De verhalen van de Sobats van het 3 e Bataljon Garderegiment Prinses Irene.

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "De verhalen van de Sobats van het 3 e Bataljon Garderegiment Prinses Irene. www.indiegangers.nl"

Transcriptie

1

2 De verhalen van de Sobats van het 3 e Bataljon Garderegiment Prinses Irene

3 COLOFON De verhalen van de Sobats van het 3 e Bataljon Garderegiment Prinses Irene tijdens hun uitzending, Samenstelling en redactie: Tini Schuurmans Contactadres: tini.schuurmans@telfort.nl Eerste editie, eerste druk, september 2012 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, door fotokopieën, opnamen, of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de samensteller.

4 De verhalen van de Sobats van het 3e Bataljon Garderegiment Prinses Irene tijdens hun uitzending, Samenstelling en redactie: Tini Schuurmans Met dank aan allen die hebben bijgedragen aan de tot standkoming van dit boek, met name de sobats voor hun prachtige verhalen. Ter nagedachtenis aan alle overleden sobats Dat hun historie met dit boek voor altijd bewaard zal blijven.

5

6 Voorwoord Lt. Hans Drost (ten tijde van de uitzending) De heer Tini Schuurmans heeft mij verzocht een voorwoord te schrijven voor zijn boek De verhalen van de Sobats waarin hij de geschiedenis van het 3e Gardebataljon PRINSES IRENE heeft samengesteld uit boeken en vooral uit bijdragen van sobats in ons eigen contactblad De Plopper, die hij tijdens zijn zoektocht tegenkwam. Tini heeft mij dit gevraagd omdat zijn overleden vader (Toon Schuurmans), net als ik een Indiēveteraan, de gebeurtenissen in de verhalen heeft meegemaakt. Zoals hij in zijn Inleiding schrijft is dit boek gemaakt door de SOBATS zelf voor hun familieleden en vrienden. Ik ben ervan overtuigd, dat zij met plezier deze verhalen lezen en er over praten. Nu de verhalen in boekvorm, zowel op papier als op internet beschikbaar zijn, zijn zij voor belangstellenden eenvoudig te bewaren en te lezen. Naar mijn mening verdient de samensteller bewondering voor het opzoeken en rangschikken van de vele artikelen die hij tijdens zijn zoektocht vond en in een logische volgorde heeft gezet tot een samenhangend geheel. In één zin zou je kunnen zeggen: EEN BOEK VOOR SOBATS DOOR SOBATS Hans Drost Adviseur-Voorzitter Reuniecommisie 3 e Bataljon Garderegiment Prinses Irene

7

8 Inhoud Inleiding... 1 Wat is een plopper eigenlijk?... 2 Marschlied van de 7 December Divisie... 3 Wat vooraf ging aan de uitzending... 4 De geschiedenis van het 3 GRPI... 6 Hoofdrolspelers in het drama Indonesië E.M.-ers van het eerste uur Korporaaltje Jan haalt ouwe koeien uit de sloot! De kwartiermakers Op de Volendam naar Indië Wimpie Welfare En toen kwam de actie Kleine herinneringen Ook door de arme jongens overzee Dagrapporten Sportbelevenissen in Indië Zo maar een dag uit het leven van de Inlichtingendienst De actie bij Masing Gedicht van een sobat De chauffeur van de wedana Tropennacht Humor uit het oude Indië Gezicht op de Gede Het verhaal van Toon Schuurmans Over koks gesproken Geen straf Konvooi-patrouille rond de Poentjakpas De Planter is terug Dagboek van Syts Inah Soldaten cabaret in de tropen

9 Soetidja De Generaal Het verhaal van A. van Haften Kledinginspectie Een brug te ver Gedicht van een soldaat Een pluim voor onze toean kokkie! Uit het dagboek van een hospik De kip Het verhaal van Jan Verhoeven De kleine spion St. Nicolaasfeest in de Rimboe Losse flodders uit een dagboek Jan zag spoken Kerstmis in de tropen Nachtelijke aanval afgeslagen Uit De Bromtol Op patrouille Rust zacht! Dagboek van Jan Soldaat Ontmoeting in Bandoeng (of: niet gedaan, toch schuld) Soldatenkinderen Op tweedaagsche patrouille Het verhaal van Cees Jan Groen Over de post en brieven van het thuisfront Politionele actie Teun Kroes. Een sobat met ongekende talenten! Op wacht Twintig jaar Artikelen uit het Buitenzorgs Dagblad van Bericht van Lt. Kolonel Het verhaal van Cor Boot Onthulling van het E.M. monument en de Parade te Buitenzorg op 30 april Papaja en zware Vannelle

10 Stille Nacht-Vrede Op Aarde Het geheugen van Carl Tuyl Eten(tje) Een dollemansrit op de Poentjak De onderste la Laatste man! Wikken en wegen Het heilig hoekje Er komt een Dominee voorbij Vlagincidenten Personal Memory Associations (ofwel: persoonlijk gereutel) Onze Krib (Ode aan mijn veldbed.) Poeraseda Taal! Een nog niet vergeeld plaatje Over slaap gesproken Slapie! Op de plaats rust! Iets over orde, rust en vrede Tangkuban Parahu Verhuizing Gepeins! Sh..! Weet je nog? Zuzak????? Uit het dagboek van Sytse Steenstra Hoe een vriendin van een veteraan de Indiëtijd beleefde Naar huis In Memoriam Vrienden sterven nooit Afkortingen en verklaringen

11

12

13 Inleiding Dit boek is geschreven door sobats van het 3 e Bataljon Garderegiment Prinses Irene die van 1946 tot 1949 in Indonesië hebben gediend. De meesten van hen waren dienstplichtigen, geboren in Een aantal van hen is nooit teruggekeerd, en voor hen die wel thuiskwamen, zijn deze jaren van grote invloed geweest op hun verdere leven. Ik laat hen hun verhaal hier vertellen; velen van hen hadden veel moeite om de verhalen te delen met familie en vrienden die de tijd daar in de Oost niet hebben meegemaakt. Tijdens de vele reünies die de sobats hebben gehouden kwamen de verhalen wel los. Daar waren ze onder elkaar met kameraden. Zoals een zoon van een sobat op de reünie ooit eens zei: Ik heb hier in een kwartier meer verhalen gehoord dan thuis in 30 jaar. Uiteraard bevat dit boek een overzicht van wat er zich in die jaren in Indonesië heeft afgespeeld om de achtergrond te schetsen. Maar voor mij vormen de persoonlijke verhalen, herinneringen, dagboeken, gedichten en schetsen het hart van dit boek: het is hun geschiedenis die nooit verloren mag gaan. Ik hoop dan ook dat ik hiermee de kinderen en kleinkinderen van de sobats bagage kan meegeven om hun vaders en grootvaders ook in die moeilijke tijd te kunnen plaatsen. Als je 21 jaar bent, dan bepaalt zo n diensttijd een groot gedeelte van je verdere leven. De meeste teksten zijn overgenomen uit De Ploppers van 1978 tot en met 2012 met vermelding van de naam van de sobat voor zover bekend. Enkele teksten zijn uit andere publicaties overgenomen; de bronnen daarvan zijn vermeld bij de betreffende tekst. Voor zover mogelijk is aan de maker of de nabestaanden toestemming gevraagd voor herpublicatie. Tini Schuurmans, zoon van Toean Kokkie Toon 1

14 Wat is een plopper eigenlijk? De naam van het blad is een Nederlandse verbastering van het Maleise woord peloppor, hetgeen letterlijk voorloper betekent. Voorloper van een troepje ongeregeld. Dit contactblad wil de voorloper zijn van iets groots voor onze ongeregelde troep. Maar als jullie een betere naam weten, zeg het ons dan. Tot zover het citaat uit die Plopper van maart Blz. 2. Blijkbaar is er nooit een reactie geweest, hoewel ik me kan voorstellen dat menig Indiëkenner de naam van ons blad wat vreemd zal vinden. Onze tegenstanders van destijds, de nationalisten oftewel de TNI, werden immers ook Ploppers genoemd. Dit overdenkende, heb ik eens in mijn woordenboek gezocht (Kramer Handwoordenboek 1996) naar het woord Plopper en vond op blz. 970 onderaan: 1. plopper: oorspronkelijk door Nederlanders gebezigd scheldwoord voor Indonesische strijders voor de onafhankelijkheid; thans: scheldnaam voor personen van gekleurd ras. 2. plopper: apparaat waarmee men een verstopte gootsteen ontstopt. Nou, dat weten we dus: Plopper is een scheldwoord aan het adres van de vrijheidsstrijders in Indonesië. En verder voor alle gekleurde rassen... Dit laatste vind ik niet leuk. En die ontstopper... neem ik voorkennisgeving aan. Iedereen kent zo n ding: een stok van een halve meter ongeveer met onderaan een meestal rood of oranje gekleurde rubberen zuignap. Zo n ding kunnen we onmogelijk vereenzelvigen met de naam van ons lijfblad! Laten we het er dan maar op houden dat wij met de naam van ons blad een goed bedoeld woord voor ogen hebben en geen scheldnaam! Dus zoals Chris het destijds heeft geïntroduceerd. 2

15 Marschlied van de 7 December Divisie Wij werden geroepen van huis en van haard, Te dienen ons volk en ons land Wij zijn jong en krachtig, vol moed en onvervaard, en houden ons woord steeds gestand! Refrein: Pak aan dan, o jongens, ons volk ziet ons aan, verwacht dat wij doen onze plicht. Zeven December, dat is onze naam, Vooruit, want de taak is niet licht! De Naam van ons corps voor d eer van ons land! Zeven December, dat is onze band. Wij werken voor vrede, voor veiligheid en recht, En helpen een volk uit zijn nood. Begrippen waar iedere jongen voor vecht, En waar Neêrlands kracht uit ontsproot. Eens wappert dan vredig het rood, wit en blauw. Te land, in de lucht en ter zee. Wij kunnen dan juichen, en weten: Onze trouw Bracht Nederland ook weer de vreê 3

16 Wat vooraf ging aan de uitzending Overgenomen uit Koninklijke Nederlandse Brigade Prinses Irene / Garderegiment Fuseliers Prinses Irene door Drs. H.A.R. Smidt Na de capitulatie van Duitsland op 5 mei 1945 was er nog geen einde gekomen aan de Tweede Wereldoorlog. Japan bezette nog steeds Nederlands-Indië. Al tijdens de oorlog was in Londen gewerkt aan een Expeditionaire Macht (EM) ten behoeve van de strijd tegen Japan. Om te beginnen was het van belang dat Nederland een wezenlijke bijdrage leverde aan de bevrijding van Nederlands-Indië. Bij een te grote afhankelijkheid van bondgenoten als Groot-Brittannië, de Verenigde Staten en Australië zouden deze teveel invloed kunnen uitoefenen ten behoeve van hun eigen belangen. In het bijzonder in de Verenigde Staten en Australië heersten anti-koloniale sentimenten. Een hoge prioriteit had daarnaast de bevrijding van de Nederlandse burgers en de krijgsgevangen, die leden in Japanse kampen. De Nederlandse regering moest ten behoeve van Nederlands-Indië Nederlandse troepen uitzenden. Japan had het overgrote deel van het Koninklijk Nederlands Indisch Leger (KNIL) geïnterneerd. Het was de bedoeling om de Expeditionaire Macht ter grote van één divisie tegen de Japanse strijdmacht in te zetten. Daarna zouden vijftien gezagsbataljons overgebleven verzetshaarden in Nederlands-Indië opruimen en de orde en rust aldaar handhaven. De opbouw van de Expeditionaire Macht verkeerde echter in 1945 nog in een pril stadium. In Groot-Brittannië werden in dat jaar enkele honderden Nederlandse officieren en onderofficieren opgeleid voor Indië. De vorming van de gezagsbataljons mislukte. Oorspronkelijk zouden deze bataljons in Australië worden opgeleid. Onder druk van de anti-koloniale publieke opinie aldaar trok de Australische regering in juli 1945 haar aanbod echter in. De algemene verwachting was dat Japan pas medio 1946 verslagen zou kunnen worden. De twee atoombommen op Hiroshima en Nagasaki zorgden echter voor een onverwacht snelle overgave van Japan op 15 augustus Dit veranderde de situatie in Nederlands-Indië drastisch. Twee dagen na de Japanse capitulatie namen de Indonesische nationalisten hun kans waar. De belangrijkste leiders, Soekarno en Hatta, verklaarden de Republik Indonesia onafhankelijk. Nederlands-Indië was kort tevoren toegewezen aan Britse Gemenebest-troepen, die nu dus de overgave van de Japanse bezettingstroepen in dit gebied moesten regelen. Groot-Brittannië had echter weinig troepen ter beschikking. Bovendien probeerde de Britse opperbevelhebber van de geallieerde troepen in Zuid-Oost Azië, Lord admiral L. Mountbatten, Groot-Brittannië zoveel mogelijk buiten het Nederlands-Indonesisch conflict te houden. Op Java bezetten de Britten daarom in de loop van oktober 1945 alleen Batavia, Buitenzorg, Bandoeng, Semarang en Soerabaja. Verder landden er Britse troepen te Padang, Medan en Palembang op Sumatra. In deze steden zouden dan de burgers en krijgsgevangenen verzameld moeten worden, die zich nog steeds in interneringskampen in het binnenland bevonden. Australische troepen bezetten de overige eilanden in de Nederlands-Indische archipel. In de onbezette gebieden op Java en Sumatra verstevigde de Indonesische Republiek vrijwel ongestoord haar gezag. De Nederlandse regering wenste echter het staatsverband met Indië naar eigen inzicht te hervormen. Het beschermen van de Nederlandse economische belangen in Indië stond daarbij voorop. Hieraan lag onder 4

