E5 Visserij Samenvatting

Transcriptie

1 E5 Visserij Samenvatting Het MMIP Visserij richt zich op het ontwikkelen van een ecologisch én socio-economisch duurzame kust- en zeevisserij op de Noordzee ter bevordering van een dynamische visserijsector, een goede levensstandaard voor visserijgemeenschappen en een goede status van de visbestanden en het mariene milieu. Dit MMIP vormt, samen met de apart uitgewerkte MMIPs 'Duurzame en veilige Noordzee' (Missie E) en Biogrondstoffen (incl. zeewier) (Missie B) een integraal geheel. Het MMIP Visserij volgt inhoudelijk de ambitie, en de kennis- en innovatieopgave uit Missie E van het ministerie van LNV. De daarin genoemde onderwerpen worden hier als deelthema behandeld en zijn gebruikt om kennis- en innovatievragen op te halen bij belanghebbenden via een online enquête en een aantal interviews. Verder de circulaire visserij innovaties, gelinkt aan E.4 Overige Oceanen en zeeën: Blue Growth Strategie gerelateerde onderwerpen vanuit de sector in samenwerking met TU Delft en het MMIP Towards Zero Emissions van TKI Maritiem. Ook is de Kennisagenda Noordzee2030 geraadpleegd. In een tweetal workshops zijn prioriteiten geïdentificeerd. De prioritaire kennis- en innovatievragen zijn hieronder per deelthema weergeven: 1. Versterken van het beheer van de visbestanden Kennisontwikkeling van (gegevensarme) visbestanden en hun verspreiding; financiering en maatregelen om nieuwe visstand-onderzoektechnieken standaard onderdeel te maken van het visserijonderzoek; onderzoek naar de effecten van de aanlandplicht. 2. Verminderen van emissies Onderzoek gericht op scheepsinnovatie, vloottransitie en duurzamere voortstuwingssystemen gericht op efficiëntieverbetering. 3. Verbeteren van arbeidsomstandigheden Optimaliseren en innoveren van het visproces (minder handelingen, meer geautomatiseerd) en inzicht in inzet buitenlandse werknemers. 4. Verbeteren van dierenwelzijn Systeemanalyse van het vis- en verwerkingsproces t.b.v. dierenwelzijn, inzicht in gedragsverandering bij vissers en mogelijkheden omtrent een dierenwelzijn certificaat. 5. Verminderen van bodemberoering Innoveren t.b.v. minder bodemberoering; creëren van ruimte (financieel, regelgeving) om te kunnen innoveren; het creëren van (lokaal, nationaal, Europees) voor nieuwe vistechnieken; inzicht in de benodigde controle & handhaving maatregelen. Vaststellen van ecologische en socio-economische effecten nieuwe vistechnieken. Kennisontwikkeling van het bodemecosysteem. 6. Verbeteren van selectiviteit Naast innoveren in selectiviteit ook ruimte creëren (financieel, regelgeving) om te kunnen innoveren, gebruik makend van bestaande faciliteiten (vb. Visserij Innovatie Centrum). Inzicht in de verspreiding van commerciële en niet-commerciële soorten onder invloed

2 van klimaatverandering; Kennisontwikkeling van visgedrag (in relatie tot vistuig alsook verspreiding). Vaststellen van ecologische effecten van nieuwe vistechnieken. 7. Verbeteren van economisch perspectief Stimuleren van visserijondernemers om te innoveren en het inbedden van duurzaamheid, ecologie en anticiperen op de toekomst in het visserijonderwijs. Toegepaste kennisontwikkeling m.b.t. alternatieve en nieuwe verdienmodellen; inzicht in benodigde toekomstige vaardigheden van vissers. Inzicht in de inpasbaarheid en medegebruik van de visserij op de nieuwe Noordzee; inzicht in hoe kennisontwikkeling (fundamenteel en toegepast) van multi-use schepen, high-tech oplossingen en het uitvoeren van pilots naar alternatieve vistechnieken in windparken hieraan bij kunnen dragen. Vaststellen van socio-economische effecten van nieuwe vistechnieken. 