Factsheet cultuur 2014

Transcriptie

1 ONDERWERP Factsheet cultuur 214 Factsheet cultuur 214 Versie Factsheet cultuur Voor u ligt de Factsheet Cultuur 214. Deze factsheet geeft de huidige situatie en de ontwikkelingen weer in de culturele sector in Arnhem. De gemeente Arnhem wil goed kunnen sturen op het bereiken van de doelstellingen van het cultuurbeleid, zoals vastgesteld in de cultuurnota Stroom. Het gaat daarbij om zowel de effectiviteit als de efficiëntie van het beleid. Om goed te kunnen sturen is het van belang om op verschillende plekken in de culturele keten de juiste informatie te verzamelen. Zo kan gevolgd worden of, en hoe, de uiteindelijke doelstellingen van het beleid worden bereikt. De gegevens in deze factsheet zijn afkomstig van verschillende bronnen en uit jaarverslagen van de verschillende culturele instellingen, voor zover deze informatie begin 215 beschikbaar was. De factsheet is een eerste nul-versie en richt zich nu op de basis- en meerjarenvoorzieningen: het biedt geen uitputtend overzicht van het Arnhemse culturele veld. Zo zijn nog geen cijfers van het brede culturele middenveld opgenomen. In overleg met de culturele partners kan de factsheet in de toekomst verder ontwikkeld worden met mogelijk nieuwe indicatoren en duiding van de cijfers. Belangrijkste uitkomsten cultuur Aantrekkelijke stad Arnhem presteert goed op de woonaantrekkelijkheidsindex, zowel wat betreft het culturele aanbod als het aantal uitvoeringen podiumkunsten. Het beeld is vrij stabiel maar laat de laatste jaren een dalende tendens zien. Onder invloed van de economische crisis is het aantal toeristische bezoeken aan Arnhem afgenomen. In andere grote steden zien we een vergelijkbaar beeld. Cultuurbereik en participatie Rozet functioneert als een stedelijke hotspot. Na opening in september 213 koerste Rozet af op een gemiddeld bereik van 6. bezoekers per jaar. Eind 214 stond de bezoekersteller op 95.. Arnhem kent drie rijksgezelschappen op het gebied van dans (Introdans), muziek (Het Gelders Orkest) en toneel (Oostpool). Het bezoekersaantal van Musis stijgt en dat van de Schouwburg daalt over de afgelopen periode. Luxor Live zit in de lift. De kleine theaters hebben een specifieker aanbod en laten een wisselend beeld zien qua bezoekersaantallen. Museum Arnhem trok in 214 in totaal ruim 67. bezoekers. Daarnaast zijn er wat specifieke, kleinschaliger musea met wisselende bezoekersaantallen. Jaarlijks nemen 3. á 3.5 mensen deel aan de cursussen van het Kunstbedrijf. Dit aantal is afgelopen cursusjaar gedaald. Daarnaast zijn er de Jacobiberg en het Huis van Puck die specifieke doelgroepen trekken op het gebied van popmuziek en theater. Vier op de tien Arnhemmers doet aan enige vorm van amateurkunst. 6% van de Arnhemmers heeft afgelopen jaar een voorstelling of concert bezocht, meestal in Arnhem. 5% van de Arnhemmers heeft een museum of galerie bezocht. Cultureel klimaat Arnhemmers geven het Arnhemse culturele aanbod gemiddeld een 7,3. 4% van de Arnhemmers vindt dat er voldoende aanbod is van culturele voorzieningen en activiteiten in de wijk. Wensen ten aanzien van het culturele aanbod liggen vooral op het gebied van muziek, aanbod voor bepaalde doelgroepen en de toegangsprijzen. 8% van het totaal aantal vestigingen in Arnhem behoort tot de culturele sector. De culturele sector bestaat voornamelijk uit eenmansbedrijven. Arnhem kent een grote creatieve klasse binnen de beroepsbevolking. In Arnhem studeren ongeveer 12 studenten aan een kunstvakopleiding bij ArtEZ en een kleine 17 studenten volgen een creatieve opleiding bij Rijn IJssel. Ook de HAN kent enkele creatieve opleidingen. Arnhem kent een veelvoud aan creatieve initiatieven en culturele festivals die jaarlijks vele bezoekers trekken. Indicatoren Aantrekkelijke stad Woonaantrekkelijkheidsindex Aantal toeristische bezoekers en bezoeken aan Arnhem Cultuurbereik en participatie Rijksgezelschappen Bezoekersaantallen MSSA en overige theaters Bezoekers musea Cursisten instellingen, leden en bezoekers bibliotheek Actieve cultuurparticipatie: % inwoners dat actief aan cultuur doet (amateurkunst) Passieve cultuurparticipatie: % inwoners dat culturele voorstellingen bezoekt Cultureel klimaat Waardering cultuuraanbod % inwoners dat iets mist in het Arnhemse cultuuraanbod Werkgelegenheid en vestigingen in culturele sector Aantal studenten kunstvakonderwijs 1

