RAD CORONA. ThemA. Samengaan opleiding Nucleaire Geneeskunde en Radiologie: medische beeldvorming van de toekomst

Transcriptie

1 2 MEMO RAD J A A R G A N G N U M M E R 2 - Z O M E R ThemA CORONA Samegaa opleidig Nucleaire Geeeskude e Radiologie: medische beeldvormig va de toekomst PROF.DR. J.P.J. VAN SCHAIK VOORZITTER CONCILIUM NVvR CO-VOORZITTER CORONA NAMENS DE NVvR DR. R.J. BENNINK VOORZITTER CONCILIUM NVNG CO-VOORZITTER CORONA NAMENS DE NVNG Nederladse Vereigig voor Radiologie Radiological Society of the Netherlads

2 Oldelft Beelux Medical Solutios Zillio Read: aywhere e e aytime Plaats- e tijdoafhakelijk op uw tablet, telefoo of computer diagostische beelde bekijke, Plaats- e tijdoafhakelijk op uw tablet, telefoo of computer diagostische beelde bekijke, Plaats- bespreke e tijdoafhakelijk e beoordele. Allee op uw of tablet, same telefoo met (extere) of computer collega s. diagostische Dat is iet beelde lager toekomstmuziek. Het e ka beoordele. NU, uitsluited Allee e allee of same met met Zillio (extere) Read, de collega s. ieuwe diagostische Dat is is iet lager viewer toekomst- va Oldelft bekijke, bespreke e beoordele. Allee of same met (extere) collega s. Dat is is iet lager toekomst- bespreke muziek. Het ka NU, uitsluited e allee met Zillio Read, de ieuwe diagostische viewer va Oldelft muziek. Beelux, Het die ka volledig NU, uitsluited webgebaseerd e allee is. De met mogelijkhede Zillio Read, de va ieuwe Zillio diagostische Read zij uiek viewer i de markt. va Oldelft Gee Beelux, die volledig webgebaseerd is. is. De mogelijkhede va Zillio Read zij uiek i i de markt. Gee Beelux, ekele adere die volledig leveracier webgebaseerd biedt deze is. ieuwe De mogelijkhede features. va Zillio Read zij uiek i i de markt. Gee ekele adere leveracier biedt deze ieuwe features. ekele adere leveracier biedt deze ieuwe features. Voor meer iformatie kut u cotact opeme met uw accout maager of met os katoor, Voor meer iformatie kut u cotact opeme met uw accout maager of met os katoor, Voor telefoo meer 0318 iformatie , kut ifo@oldelftbeelux.l u cotact opeme of met bezoek uw accout oze website maager of met os katoor, telefoo , ifo@oldelftbeelux.l of bezoek oze website telefoo , ifo@oldelftbeelux.l of bezoek oze website

3 Nederladse Vereigig voor Radiologie Radiological Society of the Netherlads Cogress Compay Tel _CComp_NVvR_Adv_MemoRad_2015.idd :55 MEMORAD zomer 2015 INHOUD Te geleide Aemarie Fioole-Bruiig 4 Colum Herma Holscher 5 NVvR Iterview met ieuwe directeur NVvR 6 artikele BMIA atioaal biomedisch imagig archief voor oderzoek dr.ir. A.L.A.J. Dekker, J.P.A. va Soest MSc, dr.ir. S. Klei et al. 7 NaoKife ofwel irreversibele elektroporatie (IRE): ee ieuwe veelbelovede tumorablatietechiek L.G.P.H. Vroome et al. 11 Nederladse Vereigig voor Pathologie Protocol objectiverede herbeoordelig J.M. Broekma, R.W.M. Giard 16 i debat e ter discussie Vroeger was chirurgie og leuk P. Plaisier + Commetare 19 Stadput echografie De NVvR Werkgroep Echografie heeft ee vereigigsstadput otwikkeld omtret de uitvoerig va echografie door ietradiologe. Het stadput bestaat uit ee tweetal documete: ee procesbeschrijvig voor radiologe e ee stadput t.a.v. de rol va echolaborate bij de uitvoerig va echografie (zie ook de ieuwsbrief NVvR jui 2015). historie 57 mededelige Frederik Philipsprijs Sadwichcursus-commissie 60 Radiologedage igezode Radioloog i Egelad dr. V. va Breest Smalleburg september 2015 Het cogres is ook toegakelijk voor Nucleair Geeeskudige. Programma Doderdag 10 september 2015 Vroege ischrijfdeadlie: Vrijdag 17 juli THEMA THEMA coroa Samegaa opleidig Nucleaire Geeeskude e Radiologie: medische beeldvormig va de toekomst B E H O R E N D B I J M E M O R A D JAARGANG 20 - NUMMER 2 - ZOMER 2015 RADIOLOGENDAGEN Safety First De Doele Rotterdam 08:00-09:00 Otvagst/registratie 09:00-09:45 Refresher Course Abdomiiale Radiologie: Darmbloedige; diagostiek e behadelig 09:45-09:50 Opeig voorzitter Safety first 09:50-10:35 Patiëtveiligheid: vazelfspreked i de radiologie! Of toch iet? 10:35-11:00 Koffiepauze 11:00-11:45 Refresher Course Itervetie Radiologie: Veiligheid