8. Systeemveranderingen Onderzoek naar andere vormen van visserij en bedrijfsvoering; kennisontwikkeling naar multi-use schepen en high-tech oplossingen t.b.v. kostenbesparing en opbrengstverhoging. 9. Circulaire visserij Onderzoek, oplossingen en testen van vangstmethoden, verwerk-methoden aan boord, zero brandstof emissies, zero geluid emissies en systeem integratie ( zero impact kotter ); alternatieve opties voor pulsvisserij. Duurzame gesloten kweek van vissoorten voor zowel consumptie als uitzetten in zee (Circulaire viskweek: één vis op je bord en één vis in de zee). Voor de meeste van deze prioriteiten zijn geen lopende onderzoeksprojecten en zullen nieuwe programma's moeten worden opgezet. Meer informatie in Smith et al. (2019a: Programmeringsstudie Duurzame Visserij; 2019b: Achtergrondrapportage Programmeringsstudie LNV: Noordzee en Visserij, 2019). Inleiding De kust- en zeevisserij in Nederland staat op het moment voor een aantal grote uitdagingen; het verbod op de pulsvisserij, de aanlandplicht, de mogelijke gevolgen van de Brexit alsook het medegebruik op de Noordzee (o.a. energietransitie). Vanuit de Kennis- en Innovatieagenda van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit is de volgende missie vastgesteld: "Voor de mariene wateren is er in 2030 en voor rivieren, meren en estuaria in 2050 een balans tussen enerzijds ecologische draagkracht en waterbeheer (waterveiligheid, zoetwatervoorziening en waterkwaliteit) en anderzijds de opgaven voor hernieuwbare energie, voedsel, visserij en andere economische activiteiten." De bijbehorende Kennis- en innovatieopgave is: Hoe te komen tot visserij met minder emissie, betere arbeidsomstandigheden, diervriendelijker, met minder bodemberoering en selectiever, terwijl toch een goede boterham verdiend wordt. De visserij draagt bij aan de voedselvoorziening. Visbestanden kunnen opnieuw groeien maar zijn niet onuitputtelijk. De manier waarop de visbestanden in de Noordzee bevist worden vereist dat dit zodanig gebeurt dat het vermogen van de visbestanden (commercieel en nietcommercieel) om zich voort te planten en het mariene milieu (de bodem, het bodemleven,

3 andere soorten) gewaarborgd blijft. Met kennis en innovatie worden oplossingen gezocht om te komen tot een visserij met verdiencapaciteit maar zonder negatieve effecten op het ecosysteem en opvarenden, dat optimaal gebruik maakt van diversificatie in te vangen soorten en daarmee verspilling voorkomt. Wat beoogt het MMIP? Doelstellingen van dit MMIP zijn om ervoor te zorgen dat de zee- en kustvisserij op de Noordzee ecologisch, economisch en sociaal duurzaam is en een bron van gezond voedsel voor burgers van de EU vormt, waarbij ongewenste bijvangsten verminderd worden. Dit bevordert een dynamische visserijsector en een goede levensstandaard voor de visserijgemeenschappen. Daarnaast draagt dit MMIP bij aan de inpasbaarheid van de visserij in de energietransitie die nu plaatsvindt op de Noordzee. Het MMIP volgt uit de missie van LNV voor een Duurzame en veilige Noordzee (Missie E) en bestaat uit een aantal deelthema s zoals genoemd in de kennis- en innovatieopgave. Het MMIP omvat de ontwikkeling van kennis, concepten, ondersteunende technologie en maximale implementatie in de praktijk (van reeds bestaande technieken) voor de volgende deelthema s: 1. Versterken van het beheer van de visbestanden 2. Verminderen van emissies 3. Verbeteren van arbeidsomstandigheden 4. Verbeteren van dierenwelzijn 5. Verminderen van bodemberoering 6. Verbeteren van selectiviteit 7. Verbeteren van