17 meer de gedachte ten grondslag dat Nederland Indië nodig had bij de wederopbouw van het Rijk in Europa. Bovendien werden de leiders van de Republiek Indonesië beschouwd als collaborateurs met de Japanners. De ervaringen die Nederland in de Tweede Wereldoorlog had opgedaan speelden bij deze beeldvorming een belangrijke rol. Eind februari 1946 bereikten Britse en Nederlandse autoriteiten overeenstemming over de geleidelijke overname van de Britse posities door Nederlandse troepen vanaf maart Op 30 november 1946 vertrokken de laatste Britse troepen uit de archipel. Tot die tijd bleven de Nederlandse troepen onder geallieerd bevel. Op aandrang van de Britten en vanwege de politieke en militaire kracht van de Republikeinen opende de Nederlandse regering in 1946 onderhandelingen met vertegenwoordigers van de Republiek Indonesië. De onderhandelingen tussen luitenant gouverneur-generaal H.J. van Mook en de Republikeinse premier S. Sjahrir in april 1946 op de Veluwe mislukten echter. Nieuwe onderhandelingen waren al gestart toen een wapenstilstand werd gesloten op 14 oktober Beide partijen stelden demarcatielijnen vast, waarachter ze zich terug zouden trekken. Het Nederlandse plan was Indonesië om te vormen tot een federale staat. De onder Nederlandse controle staande buitengewesten (de Grote Oost en Borneo) zouden worden verenigd in de deelstaten Oost-Indonesië en Borneo. Deze deelstaten zouden een tegengewicht moeten vormen tegen de Republiek, die een van de deelstaten van de Verenigde Staten van Indonesië zou vormen. Deze federale staat zou soeverein worden, maar binnen de Nederlands-Indonesische Unie banden met Nederland blijven houden. De onderhandelingen resulteerden op 15 november 1946 in het akkoord van Linggadjati, dat op 25 maart 1947 geratificeerd werd. Nederland erkende daarbij het feitelijk gezag van de Republiek over Java en Sumatra. De Republiek ging op zijn beurt akkoord met het Nederlandse federatieplan, omdat het op deze manier snel de soevereiniteit hoopte te realiseren. Het akkoord van Linggadjati werd echter door beide partijen verschillend geïnterpreteerd. Dit kwam vooral door de discussies achteraf. De Nederlandse regering en de Tweede Kamer kleedden het akkoord aan met diverse toelichtingen, waardoor Nederland in feite de overeenkomst op eigen houtje ingrijpend wijzigde. Zonder deze compromissen zou het Nederlandse parlement de overeenkomst niet hebben goedgekeurd. Ook de Republiek ging op dezelfde wijze met het akkoord om en gaf haar eigen interpretatie aan het akkoord. Ondertussen ging de opbouw van de Expeditionaire Macht in versneld tempo door. De regering besloot om dienstplichtigen van de lichting 1945 op te roepen. In april en mei 1946 kwamen deze mannen onder de wapenen. Op 1 september volgde de oprichting van de C-Divisie, ofwel de le Divisie 7 December. Tot 1949 zou nog de oprichting van de D- en E-Divisie (respectievelijk de 2e Palmboom -divisie en de 3e Drietand - divisie) en diverse zelfstandige brigades volgen. Het opkomen van de eerste lichting van 1945 maakte het noodzakelijk een aantal vredesonderdelen te vormen. Zo werden op 15 april 1946 vijftien infanterieregimenten (wederom) opgericht, waaronder het Regiment Prinses Irene (RPI). De regimenten waren bestemd om de bataljons dienstplichtigen voor Indië op te leiden. De regimenten werden hiertoe ondergebracht bij infanteriedepots. Het nieuwe Regiment Prinses Irene werd bij het 2e Infanterie Depot te Arnhem geplaatst. De staf- en 5

18 ondersteuningscompagnieën werden opgeleid in de Menno van Coehoornkazerne en de drie tirailleur-compagnieën ontvingen hun opleiding in de Saksen-Weimarkazerne. Deze opleiding duurde ruim vijf maanden. De eerste drie maanden vond de basisopleiding plaats. Daarna kregen het kader en de manschappen gescheiden een twee maanden- durende vervolgopleiding. Het leger dat in deze jaren uit de grond gestampt werd, kende vanzelfsprekend vele moeilijkheden. Vanwege het gebrek aan tijd, materieel en soms ook instructeurs, was de opleiding vrij summier. De ervaringen uit de Tweede Wereldoorlog tekenden daarbij de opleiding. Pogingen om de opleiding op de tropische Indische omstandigheden te enten, stootten op praktische problemen. Het 5e bataljon Regiment Prinses Irene oefende bijvoorbeeld de techniek van het doorschrijden van het Indonesische oerwoud op het voetbalveld, hetgeen toch wel een erg groot beroep deed op het inlevingsvermogen van de recruten. De opleiding werd geacht te worden voortgezet in Indië, maar in de praktijk kwam hier pas vanaf 1948 wat van terecht. Vooral de eerste Indiëbataljons hadden de praktijk als (harde) leerschool. De geschiedenis van het 3 GRPI Vivere, mi Lucile, militare est (Om te leven, mijn beste Lucilius, moet je een soldaat zijn Seneca) L. van Dorp Om in een kort bestek, als mij geboden wordt, buitenstaanders een indruk te geven van de wisselvalligheden en gebeurtenissen, waaraan een bataljon te Velde zo rijk is en die het reeds zo mannelijke en soldateske bestaan in de tropen, nog feller kleuren, zodat een diensttijd onder deze omstandigheden voor elk een onvergetelijke episode in zijn leven blijft, is een moeilijke opgave. Ik zal er daarom ook niet in slagen U warm te krijgen voor de soldatenromantiek, (in de gunstige zin des woords, want deze is hier hard), aangezien de papierruimte voor dit doel zeker de omvang van een moderne trilogie zou vergen. Hoe gaarne ik U uitvoerig in bonte afwisseling zou willen vertellen van het onbezorgde kazernebestaan, eentonige zeereizen, gevaarvolle acties, het binnentrekken in overwinningsroes van door ons bevrijde gebieden, spannende avond- en nachtpatrouilles, teleurstellende demobilisatieberichten, martiale parades, troepenverplaatsingen, kamp- en wegbeschietingen, het sneuvelen van goede kameraden, naast het uitreiken van onderscheidingen voor moed en dapperheid enz. enz., ik zal mij dienen te bepalen tot een summiere opsomming van de voornaamste feiten. Toch zal elke soldaat (dit begrip in de ruimste zin; ieder officier is ook soldaat) het op prijs stellen, indien U, door deze povere opsomming iets begrijpt en weet van zijn leven onder de tropenzon; hij heeft dan aanknopingspunten en indien U dan belangstelling toont, zal hij spreken. 6

19 Het was 8 mei 1946 dat de Nederlandse Spoorwegen voornamelijk uit Zeeland, Noord- Brabant en Limburg grote groepen jongemannen naar Arnhem vervoerden, welke die dag voor onbepaalde tijd het ouderlijk huis verwisselden met de Menno van Coehoorn- of de Saxen- Weimarkazerne en aldaar ingelijfd werden bij het Regiment Prinses Irene. Zij waren bestemd om als 3e Bataljon uitgezonden te worden naar Indië, teneinde daar met krachtige hand orde en veiligheid te herstellen en mede te werken aan de voorbereiding van een nieuwe staatkundige structuur, gebaseerd op het Koninklijk woord van 7 December Daar de Commandant, de (thans) Luitenant-Kolonel Mr. S.L.F. de Hartogh, overige officieren en kader de overtuiging hadden, dat in de eerste plaats alleen een deugdelijk militair apparaat redding in Indië kon brengen, waarvoor een intensieve opleiding onontbeerlijk was, werden deze jongemannen in 5 1/2 maand geestelijk en lichamelijk zo geoefend dat, hoewel de opleiding bij vertrek naar Indië nog lang niet voltooid was, ieder met een gerust hart de toekomstige moeilijkheden onder ogen durfde zien. Denk echter niet lezer, dat iedereen dit alles vanzelfsprekend vond. Persoonlijke gevoelens en onwil moesten overwonnen worden, veel wanbegrip recht gezet en een hardnekkige strijd werd gevoerd tegen allerlei onvaderlandslievende en misdadige propaganda. Echter op 16 oktober 1946 ging het bataljon scheep, met iets van de geest van Jan Pietersz. Coen in zich, (niet voor niets draagt ieder van ons het wapen van de door Coen op de puinhopen van Jakarta gestichte stad Batavia, op de mouw), en dat deze geest nog aanwezig is, blijkt hieruit, dat na alle desillusies en eindeloze, voor de soldaat onbegrijpelijke politieke handelingen, ieder nog kan zeggen: Ende desespereert niet. Het bataljon debarkeerde na een vrij eentonige reis zonder enige accommodatie aan boord, op 13 november 1946 te Tandjong Priok. Om onmiddellijk goed te beginnen werd het bataljon rechtstreeks vervoerd naar het Poentjak gebied. De Staf werd gevestigd te Tjipajoeng en voorts compagnieën te Gadok, Megamendoeng, Broedjoel, Tjisaroea en op de Poentjakpas. De taak was een gedeelte, ongeveer tussen Buitenzorg en Patjet, van het nog niet geheel gepacificeerde gebied (voornamelijk een strook van 5 km. N. en Z. van de grote weg Batavia Bandoeng, zoals was vastgesteld op de Linggadjati-overeenkomst) zo te beveiligen, dat de dagelijkse, grote konvooien tussen genoemde steden ongestoord konden plaats vinden. (Zie schets No. 1). Dit goederenvervoer in konvooien, vaak bestaande uit meer dan 200 vrachtwagens, moest op deze wijze plaats vinden, daar ons nog geen spoorlijn in handen was. In dit verband een woord van hulde aan het personeel van de A.A.T., dat zijn moeilijkheden en gevaren bij de uitvoering van deze taak niet slechts ontkende aan de onveiligheid van sommige gebieden, maar ook aan de uitermate gevaarvolle 7