bie de itervetie radiologie Musculoskeletale Radiologie Mammoradiologie: Gemiste borstkaker op mammografie e MRI 11:45-11:50 Wissel 11:50-13:00 Korte educatieve e wetteschappelijke voordrachte Abdomiale radiologie, Musculoskeletale radiologie, Mammaradiologie, Neuro radiologie, Thorax radiologie, Cardiovasculaire radiologie 13:00-14:00 Luchpauze 14:00-15:15 ESR meets Hollad 15:15-15:20 Wissel 15:20-16:05 Miisymposium Neuroradiologie 15:20-16:05 Refresher Course Cardiovasculaire Radiologie: Acute chest pai Sessie Sectie Juiorlede 16:05-16:30 Pauze 16:30-17:15 Refresher Course Kiderradiologie: Patiët Veiligheid 16:30-17:15 Miisymposium Neuroradiologie - Vervolg 16:30-17:00 ALV Juior Sectie 17:15-17:20 Wissel 17:20-18:00 Quizz Maasstadziekehuis Rotterdam 18:00-18:05 Sluitig voorzitter 18:05-19:15 Borrel 19:15-01:00 Feest Programma Radiologedage Rotterdam 2015, zie pagia 62 Vrijdag 11 september :00-09:00 Otvagst/registratie 09:00-10:15 Meet the expert: best bekeke Radiology Assistat 10:15-10:40 Voorwaarde voor ee veilige toekomst va de radiologie 10:40-11:00 (Prevetie) CIN i de dagelijkse praktijk 11:00-11:25 Koffiepauze 11:25-12:25 Korte educatieve e weteschappelijke voordrachte Abdomiale radiologie, Cardiovasculaire radiologie, Itervetie radiologie, Kiderradiologie, Acute radiologie e Miscellaeous/Educatief 12:25-12:30 Wissel Travel 12:30-12:50 Waarom is geschiedeis va de radiologie belagrijk? 12:50-13:10 Philipsprijs, Scietific Paper Award, Travel Grat Grat 13:10-14:00 Luch pauze Nieuwe lede Juiorbestuur RSNA 14:00-14:45 Refresher Course 64 Acute Radiologie: Safety first: Acute logembolie bij de zwagere patiët abstracts Educatieve voordrachte Miscellaeous 14:00-14:45 Historische commissie 14:45-14:50 Wissel 14:50-15:10 Missers Sessie Post-Mortem e Foresische Radiologie Cogresse e cursusse 15:10-15:30 Missers Sessie Hoofd-hals Radiologie 66 15:30-15:50 Misser sessie Abdomiale Radiologie e Nucleaire Geeeskude Voor meer iformatie betreffede het programma, 15:50-16:10 Complicatie besprekig 16:10-16:15 Afsluitig Radiologedage ischrijvig e hotelreserverig: 16:15-17:00 Borrel Jaarkaleder NVvR & 67 persoalia thema CORONA Samegaa opleidig Nucleaire Geeeskude e Radiologie: medische beeldvormig va de toekomst zie vaaf pagia 25 Afscheid prof.dr. G.J. (Ard) de Heete, zie pagia 70 felicitaties 71 proefschrifte 73 DIVERSEN 77 J a a r g a g u m m e r

4 MEMORAD Yesterday is goe. Tomorrow has ot yet come. We have oly today. Let us begi. Moeder Teresa Te geleide Eid vorig jaar iformeerde het Tijdschrift voor Nucleaire Geeeskude (TvNG) zij lede over de (op dat momet og ophade zijde) samevoegig va de opleidige tot ucleair geeeskudige e radioloog. Dit keer is het de beurt aa de redactie va MemoRad om u i dit themaummer ee update te geve va die samevoegig. Dat hebbe wij iet wille doe zoder de bijdrage va dr. E. Vegt, die als gast-hoofdredacteur va het TvNG ee aatal iteressate iterviews voor dit ummer heeft verzorgd. Daarvoor zij wij dr. Vegt uiteraard zeer erketelijk. De Commissie Opleidigsitegratie Radiologie e Nucleaire Geeeskude (kortweg Coroa ) is geruime tijd bezig geweest met het make va ee geïtegreerd opleidigsdocumet. Dat documet is u af, e de ieuwe opleidig ( Radiologe ieuwe stijl ) is op 1 juli 2015 al va start gegaa. De voortrekkers va dit belagrijke project, prof.dr. J.P.J. va Schaik e dr. R.J. Beik, hebbe we vawege hu izet e verdieste ee erepodium wille geve. Zij prijke daarom op de cover va dit themaummer. De samevoegig va de opleidige heeft de odige voete i de aarde gehad e zal aar verwachtig og wel wat stof doe opwaaie, maar dat de ucleair geeeskudige e de radiologe same verder gaa is ee feit. Op die maier zulle we og betere diagostiek kue levere aa de patiët e aa oze collega-medici. De patiët is vazelfspreked het meest gebaat bij optimale beeldvormig e iterpretatie door gespecialiseerde beeldvormers. Vawege de voortschrijdede otwikkelige i de hybride beeldvormig is de same- smeltig va oze vakgebiede ee must geworde. Het vakgebied blijft de aam Radiologie drage. Daarover is veel discussie geweest. Aavakelijk is gesproke over ieuwe