1. Inleiding. Kleinschalige voorzieningen zijn bijvoorbeeld:

Transcriptie

1 Fiets- en wandelonderzoek Land van Heusden en Altena Opdracht van: Gemeente Aalburg Gemeente Werkendam Gemeente Woudrichem Maart 2012: Uitgevoerd door leden van de ANWB 1

2 Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 2. Opzet van het onderzoek 5 3. Resultaten randfactoren 6 4. Resultaten fiets- en wandeltrajecten op kaart afgebeeld 8 5. Conclusies en aanbevelingen 20 Bijlagen (los) Overzicht fietstrajecten en wandeltrajecten Persuitingen / publicaties Voorbeeld bedankbonnen Maart 2012 Het rapport is samengesteld met hulp van adviesbureau ComCompany. ANWB: Marlies Remmert / Janique Huijbregts 2

3 1. Inleiding Achtergrond Het land van Heusden en Altena is een bijzonder gebied. Bijna midden in het land, dicht bij grote steden als Utrecht, Gorinchem en Den Bosch, heeft dit deel van Brabant altijd het landelijke en agrarische karakter weten te behouden, rustig omgeven door een aantal grote rivieren. Hoewel toerisme en recreatie de laatste jaren geleidelijk toenemen in het gebied, is deze omgeving lange tijd onbekend gebleven voor de fietser en de wandelaar. Het gebied heeft de potentie om nog meer te bieden voor de recreant en de toerist. Niet voor niets hebben de gemeenten Aalburg, Werkendam en Woudrichem in 2011 een visie en actieplan recreatie & toerisme opgesteld voor Land van Heusden en Altena. In dit plan staan allerlei activiteiten die de komende jaren in het gebied ter hand genomen worden. Immers, een kwalitatieve verbetering van je recreatieve mogelijkheden en het aanbod dat daar bij hoort trekt mensen naar je gebied. Het bieden van een gastvrij gevoel voor de gast, een positief imago en een goed geoutilleerd aanbod geeft een economische impuls aan het gebied. Dit alles kan tot stand komen door goede samenwerking tussen overheid en ondernemers. Maar ook maatschappelijke organisaties die actief zijn op deze thema s kunnen hieraan een bijdrage leveren. De drie genoemde gemeenten hebben de ANWB gevraagd hen inzicht te geven in het huidige aanbod van route-structuren en voorzieningen in het Land van Heusden en Altena. Hoewel in de resultaten ook belevingsaspecten zijn meegenomen, ging het de gemeenten vooral om het verkrijgen van inzicht in ontbrekende (kleinschalige) voorzieningen. De ANWB, met een ledenaantal van bijna 4 miljoen, kan op relatief makkelijke wijze een beroep doen op haar leden. Wat vinden ANWB leden van het routegebonden recreëren in het Land van Heusden en Altena? De gemeenten zijn hierbij vooral geïnteresseerd in mogelijke verbeterpunten en aanbevelingen op het gebied van (kleinschalige) voorzieningen. Informatieborden bij de pont naar Aalst Specificatie van de opdracht De opdracht aan de ANWB luidde: Onderzoek in hoeverre de kleinschalige voorzieningen in het gebied voldoen aan de wensen en behoeften van de consument. Het gaat hier om de fietsmogelijkheden alsmede de wandelmogelijkheden in het gebied. Het reeds uitgezette fiets-- en wandelknooppuntensysteem wordt als uitgangspunt gekozen alsmede de reeds aanwezige kleinschalige voorzieningen. Het fiets- en wandelknooppuntensysteem is uitgezet in opdracht van de drie gemeenten. De promotie van het systeem wordt met name verzorgd door de promotieorganisaties (VVV), het beheer en onderhoud van het systeem ligt in handen van derden. Kleinschalige voorzieningen zijn bijvoorbeeld: Rustmogelijkheden (picknickbanken/tafels) Uitkijkmogelijkheden Informatieborden bij bijzondere locaties / bijzondere uitzichten Afstapmogelijkheden (horeca, anderzijds) Parkeermogelijkheden (o.a. park en bike) Correcte bewegwijzering Schuilhutten Fietsenrekken 3

4 Het resultaat van dit onderzoek moet uitmonden in: Een rapportage van de ervaringen van fietsers en wandelaars ten aanzien van de aanwezigheid en wenselijkheid van kleinschalige voorzieningen. Wat ervaart men als positief en waar is nog vraag naar in het gebied? Tevens worden aanbevelingen gedaan richting gemeenten / andere terreinbeheerders over trajecten/bewegwijzering en voorzieningen die aandacht behoeven. Wanneer er grote belemmeringen of obstakels worden ervaren, kan dit voor de ANWB een reden zijn om bij de beheerders van wegen, fiets- en wandelpaden of de makers van recreatieve routes aan te dringen op aanpassingen of veranderingen. Ondersteuning gemeenten Het onderzoek is uitgevoerd met enthousiaste en constructieve ondersteuning vanuit de drie gemeenten. Tevens heeft de VVV Altena Biesbosch hulp geboden om het onderzoek mogelijk te maken. Onze hartelijke dank hiervoor. Wij wensen u veel leesplezier! ANWB (Leden Actief / Algemeen Ledenbelang) Rol ANWB Vanuit de ANWB is het onderzoek gecoördineerd door twee afdelingen: ANWB Leden Actief en ANWB Algemeen Leden Belang. Voor de ANWB afdeling Leden Actief is het van belang dat we zoveel mogelijk leden betrekken bij activiteiten waar de ANWB een belang bij heeft. Wat vinden leden belangrijk en hoe kunnen wij deze informatie inzetten om onze doelen (behartigen van de belangen op het gebied van verkeersveiligheid en toerisme/recreatie) te bereiken? Voor de ANWB afdeling Algemeen Leden Belang is het onderzoek (inclusief de aanbevelingen die hierin worden gedaan) uitgangspunt voor duidelijk zichtbare beïnvloeding. De ANWB wil als belangenbehartiger dat haar leden overal optimaal kunnen recreëren. Bij dit onderzoek gaat het hierbij om het opkomen voor de recreatieve fietser en wandelaar die vertoeft in het Land van Heusden en Altena. Leeswijzer De rapportage is als volgt opgezet: hoofdstuk 2 beschrijft de opzet van het onderzoek. In hoofdstuk 3 presenteren we een korte analyse van randfactoren die betrekking hebben op de respondenten. Deze gegevens zijn zowel interessant voor de drie gemeenten als voor de ANWB. Hoofdstuk 4 geeft per traject de meest in het oog springende issues weer. In hoofdstuk 5 tenslotte staan de belangrijkste conclusies en aanbevelingen. 4

