Boeken. Afstudeeropdracht Mediasmarties. Media, Informatie en Communicatie. Redactie en mediaproductie

Transcriptie

1 Media, Informatie en Communicatie Afstudeeropdracht Mediasmarties Boeken Adresgegevens Mediasmarties Plompetorengracht CD Utrecht Student: Klas: SLB er: Eerste begeleider: Tweede begeleider: Samantha de Meer R403A Barbara Devilee Marilou Keller Gerard Veldman Redactie en mediaproductie Inleverdatum: 7 mei 2013

2 Voorwoord Voor u ligt mijn afstudeeropdracht geschreven ter afsluiting van mijn opleiding Media, Informatie en Communicatie aan de Hogeschool van Amsterdam. Deze afstudeeropdracht is gemaakt in opdracht van Mediasmarties. Tijdens mijn minor Jeugd & Media en mijn stageperiode bij Mediasmarties kwam ik steeds meer in aanraking met kinderen en media. Bij Mediasmarties heb ik geleerd over de ontwikkeling van kinderen en wat voor invloed media daarop heeft. Het wekte steeds meer mijn interesse en het recenseren van kindermedia vind ik erg leuk en ook interessant om te doen. Ik wilde daarom graag mijn afstudeeropdracht in de richting van kind en media doen. Na mijn stageperiode kreeg ik bij Mediasmarties de kans om ook mijn afstudeeropdracht voor deze organisatie uit te voeren. Daarom wil ik Mediasmarties, en met name Cathy Spierenburg, heel erg bedanken. Ik wens u veel plezier met het lezen van mijn afstudeeropdracht. Akersloot, mei 2013 Samantha de Meer

3 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer 3 Inhoudsopgave Managementsamenvatting 6 Management Summary 7 1 Inleiding 8 2 Methoden en technieken Deskresearch Fieldresearch Methode Methode Analyse interviews en panelgesprekken 13 3 Mediasmarties Ontstaan Mediasmarties academie Hoe werkt het? Beoordeling Concurrenten Binnenland Buitenland Conclusie 22 4 Lees- en taalontwikkeling van het kind Mediagebruik Leesgedrag Belang van (voor)lezen Leesniveaus Leesbevorderingsactiviteiten Conclusie 28 5 Kinderboeken Soort kinderboeken Verhalend boek Informatief boek Genres Functie Illustraties Techniek Stijl Humor Uitgeverijen 35

4 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer Conclusie 36 6 Colleges Trends Leerstijlen Gespecialiseerde colleges Leerdoelen en competenties Conclusie 40 7 Resultaten interviews College kinderboeken Inhoud college Selecteren van informatie Schrijven van de tekst Vormgeving Conclusie 43 8 Resultaten fieldresearch studenten en recensenten Panelgesprek studenten Recensenten Interview recensent Arnoud Arps Vragenlijsten Conclusie 47 9 Conclusie Aanbevelingen Evaluatie en verantwoording Evaluatie Validiteit en generaliseerbaarheid van het onderzoek Mogelijkheid voor vervolgonderzoek 53 Literatuurlijst 54 Bijlage 57 Bijlage I Deelvragen 57 Bijlage II Opzet interview Nienke Hippe, Ilona Jens, en Nadja Vromen 58 Bijlage III Opzet panelgesprekken 59 Bijlage IV Uitgeschreven interviews, panelgesprek en vragenlijsten 61 Bijlage V Kernwaarden Mediasmarties 94 Bijlage VI Voorbeeld boekrecensie 95 Bijlage VII Overzicht sterke en zwakke punten 96 Bijlage VIII Gemiddelde startleeftijd per medium 97 Bijlage IX Aanwezig media-apparatuur in gezinnen 97 Bijlage X Mediagebruik 0 tot en met 7-jarigen 98

5 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer 5 Bijlage XI Schema boeken 99 Bijlage XII Kenmerken AVI-niveaus 105 Bijlage XIII Leesbevorderingsnetwerken 107 Bijlage XIV Opleiding Mediasmarties in vijf stappen 109 Bijlage XV Plan van aanpak & examencommissie 110

6 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer 6 Managementsamenvatting Mediasmarties Mediasmarties biedt een online mediagids aan die informatie en advies geeft door middel van recensies over geschiktheid van televisieprogramma s, (bioscoop) films, games (video games en online games), applicaties, websites en boeken voor kinderen van 1,5 tot 12 jaar. Onderzoek In dit rapport staat de volgende onderzoeksvraag centraal: Hoe kan Mediasmarties een college met de theorie over het recenseren van kinderboeken creëren dat inhoudelijk en qua vormgeving aansluit op de zes bestaande colleges in de Mediasmarties academie? Deze onderzoeksvraag is tot stand gekomen nadat Mediasmarties in mei 2012 van start is gegaan met het recenseren van kinderboeken. Tot mei 2012 was Mediasmarties alleen gericht op audiovisuele media, maar door onder andere de convergentie van de media konden de kinderboeken niet achterwege blijven. Via de Mediasmarties academie worden studenten opgeleid tot volwaardig recensent. In de academie volgen de studenten zes verschillende colleges waarvan drie gespecialiseerd op een specifiek medium (televisie & films, websites, games & applicaties). Een college over kinderboeken ontbreekt nog. Het doel van dit onderzoek is om een handleiding over de inhoud en vormgeving voor het college over kinderboeken samen te stellen. In de handleiding wordt het college volledig op papier weergegeven. Uiteindelijk zal Mediasmarties zelf het college in samenwerking met JVtv ontwikkelen. College kinderboeken Om het college inhoudelijk in te vullen is er deskresearch gedaan naar de lees- en taalontwikkeling van kinderen. Verder zijn de belangrijkste aspecten onderzocht die invloed hebben op de leeftijdsgeschiktheid van kinderboeken. Middels fieldresearch is er naar voren gekomen wat verschillende experts, studenten en de recensenten van Mediasmarties inhoudelijk graag terug willen zien in het college. Samengevat moet het college met de theorie over het recenseren van kinderboeken tot op zekere hoogte inhoudelijk en qua vormgeving aansluiten op de drie eerdere gespecialiseerde colleges uit de academie. Inhoudelijk moet het wel meer informatie bevatten over leeftijdsgeschiktheid en moet het op een meer volwassen toon worden overgebracht naar de kijker. Afwisseling tussen droge en leuke informatie is erg belangrijk, omdat dat het plezier in kijken verhoogt. Als laatste moet er meer informatie komen over het AVI-niveau en de humor in kinderboeken. Aangezien deze twee onderwerpen veel mondelinge toelichting en voorbeelden nodig hebben is het een oplossing om deze onderwerpen te behandelen in aparte bestanden in de Mediasmarties academie.

7 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer 7 Management Summary Mediasmarties Mediasmarties offers an online media guide containing information and advice through reviews on the suitability of television programs, (cinema) movies, games (video games and online games), applications, websites and children s books between 1,5 to 12 years of age. This report focuses on the following research question: How can Mediasmarties create a college on the theory about reviewing a children s book that connects to the content and design of the six existing colleges in the Mediasmarties academy? This research question was established after Mediasmarties started in May 2012 with reviewing children s books. Till May 2012 Mediasmarties only review audiovisual media, but by amongst other things the convergence of media children s books could not be omitted. In the Mediasmarties academy students are trained to be fully fledged reviewers. In the academy students follow six different colleges of which three specialize on a specific medium (television & movies, websites, games & applications). A college about children s books is still missing in the academy. The aim of this research was to create a guide for Mediasmarties about the content and design for the new college about children s books. The guide will show the complete college on paper. Eventually will Mediasmarties in cooperation with JVtv develop the college. College children s books To develop the college content desk research of the reading and language development of children has been executed. Further I examined the main aspects that affect the age suitability of children s books. Besides desk research I did field research. The field research had shown what the experts, students and the reviewers of Mediasmarties believe is needed content for the new college. In summary, the college about the theory for reviewing children s books to a certain degree the design of content and connect to the three previous colleges. In terms of content in the new college should have more information about the age suitability of children s books. And need to put it on a more mature tone to be transferred to the viewer. Very important is the variation in dry information and fun information, because it will advance the viewing pleasure. Finally there must be more information about the AVI level and the humor in the academy. Since these two topics need much oral explanation and examples it is a solution to explain these under-themes in separate files in the Mediasmarties academy.

8 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer 8 1 Inleiding Verschillende media kan je tegenwoordig niet meer los van elkaar zien. Een goed voorbeeld hiervan is Dora. Wat begon met een speelgoedpop is uitgegroeid tot een totaal mediaconcept. Dora is overal te zien: in een televisieprogramma, op internet, in educatieve games, in kinderboeken, en in de schappen van de winkels. (Mediasmarties, z.j.) Doordat verschillende media met elkaar verbonden zijn is Mediasmarties naast het recenseren van audiovisuele media in mei 2012 van start gegaan met het recenseren van kinderboeken. Via de Mediasmarties academie worden onder andere PABO-studenten opgeleid tot volwaardig recensent. Om goede recensies te kunnen schrijven is het noodzakelijk dat de recensenten inzicht krijgen in de mediawereld van kinderen. Tijdens de opleiding volgen de studenten zes verschillende colleges, waarvan drie gespecialiseerd op een specifiek medium. Deze colleges dienen als basis voor het uiteindelijk recenseren van mediaproducties. Omdat Mediasmarties recent pas is begonnen met het recenseren van kinderboeken ontbreekt het college met informatie over de wereld van kinderboeken en de ontwikkeling van kinderen op het gebied van lezen. Voor studenten die een opleiding gaan volgen bij Mediasmarties en de recensenten die op dit moment actief zijn als recensent is het van belang dat zij ook informatie krijgen over kinderboeken. Op deze manier komen de recensenten meer te weten over het kinderboekenlandschap en kunnen zij een betere recensie schrijven en vooral een beter leeftijdsadvies geven. Het doel van dit onderzoek is om een handleiding over de inhoud en vormgeving voor het college over kinderboeken samen te stellen. In de handleiding wordt het college volledig op papier weergegeven door middel van een script en storyboard. Uiteindelijk zal Mediasmarties zelf het college in samenwerking met JVtv ontwikkelen. Om dit doel te bereiken werd er onderzoek gedaan naar antwoord op de vraag: Hoe kan Mediasmarties een college 1 met de theorie over het recenseren van kinderboeken creëren dat inhoudelijk en qua vormgeving aansluit op de zes bestaande colleges in de Mediasmarties academie? Om antwoord te krijgen op de hoofdvraag is er gebruik gemaakt van zowel desk- als fieldresearch. Deze methoden worden besproken in hoofdstuk 2. In het volgende hoofdstuk wordt ingegaan op de opdrachtgever: Mediasmarties. De deskresearch naar de lees- en taalontwikkeling van het kind is te lezen in hoofdstuk 4. Hoofdstuk 5 geeft informatie over kinderboeken en wat de belangrijkste aspecten zijn die invloed hebben op de leeftijdsgeschiktheid van een boek. In hoofdstuk 6 worden de bestaande colleges van Mediasmarties geanalyseerd en worden de trends op het gebied van online leren besproken. De resultaten van het onderzoek middels fieldresearch zijn te lezen in hoofdstuk 7 en 8. Het rapport wordt afgesloten met een conclusie en een evaluatie van het onderzoek. 1 Een college in de Mediasmarties academie is een inleidend filmpje over een bepaald onderwerp. (zie 6.2)

9 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer 9 2 Methoden en technieken In dit hoofdstuk worden de methoden en technieken besproken. Als eerst wordt er ingegaan op de deskresearch. Vervolgens komen de twee methodes van fieldresearch aan bod. 2.1 Deskresearch Om de deelvragen (zie bijlage I) te kunnen beantwoorden werd er deskresearch gedaan. Deskresearch is een geschikte methode om snel bestaande en bruikbare informatie te vinden. (Verhoeven, N. 2007) Voor deskresearch heb ik gebruik gemaakt van verschillende internetbronnen en diverse literatuur, zowel nationaal als internationaal. Voor het hoofdstuk lees- en taalontwikkeling van het kind heb ik gebruik gemaakt van publicaties van Stichting Lezen. Stichting Lezen heeft onder andere onderzoek gedaan naar het voorlezen in gezinnen in Nederland. Tevens maakte ik van Stichting Lezen gebruik van het tijdschrift Leesmonitor.nu. Er staat onder andere een artikel in over hoeveel we in Nederland lezen en er wordt een overzicht gegeven van een aantal leesbevorderingsactiviteiten in Nederland. (Stichting Lezen, 2012a) Ook werd er door middel van deskresearch onderzoek gedaan naar de concurrenten van Mediasmarties. Daarbij werden de sterke en zwakke punten van de vergelijkbare organisaties in kaart gebracht. Vergelijkbare organisaties zijn onder andere Kijkwijzer, Stichting Mijn Kind Online, Mediaopvoeding.nl, Pegi (Pan-European Game Information), Australian Council on Children and Media (ACCM), Common Sense Media, Media Awareness Network en Flimmo. In de Mediasmarties academie staan al bestanden met informatie over het recenseren van kinderboeken. Er staat een schema en een vragenlijst in de academie dat gericht is op kinderboeken. Aan de hand van het schema en de vragenlijst kunnen de recensenten bepalen bij welke leeftijd het boek het beste aansluit. Voor mijn deskresearch kon ik veel informatie uit het beschikbare materiaal halen. Het nieuwe college over kinderboeken zal moeten aansluiten op de bestaande competenties en leerdoelen van de Mediasmarties academie. Voor een overzicht van de competenties zie hoofdstuk 6.

10 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer Fieldresearch Methode 1 Voor mijn eerste methode heb ik experts op drie verschillende gebieden geïnterviewd. Op deze manier heb ik nader onderzocht welke informatie er in het college naar voren moet komen en hoe het college moet worden vormgegeven. Als eerste heb ik Nienke Hippe geïnterviewd. Nienke Hippe heeft voor Mediasmarties de vragenlijsten en de daarbij behorende informatie over kinderboeken gerealiseerd. Het doel van dit interview was om te achterhalen welke informatie er in het college moet komen. Nienke Hippe denkt dat een college over kinderboeken zeker van belang is voor het verhogen van de kwaliteit van de recensies. (Hippe, N., 2012) Zoals eerder omschreven in 2.1 staat er in de Mediasmarties academie al een vragenlijst en een schema dat gericht is op kinderboeken. Sommige onderwerpen uit de vragenlijst of de toelichting kunnen visuele ondersteuning gebruiken. In een kort voorgesprek met Nienke Hippe kwam naar voren dat bijvoorbeeld het bespreken van de verschillende soorten illustraties van belang zijn voor het verhogen van de kwaliteit van de recensies. Tot op heden wordt hier, volgens Nienke Hippe, te weinig aandacht aan geschonken in de recensies. Door Nienke Hippe te interviewen kon ik dus achterhalen welke informatie volgens haar visueel extra benadrukt moet worden en welke informatie er extra uitleg nodig heeft. De opzet van het interview is te vinden in bijlage II. Ten tweede heb ik Ilona Jens van JVtv geïnterviewd. JVtv heeft de zes colleges van Mediasmarties geproduceerd en vormgegeven. Bij dit interview draaide het daarom om de vormgeving. Voor Mediasmarties is het belangrijk dat het college over het kinderboekenlandschap inhoudelijk, maar ook qua vormgeving aansluit bij de andere zes colleges in de Mediasmarties academie. Door middel van een interview kon ik achterhalen waarom JVtv destijds heeft gekozen voor deze vormgeving en wat JVtv kan adviseren over de vormgeving van het college. Wat zijn de valkuilen waar op gelet moet worden bij het selecteren van de informatie en hoe bepaal je in welke volgorde je de tekst moet zetten? De opzet van dit interview is te vinden in bijlage II. Als derde heb ik een Nadja Vromen geïnterviewd, een expert op het gebied van e-learning. Bij e-learning draait het niet alleen om de inhoud. Het is ook belangrijk hoe de informatie moet worden weergegeven zodat de recensenten er van leren. Iedereen heeft een persoonlijke leerstijl. Het is goed als de recensenten ook verschillende leermogelijkheden aangereikt krijgen. De één leert bijvoorbeeld het beste door informatie te lezen, de ander door beeldmateriaal te zien en een derde door aan de slag te gaan met de informatie. (zie voor meer uitleg) Nadja Vromen is werkzaam voor het bedrijf I-learnit (onderdeel van Hendrikx van der Spek). I-learnit is volledig gericht op het ontwikkelen van e-learning. Door een interview te houden met een expert op het gebied van e-learning kon ik achterhalen waar ik op moet letten bij het ontwikkelen van een e-learningmodule voor de recensenten.

