de tien keer gaan leraren met hun vraag naar collega s of leggen ze die neer in hun netwerk van bijvoorbeeld andere ib-ers of contacten die ze met wetenschappers of onderwijsondersteunende instellingen hebben. Een deel van de leraren Tabel 6: Indeling naar manieren van zoeken. heeft op één van de genoemde Zoekmanier % manieren gezocht naar de benodigde informatie, terwijl er ook Boeken, vakliteratuur, bibliotheek e.d. 23 Internet (google en diverse onderwijssites) 62 leraren zijn die op meerdere manieren gezocht hebben. De wijze Volgen cursus/bijwonen bijeenkomst 3 Raadplegen collega s of andere netwerken 10 van antwoorden is erg uiteenlopend. Sommige leraren geven Overig 2 heel summier aan dat ze bijvoorbeeld via internet gezocht hebben, anderen geven uitgebreid weer via welke zoekwoorden ze gezocht hebben en welke sites ze bezocht hebben. Ad. 4 Wat hebben leraren gevonden als resultaat van hun zoekactie? Het zoeken naar informatie heeft bijna voor iedereen wel resultaat opgeleverd. Een enkeling geeft aan uiteindelijk niets bruikbaars gevonden te hebben. Afhankelijk van de manieren van zoeken en de onderwerpen waarover, hebben de leraren voor hen nuttige websites, filmpjes, boeken en artikelen gevonden. De antwoorden zijn weer heel verschillend. Sommigen zeggen kortweg ja, ik heb gevonden wat ik zocht, anderen beschrijven uitgebreid hun zoekresultaat:... de koppeling tussen automatiseren en meervoudige intelligentie was lastig te vinden. Ik heb wel belangrijke achtergrondinformatie over het belang van automatiseren gevonden. En ook informatie over meervoudige intelligentie is er genoeg, met voors en tegens en de inzet ervan. Anderen noemen de boeken die ze gevonden hebben met betrekking tot het thema, waar ze naar op zoek waren. De soort informatie die gevonden is (verschillende perspectieven en theoretische achter-

21 gronden of bruikbare tips en voorbeelden of een combinatie van beiden), ligt vooral op het gebied van toepassing in de praktijk, soms gekoppeld aan achtergrondinformatie. Gezien het feit dat de meesten informatie zochten over hoe ze bepaalde zaken in de klas (beter) zouden kunnen aanpakken of begeleiden, is dit niet vreemd. Eén persoon geeft heel expliciet aan genoeg praktische informatie, maar niet voldoende verdiepende achtergrondinformatie gevonden te hebben: veel praktijkvoorbeelden van een bepaalde manier van werken, maar helaas nog geen onderzoeksresultaten die mij overtuigen van deze manier van werken. Ad. 5 Wat hebben de leraren met de gevonden informatie gedaan? Het merendeel van de leraren heeft de gevonden informatie op de een of andere manier kunnen gebruiken in hun onderwijspraktijk. Ze hebben het gebruikt om lesstof, lesmateriaal of toetsen te ontwikkelen, om nieuwe werkvormen uit te proberen, verwerkt in een handelingsplan of praktijkvoorbeelden uitgeprobeerd. Een deel van de leraren zegt dat ze door de gevonden informatie meer kennis of inzicht gekregen hebben over het thema. Sommigen merken daarbij op dat ze daardoor meer begrip voor bepaalde zaken hebben gekregen, of hiermee in hun handelen rekening proberen te houden. Enkele leraren hebben de gevonden informatie (ook) met collega s besproken of aan collega s doorgegeven, omdat ze dachten dat het voor hen ook interessant zou kunnen zijn. 11 Redenen en manieren om verdiepende informatie op te zoeken Uit voorgaande blijkt dat leraren vooral verdiepende informatie opzoeken, omdat ze tegen problemen of vragen in hun klasse- of schoolsituatie aanlopen. Meestal gaat het om het oplossen van handelingsverlegenheid in de klas, waarbij de leraren op zoek zijn naar praktisch bruikbare informatie. We hebben de leraren nog een viertal (andere) redenen voorgelegd met de vraag of dat bij hen meespeelt in het zoeken naar verdiepende informatie. In onderstaande tabel is te zien dat voor bijna alle leraren het op de