5 2. Opzet van het onderzoek Wat is het uitgangspunt van dit voorzieningen- c.q. belevingsonderzoek? Doel van het onderzoek is het achterhalen van verbeterpunten. Het onderzoek is kwalitatief van aard, verkennend en relatief kleinschalig. Het onderzoek verschaft inzicht in wat fietsers en wandelaars in het Land van Heusden en Altena waarderen c.q. graag verbeterd zouden zien. Ten behoeve van het onderzoek zijn 6 fietstrajecten en 4 wandeltrajecten gedefinieerd. Alle trajecten maken onderdeel uit van het fiets- en wandelknooppuntensysteem. Het fietsknooppuntensysteem is circa 10 jaar geleden uitgezet in dit gebied. Het wandelknooppuntensysteem werd in juni 2011 opgeleverd. Het onderzoek pretendeert niet representatief te zijn. Het biedt uitsluitend inzicht in de belevingservaringen van een aantal recreatieve fietsers en wandelaars. Ook al verschaft het onderzoek in verhouding tot het totaal aantal recreatieve fietsers en wandelaars in het Land van Heusden en Altena een beperkt aantal fiets- en wandelervaringen, het levert zeer bruikbare ideeën voor de drie gemeenten op. Zodoende kunnen de resultaten uit het onderzoek in meer of mindere mate bijdragen aan het handhaven, ondersteunen of aanpassen van bepaalde beleidsrichtingen. Tevens kunnen de resultaten uit het onderzoek voor de drie gemeenten uitgangspunt zijn voor nader onderzoek (bijvoorbeeld bij een specifieke doelgroep) of kan het argumenten opleveren die de basis vormen voor maatregelen die genomen worden. Het onderzoek biedt inzicht in een aantal onderwerpen en issues die mensen doen beslissen om uiteindelijk in dit deel van Brabant te gaan fietsen of te gaan wandelen. Het versterken of aanpassen van de zaken die vermeld staan bij de afzonderlijke trajecten kunnen dan ook zeker bijdragen aan het nog beter profileren van het gebied. Daarnaast kan in overleg met de diverse wegbeheerders worden bezien of de in het rapport genoemde punten op het gebied van veiligheid en infrastructuur kunnen worden aangepast of verbeterd. Het doel van dit onderzoek is tweeledig. Allereerst is gevraagd naar fysieke, meer tastbare zaken die men onderweg tegenkomt (of die men mist). Voorbeelden zijn: mist u bankjes om even lekker te zitten? Is er voldoende horeca op het fiets- en/of wandeltraject en wordt er onderweg voldoende informatie gegeven over het gebied? Daarnaast is gevraagd naar de beleving en de aantrekkelijkheid van het Land van Heusden en Altena als fiets- en wandelregio. Wat vindt men interessant en mooi? Wat vindt men karakteristiek voor deze regio? Waar vindt men het minder aantrekkelijk om te fietsen of te wandelen? Waar stoort men zich aan? In de routeboekjes konden per traject zowel opmerkingen gemaakt worden die te maken hebben met de voorzieningen, alsook opmerkingen die te maken hebben met de beleving. Voorbeeld invulpagina 5

6 3. Resultaten randfactoren Aan de respondenten zijn een aantal randfactoren gevraagd. Onder andere: Leeftijd, via welk medium heeft men van het onderzoek gehoord, hoe was de samenstelling van het gezelschap waar men mee fietste of wandelde, waar is gestart, waar komt men vandaan, was het leuk om aan het onderzoek mee te doen, vond men dat er extra voorzieningen voor kinderen aangelegd zouden moeten worden, vond men dat elektrische fietsen andere voorzieningen nodig hebben dan gewone recreatieve fietsers en heeft men nog opmerkingen / verbeterpunten /suggesties. Werving respondenten / media Middels een uitvraag - in juni konden ANWB leden zich aanmelden om mee te doen aan het onderzoek. Voor 1 oktober 2011 moesten alle routeboekjes geretourneerd zijn. Respondenten konden aangeven via welk medium zij gehoord hadden van het onderzoek: lokale/regionale pers, ANWB magazine Toeractief, ANWB Nieuwsbrief fietsen en wandelen, nieuwsbrief ANWB Actieve Leden, Website anwb.nl, via een ander medium. Werving (394 enquetes) Leeftijden respondenten, vervoermiddel, herkomst en samenstelling gezelschap Leeftijden respondenten Vervoermiddel naar startpunt > <50 auto anders Aantal respondenten In totaal zijn 394 enquêtes retour gezonden: 268 enquêtes die Regionale pers Nieuwsbrief fietsen en wandelen Nieuwsbrief ANWB actieve leden Anders (zie hieronder) betrekking hadden op de fietsroutes en 126 enquêtes die betrekking hadden op de wandelroutes. In totaal hebben tussen de 600 en 650 consumenten mee gedaan aan het onderzoek. Respondenten die deelnamen aan het onderzoek hebben een streekgebonden tegoedbon ontvangen. Tegen inlevering van deze bon kon men streekproducten kopen bij een aantal bedrijven in het gebied. Respondenten zijn met name op het onderzoek afgekomen via de regionale pers, de Nieuwsbrief fietsen en wandelen en de Nieuwsbrief ANWB Actieve leden. Daarna volgen op afstand (in totaal 40%): ANWB Magazine Toeractief, Website ANWB, VVV Altena Biesbosch, 50 + Beurs, lokale wandelclubs etc. Herkomst respondenten Woonachtig in / nabij Aalburg, Werkendam, Woudrichem Woonachtig buiten de regio Samenstelling gezelschap Met partner Met vriend/vriendin Met gezin Alleen met hond alleen 6