20 weggedeelten, waar deze door de bergen, met talloze scherpe bochten, steile hellingen en diepe ravijnen voerden, zodat het uiterste van de rijvaardigheid der chauffeurs gevergd werd. Het Bataljon 1-4 R.I., dat in bovenomschreven gebied lag en ons zeer kameraadschappelijk ontving, werd onze mentor en heeft het bataljon op voortreffelijke wijze ingewijd in de oorlogvoering in de tropen; daarna is de opleiding door onszelf tot het begin van de Eerste Politionele Actie systematisch voltooid. De vuurdoop ontvingen velen reeds vóór deze actie. Het gebied Z. van de weg was onrustig en werd voortdurend onveilig gemaakt door rampokkende benden en infiltrerende vijandelijke troepen. De bevolking klaagde aanhoudend over deze toestand, zodat in samenwerking met 1-4 R.I. en Infanterie I (KNIL) op 12 december 1946 een actie uitgevoerd is in de omgeving van Masing. De vermelding van het voortreffelijk optreden van de (toen nog) Vaandrigs A.B. Hendriks en L. Baerends, welke respectievelijk optraden als Commandant rechter- en linker-flankdekking, is hier op zijn plaats. De gunstige nawerking van deze actie bleek zeer duidelijk, daar na enige weken de bevolking terugkeerde en de sawahs weer begon te bewerken, zodat de welvaart zienderogen toenam. Begrijpt dat het voor een soldaat prettig is, wanneer hij de onmiddellijke resultaten van zijn optreden ziet? Ondertussen kostte in een ander gebied de opruiming van rebellen, tijdens een nachtelijke actie op 25 nov. 46 aan de Commandant van de 3e Compagnie, de Majoor B. H. J. Callenbach, het leven; ook kwam bij de le Compagnie ten gevolge van een noodlottig ongeval op 27 Nov. 46 de Korporaal W. M. Koot om het leven. Zij werden te Buitenzorg begraven. Gedurende deze tijd stond het bataljon onder bevel van de Commandant W-Brigade, doch omstreeks de jaarwisseling verliet 1-4 R.I. het vak en werd 3-Regiment Prinses Irene onder de Commandant van de le Infanterie Brigade Groep gesteld. Een vermeldenswaardige actie volbracht de le Compagnie nog op 11 april Reeds enige malen ontvingen eigen patrouilles, wanneer zij de N.O. punt van het vak controleerden, op eigen gebied vijandelijk infanterie-vuur, afgegeven door Hizboellahstrijdgroepen, welke de demarcatielijn overschreden hadden en op ons gebied zelfs versterkingen hadden aangebracht rondom en in de kampongs Tjiardja en Bab. Tjiardja. Het was toen evenals thans: overeenkomsten en daarop vastgestelde grenzen hebben voor deze tegenstander de waarde om ze te schenden en te overschrijden. Het bereiken van genoemde kampongs was op zichzelf reeds een tour de force, want de weg daarheen leidde door het zware, bijkans onbegaanbare gebied van de Poentjak-omgeving. Doch, gedrag en optreden van de vijand diende getuchtigd te wonden en dit is dan ook grondig gebeurd. Na een gevecht van ongeveer 1½ à 2 uur, waarbij de vijand zich langzaam terugtrok in N.richting en tenslotte de vlucht nam met achterlating van enige gesneuvelden, was dit gebied gezuiverd. De versterkingen zijn door ons onbruikbaar gemaakt en de merkassen (legeringsplaatsen; soms hoofdkwartieren) vernietigd. In die streek zijn nadien geen moeilijkheden meer voorgekomen. Maar ook op andere wijze stemde het optreden van het bataljon tot voldoening, n.l. toen de bevolking van Bodjong-Koneng verzocht om militaire bescherming gedurende de tijd van het binnenhalen van de rijstoogst, opdat deze niet in handen zou vallen van rovers en onwettige foerageurs van de Republikeinse troepen, die wel vorderden, doch niets of nauwelijks iets betaalden. Natuurlijk is aan dit verzoek voldaan en een peloton ander commando van een officier heeft gedurende ruim vier weken deze taak uitgevoerd 8

21 tot dankbaarheid van de bevolking, want 12 ton rijst kon ongestoord worden geoogst. Bovendien maakte een patrouille op 31 maart 1947 toen zij energiek optrad tegen een poging tot rampok, 4 karabijnen en een handgranaat op de vijand buit. In deze periode valt nog te noemen het bezoek van de Chef van de Generale-Staf, de (toen) Luitenant- Generaal Mr. H.J. Kruls, aan de troepen in Indië, waarbij ook 3-Regiment Prinses Irene geïnspecteerd werd; het overlijden van de Sergeant H.J. van Leeuwen op 27 mei 1947 ten gevolge van tyfus; de sportieve prestatie geleverd door een patrouille van de Ondersteunings-Compagnie om de ongeveer 3000m. hoge top van de Goenoeng Pangrango te beklimmen en de niet minder sportieve beoefening door velen van de wilde zwijnenjacht, hetzij tijdens patrouilles, hetzij in de vrije tijd, waarbij menig varken verschalkt werd, dat dan als welkome aanvulling en afwisseling op het dagelijkse rijstmenu, ter tafel kwam. Omstreeks juni was ons gehele vak rustig, en constateerde iedere soldaat met eigen ogen hoe welvaart en veiligheid door zijn optreden gevestigd was en hij verlangde zijn werk uit te breiden. Zo brak tenslotte de 21e juli aan, de dag van het uitbreken van de Eerste Politionele Actie, met voor ons de opmars naar Soekaboemi en als belangrijkste gevechtsdoel de verovering van de spoorweg Buitenzorg Soekaboemi Tjiandjoer. Het in handen krijgen hiervan was van groot militair en economisch belang, want de reeds eerder genoemde, grote A.A.T.-konvooien kwamen hiermede te vervallen en alle vervoer zou eenvoudiger en goedkoper per trein kunnen geschieden. 3-Regiment Prinses Irene had de eervolle taak als voorste bataljon langs de spoorweg van Masing naar Tjibadak op te rukken. (Zie schets No. 2). Door de vele coupures, boomversperringen en vernielde bruggen, was het niet doenlijk voertuigen, zowel per as als op rupsbanden, mede te voeren, zodat het voor het bataljon een zuivere infanterie actie werd, waarbij alle tactische problemen op infanterie wijze opgelost werden. De troep was echter goed geoefend, had voldoende terreinkennis en schietvaardigheid en het moreel was uitstekend. Deze operatie bewees weer overtuigend een oude stelling, n.l. dat er geen slechte soldaten zijn, indien de leiding maar goed is. Behoudens genoemde factoren, was Mars ons bovendien gunstig gezind, zodat het bataljon zonder ongelukken na te uur gestart te zijn van Masing, te uur Tjigombong bezet had, te uur Tjitjoeroeg passeerde, en te ongeveer uur Paroeng Koeda bezette, alwaar gebivakkeerd werd. De volgende dag werd Tjibadak bereikt, dat ons enige dagen als kantonnement diende, waarna het bataljon tenslotte naar Soekaboemi opmarcheerde en dit op 24 juli te uur binnentrok. Het is geen grootsprekerij te beweren dat de inheemse bevolking ons overal zeer 9

22 welwillend en hoopvol ontving, terwijl de Chinese bevolkingsgroep duidelijk liet merken, dat onze komst voor hen de dag der vrijheid betekende. De entree van Soekaboemi bood overigens de naargeestige aanblik aan ieder bekend van de vele oorlogsfoto s der laatste jaren: rokende en smeulende puinhopen, verwoeste gebouwen en geplunderde huizen. De T.N.I. voerde zijn bedreiging t.a.v. de tactiek der verschroeide aarde grondig uit. Voorlopig bezette 3-Regiment Prinses Irene Soekaboemi en omgeving, en het was vooral deze streek, die in de toekomst nog handen vol werk zou geven, om haar van vijand te zuiveren. Tijdens gevechten bij de belangrijke en later zo berucht geworden Lampegan-tunnel, ten 0. van Soekaboemi, sneuvelden op 25 Juli 1947 de soldaten G.S. Hoekstra en L.H. Hoogland, terwijl dezelfde dag de soldaat G. Jochems elders om het leven kwam. De beide eersten werden te Tjiandjoer, de laatste bij Soekaboemi begraven. Eind juli kreeg het bataljon opdracht Soekaboemi te verlaten en het gebied Tjiandjoer en omgeving van de 3e Infanterie Brigade Groep over te nemen en te zuiveren van vijand. Dit werd voor allen een zware tijd, want vele goed bewapende benden zwierven rond Tjiandjoer, een van ouds beruchte en roerige streek, en actieve strijdgroepen van de tegenstander trachtten herhaaldelijk en op vele plaatsen in de grensgebieden te infiltreren. Reeds in de nacht van 30 op 31 juli werd het bivak Tjibeber van de 2e Compagnie, geattaqueerd door een groep van ongeveer 200 man, waarbij Japanners en Brits-Indiërs de leiding hadden. De aanval werd afgeslagen, waarbij de vijand 25 gesneuvelden achterliet en ongeveer 40 gewonden had. Het kwam de 2e Compagnie helaas ook te staan op een verlies van 3 der onzen, getroffen door dumdumkogels, n.l. de korporaal G. van der Ploeg, de soldaat le klas W.B.H. Meeuwsen en de soldaat A.F. van Hilst. Ook deze werden te Tjiandjoer ter aarde besteld. De Tjiandjoertijd was een periode van voortdurend patrouilleren, het arresteren van leiders van een vijandelijke ondergrondse organisatie en het voeren van een reeks van kleinere acties, die, hoewel minder opzienbarend dan grote veldtochten, voor de lagere Commandanten naar verhouding even moeilijk zijn als de voorbereidingen van grootscheepse operaties door de Generale-Staf, en voor de soldaat even gevaarlijk en inspannend. Immers, het zware en woeste terrein, tegenover een vijand die hier volkomen thuis is en zelden met open vizier strijdt, doch altijd uit hinderlagen en op allerlei andere sluwe en arglistige wijzen optreedt, vergt lichamelijk en geestelijk het uiterste van iedere militair om elke dag weer bij de uitvoering van zijn taak de loerende dood te ontsnappen. En toch...het geeft kleur aan het leven, het geeft een sportieve opwinding om voortdurend the struggle for life te moeten voeren. Een regelmatig passief bestaan van afgepaste kantoor- of fabrieksuren, een partij voetbal daarna en tot slot een bioscoopbezoek is onder de hier geschetste omstandigheden ondenkbaar. Niet dat er niet gevoetbald werd, doch de aanwezigheid van een bren onder hand bereik was vaak gewenst; ook werd er wel naar een bioscoop gegaan, doch er werd ernstig rekening gehouden met het feit dat de tegenstander ons dit verzetje niet gunde, dus... met geweer en bren naar de film. Nooit gaat men ongewapend uit, want altijd dient men op lijfsbehoud bedacht te zijn. Steeds activiteit. Misschien lezer, is het U thans een weinig duidelijk, wat ik bedoel met het citaat, dat ik aan het hoofd van dit verslag aanhaalde. Ondertussen, men zag de normale toestand langzaam terugkeren, de bevolking kreeg weer vertrouwen en begon haar landbouwbestaan weer op te vatten; Nederlandse en buitenlandse cultuurondernemingen kwamen weer in bedrijf, kortom de soldaat aanschouwde wederom de eerste resultaten van de pacificatie door zijn optreden. 10

23 Vermeldenswaardige acties in deze strijd zijn nog de bevrijding van Pangkalan (20 km. N. van ons gebied), uitgevoerd door twee Compagnieën plus een sectie 3 Inch- Mortieren te paard, van 8 tot 11 september en de deelname met twee pelotons aan de bezetting van Soekanegara (30 km. Z van ons. vak) tezamen met 3-Regiment Jagers, omstreeks 20 September. Rondom het bataljonsvak bevonden zich echter grote vijandelijke concentraties, waarbij om deze op te ruimen zowel door de eigen Brigadecommandant als door Commandanten van aangrenzende K.L. en K.N.I.L.-onderdelen, een beroep gedaan werd op de wapens van 3-Regiment Prinses Irene. Dit leidde tot de befaamde acties Goenoeng Haloe en Tjiwedé, welke campagnes onuitwisbare roem aan het bataljon geschonken hebben. De succesvolle actie naar Goenoeng Haloe en omgeving (een gebied Z.O. van het onze) begon op 13 oktober en werd door nagenoeg het gehele bataljon uitgevoerd, gesteund door een batterij artillerie, en vliegtuigen bestemd voor verkenning en foeragering uit de lucht. Het was tactisch een zeer interessante operatie, waarbij het te bezetten gebied door sterke gevechtsgroepen gelijktijdig uit vier verschillende richtingen binnengerukt werd, zodat het actiegebied als het ware in stukken gesneden werd, de samenhang tussen de vijandelijke strijdgroepen hierdoor werd opgeheven en dientengevolge de tegenstand spoedig gebroken was; in bescheiden mate is de tactische opzet van deze actie te vergelijken met de verovering van Polen door Duitsland in (Zie schets No. 3). Deze actie kostte ons 4 gewonden. De vijandelijke strijdgroep leed echter zó grote verliezen, dat ze uit woede daarover, na de Renvilleovereenkomst, weigerde zich te melden. Op 17 oktober was het gebied geheel bezet en tot 10 november 1947 bleef het bataljon aldaar ter zuivering en pacificatie. De Divisiecommandant betuigde het Bataljon voor deze actie zijn bijzondere tevredenheid. Doch reeds wachtten 3-Regiment Prinses Irene nieuwe lauweren. In het schier ontoegankelijke Preangerbergland, Zuid van de zojuist beschreven, door ons bevrijde streek, lag het belangrijke ondernemingsgebied van Sperata en de Patoehalanden. Dit gebied was in handen van de beste vijandelijke troepen en bracht ons in gevecht met een bataljon, bestaande uit Indonesische studenten met een hoog moreel en aangevoerd door, van hun standpunt gezien, goede officieren. De toegang tot dit gebied werd beheerst door een sterke en tactisch uitermate gunstige positie in een bergpas, waarvan de pogingen, door andere onderdelen reeds ondernomen om deze stelling te nemen, op niets uitgelopen waren. Het was wederom 3-Regiment Prinses Irene, die de eervolle doch moeilijke opdracht ontving, thans deze stelling te vermeesteren, het ondernemingsgebied te zuiveren van vijand en daarna te bezetten. De actie werd uitgevoerd door twee compagnieën tirailleurs, het carrier-peloton twee secties 3 inch mortieren, een peloton pioniers en 11