2 AANTREKKELIJKE STAD Figuur 1: Woonaantrekkelijkheidsindex Woonaantrekkelijkheidsindex Woonaantrekkelijkheid: Arnhem op 15 de plaats, cultureel aanbod 11 de plaats positie Arnhem w oonaantrekkelijkheid cultureel aanbod aantal uitvoeringen podiumkunsten Bron: Atlas voor gemeenten 5=slechtste, 1=beste De woonaantrekkelijkheidsindex, zoals die in de Atlas voor gemeenten wordt gepresenteerd, is redelijk stabiel. In de jaren 213 en 214 is de positie van Arnhem iets minder geworden. De daling van de 12 e naar de 15 e positie betekent echter niet dat Arnhem het slecht doet, maar dat ontwikkelingen elders, met name in de Randstad, gunstiger/minder ongunstig zijn geweest. Niet zozeer het culturele aanbod maar de gunstige ontwikkelingen op de woningmarkt en het aantal files dat is afgenomen hebben een gunstig effect op de woonaantrekkelijkheidsindex voor de Randstad. Figuur 2: Ontwikkeling aantal toeristische bezoekers en bezoeken aan Arnhem Wat betreft het culturele aanbod zien we eveneens een redelijk stabiel beeld. Ook hier is een lichte daling op de ranglijst, van plaats 7 in 212 naar plaats 11 in 214. aantal bezoekers Bron: CVO, Toeristisch bezoek aan steden. Aantal bezoekers en bezoeken aan Arnhem aantal bezoekers Aantal bezoeken aantal bezoeken Toeristisch bezoek aan Arnhem daalt Uit het Continue Vakantie Onderzoek blijkt dat het aantal toeristische bezoekers en het aantal bezoeken aan Arnhem is afgenomen. Na 28 zien we een daling optreden. Men bezoekt Arnhem minder vaak. Deze ontwikkeling is niet uniek voor Arnhem. In een aantal andere grote(re) steden zien we eenzelfde tendens. Voor een deel kan de verklaring liggen in de weersomstandigheden (slechte zomers) maar ook de economische crisis kan een rol spelen.. 2

3 CULTUURBEREIK EN PARTICIPATIE Figuur 3: Bezoekersaantallen Het Gelders Orkest Bezoekersaantallen Het Gelders Orkest 2 15 Rijksgezelschappen Arnhem kent drie rijksgezelschappen: Het Gelders Orkest (HGO) Toneelgroep Oostpool Introdans De drie rijksgezelschappen hebben Arnhem als thuisbasis. Buiten de vier grootste steden van Nederland is Arnhem de enige stad met drie topgezelschappen. concerten overige activiteiten Bron: Jaarverslagen HGO Figuur 4: Bezoekersaantallen Oostpool Bezoekersaantallen Oostpool Arnhem buiten Arnhem Bron: Jaarverslagen Toneelgroep Oostpool Naast concerten en voorstellingen in Arnhem treden zij ook elders in het land op en in het buitenland. Voor Introdans zijn de internationale optredens en activiteiten een speerpunt van beleid en met succes. Behalve voorstellingen en concerten organiseren de gezelschappen ook overige activiteiten, waaronder een groot aantal educatieve projecten. Zij trekken samen ruim 3. bezoekers per jaar. Het Gelders Orkest trekt de meeste bezoekers. Voor alle drie de gezelschappen geldt dat de concerten en voorstellingen buiten de eigen standplaats de meeste bezoekers trekken 1. Figuur 5: Bezoekersaantallen Introdans Bezoekersaantallen Introdans Bron: Jaarverslagen Introdans 1 Voor zover dit bekend is. in Arnhem buiten Arnhem overige activiteiten 3