7 Aantrekkelijkheid om mee te doen aan het onderzoek Het is opvallend dat met name bij de wandelroutes ongeveer de helft van de respondenten aangaf het achteraf niet leuk te vinden om aan het onderzoek te hebben deelgenomen. Redenen hiervoor waren: wandeltrajecten waren niet interessant genoeg, te weinig afwisseling en slechte bewegwijzering. Op de trajecten waar met name onverhard kan worden gelopen reageert men positiever op deze vraag. De negatieve houding achteraf geldt dus niet voor alle wandelroutes. Overige zaken Aan de respondenten is ook gevraagd of men vindt dat er andere voorzieningen gewenst zijn als de trajecten zich meer op gezinnen met kinderen zouden richten. Een groot deel van de respondenten heeft hier niet op geantwoord. Degenen die wel antwoordden noemen de volgende punten: speeltuintjes, horeca-/aanlegpunten onderweg. Op de vraag of elektrische fietsers andere voorzieningen nodig hebben dan gewone recreatieve fietsers zijn de reacties verdeeld. De ene helft zegt neen. De andere helft zegt ja : oplaadpunten zijn noodzakelijk, moeilijke trajecten (bv. minder goed wegdek) niet handig voor elektrische fietsen (men redeneert: elektrische fietsen worden vaak door fietsers gebruikt die minder goed ter been zijn en dat kan gevaarlijke situaties opleveren ).

8 4. Resultaten fiets- en wandeltrajecten op kaart 8

9 Fietsroute Noord-Brabant 1: Dussen lengte route: 16, km aantal respondenten: 25 rapportcijfer:,2 legenda: afstand score slechtste beste meerdere malen aangegeven pluspunt enkele malen aangegeven pluspunt meerdere malen aangegeven minpunt enkele malen aangegeven minpunt schitterend dijkje met mooi uitzicht mooie picknickplaats bij KP19 sluis afwisselende omgeving geen route overzichtsbord bij KP19 geen horeca bij KP19 weinig bankjes voldoende bankjes mooie gebouwen onduidelijk fietspad t.o.v. rijweg bordje 18 in Hank is onduidelijk KP1 niet/slecht vindbaar ,0 km, ,8 km, ,0 km ,5 km 8 P km fijn uitzicht lawaai van de autoweg geen afvalbak bij KP54 weinig voorzieningen gevaarlijke weg klompenmakerij mooie stopplaats in Korn Muilkerk is een mooi dorp afwisselende omgeving mooi start en eindpunt ruime parkeerplaats kasteel geen horeca bij parkeerplaats geen route overzichtbord mooie omgeving geen afwisseling in de weg overzichtsbord aan verkeerde kant van de weg weinig voorzieningen ,5 km ,9 km 6,6 rustig dorpje voldoende rustpunten route-overzichtbord weinig bankjes bij KP50 geen afvalbak bij KP50 weg bij bordje KP50 onduidelijk 9

10 Fietsroute Noord-Brabant 2: Wijk- en Aalburg lengte route 29,4 km aantal respondenten 32 rapportcijfer:,3 legenda: afstand score slechtste beste meerdere malen aangegeven pluspunt enkele malen aangegeven pluspunt meerdere malen aangegeven minpunt enkele malen aangegeven minpunt fijn traject nieuw asfalt mooie gebouwen (molen & huizen) horeca (op camping) veel (hardrijdende) auto s op de dijk aanduiding KP99 onduidelijk pontje in Veen vaart niet op zondag ,6 km, ,6 km,9 mooi uitzicht molen afwisselend traject horeca picknickplek bij KP99 veel (hardrijdend) verkeer mooi uitzicht over het water veel landbouwverkeer weg van en naar de brug is slecht infobord Romeinse begraafplaats leuke picknicktafel bij visvijver afwisselende route verkoop vers fruit onderweg picknicktafel te dicht bij de weg veel (hardrijdend) verkeer geen sanitaire voorzieningen onderweg rustige omgeving lange saaie weg geen bankjes onderweg asfaltlaag aan zijkanten vd weg slecht smalle weg, veel (hardrijdend) verkeer geen bestrating bij knooppuntbord (bij regen drassig) ,1 km, ,2 km 6, ,1 km 6, 65 P 0,2 km,5 P ,2 km, ,8 km,6 veel te zien onderweg brede weg grote parkeerplaats horeca bij beginpunt uitzicht op de Maas weekend minder parkeergelegenheid ivm sportvelden geen bankje tijdens dit traject horeca oorlogsmonument mooi uitzicht (water, huizen, molen) picknicktafel met mooi uitzicht geen bord KP9 in begin (meteen KP60) veel auto s op de dijk poortjes in de weg links en rechts van de weg nummering van 2 routes is verwarrend mooi uitzicht, landelijke omgeving verkoop vers seizoensfruit onderweg horeca saaie weg geen bankjes tijdens route richting Eethen gevaarlijke oversteek bij Eethen hobbelig fietspad bordje KP5 staat te ver van de weg ,5 km, ,1 km,2 rustige weg met weinig verkeer bankje met mooi uitzicht over water geen bankje & vuilnisbak bij KP59 hobbelige weg ,3 km , km,3 aparte huizen mooie rustplaats bordje KP60 is onduidelijk drukke gevaarlijke weg & oversteek stopplaats liever verder van de weg af tafel met banken mooie omgeving lange rechte weg 10

11 Fietsroute Noord-Brabant 3: Molen fietsroute lengte route: 20,9 km aantal respondenten: 21 rapportcijfer:,2 legenda: afstand score slechtste beste meerdere malen aangegeven pluspunt enkele malen aangegeven pluspunt meerdere malen aangegeven minpunt enkele malen aangegeven minpunt goede parkeergelegenheid mooi uitzicht startpunt KP23 onduidelijk weekend minder parkeergelegenheid ivm sportvelden geen vuilnisbak bij parkeerplaats P ,3 km 6, ,8 km 6,6 bunkers uit 2 e wereldoorlog molen rustig dijkje bordje KP25 is onduidelijk houten brug mooie polderdijk geen horeca informatiebord NHW met gedicht fietsbrug goede fietspaden autovrij bij Fort Bakkerskil slecht wegdek geen bankje bij Papsluis geen prullenbak bij stopplaats NHW ,1 km, ,8 km 8, , km mooi uitzicht terras watertoren geen bankje bij KP56 gevaarlijke oversteek na snelweg geen routebordje na oversteken provinciale weg lawaai snelweg veel verkeersdrempels bankjes bij keersluis mooie huizen winkels veel auto s op de dijk smalle dijk picknickbank (KP19) met mooi uitzicht mooi uitzicht (na A2) 1 e deel traject is saai (tot A2) routebord staat uit het zicht ,6 km, ,0 km, ,6 km,3 rustige wegen mooi uitzicht molen bij T-splitsing wijst een bord de verkeerde kant op geen rustpunt onderweg drukke carpoolplaats 11