24 gesteund door een batterij artillerie en gevechtsvliegtuigen. De tactische opzet was dat één compagnie een omvattende beweging zou maken teneinde de vijand in de rug, tenminste in de flank te komen, terwijl de andere compagnie die tegenstander aanvankelijk in front zou binden met behulp van artillerie en vliegtuigen, en ten gevolge; van dit vuuroverwicht te land en in de lucht, mede door de tactische manoeuvre van de eerstgenoemde compagnie de stelling zou vermeesteren en daarna doorstoten. (Zie schets No. 4). Op 11 november arriveerden de deelnemende troepen te Tjiwedé en in de prille morgenuren van 12 november verlieten de gevechtskolonnes de uitgangsstellingen. De operatie is volgens plan verlopen, doch ten koste van grote lichamelijke en geestelijke inspanningen. De compagnie, welke tegen de stelling optrok ondervond hardnekkig verzet en slaagde er eerst te ongeveer uur in, krachtig gesteund door artillerie- en mortiervuur, de pas te doorbreken en door te stoten. De andere compagnie heeft zijn opmars door bijkans onbegaanbaar oerwoud moeten uitvoeren, alvorens zij contact kreeg met de eerstgenoemde compagnie. Daarbij voerde de vijand op uitstekende wijze het vertragend gevecht; voorts was de weg op vele punten versperd door omgehakte zware bomen en wegcoupures en tenslotte was er de onaangename omstandigheid dat het nagenoeg de gehele dag, tot de duisternis inviel, stortregende. Dit belemmerde allerlei werkzaamheden, vooral de berichtgeving, en schakelde de radioverbinding geheel uit. Die dag had het bataljon één gesneuvelde: de korporaal M. Ham, en twee gewonden. Daarna was de grootste tegenstand gebroken en was het mogelijk, na bivakkeren in de open lucht, de volgende dag het gebied in sneller tempo te bezetten. Op 16 november werd het door ons bevrijde en daarna bezette gebied, overgegeven aan 3-Regiment Stoottroepen. De Bataljonscommandant, heeft de deelnemers zijn grote tevredenheid betuigd voor hun moed en volharding bij de uitvoering van deze relatief moeilijkste opdracht, welke het bataljon uit te voeren heeft gehad. Hierna werd 3-Regiment Prinses Irene overgeplaatst naar het Bantamfront, waarbij het stafkwartier te Buitenzorg werd gevestigd. In dit gebied was nog enige bendeactiviteit en in het Bantamse, tegen en op onze W. grens zaten vijandelijke strijdgroepen. De reputatie, die na de overwinning op het studenten-bataljon ons vooruitging, was van dien aard, dat de vijand zijn voorposten schielijk terugtrok zodra het bataljon zijn posities rond Buitenzorg bezet had. De periode in het Buitenzorgse kenmerkte zich niet door grote gebeurtenissen voor het bataljon. Had het jaar 1947 zijn hoogte punten in min of meer grote acties, 1948 stond in het teken van pacificatie door onafgebroken patrouillegang, welke taak echter niet minder zwaar is, want het optreden tegen kleinere benden en de handhaving van de nader te bespreken Status-quo lijn vergde een ongekende krachtinspanning. Namen 12

25 van bendeleiders als: Sachroni, Mad Kanan, Partai en de commandant van het Hizboellah-bataljon in Bantam: Soleh Iskandar, zijn voor het Bataljon bekende klanken uit deze tijd en deze streek. Zo liep ook het jaar 1947 ten einde, nadat nog op 7 december, (naamdag van de Divisie) vertegenwoordigers van het Bataljon te Bandoeng afgevaardigd waren bij de herdenking en de kranslegging ten behoeve van gevallenen. Op de le Kerstdag werd het Bataljon bezocht door Z.E. de Minister President Dr. W. Drees en Z.E. de Minister van Overzeese gebiedsdelen J. Jonkman, welke beiden onverwachts op een der verre buitenposten aanwezig waren, juist na afloop van de Kerstdienst. Het is niet nodig te accentueren, dat in het algemeen deze feestdagen en de jaarwisseling niet de prettigste dagen zijn voor de soldaat overzee in deze omstandigheden, doch zij behoren tot de vele andere moeilijkheden, welke hij op bewonderenswaardige wijze verwerkt en overwint. Het jaar 1948 begon met sabotage door de vijand in de vorm van het doorknippen en gedeeltelijk wegnemen van telefoondraden, in de omgeving van Djamboe en Leuwiliang, terwijl op 10 januari een handgranaataanval plaats vond, gemunt op het detachement van de Inlichtingen Dienst te Leuwiliang, waarbij gelukkig geen slachtoffers vielen. Om aan een en ander een eind te maken werd de pasar aldaar gesloten en een bepaald gebied geëvacueerd; dit werkte effectief. Tegelijkertijd opereerden verscheidene benden, waarvan de voornaamste van Sachroni, onmiddellijk Noord, Oost en Zuid van Buitenzorg met de bedoeling de omgeving van de stad onveilig te maken. De toestand werd van dien aard, dat eerst een reeks van kleine acties nodig waren en tenslotte één op grote schaal, om aan deze roverspraktijken een einde te maken. Hoewel Sachroni niet gevangen werd, achtte deze het toen toch raadzaam naar elders uit te wijken. Op 17 januari werd voor de derde maal het Staakt Vuren afgekondigd op de Renvilleovereenkomst, waarbij voorts o.a. status-quo lijnen vastgesteld werden en de tegenpartij er in toestemde de verschillende, moeilijk te bereiken gebieden door hun aldaar achter gebleven strijdgroepen te doen ontruimen; tevens werd aan weerszijden van een status-quo lijn een bepaald gebied gedemilitariseerd, in welke strook zich van geen der beide partijen militairen mochten bevinden. De status-quo lijn werd aangegeven door borden, geplaatst door patrouilles, samengesteld uit Nederlandse en Republikeinse militairen. Het vaststellen van de plaatsen der borden en die uitvoering heeft heel wat voeten in de aarde gehad. Verschillende besprekingen met de tegenpartij vonden plaats aan de status-quo lijn en steeds in tegenwoordigheid van militaire waarnemers van de Commissie van Goede Diensten. Veel resultaat heeft ook deze overeenkomst niet opgeleverd, want de bestandschendingen nadien waren legio. Onderwijl was de situatie toch zo, dat op 7 mei een polikliniek geopend kon worden te Nanggoeng, vlak tegen de Bantam-grens, welke zeer veel belangstelling trok bij de Inheemse bevolking en aanvankelijk soms 800 patiënten per week telde. Natuurlijk kon deze polikliniek slechts gehouden worden onder militaire bescherming. Later nam de belangstelling af, toen de tegenpartij de patiënten (waarvan velen van over de grens kwamen) gelastte de gelegde verbanden af te doen om ze daarna zelf te gebruiken en de voormalige bezitters te molesteren omdat deze ze ontvangen hadden uit handen van de Nederlanders. Tenslotte kwamen ze nog slechts injecties halen, want die waren onzichtbaar. Op 31 maart overleed ten gevolge van een ziekte de soldaat F. Lüpschen; hij werd te 13

26 Batavia begraven. Gedurende half april tot half mei werden enige compagnieën belast met de tropenopleiding van uit Nederland kort geleden gearriveerde militairen van 5-7 R.I. Vanzelfsprekend beschouwden de veteranen van 3-Regiment Prinses Irene aanvankelijk de nieuw aangekomenen nog als broekjes, maar de vriendschap was spoedig gesloten en het verblijf van 5-7 R.I. strekte beide onderdelen, gastheer en gast, tot grote voldoening. 3-Regiment Prinses Irene omdat zij kennis uit ervaring mocht overdragen aan een jonger onderdeel, 5-7 R.I. omdat zij in staat werd gesteld op effectieve wijze praktijk op te doen; 5-7 R.I. vertrok met lood in de schoenen weer naar Batavia. Dezer dagen kwam ook het Koninklijk Besluit af, waarin het H. M. de Koningin behaagde om het Regiment Prinses Irene, evenals de Regimenten Grenadiers en Jagers, met ingang van 1 Juni 1948 te benoemen tot Garderegiment. Hoewel de Nederlander in het algemeen niet te koop loopt met zijn gevoelens en eigenlijk wars is van uiterlijk vertoon, is het toch een vaststaand feit, dat ieder militair van het bataljon, van welke rang ook, er trots op is Gardesoldaat te zijn. Ondertussen werd de vijand vrij actief en hoewel niet massaal optredend, verstoutte deze zich toch om verschillende malen enige onzer kampementen te beschieten o.a. Djamboe, Poeraseda, Tjibening en Kratjak. Dit gebeurde altijd op zo grote afstand en van aldus gekozen terreinpunten, dat hijzelf niet het minste gevaar liep. Het is enige malen gebeurd, dat tijdens sportbeoefening plotseling de kogels over het veld floten; onmiddellijk nam ieder zijn opstelling in, zoals dit was vastgesteld in een alarmregeling en werd de vijand onder vuur genomen. Na enige tijd nam de vijand de wijk en was de rust weergekeerd; de sportbeoefening werd voortgezet en s avonds tijdens het klaverjassen in de kantine was er weer stof tot conversatie. Het soldatenleven. Op 19 juni echter sneuvelde de korporaal N.G. van de Heuvel bij een wegbeschieting door een bende, toen hij s avonds op een 3-tonner terugkeerde van een bioscoopbezoek te Buitenzorg. Hij is ook aldaar begraven. De soldatendood. Hoewel daarmede onze strijdmakker niet terug was, verschafte het toch een zekere menselijke voldoening, dat op 27 juni de dader door een patrouille gevangen werd en zijn straf niet is ontgaan. De tegenstander die zijn actiegebied vooral zocht op de moeilijk te bereiken en zwaar begroeide hellingen van de Salak en vandaar de bevolking terroriseerde en op deskundige wijze van haar rijst afhielp, werd door ons ook bestreden met de methoden uit de Kleine Oorlog, vooral door nachtelijke hinderlagen; enige malen ook door middel van wat grotere acties indien de inlichtingen positief plaatsen aangaven waar rampokkers of bendenconcentraties aanwezig waren. De activiteit bleek hieruit, dat omstreeks de periode juli - oktober, geen patrouille het terrein inging, richting Tjiasmara, Goenoeng Menir, Salak-helling, of ze kwam in vuurcontact met de vijand. Deze tegenstander schoot altijd van een respectabele afstand en was een meester in het terugtrekken. Enige malen is hij echter met straffe hand getuchtigd n.l. bij de acties naar Pasir Ipis op 28 augustus en naar Goenoeng Menir op 30 september. De korporaals C. van der Dries en H.W. Hoek, optredend als patrouille-commandant, hebben zich in die tijd respectievelijk te Tjisaroea op 7 september 1948 en te Tandjongsari op 11 september 1948 zo onderscheiden door beleid, koelbloedig optreden en kordaatheid, dat zij later bijzondere tevredenheidsbetuigingen ontvingen van de Commandant van het Leger in 14