economisch perspectief 8. Systeemveranderingen 9. Circulaire visserij (Zero Impact Visserij) onder te verdelen in zero impact kotter, alternatieve opties voor pulsvisserij en circulaire viskweek. Deelprogramma s en fasering Een duurzame visserij omvat zowel de duurzame exploitatie van de visbestanden als ook een socio-economisch gezonde sector en vereist zowel nationaal als internationaal onderzoek. Waar een socio-economische gezonde sector veelal nationaal onderzoek betreft, is onderzoek naar de duurzame exploitatie van de visbestanden onvermijdelijk een internationale aangelegenheid. In de Programmeringsstudie Visserij is een uitgebreider overzicht opgenomen. Overzicht van de belangrijkste (door)lopende projecten en programma s. Onderwerp Onderzoeksfase TRL 1-3 (NWO, KNAW, EU, Kennisbasis, strategische middelen Verduurzaming van de zee- en kustvisserij op de Noordzee * Kennisbasis Wettelijke Onderzoekstaken WOT (o.a. ICES; bestandsopnamen). * Beleidsondersteunend Onderzoek (BO) Natuurinclusieve visserij (o.a. dierenwelzijn) * EFMZV (o.a. innovatie garnalenpuls; puls assessment) * Website Pulse * Kennisonline

4 * Beleidsondersteunend Onderzoek (BO) Natuurinclusieve visserij * Beleidsondersteunend Onderzoek (BO) Ecologische basiskwaliteit water * EFMZV (o.a. OSW 2.0) * Beleidsondersteunend Onderzoek (BO) Natuurinclusieve energie * Kennisbasis (o.a. camera- & akoestische detectie) * EFMZV (o.a. OSW 2.0; puls assessment) Kennis en innovatieopgaven Verduurzaming van de zee- en kustvisserij op de Noordzee Deelthema: Versterken beheer visbestanden -Verbeteren van de toegepaste kennisbasis voor het beheer van gegevensarme bestanden (veelal commerciële bijvangstsoorten) -Ontwikkelen van fundamentele kennis over de verspreiding van visbestanden (en de gevolgen voor maximaal duurzame oogst mogelijkheden) als gevolg van klimaatverandering - Versterking van (gedragseconomische) kennis over visserijgedrag om zo de effecten van "verplaatsingsgedrag" (displacement) op bestanden, ecosysteem en rentabiliteit als geval van gebiedssluitingen (natuur, windparken) beter vooraf te kunnen voorspellen. - Ontwikkelen van fundamentele kennis in het toepassen van een ecosysteembenadering in het bepalen van TACs en quota - Fundamenteel onderzoek naar de effecten van de aanlandplicht. Deelthema: Verminderen emissies gericht op scheepsinnovatie en duurzamere voort-stuwingssystemen gericht op efficiëntie-verbetering gericht op vloottransitie dat bijdraagt aan vermindering van emissies (brandstof en geluid). Deelthema: Verbeteren arbeidsomstandigheden - Fundamenteel en toegepaste kennisontwikkeling in de gevolgen van de ontwikkelingen op de Noordzee op de arbeidsmarkt van de visserijsector -Ontwikkelen van innovatieve bemonsteringsen monitoringsmethodes voor gegevensarme bestanden (DNAtechnieken, cameradetectie met automatische beeldherkenning)*. - Ontwikkelen van lichter vistuig - Inzicht in de benodigde infrastructuur voor nieuwe voortstuwingssystemen in de visserij*. - Ontwikkelen van software om visroutes efficiënter in te plannen. - Innoveren en automatiseren van de vistechniek en het verwerkingsproces aan boord, o.a. om de kans op -Uitvoeren van proefprojecten in nauwe samenwerking tussen de visserijsector en onderzoekers, waarbij directe verbinding met ICES essentieel is. - Uitvoeren van scenariomodellen m.b.t. verandering in visserijgedrag en de effecten op bestanden, ecosysteem en rentabiliteit. -Welke financiering en aanpalende maatregelen zijn nodig om succesvolle nieuwe visstandonderzoektechnieken standaard onderdeel te maken van het