12 Fietsroute Noord-Brabant 4: Uiterwaarden fietsroute lengte route: 25,5 km aantal respondenten: 44 rapportcijfer:,5 legenda: afstand score slechtste beste meerdere malen aangegeven pluspunt enkele malen aangegeven pluspunt meerdere malen aangegeven minpunt enkele malen aangegeven minpunt goede info & picknickplaats bij gemaal Altena mooi uitzicht maneges leuke dorpjes deels saai traject versleten prullenbak goede wegen leuke huizen met mooie tuinen onduidelijke bewegwijzering geen bankjes saai traject sommige momenten als druk ervaren Fort Altena uitzicht met molens horeca saaie weg gevaarlijke drukke weg geen bankje & vuilnisbak bij KP 25 KP 25 onduidelijk aangegeven deels slecht fietspad bij Uppel gevaarlijke oversteek ,6 km 6, ,1 km, , km picknicktafel ligt heel mooi mooi fietspad langs de Alm gevarieerd landschap karakteristieke dorpjes & molen geen horeca onderweg gevaarlijk oversteekpunt bij N322 eerste deel traject slecht wegdek niet genoeg bankjes onderweg eerste deel traject saai bord KP56 is beschadigd ANWB fietsbord Rijswijk Giessen wijst de verkeerde kant op ,0 km, ,4 km 8, ,2 km 8,2 4 - P 0,05 km,9 P - 4 0,05 km 6, ,5 km,5 horeca (theetuin/restaurant) veel bankjes mooi uitzicht mooi fietspad geluidsoverlast van A2 bankje aan het verslijten veel paaltjes op fietsdijk geen/weinig prullenbakken onderweg steile wand langs asfalt mooi uitzicht dorp & haven Woudrichem erg leuk ook op zondag horeca open voldoende bankjes verkeer rijdt hard bewegwijzering (bij visserijmuseum?) klopt niet Slot Loevenstein mooi traject uitzicht op de Maas bord KP4 bespoten met graffiti mooie jachthaven mozaïkbankje met gedicht geen bankje/prullenbak bij parkeerplaats parkeerplaats moeilijk te vinden kleine parkeerplaats rustige weg met fijn wegdek leuk pleintje mooi polderland voor de rotonde staat een bordje niet duidelijk aangegeven bankjes zijn aan het verslijten bord KP1 is beschadigd weinig afwisseling in de weg 12

13 Fietsroute Noord-Brabant 5: Historisch Landschap lengte route: 25 km aantal respondenten: 60 rapportcijfer:,3 legenda: afstand score slechtste beste meerdere malen aangegeven pluspunt enkele malen aangegeven pluspunt meerdere malen aangegeven minpunt enkele malen aangegeven minpunt horeca mooi uitzicht tijdens route picknicktafel met mooi uitzicht informatieborden leuke dijkhuisjes gevaarlijke oversteek bij N322 veel harde klei op de weg grote parkeerplaats mooi landschap restaurant beginpunt klopt niet, bord KP56 staat 2 km vanaf de start weinig parkeerplek supermarkt horeca niet veel te doen in het dorp smalle weg eindpunt is niet makkelijk te vinden ,0 km 8,4 P 56 0,1 km 5,9 56 P 0,1 km, ,3 km, , km, leuke rustplek bij muziektent rustig traject knooppunt 6 staat verkeerd op de route geen afvalbak bij KP6 slecht onderhouden borden te weinig bankjes kiosk met bankjes (KP6) slecht zichtbaar klompenmakerij mooie rustplek met tafel met bankjes informatiebord 1 e deel traject mooi Mostaardweg is saai geen afvalbak bij KP53 wegdek deels (o.a. pompveld) slecht te weinig bankjes tijdens traject vuilnisbak vol klompenmakerij museum mooi traject voldoende rustpunten goede wegen leuke huizen veel auto s geen bankje bij de molen geen informatie over molen ,6 km ,5 km,8 picknickplaats en infobord bij Korn veel te zien mooie oude boerderijen geen horeca te weinig bankjes tijdens traject verouderd informatiepaneel , km,2 kasteel Dussen 2 e deel traject mooi leuke huizen fiets oplaadpunt horeca (hotel Koppelpaarden) 1 e deel saai (langs provinciale weg) geen horeca & info bij kasteel banken moeten schoongemaakt te weinig rustpunten 13

14 Fietsroute Noord-Brabant 6: Brabantse Biesbosch lengte route 42,5 km aantal respondenten 85 rapportcijfer,5 legenda: afstand score slechtste beste meerdere malen aangegeven pluspunt enkele malen aangegeven pluspunt meerdere malen aangegeven minpunt enkele malen aangegeven minpunt horeca mooi fietspad kinderboerderij druk hardrijdend verkeer bord KP23 onduidelijk winkelstraat horeca gevaarlijke T-splitsing veel landbouwverkeer hardrijdend verkeer (m.n. op Bandijk) in najaar veel modder op de weg geen prullenbak bij bankje mooie natuur rustplek bij bruggetje saai traject geen bankje op Kroonweg bord KP06 onduidelijk ,2 km 6, ,5 km 6, ,1 km 6, P ,3 km, ,1 km, ,8 km 8,6 goede parkeergelegenheid geen bankje bij parkeerplaats geen vuilnisbak bij parkeerplaats in weekend minder parkeergelegenheid ivm sportvelden bordje KP23 is onduidelijk rustig stukje mooie dijk & dijkhuizen molen met informatie geen horeca tijdens route geen bordje KP25 op de rotonde informatiebord over waterlinie bank met mooi uitzicht mooi fietspad weinig auto s onderhoud bank, afvalbak en borden te weinig bankjes mooi uitzicht goed wegdek 1 e deel traject breed fietspad geen picknickplaats onderweg weinig rustpunten 2 e deel traject hardrijdend verkeer knooppuntbord beschadigd Biesbosch museum geen auto s mooi uitzicht over het water geen vuilnisbak bij KP02 te weinig rustpunten ,6 km, ,8 km 8,8 vogelkijkhut Maltha veel natuur saai en lang traject geen uitzichtpunten langs de dijk geen rust-/schuilplaatsen ,9 km ,1 km,4 pontje Steur afwisselend traject saaie polderweg te weinig rustpunten onderweg na half september geen pont meer geen prullenbak bij pontje ,8 km, ,3 km,3 mooi fietspad gezellig traject rustig geen vuilnisbak bij KP14/zwerfvuil weinig rustpunten picknicktafel met mooi uitzicht gemaal rustige weg mooi landschap te weinig bankjes bij KP14 geen horeca geen infobord bij gemaal veel klei op de weg 14