hoogte blijven van ontwikkelingen een belangrijke reden daarvoor is. Bij driekwart van de leraren speelt het achterhalen van verschillende (theoretische) standpunten om een eigen visie te kunnen bepalen mee bij het zoeken naar verdiepende informatie. Bewijzen vinden voor de eigen manier van werken of die van de school wordt door veel minder leraren als reden voor het zoeken naar verdiepende informatie genoemd. Opvallend is dat deze redenen voor een deel wel terug te vinden zijn in de omschrijving die leraren geven van verdiepende informatie, maar in de praktijkvoorbeelden van het zoeken naar dergelijke informatie maar weinig genoemd worden. Dit zou misschien veroorzaakt kunnen worden door het feit dat de leraren, zoals geregeld aan de orde kwam, vaak weinig tijd heb-

22 12 ben om lang te zoeken en veel te lezen, waardoor ze niet altijd in de gelegenheid zijn diep te gaan bij het zoeken naar informatie, terwijl ze dit misschien wel zouden willen. Tabel 7: Redenen om verdiepende informatie te zoeken. Ik zoek verdiepende informatie op om verschillende (theoretische) standpunten achterhalen om van daaruit mijn eigen visie 74 te kunnen bepalen bewijzen kunnen vinden voor hoe ik werk/mijn school werkt 29 op de hoogte blijven van ontwikkelen 87 om (bewezen) theorieën in de praktijk te kunnen brengen 60 Anders 29 % ja Naast de eerder beschreven open vraag waarin leraren bij hun beschrijvingen van een recente zoekactie gevraagd is aan te geven hoe ze gezocht hebben, hebben we ze nog een zestal manieren voorgelegd met de vraag of ze deze activiteiten regelmatig ondernemen om verdiepende informatie te zoeken. Ruim driekwart van de leraren leest onderwijsartikelen in dagbladen en krijgt via die weg verdiepende informatie over onderwijszaken. Ruim tweederde geeft aan wetenschappelijke boeken/tijdschriften/artikelen te lezen, terwijl maar een derde zegt populair wetenschappelijke onderwijstijdschriften te lezen. Gezien de antwoorden op de vragen over hoe de leraren gezocht hebben naar verdiepende informatie, waarin slechts een enkeling naar een wetenschappelijk werk verwijst, lijkt dit een onwaarschijnlijk groot percentage. Ruim de helft krijgt informatie door het lezen van nieuwsbrieven en de helft door het bijwonen van bijeenkomsten over onderwijs. Tabel 8: Activiteiten om verdiepende informatie te vinden. Activiteiten die leraren regelmatig ondernemen om verdiepende informatie te vinden: % ja Lezen wetenschappelijke boeken/tijdschriften/artikelen 70 Lezen populair wetenschappelijke onderwijstijdschriften zoals Didactief, van 12 tot Lezen onderwijsartikelen in dagbladen 77 Lezen van nieuwsbrieven van onderwijsondersteunende instellingen (lpc s, onderzoeksinstellingen, onderwijsraad, onderwijssites, enz.) 59 Bijwonen van bijeenkomsten over onderwijs (via vakvereniging, kenniskring, bovenschools netwerk, enz.), deelnemen aan onderwijscongressen e.d. 51 Lid zijn van een kenniskring, vakvereniging of iets vergelijkbaars 37 Anders 30 Zijn de dossiers op Leraar24 verdiepend genoeg? Om na te gaan of er volgens leraren voldoende verdiepende informatie op Leraar24 te vinden is, hebben we de leraren per sector gevraagd een concreet dossier te bekijken, dat te beoordelen op diepgang en aan te geven wat

23 er eventueel toegevoegd zou moeten worden om ervoor te zorgen dat de informatie diepgang krijgt. We hebben vooraf de SBL-redactie van Leraar24 gevraagd dossiers van Leraar24 te noemen die zij zelf als geslaagd aanmerken, die aansluiten bij de actualiteit binnen de diverse onderwijssectoren en die breed binnen de eigen sector spelen (bijvoorbeeld niet alleen voor een bepaald vak gelden). Als onderzoekers hebben we in samenspraak met de redactie aangegeven dat we voor het primair onderwijs dossiers zoeken rondom Nederlands (uiteindelijk is dossiernummer 2137 gekozen: Kennisbasis Nederlandse taal). Voor het