visserijonderzoek. - Uitvoeren van pilots van - Hoe kunnen lichter vistuig om inzicht te krijgen in praktische haalbaarheid en rendabiliteit, waarbij zorg wordt gedragen voor nationaal én internationaal - Uitvoeren van scenariomodellen in vloottransities en de effecten op emissievermindering. - Kan een efficiëntiecriterium of een emissiequotum bijdragen aan het verminderen van emissies. - Uitvoeren van pilots om nieuwe vistechnieken en verwerkingsprocessen aan boord te toetsen op praktische haalbaarheid en visserijondernemers gestimuleerd worden over te stappen naar duurzamere brandstoffen. - Hoe kan gedragsverandering aan boord behaald worden omtrent veiligheid; is dit het beste te behalen in het

5 - Toegepaste kennisontwikkeling in de benodigde toekomstige vaardigheden van vissers om te kunnen blijven vissen in de toekomstige Noordzee - Fundamenteel onderzoek in de inzet van buitenlandse werknemers in de sector - Kan een alternatief betalingssysteem bijdragen aan de financiële zekerheid en veiligheid van bemanningsleden. Deelthema: Verbeteren dierenwelzijn - Systeemanalyse van het vis- en verwerkingsproces om inzicht te krijgen in de mogelijkheden om negatieve effecten op dierenwelzijn gedurende het vis- en verwerkingsproces te mitigeren. - Meer inzicht in welzijnsbehoeften van vissen (soorten die het betreft); dit geeft inzicht in de daadwerkelijke belasting van de dieren. letsel bij de bemanning te verminderen, robotisering*. - Ontwikkelen van veiligheidsmateriaal zodanig dat ze de drager niet belemmeren in het werk - Scheepsinnovatie t.b.v. optimale arbeidsomstandigheden*. - Ontwikkelen van werkeilanden en/of moederschepen voor de visserij t.b.v. verwerking en/of overnachting*. - Ontwikkelen van (radicale) innovatieve vistechnieken en netten gericht op het vangen van doelsoorten alleen*. - Ontwikkelen van (radicale) innovatieve vistechnieken en netten gericht op het vangen van doelsoorten alleen*. - Innoveren van het vangstverwerkingsproces aan boord gericht op overlevingskans van bijvangst*. - Ontwikkelen van diervriendelijke verdovingsmethodes en/of dodingsmethodes aan boord*. Deelthema: Verminderen bodemberoering - Versterken fundamentele - Ontwikkelen van kennisontwikkeling van het innovatieve vistechnieken bodemecosysteem en identificatie van de met minder kwetsbare gebieden op de Noordzee bodemberoering*. - Versterken toegepast kennisontwikkeling - Vaststellen van in input-systemen (credits, quota) om ecologische effecten van minder in kwetsbare gebieden te vissen. nieuw ontwikkelde - In hoeverre zijn gebieden met een hoge vistechnieken*. bodemdynamiek interessant voor de - Vaststellen van socioeconomische effecten van visserij (vangst, doelsoorten, bereikbaarheid) nieuw ontwikkelde vistechnieken. gericht op vloottransitie dat bijdraagt aan vermindering van bodemberoering. -Fundamenteel en toegepast onderzoek naar vissen op basis van efficiëntie, (niet alleen MSY) zoals hoeveelheid rendabiliteit, waarbij zorg wordt gedragen voor nationaal én internationaal - Uitvoeren van proefprojecten met nieuw ontworpen veiligheidsspullen - Vergelijkend onderzoek naar verbeteringen in arbeidsomstandigheden in de visserij in andere landen. - Uitvoeren van pilots van vangstverwerkingsprocesse n die bijdragen aan de overlevingskans van bijvangst, waarbij zorg wordt gedragen voor nationaal én internationaal - Uitvoeren van pilots van verdovingsmethodes en/of dodingsmethodes aan boord, waarbij zorg wordt gedragen voor nationaal én internationaal - Vergelijkend onderzoek naar verbeteringen in dierenwelzijn in de visserij in andere landen. visserij