beamige als medical imager e medisch beeldvormer, maar al gauw werd duidelijk dat die de odige verwarrig zoude meebrege. Tot het vak Radiologie zulle de radiologe, itervetieradiologe e ucleair geeeskudige zoals we die u kee worde gereked, maar ook de ieuw geïdetificeerde specialisaties: kider-, mamma-, musculoskeletaal-, euroe hoofd/hals-, abdomiaal-, cardiothoracaal- e ucleair geeeskudig/moleculair radiologe. I dit themaummer zulle diverse bij de start va de ieuwe opleidig betrokkee aa het woord kome, oder wie de voorzitters va oze beide weteschappelijke vereigige, diverse opleiders, (oud-) aiosse, MBB ers e kliisch fysici. Verder kome de ivloed va de samevoegig va de opleidige op de straligshygiëecursus aa bod, eveals ee aatal praktische implemetatieprobleme. Ook zal de Europese cotext va de veraderig i de opleidige worde geschetst e zal prof. dr. F.H.M. Corstes, voortbordured op het eerder i dit tijdschrift gepubliceerde stuk va de had va dr. C.J.L.R. Vellega, oze voorgeschiedeis vauit ucleairgeeeskudig perspectief beschrijve. Hieraast worde ee aatal adere iteressate oderwerpe belicht, zoals het biomedisch imagigarchief (BMIA) ee archief dat is opgezet om beelde te deidetificere e uploade, te archivere e dowloade e te aalysere, waardoor traslatioeel kliisch oderzoek beter ka worde verricht e de IRE (irreversibele elektroporatie), ee tumorablatiemethode die door middel va elektrische stroomstote celapoptosis iduceert, waarbij de extracellulaire matrix behoude blijft. Hierdoor blijve abijgelege galwege, bloedvate, uriewege of zeuwe bij deze behadelig gespaard. Ook bevat dit ummer ee kritische bijdrage i de colum I debat e ter discussie va dr. P.W. Plaisier (chirurg) met commetare va de radiologe dr. J.B.C.M. Puylaert, prof.dr. J. Stoker e dr. I.J.C. Hartma over de opgestelde richtlij Appedicitis. Collega dr. V. va Breest Smalleburg (radioloog) werkt mometeel i Noord-Egelad e doet hierva op ispirerede wijze verslag. Last but ot least wordt i deze editie ook de odige aadacht besteed aa ee ieuw protocol va de Nederladse Vereigig voor Pathologie (NVVP), het protocol Objectiverede Herbeoordelig. Dit beschrijft ee procedure waarbij me ee herbeoordelig doet zoder voorafkeis, opdat evetuele verwijtbaarheid va ee ojuiste eerdere diagose ka worde geobjectiveerd. Wij hope u met dit themaummer ee zo volledig mogelijk beeld te geve va de laatste stad va zake omtret de fusie e wese u uiteraard veel leesplezier! Aemarie Fioole-Bruiig 4 K I J K o o k o p w w w. r a d i o l o g e. l

5 Colum Stelt u zich ees voor dat uw ziekehuis gekocht wordt door ee groot iteratioaal medisch techologisch bedrijf. U bet verzekerd va voordelige apparatuur, e uw keuzevrijheid bij de behadelig va patiëte is volledig gegaradeerd. Ik moest hieraa deke bij het bericht dat ee producet va diabetesapparatuur ee diabetescetrum opkocht. Het werd gebracht als ee uiek feomee, maar volges mij zij er allerlei va dergelijke costructies i de gezodheidszorg. Als oderdeel va de ieuwe tred parterschap worde immers diverse lagdurige cotracte met leveraciers geslote. Het ee cotract met meer flexibiliteit da het adere. Zo parterschap ka et zoals i het gewoe meselijk leve vele vorme aaeme. Dat ka variëre va flirte, ee latrelatie, tot samewoe, trouwe e soms gevage zij i elkaars et. Het ee koppel is tevrede met het ee eid va het spectrum, adere met het adere eid va het spectrum, e vele vide ee weg hiertusse. Niets aa de had e iederee is blij. Maar wat gebeurt er als het iet zo goed gaat tusse de beide echteliede? De kidere zij de dupe. E zo is het iet aders met deze ieuwe medische megadeals. Hoe drage we er zorg voor dat de patiët iet de dupe wordt? Wie draagt er zorg voor dat kortetermij fiaciële drijfvere iet de lageretermijdoele overheerse? Korte successe va directeure of medisch maagers, die wellicht het ziekehuis eve uit de fiaciële ood helpe. De dokter moet hier weer ee veel belagrijkere rol krijge: zoals de directeur va het bedrijf moet zorge voor de belage va zij aadeelhouders, zo moet de dokter zorge voor de belage va zij patiëte, oafhakelijk va de fiaciële gevolge. Elk commercieel