4 CULTUURBEREIK EN PARTICIPATIE Figuur 6: Bezoekersaantallen productiehuizen Generale Oost en Wintertuin Figuur 7: Bezoekersaantallen Musis Sacrum en Schouwburg Figuur 8: Bezoekersaantallen Focus Filmtheater en Luxor Live Generale Oost 213 Generale Oost 214 Wintertuin 213 Wintertuin 214 in Arnhem buiten Arnhem 7/8 8/9 9/1 1/11 11/12 12/13 13/14 Schouwburg Musis Sacrum 9/1 1/11 11/12 12/13 13/14 Focus Filmtheater Luxor Live Talentontwikkeling Arnhem kent drie productiehuizen ofwel werkplaatsen voor de ondersteuning en begeleiding van professioneel talent: Generale Oost (dans en theater), Wintertuin (letteren) en Plaatsmaken (beeldende en grafische vormgeving). De producties van Generale Oost en Wintertuin zijn onder andere te zien in Theater aan de Rijn, waar ook regelmatig producties van productiehuizen buiten Arnhem te zien zijn. Plaatsmaken biedt grafische en digitale werkplaatsen met een tentoonstellingsplek. In 214 had Plaatsmaken ruim 23 bezoekers en werd er 28 keer een dagdeel gebruik gemaakt van de werkplaatsen. De expositie 'Sla je slag' op locatie trok 75 bezoekers. Bezoek Musis en Schouwburg Het aantal bezoekers van MSSA was vanaf seizoen dalende maar stijgt nu weer. De bezoekersaantallen van Musis Sacrum zijn de afgelopen twee seizoenen toegenomen, terwijl het bezoekersaantal van de Schouwburg is afgenomen. Ook in andere grote steden is er vanaf het topjaar 28 een dalende tendens van bezoekersaantallen van podiumkunsten, met name vanaf 211. Dit treft vrijwel alle soorten podiumkunsten. Alleen bij dans is er een vrij stabiel beeld van het bezoekersaantal. Bezoek aan Luxor Live neemt toe, bezoek aan Focus redelijk stabiel In tegenstelling tot MSSA is het bezoekersaantal van Luxor Live gestegen en is het bezoekersaantal van Focus Filmtheater redelijk stabiel. 4

5 CULTUURBEREIK EN PARTICIPATIE Figuur 9: Bezoekersaantallen overige theaters /8 8/9 9/1 1/11 11/12 12/13 13/14 Theater het Hof Theater aan de Rijn Posttheater Theater Huis van Puck Figuur 11: Bezoekersaantallen musea Bezoekersaantal bij kleine(re) theaters De bezoekersaantallen bij de kleine(re) theaters laten een wat wisselend beeld zien. Bij Theater het Hof neemt het bezoekersaantal de laatste jaren licht af. Ook het aantal bezoekers van cabareten theatervoorstellingen in het Posttheater is afgenomen. Theater aan de Rijn en Huis van Puck laten een redelijk stabiel beeld zien. Musea en dagattracties Museum Arnhem trekt van de musea de meeste bezoekers: inclusief het Erfgoedcentrum 67. bezoekers in 214. Afhankelijk van de tentoonstellingen varieert het aantal bezoekers. Het aantal bezoekers van het museum nam de afgelopen jaren toe en daalde in 214. Het Erfgoedcentrum, voorheen Historisch Museum, is sinds september 213 gevestigd in Rozet en trok in 214 ruim 2. bezoekers. Bij Museum Bronbeek neemt het bezoekersaantal de afgelopen jaren toe. Het bezoekersaantal van Museum 4-45 is redelijk stabiel Museum Arnhem Erfgoedcentrum Museum Bronbeek Museum 4-45 Naast deze musea heeft Arnhem nog twee belangrijke dagattracties die vele bezoekers trekken: het Nederlands Openluchtmuseum (NOM) en Burgers Zoo. Het NOM trekt jaarlijks circa,5 miljoen bezoekers. Burgers Zoo trekt ongeveer 1,5 miljoen bezoekers en komt op de 4 de plaats van de 5 meest bezochte attracties in Nederland. 5