27 Indonesië, welke voor het front van de troep plechtig uitgereikt zijn. Uiteraard en helaas is de viering van de Kroningsfeesten van 1 tot 6 september, zoals deze in Nederland gevierd zijn, het bataljon voorbij gegaan. In de meeste kampementen werd een en ander entre-nous gevierd en wij namen deel aan de op 6 september te Buitenzorg gehouden grote parade en defilé. Op 1 november luidden de bevelen: troepenverplaatsingen. Wederom een onbekende toekomst, nogmaals andere gebieden, nieuwe avonturen lokten weer. Dit maal wisselde het bataljon met 4-8 R.I., welk onderdeel het gebied Oost van Batavia tussen de rivieren Bekasi en de Tjitaroem en Tjibeët bezette. De commando-overdracht vond op 11 november plaats en het Stafkwartier werd te Tamboen gevestigd. Hoewel de eerste indruk was dat deze streek redelijk rustig was, bleek allengs dat vooral het Zuid- Oostelijk en Zuidelijk deel van het vak door verschillende benden onveilig gemaakt werd. Ten Oosten van de Tjibeët huisde Tjamat Nata met zijn bende en terroriseerde daar de bevolking, doch trachtte herhaaldelijk deze praktijken ook West van de kali uit te oefenen; in het Z.O. werkte Soepardi; in het Tjisaät-gebied, reeds lang voor de oorlog berucht om zijn crimineel aangelegde bevolking, rampokte de roverhoofdman Irkam, terwijl inlichtingen uitwezen dat langzaam maar zeker onderdelen van de Siliwangi divisie, (voor de T.N.I. de keurtroepen) zich uit het 0. in de richting van ons Zuidelijk gebied bewogen. Heel spoedig bleek dan ook, dat het verblijf in het Krawangse geen rustkuur voor het bataljon zou betekenen. Elk detachement werkte zich ter plaatse spoedig in door het houden van verkenningspatrouilles en op de grote weg van Batavia naar Poerwakarta hielden de posten zich energiek bezig met het controleren van de Rijstordonnantie welke voortdurend op grote schaal door Chinese handelaren overtreden werd. Bij veroordeling van de overtreder keerde het Gouvernement n.l. 25 cent per kg. uit voor de hoeveelheid die boven het toelaatbare maximum vervoerd werd, welke premie in dit geval aan het bataljon kwam. Op 20 november kreeg het bataljon weer leerlingen, thans een aantal jongere Regimentsbroeders n.l. van 6-Garderegiment Prinses Irene, voor enige weken in de leer. Hierna begon het gerommel. Allerlei geruchten over de Berontak (algemene opstand; revolutie), aanvallen op militaire kampementen en op de grote plaatsen deden de ronde. En hoewel de praktijk had geleerd, dat dit altijd veel geschreeuw maar weinig wol beduidde, kwam er van hoger hand toch een order af voor verhoogde waakzaamheid. Tamelijk onverwacht brak op 19 december de Tweede Politionele Actie uit, waaraan dit maal het bataljon geen deel nam. Met spanning werd het verloop echter gevolgd en elk soldatenhart klopte sneller toen de bezetting van Djocja door onze troepen bekend werd. Op 23 december rukten Nederlandse gevechtscolonnes Bantam binnen, hetwelk in korte tijd bezet was, en het was hierom dat een zekere teleurstelling merkbaar was dat deze taak niet aan 3-Garderegiment Prinses Irene, dat bijkans een jaar voor Bantam had gelegen, maar aan andere onderdelen opgedragen was. 15

28 Op 24 december werd het bataljon vereerd met het bezoek van de H.V.K., Z.E. Dr. L.J.M. Beel, die verschillende detachementen bezocht en s nachts de Nachtmis te Kedoenggedeh bijwoonde. Inmiddels was het bataljon onder tactisch commando van de 2e Infanterie Brigade Groep gekomen, hetwelk de consequentie had, dat deze Brigadecommandant herhaaldelijk een beroep deed op 3-Garderegiment Prinses Irene, omdat het gebied rondom Tjikampek en Poerwakarta uitermate rumoerig was. Zo werd op bevel van de Brigadecommandant een ondersteuningsafdeling opgericht, bestaande uit personeel van ons bataljon, welke steeds gereed moest zijn om onmiddellijk te kunnen opereren; herhaaldelijk moesten bovendien een of twee pelotons uitrukken om in samenwerking met troepen van andere onderdelen verzetshaarden in het Krawangse op te ruimen en met ingang van 30 januari ontving Commandant 3-Garderegiment Prinses Irene het bevel definitief een peloton af te staan, bestemd om op te treden als Brigade-reserve. Dit alles was echter voor het herstellen van orde en rust buiten het eigen vak. Doch ook in het eigen gebied, bepaaldelijk in het Zuiden namen de moeilijkheden toe. Herhaaldelijk trachten Siliwangi-strijdgroepen het vak te infiltreren, doch even hardnekkig werden zij er weer uitgeranseld, enige malen met behulp van artillerie en vliegtuigsteun. Daarnaast rampokten, plunderden en brandschatten de roverbenden van Tjamat Nata, Soepardi en een nieuwe ster aan het bandietenfirmament: Hadji Djoleh, de Zuidelijke en Zuid-Oostelijke grensgebieden danig, zodat de bevolking ieder moment de hulp van de militairen inriep (Schets No. 5). Bovendien zeer zwaar doch interessant, waren ook de vijfdaagse patrouilles, twee maal per maand, naar de vloedbossen en die monding van de Tjitaroem. Zo moge het U, lezer, hierna duidelijk zijn, dat deze periode voor het bataljon bij de uitvoering van de haar opgedragen taak van handhaving, c.q. herstel, van orde en rust, uitermate inspannend was. Op 14 januari 1949 sneuvelde de soldaat J.C. v.d. Weijde tijdens een actie ten Oosten van Tjiandjoer, van een door ons bataljon aan de Commandant van dat gebied uitgeleend peloton en werd te Batavia begraven; op 20 januari 1949 keerde de soldaat J.J. Kroon, eveneens tot dat peloton in het Tjiandjoergebied behorende, niet terug met zijn patrouille na een vuurcontact met de vijand. Daartegenover gebeurde het op 9 februari, dat de sergeant W. Hoogma, uitgerukt op een alarmbericht, dat zich vijand Noord van Tamboen zou bevinden, inderdaad een rampok-bende uiteensloeg, twee bandieten neerlegde en elf vuurwapens, munitie en 16

verrijking a Familiegeschiedenis Bekijk het fragment en beantwoord de vraag. Wat vind je van zijn verhaal?

verrijking a Familiegeschiedenis Bekijk het fragment en beantwoord de vraag. Wat vind je van zijn verhaal? verrijking a Familiegeschiedenis Bekijk het fragment en beantwoord de vraag. 1 Diederik van Vleuten vertelt hier over zijn familiegeschiedenis in Nederlands-Indië. Wat vind je van zijn verhaal? 23 a thema

Nadere informatie

Toespraak Staatssecretaris de Vries t.b.v. Nationale Herdenkink bij Nationaal Indië-monument , zaterdag 6 september 2008

Toespraak Staatssecretaris de Vries t.b.v. Nationale Herdenkink bij Nationaal Indië-monument , zaterdag 6 september 2008 Toespraak Staatssecretaris de Vries t.b.v. Nationale Herdenkink bij Nationaal Indië-monument 1945 1962, zaterdag 6 september 2008 Geachte veteranen, excellenties, dames en heren, Elke dag schreef ik een

Nadere informatie

Een beveiliging van een werktrein van de Staats Spoorwegen met een fatale afloop.

Een beveiliging van een werktrein van de Staats Spoorwegen met een fatale afloop. WEST JAVA- Bantam 1949. Een beveiliging van een werktrein van de Staats Spoorwegen met een fatale afloop. Het is 19 december 1948. De legercommandant, de generaal S. Spoor, komt met zijn dagorder, waarin

Nadere informatie

Indonesian Times blz. 4 toch niet vrij? en spotprent

Indonesian Times blz. 4 toch niet vrij? en spotprent Indonesian Times 28-12-1949 blz.2 eindelijk onafhankelijk!! blz. 5 het dagelijks leven en advertentie Blz. 3 onafhankelijkstrijd? blz.6 eerlijke strijd? blz. 4 toch niet vrij? en spotprent blz.7 column

Nadere informatie

Toespraak van Anouchka van Miltenburg, Voorzitter van de Tweede Kamer, bij de bijeenkomst van de Stichting Herdenking 15 augustus 1945, op 14 augustus 2015 in de Tweede Kamer We dachten dat we na de capitulatie

Nadere informatie

Eindexamen geschiedenis en staatsinrichting vmbo gl/tl 2007 - I

Eindexamen geschiedenis en staatsinrichting vmbo gl/tl 2007 - I De koloniale relatie Indonesië-Nederland + Het Indonesisch-Nederlands conflict 1945-1949 Gebruik bron 15. 1p 22 Wat was een gebruikelijke route van VOC-schepen naar Indonesië? A route 1 B route 2 C route

Nadere informatie

Wat betekenden de verschillen tussen Noord en Zuid-Korea voor de Koude Oorlog? (conclusie)

Wat betekenden de verschillen tussen Noord en Zuid-Korea voor de Koude Oorlog? (conclusie) Praktische-opdracht door J. 1743 woorden 12 september 2011 6,1 32 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Hoofdvraag Wat betekenden de verschillen tussen Noord en Zuid-Korea voor de Koude Oorlog? (conclusie)

Nadere informatie

Speech tijdens opening tentoonstelling Oorlog! Van Indië tot Indonesië 1945-1950, Bronbeek.

Speech tijdens opening tentoonstelling Oorlog! Van Indië tot Indonesië 1945-1950, Bronbeek. Speech tijdens opening tentoonstelling Oorlog! Van Indië tot Indonesië 1945-1950, Bronbeek. 19 februari 2015 Goedemiddag, Ik ben heel blij met deze tentoonstelling. Als dochter van een oorlogsvrijwilliger

Nadere informatie

UITWERKING OEFENVRAGEN NEDERLAND EN INDONESIE VIER EEUWEN CONTACT EN BEINVLOEDING GESCHIEDENIS

UITWERKING OEFENVRAGEN NEDERLAND EN INDONESIE VIER EEUWEN CONTACT EN BEINVLOEDING GESCHIEDENIS UITWERKING OEFENVRAGEN NEDERLAND EN INDONESIE VIER EEUWEN CONTACT EN BEINVLOEDING VAK: NIVEAU: GESCHIEDENIS MAVO De uitgever heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen.

Nadere informatie

Arigato. opdrachtenblad. Regie: Anielle Webster Scenario: Sandra Beerends Jaar: 2012 Duur: 10 minuten

Arigato. opdrachtenblad. Regie: Anielle Webster Scenario: Sandra Beerends Jaar: 2012 Duur: 10 minuten Arigato opdrachtenblad Regie: Anielle Webster Scenario: Sandra Beerends Jaar: 2012 Duur: 10 minuten Lesuurpakket Arigato Thema s: oorlogsverleden; mensenrechten; vergeven; herdenken. Verdiepingsopdrachten:

Nadere informatie

Samenvatting geschiedenistoets hoofdstuk 6: Een tijd van revoluties

Samenvatting geschiedenistoets hoofdstuk 6: Een tijd van revoluties Samenvatting geschiedenistoets hoofdstuk 6: Een tijd van revoluties Dit hoofdstuk gaat over opstand in Amerika, Frankrijk en Nederland. Deze opstanden noemen we revoluties. Opstand in Amerika (1775). De

Nadere informatie

Geachte Commissaris van de Koning in Zeeland, Burgemeesters en wethouders en raadsleden van de Zeeuwse gemeenten, Vertegenwoordigers van defensie,

Geachte Commissaris van de Koning in Zeeland, Burgemeesters en wethouders en raadsleden van de Zeeuwse gemeenten, Vertegenwoordigers van defensie, 1. Geachte Commissaris van de Koning in Zeeland, Burgemeesters en wethouders en raadsleden van de Zeeuwse gemeenten, Vertegenwoordigers van defensie, Beste Veteranen, familieleden, vrienden en kennissen

Nadere informatie

We zijn 2 zusjes Leah en Dika, we komen uit een gezin van 10 kinderen. We zijn in Teuge geboren en opgegroeid, waar we een geweldige jeugd hebben

We zijn 2 zusjes Leah en Dika, we komen uit een gezin van 10 kinderen. We zijn in Teuge geboren en opgegroeid, waar we een geweldige jeugd hebben Barakkenkampen In 1951 kwamen 12.000 Molukse KNIL-militairen en hun gezinnen noodgedwongen in Nederland aan voor een tijdelijk verblijf. Ze werden opgevangen in kampen. Het woonoord in Lage Mierde was

Nadere informatie

100 jaar geleden. t Is Oorlog! Een lesmap voor het vierde, vijfde en zesde leerjaar, door juffrouw Anita en de papa van Anna.

100 jaar geleden. t Is Oorlog! Een lesmap voor het vierde, vijfde en zesde leerjaar, door juffrouw Anita en de papa van Anna. 100 jaar geleden t Is Oorlog! Een lesmap voor het vierde, vijfde en zesde leerjaar, door juffrouw Anita en de papa van Anna. t Is oorlog! Binderveld, Kozen, Nieuwerkerken en Wijer 100 jaar geleden is een

Nadere informatie

Tijdvak I. 31 oktober 2013 8: 30-10:00.

Tijdvak I. 31 oktober 2013 8: 30-10:00. 1 SCHOOLONDERZOEK Tijdvak I GESCHIEDENIS 31 oktober 2013 8: 30-10:00. Dit onderzoek bestaat uit 38 vragen. Bij dit onderzoek behoort een antwoordblad. Beantwoord de antwoorden uitsluitend op het antwoordblad.

Nadere informatie

Toespraak van de minister van Defensie ter gelegenheid van de besloten uitreiking van de Dapperheidonderscheidingen op 7 oktober 2009 te Breda.