11 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer 11 Op welke manier kunnen de recensenten er het meest van leren? En hoe moet de inhoud worden overgebracht en worden vormgegeven? De opzet van dit interview is te vinden in bijlage II Methode 2 Uit de deskresearch en interviews zal ik veel nuttige informatie kunnen halen over kinderboeken en de ontwikkeling van het kind, maar voor het onderzoek wil ik ook de (toekomstige) recensenten er bij betrekken. Het college zal namelijk als basis dienen voor de recensenten om een goede en bruikbare recensie te schrijven over een kinderboek. Het mediaproduct wordt gemaakt voor de (toekomstige) recensenten, dus was het belangrijk om er achter te komen wat de huidige recensenten van Mediasmarties vinden van de colleges in de academie. Maar ik wilde vooral meer inzicht krijgen in wat zij willen leren over het kinderboekenlandschap en het recenseren van kinderboeken. Daarnaast wilde ik ook de mening van toekomstige recensenten (studenten) weten die nog nooit hebben gerecenseerd voor Mediasmarties. Het college moet namelijk voor hen ook leerzaam zijn. De onderzoeksvorm die daarom het meest geschikt was voor dit onderzoek is een panelgesprek. Een panelgesprek is een geschikte onderzoeksvorm, omdat tijdens dit onderzoek de meningen van de onderzoeksdoelgroep centraal staat. Behalve de meningen van de recensenten en studenten te achterhalen kan je door middel van een panelgesprek ook ideeën voorleggen of naar de ideeën van de onderzoeksdoelgroep vragen. (Verhoeven, N. 2007) Met een panelgesprek zijn er snel ideeën en meningen te verkrijgen. Daarnaast hebben de respondenten de mogelijkheid om op elkaar te reageren. Daardoor krijgen de respondenten eventueel nieuwe inzichten en meningen. Een ander voordeel is dat de respondenten gemakkelijk en openhartig antwoorden tijdens een discussie. Een nadeel van een panelgesprek is dat het lastig is om tijdens een groepsdiscussie in te gaan op een individuele mening. (Marktonderzoek, z.j.) Panelsamenstelling Voor het panelgesprek wilde ik dat er minimaal vier personen aanwezig waren. Bij de keuze van de panelsamenstelling is er rekening gehouden met een aantal punten die hieronder zijn te lezen. Krueger: The size must be small enough for everyone to have an opportunity to share insights and yet large enough to provide diversity of perceptions. (Peek and Fothergrill, 2009) Volgens Peek en Fothergrill (2009) is een panelgesprek met weinig personen beter dan met heel veel personen. Tijdens een panelgesprek met zes tot vijftien personen bestaat er de kans dat een aantal personen het voortouw nemen en graag hun mening kwijt willen. Daardoor blijven een aantal panelleden achter met hun mening. Het is dus belangrijk dat het panelgesprek precies groot genoeg is, zodat iedereen zijn of haar mening kwijt kan. Naast het voordeel dat iedereen in een klein panelgesprek aan het woord komt is er nog een ander

12 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer 12 voordeel. Tijdens een klein panelgesprek is er meer ruimte voor verschillende argumenten en discussies. Bij een groot panelgesprek kan dat uitlopen op een totale chaos waar iedereen door elkaar gaat praten. Uit het onderzoek van Peek en Fothergrill komt naar voren dat een panelgroep tussen de drie en vijf panelleden vloeiend en goed verloopt. Een panelgesprek kan het beste samengesteld zijn met onbekende mensen. Als de panelleden met elkaar bevriend zijn bestaat de kans dat de respondenten terughoudend zijn of selectief zijn in wat zij zeggen, omdat zij de andere kennen. Er bestaat daarnaast ook de kans dat de panelleden van het gesprek afdwalen en gaan praten over andere onderwerpen. Dat heeft weer nadelen voor het verwerken van het panelgesprek. (Peek and Fothergrill, 2009) Panelgesprek 1 Voor het eerste panelgesprek benaderde ik de huidige recensenten van Mediasmarties. Hiervoor heb ik in totaal zes personen benaderd, zodat bij een eventuele afzegging nog voldoende panelleden aanwezig waren. In het panelgesprek waren recensenten aanwezig die al ervaring hebben met het recenseren van kinderboeken en recensenten die nog geen ervaring hebben met het recenseren van kinderboeken. Er zijn nog niet veel recensenten die ervaring hebben met het recenseren van kinderboeken (vijf recensenten), maar van deze recensenten wilde ik dat er minimaal twee aanwezig waren bij het panelgesprek. Het doel van dit panelgesprek was om erachter te komen aan welke eisen het college over kinderboeken moet voldoen, zodat het een leuk maar leerzaam college is. In het panelgesprek werd eerst ingegaan op de bestaande colleges. Wat vinden de recensenten van de inhoud en de vormgeving? Aan welke eisen moet volgens hen een leuk en leerzaam college voldoen? Daarna werd er ingegaan op de inhoud van het college. Welke informatie willen de recensenten weten over de kinderboekenwereld? De recensenten die al ervaring hebben met het recenseren van kinderboeken konden dan ook aangeven tegen welke problemen zij aanlopen met het recenseren van kinderboeken, zonder dat zij eerst een college hebben gevolgd over kinderboeken. Het panelgesprek was tot op zekere hoogte gestructureerd, maar ik vond het voornamelijk belangrijk dat de recensenten gezamenlijk op nieuwe ideeën en meningen kwamen. De opzet is te vinden in bijlage III. Locatie Ik heb er voor gekozen om het panelgesprek te houden bij Mediasmarties in Utrecht. De recensenten kwamen uit verschillende steden en Utrecht was een centraal punt voor iedereen. Bij Mediasmarties is er een afgesloten ruimte, zodat het panelgesprek op een rustige plek kon worden afgenomen. Panelgesprek 2 Voor mijn tweede panelgesprek benaderde ik zes studenten die nog geen ervaring hebben met Mediasmarties, zodat bij eventuele afzegging nog genoeg studenten aanwezig waren. De Mediasmarties academie is bestemd voor PABO-studenten en studenten van

13 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer 13 verschillende media- en communicatieopleidingen. De panelleden waren afkomstig van deze opleidingen. Als eerst werd er ingegaan op het online leren. Hadden de studenten al eerder online modules gevolgd en wat vonden zij er van? Er werden vragen gesteld als: Waarom heb je deze module gevolgd? en Hoe lang duurde de module?. Op deze manier kon ik analyseren wat de positieve en negatieve punten zijn van die modules. Tijdens het panelgesprek liet ik de studenten een college uit de Mediasmarties academie zien, zodat zij konden aangeven wat zij vonden van de inhoud en de vormgeving. Als laatste werd er ingegaan op de inhoud en vormgeving van het college over kinderboeken. Waar moet ik rekening mee houden bij het samenstellen van het college, en aan welke eisen moet het voldoen zodat zij er met plezier naar zouden kijken? Het is namelijk belangrijk dat het gehele college met plezier wordt bekeken waardoor de informatie beter wordt opgenomen. Net als het eerste panelgesprek was ook dit panelgesprek tot op zekere hoogte gestructureerd, maar ik vond het voornamelijk belangrijk dat de studenten samen op ideeën kwamen. De opzet is te vinden in bijlage III. Locatie Dit panelgesprek heeft plaatsgevonden op de Hogeschool van Amsterdam. Ik heb er voor gekozen om het panelgesprek daar te houden, omdat de studenten ten eerste uit Amsterdam afkomstig zijn en omdat zij allemaal daar een studie volgen. Op de Hogeschool van Amsterdam was er een lokaal gereserveerd, zodat het panelgesprek op een rustige locatie kon worden afgenomen Analyse interviews en panelgesprekken De uitkomst van de panelgesprekken heb ik vervolgens geanalyseerd. Samen met de eerder uitgevoerde deskresearch en de resultaten van de interviews zal het nieuwe college worden samengesteld. De resultaten van het panelgesprek zal ik niet numeriek opmaken, maar ik zal het panelgesprek uitschrijven en verwerken in alledaagse taal. (Maso, I., Smaling, A., 2004) De uitgeschreven interviews en panelgesprekken zijn te vinden in bijlage IV.

14 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer 14 3 Mediasmarties Het media aanbod voor kinderen is enorm, en het blijft toenemen. Voor ouders is het moeilijk om media te selecteren dat past bij de ontwikkelingsfase waarin het kind zich bevindt. Mediasmarties is een online mediagids die een overzicht biedt van kindermedia afgestemd op de leeftijd en ontwikkeling van het kind. In dit hoofdstuk wordt ingegaan op het ontstaan van Mediasmarties en er wordt uitleg gegeven over de Mediasmarties academie en de recensies. Als laatste worden de concurrenten in kaart gebracht, zowel nationaal als internationaal, daarna worden de sterke en zwakke punten in kaart gebracht. 3.1 Ontstaan Er zijn in Nederland meer dan 22 publieke en commerciële kinderzenders of blokken op de Nederlandse televisie. Elke dag kunnen kinderen uit 320 uur kindertelevisie kiezen. Bijna elk programma en elk televisienet heeft een eigen website. Er is een groot aanbod van online games, console games en apps. Daarnaast zijn er voor kinderen veel kinderboeken over bijvoorbeeld hun favoriete televisiefiguur of over een spannend avontuur. Per dag besteedt een kind gemiddeld drie uur aan al deze media. (Mediasmarties, z.j. a) Ouders willen graag het mediagebruik van hun kind(eren) zelf in de hand hebben, maar zij vinden het moeilijk om de media te selecteren afgestemd op de leeftijd en ontwikkelingsfase van het kind. In 2009 kreeg Mediasmarties de opdracht van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) en het Ministerie van Jeugd en Gezin om een geschiktheidssysteem te ontwikkelen over audiovisuele mediaproducten voor kinderen van 1,5 tot 12 jaar oud. Cathy Spierenburg, programmamanager van Mediasmarties, kreeg van de Ministeries drie jaar de tijd om een geschiktheidssysteem te ontwikkelen. Na drie jaar is Mediasmarties, in januari 2013, overgenomen door JVtv. Op de website van Mediasmarties staan de recensies over de inhoud en geschiktheid van mediaproducten zoals: televisieprogramma s, (bioscoop) films, games (video games en online games), applicaties, websites en boeken centraal. Mediasmarties geeft niet alleen een leeftijdsadvies. Films en televisieprogramma s worden uitgebracht met een leeftijdsindicatie door Kijkwijzer. De leeftijdsindicatie AL van Kijkwijzer betekent dat een film niet schadelijk is, welke leeftijd de kijker ook heeft. Maar dit zegt niets over de geschiktheid van het mediaproduct. Mediasmarties kijkt ook naar de inhoud van het verhaal, het thema en of een kind over de benodigde kennis en vaardigheden beschikt om het product te kunnen begrijpen en waarderen. Pas als het product past bij de ontwikkelingsfase van kinderen, kunnen ze er optimaal van leren en genieten.

15 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer 15 Naast de recensies kan een gebruiker een persoonlijk gebruikersprofiel samen stellen. Het profiel biedt een overzicht van geschikte media afgestemd op de leeftijd van het kind. Mediasmarties richt zich op ouders, kinderen, opvoeders, grootouders, mensen werkzaam in de kinderopvang, scholen en centra voor jeugd en gezin. (Mediasmarties, z.j. a) Op advies van de Commissie Jeugd, Geweld en Media is het geschiktheidssysteem van Mediasmarties tot stand gekomen. Daarbij moest Mediasmarties wel aan een aantal voorwaarden voldoen. Zo werd bepaald dat Mediasmarties een onafhankelijke website moest zijn en enkel en alleen een adviserende rol had, zodat gebruikers zelf kunnen oordelen. Dit werd tevens een van de kernwaarden van Mediasmarties. Bekijk alle kernwaarden in bijlage V. 3.2 Mediasmarties academie In de beginfase heeft Mediasmarties veel tijd gestoken in de ontwikkeling van de Mediasmarties academie. Aan de academie worden onder andere PABO-studenten en studenten van verschillende media- en communicatieopleidingen opgeleid om mediaproducten te beoordelen. Mediasmarties kijkt naar de geschiktheid van mediaproducten. Er wordt gekeken naar de inhoud van het verhaal, het thema en of een kind over de benodigde kennis en vaardigheden beschikt om het product te kunnen begrijpen en waarderen. Binnen de academie leren de recensenten om op deze manier mediaproducten te bekijken en te beoordelen Hoe werkt het? Om goede recensies te kunnen schrijven is het noodzakelijk dat de studenten inzicht krijgen in de mediawereld van kinderen. Tijdens de opleiding volgen de studenten zes verschillende colleges. In het eerste college (kind en medialandschap) maakt de student kennis met kindermedia en hoe kinderen media beleven. De tweede en het derde college gaan over de ontwikkeling van het kind opgesplitst in de leeftijd 0 tot 6 jaar en 6 tot 12 jaar. De volgende drie colleges zijn gespecialiseerd op een specifiek medium: televisie & film, websites en games/applicaties. De colleges geven inzicht in de mediawereld van kinderen en geven de basis voor het uiteindelijk beoordelen van de mediaproducties. Na het volgen van deze zes colleges doorlopen ze de theorie over televisie, websites, games en applicaties. Vervolgens gaan zij hun kennis testen aan de hand van proefrecensies. Op deze manier maken zij dan kennis met de vragenlijst (zie ) en raken ze gewend aan de manier van werken. Ook krijgen de studenten steeds beter een idee waar ze op moeten letten. Als de studenten uiteindelijk alles hebben doorlopen kunnen ze examen doen. Eenmaal geslaagd kunnen ze aan de slag als recensent. Via hun eigen omgeving krijgen zij producten toegewezen die ze moeten recenseren. Zie Bijlage VI voor een voorbeeld van een boekrecensie. (Mediasmarties, z.j. c)

16 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer Beoordeling Voor elk medium is er een andere vragenlijst die de recensenten moeten doorlopen. Doordat de doelgroep van Mediasmarties erg breed is, zijn er verschillende criteria voor de verschillende leeftijdsgroepen. Kinderen van 12 jaar lezen hele andere boeken en spelen hele andere games dan kinderen van 5 jaar. Door het invullen van de (digitale) vragenlijst, door de recensent, komt er vaak al automatisch een leeftijdsadvies uitrollen. De vragenlijsten zijn ontwikkeld op basis van literatuur en kennis van wetenschappelijk onderzoek, maar de recensent moet alsnog het leeftijdsadvies controleren dat uit de vragenlijst rolt op basis van de beschikbare theorie. In de vragenlijst over kinderboeken wordt er gekeken naar de volgende onderdelen: - Soort boek - Onderwerpen - Doel van het boek voor de lezer - Structuur - Personages - Illustraties - Taalgebruik - Spanning en avontuur - Humor - Vormgeving, formaat, omvang en materiaal - Interactie met de lezer - AVI-niveau - Leef- en belevingswereld 3.3 Concurrenten Mediasmarties is met het geschiktheidssysteem uniek in haar soort, zeker in Nederland. Internationaal zijn er sterk vergelijkbare organisaties, maar per organisatie gaat het om producties uit eigen land en zijn het niet per se directe concurrenten van Mediasmarties. Hieronder worden de organisaties besproken die tot op zekere hoogte dezelfde diensten en producten leveren, zowel nationaal als internationaal Binnenland Kijk-goed Kijk-goed.nl is een dienst van het EYE Film Instituut Nederland. Het is een database met films geselecteerd door educatieve experts. De database richt zich op opvoeders, docenten, jeugd-/jongeren-/buurtmedewerkers en educatieve medewerkers. Op de website zijn drie leeftijdscategorieën ieder met zijn eigen herkenbare kleur: Films geschikt voor kinderen van 4 tot en met 11 jaar (oranje) Films geschikt voor kinderen van 12 tot en met 15 jaar (paars) Films geschikt voor kinderen van 16 jaar en ouder (rood) In een recensie zie je direct de trailer. Onder de trailer staat aangegeven voor welke leeftijd de film geschikt is. Daarna staat er een korte algemene beschrijving over de film met informatie over het thema, de filmsoort, het genre, land van herkomst, het jaar, de lengte, de regisseur en welke acteurs er in de film spelen. Bij de meeste films is er ook verkoopinformatie weergegeven en is er lesmateriaal beschikbaar. (Kijk-goed.nl, z.j.)