onderwijs of is handhaving op arbeidsomstandigheden effectiever - Kunnen internationale afspraken gemaakt worden vb. over internationale erkenning van diploma s en veiligheidsafspraken aan boord - Hoe kan gedragsverandering bij schippers en bemanningsleden behaald worden omtrent dierenwelzijn - Kunnen bestaande duurzaamheidscertificaten uitgebreid worden met een dierenwelzijn aspect - Kan een nieuw certificaat ontwikkeld worden met oog op dierenwelzijn. - Uitvoeren van pilots van - Hoe kan ruimte nieuwe vistechnieken om inzicht te krijgen in praktische haalbaarheid en rentabiliteit, waarbij zorg wordt gedragen voor nationaal én internationaal - Realiseren van Europees commitment & bij het toepassen van inputsystemen om minder in kwetsbare gebieden te vissen i.v.m. jurisdictie. (financieel, regelgeving) gegeven worden aan visserijondernemers om te kunnen innoveren - Welke controle & handhaving maatregelen kunnen toegepast worden

6 bodemberoering/kg vis, CO2 per kg/vis, etc. - Versterken kennis over hersteltijden per bodemtype (dynamisch/niet dynamisch) na bevissing met bodemberoerende vistuig - Versterken fundamenteel inzicht in het effect van bodemberoering van verschillende ingrepen (visserij, zandwinning etc) op de Noordzee Deelthema: Verbeteren selectiviteit - Versterken fundamentele kennis van visgedrag in het algemeen (visgedrag voor het vistuig, wanneer het schip aankomt, in het net) - Inzicht in (mogelijk veranderende) verspreiding van commerciële en nietcommerciële soorten als gevolg van klimaatverandering. Deelthema: Verbeteren economisch perspectief gericht op de inpasbaarheid en medegebruik van de visserij op de Noordzee (viscorridors tussen windparken, t.g.v. Brexit), inzicht in de kansen voor visserij op de nieuwe Noordzee (vlootgrootte, type schip, visserijactiviteiten). - Toegepast onderzoek naar medegebruik van verschillende typen visserij in windparken. naar multi-use schepen (combineren van activiteiten zoals visserij, aquacultuur, onderhoud). - Ontwikkelen van (radicale) innovatieve vistechnieken en netten op basis van visgedrag gericht op het vangen van doelsoorten alleen*. - Ontwikkelen van precisie visserij technieken (camera detectie, sonar detectie, *. - Ontwikkelen hightech oplossingen die real time informatie over visserij en vangsten leveren en voorspelbaarheid van locatie van visbestanden kan verbeteren*. - Vaststellen van ecologische effecten van nieuw ontwikkelde vistechnieken - Vaststellen van socioeconomische effecten van nieuw ontwikkelde vistechnieken - Benutting en versterking van het Visserij Innovatiecentrum en de samenwerking met visserijcoöperaties en toeleveranciers - Ontwikkelen van nieuwe vistechnieken voor in windparken - Vaststellen van ecologische effecten van nieuw ontwikkelde vistechnieken - Vaststellen van socioeconomische effecten van nieuw ontwikkelde vistechnieken. - Uitvoeren van pilots van nieuwe vistechnieken om inzicht te krijgen in praktische haalbaarheid en rentabiliteit, waarbij zorg wordt gedragen voor nationaal én internationaal - Uitbouw Visserij Innovatie Centrum als spil voor innovatie pilots. - Hoe kan ruimte (financieel, regelgeving) gegeven worden aan visserijondernemers om te kunnen innoveren. - Uitvoeren van pilots van - Hoe kunnen alternatieve (precisie) visserijondernemers vistechnieken in gestimuleerd worden om te windparken om inzicht te innoveren en te anticiperen krijgen in praktische op de toekomst haalbaarheid en - Hoe kan gezorgd worden rendabiliteit, waarbij zorg dat visserij in windparken wordt gedragen voor wordt toegestaan nationaal én internationaal - Hoe kan de consument meegenomen worden om - Uitvoeren van pilots in het bereid te zijn een hogere kader van medegebruik prijs te betalen voor kleinschalige visserij tussen duurzamere vis windparken. - Hoe kunnen duurzaamheid en ecologie, anticiperen op de