belag moet secudair zij aa patiëtebelag. Late wij os als dokters verleide door lokede leveraciers, die wellicht adere belage astre- ve da de oze? Dat we elkaar odig hebbe e kue versterke met iovaties i de zorg, spreekt voor zich; samewerke, ja, maar dat moet vauit ee lagetermijvisie geschiede. Het welzij va de kidere is oze prioriteit. Helaas is de werkelijkheid weerbarstig e zij de omgagsregelige bij dispute e scheidig soms iet toereiked, of houde de ouders zich iet aa de regelig, alle goede bedoelige te spijt. I elke overeekomst zulle dus iet allee gedetailleerd de fiaciële gevolge, maar ook de gevolge voor de patiët(ezorg) moete worde vastgelegd. Ee dergelijke evewichtige afspraak is best moeilijk, wat i essetie is aadeelhoudersbelag e patiëtebelag ee beetje appels e pere vergelijke. Soms wordt mij gevraagd of ik ee optimist of pessimist be. Volmodig atwoord ik da optimist, maar wel ee optimist met zorge. E geschetst probleem is er éé va. Herma Holscher Afscheid bestuurslid met ati-slipcursus zie ook pagia 69 Op 26 mei jl. heeft het bestuur va de NVvR tijdes ee gezellige e actieve bijeekomst (zie foto) afscheid geome va prof.dr. Regia Beets-Ta als bestuurslid. Regia zal i het bestuur worde opgevolgd door prof.dr. Hildo Lamb. J a a r g a g u m m e r

6 MEMORAD VvR Iterview met Marieke Brik-Zimmerma, directeur NVvR Mii-cv Techische Bedrijfskude Techische Uiversiteit Eidhove KPMG Cosultig project maager OK plaigssysteem AMC maager cardiothoracale chirurgie AMC directeur bedrijfsvoerig OK, IC e beeldvormede specialisme AMC 2015 directeur NVvR Marieke Brik-Zimmerma Marieke Brik is per 1 jui 2015 de ieuwe directeur va de NVvR. De fuctie bestod og iet, maar adere weteschappelijke vereigige kee al wel ee structuur met ee beleidsbepaled bestuur e ee directeur die daar met het bureau de dagelijkse ivullig aa geeft. Zoals het bestuur met aatrede va Herma Holscher al aakodigde, odergaat u ook de NVvR ee professioaliserigsslag. Mevrouw Brik-Zimmerma heeft ee ruime ervarig i de gezodheidszorg; de laatste 15 jaar i het AMC (zie kader). Waarom u aar de NVvR als directeur? Na ee lage periode AMC e veel ervarig te hebbe opgedaa met de itere orgaisatie va ee ziekehuis, is het tijd voor wat ieuws. Medisch specialiste zij de ker va de ziekehuiszorg, maar dat komt i deze tijd iet altijd uit de verf. Het imago va de specialist ka beter. I de media worde vaak de midere kate belicht, terwijl het juist de specialist is die ee belagrijke taak heeft als het gaat om de ihoudelijke aspecte. Kijk aar de recete optredes va Herma Holscher i het kader va rötgebelastig bij kidere e Evelie Krul bij het vraagstuk va de total bodysca. Dat zij reacties vauit de ihoud, e dat doet het bestuur goed. Daaraast ka er og veel verbeterd worde op het gebied va commuicatie e specialist aar maatschappij. Vakdeskudigheid e ee visie op de otwikkelige i de toekomst zij odig voor echte kwaliteit e doelmatigheid i de zorg. E da is Radiologie ee dyamisch vak e veradert er veel. Neem bijvoorbeeld het samegaa met Nucleaire geeeskude e de ICT-otwikkelige, waarbij mij techische achtergrod va pas komt. Maar ook itervetieradiologie e de positie va de radioloog als medisch beeldvormer i de patiëtezorg, e i relatie tot adere specialisme. De toegevoegde waarde va ee radioloog i het diagostisch e behadelproces is groot, maar veradert. Dit geeft ieuwe mogelijkhede e vraagstukke waar ik de komede jare graag als directeur va de NVvR ee bijdrage aa wil levere. Wat beteket het om directeur NVvR te zij? Wie is de baas? Dreigt er bureaucratie? Als directeur geef je leidig aa de dagelijkse gag va zake bie de vereigig e va het bureau. Het bestuur wil professioalisere, waardoor het zelf wat meer op afstad e kaderstelled bezig ka zij, e iet te veel wordt belast met uitvoerig. Dit vraagt om ee bureau dat zorgt voor beleidsodersteuig e om ee strategische cyclus met bestuur e alle oderdele va de vereigig, zoals commissies, werkgroepe e secties, tot idividuele lede aa toe. Dit gaat had i had met ee goede commuicatie bie de vereigig e aar buite. E ee beetje bureaucratie is iet verkeerd, wat dat beteket dat