17 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer 17 Kijk-goed heeft een duidelijk classificatiesysteem. De kleuren die verbonden zijn aan de leeftijdscategorieën zijn direct herkenbaar in de recensie. Op de website is er een overzichtelijke zoekmachine aanwezig met verschillende selectiecriteria. Bij Mediasmarties komen er bij de zoekmachine soms problemen voor omdat bezoekers de navigatie niet begrijpen. Mediasmarties richt zich op audiovisuele media en boeken. Kijk-goed richt zich alleen op films. Kijkwijzer (NICAM) Kijkwijzer is de meest vergelijkbare organisatie van Mediasmarties in Nederland. Kijkwijzer waarschuwt ouders en opvoeders tot welke leeftijd een televisieprogramma of film schadelijk kan zijn voor een kind. Kijkwijzer heeft verschillende symbolen voor de leeftijdsaanduiding: Niet schadelijk, geschikt voor alle leeftijden Mogelijk schadelijk voor kinderen tot 6 jaar Mogelijk schadelijk voor kinderen tot 9 jaar Mogelijk schadelijk voor kinderen tot 12 jaar Mogelijk schadelijk voor kinderen tot 16 jaar Daarnaast zijn er symbolen die de reden van het advies aanduiden: Geweld Angst Seks Discriminatie Drugs- en alcoholmisbruik Grof taalgebruik Bij Kijkwijzer is er sprake van een zelfreguleringssysteem. Alle omroepen, filmdistributeurs en dvd-distributeurs classificeren hun producties zelf met behulp van een door Kijkwijzer ontwikkeld vragenformulier. (Kijkwijzer, z.j.) Kijkwijzer heeft duidelijke en herkenbare pictogrammen. Op deze manier worden ouders en opvoeders gewezen op de mogelijke schadelijkheid van een televisieprogramma of film. Kijkwijzer richt zich alleen op de schadelijkheid van media, Mediasmarties kijkt niet naar de schadelijkheid van media maar richt zich op de positieve kant van media. Kijkwijzer richt zich alleen op films en televisieprogramma s. Zoals bij Kijk-goed al is beschreven richt Mediasmarties zich niet alleen op films en televisieprogramma s maar op alle mediaproducten. Mediaopvoeding.nl Ouders en professionals kunnen op de website mediaopvoeding.nl terecht met al hun vragen over media en het mediagebruik door kinderen. Een onafhankelijk panel van specialisten en deskundigen geven antwoord op de vragen. Naast de vragen op de website wordt er ook informatie gegeven over de ontwikkeling van kinderen onderverdeeld in: 0 tot 3 jaar, 4 tot 6 jaar, 7 tot 9 jaar, 10 tot 12 jaar, 13 tot 16 jaar en 17 tot 18 jaar. De website wordt onderhouden door o.a. Stichting Mijn Kind Online (zie hieronder) (Mediaopvoeding.nl, z.j.)

18 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer 18 De website van Mediaopvoeding is meer gericht op het geven van voorlichting. Ouders kunnen op de website hun vraag stellen over media en het mediagebruik door kinderen. Er is weinig activiteit op de website. Soms zit er meer dan een maand tussen voordat er een nieuwe vraag online staat. Mediasmarties daarentegen probeert up-to-date te blijven, door (dagelijks) nieuwsberichten te plaatsen, actief te zijn op social media en de nieuwste mediaproducties online te zetten zoals bioscoopfilms. Stichting Mijn Kind Online Stichting Mijn Kind Online is een kenniscentrum over jeugd en (digitale) media. De Stichting heeft als doel om meer inzicht te geven in de mogelijkheden van nieuwe media en het bevorderen van het verantwoord gebruik daarvan. Mijn Kind Online streeft er naar om de kwaliteit van digitale media voor kinderen te verbeteren. Dat doen ze door onderzoek te doen naar hoe jeugd tussen de 2 en 18 jaar omgaat met nieuwe media en de Stichting adviseert daar ouders over. Daarnaast geeft Mijn Kind Online verschillende boeken en brochures uit over o.a. Digitaal pesten en Mijn puber op YouTube. Als laatste proberen ze kinderen te stimuleren uit te blinken via sociale media. Dit doen ze door lespakketten te realiseren over bijvoorbeeld Hyves. (Stichting Mijn Kind Online, z.j.) Stichting Mijn Kind Online is net als Mediaopvoeding.nl vooral gericht op het geven van voorlichting aan ouders. De Stichting richt zich meer op de schadelijkheid van media in plaats van de positieve kant. Daarnaast richt Stichting Mijn Kind Online zich op internet en de sociale media. Zoals eerder gezegd benadrukt Mediasmarties juist de positieve kant van media en richt zich op alle mediaproducties. Veilig Gamen De website veiliggamen.nl wil ouders informeren over nieuwe games, games die op dit moment populair zijn en de klassieke games. Het doel is om ouders te helpen om de online wereld van hun kinderen te begrijpen, zodat ze ondersteuning en bescherming kunnen bieden. Op de website vinden ouders recensies per gameconsole (PC, WII, etc.) of gecategoriseerd op leeftijd of per soort spel (avontuur, actie, etc.). In de recensie wordt eerst een inhoudsomschrijving gegeven en vervolgens worden de plus- en minpunten besproken. Uiteindelijk wordt er een korte conclusie gegeven. Onderaan de recensie staat een kader met beknopte informatie over: platform, aanbiedingsvorm, eventueel PEGI rating, prijs, versie, leeftijd, domein, taalmoeilijkheid, en welke vaardigheden er gestimuleerd worden. Uiteindelijk wordt er door middel van een ratingsysteem met een maximaal aantal van 5 sterren een beoordeling gegeven. (Veilig Gamen, z.j.) De recensies van Veilig Gamen geven net als bij Mediasmarties een inhoudsbeschrijving, maar bij Veilig Gamen wordt ook de mening van de recensent gegeven. De recensies van Mediasmarties zijn objectief, zodat gebruikers uiteindelijk zelf kunnen oordelen van welke media hun kind(eren) gebruik maakt. Er wordt bij Veilig Gamen geen duidelijk leeftijdsadvies gegeven, maar wel een kader: 0 tot 4 jaar, 7 tot 10 jaar, 11 tot 13 jaar en 14 tot 16 jaar.

19 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer Buitenland Australian Council on Children and Media The Australian Council on Children and Media (ACCM), ook wel Young Media Australia, is een kenniscentrum over kinderen en media in Australië. De non-profit organisatie voorziet ouders, professionals, studenten en docenten van informatie over de schadelijkheid van media voor kinderen. (ACCM, z.j. a) Naast het informeren ontwikkelt ACCM programma s voor de bewustmaking van ouders zoals: de invloed van mediageweld en het (veilig) gebruiken van internet en mobiele telefoons en seksuele beelden in de media. Daarnaast staan er op de website recensies over films, televisieprogramma s en games. In de recensie wordt als eerst een inhoudsomschrijving gegeven en daarna wordt bij een film of televisieprogramma een aanbeveling gedaan over het geschikte leeftijdsniveau. De nadruk bij de recensie ligt op de gebieden die van belang zijn voor de ouders (het voorkomen van seks of geweld in media, materiaal wat jonge kinderen eng kunnen vinden, etc.). Dit wordt aangegeven aan de hand van een classificatiesysteem, vergelijkbaar met de Nederlandse organisatie Kijkwijzer. Het ACCM heeft de volgende classificaties: G (General) Deze films of games zijn voor algemeen gebruik en bevatten geen materiaal dat ongeschikt is voor jonge kinderen. Deze classificatie is niet speciaal gericht op kindermedia. Sommige films of games met de classificatie G zijn niet interessant voor kinderen. PG (Parental Guidance) Deze films en games bevatten materiaal dat niet altijd even geschikt is voor de jongste kijkers en hierbij wordt ouderlijke begeleiding aangeraden. Dit geldt voor kinderen jonger dan 15 jaar. M (Mature) Materiaal geclassificeerd met M is niet geschikt voor kinderen. MA15+ (Mature Accompanied) Media met classificatie MA15+ is niet geschikt voor kinderen jonger dan 15 jaar. Kinderen jonger dan 15 jaar mogen alleen onder toezicht van een volwassene media met classificatie MA15+ kopen en/of kijken. R18+ (Restricted) Kinderen onder de 18 jaar mogen films met deze classificatie niet kopen, kijken of huren. Alleen de classificaties MA15+ en R18+ hebben een wettelijke status. De overige classificaties hebben alleen een adviserende rol. (ACCM, z.j. b) ACCM heeft een duidelijk classificatiesysteem, vergelijkbaar met de Nederlandse organisatie Kijkwijzer. ACCM is vooral gericht op de schadelijkheid van media en beoordeelt alleen televisieprogramma s, films en games. Mediasmarties laat informatie over schadelijkheid juist achterwegen, omdat dit het gebied is van Kijkwijzer.

20 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer 20 Common Sense Media Common Sense Media is een Amerikaanse organisatie die ouders, opvoeders, gezondheidsorganisaties en beleidsmakers voorziet van betrouwbare en onafhankelijke gegevens over kinderen van 2 tot 17 jaar en hun gebruik van media en technologie. Op basis van leeftijd worden verschillende kindermedia beoordeeld. Ouders kunnen op deze manier een keuze maken over de media in het leven van hun kind. Op die manier kunnen ouders de mediaomgeving van hun kinderen verbeteren. (Common Sense Media, z.j. a) De kindermedia wordt door pedagogen beoordeeld op basis van leeftijd en het ontwikkelingsniveau. Bovenaan een recensie staat een balk met de leeftijd 2 tot 17 jaar (zie Figuur 1 Figuur 1 Leeftijdsbalk (Common Sense Media, z.j b.) Leeftijdsbalk (Common Sense Media, z.j b.). Op deze balk is duidelijk te zien voor welke leeftijd het geschikt is door verschillende kleuren: Groen: Aan Groen geeft aan dat de inhoud geschikt is voor kinderen van de leeftijd waarbij dit is aangegeven. Geel: Pauze Deze kleur geeft aan dat de delen van de inhoud niet geschikt is voor de leeftijd met deze kleur. Ouders moeten hier zelf de afweging maken of hun kind het mag kijken of niet. Rood: Uit Als de leeftijd in de rode kleur zit is de inhoud niet geschikt voor die leeftijd(en). Grijs: Niet voor kinderen Grijs geeft aan dat de inhoud voor geen enkel kind geschikt is. Naast het leeftijdsadvies staat in de recensie een lijst met pictogrammen die de inhoud classificeren. Deze pictogrammen zijn een beetje vergelijkbaar zoals wij ze kennen bij de Nederlandse organisatie Kijkwijzer. De pictogrammen gaan in op de educatieve waarde, positieve berichten (liefde, vriendschap, etc.), positieve rolmodellen, geweld, seks, taalgebruik, merchandise en drank, drugs en roken. (zie Figuur 2 Ratingsysteem Figuur 2 Ratingsysteem (Common Sense Media, z.j. b) (Common Sense Media, z.j. b) Door op een rating te klikken komt er een korte uitleg tevoorschijn op welke wijze het pictogram in de productie voorkomt. Common Sense Media richt zich op alle media, ook muziek. De organisatie heeft een duidelijk classificatiesysteem bij de recensies, vergelijkbaar met Kijkwijzer. Daarnaast geeft Common Sense Media een duidelijk leeftijdsadvies. Common Sense Media gaat iets verder dan Mediasmarties. De organisatie richt zich op wat ouders moeten weten over bijvoorbeeld een game en geeft ook advies hoe ze over het spel kunnen praten. In vergelijking met Mediasmarties worden mediaproducties bij Common Sense Media enkel en alleen door pedagogen beoordeeld en niet via de analyse van vragenlijsten. Net zoals bij Kijk-goed heeft ook Common Sense Media een duidelijk en overzichtelijk navigatiesysteem.

21 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer 21 Flimmo De Duitse organisatie Flimmo geeft ouders en opvoeders met kinderen van 3 tot 13 jaar informatie over televisie-uitzendingen en ondersteunt daarbij in de keuze van een programma. Flimmo ondersteunt de ouders en opvoeders door middel van recensies. In een recensie wordt een programma eerst kort beschreven en staat er een beoordeling in een categorie met een eigen kleur. Als laatste is er een link te vinden naar een bijlage waarin nadere uitleg wordt gegeven over de pedagogische elementen van het programma. Er zijn drie verschillende categorieën: Roze: Kinderen vinden het geweldig In de ogen van de kinderen zijn programma s die in deze categorie vallen geweldig. In deze categorie wordt er een extra leeftijdsindeling gemaakt: 3 tot 6 jaar, 7 tot 10 jaar en 11 tot 13 jaar. Oranje: Voors- en tegens Programma s die in deze categorie vallen zijn voor kinderen zeer aantrekkelijk, maar bevatten elementen die pedagogisch als schadelijk worden gezien (gebruik van geweld, voorkomen van seks en grof taalgebruik). Blauw Niet geschikt voor kinderen Bij deze categorie wordt er niet gekeken naar de wensen en behoeften van kinderen, zoals bij de andere categorieën wel gebeurt. Bij deze categorie wordt er vooral gelet op elementen die schadelijk kunnen zijn voor de cognitieve en sociaal emotionele ontwikkeling. Volgens Flimmo is het beter om kinderen daarvan weg te houden, omdat ze er anders verward of bang van kunnen worden. (Flimmo, z.j.) Flimmo beoordeelt alleen televisieprogramma s. De website maakt gebruik van een duidelijke categorisatie en houdt rekening met de wensen en behoeften van kinderen en ouders. De recensies van Flimmo zijn aangevuld met extra informatie over de pedagogische elementen in een televisieprogramma, maar kijken daarbij alleen naar de mogelijke schadelijkheid van programma s. Media Awareness Network Media Awareness Network is een Canadese non-profit kenniscentrum voor mediawijsheid gericht op ouders, leerkrachten, kinderen en jongeren. Het kenniscentrum is vooral bezig met het mediawijs maken van de bevolking. Dit doen zij ten eerste door voornamelijk volwassenen te informeren over hoe zij kinderen kunnen leren om op de juiste manier met media om te gaan. Sinds 1996 realiseert de organisatie informatie- en lespakketten, artikelen en geeft lezingen. (Media Awareness Network, z.j.) Media Awareness Network heeft vooral een voorlichtende functie over mediawijsheid van kinderen en ouders. Zij richten zich vooral op ouders om hen te leren hoe zij hun kinderen kunnen leren om op de juiste manier met media om te gaan. De website richt zich niet alleen op ouders, maar ook op leerkrachten. Deze organisatie is het meest vergelijkbaar met de Nederlandse website mediaopvoeding.nl en Stichting Mijn Kind Online.