7 - Versterken inzicht in de socioeconomische gevolgen van de ontwikkelingen op de Noordzee op de visserij. - Versterken toegepaste kennis in alternatieve of nieuwe verdienmodellen voor de visserij. naar andere vormen van bedrijfsvoering. - Toegepaste kennisontwikkeling in de benodigde toekomstige vaardigheden van vissers om te kunnen blijven vissen in de toekomstige Noordzee. -Toegepast onderzoek naar het inzetten van high tech oplossingen t.b.v. kostenbesparing en opbrengstverhoging in de visserij. naar benutting en verwaarding van reststromen uit de visserij. Deelthema: Systeem-veranderingen Onderzoek naar een ander systeem van Zie kennis- en visserij (nieuwe technieken, high tech innovatievragen hierboven toepassingen, robotisering, andere gemarkeerd met * organisatie vormen, andere organisatie van de visserij zelf naar multi-use schepen (combineren van activiteiten zoals visserij, aquacultuur, onderhoud). naar zero impact visserij/zero impact kotter. naar andere vormen van bedrijfsvoering. - Toegepast onderzoek naar het inzetten van high tech oplossingen t.b.v. kostenbesparing en opbrengstverhoging in de visserij - Uitvoeren van pilots omtrent gebruik van reststromen uit de visserij. - Uitvoeren van pilots. ontwikkelingen in de sector goed ingebed worden in het visserijonderwijs - Hoe omgaan met afbreuk risico s bij visconsumenten, financiers, beleggers in visserij en de vis afnemende sector. Deelthema Circulaire Visserij Zero Impact Kotter Pomptechnieken obv electrische Installaties en systemen aandrijving; zuig- en injectie methoden bouwen en combineren activeren platvissen; sonar-, radar-, video-, diverse (bestaande) sensoren- en/of andere technologie ten duurzame technieken. behoeve van identficatie voor selectie, alles zonder impact op de vissen en de Testen op schaal. natuur en voor zowel de vangstmethoden als de verwerkmethoden aan boord. Technologie aan boord en Welke identificatie technieken werken hier in zee die zowel veilig en en waarom? Testen op ware grootte in beoogde omstandigheden van zowel techniek als business case. Gebruik hiervoor diverse pilot locaties bij voorkeur met aansluiting op de (Internationale) vergunningen, wet- en certificering, veiligheid, verzekeringen, marketing en werving, ondersteuning van de implementerende bedrijven. Faciliteren van bestaande sectorlocaties en éénduidig en eventueel eventueel locale

8 Welke vangsttechnieken lenen zicht duurzaam als visvriendelijk hiervoor? (Pulse new generation en en arbeidsvriendelijk is. pompvissen?) Welke vangstmethoden zijn ook in multi Business case op basis van use gebieden (bv windparken) toepasbaar? combinatie van: innovatie, Aanpassen huidige verwerkingstechnieken (transportbanden etc) aan boord tbv selectie vissen en directe afvoer zodat er geen aanlanding/bijvangst is. Studie naar energieomzetting, in verlengde van energietransitie, waaronder gebruik van waterstof en brandstofcellen Wat wordt de optimale emissieloze energie configuratie aan boord? bijv door solid state energie-omzetting in fuel cells, en ons onderzoek naar cavitatiereductie van composiet voortstuwers Wat wordt de optimale emissieloze energie configuratie aan boord? maximale efficiency, bijv door het runnen van koelinstallaties met waste heat van de energie-omzetting Hoe kunnen de meest ideale oplossingen geïntegreerd