15 15

16 Wandelroute 1: Uiterwaarden Sleeuwijk lengte route: 5,2 km aantal respondenten: 34 rapportcijfer:,4 legenda: afstand score slechtste beste meerdere malen aangegeven pluspunt enkele malen aangegeven pluspunt meerdere malen aangegeven minpunt enkele malen aangegeven minpunt leuk stukje, leuke dijk bankje met mooi uitzicht wandelroute is eigenlijk fietspad: veel last van fietsers & brommers slechte bewegwijzering meer bankjes en infobord gewenst theetuin mooi uitzicht parkeerplaats slecht vindbaar en niet altijd open geen P-bord geen toilet mooi stuk met leuke dijkhuisjes & mooi uitzicht voldoende bankjes goede bewegwijzering wandelpad gedeeld met fietspad, zorgt voor overlast druk verkeer bij hoog water moeilijk begaanbaar veel bankjes rustig en mooi stuk informatie over het gebied gewenst onduidelijke bewegwijzering ,1 km P 49 0,3 km 6, ,8 km, ,4 km rustig en afwisselend stuk goede bewegwijzering, duidelijk pad rustplaats met restaurant geen picknicktafel infobord over grote grazers gewenst ,0 km, ,6 km, ,4 km ,4 km 8,1 prettig & afwisselend stuk, mooi uitzicht geen goede bewegwijzering weinig bankjes informatieborden over betonnen platen gewenst verkeerslawaai brandnetels leuk informatiebord voldoende bankjes rustig stukje goede rustplaats bewegwijzering is onduidelijk doorgang weide slecht aangegeven prachtig uitzicht, veel te zien mooi, rustig stuk horeca goede parkeerplaats geen goede bewegwijzering geen infoborden over gebied picknicktafel, toiletten en meer bankjes gewenst bij nat weer erg drassig 16

17 Wandelroute 2: Wijksche Waard lengte route: 18,9 km aantal respondenten: 29 rapportcijfer:,0 mooi traject veel hardrijdend autoverkeer, druk geen bankjes infobord gewenst mooi weids uitzicht lange saaie asfaltweg geen echt wandelpad veel hardrijdend autoverkeer weinig bankjes, afvalbak en infobord slechte bewegwijzering ,2 km 6, ,1 km 6, ,8 km,5 goede horecavoorziening mooi uitzicht over het water geen goede wandelroute, zo naast smalle drukke dijk geen bankjes & infobord onduidelijke bewegwijzering legenda: afstand score slechtste beste ,3 km, , km 8,0 meerdere malen aangegeven pluspunt enkele malen aangegeven pluspunt meerdere malen aangegeven minpunt enkele malen aangegeven minpunt prachtig uitzicht, veel te zien horeca wel bankjes, soms met slecht uitzicht prullenbak, bewegwijzering & plattegrond van gebied zijn gewenst druk verkeer mooi, rustig stuk weids uitzicht, veel te zien veel troep langs de weg bankjes en prullenbakken gewenst onduidelijke bewegwijzering leuke dorpje fruitbomen lange saaie asfaltweg nummerpaaltjes onduidelijk (pas na rotonde) deels geen trottoir gevaarlijke kruising geen horeca ,1 km 6, km 8, ,8 km,2 leuk traject met veel bankjes horeca geen goede bewegwijzering mooi traject, mooie uitzichten smalle drukke dijk extra pijl en infobord gewenst bij molen Aalburg (KP65 slecht vindbaar) begin mooie huizen, verderop saai horeca gevaarlijke kruising bewegwijzering rotonde onduidelijk boerderij met lokale producten onaantrekkelijk dorp zonder horeca route soms onduidelijk saai stuk ,3 km 6, ,3 km, ,3 km rustige en mooie omgeving picknicktafel, bankjes & rustplekken prullenbak vol extra bankjes welkom P 61 0,6 km ,4 km 6, P 0,6 km 6,2 genoeg ruimte op parkeerplaats benzinepomp & toilet slechte aanduiding op parkeerplaats ligt een drukke snelweg langs mooi traject, met voldoende bankjes drukke weg, soms gevaarlijk saai en druk traject, geen horeca veel autoverkeer geen infobord over monument 1