de oderlige relaties e verdelig va take e bevoegdhede duidelijker worde. Waar ik weg va wil blijve is dat alles procedureel wordt dichtgeregeld. De ihoud moet leided blijve. Zoals Mathieu Weggema olags og schreef i ee opiiestuk i het NRC, waar vakdeskudigheid otbreekt kome de regeleve. Het bestuur blijft dus de professioal i the lead, e de ledevergaderig houdt het laatste woord. Wat ga je op korte termij doe? Met de opdracht va het bestuur om kwartier te make i of bij de Domus Medica i Utrecht, e de diverse vergaderige e afsprake die daar i de buurt plaatsvide, speelt de verhuizig va Vught aar Utrecht u al. Toch wil ik eerst ook met radiologe i het bestuur, commissies, secties e werkgroepe keismake. (Voorafgaad aa het iterview krijgt ze ee rodleidig i het ziekehuis). Zoals ik u het Medisch Cetrum Alkmaar bezoek, wil ik de komede jare met alle ziekehuize resp. vakgroepe radiologie i het lad keismake. Ook het bureau e zij zes medewerkers wil ik beter lere kee, voordat ik plae maak voor de toekomst. Mij eerste idruk is trouwes heel positief. Het is ee betrokke groep, e ze houde met grote auwgezetheid de uitgebreide ledeadmiistratie e het documetebeheersysteem goed op orde. De servicegerichtheid aar de lede e de secretariële odersteuig bij vergaderige is groot. De komede tijd wil ik aar de oderlige verdelig va aadachtsgebiede kijke e zal ik met he spreke over hu idividuele kwaliteite e ambities, om meer beleidsodersteued te gaa werke. Na ee geaimeerd gesprek, waari zowat alles aa bod kwam, wes ik haar veel succes met deze drukke baa. Daaraast is zij ook og moeder va twee joge kidere (ee zoo va acht e ee dochter va zes). Lag iet alles is opgeschreve, maar dat hoeft ook iet; biekort staat de ieuwe directeur voor uw deur! Iterview door Paul Algra 6 K I J K o o k o p w w w. r a d i o l o g e. l

7 BMIA - ee atioaal biomedisch imagigarchief voor oderzoek artikele Adré Dekker, Joha va Soest, Stefa Klei, Remko Hoekstra, Paul Groot, Erwi Vast, Jordi Huguet, Wiro Niesse, Ja-Willem Boite, Aad va der Lugt Adré Dekker Joha va Soest Stefa Klei Het BioMedical Imagig Archive (BMIA) is ee iitiatief gestart i 2011 om ee duurzaam atioaal archief voor medische beelde te creëre, te oderhoude e odersteue voor (bio)medische oderzoekers i Nederlad tege lage koste. De aaleidig voor BMIA was de costaterig dat oderzoekers die beelde odig hebbe voor hu oderzoekproject, u vaak afhakelijk zij va afdelig- of uiversiteitspecifieke oplossige. Deze oplossige zij iet igericht op de uitwisselig va beelde tusse meerdere cetra, terwijl commerciële oplossige die dat wel zij, vaak te duur zij voor oderzoekers. Imiddels draait BMIA op volle toere e worde meer da twitig studies odersteud. I dit artikel geve we ee overzicht va de tools e dieste die BMIA levert e de koste daarva, met als doel dat meer oderzoekers, waaroder radiologe, de weg zulle vide aar BMIA. Wie zitte er achter BMIA? BMIA is ee resultaat va het CTMM-TraIT project. CTMM (Ceter for Traslatioal Molecular Medicie) was ee publiek-privaat Cliical Research Data Cliical Imagig Digital Pathology Data Itegratio ad Aalysis Deploymet ad User Support samewerkigsprogramma (300M, , 130+ parters) met als doel oderzoeksresultate uit het laboratorium zo sel mogelijk beschikbaar te make i de kliiek. I oktober 2011 gig het CTMM-project TraIT (Traslatioal research IT) officieel va start. CTMM-TraIT was opgezet als diestverleed aa adere projecte bie e buite CTMM met als doel kostbare oderzoeksgegeves veilig te stelle voor toekomstige oderzoeke. Na het aflope va CTMM i 2014 is ieuwe fiacierig gevode, waardoor de toekomst va TraIT voor de komede jare is gewaarborgd. Op dit momet odersteut CTMM-TraIT meer da hoderd studies e 1250 oderzoekers, e zij er dertig parters bij CT- MM-TraIT betrokke, waaroder alle ui- Biosample Data Experimetal Data Figuur 1. De zeve werkpakkette va CTMM-TraIT: vijf dataverwerkede pakkette e twee odersteuede werkpakkette. versitair-medische cetra, de Nederladse Hartstichtig, KWF Kakerbestrijdig e diverse grote e kleie bedrijve. CTMM-TraIT is georgaiseerd i vijf dataverwerkede werkpakkette (kliische