worden in één scheepsontwerp eventueel met onderscheid naar vissoort. veiligheid, duurzaamheid, ecologisch verantwoord en economische rentabiliteit. Voeg hier ook cross sectorale belangen als cultuur en toerisme aan toe. Brede risicoanalyses maken. Voorbereiding implementatie fase: voorkomen dat benodigde vergunningen, wet- en veiligheidsissues, certificering, scholing n training etc te laat in gang worden gezet. Wat is het zeegaande (vangst- en manoeuvreer) gedrag van dit schip inclusief navigatie in een windpark. specialisatie in vangst assortimenten. Brede risicoanalyses maken. online toezicht op vangstmethode. Onderwijs en training. Brede risicoanalyses maken. Alternatief vistuig/vangstmethode voor puls; voor tong en andere platvis Haalbaarheidsstudie technisch en financieel voor nieuwe vangstmethode en nieuw vistuig. De Circulaire viskweek: Eén vis op je bord en één vis in de zee Technische ontwikkeling nieuwe vangstmethode en nieuw vistuig en op ware grootte maken. Testen met aan één kant kotter het nieuwe vistuig en aan andere kant kotter pulstuig om zo goed mogelijke vergelijking te kunnen maken en resultaten te kunnen vaststellen. Vergunning om met nieuwe tuig te mogen vissen. Wat zijn de fysiologische randvoorwaarden voor het behoud van een vitale planktongemeenschap. Hoe ontwerp je een kweeksysteem waarin plankton zich onbelemmerd kan ontwikkelen. Welke organismen hebben een sleutelpositie in de plankton voedselketen en welke organismen zijn hiervan van essentieel belang voor de ontwikkeling van vislarven. Kennis over pelagische planktongemeenschappen in relatie tot het voorkomen van vislarven optimaliseren en bepalen welke organismen een cruciale rol spelen in de voedselketen. Ontwikkelen van plankton sparende pompen en filtersystemen. Opzetten van een kweek systeem met de nieuwe technologie. Overlevings- en ontwikkelingstrials voor verschillende plankton organismen (fyto- en zoöplankton) in de systemen. Overlevings- en ontwikkelingstrials voor larven van verschillende Opzet van een functioneel broedhuis met de nieuwe technieken met voldoende capaciteit om de gewenste impact te kunnen bereiken. Opzetten van samenwerking met visserijsector en natuurorganisaties voor de implementatie van een herstelproject.

9 Op welke manier kan de ontwikkeling van Ontwikkelen van vissoorten onder een planktongemeenschap worden gevolg beeldherkenningsapparatu verschillende en bijgestuurd. ur waarmee de actuele ontwikkelingen in een plankton voedselweb gevolgd kunnen worden. Bepalen van ecologische en economische waarden van verschillende vissoorten voor de Noordzee. omstandigheden. *ook van toepassing op de ontwikkelfase bij het onderdeel Systeemverandering Positionering MMIP Dit MMIP vormt tezamen met het MMIP 'Duurzame en veilige Noordzee' en MMIP Biogrondstoffen (deel Blauwe Ruimte) één geheel. Dit MMIP heeft interacties met Landbouw en Landgebruik, Agri&Food, Water & Maritiem, Logistiek, Life Sciences & Health, en High Tech Systemen en Materialen, en Meet- en Detectietechnologie. Het onderwerp Visserij heeft raakvlakken met de MMIP Towards Zero Emissions van TKI Maritiem en de Blue Growth Strategie. Sterktes en zwaktes kennispositie en positie bedrijfsleven De Nederlandse visserijsector is een gevarieerde sector, bestaande uit een grote (oceaan)zeevisserij (8 trawlers), de kottervisserij op platvis en andere bodemsoorten (290 schepen) en de kleine zeevisserij (225 schepen). In de nationale economie is de Nederlandse visserij van beperkte betekenis, echter voor de regionale economie draagt de aanvoer, de handel en de verwerking van