18 Wandelroute 3: Bakkerskil & Waarden lengte route: 12,6 km aantal respondenten: 34 rapportcijfer:,0 legenda: afstand score slechtste beste meerdere malen aangegeven pluspunt enkele malen aangegeven pluspunt meerdere malen aangegeven minpunt enkele malen aangegeven minpunt saai slechte bewegwijzering druk verkeer geen horeca 60 P 1 km 6,1 P 60 1 km 6, goede parkeerplaats mooi uitzicht weg van P naar fietspad onduidelijk wens: stoplicht langer op groen wc s op slot leuke dijk(-huisjes) maar hinderlijk verkeer geen bankjes gevaarlijk lopen op de drukke dijk saai stuk onduidelijke bewegwijzering , km 6, ,1 km 5, km,8 mooie route langs dijk & molen infobord molen bankjes goed te lopen veel passerende fietsers knooppuntpaaltjes onduidelijk meer prullenbakken gewenst/zijn vol info bunkers ontbreekt niet heel speciaal, matig bewegwijzering rotonde onduidelijk bankjes worden gemist redelijk drukke weg mooi pad langs het water infobord aanwezig veel auto- en vrachtverkeer bankjes worden gemist 1 e deel mooi traject infobord over de kil veel brandnetels, vliegen en horzels begin slecht aangegeven bord verboden voor honden geen bankjes spekglad/drassig mooi pad langs het water leuk om te lopen slechte of geen aanwijzingen geen picknicktafel, schuilplek, bank bij slecht weer modderig ,2 km 6, ,4 km 6, , km, ,1 km 6, ,4 km,6 mooi gebied tussen water en bosrand infobord aanwezig bewegwijzering onduidelijk bankjes en bewegwijzering gewenst ongelijk terrein hoog gras ,6 km, ,2 km, ,5 km, , km,2 mooi uitzicht fort is mooi geen informatiebord over fort knooppuntpaaltjes onduidelijk meer prullenbakken gewenst mooi traject informatiebord slechte bewegwijzering drassig bankjes gewenst mooi traject langs het water infobord over Sluis en Bakkerskil bankjes, picknick & afvalbak gewenst moeilijk te lopen, drassig geen goede bewegwijzering leuke route tussen water en bosrand mooie rustplaats met infobord bankjes gewenst bewegwijzering onduidelijk glad en drassig pad 18

19 Wandelroute 4: Andel lengte route: 19,2 km aantal respondenten: 28 rapportcijfer: 6,4 legenda: afstand score slechtste beste meerdere malen aangegeven pluspunt enkele malen aangegeven pluspunt meerdere malen aangegeven minpunt enkele malen aangegeven minpunt leuk stuk om te lopen, ondanks dat het aan de doorgaande weg ligt drukke weg ,8 km,6 mooi pad, schitterend uitzicht op water bankje en infobord picknicktafel mag verplaatst prima traject, leuker om het graspad te volgen rustplaats mooi uitzicht, aan rivier bankje en infobord drassig pad slechte bewegwijzering traject aan autoweg, druk & gevaarlijk geen voorzieningen leuke afwisselende weg horeca bewegwijzering onduidelijk mooi groen landschap lange saaie weg bewegwijzering staat laag bankjes en beschutting gewenst veel vogels, weinig verkeer mooi vergezicht asfaltweg, lang en saai bankjes en beschutting gewenst mooie landelijke weg veel groen, weinig verkeer pad is van slechte kwaliteit, deels saai bankjes en beschutting gewenst zeer mooi natuurgebied prullenbak & banken, mooi uitzicht onduidelijke bewegwijzering ,9 km, , km 6, ,6 km, ,2 km 5, ,3 km, , km 5, ,3 km 6, ,8 km 6, ,1 km,3 mooie route drukke geasfalteerde verkeersweg ,1 km 5, , km,4 leuke doorkijkjes, uitzicht, veel vogels, mooi gebied infobord en picknicktafels aanwezig betere bewegwijzering gewenst eerste brug onveilig, slecht onderhouden fort gezellig laantje, afwisselend infobord gewenst ,2 km 6, ,2 km,6 leuk schelpenpad, open landschap infobord pompveld bankjes, picknicktafel, en prullenbak gewenst ,3 km, & ,3 km & 0,1 km,1 & 4, ,6 km ,3 km, ,9 km, ,0 km 6, ,2 km 6, ,8 km,2 mooi afwisselend traject bewegwijzering onduidelijk bankjes en picknicktafel gewenst smalle weg bewegwijzering verkeerd deels saai traject saai stuk dat je kunt vermijden geen horeca goede parkeergelegenheid lieflijk dorp, veel te zien, leuk traject geen horeca mooie omgeving & uitzicht op rivier horeca op camping veel verkeer, onveilig geen voetpad, dus goed opletten mooi uitzicht op rivier trap begroeid; gevaar bij regen hard rijdend verkeer geen bankjes begin is mooi landelijk laatste deel is saai pad knooppuntbord behoeft onderhoud mooi traject informatiebord aanwezig bankjes, afvalbak en picknicktafel gewenst geen goede bewegwijzering 19

20 5. Conclusies en aanbevelingen Conclusies 1. Startpunten De meningen over de gekozen start-/eindpunten van de routes lopen nogal uiteen. Hierbij moet overigens opgemerkt worden dat in het kader van het onderzoek fictieve routes zijn uitgezet. In feite is gekeken naar de meest voor de hand liggende trajecten. Deelnemers aan het onderzoek interpreteerden de routes als daadwerkelijke fiets- en of wandelroutes (terwijl het nu trajecten waren uit het totale netwerkt). Met deze wetenschap in het achterhoofd kunnen de opmerkingen van de respondenten beter geïnterpreteerd worden. Veel mensen vinden dat de naam van een route de lading wel moet dekken. De namen waren nu voor het onderzoek bedacht voor de trajecten. Ruime parkeerplaatsen met horecavoorzieningen worden als positief ervaren. Op sommige parkeerplaatsen is sprake van piekdrukte door gebruik van sportclubs, gasten van bruiloften etc. Deze worden deels positief en deels minder positief beoordeeld, afhankelijk van het tijdstip van bezoek. Sommige parkeerplaatsen zijn niet goed vindbaar met navigatiesystemen. De parkeerplaats bij wandelknooppunt 49 is bovendien niet altijd open, omdat deze op privéterrein ligt. Kwamen we terug van onze wandeling, was de parkeerplaats op slot. Ook zijn vanaf sommige startpunten de routeaanwijzingen naar het 1 e knooppunt niet duidelijk. Horecavoorzieningen, routeborden, bankjes en prullenbakken bij een start/eindpunt van een route zijn erg wenselijk. 2. Routeborden Het spreekt voor zich dat de route-aanduidingen duidelijk moeten zijn. Bij de fietsroutes werd een aantal malen aangegeven dat een knooppuntenbord niet duidelijk was. Ook werd meerdere malen aangegeven dat borden aan onderhoud toe zijn. Het merendeel van de wandelaars is onderweg één of meerdere malen de weg kwijt geraakt. Vooral de geel groene routestickers bleken te ontbreken en/of aan onderhoud toe. Ook op punten waar mensen door weilanden/hekjes moesten wandelen, bleek er veel onduidelijkheid. Uiteindelijk maar over prikkeldraad en een metalen hek geklommen... De overzichtsborden van het wandelroutenetwerk werden als positief en zinvol ervaren. 3. Informatieborden Informatieborden met informatie over cultuurgoed en natuur worden zowel bij de wandel- als de fietsroutes erg gewaardeerd. Meer informatie over de streek en bezienswaardigheden zou wenselijk zijn, Ik mis informatie over het gebied, de natuur, cultuur, bloemen en vogels, Waarvoor dienen de betonnen platen? Het ontbreken van informatieborden met informatie over de grote grazers tussen de wandelknooppunten 58 en 68 en informatieborden met de vaarperiode van de pontjes wordt ook vaak genoemd als een gemis. 4. Infrastructuur Het spreekt voor zich dat zowel bij de fiets- als de wandelroutes rustige trajecten met mooie uitzichten goed scoren. Voor wat betreft de fietsroutes worden de wegen op het grootste deel van de trajecten positief beoordeeld. Een deel van de trajecten wordt echter ook als minder prettig ervaren. Dit zijn met name de drukkere trajecten zonder gescheiden fietsstroken, de trajecten met gevaarlijke oversteekplaatsen en de trajecten met (te) hard rijdend autoverkeer. Ook trajecten waar het wegdek aan onderhoud toe is en waar er veel klei op de wegen ligt worden minder positief beoordeeld. Een deel van de wandeltrajecten is duidelijk niet geschikt als wandeltraject. Wandelen over fietspaden en langs drukke wegen is niet wenselijk. Groot deel van dit traject is niet 20