voortgezet onderwijs zouden we gedragsproblematiek centraal willen stellen (dossiernummer 38: moeilijk gedrag). Voor het middelbaar beroepsonderwijs hadden we graag dossiers rondom competentiegericht opleiden laten selecteren, maar deze waren nog te sterk ondervertegenwoordigd op Leraar24. Als alternatief is gevraagd te kijken naar dossiers rondom de introductie van Nederlands en rekenen breed binnen het middelbaar beroepsonderwijs (dossiernummer 2092: Nederlands en rekenen mbo). Na het individueel bekijken van het dossier, bestaande uit een inleidende tekst, bijlagen, links en video s, geeft zestig procent van de leraren aan het dossier verdiepend te vinden. Ruim een derde vindt het bekeken dossier niet verdiepend. Tabel 9: Vinden leraren de dossiers verdiepend? Dossiers verdiepend % De meesten die het dossier verdiepend vinden, geven aan dat het vooral (sommige) links en bijlagen zijn die daarvoor zorgen. Een deel van de leraren merkt op dat het dossier alleen verdiepend is voor startende leraren of studenten, voor henzelf is de geboden informatie bekend. Zoals iemand zegt: wat hier staat hoort elke docent toch te weten. Enkelen vinden dat de verdieping in het dossier wordt gegeven door de video s. Deze gefilmde voorbeelden brengen praktijkervaring in, die voor hen verdieping betekent. Aan de andere kant zijn er ook leraren die vinden dat de video s door die praktijkervaring juist niet verdiepend zijn, want het geeft geen antwoord op behoefte aan achterliggende informatie. Zo licht iemand toe een specifieke video niet verdiepend te vinden, omdat de reden waarom voor een bepaalde methode gekozen is, daarin niet aan de orde komt. Een ander geeft aan dat in een andere video maar één methodiek aan de orde komt, waardoor je het niet kunt vergelijken met andere manieren. Er zouden volgens deze leraar ook bij de video s links naar verrijkingsmateriaal toegevoegd moeten worden. Wat een dossier verdiepend maakt, is niet voor alle leraren hetzelfde. Voor een deel van de leraren zit de verdieping in achtergrondinformatie die antwoorden geeft op waarom vragen, voor een ander deel van de leraren 13 Ja 62 Nee 38

24 14 zit het juist in de praktijktoepassingen, de hoe-doe-ik-het-informatie. Het percentage van zestig procent dat de dossiers verdiepend vindt, is dus niet eensgezind over het soort informatie dat daarvoor zorgt. Als degenen die onder verdieping praktijkvoorbeelden en praktijktoepassingen verstaan, niet meegerekend worden met het percentage leraren dat het dossier verdiepend vindt, zakt het percentage naar 41 procent. Welke cruciale informatie ontbreekt in de dossiers? De leraren is gevraagd aan te geven welke volgens hen cruciale informatie ontbreekt in het dossier om het verdiepend te maken. In totaal geeft 64 procent aan dat er volgens hen informatie toegevoegd zou moeten worden. Van deze leraren vindt een vijfde dat er meer achtergrondinformatie aan de bekeken dossiers toegevoegd zou moeten worden, zoals verschillende visies over het thema, onderzoeksresultaten en video s over de theorie. Veertig procent zegt dat er meer in de praktijk te gebruiken voorbeelden en handvatten gegeven moeten worden. Eén op de tien leraren geeft aan dat er zowel meer theoretische informatie, als een vertaling van theorie naar praktijk toegevoegd zou moeten worden. Verder geeft een kwart andere suggesties. Het gaat vaak om hele concrete verbetertips, zoals het toevoegen van een korte omschrijving bij de links, zodat direct duidelijk wordt wat de link te bieden heeft. Daarnaast merkt iemand op dat niet duidelijk is op basis van welke criteria besloten is waarom welke onderwerpen op Leraar24 komen. Zoals ook uit de bijeenkomsten naar voren kwam, hebben leraren behoefte aan een centrale plaats, waar objectieve en betrouwbare informatie te vinden is. Blijkbaar is niet altijd duidelijk, wat de status van de