Toespraak van de minister van Defensie ter gelegenheid van de besloten uitreiking van de Dapperheidonderscheidingen op 7 oktober 2009 te Breda. Toespraak van de minister van Defensie ter gelegenheid van de besloten uitreiking van de Dapperheidonderscheidingen op 7 oktober 2009 te Breda. Let op: Alleen gesproken woord geldt! Ridders Militaire Willems-Orde

Nadere informatie

Dodenherdenking. Beuningen, 4 mei 2015

Dodenherdenking. Beuningen, 4 mei 2015 Dodenherdenking Beuningen, 4 mei 2015 Voor het eerst in mijn leven bezocht ik twee weken geleden Auschwitz en Birkenau. Twee plekken in het zuiden van Polen waar de inktzwarte geschiedenis van Europa je

Nadere informatie

Toespraak G. Verbeet Zwolle, 15 augustus 2016

Toespraak G. Verbeet Zwolle, 15 augustus 2016 Toespraak G. Verbeet Zwolle, 15 augustus 2016 Dames en heren, jongens en meisjes, Dank voor de uitnodiging om vandaag te mogen spreken bij deze bijzondere herdenking bij het monument Indië-Nieuw-Guinea

Nadere informatie

Rapport. Datum: 12 juli 2007 Rapportnummer: 2007/149

Rapport. Datum: 12 juli 2007 Rapportnummer: 2007/149 Rapport Datum: 12 juli 2007 Rapportnummer: 2007/149 2 Klacht Verzoeker klaagt erover dat de Stichting Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen (het CBR) hem onheus heeft bejegend toen hij begin mei 2006

Nadere informatie

Eindexamen geschiedenis en staatsinrichting vmbo gl/tl 2003 - I

Eindexamen geschiedenis en staatsinrichting vmbo gl/tl 2003 - I Meerkeuzevragen Schrijf alleen de hoofdletter van het goede antwoord op. DE KOLONIALE RELATIE INDONESIË - NEDERLAND + HET INDONESISCH NEDERLANDS CONFLICT 1945 1949 1p 1 De VOC kreeg van de Staten-Generaal

Nadere informatie

Geschiedenisvan Suriname. 1980: de staatsgreep

Geschiedenisvan Suriname. 1980: de staatsgreep Geschiedenisvan Suriname 1980: de staatsgreep De oprichting van de SKM Voor de onafhankelijkheid was de Nederlandse regering verantwoordelijk voor de verdediging van Suriname. Na de onafhankelijkheid moest

Nadere informatie

OPDRACHTEN BIJ DE TENTOONSTELLING TEGEN-STRIJD: DE GROOTE OORLOG IN HET LAND VAN DENDERMONDE

OPDRACHTEN BIJ DE TENTOONSTELLING TEGEN-STRIJD: DE GROOTE OORLOG IN HET LAND VAN DENDERMONDE OPDRACHTEN BIJ DE TENTOONSTELLING TEGEN-STRIJD: DE GROOTE OORLOG IN HET LAND VAN DENDERMONDE INLEIDING Op 17 augustus opende de tentoonstelling Tegen-Strijd, de beleving van de Groote Oorlog in het land

Nadere informatie

Werkbladen voortgezet onderwijs. Naam leerling:

Werkbladen voortgezet onderwijs. Naam leerling: Werkbladen voortgezet onderwijs Naam leerling: Inhoud: Uitleg werkbladen Deze werkbladen horen bij de film D-Day, Normandy 1944. Een film die je meeneemt naar een beslissend moment in de geschiedenis:

Nadere informatie

1 Tessalonicenzen 1. Begin van de brief

1 Tessalonicenzen 1. Begin van de brief 1 Tessalonicenzen 1 Begin van de brief Paulus groet de christenen in Tessalonica 1 Dit is een brief van Paulus, Silvanus en Timoteüs, aan de christenen in de stad Tessalonica. Jullie horen bij God, de

Nadere informatie

2 maart 1945. 2 maart 2016. Leerlingen groep 7 en 8 De Meeander Heelweg

2 maart 1945. 2 maart 2016. Leerlingen groep 7 en 8 De Meeander Heelweg 2 maart 1945 2 maart 2016 Leerlingen groep 7 en 8 De Meeander Heelweg Er kwamen 4 Duitsers bij de Bark. Ze slaan piketten, voor het plaatsen van batterijen veldartillerie. Maar op die dag gingen de verzetsgroepen

Nadere informatie

1red , NOS, Gesprek met de minister-president, Ned.2, uur

1red , NOS, Gesprek met de minister-president, Ned.2, uur 1red18248 29-06-2007, NOS, Gesprek met de minister-president, Ned.2, 22.50 uur MINISTER-PRESIDENT BALKENENDE, NA AFLOOP VAN DE MINISTERRAAD, OVER HET ONDERZOEK NAAR EVENTUELE VERLENGING VAN DE MISSIE IN

Nadere informatie

DIE VIJF DAGEN IN MEI

DIE VIJF DAGEN IN MEI DIE VIJF DAGEN IN MEI 1940 Op initiatief van Martin Lagestee maakte Lagestee Film BV in samenwerking met acht regionale omroepen en in coproductie met NTR en VPRO vijf documentaires met als onderwerp de

Nadere informatie

Waarom, is dan de vraag, is het dat wel waard???? Het is 9 mei 1940, de oostflank van Europa staat in brand.

Waarom, is dan de vraag, is het dat wel waard???? Het is 9 mei 1940, de oostflank van Europa staat in brand. St Jozefkapel, 19 maart 2017 Beste mensen, Ik vind het heel erg fijn dat ik vandaag samen met jullie naar deze bijzondere plek mocht lopen. Als 3 jarige nam mijn vader me mee als hij hielp om deze plaats

Nadere informatie

Mysterie De vluchtende keizer

Mysterie De vluchtende keizer Mysterie De vluchtende keizer De les in een oogopslag Onderwerp: Activiteit: Tijdsduur: Doelen: Beginsituatie: Voorbereiding: Vlucht Keizer Wilhelm naar Nederland Deze mysterie- activiteit is een goede

Nadere informatie

germaans volk), een sterke Franse groepering. Ze verkochten haar aan de Engelsen die haar beschuldigden van ketterij (het niet-geloven van de kerk).

germaans volk), een sterke Franse groepering. Ze verkochten haar aan de Engelsen die haar beschuldigden van ketterij (het niet-geloven van de kerk). Jeanne d'arc Aan het begin van de 15de eeuw slaagden de Fransen er eindelijk in om de Engelsen uit hun land te verdrijven. De strijd begon met een vrouw die later een nationale heldin werd, van de meest

Nadere informatie

van de TFU, Welkom thuis! Eindhoven.

van de TFU, Welkom thuis! Eindhoven. Toespraak van de minister van Defensie, E. van Middelkoop, bij de terugkeer van de laatste Task Force Uruzgan, Vliegbasis Eindhoven, 8 augustus 2010. Let op: Alleen gesproken woord geldt! Commandant van

Nadere informatie

Daags nadat Momgomery's troepen over de Rijn waren, stak Church.1i de rivier over in een Amerikaanse stormboot,

Daags nadat Momgomery's troepen over de Rijn waren, stak Church.1i de rivier over in een Amerikaanse stormboot, 23g2.. passeerden vanmiddag veel bommenwerpers en jagers in oostelijke richting. Vanavond naar Simonse geweest. Toen ik terug naar huis ging en nog maar juist de poort uit was, hoorde ik opeens iets, alsof

Nadere informatie

TRACTATENBLAD VAN HET KONINKRIJKDERNEDER LAN DEN. JAARGANG 1951 No. 4 Overgelegd aan de Staten-Generaal door de Minister van Buitenlandse Zaken

TRACTATENBLAD VAN HET KONINKRIJKDERNEDER LAN DEN. JAARGANG 1951 No. 4 Overgelegd aan de Staten-Generaal door de Minister van Buitenlandse Zaken 3 (1950) No. 1 TRACTATENBLAD VAN HET KONINKRIJKDERNEDER LAN DEN JAARGANG 1951 No. 4 Overgelegd aan de Staten-Generaal door de Minister van Buitenlandse Zaken A. TITEL UNIEZAKEN Memorandum houdende een

Nadere informatie

OORLOG IN OVERIJSSEL 2015

OORLOG IN OVERIJSSEL 2015 OORLOG IN OVERIJSSEL 2015 Opdrachten bij de film Naam Groep.. BEZETTING duur: ca. 15 minuten In de film zie je beelden van Hitler. Wie was hij? In welk jaar kwam Hitler aan de macht en welke plannen had

Nadere informatie

Welke wapens worden voor het eerst gebruikt in de Eerste Wereldoorlog? 1. Geweren en gifgas. 2. Machinegeweren en gifgas. 3. Gifgas en pistolen.

Welke wapens worden voor het eerst gebruikt in de Eerste Wereldoorlog? 1. Geweren en gifgas. 2. Machinegeweren en gifgas. 3. Gifgas en pistolen. Tussen welke twee landen is de Eerste Wereldoorlog begonnen? 1. Engeland en Frankrijk 2. Duitsland en Frankrijk 3. Duitsland en Engeland Nederland blijft neutraal. Wat betekent dat? 1. Nederland kiest

Nadere informatie

Naam: EEN BRUG TE VER De Slag om Arnhem

Naam: EEN BRUG TE VER De Slag om Arnhem Naam: EEN BRUG TE VER De Slag om Arnhem A Bridge too Far is een film over de meest tragische blunder van de Tweede Wereldoorlog en vertelt heel precies over een groot plan. Dat plan kostte meer Geallieerden

Nadere informatie

Tekststudio Schrijven en Schrappen 06-13 59 30 44 www.schrijven-en-schrappen.nl - lotty@schrijven-en-schrappen.nl -

Tekststudio Schrijven en Schrappen 06-13 59 30 44 www.schrijven-en-schrappen.nl - lotty@schrijven-en-schrappen.nl - Graag zou ik je bij dezen iets vertellen betreffende onnodig moeilijk taalgebruik dat geregeld wordt gebezigd. Alhoewel de meeste mensen weten dat ze gerust in spreektaal mogen schrijven, gebruiken ze

Nadere informatie

SO 1. Tijdvak II AVONDMAVO 2013-2014. Historisch Overzicht

SO 1. Tijdvak II AVONDMAVO 2013-2014. Historisch Overzicht SO 1 Tijdvak II AVONDMAVO 2013-2014 Historisch Overzicht 1. Welke doelstelling had Wilhelm II bij zijn aantreden als Keizer van Duitsland? 2. Welk land behoorde niet tot de Centralen tijdens de Eerste

Nadere informatie

Bernard Molenkamp. Zijn ouders waren Gerrit Hendrik Molenkamp (geb. 3-8-1860), landbouwer van beroep en Willemina Ooijman (geb.10-11-1861).

Bernard Molenkamp. Zijn ouders waren Gerrit Hendrik Molenkamp (geb. 3-8-1860), landbouwer van beroep en Willemina Ooijman (geb.10-11-1861). Bernard Molenkamp Mijn opa BERNARD MOLENKAMP wordt 14-3-1897 geboren te Zelhem (een klein dorpje in de provincie Gelderland op een grote boerderij De Molenkamp ) in Holland. Zijn ouders waren Gerrit Hendrik

Nadere informatie

Geachte burgemeester, dames en heren, beste jongens en meisjes,

Geachte burgemeester, dames en heren, beste jongens en meisjes, Toespraak Gerdi Verbeet Onthulling vernieuwd monument Voorhout, 3 mei 2017 Geachte burgemeester, dames en heren, beste jongens en meisjes, Hartelijk dank dat u mij vandaag de gelegenheid geeft iets te

Nadere informatie

3.5. Vertellenderwijze, niet moraliseren! 3.5.1. Verkenning van het verhaal " #

3.5. Vertellenderwijze, niet moraliseren! 3.5.1. Verkenning van het verhaal  # 3.5. Vertellenderwijze, niet moraliseren 1 3.5.1. Verkenning van het verhaal "# $$ %& " # 1 H. BERGHMANS & G. EVRARD, Bijbelverhalen in beeld, het leven van Jezus, Altoria Averbode, 1999. ' 3.5.2. Uitdieping

Nadere informatie

Herdenking 4 mei 2015 Anouchka van Miltenburg, Voorzitter Tweede Kamer der Staten-Generaal

Herdenking 4 mei 2015 Anouchka van Miltenburg, Voorzitter Tweede Kamer der Staten-Generaal Herdenking 4 mei 2015 Anouchka van Miltenburg, Voorzitter Tweede Kamer der Staten-Generaal Vandaag is het precies 70 jaar geleden dat ons land werd bevrijd. Generaties Nederlanders zijn opgegroeid in een