21 geschikt als wandeling. Druk hardrijdend verkeer en Waardeloos traject langs een drukke weg met hard rijdende auto s zijn veel gemaakte opmerkingen. Een deel van de wandeltrajecten is in natte periodes bovendien erg drassig en glad. Sommige delen zijn na een regenperiode zelfs helemaal niet begaanbaar! Veel wandelaars ervaren dit als onprettig. voorzieningen en rustpunten die te dicht langs de weg staan. Ze rijden de vouwen bijna uit je broek! 6. Beleving Alhoewel het belevingsaspect niet het hoofddoel was om te onderzoeken, is uit het onderzoek veel materiaal naar voren gekomen wat juist met de beleving van de routes c.q. het gebied te maken heeft. Vandaar dat ook dit onderdeel mee genomen is in de conclusies. 5. Horeca, rust- en schuilpunten Wéér nergens een stopplaats en We snakken naar een terras of een bankje. Eén van de meest gemaakte opmerkingen bij zowel de fietsals de wandelroutes is dat er te weinig rust- en schuilpunten zijn onderweg. Rust- en schuilpunten zijn belangrijk voor fietsers en wandelaars. Hierbij maken we onderscheid tussen rustpunten, waar mensen zelf meegenomen drankjes en eten kunnen nuttigen (al dan niet op een beschutte plek) en horecavoorzieningen. Ik mis de bankjes om even uit te rusten en van het uitzicht te genieten is een veelgemaakte opmerking. Door even te zitten, genieten mensen nog meer van het uitzicht dan wanneer ze onderweg zijn. Rustpunten zoals bankjes en picknickvoorzieningen worden extra hoog gewaardeerd als ze op plekken staan met een mooi uitzicht. Men verwacht deze voorzieningen vooral bij knooppunten en bezienswaardigheden. De kwaliteit van de voorzieningen onderweg laat hier en daar te wensen over. Regelmatig worden er opmerkingen gemaakt over een gebrek aan c.q. volle afvalbakken bij bankjes, slecht onderhouden Ze rijden de vouwen uit je broek Voldoende (open) horecavoorzieningen langs of in de nabijheid van een traject zijn een must. De theetuin nabij knooppunt 46 en de horeca op de camping tussen knooppunt 64 en 99 krijgen dan ook veel complimenten! Helaas blijkt op veel andere trajecten horeca te ontbreken of gesloten te zijn. Hierover worden heel veel opmerkingen gemaakt. Er was tijdens de hele route niet één mogelijkheid om een kop koffie te drinken! en Dorst! zijn slechts enkele van de vele citaten over het gebrek aan horeca. Ook toiletvoorzieningen langs de routes worden als wenselijk aangegeven. Hierover worden ook regelmatig opmerkingen gemaakt. Nog steeds geen restaurantje waar we iets kunnen drinken en even naar het toilet kunnen gaan Met name afwisselende stukken route met mooie vergezichten springen er positief uit bij de beoordeling van de routes. Hierbij gaat het niet alleen om de prachtige uitzichten over water en natuur. Ook mooie gebouwen zoals forten, kastelen, kerken, molens, authentieke huizen en boerderijen worden vaak genoemd als positief. Daarnaast worden ook kleinschalige voorzieningen, zoals de klompenmaker en fruitkraampjes langs de routes vaak als positief punt genoemd. Sommige stukken in de routes worden als saai bestempeld. Dit zijn met name trajecten waar weinig te zien is en met weinig afwisseling in het landschap. Kleinschalige voorzieningen dragen bij aan de beleving 21