22 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer 22 PEGI Sinds het voorjaar van 2003 is het Pan-European Game Information (PEGI) online gegaan. Het is een leeftijdsclassificatiesysteem dat is opgezet om Europese ouders te helpen om beslissingen te nemen over de aankoop van computerspellen. PEGI maakt gebruik van leeftijdsclassieficatielogo s. De leeftijdsclassificatielogo s staan op de voor- en achterkant van de verpakking en geven één van de volgende categorieën aan: 3, 7, 12, 16 of 18. De classificatie geeft aan dat het spel geschikt is voor spelers Figuur 3 Leeftijdsclassificatielogo's PEGI (PEGI, z.j.) van een bepaalde leeftijd. Een spel met PEGI 12 is dus niet geschikt voor kinderen jonger dan 12 jaar. (zie Figuur 3 Leeftijdsclassificatielogo's PEGI (PEGI, z.j.) Naast de leeftijdsclassificatielogo s maakt PEGI gebruik van inhoudspictogrammen. Deze pictogrammen staan op de achterzijde van een verpakking en tonen de belangrijkste redenen waarom een spel een bepaalde leeftijdclassificatie heeft. Er zijn acht inhoudspictogrammen: grof taalgebruik, discriminatie, drugs, angst, gokken, seks, geweld en online (betekent dat het spel online kan worden gespeeld). (zie Figuur 4 Inhoudspictogrammen PEGI, (PEGI, z.j.) Figuur 4 Inhoudspictogrammen PEGI, (PEGI, z.j.) Bij de leeftijdsclassificatie van PEGI wordt er geen rekening gehouden met de moeilijkheidsgraad of de vaardigheden die nodig zijn om een game te spelen. Mediasmarties houdt daar juist wel rekening mee, omdat kinderen dan optimaal kunnen leren en genieten van een game. PEGI maakt gebruik van een duidelijke leeftijdsclassificatie met herkenbare pictogrammen. Net als Kijkwijzer houdt PEGI zich bezig met de schadelijkheid die een game kan hebben. Zie bijlage VII voor een overzicht van alle sterke en zwakke punten. 3.4 Conclusie Mediasmarties is een online mediagids met een overzicht van kindermedia afgestemd op de leeftijd en ontwikkeling van het kind. Aan de hand van recensies biedt Mediasmarties informatie en advies over televisieprogramma s, (bioscoop) films, games (video games en online games), applicaties, websites en boeken voor kinderen van 1,5 tot 12 jaar. Mediasmarties is in Nederland met het geschiktheidssysteem uniek. Mediasmarties geeft een duidelijk en objectief leeftijdsadvies aan de ouders. Op deze manier kunnen de ouders uiteindelijk zelf beoordelen welke media zij geschikt vinden voor hun kinderen. De meeste nationale en internationale organisaties richten niet op alle kindermedia. Mediasmarties onderscheidt zich van de vergelijkbare organisaties doordat Mediasmarties zich richt op alle kindermedia. Mediasmarties kijkt niet naar de schadelijkheid van media, zoals Kijkwijzer of PEGI, maar richt zich op de positieve kant van media. Door media af te stemmen op de leeftijd van het kind kan het kind optimaal genieten en leren van mediaproducties.

23 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer 23 4 Lees- en taalontwikkeling van het kind In dit hoofdstuk wordt als eerst het mediagebruik van kinderen van 0 tot 12 jaar in kaart gebracht. Gevolgd door het (voor)leesgedrag van ouders en kinderen. Daarna wordt het belang van het (voor)lezen besproken. De AVI-niveaus en de kenmerken zijn te lezen in 4.4. Als laatste worden de leesbevorderingsactiviteiten in Nederland op een rijtje gezet. 4.1 Mediagebruik Media zijn niet meer weg te denken uit de Nederlandse samenleving. Gemiddeld besteden Nederlanders ongeveer 40% van hun vrije tijd aan mediagebruik. Ook kinderen zijn dol op media. Kinderen spelen nog steeds op straat maar de laatste jaren is het gebruik van media sterk toegenomen. Gemiddeld kijkt een kind 2 uur per dag televisie en besteedt ongeveer 1 tot 1,5 uur aan internet en computers. (Notten, N., 2012) Lezen doen kinderen iets minder dan een half uur per dag. (Cloïn, M. et all, 2011) Kinderen komen al vroeg in aanraking met verschillende media. De leeftijd waarop kinderen voor het eerste in aanraking komen met boeken ligt op 0,8 jaar. De boeken lopen voor op de televisie, de computer/laptop en de spelcomputer Voor een volledig overzicht van de startleeftijd zie Bijlage VIII. (Stichting Mijn Kind Online & Mediawijzer, 2012) Uit het onderzoek, uitgevoerd door Stichting Mijn Kind Online (2012) onder 1532 ouders met kinderen van 0 tot en met 7 jaar, blijkt dat thuis de televisie nog steeds het media-apparaat bij uitstek is. Bijna elk gezin heeft 1, 2 of meer televisies in huis. De nieuwe tablet is al aanwezig bij één op de drie gezinnen. Verder zijn er al meer smartphones aanwezig dan de (gewone) mobiele telefoon. Zie een volledig overzicht van de aanwezige media-apparatuur bij gezinnen in Bijlage IX. In het huis zijn veel media-apparaten aanwezig, maar op de slaapkamer van de kinderen is dat een ander verhaal. De meeste kinderen hebben vooral boeken op hun slaapkamer (80% van de 0 tot en met 3-jarigen, en 92% bij de 4 tot en met 7-jarigen). Verder zijn er maar weinig mediaapparaten aanwezig op de slaapkamer van de kinderen. Bij enkele staat een televisie (18%) of een spelcomputer (17%). Kinderen komen al vroeg in aanraking met boeken. In de leeftijd van 0 tot 1 jaar is 37% al regelmatig met een boekje bezig. Op 1-jarige leeftijd is dat al gestegen naar 86%, en vanaf 3 jaar ligt dat rond de 95%. Het tv-gebruik sluit daar rond die leeftijd bij aan, en vanaf 4 jaar kijkt ook 95% van de kinderen regelmatige televisie. Zie voor een volledig overzicht van het mediagebruik bij kinderen van 0 tot en met 7 jaar in Bijlage X. (Stichting Mijn Kind Online & Mediawijzer, 2012) Alle kinderen spelen graag een spelletje, en digitale media zijn daar heel geschikt voor. De meeste spelletjes worden echt populair vanaf 3 á 4 jaar. Spelletjes die het meest worden gespeeld zijn: educatieve spelletjes, puzzel- en denkspelletjes, behendigheidsspelletjes en avonturenspelletjes. Schiet- en actiespelletjes worden het minst geschikt gevonden, omdat de meeste ouders dat niet geschikt vinden voor hun kinderen.

24 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer 24 Kinderen van 6 tot 10 jaar besteden gemiddeld 2,5 uur per dag aan diverse media. In de leeftijd van 9 tot 13 jaar is dat 3 uur per dag. Het meest populair onder 6- tot 12-jarigen is, net als bij de 0- tot 7 jarigen, de televisie (gemiddeld 2 uur per dag). De televisie wordt gevolgd door gamen en social media (chatten/msn/hyves etc.). Waar sociale media op jongere leeftijd wordt gebruikt om mee te spelen is het bij de leeftijd van 6 tot12 jaar vooral een middel om contact met elkaar te hebben. 93% van de kinderen van 6 tot 12 jaar zit wekelijks online en 60% dagelijks. Ze zijn niet alleen online op de computer, maar tegenwoordig ook op de smartphone. 33% van de tieners gebruikt de smartphone voor internet. (Tegels, J., Egges-Huijsmans, B. & Jepma, Y., 2011) 4.2 Leesgedrag Uit het onderzoek van S. Peter & E. Witte (2011) blijkt dat Nederlanders het vaakst voorlezen aan hun kinderen en kleinkinderen. De meeste ouders (68%) beginnen al met voorlezen vanaf het eerste levensjaar van het kind. In de meeste gevallen lezen moeders en oma s (65%) voor aan kinderen. Bijna 3 op de 10 Nederlanders leest wel eens voor uit een boek, maar naarmate de kinderen ouder worden lezen ouders minder vaak voor. De zogenoemde breuklijn ligt rond 6 jaar, het moment dat kinderen zelf gaan lezen. Ongeveer 75% van de 2- tot 4-jarigen wordt dagelijks voorgelezen, van de 5- en 6- jarigen 60%, van de 7- en 8-jarigen 52% en van de jarigen nog 22%. (Duursma, 2011) Gemiddeld worden kinderen per keer ongeveer 15 minuten voorgelezen. Het blijkt wel dat voorlezen bij kinderen tussen de 6 en 12 jaar populairder is dan bij kinderen ouder dan 12 jaar. Uit een onderzoek van Stichting Lezen (Duursma, E., 2011) onder 275 kinderen, blijkt dat bijna de helft van de kinderen (48%) zelf dagelijks leest en 34% doet dat een paar keer per week. Een derde van de kinderen leest dan ongeveer minuten achter elkaar een boek, en een kwart tussen de minuten. Over het algemeen lezen meisjes meer dan jongens. Meisjes zijn leesvaardiger, vinden lezen leuker en doen het ook vaker. (Stichting Lezen, 2012b) Uit het onderzoek onder de 275 leerlingen blijkt dat 42% van de jongens dagelijks thuis lezen tegenover 54% van de meisjes. De kloof tussen de leesvaardigheid van jongens vs. meisjes ontstaat al op jonge leeftijd. In Amerikaans onderzoek zijn al na 14, 24 en 36 maanden verschillen gevonden in woordenschat en taalbegrip. In de loop van de basisschool lopen meisjes op het gebied van lezen al snel één jaar voor op de jongens. Vanzelfsprekend hebben kinderen persoonlijke leesvoorkeuren. In het algemeen kunnen de leesvoorkeuren op basis van de ontwikkeling van het kind worden onderverdeeld in vier fasen: babyfase 0 tot 1 jaar, peuterfase 1 tot 3 jaar, kleuterfase 3 tot 6 jaar en schoolkindfase 6 tot 12 jaar. (Voor een volledig overzicht van de voorkeuren van kinderen zie Bijlage XI)

25 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer 25 Babyfase Boeken voor kinderen van 0 tot 1 jaar zijn er om de zintuigen te prikkelen. Boeken met voelelementen, rammelboekjes en boekjes met gaten of flapjes. Baby s beginnen langzaam plaatjes in de boeken te herkennen. Voor kinderen van deze leeftijd is het daarom belangrijk dat de boeken niet meer dan één voorwerp per pagina bevatten. De boeken helpen kinderen bij het zogenoemde habitatieproces, het proces waarbij het kind voorwerpen leert herkennen door er steeds meer informatie over op te slaan. Als laatste zijn rijmpjes en liedjes belangrijk bij deze leeftijd voor de taalontwikkeling. (Collie, J. van, 2007) Peuterfase In de peuterfase willen kinderen graag dingen ontdekken. Bezige en ondernemende peuters of dieren zijn bij deze leeftijd de helden in hun boeken. Peuters houden nog steeds van aanwijsboeken waarop ze voorwerpen kunnen benoemen of het kunnen vragen aan hun ouders. Aan het eind van de peuterfase kunnen de prenten steeds drukker worden. Vanaf 3 jaar kunnen peuters namelijk genieten van de echte prentenboeken. Het is dan nog wel belangrijk dat de gebeurtenissen in het verhaal herkenbaar zijn. In de peuterfase komt ook de anale fase voor en boeken over het potje zijn daarom bijzonder populair. In veel boeken, geschikt voor kinderen van 1 tot 3 jaar, staat de warme relatie tussen kind en volwassene centraal en eindigt het verhaal in bed. (Collie, J. van, 2007; Mediasmarties, z.j. d) Kleuterfase In de kleuterfase krijgen kinderen steeds meer interesse in wat er om hen heen gebeurt. De kleuter begint langzamerhand door te krijgen dat mensen verschillende rollen kunnen innemen. Verhalen kunnen nu meer verschillende personages bevatten. Vriendschap is in deze fase een belangrijk thema. Kleuters leven nog in een magische wereld. Boeken die hierop aansluiten zijn erg populair. Denk aan boeken met vermenselijkte dieren. In prentenboeken voor kleuters staan naast vriendschap emoties centraal. Doordat de hoofdpersoon leert omgaan met bijvoorbeeld zijn agressie, koppigheid of jaloezie, kunnen ze een bijdrage leveren tot de morele ontwikkeling van het kind. Heel erg populair zijn de boeken met humor rond de ontlasting. (Collie, J. van, 2007; Mediasmarties, z.j. d) Schoolkindfase Op de basisschool begint het kind met het zelfstandig lezen. De meeste kinderen hebben het lezen na een jaar al aardig onder de knie. Kinderen leren om te redeneren en hun verstand te gaan gebruiken. Daarnaast kunnen kinderen zich steeds beter inleven in andere personen. Door dit alles kunnen ze geleidelijk aan langere boeken aan met meer personages en motieven. Een kind in de schoolkindfase ontwikkelt steeds meer de voorkeur in wat echt is of wat echt zou kunnen zijn, maar denkt en handelt in deze fase toch nog vaak magisch. Dit magische denken werkt vooral wensvervullend. Vanaf een jaar of 9 verliezen veel kinderen hun belangstelling voor fantasieverhalen. De realistische verhalen die kinderen dan gaan lezen spelen zich vaak af in een herkenbare omgeving (school, thuis, etc.) Vanaf deze leeftijd gaan kinderen ook steeds meer lezen om informatie op te doen. (Collie, J. van, 2007; Mediasmarties, z.j. d)

26 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer Belang van (voor)lezen Ouders kunnen niet vroeg genoeg beginnen met het voorlezen aan hun kinderen, volgens Mem Fox auteur van Reading Magic. De meeste ouders realiseren zich niet dat als een kind geboren is maar 25% van de hersenen is ontwikkeld. De overige 75% gebeurt in het eerste levensjaar van een kind. Voorlezen heeft een aantal positieve effecten op de hersenontwikkeling van jonge kinderen. (Buckler, T., 2012) In de Westerse cultuur wordt voorlezen beschouwd als een van de belangrijkste activiteiten voor het bevorderen van de taal en cognitieve ontwikkeling van jonge kinderen. Onderzoek toont aan dat voorlezen een effect heeft op de ontluikende geletterdheid. Kinderen ontwikkelen kennis van en een houding tegenover de geschreven taal. De ontluikende geletterdheid is een belangrijk onderdeel van het leren lezen, omdat kinderen leren om letters te herkennen. Ook leren ze dat geschreven tekst de representatie is van het gesproken woord. Daarnaast leren ze ook hoe ze een boek moeten vasthouden, de pagina s moeten omslaan en dat ze bij het begin moeten beginnen. (Duursma, E., 2011) Naast het effect op de ontluikende geletterdheid ontwikkelen kinderen die worden voorgelezen een rijkere woordenschat en een groter begrip van de zinsstructuren. (Buckler, T., 2012) Het lezen van verhalen en gedichten leidt niet alleen tot een grote lees- en taalvaardigheid, maar het stimuleert ook de sociaal-emotionele ontwikkeling. De hersenen maken namelijk weinig onderscheid tussen de ervaringen die we zelf meemaken en die waar we over lezen. Iemand die bijvoorbeeld vaak fictieve boeken leest heeft daar profijt van in zijn sociale leven. Het inleven in de personages helpt ons om ons in te leven in mensen in het dagelijks leven. (Stichting Lezen, 2012c) Naast de sociaal-emotionele ontwikkeling heeft (voor)lezen een positief effect op de literaire competentie. De literaire competentie houdt in dat tijdens het voorlezen aandacht is voor het verhaal en de manier van vertellen. Kinderen krijgen inzicht in de narratieve structuur, de spanningsboog, de fictieve status, et cetera. Het voorlezen zelf heeft positieve effecten op jonge kinderen, maar interactief voorlezen is nog beter. De conversatie tussen de ouder en het kind tijdens het voorlezen (vragen stellen over de afbeeldingen, karakters of gebeurtenissen in het verhaal) zorgt ervoor dat kleuters meer vooruitgang boeken op hun woordenschat dan kleuters die normaal worden voorgelezen. Daarnaast vergemakkelijkt het praten en discussiëren het leggen van verbanden tussen de tekst en de eigen kennis en ervaringen. (Mol, S., 2010) Deze positieve effecten van voorlezen bij jonge kinderen blijven in stand tot aan de basisschooljaren. Kinderen die al vroeg worden voorgelezen zijn later op 4- en 5-jarige leeftijd geïnteresseerder in het zelf lezen dan kinderen die pas vanaf 3 jaar worden voorgelezen (Duursma, E., 2011) Voorlezen is een goede voorbereiding voor kinderen om uiteindelijk zelf te gaan lezen. Net als voorlezen stimuleert zelfstandig lezen de sociaal-emotionele ontwikkeling, de