researchdata, kliische imagig, digitale pathologie, biosamples e experimetele data) e twee odersteuede werkpakkette (data-itegratie/aalyse e implemetatie/gebruikersodersteuig); (zie Figuur 1). BMIA komt voort uit het werkpakket kliische imagig waari de academische istitute MAASTRO Cliic, Maastricht UMC+, Erasmus MC e AMC e idustriële parters Aexist B.V. (NL) e Keosys (FR) samewerke. CTMM-TRAIT heeft i 2014 same met BBMRI (Biobakig ad Biomolecular Resources Research Ifrastructure) e EPI2 (Europea Populatio Imagig Ifrastructure) ee aavraag igedied e gehooreerd gekrege i het kader va de Natioale Roadmap voor Grootschalige Oderzoeksfaciliteite. Ambities va BB- MRI2.0 ( zij oder adere om ee researchifrastructuur voor beeldopslag e beeldaalyse voor alle Nederladse oderzoekers te creëre e beelddata te kue relatere aa adere data, waarbij wordt voortgebouwd op de resultate va eerdere projecte. Het BMIA zal hieri ee belagrijke rol spele. Wat biedt BMIA voor oderzoekers? De mogelijkhede va BMIA worde besproke aa de had va de applicaties U J a a r g a g u m m e r

8 MEMORAD artikele die bie BMIA ter beschikkig kue worde gesteld aa oderzoekers. De-idetificatie e upload va beelde (CTP & ImageHub) Voor de beschermig va de privacy va deelemers aa weteschappelijk oderzoek is het va groot belag dat de beelde zoveel mogelijk aoiem worde gemaakt. Zo moete bijvoorbeeld de aam e ziekehuisummer va ee patiët worde verwijderd e vervage door het (aoieme) studieummer va de patiët. CTMM-TraIT maakt hierbij gebruik va de door de RSNA (Radiological Society of North America) otwikkelde Cliical Trials Processor (CTP) [1] software om beelde te de-idetificere e het juiste studieummer aa de patiët toe te kee. Meer i detail wordt er per oderzoek ee de-idetificatieprofiel opgesteld op basis va de iteratioale goude stadaard op het gebied va de-idetificatie va beelde [2,3]. Deze stadaard defiieert o.a. welke elemete uit de header moete worde verwijderd, omdat ze mogelijk ee persoo idetificere (bijvoorbeeld aam, geboortedatum, gewicht, legte, de datum va het oderzoek). Het komt vaak voor dat er voor ee specifiek oderzoek bepaalde elemete toch odig zij. Dit wordt da i overleg tusse TraIT e de hoofdoderzoeker vastgelegd e i het profiel veraderd. Zo was voor ee oderzoek waar PET-CTbeelde worde geaalyseerd bijvoorbeeld het gewicht va belag. Specifiek voor dit oderzoek wordt het gewicht da behoude. Nadat het de-idetificatieprofiel is goedgekeurd door de oderzoeksleider, kue deelemede ziekehuize beelde uploade aar BMIA. Dit ka op twee maiere. De eerste maier is het istallere va de CTP-software i het ziekehuis. CTP ka beelde uit ee PACS of ee werkstatio otvage, vervolges de-idetificere coform het afgesproke profiel, e uiteidelijk aar CTMM-TraIT versture. Uit de TraIT-ervarig tot u toe is echter gebleke dat i veel gevalle het istallere va software i ee ziekehuis tot bezware leidt. Daarom is er ee tweede maier otwikkeld waarbij gebruik wordt gemaakt va de ImageHub. De ImageHub is ee web-gebaseerd kliisch product va Aexist B.V. dat al door diverse zorgistellige wordt gebruikt i de reguliere zorg om patiëtiformatie iclusief beelde olie uit te wissele. Voor TraIT is de ImageHub aagepast, waardoor de gebruiker beelde, Figuur 2. De NBIA-website va CTMM-TraIT. bestemd voor oderzoek, ka uploade via ee iteretbrowser aar de ImageHub. De ImageHub zorgt vervolges voor het de-idetificere coform het afgesproke profiel e het verzede aar TraIT. Het archivere e dowloade va beelde (NBIA & XNAT) Nadat beelde via CTP of via de ImageHub zij verstuurd, kome deze terecht i éé va de twee BMIA-archieve. NBIA: Natioal Biomedical Imagig Archive, otwikkeld door het Amerikaase Natioal Cacer Istitute [4]. XNAT: extesible Neuroimagig Archive Toolkit, otwikkeld door de Washigto Uiversity School of Medicie [5,6]. Er zij vele overeekomste tusse beide archieve. Beide biede als cetraal archief het voordeel dat het iet meer odig is beelde via fysieke media (cd/dvd) te trasportere e dat de trasporttijd aazielijk wordt verkort. Ze zij web-gebaseerd e hebbe uitgebreide mogelijkhede om toegag tot de beelde te bescherme e