22 Aanbevelingen 1. Zorg dat de bewegwijzering in orde is Als je knooppuntenroutes uitzet moeten de verwijzingen tussen de diverse knooppunten uiteraard wel kloppen. In het onderstaande volgt nog een opsomming van opmerkingen die mensen gemaakt hebben over onduidelijke aanduidingen tussen knooppunten. Bij het wandelroutenetwerk is het (opnieuw) checken van de bewegwijzering tussen de diverse knooppunten een absolute must. De wandelingen zijn op dit moment zo slecht bewegwijzerd dat ze in onze ogen niet bruikbaar zijn als wandelroute. Een en ander heeft ook te maken met het feit dat het wandelroutenetwerk pas in juni 2011 opgeleverd is en dus nog kinderziektes vertoont. Bewegwijzering langs de wandelroute 2. Goede infrastructuur Voor wat betreft de fietsroutes: Zorg voor separate fietspaden die breed genoeg zijn om 2x2 te rijden (incl. tegenliggers) en zo niet voor voldoende passeerplaatsen (net als smalle wegen auto s). Zorg voor uniforme bekleding van fietspaden die goed onderhouden wordt, maar ook weersbestendig is (geen blubber, geen gladheid). Zorg voor veilige fietsoversteekplaatsen, zorg ter plekke voor snelheidsremmende maatregelen voor de auto s. Probeer koude oversteken (van fietspad naar fietspad over een autoweg heen) te voorkomen of leg rotondes aan met fietsers in de voorrang. Als auto s en fietsers samen moeten gaan, zorg dan in ieder geval voor een betere en veiliger afgebakende plaats voor de fietser op de weg, waar men zonder problemen met zijn tweeën naast elkaar kan rijden. 3. Horeca langs routeknooppunten Hoera, eindelijk horeca. En nog open ook! Wat de horecavoorzieningen betreft wordt geadviseerd om nader te bekijken hoe groot het gebrek aan horeca daadwerkelijk is. Respondenten geven namelijk vaak aan dat er wel horeca is, maar dat deze gesloten was. Daarnaast bleek meerdere malen dat er wel horeca in de nabijheid van de route is, maar dat deelnemers die het gebied niet kennen, dit niet weten. Om dit probleem op te lossen adviseren wij aan te geven waar horecapunten zijn in de nabijheid van routes (of speciale bewegwijzering naar de horeca). Wanneer mensen de horeca in de dorpen langs de route opzoeken is dit immers ook goed voor de (overige) plaatselijke middenstand. Vermeld om teleurstellingen te voorkomen zeker ook de openingstijden van de diverse horecagelegenheden. Goede horeca is een belangrijk pluspunt Voor wat betreft de wandelroutes: Voorkom zoveel mogelijk dat verschillende modaliteiten gebruik maken van hetzelfde traject/wegdeel. Zorg verder ook voor een goed wegdek van de wandeltrajecten. Met name bij de wandelroutes was de grond op veel trajecten niet ideaal (of te hard of te drassig). 22

23 Mochten er toch stukken zijn waar (op bepaalde dagen) weinig of geen horeca open is, dan adviseren wij om dit in ieder geval duidelijk aan te geven in de brochures/overige communicatie. Mensen kunnen dan eigen proviand meenemen en komen onderweg niet voor verrassingen te staan. informeer wandelaars en fietsers hier dan in ieder geval over. Als mensen snappen waarom er geen afvalbakken staan, ervaren recreanten het vaak als geen probleem en vinden ze het heel normaal om het afval mee te nemen en thuis weg te gooien. 4. Toiletten Zorg voor voldoende toiletvoorzieningen in de nabijheid van routes. Daar waar voldoende geopende horeca is, kunnen mensen gebruik maken van de toiletvoorzieningen in de horecagelegenheden. Op trajecten waar horeca ontbreekt zijn openbare toiletten wellicht een oplossing. 8. Meer informatiepanelen Wij adviseren meer informatiepanelen te plaatsen langs de routes, zeker bij bezienswaardigheden. De deelnemers aan het onderzoek hadden hier duidelijk behoefte aan. 5. Meer rustpunten langs de routes Wij adviseren meer rustpunten, zoals bankjes en picknicktafels te plaatsen langs de routes. Bij voorkeur op plekken met een mooi uitzicht. Let er hierbij op dat de rustpunten niet te dicht langs de weg staan. Dat ervaren mensen als onveilig en onprettig. Overweeg bij routes/trajecten die geschikt zijn voor mindervaliden ook eens om picknicktafels te plaatsen, die plekken vrij hebben voor rolstoelers. Picknicktafel voor mindervaliden of mensen met een beperking 6. Onderhoud voorzieningen Goed onderhoud van bankjes, prullenbakken en informatieborden is een must voor een goede beleving van een route. Dit verdient op een aantal plekken in het gebied aandacht. Wij adviseren graffiti op borden zo snel mogelijk te verwijderen en de onderhoudstaat van de banken, prullenbakken en borden in het gebied te checken.. Afvalbakken Veel mensen misten de afvalbakken bij rustpunten. Uit ervaring kan geconstateerd worden dat afvalbakken langs routes niet altijd een positief effect hebben en juist ook veel zwerfvuil kunnen creëren. Mocht om deze reden de keuze gemaakt worden om geen extra afvalbakken te plaatsen, Informatiepanelen langs de route worden hoog gewaardeerd. Ook informatieborden met praktische informatie over de route zijn wenselijk. Informeer mensen bijvoorbeeld tijdig op de route over de vaartijden van de pontjes. Ook aankondigingen en informatie over de grote grazers tussen de 23

24 wandelknooppunten 58 en 68 is aan te raden. Een aantal mensen was bang op dit traject. Informatie over het gedrag van de dieren en hoe hiermee om te gaan zou wenselijk zijn. Overweeg ook het plaatsen van borden met grote letters voor mensen die slechtziend zijn. Dit wordt tegenwoordig op steeds meer plaatsen in Nederland gedaan. Minder tekst, maar wel inspelend op de behoeften van de consument (bv. foto s van hoe het landschap er vroeger uitzag, informatie over de geschiedenis van het gebied zijn populair). - Adviseer mensen bijvoorbeeld om een verrekijker mee te nemen (veel mensen waren dit vergeten en ervoeren dit als een gemis). - Check of navigatiesystemen het adres van het startpunt van een route kennen. - Houd rekening met de lengte van een route. Voor fietsroutes is tussen de 20 en 35 km ideaal. 9. Thematische routes Mochten er in de toekomst thematische routes worden uitgezet in het gebied, dan worden hieronder nog een aantal extra aanbevelingen gedaan: - Zorg dat de naam van een route overeenkomt met wat mensen te zien krijgen tijdens een route. - Zorg zoveel mogelijk voor een totaalbeleving in het thema van de route. - Geef vooraf duidelijke informatie over de route: - Is het bijvoorbeeld nodig om laarzen te dragen? - Is het dragen van een lange broek wenselijk? - Zijn paden wel/niet begaanbaar met wandelwagens/rolstoelen? - Zijn honden overal op de route toegestaan? - Zijn er weinig rustpunten, horecavoorzieningen, toiletten langs een route? Geef ook de openingstijden aan. - Is de route geschikt voor gezinnen? Etc. 24