27 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer 27 woordenschat en de taalvaardigheid. Doordat kinderen positieve ervaringen overhouden aan het zelfstandig lezen ontstaat er een positieve spiraal in het vrij lezen. Belangrijk om de positieve ervaring in stand te houden is een boek dat aansluit op de leeftijd van het kind. Dit zorgt ervoor dat het boek begrijpelijk is voor het kind. Als een kind het boek niet goed begrijpt zal het juist tegenwerken en kan het er voor zorgen dat het kind zich afkeert van boeken. (Buckler, T., 2012) Ouders kunnen de interesse van hun kind in lezen en leesvaardigheden stimuleren door een voorbeeld te geven, maar ook door actief betrokken te zijn bij het leesgedrag van hun kinderen. Een positieve leesopvoeding stimuleert ook de schoolresultaten van kinderen. (Notten, N. 2012) In de kleuterklas leren kinderen al op een speelse manier letters herkennen, maar echt lezen is toch iets anders. De meeste kinderen hebben het lezen al vrij snel onder de knie. Na ongeveer 3 jaar hebben kinderen hun leestechniek helemaal verfijnd en geautomatiseerd hebben. Geleidelijk aan kunnen ze steeds sneller woorden herkennen en lezen ze vloeiender en sneller. (Collie, J. van, 2007) Digitaal Nieuwe media creëren nieuwe mogelijkheden voor prentenboeken. Steeds meer prentenboeken worden digitaal. Digitale kinderboeken hebben verschillende positieve effecten op de taalontwikkeling. Dat komt door de vertelmiddelen waarmee ze zijn verrijkt. Deze vertelmiddelen zijn niet mogelijk in een normaal boek zoals bewegende beelden, muziek en geluid, interactieve mogelijkheden en een karaokebar. Voor kinderen maakt het niet uit of ze door een volwassene of door een computer worden voorgelezen. Het verhaalbegrip is in beide gevallen evengoed. Kinderen die beginnen met lezen hebben vaak steun aan een luisterversie. Door het gelijktijdig lezen en horen kunnen ze het verhaal beter begrijpen. Het helpt vooral bij de moeilijke woorden en zinnen. Een groot voordeel van een digitaal kinderboek zijn de bewegende beelden en animaties. Deze zorgen voor meer begrip van het verhaal door de visuele uitbeelding. Een ander positief effect als kinderen worden voorgelezen uit een digitaal boek met bewegende beelden en geluid in plaats van een statisch prentenboek is dat zij meer nieuwe woorden leren. Wel belangrijk is dat de interactieve mogelijkheden gedoseerd worden toegepast. Als het te veel wordt toegepast leidt dat kinderen af van de tekst. (Leesmonitor.nu, z.j.) 4.4 Leesniveaus Belangrijk bij het (voor)lezen is dat het boek aansluit op de leeftijd van het kind en past bij de leesvaardigheid. Boeken zijn uitgegeven met een AVI-niveau en CLIB-niveau. AVI-niveau AVI heeft te maken met de technische kant van het lezen. In totaal zijn er twaalf AVIniveaus: AVI-Start, M3, E3, M4, E4, M5, E5, M6, E6, M7, E7 en AVI-Plus. De cijfers 3 tot en met 7 geven aan in welke groep dat niveau (gemiddeld) bereikt wordt. De M betekent midden en de E betekent eind. Een AVI-niveau E6 wordt dus gemiddeld aan het einde van groep 6 behaald. (Leesplein, z.j.) Voor de kenmerken van de verschillende AVI-niveaus zie bijlage XII.

28 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer 28 CLIB-niveau CLIB heeft te maken met begrijpend lezen. Snapt het kind waar de tekst over gaat. In totaal zijn er 8 CLIB-niveaus. Net als bij AVI is het laagste niveau Start en het hoogste niveau Plus. Daartussen liggen de 6 overige niveaus: 3, 4, 5, 6, 7 en 8. Het getal geeft aan in welke groep dat niveau gemiddeld bereikt wordt. Een CLIB-niveau 6 wordt gemiddeld aan het einde van groep 6 behaald. (Leesplein, z.j.) 4.5 Leesbevorderingsactiviteiten 2013 is uitgeroepen tot het jaar van het voorlezen onder het motto: wij gaan voorlezen! Dit jaar is voor de boekenwereld een speciaal jaar. Zo bestaat Stichting Lezen 25 jaar, De Nationale Voorleeswedstrijd 20 jaar, De Nationale Voorleesdagen 10 jaar en Boekstart bestaat alweer 5 jaar. Stichting Lezen is een van de organisaties die leesbevorderende activiteiten en projecten opzet. Dat gebeurt vaak in samenwerking met landelijk partners, zoals het CPNB. De activiteiten zijn uitwerkingen van succesfactoren voor leesbevordering en literatuureducatie. Voor een overzicht van de leesbevorderingsnetwerken van Stichting lezen zie bijlage XIII. 4.6 Conclusie Kinderen komen al vroeger in aanraking met verschillende media. Het voorlezen van boeken staat, met een gemiddelde startleeftijd van 0,8 jaar, stipt op nummer één. Voorlezen aan jonge kinderen, en dan vooral op een interactieve wijze (zoals met een digitaal boek), heeft een positief effect op de ontluikende geletterdheid, taalontwikkeling, sociaalemotionele ontwikkeling en de literaire competentie. Als kinderen zelfstandig boeken gaan lezen (gemiddeld vanaf 6 jaar) is het belangrijk dat het boek aansluit op de leef- en belevingswereld en het leesniveau (AVI) van het kind. Dit zorgt ervoor dat kinderen in positieve spiraal terecht komen en meer plezier krijgen in lezen. Leesbevorderingsactiviteiten in Nederland sluiten hierbij aan. Zij willen ervoor zorgen dat kinderen blijven lezen en plezier blijven houden in het lezen van boeken.

29 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer 29 5 Kinderboeken In dit hoofdstuk wordt er ingegaan op de aspecten die belangrijk zijn bij het geven van een leeftijdsadvies: soorten kinderboeken, de kinderboekengenres, illustraties en de humor. Aan het eind van dit hoofdstuk komen kort de kinderboekenuitgevers in Nederland aan bod. 5.1 Soort kinderboeken Kinder- en jeugdboeken worden onderverdeeld in twee categorieën: verhalende boeken of informatieve boeken Verhalend boek Een fictief verhalend boek speelt zich hoofdzakelijk in de fantasie van de auteur of de lezer af. Dit in tegenstelling tot non-fictie, dat op de feitelijke werkelijkheid berust. Verhalende boeken kunnen onderverdeeld worden in drie typen: Boeken met doorlopend verhaal Boeken met een doorlopend verhaal hebben een begin, midden en een einde. In deze boeken gaat het primair om de tekst en het verhaal dat verteld wordt. Er zijn weinig illustraties in het verhaal aanwezig. Boeken met losse verhalen In dit soort boeken komen meerdere verhalen voor zoals Het Grote Voorleesboek voor Peuters. Alle verhalen hebben een begin, midden en einde. In boeken met losse verhalen ondersteunen illustraties het verhaal. Verhalende prentenboeken In verhalende prentenboeken zijn de prenten minstens even belangrijk als de tekst. Het verhaal is het resultaat van de communicatie over en weer tussen beide. Soms ontbreekt de tekst en vertellen de prenten het verhaal. Meestal staat er in verhalende prentenboeken weinig tekst per pagina. Prentenboeken zijn meestal bedoeld voor kinderen onder de 6 jaar die zelf nog niet kunnen lezen. Kinderen van 2 jaar kunnen al worden voorgelezen uit eenvoudige verhalende prentenboeken. Vanaf 4 jaar begrijpen zij alle verhalende prentenboeken. In prentenboeken voor oudere kinderen (vanaf ongeveer 5 jaar) kan de tekst ongeveer evenveel ruimte in beslag nemen als de prenten. (Mediasmarties, z.j. e; Collie, J. van, 2007) Informatief boek Informatieve boeken zijn boeken met informatieve teksten of beelden. Het bestaat uit één bepaald onderwerp of meerdere onderwerpen met als doel er iets over te leren. Informatieve boeken kunnen worden onderverdeeld in vijf typen: Informatie verpakt in een verhaal De informatie wordt voor de lezers aantrekkelijk verpakt. Dit gebeurt bijvoorbeeld in het boek In een land hier ver vandaan. Bij een verhaal over Timboektoe met Ali Baba Donald Duck lees je dat de stad over de hele wereld beroemd is om zijn bijzondere

30 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer 30 gebouwen van klei en dat Timboektoe lang geleden een van de rijkste steden van de wereld was. De informatie over Timboektoe is verpakt in het verhaal over Ali Baba Donald Duck. (Mediasmarties, 2012) Informatie staat centraal In deze boeken gaat het puur om de informatie en om er iets van te leren, bijvoorbeeld educatieve boeken. Vanaf 8 jaar komen kinderen in aanmerking met informatieve boeken. Doe-boeken Doe-boeken dagen kinderen uit en maken kinderen nieuwsgierig. Ook zijn er bijvoorbeeld seizoensgebonden doe-boeken als vakantieboeken. In deze boeken wordt er afgewisseld tussen opdrachten (puzzeltjes, tekeningen, etc.) en verhalen. Vakantieboeken zijn er voor verschillende leeftijden al vanaf 2 jaar. Poëzie Poëzie is meestal makkelijk te herkennen. Gedichten zijn doorgaans kort, bestaan uit korte regels en zijn verdeelt in strofen. Poëzie kan op verschillende manieren functioneren. Humoristische gedichten bieden op de eerste plaats ontspanning; de rijmen maken ze extra leuk. Fantasierijke verzen prikkelen de verbeelding van het kind. Veel recente kinder- en jeugdpoëzie leren het kind met andere ogen naar de werkelijkheid te kijken. Rijmpjes en versjes spreken vooral kinderen van 3 of 4 jaar aan. Kijk- en aanwijsprentenboeken Door middel van deze boeken leren peuters voorwerpen en dieren te benoemen. In deze boeken draait het om de prenten. Er is geen tekst aanwezig of de tekst blijft beperkt tot enkele zinnen/woorden per pagina. Kijk- en aanwijsprentenboeken vergroten de cognitieve vaardigheden (letters, cijfers, kleuren, tijd, vormen, etc.) en prikkelen de nieuwsgierigheid door zoekelementen in tekeningen of achter flapjes. Deze kijk- en aanwijsboeken zijn vooral geschikt voor kinderen van 0 tot 2 jaar. (Mediasmarties, z.j. e; Collie, J. van, 2007) 5.2 Genres Verhalende boeken kun je onderbrengen in verschillende categorieën die hieronder worden besproken. Hier-en-nuverhalen Hier-en-nuverhalen, ook wel dicht-bij-huisverhalen, spelen zich af in de leef- en belevingswereld van kinderen. Hierdoor is de herkenbaarheid bij kinderen groot. Kinderen kunnen zich goed met de hoofdpersoon identificeren of juist niets mee te maken willen hebben. Boeken van bijvoorbeeld Jip en Janneke vallen onder dit genre. (Coillie, J. van, 2007) Historische verhalen Historische verhalen spelen zich af in het verleden. Ze proberen de historische personen en gebeurtenissen voor de lezer tot leven te wekken. Maar ook volledig verzonnen verhalen die

31 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer 31 zich afspelen in een historische setting vallen onder dit genre. De belangstelling voor historische verhalen begint bij kinderen (meestal) vanaf 9 jaar. Vanaf 11 jaar is de lezer beter in staat om verbanden te leggen tussen het verleden en heden. (Mediasmarties, z.j. e) Oorlogsverhalen Veel historische verhalen vertellen een verhaal over de oorlog. Bijvoorbeeld de kruistochten of de Eerste en de Tweede Wereldoorlog. Vooral in de jaren 70 en 80 van de vorige eeuw verschenen er veel boeken van auteurs die de oorlog zelf hadden meegemaakt. (Coillie, J. van., 2007) Vanaf 9 jaar krijgen kinderen steeds meer interesse in realistische verhalen en vanaf 11 jaar krijgen kinderen (vooral jongens) interesse in oorlogsverhalen. (Mediasmarties, z.j. e) Verhalen over andere culturen Boeken die zich afspelen in andere culturen bevatten vaak veel informatie over die andere cultuur. Andere culturen spelen in op de nieuwsgierigheid van de lezer voor het onbekende. Nederland is een multiculturele samenleving. Boeken waarin andere culturen een rol spelen brengen de jonge lezers vaak wat bij over die cultuur, maar doen hen ook nadenken over kwesties als racisme. (Coillie, J. van, 2007) Vanaf ongeveer 6 jaar krijgen kinderen steeds meer interesse in boeken die gaan over andere culturen. (Mediasmarties, z.j. e) Detective verhalen In dit genre gaat het erom dat een speurder, eventueel samen met anderen, een misdaad opheldert. De centrale vraag is vaak: Wie heeft het gedaan? Soms is de dader al vanaf het begin bekend en gaat het er om te achterhalen waarom hij het gedaan heeft. In de meeste detectives verricht een groepje kinderen het speurwerk waarbij een kind het initiatief neemt. (Coillie, J. van, 2007) Sprookjes Er was eens Met deze drie woorden beginnen de meeste sprookjes. Er gaat voor de kinderen een wondere wereld open met koningen, prinsessen, reuzen, dwergen, heksen en sprekende dieren. Niet alleen fantasieverhalen zijn sprookjes. Er wordt onderscheid gemaakt tussen sprookjes, mythen, legenden, sagen en fabels. Mythen bieden een verklaring voor levensvragen en natuurverschijnselen. De hoofdpersonen zijn goden, halfgoden of afzonderlijke helden. Legenden zijn verhalen over bijzondere gebeurtenissen die een religieuze betekenis hebben en een stichtelijke bedoeling. Sagen zijn verhalen met een historische kern. Als laatste zijn er fabels. Fabels onderscheiden zich van sprookjes door de moraliserende boodschap. (Mediasmarties, z.j. e) Fantasieverhalen Fantasieverhalen verschillen van realistische verhalen doordat ze afwijken van de regels die horen bij de gewone realiteit. Er zijn drie soorten fantasieverhalen: Verhalen in een verzonnen, onbestaande wereld met fantastische bewoners (bijvoorbeeld Paulus de Boskabouter ).