Nadere informatie

1. Zet de onderstaande gebeurtenissen in de juiste chronologische volgorde. Noteer alleen de letters.

1. Zet de onderstaande gebeurtenissen in de juiste chronologische volgorde. Noteer alleen de letters. Oefenrepetitie geschiedenis SUCCES!!! 4 Havo Periode 1 Tijdvakken 1 t/m 4 Dyslectische leerlingen slaan de vragen met een asterisk (*) over. DOOR DE TIJD HEEN 1. Zet de onderstaande gebeurtenissen in de

Nadere informatie

Aflossing van de wacht Pagina 1 van 6

Aflossing van de wacht Pagina 1 van 6 Aflossing van de wacht Pagina 1 van 6 Voorwoord Als relatieve buitenstaander breng ik, Broer Bax, graag het volgende onder uw aandacht. Enige tijd geleden legde ik de laatste hand aan het manuscript over

Nadere informatie

Kastelen in Nederland

Kastelen in Nederland Kastelen in Nederland J In ons land staan veel kastelen. Meer dan honderd. De meeste van die kastelen staan in het water. Bijvoorbeeld midden in een meer of een heel grote vijver. Als er geen water was,

Nadere informatie

gaat hier dus hand in hand met het levendig houden van de herinnering aan delen van de geschiedenis die steeds verder van ons af liggen.

gaat hier dus hand in hand met het levendig houden van de herinnering aan delen van de geschiedenis die steeds verder van ons af liggen. Toespraak staatssecretaris van Defensie, Jack de Vries voor de reünie Djocja, 17 december 2008, Koninklijk Militair Tehuis Oud Militairen en Museum Bronbeek Allereerst mijn hartelijke dank om voor u te

Nadere informatie

De koude oorlog Jesse Klever Groep 7

De koude oorlog Jesse Klever Groep 7 De koude oorlog Jesse Klever Groep 7 1 Voorwoord Tijdens het maken van mijn spreekbeurt over Amerika kwam ik de Koude oorlog tegen. De koude oorlog leek mij een heel interessant onderwerp waar ik niet

Nadere informatie

Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden

Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden Jaargang 2016 258 Besluit van 2 juni 2016 inzake rangschikking, oprichtingsdata en genealogieën van eenheden van de Koninklijke Landmacht, heroprichting van

Nadere informatie

Rotselaar jarige Herdenking van de Slag aan de Molen

Rotselaar jarige Herdenking van de Slag aan de Molen Koninklijke Vereniging 5 Linie Regiment Rotselaar 1914 2014 100-jarige Herdenking van de Slag aan de Molen In het Vossenblad van juni hebben jullie de uitnodiging voor de deelname aan de jaarlijkse herdenking

Nadere informatie

Naam: NEDERLAND IN OORLOG Begin WO2 (1932 tot 1940)

Naam: NEDERLAND IN OORLOG Begin WO2 (1932 tot 1940) Naam: NEDERLAND IN OORLOG Begin WO2 (1932 tot 1940) Adolf Hitler In 1933 kwam Adolf Hitler in Duitsland aan de macht. Hij was de leider van de nazi-partij. Hij zei tegen de mensen: `Ik maak van Duitsland

Nadere informatie

WEBQUEST L6-02 oorlog & vrede

WEBQUEST L6-02 oorlog & vrede WEBQUEST L6-02 oorlog & vrede 2.3.1. Wereldoorlog I INHOUD OEFENBOEK De Eerste Wereldoorlog 02-03 2.3.2. Wereldoorlog II De Tweede Wereldoorlog 04-05 La Vita è Bella 06-07 3.1. Geweldige personen Jezus

Nadere informatie

Geschiedenis van het Regiment van Phaff en het Bataillon Infanterie van. Linie nr. 2

Geschiedenis van het Regiment van Phaff en het Bataillon Infanterie van. Linie nr. 2 Geschiedenis van het Regiment van Phaff en het Bataillon Infanterie van Linie nr. 2 Wervingsposter van het Regiment van Phaff; prent in het bezit van de Stichting Limburgse Jagers. Met dank aan het Museum

Nadere informatie

Afb.l (Nijmegen II, 18/21) *

Afb.l (Nijmegen II, 18/21) * Deze maand is het zeventig jaar geleden dat de oorlog in Europa (VE Day) ten einde kwam. Met operatie Market Garden' was de bevrijding van Nederland begonnen, maar na de mislukking van de slag om Arnhem

Nadere informatie

Airborne Museum Hartenstein

Airborne Museum Hartenstein Airborne Museum Hartenstein Opdrachten VMBO Welkom in het Airborne Museum! De villa is het voormalige hoofdkwartier van de Britten en stond in september 1944 midden op het slagveld. In het Museum is van

Nadere informatie

Aan: de Minister-President de Minister van Defensie de Minister van Buitenlandse Zaken. Van: Coördinator Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten

Aan: de Minister-President de Minister van Defensie de Minister van Buitenlandse Zaken. Van: Coördinator Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten Aan: de Minister-President de Minister van Defensie de Minister van Buitenlandse Zaken Van: Coördinator Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten Betreft: Toestand Midden-Oosten Afgesloten 17.00 uur op 15 oktober

Nadere informatie

Napoleon. bekendste persoon uit de geschiedenis

Napoleon. bekendste persoon uit de geschiedenis Napoleon bekendste persoon uit de geschiedenis Napoleon behoort tot de meest bekende personen uit de geschiedenis. Hij wist zich van eenvoudige komaf op te werken tot keizer van Frankrijk en heerser over

Nadere informatie

Welke plaag moesten zij aankondigen; wanneer zou de vijfde plaag een feit worden en had Gods volk last van deze plaag?

Welke plaag moesten zij aankondigen; wanneer zou de vijfde plaag een feit worden en had Gods volk last van deze plaag? De overige plagen in Egypte. Welke plaag moesten zij aankondigen; wanneer zou de vijfde plaag een feit worden en had Gods volk last van deze plaag? Genesis 9:2-5 2 Want als u hun weigert te laten gaan

Nadere informatie

Dagboek Sebastiaan Matte

Dagboek Sebastiaan Matte Vraag 1 van 12 Dagboek Sebastiaan Matte Uit het dagboek van Sebastiaan Matte: "Ik ben vandaag bij een hagenpreek geweest, in de duinen bij Overveen. Wel duizend mensen uit de stad waren bij elkaar gekomen

Nadere informatie

1. Zet de onderstaande gebeurtenissen in de juiste chronologische volgorde. Noteer alleen de letters.

1. Zet de onderstaande gebeurtenissen in de juiste chronologische volgorde. Noteer alleen de letters. Oefenrepetitie geschiedenis SUCCES!!! 4 Havo Periode 1 Tijdvakken 1 t/m 4 Dyslectische leerlingen slaan de vragen met een asterisk (*) over. DOOR DE TIJD HEEN 1. Zet de onderstaande gebeurtenissen in de

Nadere informatie

Voor de dienst: "Laat Het Zien" van Reni en Elisa Welkom Lied 216 ( Morning has broken ) Bemoediging en groet Gebed Lied 780 (naar Psalm 139) Psalm 23

Voor de dienst: Laat Het Zien van Reni en Elisa Welkom Lied 216 ( Morning has broken ) Bemoediging en groet Gebed Lied 780 (naar Psalm 139) Psalm 23 Voor de dienst: "Laat Het Zien" van Reni en Elisa Welkom Lied 216 ( Morning has broken ) Bemoediging en groet Gebed Lied 780 (naar Psalm 139) Psalm 23 1 Een psalm van David. De HEER is mijn herder, het

Nadere informatie

De 100-jarige herdenking van het Gevecht aan de Edemolen te Nazareth. Dinsdag 7 oktober 2014

De 100-jarige herdenking van het Gevecht aan de Edemolen te Nazareth. Dinsdag 7 oktober 2014 De 100-jarige herdenking van het Gevecht aan de Edemolen te Nazareth Dinsdag 7 oktober 2014 In de eerste fase van de Eerste Wereldoorlog (4 augustus-31 oktober 1914) heeft het 5 Linie Regiment een lange

Nadere informatie

Eindexamen geschiedenis vwo 2008-II

Eindexamen geschiedenis vwo 2008-II De koloniale relatie tussen Nederland(ers) en Nederlands-Indië In 1596 bereikte een Nederlandse expeditie onder Cornelis de Houtman Bantam. 2p 1 Leg uit welk verband er bestaat tussen deze expeditie en

Nadere informatie

Hij had dezelfde soort helm op als in het beeld vooraf...2 Mijn vader was verbaasd dat ik alles wist...3 Ik zat recht overeind in mijn bed te

Hij had dezelfde soort helm op als in het beeld vooraf...2 Mijn vader was verbaasd dat ik alles wist...3 Ik zat recht overeind in mijn bed te Hij had dezelfde soort helm op als in het beeld vooraf...2 Mijn vader was verbaasd dat ik alles wist...3 Ik zat recht overeind in mijn bed te kijken...4 De mensenmenigte opende zich in het midden...5 Toen

Nadere informatie

En vandaag herdenken wij de mensen die voor onze veiligheid de hoogste prijs betaalden.

En vandaag herdenken wij de mensen die voor onze veiligheid de hoogste prijs betaalden. Toespraak minister A. van der Steur, Tuin van Bezinning, 10 juni 2015, Warnsveld. Majesteit, Dames en heren, Vrijheid kan niet bestaan zonder veiligheid. En vandaag herdenken wij de mensen die voor onze

Nadere informatie

IK OVERLEEFDE AUSCHWITZ

IK OVERLEEFDE AUSCHWITZ Ferenc Göndör IK OVERLEEFDE AUSCHWITZ Uitgeverij Eenvoudig Communiceren 3 Mijn vader Lang geleden kwam een jonge, joodse man naar het land Hongarije. Mohr Goldklang was zijn naam. Dat was mijn opa. Mohr

Nadere informatie

Faculteit der Rechtsgeleerdheid Amsterdam Center for International Law Postbus 1030 1000 BA Amsterdam

Faculteit der Rechtsgeleerdheid Amsterdam Center for International Law Postbus 1030 1000 BA Amsterdam Faculteit der Rechtsgeleerdheid Amsterdam Center for International Law Postbus 1030 1000 BA Amsterdam T 020 535 2637 Advies Luchtaanvallen IS(IS) Datum 24 september 2014 Opgemaakt door Prof. dr. P.A. Nollkaemper

Nadere informatie

Leren hoe om te gaan met de militairen van vandaag, die de veteraan van morgen is.

Leren hoe om te gaan met de militairen van vandaag, die de veteraan van morgen is. Toespraak van de minister van Defensie, E. van Middelkoop, op 7 september 2007 te Roermond ter gelegenheid van de jaarlijkse Nationale herdenking van de militairen van het Koninkrijk der Nederlanden die

Nadere informatie

Toespraak Gerdi Verbeet bij de Indiëherdenking 15 augustus 2014 in Den Haag

Toespraak Gerdi Verbeet bij de Indiëherdenking 15 augustus 2014 in Den Haag Toespraak Gerdi Verbeet bij de Indiëherdenking 15 augustus 2014 in Den Haag Elk jaar op de ochtend van 14 augustus is er een korte plechtigheid in de ontvangsthal van de oude Tweede Kamer. Een kleine groep

Nadere informatie

Zo werden er vanaf 1942 honderden tonnen boeken, brieven en andere geschriften per vrachtwagen naar de Van Gelderfabriek in Wormer vervoerd. Al dat pa

Zo werden er vanaf 1942 honderden tonnen boeken, brieven en andere geschriften per vrachtwagen naar de Van Gelderfabriek in Wormer vervoerd. Al dat pa Dames en heren, jongens en meisjes, Ook dit keer bent u gelukkig met velen naar de jaarlijkse herdenking gekomen. Onze gedachten gaan vanavond terug naar het kwaad dat vijf jaar lang Nederland beheerste,

Nadere informatie

OPDRACHT: Lees de vier tekstgedeelten en beantwoord de 4 bijbehorende vragen. Luk 15:11-32 Joh 3:14-17, Joh 15:9-17 Matt 5:43-48, Joh 13:33-35

OPDRACHT: Lees de vier tekstgedeelten en beantwoord de 4 bijbehorende vragen. Luk 15:11-32 Joh 3:14-17, Joh 15:9-17 Matt 5:43-48, Joh 13:33-35 God en je naasten liefhebben LES 3 DEEL 5 DISCIPLE OPDRACHT: Lees de vier tekstgedeelten en beantwoord de 4 bijbehorende vragen. Luk 15:11-32 Joh 3:14-17, Joh 15:9-17 Matt 5:43-48, Joh 13:33-35 Wat leer

Nadere informatie

Wereldoorlog 2: naar het einde van de oorlog (les 06 6des) Geschiedenis 6MEVO-6EM-6EI-6IW VTI Kontich