te regulere, zodat allee oderzoekers die geauthetificeerd e geautoriseerd zij de beelde kue zie e dowloade. De keuze voor NBIA of XNAT als imagigarchief is afhakelijk va de wese va het oderzoeksproject. Meestal wordt per oderzoeksproject gekoze voor éé va deze twee oplossige. Hieroder worde de eigeschappe va de twee keuzes besproke. I het NBIA-archief worde beelde verdeeld i collecties. Het gebruik is gemodelleerd op ee webwikel e is daarom zeer gemakkelijk e ituïtief te gebruike. Er ka over meerdere collecties worde gezocht (mits de juiste rechte zij toegeked), waara de beelde i ee wikelmadje geplaatst kue worde. Uiteidelijk ka de ihoud va dit wikelmadje worde gedowload om bijvoorbeeld met eige software de beelde te aalysere. Verder zij er ook mogelijkhede om beelde te bekijke zoder deze te dowloade. Dit ka met behulp va de igebouwde webgebaseerde viewer via het uitgebreidere Keosys Imagys-werkstatio dat hieroder i meer detail wordt besproke. XNAT is het tweede beeldarchief dat aagebode wordt door TraIT. Hoewel de aam suggereert dat het systeem allee geschikt zou zij voor euro-imagigstudies, is het veel breder izetbaar. Het XNAT- archief is iets igewikkelder da NBIA, maar het biedt extra fuctioaliteit: XNAT ka meer da ruwe DICOMdata allee aa. Ook de resultate va beeldaalyses kue worde opgeslage. Voorbeelde hierva zij volumemetige, steosegraad, segmetaties e fmri activatiemaps. XNAT heeft ee programmeerbare iterface. Dit maakt het mogelijk bepaalde operaties te automatisere, wat vooral bij grote studies gewest is. Me ka hierbij deke aa automatische kwaliteitscotrole (zij de juiste scaeristellige gebruikt? is het ruisiveau acceptabel? zij alle beelde verstuurd?), maar ook aa automatische beeldaalyse, zoals segmetatie, registratie e extractie va quatitative imagig biomarkers. 8 K I J K o o k o p w w w. r a d i o l o g e. l

9 artikele kliisch oderzoek; het project wordt geleid vauit Nederlad of heeft ee grote bijdrage vauit Nederlad; het project gebruikt beperkte hardware resources. Tabel I. Koste voor opslag va BMIA-beelde i CTMM-TraIT (*prijspeil 2015). Datavolume Jaarlijkse koste* 0-50 Gb Gratis Gb 2,5 / Gb / jaar > 200 Gb 5 / Gb / jaar De laatste voorwaarde is voor imagig relevat, omdat imagig soms ee groot beslag legt op vooramelijk opslagcapaciteit. I Tabel I zij de koste opgeome voor het gebruik va BMIA. Figuur 3. Het CTMM-TraIT XNAT-archief odersteut 3D-visualisatie via de webbrowser. Koppelige tusse BMIA e adere CTMM-TraIT-dieste Naast BMIA biedt CTMM-TraIT vele adere dieste voor oderzoekers (zie ook Figuur 1). CTMM-TraIT is actief bezig om koppelige te bewerkstellige tusse de diverse dieste. Zo is het biekort bijvoorbeeld mogelijk om met ee muisklik vauit ee studieformulier (dat via OpeCliica vauit het werkpakket Cliical Research Data wordt aagebode) het beeld behorede bij deze studiedeelemer i BMIA te opee. Ook wordt er hard gewerkt aa ee geïtegreerde aalyse va gegeves verkrege uit beelde e kliische data. Als voor uw studie ee specifieke koppelig oodzakelijk is, da kue de mogelijkhede daartoe bie CTMM-TraIT altijd worde besproke (zie: Meer iformatie? ). Figuur 4. Het Keosys-werkstatio va BMIA i CTMM-TraIT. Ee sterk put va het TraIT XNAT-archief is ook de igebouwde image viewer, zie Figuur 3. Cetraal aalysere va beelde (Keosys) Naast de web-gebaseerde viewers va zowel NBIA als XNAT is het mogelijk ee Keosys werkstatio (Imagys) [7] te starte vauit het wikelmadje va NBIA. Tijdes het starte wordt ee remote desktop verbidig opgezet aar ee cetraal werkstatio dat de gevraagde beelde uit NBIA ophaalt e weergeeft. Dit werkstatio heeft (te opzichte va de igebouwde viewer) mogelijkhede om bijvoorbeeld volumes e Stadardized Uptake Values (SUV) te berekee. Het gebruik va ee cetraal werkstatio heeft als voordeel dat de data iet gedowload hoeve te worde, waardoor iederee op dezelfde dataset werkt. Verder gebruikt iederee dezelfde software voor het reviewe va beelde. Wat kost BMIA voor oderzoekers? Dakzij haar sposore ka CTMM-TraIT volges ee Freemium model werke. Dat wil zegge dat oderzoeksprojecte gratis va haar dieste gebruik kue make