32 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer 32 Verhalen die zich afspelen in een voor ons bekende wereld waarin echter onmogelijke dingen gebeuren (bijvoorbeeld Pippi Langkous ) of waarin fantasiewezens opduiken in de gewone werkelijkheid. Verhalen waarin de hoofdpersoon uit de realiteit naar een fantasiewereld reizen (bijvoorbeeld Alice in Wonderland ). (Mediasmarties, z.j. e) Griezelverhalen Vampiers, zombies en enge heksen. Dit zijn vaste ingrediënten voor de meeste griezelverhalen. De lezer wordt geconfronteerd met angstaanjagende, duistere wezens en ongrijpbare, mysterieuze verschijnselen. De verhalen spelen zich af in een donker bos, een eng kasteel, geheime gangen, etc. Voor de jonge lezers zijn griezelverhalen een fantasieverhaal over wezens die niet bestaan (bijvoorbeeld Max en de maximonsters ). In griezelverhalen voor jonge kinderen is de hoofdfiguur een mensenkind of een fantasiewezen dat zich gedraagt als een kind. Hoe ouder het kind des te sterker het realiteitsgehalte wordt in een griezelboek. (Mediasmarties, z.j. e) Sciencefiction In sciencefictionboeken wordt een combinatie gemaakt tussen wetenschap en fictie, het genre fantaseert verder op wetenschappelijke ontwikkelingen. Sciencefiction speelt zich altijd af in de toekomst of in een wereld waarbij de wetenschap verder vooruit is dan zoals we die in werkelijkheid kennen. De verhalen wekken de indruk dat alles wel zou kunnen. De auteur laat de lezer geloven in iets wat (nog) niet gebeurde. (Coillie, J. van, 2007) Dierenverhalen Pratende kikkers, muizen die zingen of biggen met een rokje aan, maar ook echte trouwe honden zijn talrijk aanwezig in de kinderliteratuur. Er bestaan zowel fantasieverhalen (vermenselijkte dieren) als realistische verhalen over dieren. Dieren spelen de hoofdrol, vaak in een wereld zonder mensen. In de meeste dierenverhalen voor de jonge kinderen hebben de dieren zowel uitgesproken dierlijke als menselijke kenmerken. De dieren leven in hun eigen omgeving en bewegen zich als dieren, maar praten, denken en voelen als mensen (bijvoorbeeld Jungleboek ). Deze dierenverhalen spreken jonge kinderen aan. (Mediasmarties, z.j. e) 5.3 Functie Er zijn zes verschillende functies die elk kunnen inspelen op de basisbehoeften van kinderen. Vaak heeft een boek meerdere functies. Bijvoorbeeld een historisch verhaal informeert de lezers over vroeger, maar doet dat vaak in de vorm van aantrekkelijke (spannende) verhalen. (Collie, J. van, 2007) De zes functies: Ontspannende functie De ontspannende functie komt tegemoet aan de behoefte om zich te ontspannen. Deze functie is de belangrijkste leesmotivatie bij kinderen en jongeren. Boeken met een

33 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer 33 ontspannende functie helpen om te ontsnappen aan het dagelijks bestaan (bijvoorbeeld door fantasieverhalen). Creatieve functie Deze functie komt tegemoet aan de behoefte zich dingen te kunnen verbeelden en te fantaseren. Een boek met de creatieve functie spoort de lezer aan om met zijn eigen verbeelding het verhaal verder in te vullen. In de wereld van fantasie kunnen kinderen even hun zorgen vergeten en ervan dromen om bijvoorbeeld monsters te verslaan of net zoals Harry Potter te kunnen toveren. Emotionele functie Boeken met een emotionele functie komen tegemoet aan de behoefte tot emotioneel welbevinden. De boeken kunnen gevoelens aanspreken en oproepen zoals verdriet, woede, vreugde of angst. Informatieve functie Deze functie komt tegemoet aan de behoefte aan kennis en de nieuwsgierigheid van jonge lezers. Boeken met deze functie kunnen kinderen wijzer maken en bijdragen tot hun ontwikkeling. Zingevende functie De zingevende functie komt tegemoet aan de behoefte aan zingeving en moreel houvast. Deze boeken kunnen vragen oproepen, stof tot discussie bieden en doen nadenken over wat echt belangrijk is in het leven. Esthetische functie De esthetische functie komt tegemoet aan de behoefte te genieten van het mooie op zichzelf. De inhoud en vorm vallen samen. Er is geen woord te veel/te weinig en alles staat op de juiste plaats. Ook de eerder (hierboven) genoemde functies zijn niet te nadrukkelijk aanwezig. (Mediasmarties, z.j. e; Collie, J. van, 2007) 5.4 Illustraties Bij prentenboeken zijn de prenten minstens even belangrijk als de tekst. Het verhaal van een prentenboek is voor de lezer/kijker het resultaat van de interactie tussen beide. Hieronder zijn de verschillende technieken en stijlen te lezen. Daarbij wordt ook de leeftijdsgeschiktheid besproken Techniek Bij het maken van een illustratie kan de illustrator veel keuzes maken. De techniek en de stijl van de illustrator beïnvloeden de beleving van de lezer. Ten eerste kunnen de illustratoren kiezen voor verschillende technieken. De populairste schildertechniek is de aquarel (waterverf), afgewerkt met pen of potlood. Verdere schildertechnieken zijn: plakkaatverf, acrylverf, olieverf of pastelverf. Naast de schildertechnieken zijn er de tekentechnieken: zwart-witillustraties met pen, scherpe en duidelijke lijnen, potlood/houtskool, kleurpotloden, vetkrijt, aquarelpotlood, pastelkrijt en viltstift, grafische technieken: houtsneden,

34 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer 34 linoleumsneden, etsen, lithografieën, zeefdruk en fotografie, en collages. (Collie, J. van, 2007) Stijl Met de illustraties kunnen de illustratoren iets overbrengen naar de lezer. Om ideeën en gevoelens over te brengen naar de lezer maken ze gebruik van lijnvoering, kleuren, gezichtspunt en vlakverdeling. Deze aspecten hebben invloed op de leeftijdsgeschiktheid van een boek. (Collie, J. van, 2007; Mediasmarties, z.j. d) Lijnvoering Lijnen dienen om figuren en voorwerpen af te bakenen. Voor peuters is afbakening erg belangrijk. Voor peuters zijn de contouren van een afbeelding dik. Dit zorgt ervoor dat het personage of voorwerp gescheiden wordt van zijn omgeving en dat de aandacht op het personage of voorwerp wordt gevestigd. Voor de oudere kinderen (vanaf 3 jaar) is de lijnvorming dunner. Kleurgeving Ook bij de kleurgeving wordt er gelet op de doelgroep: peuters of kinderen van 3 jaar en ouder. Voor peuters en jonge kleuters maken illustratoren gebruik van heldere, primaire (rood, blauw, geel) of secundaire (groen, oranje, paars) kleuren. Bij prenten die bedoeld zijn voor kleuters ouder dan 3 jaar wordt er meer gebruik gemaakt van tussenkleuren en kleuren die in elkaar overvloeien. Gezichtspunt Een illustratie kan vanuit verschillende standpunten worden gemaakt. Ook dit aspect heeft invloed op de leeftijd van het kind. Illustraties die op ooghoogte zijn gemaakt zijn geschikt voor de jongste kinderen vanaf 1 jaar. Het vogelperspectief (neerkijken op het onderwerp) vanaf 2 jaar en het laatste perspectief kikvorsperspectief (opkijken naar) wordt gebruikt bij prentenboeken geschikt voor kinderen van 3 jaar en ouder. Vlakverdeling Met vlakverdeling wordt de verdeling van de prenten en de tekst over de bladzijde bedoeld. Bij de meeste prentenboeken staat er één prent per pagina. Prentenboeken met één prent per pagina zijn overzichtelijk voor de jongste kinderen. Worden er meerdere prenten per pagina gebruikt dan is het geschikt voor kinderen vanaf 3 jaar. Prenten die in een kader (omlijsting) staan vergemakkelijken de waarneming voor jonge kinderen vanaf 3 jaar. 5.5 Humor Humor komt veel voor in kinderboeken. Het betreft vaak gekke situaties. Blunders, valpartijen, excentrieke personages die er belachelijk uitzien of ongewoon en ongepast gedrag. Al vanaf jonge leeftijd beleven kinderen al veel plezier aan ongerijmde combinaties: het uiterlijk, het gedrag of het taalgebruik. Denk bijvoorbeeld aan Pippi Langkous. Er zijn

35 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer 35 verschillende soorten humor: situatiehumor, illustratiehumor of taalhumor. Verder zijn er verschillende types taalhumor. Hieronder zijn de types omschreven met daarbij de leeftijd waarop het kind de humor begrijpt: Ongerijmde taal Versprekingen of kromtaal (vanaf 6 jaar) Tongbrekers: een tongbreker is een zin, of een woord dat moeilijk uit te spreken is. (bijv. de koetsier poetst de postkoets met postkoetsenpoets) (vanaf 7 jaar) Nonsenswoorden en uitdrukkingen: de betekenis van het woord of de uitdrukking ontbreekt, het is verzonnen. (vanaf 5 jaar) Woordspelingen of woordgrapjes (vanaf 6 jaar) Grappige namen (vanaf 5 jaar) Ongerijmde beeldspraak (bijv. De GVR veerde omhoog alsof er raketten in zijn tenen zaten ) (vanaf 5 jaar) Raadsels (vanaf 7 jaar) Rijmhumor (vanaf 7 jaar) Satire/Ironie (vanaf 10 jaar) Sarcasme (vanaf 10 jaar) Overdrijving (vanaf 5 jaar) Herhaling, opeenstapeling en anti(climax) (vanaf 5 jaar) Taboedoorbreking, grappen over wat verboden is. (bijv. over ontlasting) Vooral bij kinderen vanaf 5 jaar zijn de poep- en plasgrappen favoriet. (Mediasmarties, z.j. e) 5.6 Uitgeverijen In Nederland zijn er 67 uitgeverijen aangesloten bij de Groep van de Algemene Uitgevers (GAU), daarvan zijn er 26 kinderboekenuitgevers. Clavis Uitgeverij is de grootste kinderboekenuitgeverij in Vlaanderen en Nederland. De uitgeverij richt zich op kleine en grote kinderen, van de eerste babyboekjes tot young adult boeken. Clavis heeft kinderboeken uitgegeven als Mag ik eens in je luier kijken? van Guido van Genechten, en Kleine Leon bij de dokter van Linne Bie. (Clavis, z.j.) WPG Uitgevers BV is een onafhankelijk uitgeversgroep actief in Nederland en Vlaanderen. Onder de WPG Uitgevers BV vallen onder andere de kinderboekenuitgevers Leopold/Ploegsma, Querido, en Uitgeverij Zwijsen. Andere kinderboekenuitgevers zijn onder andere: De Wakkere Muis ( Geronimo Stilton ), Mercis Publishing BV ( nijntje ), Rubinstein BV ( Het Muizenhuis ), Unieboek Het Spectrum BV ( Dribbel ), Gottmer Uitgevers Groep BV ( Rupsje nooitgenoeg ), en Kluitman Alkmaar BV ( Bobbi gaat verhuizen ). (Nederlands Uitgeversbond, z.j.)

36 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer Conclusie In dit hoofdstuk werden de kinderboeken besproken. Kinderboeken zijn er in verschillende vormen (papier of digitaal) en kunnen worden onderverdeeld in verschillende soorten boeken en genres. Deze twee aspecten hebben invloed op de leeftijdsgeschiktheid van een boek. Andere aspecten die daar ook invloed op hebben zijn de illustraties en de humor. Voor de recensenten is het van belang dat zij over deze informatie beschikken. Op deze manier kunnen zij een kinderboek beter beoordelen en uiteindelijk een beter leeftijdsadvies geven.

37 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer 37 6 Colleges In dit hoofdstuk worden als eerst de trends op het gebied van colleges in kaart gebracht. Daarna worden de bestaande colleges uit de Mediasmarties academie geanalyseerd. Als laatste zijn de leerdoelen en competenties van de Mediasmarties academie te lezen. 6.1 Trends Er zijn veel trends op het gebied van online colleges. De schooldocent anno 2013 blogt, twittert en doet aan flipping the classroom. Bij flipping the classroom bieden docenten hun instructie deels digitaal aan. Ze filmen de lessen en de leerlingen kunnen die dan thuis in hun huiswerktijd online bekijken. Een andere trend is: Internet University. Meer dan studenten uit 190 verschillende landen volgen college via de internetuniversiteit Udacity. In hun ogen is internet de nieuwe school. YouTube, Facebook Timeline en Pinterest zijn de klaslokalen. (Metro, 2013) Studenten willen colleges graag online volgen blijkt uit de evaluatie van het project Triple L. Nederlandse studenten vinden de online colleges handig en leuk. Ook bleek uit een onderzoek van de University of Wisconsin- Madison dat studenten de colleges graag online zien. Op deze manier kunnen studenten het college nog een keer terug kijken. (Trajectum, 2008) Je ziet tegenwoordig een verschuiving van dikke, papieren boeken naar digitale colleges. Het leermateriaal kan gemakkelijk online worden gezet en studenten kunnen met hun laptop, smartphone of tablet altijd en overal colleges bekijken. Natuurlijk helpt de steeds betere technologie aan de trend van online colleges. Vroeger bestond het onderwijs alleen uit lezen van boeken, tegenwoordig staan de studieboeken online, kunnen er online discussiegroepen worden gestart en online colleges worden gevolgd. (Summers, A., 2012) En als laatste trend zie je de integratie van social media. Scholen gebruiken bijvoorbeeld YouTube kanalen met online colleges voor de studenten of schrijven een ouderenquête uit op Twitter. (Frankwatching, 2012) In de Mediasmarties academie worden de colleges ook online aangeboden. Op deze manier komt Mediasmarties tegemoet aan de verschillende leerstijlen Leerstijlen Iedereen leert op zijn of haar eigen manier. Psycholoog Kolb heeft onderzoek gedaan naar de fasen in het leergedrag van mensen en vond vier fasen. De vier fasen zijn: 1. De doener, concreet ervaren ( feeling ) 2. De denker, waarnemen en overdenken ( watching ) 3. De beschouwer, abstracte begripsvorming ( thinking ) 4. De beslisser, actief experimenteren ( doing ) Hoewel iedereen gebruik maakt van alle vier de leerstijlen is er volgens Kolb meestal sprake van één en soms twee overheersende leerstijlen. Hieronder worden de vier leerstijlen kort toegelicht.