6 CULTUURBEREIK EN PARTICIPATIE Figuur 12: Cursisten instellingen Aantal cursisten Cursisten Kunstbedrijf en Huis van Puck Het aantal cursisten bij het Kunstbedrijf was in de jaren redelijk stabiel met gemiddeld 3.4 cursisten, maar is het afgelopen cursusjaar gedaald naar Het Kunstbedrijf is er voor cultuureducatie zoals muzieken theaterlessen, en ontwikkelt programma's als Kunst in de Wijk en Cultuur en School. 5 7/8 8/9 9/1 1/11 11/12 12/13 13/14 NB: Het aantal cursisten van de Jacobiberg zijn niet opgenomen in de figuur omdat cijfers uit eerdere jaren ontbreken. Figuur 13: Lidmaatschap bibliotheek Kunstbedrijf Huis van Puck Het aantal cursisten bij het Huis van Puck nam toe in de periode en daalt sinds 212 weer. Naast cursussen biedt Huis van Puck oefenruimte aan voor amateurs en worden er theatervoorstellingen gegeven. De bezoekersaantallen van de voorstellingen staan opgenomen in figuur 9. De Jacobiberg biedt oefenruimte aan en tevens cursussen voor popmuziek. In had de Jacobiberg bijna 27 cursisten. Bibliotheek Arnhem Beste (grote) Bibliotheek van Nederland' Bron: Bibliotheek Arnhem Het aantal leden van Bibliotheek Arnhem laat al langere tijd een toename zien. In 214, met de nieuwe centrale bibliotheek in Rozet, is het aantal leden met ruim 1% gestegen tot leden. Het aantal jeugdleden steeg in 213 met bijna 15% en in 214 nog eens met 11%. Het aantal volwassen leden steeg in 214 met 9%. Het aantal bezoekers van de drie vaste bibliotheekvestigingen is in 214 gestegen met bijna 2% tot ruim 1 miljoen bezoekers. Het aantal uitleningen steeg met 5% tot bijna 1,5 miljoen. 6

7 CULTUURBEREIK EN PARTICIPATIE Figuur 14: % Arnhemmers dat aan een of meerdere vormen van amateurkunst doet deelname amateurkunst Vier op de tien Arnhemmers doet aan enige vorm van amateurkunst 34% 33% 32% 31% 3% één op de drie Arnhemmers doet aan enige vorm van kunstzinnige vorming zoals zang, dans, muziek of theater. één op de vier Arnhemmers doet aan beeldende kunst: tekenen, schilderen, beeldhouwen e.d. 29% 28% 27% 26% 25% 24% beeldende kunst kunstzinnige vorming Ruim 4% van de amateurkunstenaars doet aan zowel beeldende kunst als kunstzinnige vorming. Dit is 18% van de Arnhemmers. Hoger en middelbaar opgeleiden doen meer aan amateurkunst dan lager opgeleiden. 65-plussers doen minder aan amateurkunst. Bron: Enquête Leefbaarheid en veiligheid 213 Figuur 15: % Arnhemmers dat een of meerdere culturele voorstellingen heeft bezocht passieve cultuurparticipatie 6% van de Arnhemmers heeft een voorstelling bezocht, 5% heeft een museum of galerie bezocht 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% % voorstellingen in Arnhem buiten Arnhem musea en galerieen De meeste Arnhemmers hebben in Arnhem een voorstelling of concert bezocht. Ditzelfde geldt ook voor het bezoek aan musea en galerieën. Gemiddeld heeft men 4 à 5 voorstellingen of concerten bezocht, waarvan 3 à 4 in Arnhem. Gemiddeld heeft men 4 keer een museum of galerie bezocht. 65-plussers en allochtonen gaan minder vaak naar voorstellingen/ concerten en musea/galerieën. Bron: Enquête Leefbaarheid en veiligheid 213 Hoger opgeleiden en hogere inkomensgroepen gaan meer naar voorstellingen/concerten, musea en galerieën. 7