informatie op Leraar24 is: Nu lijken filmpjes subjectief, duidelijk zou moeten worden hoe en door wie bepaald wordt of wat in een filmpje gedaan wordt goed is en ondersteunend is voor het dossier. Tabel 10: Informatie die toegevoegd zou moeten worden op Leraar24. Wat voor info moet toegevoegd worden? Meer verdiepende info (nieuwe inzichten verschillende visies mbt thema, video s over 21 theorie, onderzoeksresultaten e.d.) Meer info voor gebruik in praktijk (tips, handvatten, hoe te handelen in bepaalde situaties e.d.) 41 Zowel verdiepende informatie als vertaling naar toepassing daarvan in de praktijk 11 Overig (toevoegen korte omschrijving bij links, doorverwijzing naar literatuur, bijlagen die meer kwaliteit uitstralen, meer vakinhoud e.d.) Waar willen leraren de verdiepende informatie uit het dossier voor inzetten? Ongeveer tweederde van de leraren geeft aan dat ze de verdiepende informatie uit de dossiers wil inzetten in de klas, bijvoorbeeld in de omgang met gedragsmoeilijke leerlingen. Ook: onze school is hier ook mee gestart en het is goed om te zien hoe andere scholen hiermee werken. Tussen een % ja 27

25 kwart en een derde van de leraren zegt de verdiepende informatie uit het dossier zowel in te zetten voor eigen ontwikkeling (nieuwe kennis opdoen), als gebruik in de praktijk (toepassen van deze kennis in de klas). De leraren lijken uiteindelijk bij het inzetten van verdiepende informatie toch de nadruk op het hoe te leggen. Hierbij is geen verschil tussen leraren of verdiepende informatie met name te maken heeft met het waarom van verschijnselen, dan wel zowel met het waarom, als het hoe. Dit kan natuurlijk mede veroorzaakt worden door de vraagstelling, waar het om inzetten van informatie gaat, wat toch snel uitgelegd wordt als gebruik in de praktijk. 15 Wat willen leraren dat verdiepende informatie met ze doet? Bijna tweederde van de leraren geeft aan dat verdiepende informatie vooral (nieuwe) kennis aan moet reiken waarvan ze zelf leren, en die ze vervolgens toe kunnen passen in de praktijk, of waardoor ze informatie krijgen over hoe te handelen in de praktijk. Daarnaast zegt ongeveer een vijfde van de leraren dat verdiepende informatie vooral informatie is, die in de praktijk bruikbaar is, waardoor ze beter les kunnen geven. Iets minder dan een vijfde zegt dat verdiepende informatie hen moet verrijken, nieuwe inzichten moet bieden, leerzaam moet zijn en hen bewust moet maken en tot reflectie aan moet zetten, zonder daarbij direct een koppeling naar de praktijk te maken. In tegenstelling tot wat misschien verwacht zou kunnen worden, zijn er weer geen verschillen in wat leraren willen dat deze informatie met ze doet, als gekeken wordt naar hoe ze verdiepende informatie omschrijven. Degenen die in hun beschrijving aangeven dat verdiepende informatie met name over het waarom gaat ( waarom-groep ), antwoorden op deze vraag niet anders als degenen waarvoor verdiepende informatie over het waarom en hoe gaat ( waarom-en-hoe-groep ). Vinden de leraren de informatie bruikbaar voor hun professionele ontwikkeling? Driekwart van de leraren vindt dat de informatie uit het dossier bruikbaar is voor hun professionalisering. Omdat een kleiner deel, namelijk 62 procent van de leraren, aangeeft dat het dossier verdiepend is, zou je hieruit kunnen opmaken dat een dossier niet voor alle leraren verdiepend hoeft te zijn om toch van betekenis voor hun professionele ontwikkeling te kunnen zijn. Uit de toelichting die een deel van de leraren geeft bij deze vraag, blijkt wederom dat hier enerzijds verwezen wordt naar het bieden van in de praktijk bruikbare informatie (in de video s) en anderzijds naar bewustwording en tot nadenken aangezet worden. Sommige leraren merken op dat het voor henzelf niet bijdraagt, omdat de informatie nogal basaal is, maar dat het voor met name starters nuttig kan zijn.