38 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer De doener De doener leert vooral door dingen zelf uit te proberen en door ervaringen. Deze mensen willen graag nieuwe dingen uitproberen. Aan nadenken besteden ze weinig tijd. Al doende lossen ze de vragen en problemen op. 2. De denker Iemand met deze leerstijl leert vooral door over dingen na te denken en verbanden te leggen. Denkers willen eerst de theorie lezen. Ze willen precies weten hoe alles in elkaar steekt voordat ze aan de slag gaan. 3. De beschouwer Een beschouwer leert door ervaringen en het nadenken daarover. Mensen met deze leerstijl willen graag dingen zien en kijken naar voorbeelden. Vervolgens denken ze na over wat ze gezien hebben en hoe ze dat uiteindelijk zelf kunnen toepassen. 4. De beslisser De beslisser lijkt erg op de denker. De beslissers willen, net als de denkers, eerst iets in theorie uitgelegd krijgen. Daarna kan hij pas zelf aan de slag gaan. (Lakeman, P., 2010) 6.2 Gespecialiseerde colleges In de Mediasmarties academie staan in totaal zes verschillende colleges. (zie 3.2) Drie van de zes colleges zijn gespecialiseerd op een specifiek medium, zoals hieronder is te lezen. Een college in de Mediasmarties academie dient als een inleidend filmpje. Het zijn filmpjes die je meenemen in de wereld van kindermedia met veel beelden en een voice-over. Hieronder leest u wat er inhoudelijk in de filmpjes naar voren komt. Televisie & Film college Het college begint met de geschiedenis van televisie van toen naar nu. Er wordt ingegaan op de belevingswereld van kinderen tegenover televisie. De kinderen komen verschillende keren ook zelf aan het woord. Op deze manier kijk je mee in hun wereld. Ze geven antwoord op vragen als hoe lang kijken jullie televisie? en welke programma s vinden jullie spannend/eng om naar te kijken? Daarna komen de genres van televisie aan bod en worden de populairste uitgelicht aan de hand van voorbeelden. De verschillen tussen de commerciële en publieke omroep worden besproken. Het filmpje sluit af met informatie over wat voor invloed televisie heeft op kinderen. Website college Het college start met beelden van kinderen die antwoord geven op de vraag Wat is internet? Net als bij het college televisie & film komen kinderen regelmatig zelf aan het woord. Er wordt informatie gegeven over het aantal kinderen die internet gebruiken, hoelang kinderen gemiddeld per dag achter de computer zitten en hoeveel computers er in huis aanwezig zijn. Daarna vertellen de kinderen zelf wat zij op internet vooral doen. Dit wordt gevolgd door het verschil tussen internetgebruik van jonge kinderen en oudere kinderen en daarna wordt uitgelegd hoe ouders hun kinderen kunnen beschermen op internet. Dit gebeurt aan de

39 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer 39 hand van YouTube filmpjes over beschermd internet van Benzoy en MyBee. Als laatste komen de meest gebruikte websites naar voren. Game/applicatie college Net als bij de eerdere colleges wordt ook in dit college verteld hoeveel uur kinderen per week of per dag gamen. Daarna wordt er ingegaan op gamen van vroeger tot nu. Dit gebeurt aan de hand van voorbeelden van games. Net als bij het website college wordt er vertelt hoeveel computers er per huishouden aanwezig zijn. Daarna komen de genres aan bod en er worden daarbij voorbeelden gegeven van games die vallen binnen het genre. Vervolgens wordt het verschil in gamen tussen meisjes en jongens uitgelegd. Daarbij komen ook de verschillende leeftijden aan bod. Na de verschillen komt er een YouTube filmpje in beeld waarop te zien is dat gamen een slechte invloed heeft op kinderen, maar daarna wordt uitgelegd dat gamen niet alleen maar nadelen heeft. Informatie over PEGI, de organisatie die de schadelijkheid van games beoordeelt, sluit het college af. (Mediasmarties, z.j. f) 6.3 Leerdoelen en competenties Nadat een student de opleiding binnen de Mediasmarties academie heeft afgerond voldoet de recensent aan de volgende competenties: Kennis Beschikt over kennis van de media en de leef- en belevingswereld van kinderen van 0 tot 12 jaar oud. Kent de mediamarkt voor kinderen. Is op de hoogte van ontwikkelingen op het gebied van onderzoek naar de invloed van media op kinderen. Vaardigheden Kan kinderen (individueel) begeleiden in hun keuze voor mediaproducten. Kan ouders adviseren in hun keuze voor mediaproducten voor hun kinderen. Weet welke mediaproducten gebruikt kunnen worden voor eigen onderwijs. Kan kinderen begeleiden in hun omgang met media. Heeft oog voor de cross- en multimedialiteit van mediaproducten. Doet op een systematische manier betrouwbare uitspraken over mediaproducties. Kan een verhaal objectief en bondig samenvatten. Attitude Is geïnteresseerd in alle vormen van kindermedia. Is alert en nieuwsgierig naar innovaties op het gebied van kindermedia. Is kritisch maar blijft onbevooroordeeld. Na de opleiding is de recensent expert om op een objectieve en transparante wijze een mediaproduct te beschrijven en een beargumenteerd leeftijdsadvies te geven voor de gebruiker.

40 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer 40 Wanneer recensenten aan de slag gaan binnen Mediasmarties zullen ze bepaalde competenties verder ontwikkelen. Voor de recensenten betekent dit dat Mediasmarties inspeelt op de: Inter-persoonlijke competentie Kennis over leef- en belevingswereld van kinderen in media zodat communicatie en omgangsvormen tussen kinderen via online platforms beter wordt begrepen. Pedagogisch competentie Kennis over ontwikkeling van kinderen op sociaal-emotioneel, taal, motorisch en cognitief gebied op het gebied van media. Kennis hoe media de ontwikkeling van een kind op het gebied van sociaal-emotioneel, taal, motoriek en cognitief gebied kan stimuleren. Vakinhoudelijke en didactische competentie Het specifiek afstemmen van audiovisueel materiaal op het ontwikkelingsniveau van een kind op een bepaalde leeftijd Kennis opbouwen over de processen van identiteitsvorming, zingeving en waardeontwikkeling bij jonge en oudere kinderen. En bepalen welke rol media hierin spelen. Bekijk de opleiding in vijf stappen in bijlage XIV. (Mediasmarties, z.j. c) 6.4 Conclusie In alle drie de colleges komen verschillende cijfers en percentages naar voren over het aantal uur dat kinderen per week of per dag gebruik maken van een speciaal medium en hoeveel media apparatuur aanwezig is per huishouden. Ook komen de verschillende genres aan bod. In alle colleges komen kinderen zelf aan het woord. Op deze manier kan je je beter inleven in hun belevingswereld. Het nieuwe college over kinderboeken moet voor een deel inhoudelijk aansluiten bij de drie bestaande colleges. Daarnaast moet het nieuwe college aansluiten bij de vastgestelde leerdoelen en competenties van de Mediasmarties academie.

41 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer 41 7 Resultaten interviews In dit hoofdstuk worden de resultaten met de drie experts besproken. Eerst worden de voordelen van het college over kinderboeken besproken. Daarna wordt er ingegaan op de inhoudelijke kant van het college, gevolgd door de vormgeving van het college. De volledig uitgeschreven interviews zijn te lezen in bijlage IV. 7.1 College kinderboeken Een college over kinderboeken in de Mediasmarties academie zal volgens Ilona Jens, manager JVtv, er voor zorgen dat de recensenten [ ] veel beter beginnen aan het recenseren, omdat zij gewoon in één keer een bulk informatie krijgen waar ze wat aan hebben. Nienke Hippe denkt ook dat een college over kinderboeken zeker van belang is voor het verhogen van de kwaliteit van de recensies. Mensen leren op verschillende manieren. De één vindt het prettig om een tekst te lezen, de andere wil graag iets zien en weer een ander wil het liefst gewoon aan de gang gaan. (zie ) In de Mediasmarties academie staat op dit moment alleen een schema over kinderboeken (zie bijlage XI) en de vragenlijst (zie 3.2.) Zowel Nienke Hippe als Nadja Vromen, expert E-learning, vinden dat een college over kinderboeken er voor zorgt dat er op deze manier een zo optimaal mogelijk leereffect wordt bereikt in de academie. Er wordt namelijk aan alle leerstijlen gedacht. De academie is een e-learningmodule en volgens Nadja Vromen biedt dat verschillende voordelen. Studenten kunnen een e-learningmodule in hun eigen tijd en op een willekeurig moment doorlopen. Het maakt niet uit waar ze zijn als ze maar een computer tot hun beschikking hebben. 7.2 Inhoud college Een belangrijke richtlijn voor de inhoudelijke kant van het college zijn de drie gespecialiseerde colleges die al in de Mediasmarties academie staan, volgens Nienke Hippe en Nadja Vromen. Op deze manier weten de (aankomende) recensenten wat ze kunnen verwachten van een college. In alle drie de gespecialiseerde colleges wordt er afgewisseld tussen achtergrondinformatie en informatie m.b.t. het leeftijdsadvies. Zowel Nienke als Ilona waren het er over eens dat ook in het college over kinderboeken het een combinatie moet worden van beiden. Wat Nienke Hippe op viel bij het recenseren van kinderboeken in vergelijking met andere media is dat je bij boeken verder moet kijken dan bijvoorbeeld alleen de tekst. Bij boeken zullen de recensenten sneller in dubio komen bij het geven van een leeftijdsadvies, omdat er verschillende elementen meespelen die leiden tot een leeftijdsadvies (illustraties, tekst, genres, etc.). Belangrijkste hierbij is volgens Nienke Hippe de genres. Het boek moet namelijk aansluiten op de interesses van het kind. De aspecten die Nienke Hippe mist in de

42 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer 42 recensies, die al geschreven zijn zonder college, zijn de illustraties en de humor. Deze twee elementen hebben namelijk betrekking op het geven van een leeftijdsadvies, maar worden nu (bijna) niet genoemd in de recensies. Waar recensenten op gewezen moeten worden is dat ze nuances kunnen maken bij het geven van het leeftijdsadvies. Bijvoorbeeld het onderwerp en genre van het boek sluiten aan op de leeftijd van 8 jaar, maar sommige humor in het boek zullen kinderen pas vanaf 10 jaar begrijpen (zoals sarcasme of ironie). Bij het overbrengen van informatie in een college is het belangrijk dat je niet te veel tekst nodig hebt om iets uit te leggen volgens Nadja Vromen. Uitleg van de verschillende soorten humor kost veel uitleg en veel voorbeelden. Daarom is een apart bestand met uitleg over de verschillende soorten humor en voorbeelden in de Mediasmarties academie een oplossing. Als laatste kwam in het interview met Nienke Hippe het AVI-niveau ter sprake. Het AVIniveau is vernieuwd en nog niet toegepast op alle boeken. Daardoor staat op sommige boeken nog een oud AVI-niveau. Volgens Nienke Hippe is het, net als met het onderwerp humor, lastig om het AVI-niveau mondeling toe te lichten in een college. Volgens Nienke Hippe is het een oplossing om een bestand toe te voegen aan het kenniscentrum in de Mediasmarties academie. In het bestand wordt het AVI-niveau toegelicht. Ten eerste door de kenmerken van de AVI-niveaus op een rijtje te zetten. Ten tweede om de AVI-niveaus met voorbeelden weer te geven. Op die manier zien de recensenten in één oogopslag de verschillen in de AVI-niveaus. Wat volgens Nienke Hippe naast de informatie leuk zou zijn om te laten zien in het college: Een schrijver aan het woord laten die vertelt hoe zij aan de inspiratie is gekomen. Een illustrator aan het werk te zien, zodat de recensenten zien hoe een illustratie ontstaat. In de eerdere gespecialiseerde colleges komen kinderen aan het woord. Volgens Nienke Hippe en Ilona Jens is het voor de afwisseling leuk om ook in dit college kinderen zelf aan het woord te laten. Ik zou kinderen willen horen over boeken en waarom ze lezen leuk vinden, aldus Ilona Jens. Het college gaat namelijk over kinderen en over hun beleving tegenover kinderboeken. Op deze manier wordt de kijker meegenomen in de wereld van Selecteren van informatie Over kinderboeken is veel informatie beschikbaar, maar belangrijk bij het samenstellen van het college is om goed te selecteren volgens alle drie de experts. Aan het eind heb je veel informatie, maar het moet niet te veel worden in het college. Hou daarom goed voor ogen wat je wilt bereiken, aldus Nadja Vromen. Bij het selecteren van informatie zijn, zoals eerder gezegd, de drie gespecialiseerde colleges een richtlijn. Verder is het bij het selectieproces belangrijk om goed de doelgroep voor ogen te houden (Ilona Jens). Wat weten de (aankomende) recensenten al van het onderwerp en wat kunnen ze al? Eenmaal de informatie geselecteerd moet de (voice-over) tekst geschreven worden Schrijven van de tekst Het schrijven voor een beeldscherm brengt een aantal regels met zich mee. Je moet opletten dat je geen lange zinnen gebruikt en dat je niet teveel tekst nodig hebt om iets uit te

43 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer 43 leggen. Het moet duidelijke taal zijn die past bij het taalgebruik van de doelgroep. Als laatste schrijf de zinnen in een actieve vorm, dus niet in de verleden tijd. Dat is ook vaak een belangrijke valkuil, aldus Ilona Jens. 7.3 Vormgeving Het visueel weergeven van informatie zorgt er volgens Ilona Jens voor dat je het beter onthoudt. Om te zorgen dat je wordt meegenomen in de belevingswereld kan je kinderen zelf aan het woord laten, zoals hierboven al is besproken. Maar Ilona Jens wilde ook de sfeer van kinderen meegeven wanneer ze tv kijken of hoe geconcentreerd ze kunnen zijn als ze een game spelen. Speciaal voor Mediasmarties zijn er door Metropolis film plaatjes ontwikkeld die de kinderwereld visualiseert. Deze plaatjes zorgen er voor dat je direct weet waar het over gaat (televisie, apps, boeken, etc.). Om de inhoud op een leuke manier vorm te geven, zodat studenten er ook wat van leren, moet ik volgens Ilona de sandwich-formule toepassen. Een sandwich-formule is de afwisseling van informatie, beelden, en leuke fragmentjes. Het is ook de afwisseling tussen voice-over en tekst in beeld. Om de informatie op een leuke en vlotte manier te brengen heeft Dennis Storm de voice-over van de eerdere colleges ingesproken en werden de filmpjes vlot gemonteerd. Als laatste moet het filmpje niet te lang duren ongeveer 10 tot 15 minuten. Dit zorgt er voor dat de studenten het gehele filmpje aandachtig blijven kijken. 7.4 Conclusie Volgens alle drie de experts is een college over kinderboeken voor in de Mediasmarties academie zeker van belang, omdat het de kwaliteit van recensies zal verhogen. Daarnaast zorgt het toevoegen van het college aan de academie er voor dat er een zo optimaal mogelijk leereffect kan worden bereikt, omdat aan alle leerstijlen tegemoet wordt gekomen. Zoals eerder besproken in hoofdstuk 2 moet het nieuwe college aansluiten op de drie gespecialiseerde colleges in de academie. Deze drie colleges zijn qua inhoud en vormgeving een belangrijke richtlijn. Het is van belang dat de kijkers worden meegenomen in de wereld van kinderen en kinderboeken zodat zij de informatie goed onthouden. Inhoudelijk zal in het college een combinatie gemaakt moeten worden tussen achtergrondinformatie en informatie met betrekking tot het leeftijdsadvies. Voor informatie over het AVI-niveau en de humor zal een apart bestand gemaakt moeten worden met uitleg en voorbeelden, omdat deze twee onderwerpen te veel mondelinge toelichting nodig zullen hebben in het college.