8 CULTUREEL KLIMAAT Figuur 16: Rapportcijfer Arnhems cultuuraanbod 35 8 Culturele aanbod wordt met een ruime voldoende gewaardeerd % gemiddeld rapportcijfer Gemiddeld geeft de Arnhemmer een 7,3 als rapportcijfer voor het culturele aanbod in de stad. De meeste scores zijn een 7 of 8. Allochtonen en lager opgeleiden waarderen het culturele aanbod lager, resp. met een 6,9 en een 7. Hogere inkomens waarderen het culturele aanbod met een 7, Bron: Enquête Leefbaarheid en veiligheid 213 Figuur 17: % Arnhemmers dat zegt dat er voldoende voorzieningen voor culturele activiteiten in de buurt zijn % (helemaal) mee eens neutraal (helemaal) niet mee eens Bron: Enquête Leefbaarheid en veiligheid 213 w eet niet/geen mening 4% van de Arnhemmers vindt dat er voldoende aanbod is van culturele voorzieningen en activiteiten in de buurt In Arnhem Noord is men positiever over de culturele voorzieningen en activiteiten in de buurt dan in Arnhem Zuid. In Arnhem Noord zijn het vooral bewoners in de wijken in en rondom het centrum die positief zijn, maar ook in Geitenkamp en Burgemeesterswijk. In het Broek en Schaarsbergen is men minder positief. In Arnhem Zuid is men over het algemeen negatiever over de culturele voorzieningen en activiteiten in de buurt, met name in Elden, Rijkerswoerd en Schuytgraaf. 8

9 CULTUREEL KLIMAAT Figuur 18: % Arnhemmers dat zegt iets in het Arnhemse cultuuraanbod te missen 6% 5% 4% 3% De helft van de Arnhemmers mist niets in het culturele aanbod in Arnhem 9% van de Arnhemmers mist iets in het culturele aanbod in Arnhem, 4% weet het niet of heeft geen mening. Allochtonen en hoger opgeleiden missen vaker iets in het culturele aanbod. 2% 1% % Ja Nee Weet niet/ geen mening Bron: Enquête Leefbaarheid en veiligheid 213 Figuur 19: Wat mist men in het culturele aanbod? Bron: Enquête Leefbaarheid en veiligheid 213 Wat mist men? Diversiteit aanbod muziek Meer concerten en festivals: klassiek, rock/pop en jazz Cultuur moet financieel toegankelijk zijn, ook voor lagere inkomens Cultureel aanbod voor specifieke doelgroepen: ouderen, kinderen en etnische minderheden Breder filmaanbod Meer musicals en opera Meer poppodia (vernieuwend) Meer promotie van cultuur Meer cultureel aanbod in Arnhem Zuid en de wijken Bijzondere musea/galerieën en exposities Gemeente moet meer daadkracht tonen/actiever zijn. Bron: Uit in Arnhem 9