vis in belangrijke mate bij aan de welvaart van de burgers. Eén van de sterktes is de samenwerking en kennisdeling tussen de kennisinstellingen, de visserijsector en overheden. In de onderzoekssamenwerking tussen Wageningen Marine Research en de Noordzee visserijsector is Nederland koploper in Europa. De Nederlandse visserijsector wordt in Europa gezien als een sterk innovatieve sector. De grote zeevisserij is goed georganiseerd en heeft een sterke financiële basis voor het uitvoeren van onderzoek en innovatie. De kottervisserij en kleine zee- en kustvisserij is georganiseerd via meerdere organisaties. Deze groep heeft geen eigen fondsen voor onderzoeksfinanciering en is grotendeels afhankelijk van subsidieprogramma's, zoals het Europees Fonds voor Maritieme Zaken en Visserij (EFMZV), voor innovatie en onderzoek. Waar de kotter- en garnalenvisserij via de landelijke organisaties gebruik maken van deze regelingen, mist de kleinschalige visserij de eigen middelen en organisatiegraad om hier effectief gebruik van te maken. Samenhang met (bestaande) nationale en internationale agenda s Europese Kaderrichtlijn Mariene Strategie (KRM); Europese vogel- en Habitatrichtlijnen (Natura2000); Europees Gemeenschappelijk Visserij Beleid (GVB);

10 Beleidsbrief Dierenwelzijn; Strategische Agenda Noordzee 2030 en het daaraan gekoppelde traject rond het Noordzee Akkoord door het Overlegorgaan Fysieke Leefomgeving (OFL); Europese Blue Growth Strategie 2020; Strategie internationaal Nederland heeft nog geen strategie voor de visserijsector. Op dit moment lopen meerdere trajecten die bezig zijn met het uitkristalliseren van de toekomst voor de Nederlandse visserij. Vanuit het OFL (Overlegorgaan Fysieke Leefomgeving) wordt gewerkt aan het Noordzee Akkoord, waarbij het vooral gaat om ruimtelijke afspraken over energie, voedsel en natuur op de Noordzee. Dit Noordzee Akkoord moet in de zomer 2019 gereed zijn. In samenhang met het OFL-traject wil het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit samen met de visserijsector een visie ontwikkelen over de toekomst van de Noordzeevisserij waarbij ook rekening gehouden wordt met andere (niet ruimtelijke) ontwikkelingen. Innovatiesysteem en consortiumvorming De Nederlandse kottervisserij en de kleine zeevisserij bestaan veelal uit kleinere familiebedrijven. De grote pelagische visserij bestaat uit vier rederijen. Belangenvertegenwoordiging van de Noordzeevissers op nationaal niveau vindt plaats via vier visserijorganisaties, nl. VisNed (kottervisserij), de Nederlandse Vissersbond (zee-, kust- en binnenvisserij), de Coöperatieve Visserijorganisaties (een samenwerkingsverband van de vijf producentenorganisaties (PO's) van VisNed, de PO Nederlandse Vissersbonden en de PO De Roussant), en Netviswerk (kleinschalige kust- en binnenvissers). De leden kunnen onderling soms tegengestelde belangen hebben, hetgeen consortiumvorming bemoeilijkt. Innovaties in de Noordzeevisserij vinden plaats doordat individuele vissers, soms in samenwerking met een kennisinstelling, zelf netaanpassingen uitvoeren. Er is niet of nauwelijks sprake van consortiumvorming. Meestal is één van de landelijke organisaties hoofdaanvrager van een EFMZV-project. Sinds 2015 bestaat het Visserij Innovatiecentrum als testcentrum ter ondersteuning van de visserijsector bij technische ontwikkelingen aan vistuigen en netwerken. Voor de Circulaire Visserij onderwerpen wordt samengewerkt door Visned, TUDelft, Bluelinked, Quotter, Port4Innovation1/Stichting Blauwe Polder, Bureau de Heer, Marin en TKI Maritiem; nieuwe partners zijn van harte welkom.