Wereldoorlog 2: naar het einde van de oorlog (les 06 6des) Geschiedenis 6MEVO-6EM-6EI-6IW VTI Kontich Wereldoorlog 2: naar het einde van de oorlog (les 06 6des) Geschiedenis 6MEVO-6EM-6EI-6IW --- www.degeschiedenisles.com --- VTI Kontich => Na El Alamein, Stalingrad en Midway werden de Asmogendheden (Duitsland,

Nadere informatie

Toespraak 14 mei 2016 Stichting Artilleriemonument Dubbeldam Uitgesproken door de heer drs. A.A.M. Brok, burgemeester van Dordrecht

Toespraak 14 mei 2016 Stichting Artilleriemonument Dubbeldam Uitgesproken door de heer drs. A.A.M. Brok, burgemeester van Dordrecht Toespraak 14 mei 2016 Stichting Artilleriemonument Dubbeldam Uitgesproken door de heer drs. A.A.M. Brok, burgemeester van Dordrecht De burgemeester kan in zijn toespraak afwijken van deze tekst. Geachte

Nadere informatie

Dubbelspel. Alan Durant

Dubbelspel. Alan Durant Dubbelspel Dubbelspel maakt deel uit van de Schaduw-reeks van Lezen voor Iedereen/Uitgeverij Eenvoudig Communiceren. De Schaduw-reeks is een serie spannende verhalen voor jongeren. Lezen voor Iedereen/Uitgeverij

Nadere informatie

Verenigde Staten Ontwikkeling van de burgerrechten

Verenigde Staten Ontwikkeling van de burgerrechten Verenigde Staten Ontwikkeling van de burgerrechten 1.2-2.3-3.3 Inleiding Deze opdracht gaat over de ontwikkeling van de burgerrechten. Hierbij staat de status van de zwarte bevolking in de Verenigde Staten

Nadere informatie

Apostolische rondzendbrief

Apostolische rondzendbrief oktober 9, 2011 Jaargang 1, nummer 1 Lieve mensen, Zo bent u een voorbeeld voor alle gelovigen in Macedonië en Achaje geworden. Wij zijn nu al weer een tijdje hier in het zuiden van Griekenland, in de

Nadere informatie

DADIZELE TIJDENS DE EERSTE WERELDOORLOG

DADIZELE TIJDENS DE EERSTE WERELDOORLOG DADIZELE TIJDENS DE EERSTE WERELDOORLOG Voor de oorlog DAD_02 Dadizele, voor de oorlog. De kinderen wachten op de tram. Overal in de streek liepen tramlijnen. Maar de tram maakte plaats voor de auto. Ook

Nadere informatie

Naam: FLORIS DE VIJFDE

Naam: FLORIS DE VIJFDE Naam: FLORIS DE VIJFDE Floris V leefde van 1256 tot 1296. Hij was een graaf, een edelman. Nederland zag er in de tijd van Floris V heel anders uit dan nu. Er woonden weinig mensen. Verschillende edelen

Nadere informatie

Geschiedenis van Suriname : Suriname van Engelse naar Nederlandse landbouwkolonie

Geschiedenis van Suriname : Suriname van Engelse naar Nederlandse landbouwkolonie Geschiedenis van Suriname 1667-1683: Suriname van Engelse naar Nederlandse landbouwkolonie 581-1795: De Republiek In de 17e en 18e eeuw spraken we nog niet van één Nederland maar, van de Republiek der

Nadere informatie

Mijn mond zat vol aarde

Mijn mond zat vol aarde Mijn mond zat vol aarde Serie: Verhalen kind in oorlog Tekst: Meike Jongejan Onderzoek: Mariska de Boer en Hans Groeneweg Redactie: Jan van Zijverden Vormgeving: Richard Bos 2015, Fries Verzetsmuseum,

Nadere informatie

Neus correctie 2012. Aanleiding. Intake gesprek. Stap 1: Wat gaan we doen

Neus correctie 2012. Aanleiding. Intake gesprek. Stap 1: Wat gaan we doen Neus correctie 2012 Aanleiding Al een tijdje heb ik last van mijn neus. Als kind van een jaar of 5 kreeg ik een schep tegen mijn neus, wat er waarschijnlijk voor heeft gezorgd dat mijn neus brak. Als kind

Nadere informatie

Er was eens een heel groot bos. Met bomen en bloemen. En heel veel verschillende dieren. Aan de rand van dat bos woonde, in een grot, een draakje. Dat draakje had de mooiste grot van iedereen. Lekker vochtig

Nadere informatie

Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 2

Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 2 Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 2 Samenvatting door S. 1030 woorden 18 mei 2017 0 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Geschiedenis samenvatting H2 1: Wetenschappelijke Revolutie 17 e eeuw Kenmerken: Observeren

Nadere informatie

Bijlage VMBO-KB. geschiedenis en staatsinrichting CSE KB. tijdvak 2. Bronnenboekje. KB-0125-a-13-2-b

Bijlage VMBO-KB. geschiedenis en staatsinrichting CSE KB. tijdvak 2. Bronnenboekje. KB-0125-a-13-2-b Bijlage VMBO-KB 2013 tijdvak 2 geschiedenis en staatsinrichting CSE KB Bronnenboekje KB-0125-a-13-2-b Staatsinrichting van Nederland bron 1 Een prentbriefkaart uit 1908 Dit is Kenau, die in 1573 in Haarlem

Nadere informatie

6 Stefanus gevangengenomen

6 Stefanus gevangengenomen 6 Stefanus gevangengenomen 8. En Stefanus, vol geloof en kracht, deed wonderen en grote tekenen onder het volk. 9. En enigen van hen die behoorden tot de zogenoemde synagoge van de Libertijnen, van de

Nadere informatie

Samenvatting Geschiedenis De Tweede Wereldoorlog

Samenvatting Geschiedenis De Tweede Wereldoorlog Samenvatting Geschiedenis De Tweede Wereldoorlog Samenvatting door Cas 1253 woorden 2 april 2018 0 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Inleiding. Waarom ik voor dit onderwerp heb gekozen. Ik heb voor dit

Nadere informatie

HOE MAJOOR W. P. LANDZAAT, COM- MANDANT VAN 1-8 R.I., OP 13 MEI 1940 OP DEN GREBBEBERG SNEUVELDE

HOE MAJOOR W. P. LANDZAAT, COM- MANDANT VAN 1-8 R.I., OP 13 MEI 1940 OP DEN GREBBEBERG SNEUVELDE 186 UIT DE MILITAIRE SPECTATOR VAN SEPT. EN OCT. 1940 HOE MAJOOR W. P. LANDZAAT, COM- MANDANT VAN 1-8 R.I., OP 13 MEI 1940 OP DEN GREBBEBERG SNEUVELDE DOOR V. E. NIERSTRASZ Luitenant-Kolonel van den Generalen

Nadere informatie

Brief uit Indië van Aise Homma aan zijn broer Ids Pagina 1 van 18

Brief uit Indië van Aise Homma aan zijn broer Ids Pagina 1 van 18 Brief uit Indië van Aise Homma aan zijn broer Ids Pagina 1 van 18 Brief uit Indië van Aise Homma aan zijn broer Ids Pagina 2 van 18 Brief uit Indië van Aise Homma aan zijn broer Ids Pagina 3 van 18 Brief

Nadere informatie

Plein 1813 nr. 4- 's-geavewhage. Onderwerp: Weekoverzicht.

Plein 1813 nr. 4- 's-geavewhage. Onderwerp: Weekoverzicht. REGERINGSCOMMISSARIS IN ALGEMENE DIENST MINISTERIE VANALGEMENE ZAKEN Kenmerk: Nr. 3H7/HP/69. Bijlage(n): één. Onderwerp: Weekoverzicht. 's-gravenhage, 19 juni 1969' Plein 1813 nr. 4 Hiermede heb ik de

Nadere informatie

ONLINE BIJBELSTUDIE VOOR JONGEREN

ONLINE BIJBELSTUDIE VOOR JONGEREN STUDIONLINE JAARGANG 2, NR. 10 ONLINE BIJBELSTUDIE VOOR JONGEREN DL 2 D O M I N E E O N L I N E. O R G Vierhonderd jaar geleden vergaderde de synode in Dordrecht. Je weet inmiddels wat een synode is: een

Nadere informatie

inhoud blz. 1. Een wereld vol letters 2. Letters 3. Plaatjes lezen 4. Het pictogram 5. Van plaatje naar teken 6. Letters en klanken

inhoud blz. 1. Een wereld vol letters 2. Letters 3. Plaatjes lezen 4. Het pictogram 5. Van plaatje naar teken 6. Letters en klanken Letters Letters inhoud blz. 1. Een wereld vol letters 3 2. Letters 4 3. Plaatjes lezen 5 4. Het pictogram 6 5. Van plaatje naar teken 7 6. Letters en klanken 8 7. Overal letters 9 8. Rome 10 9. Vreemde

Nadere informatie

Examen HAVO. Geschiedenis (nieuwe stijl) en geschiedenis en staatsinrichting (oude stijl)

Examen HAVO. Geschiedenis (nieuwe stijl) en geschiedenis en staatsinrichting (oude stijl) Geschiedenis (nieuwe stijl) en geschiedenis en staatsinrichting (oude stijl) Examen HAVO Vragenboekje Hoger Algemeen Voortgezet Onderwijs Tijdvak 1 Woensdag 22 mei 9.00 12.00 uur 20 02 Voor dit examen

Nadere informatie

China. - De geschiedenis en cultuur van Peking -

China. - De geschiedenis en cultuur van Peking - Pagina 1 Groep 8 Colofon China - De geschiedenis en cultuur van Peking - Leerling - informatie Inleiding In deze les gaan wij het hebben over de Chinese stad Peking. We kijken met elkaar naar een stukje

Nadere informatie

Welke les moesten de Egyptenaren leren?

Welke les moesten de Egyptenaren leren? De eerste vier plagen. Welke les moesten de Egyptenaren leren? Exodus 7:2-5 2 U moet alles wat Ik u gebieden zal tegen Aäron zeggen, en Aäron, uw broer, moet tot de farao spreken, dat hij de Israëlieten

Nadere informatie

Eindexamen geschiedenis en staatsinrichting vmbo gl/tl 2005 - II

Eindexamen geschiedenis en staatsinrichting vmbo gl/tl 2005 - II Meerkeuzevragen Schrijf alleen de hoofdletter van het goede antwoord op. DE KOUDE OORLOG + NEDERLAND EN DE VERENIGDE STATEN NA DE TWEEDE WERELDOORLOG Gebruik bron 1. 1p 1 De bron maakt duidelijk dat de

Nadere informatie

Spreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken http://spreekbeurten.info

Spreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken http://spreekbeurten.info De Chinese Muur 1. Voorwoord. 2. Wat is de Chinese Muur? 3. Waar ligt de Chinese Muur? 4. Waarom bouwden de Chinezen de Chinese Muur? 5. Hoe bouwden de Chinezen de Chinese Muur? 6. Hoe lang en hoe groot

Nadere informatie

In de stilte van ons herdenken, sprak de herinnering.

In de stilte van ons herdenken, sprak de herinnering. Toespraak burgemeester K. Tigelaar ter gelegenheid van de dodenherdenking op vrijdag 4 mei 2012 Dames en heren, jongens en meisjes, In de stilte van ons herdenken, sprak de herinnering. Herinneringen aan

Nadere informatie

Lesidee: Oorlog en verzet

Lesidee: Oorlog en verzet Lesidee: Oorlog en verzet Tussen 1940 en 1945 was Nederland bezet door Duitse troepen. Die waren in de nacht van 9 op 10 mei 1940 in opdracht van Adolf Hitler het land binnengevallen. Het Nederlandse leger

Nadere informatie

Speech van commissaris van de koningin Max van den Berg, Bevrijdingsdag, Leek, 5 mei 2010

Speech van commissaris van de koningin Max van den Berg, Bevrijdingsdag, Leek, 5 mei 2010 Speech van commissaris van de koningin Max van den Berg, Bevrijdingsdag, Leek, 5 mei 2010 Dames en heren, [Inleiding] In de zomer van 1946 voer een schip van Thailand naar Nederland. Een kleine Nederlandse

Nadere informatie

Iiturgie voor de -12 jeugddienst van zondagmorgen 28 Juni in de Westerkerk te Veenendaal

Iiturgie voor de -12 jeugddienst van zondagmorgen 28 Juni in de Westerkerk te Veenendaal Iiturgie voor de -12 jeugddienst van zondagmorgen 28 Juni in de Westerkerk te Veenendaal Op Toon Hoogte 182 Door Uw genade Vader Door Uw genade, Vader, mogen wij hier binnengaan. Niet door rechtvaardige

Nadere informatie