10 CULTUREEL KLIMAAT Figuur 2: Werkgelegenheid Arnhemse culturele sector (kunst en culturele centra) Bijna 8% van het aantal vestigingen behoort tot de culturele sector vestigingen Bron: PWE w erkgelegenheid aantal vestigingen werkgelegenheid Het aantal vestigingen in de Arnhemse culturele sector is in de afgelopen tien jaar gestaag gegroeid tot bijna 1 in 213. De culturele sector bestaat, naast een aantal grotere instellingen, voornamelijk uit eenmansbedrijven. Vooral het aantal eenmansbedrijven is de afgelopen tien jaar sterk gegroeid. Door het grote aantal eenmansbedrijven in de culturele sector is het aandeel van de culturele sector in de totale Arnhemse werkgelegenheid bescheiden: 2%. De ontwikkeling van de werkgelegenheid in de culturele sector is wisselend, met vooral in 213 een sterke daling. Figuur 21: Aantal studenten kunstopleidingen Arnhem Aantal studenten kunstopleidingen Art&Design Muziek Theater Rijn IJssel Bron: ArtEZ, Rijn IJssel Aantal studenten ArtEZ stabiel Het aantal studenten dat in Arnhem staat ingeschreven bij de ArtEZopleidingen Art & Design, Muziek en Theater is vrij stabiel. In 214 lijkt er sprake van een lichte afname 2. Het ROC Rijn IJssel kent ook creatieve opleidingen, o.a. design, kunst en cultuur en media. Het aantal studenten voor deze opleidingen is de laatste jaren toegenomen tot bijna 1.7 studenten in 214. Ook de HAN kent een aantal creatieve opleidingen, zoals Industrieel Product Ontwerpen (IPO) en Informatica Communicatie Academie (ICA), cijfers zijn op dit moment niet voorhanden. Deze zullen in een volgende factsheet opgenomen worden. 2 De cijfers voor 214 zijn voorlopige cijfers. 1

11 CULTUREEL KLIMAAT Beeldende kunst in Arnhem Arnhem kent veel kunst in de openbare ruimte. Enkele kunstwerken zijn door de gemeente aangekocht vanuit de Sonsbeek (beelden)tentoonstellingen. In 216 vindt een nieuwe editie van Sonsbeek plaats. Daarnaast zijn er galeries en expositieruimten waar kunstenaars kunnen exposeren. In 212 is het platform Beeldende Kunst Arnhem opgericht waarin alle professionele beeldende kunstinstellingen uit Arnhem, groot en klein, vertegenwoordigd zijn. Op initiatief van het platform is in samenwerking met de gemeente Arnhem een kaart gemaakt waarin de galeries en de kunstwerken in de openbare ruimte zijn opgenomen. Creatieve initiatieven Arnhem kenmerkt zich door een actieve en veelzijdige creatieve 'humuslaag': creatief en ondernemend talent -al dan niet beginnend- krijgt in Arnhem de kans zich te ontwikkelen en uit te groeien. Dit gebeurt onder andere op het gebied van faciliteiten, zoals woon/werkruimte voor kunstenaars, voldoende repetitieruimte, het ondersteunen van productiehuizen en werkplaatsen en flexibele regelgeving voor tijdelijke initiatieven. De gemeente Arnhem stimuleert deze initiatieven omdat zij bijdragen aan de levendigheid en sociale cohesie in de stad en aan het tegengaan van leegstand. Bekende Arnhemse creatieve bottom-up initiatieven zijn Kweekland, Roof Garden Arnhem, Schakel Arnhem en de PopupKlup. Maar ook Coehoorn Centraal en het Transitieteam zijn hiervan voorbeelden. De stad kent daarnaast een veelvoud aan culturele festivals die jaarlijks vele bezoekers trekken, zoals Hoogte8, Sonsbeek Theater Avenue en Ruimtekoers. Galeries en expositieruimten Circa.dit Plaatsmaken toart Motel Spatie Alicia Winters Galerie Galerie in de Kerkstraat Gallery Raw Beaty Galerie STIJL Galerie Van leuke mensen Museum Arnhem TAPE Rijnstate 11