oder de volgede voorwaarde: het project maakt gebruik va de stadaarddieste va TraIT; het project betreft traslatioeel of Ervarige tot u toe Sids de live gag va de eerste versie va BMIA i 2012 is het aatal gebruikers e studies gestaag gegroeid tot imiddels achtetwitig studiecollecties met meer da 2000 patiëte e i totaal 1,3 TB aa imagigdata. Ee va de uitdagige tot u toe is het defiiëre va het juiste de-idetificatieprofiel, omdat elke studie weer et adere eise e wese heeft aagaade wat wel e iet doorgelate mag worde. Dit is ook gerelateerd aa de maier e ihoud va het iformed coset va de studiedeelemers. Ee adere uitdagig is de afstemmig tusse de oderzoeker, radiologie, ICT e iformatio security officers bie ee ziekehuis, die odig is om het aar buite brege va beelde op ee goede, veilige e voor eeieder acceptabele maier te bewerkstellige. U J a a r g a g u m m e r

10 MEMORAD artikele Meer iformatie? Als u aar aaleidig va dit artikel meer iformatie zou wille krijge is het beste startput. Daaraast is voor specifieke vrage de servicedesk va CTMM-TraIT dagelijks telefoisch te bereike ( ) e via servicedesk@ctmm-trait.l. Natuurlijk kut u ook cotact opeme met ee va de auteurs va dit artikel. Nawoord De otwikkelig va XNAT is deels fiacieel odersteud door het Europese FP7 BioMedBridges project r , e va NBIA e CTP deels door het Natioal Istitute of Health (U01 CA , Radiomics of NSCLC). Dr.ir. A.L.A.J. Dekker kliisch fysicus, leider - werkpakket Cliical Imagig va CTMM-TraIT afdelig Radiotherapie-Ocologie (MAASTRO), GROW, MUMC+ MAASTRO Cliic Dr. Taslaa ET Maastricht adre.dekker@maastro.l J.P.A. va Soest, MSc PhD-studet, beheer NBIA - werkpakket Cliical Imagig CTMM-TraIT afdelig Radiotherapie-Ocologie (MAASTRO), GROW, MUMC+ MAASTRO Cliic Dr. Taslaa ET Maastricht joha.vasoest@maastro.l Dr.ir. S. Klei Oderzoeker, beheer XNAT - werkpakket Cliical Imagig CTMM-TraIT Biomedical Imagig Group Rotterdam Erasmus MC - UMCR Dr. Molewaterplei 50/ GE Rotterdam s.klei@erasmusmc.l Ir. R. Hoekstra directeur AEXIST B.V., beheer CTP & ImageHub (leveracier) - werkpakket Cliical Imagig CTMM-TraIT Saturusstraat 60, Uit AH De Haag remko.hoekstra@aexist.l Paul F.C. Groot weteschappelijk programmeur, project support - werkpakket Cliical Imagig CTMM-TraIT afdelig Radiologie AMC Meibergdreef AZ Amsterdam p.f.c.groot@amc.uva.l Erwi Vast weteschappelijk programmeur, beheer XNAT - werkpakket Cliical Imagig CTMM-TraIT Biomedical Imagig Group Rotterdam Erasmus MC - UMCR Dr. Molewaterplei 50/ GE Rotterdam e.vast@erasmusmc.l Jordi Huguet MSc medical image specialist, XNAT support - werkpakket Cliical Imagig CTMM-TraIT afdelig Radiologie AMC Meibergdreef AZ Amsterdam j.huguet@amc.uva.l Prof.dr. W. Niesse hoogleraar biomedische beeldaalyse Erasmus MC / TU Delft Biomedical Imagig Group Rotterdam Erasmus MC UMCR Dr. Molewaterplei 50/ GE Rotterdam w.iesse@erasmusmc.l Dr. Ja-Willem Boite programmamaager TraIT Ceter for Traslatioal Molecular Medicie High Tech Campus AG Eidhove Jawillem.boite@ctmm.l Prof.dr. Aad va der Lugt hoogleraar Radiologie afdelig Radiologie Erasmus MC s-gravedijkwal CE Rotterdam a.vaderlugt@erasmusmc.l Literatuur 1. MIRC Cliical Trials Processor [olie]. rsa.org/ctp.aspx. [Geraadpleegd: 06-mei-2015]. 2. Freyma JB, Kirby JS, Perry JH, Cluie DA, Jaffe CC. Image data sharig for biomedical research meetig HIPAA requiremets for de-idetificatio. J Digit Imagig 2012;25: DICOM Supplemet 142 [olie]. ftp://medical.ema. org/medical/dicom/fial/sup142_ft.pdf. [Geraadpleegd: 04-mrt-2012]. 4. Natioal Biomedical Imagig Archive - NBIA - Imagig - NBIA - Natioal Cacer Istitute - Cofluece Wiki [olie]. wiki.ci.ih.gov/display/nbia/natioal+biomedical+imagig+archive+-+nbia. [Geraadpleegd: 06-mei-2015]. 5. Marcus DS, Olse TR, Ramaratam M, Bucker RL. The extesible euroimagig archive toolkit: a iformatics platform for maagig, explorig, ad sharig euroimagig data. Neuroiformatics 2007;5: XNAT - Home [olie]. xat.org. [Geraadpleegd: 06-mei-2015]. 7. Medical imagig solutios for cliical trials - Imagys [olie]. imagys.com. [Geraadpleegd: 06-mei-2015]. 10 K I J K o o k o p w w w. r a d i o l o g e. l