44 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer 44 8 Resultaten fieldresearch studenten en recensenten In dit hoofdstuk worden als eerst de resultaten van het panelgesprek met de studenten besproken. Aangezien het organiseren van een panelgesprek met de recensenten niet mogelijk was (toelichting zie hoofdstuk 11 Evaluatie) is besloten om interviews af te nemen en vragenlijsten te versturen. Zoals te lezen is in zijn er maar vijf recensenten die kinderboeken recenseren. Ik vond het belangrijk dat ik in ieder geval de mening van deze vijf recensenten kreeg, omdat zij kunnen aangeven welke informatie zij missen bij het recenseren van kinderboeken. De resultaten van het interview en de vragenlijsten zijn aan het eind van dit hoofdstuk te lezen. Het volledige panelgesprek, het interview en de vragenlijsten zijn te lezen in bijlage IV. 8.1 Panelgesprek studenten E-learning Er zitten verschillende voordelen aan het online aanbieden van colleges volgens de studenten. Zo kan je het op ieder moment thuis bekijken/terugkijken en hoef je niet per se naar school, maar dan moet het wel visueel aantrekkelijk zijn om naar te kijken. Met visueel aantrekkelijk bedoelen ze afwisseling tussen iemand die het verhaal vertelt (voice-over of in beeld), beelden, en leuke filmpjes. Als het voor de studenten niet leuk genoeg is om naar te kijken spoelen ze het college al snel door. Alle vijf de studenten waren het erover eens dat een college niet langer dan 15 minuten moet duren, omdat ze anders hun aandacht er niet meer bij kunnen houden. College Nadat de studenten een voorbeeld hadden bekeken van een college uit de Mediasmarties academie waren ze allemaal erg enthousiast. De snelle montage en de beelden spraken de studenten aan. Het is zeker leuk om naar te kijken. Het is niet dat ik denk: ik ga nu even iets anders doen. Het houdt goed je aandacht vast. Ik vond het niet erg om hier een kwartier naar te moeten kijken, aldus Amber Korfage over het college film & televisie. In alle colleges in de academie komen kinderen aan het woord over een bepaald medium. In het nieuwe college kinderboeken moet dit ook terug komen volgens de studenten. Kinderen kunnen dan vertellen wat ze graag lezen, wat ze leuk vinden aan lezen, wat hun favoriete schrijver is, et cetera. De balans tussen voice-over, tekst in beeld en fragmenten/beelden vonden ze prima. Nadat de studenten hun mening hadden gegeven over het college televisie & film gingen we het hebben over het onderwerp kinderboeken. Welke informatie volgens hen terug moet komen in het nieuwe college? Het eerste wat werd gezegd was de leeftijdsgeschiktheid en het AVI-niveau. Amber Korfage, Dorien Rodenburg en Marloes van den Berg zouden het

45 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer 45 erg leuk vind als een schrijver aan het woord komt. Maar dan wel: Een beetje bekende schrijver als Carry Slee, Dick Bruna of Roald Dahl bijvoorbeeld. (Marloes van den Berg). Het derde punt dat ze terug willen zien in het college zijn de verschillende genres. Informatie over de illustraties en de leeftijdsgeschiktheid zal ook moeten terugkomen in het college. Dorien Rodenburg is het een belangrijk onderwerp omdat volgens haar de ouders er niet bij nadenken dat illustraties invloed hebben op de leeftijdsgeschiktheid van een boek. Als laatste kwamen de studenten tot de conclusie dat het college kinderboeken moet aansluiten op de bestaande colleges in de academie, zodat studenten weten wat ze kunnen verwachten. 8.2 Recensenten Interview recensent Arnoud Arps Het eerste onderwerp dat naar voren kwam tijdens het interview met recensent Arnoud Arps was de huidige Mediasmarties academie. De huidige colleges zijn volgens hem goed als inleidend college, maar hij zou graag zien dat de colleges een meer opleidend karakter krijgen. Als je de filmpjes heb gekeken vind ik persoonlijk dat je een goed beeld krijgt van het landschap, maar nog niet helemaal van hoe je moet recenseren, aldus Arnoud. Volgens Arnoud is het daarom goed om in het college over kinderboeken de belangrijkste punten uit de theorie over kinderboeken, die in de Mediasmarties academie staan, terug te laten komen in het college. Het gaat dan vooral om informatie met betrekking tot het geven van leeftijdsadvies zoals de belevingswereld van kinderen ten opzichte van kinderboeken, welke genres passen bij welke leeftijd en het ontwikkelingsniveau op het gebied van lezen. Om te zorgen dat de kijker zich nog meer in kan leven in de belevingswereld van kinderen kan je kinderen aan het woord laten. Om te zorgen dat het college aansluit op de andere colleges is het volgens Arnoud leuk om dat terug te laten komen. Naast het feit dat Arnoud graag de colleges wil zien als opleidende colleges is er volgens hem nog een verbeterpunt aan te brengen. Zo waarschuwde hij mij in het interview: het aller allerbelangrijkste is dat je moet oppassen dat het niet te kinderachtig wordt. Zoals hij aangaf bestond de doelgroep van de drie eerdere gespecialiseerde alleen uit PABO-studenten. Omdat de doelgroep is veranderd kan volgens hem het college ook een meer volwassen toon krijgen. Dit ook door middel van meer tekst in beeld. Naast de serieuze informatie met betrekking tot de wereld van kinderboeken en het recenseren moet het worden afgewisseld met leuke informatie over kinderboeken. Arnoud lijkt het leuk als boeken worden vergeleken met de nieuwe media. Op deze manier worden recensenten er op gewezen dat wat zij doen belangrijk is en dat boeken niet een uitstervende media zijn. Ook de inspiratie van een schrijver lijkt hem erg interessant en een leuke afwisseling in het college. De duur van het college mag volgens hem niet langer duren dan 20 minuten. Het liefst moet het college dezelfde duur krijgen als de andere drie gespecialiseerde colleges: rond de 10 minuten. Als laatste vindt hij dat het nieuwe college wel moet aansluiten op de huidige drie

46 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer 46 gespecialiseerde colleges en dan vooral de opmaak. Ook qua inhoud moet het aansluiten op de andere colleges, maar zoals eerder gezegd op een meer volwassen toon en met een opleidend karakter Vragenlijsten De vragenlijsten waren verstuurd naar vijftien recensenten van Mediasmarties. vier daarvan zijn de boekenrecensenten van Mediasmarties. De overige elf zijn recensenten die regelmatig voor Mediasmarties hebben gerecenseerd. Zes recensenten van Mediasmarties hadden gereageerd op de vragenlijst waarvan vier kinderboekenrecensenten. Over de huidige colleges zijn de meningen van de recensenten gelijk. Ze vinden de huidige colleges goed en duidelijk. Ik vind het prettig dat ze niet te lang duren, ze zijn kort maar krachtig., aldus recensent Desi Kamp. Ook recensent Robin de Vries was erg enthousiast: Ze waren erg aantrekkelijk qua vormgeving, het was leuk om er naar te kijken! De inhoud was prima, de vormgeving lekker kleurrijk. Vooral de ontwikkeling van kinderen ten opzichte van verschillende media komt goed terug in de colleges. Na hun mening over de huidige colleges gaven zij aan aan welke eisen een leuk en leerzaam college volgens hen gesteld moeten worden. Hieruit kwam naar voren dat voorbeelden belangrijk zijn en dat kinderen zelf aan het woord komen. Dit is volgens Susan Wissink een leuke afwisseling met de droge informatie. Meer leuke informatie, die volgens de recensenten naar voren moet komen in het nieuwe college, was de inspiratie van een schrijver. Verder gaven de recensenten aan dat het college niet te lang mag duren, maximaal 20 minuten. De recensenten die al kinderboeken hadden gerecenseerd konden in de vragenlijst aangeven tegen welke problemen zij aanliepen met het recenseren van kinderboeken, zonder eerst een college te hebben gevolgd. Desi Kamp liep niet echt tegen problemen aan, maar ze had wel moeite met het omschrijven van illustraties. Recensent Roy Venderbosch had erg veel aan de voorbeelden. Voordat de recensenten begonnen met recenseren had Nienke Hippe al een aantal boeken gerecenseerd en zijn die op de Mediasmarties website geplaatst. Roy had hier veel aan. Boekenrecensent Robin de Vries heeft al veel ervaring met recenseren in het algemeen waardoor hij al goed op weg kon met het recenseren van kinderboeken. Hij vond het alleen lastig om het juiste AVI-niveau te bepalen en wil daar graag meer informatie over. Als laatste had Daniëlle Steijaert graag vooraf een college gezien over kinderboeken, omdat ze weinig tot geen achtergrond kennis had over het onderwerp. Vooral het inschatten welke kenmerken uit een boek horen bij een bepaalde leeftijd van kinderen vond zij heel moeilijk. De recensenten die nog geen kinderboeken hadden gerecenseerd werd gevraagd wat volgens hun belangrijke punten zijn bij het recenseren van kinderboeken. Informatie met betrekking tot het geven van het leeftijdsadvies was natuurlijk belangrijk, zoals het taalniveau en de illustraties in het boek. Ook informatie over welke soort boeken er zijn en voor welke leeftijd de verschillende boeken geschikt zijn. Verdere informatie die volgens de recensenten terug moeten komen in het college zijn:

47 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer 47 De soorten boeken (prentenboeken, voelboekjes, leesboekjes) en bij welke leeftijd het soort boek past. De genres van kinderboeken en welke genres passen bij de verschillende leeftijden. Als laatste werd de recensenten gevraagd of het belangrijk is dat het nieuwe college aansluit op de eerdere gespecialiseerde colleges. Alle recensenten waren het er over eens dat de eerdere colleges een belangrijke richtlijn zijn voor het nieuwe college. Dat is zeker belangrijk. Het zorgt voor een geheel en de andere bestaande colleges vind ik heel leerzaam., aldus Daniëlle Steijaert. 8.3 Conclusie De huidige colleges in de Mediasmarties academie worden over het algemeen beoordeeld als goed en duidelijk. De duur van de colleges zijn ook goed (gemiddeld 10 minuten). Het nieuwe college over kinderboeken mag daarom ook niet veel langer duren. De studenten zijn vooral te spreken over de snelle montage en de overvloed aan beelden. Een balans tussen voice-over, droge informatie en leuke informatie is erg belangrijk in het college. Informatie met betrekking tot leeftijdsgeschiktheid moet in het college over kinderboeken nog meer naar voren komen. Bij boeken spelen namelijk veel verschillende aspecten mee met betrekking tot het geven van een leeftijdsadvies. Daarnaast moeten in het nieuwe college volgens de studenten en de recensenten kinderen aan het woord komen. Op die manier kan de student zich beter inleven in de belevingswereld van het kind. Over het algemeen moet het nieuwe college aansluiten op de eerdere colleges uit de Mediasmarties academie, maar dan vooral qua vormgeving. Inhoudelijk moet het ook aansluiten, maar dan met meer informatie over leeftijdsgeschiktheid en op een meer volwassen toon.

48 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer 48 9 Conclusie Dit hoofdstuk bevat de conclusie van de desk- en fieldresearch. Er wordt antwoord gegeven op de vraag die gedurende dit onderzoek centraal stond: Hoe kan Mediasmarties een college met de theorie over het recenseren van kinderboeken creëren dat inhoudelijk en qua vormgeving aansluit op de zes bestaande colleges in de Mediasmarties academie? Een college met de theorie over het recenseren van kinderboeken is volgens de drie experts zeker van belang, omdat het de kwaliteit van de recensies zal verhogen. Het nieuwe college zal daarbij aan een aantal eisen moeten voldoen. De Mediasmarties academie bestaat uit de zes colleges, waarvan drie gespecialiseerde colleges, en het kenniscentrum. (zie 3.2) De academie heeft een aantal leerdoelen en competenties (zie 6.3). Het nieuwe college over kinderboeken moet ook voldoen aan deze leerdoelen en competenties. Uit de interviews met de experts, het panelgesprek met de studenten, het interview met recensent Arnoud Arps en de vragenlijsten blijkt dat het nieuwe college inhoudelijk en qua vormgeving moet aansluiten op de bestaande gespecialiseerde colleges in de academie. Inhoudelijk moet het aansluiten, maar volgens de recensenten met meer informatie over leeftijdsgeschiktheid en op een meer volwassen toon. Verdere informatie die volgens de studenten, recensenten en de experts zeker terug moet komen in het college zijn: De soorten boeken (prentenboeken, voelboekjes, leesboekjes) en bij welke leeftijd het soort boek past. De genres van kinderboeken en welke genres passen bij de verschillende leeftijden. Illustraties met betrekking tot leeftijdsgeschiktheid. Belevingswereld van kinderen ten opzichte van boeken. Ontwikkeling van kinderen op het gebied van (voor)lezen. De belevingswereld van kinderen ten opzichte van kinderboeken is volgens iedereen het leukste als kinderen zelf aan het woord komen in het college. De kinderen geven antwoord op vragen als: Wat is je favoriete boek?, Wat vind je leuk aan lezen?, en Hoe lang lees je?. Informatie over het AVI-niveau en humor moet volgens Nienke Hippe meer aandacht krijgen in een recensie. Deze twee onderwerpen hebben veel mondelinge toelichting en voorbeelden nodig en zijn volgens Nadja Vromen daarom niet geschikt voor in een college. Een oplossing hiervoor is om een apart bestand te creëren en dat te plaatsen in het kenniscentrum van de academie. Het probleem met het herkennen van het AVI-niveau kwam ook naar voren bij één van de boekenrecensenten, Robin de Vries. Hij vond het erg moeilijk om het niveau van een kinderboek in te schatten. Graag ziet hij meer informatie over het AVI-niveau terug in de academie. Om te zorgen dat een college leuk is om naar te kijken wordt bij het nieuwe college de sandwich-formule toegepast. Het is de afwisseling van voice-over, tekst in beeld, droge

49 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer 49 informatie, leuke informatie en grappige fragmenten. Leuke informatie dat terug moet komen in het college: Inspiratie van een bekende schrijver/schrijfster. Een illustrator aan het werk zien, zodat je ziet hoe een illustratie ontstaat. Kinderen aan het woord laten, zodat de (aankomend) recensent zich meer kan inleven in de belevingswereld van kinderen. Een vergelijking maken met andere media om aan te tonen dat boeken nog steeds een belangrijk medium is. Samengevat moet in het nieuwe college met de theorie over het recenseren van kinderboeken afgewisseld worden tussen droge informatie en leuke informatie. Het college moet meer informatie bevatten over leeftijdsgeschiktheid dan voorgaande gespecialiseerde colleges. Daarnaast moet het op een meer volwassen toon worden overgebracht naar de kijker. Uitleg over het AVI-niveau en de humor in kinderboeken heeft veel mondelinge toelichtingen en voorbeelden nodig. Een oplossing is om deze twee onderwerpen via twee aparte bestanden aan te bieden via het kenniscentrum van de academie.

50 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer Aanbevelingen College kinderboeken In mei 2012 is Mediasmarties gestart met het recenseren van kinderboeken. In de Mediasmarties academie worden studenten opgeleid tot volwaardige recensenten door middel van zes verschillende colleges. Een college over kinderboeken ontbreekt in de academie. Naar mijn inziens zal het toevoegen van het college aan de academie de kwaliteit van boekrecensies verhogen. Door het college leert de (aankomend) recensent meer over kinderboeken en de belevingswereld van kinderen omtrent boeken. Het college over kinderboeken moet inhoudelijk en qua vormgeving aansluiten op de bestaande college uit de academie. De recensenten weten hierdoor wat zij kunnen verwachten van het college. Inhoudelijk moet het college meer informatie bevatten over de leeftijdsgeschiktheid van het product. De belangrijkste aspecten van de leeftijdsgeschiktheid van een kinderboek zijn de soorten boeken, de genres, de illustraties en het taalniveau. Deze onderwerpen zijn daarom terug te zien in het nieuwe college. In het college moet de sandwich-formule worden toegepast. Deze formule zorgt er voor dat de aandacht van de kijker wordt vastgehouden. Daarom moet er naast de informatie over de leeftijdsgeschiktheid van kinderboeken ook leuke informatie worden toegevoegd. De leuke informatie dat moet terugkomen in het college is ten eerste de inspiratie van een schrijver. Ten tweede willen de recensenten graag een illustrator aan het werk zien. Kinderen moeten in het college aan het woord komen, zodat de kijker zich meer kan inleven in de belevingswereld van kinderen. Als laatste moet ik het college duidelijk worden dat boeken nog steeds een belangrijk medium is. Voor Mediasmarties heb ik een volledig script en storyboard gemaakt. Alle bovenstaande punten zijn hierin verwerkt. Mediasmarties kan met de handleiding in samenwerking met JVtv het college ontwikkelen. In de handleiding komen alle bovenstaande punten naar voren. De volledige opzet van het college is te zien in de bijgevoegde handleiding: videocollege kinderboeken. Nieuwe informatie kenniscentrum Twee belangrijke punten bij het recenseren van kinderboeken zijn ten eerste de humor en het AVI-niveau. Deze twee onderwerpen zijn te lastig om mondeling toe te lichten in een videocollege, omdat het te veel uitleg nodig heeft. Om te zorgen dat de recensenten wel tot die informatie kunnen beschikken raad ik Mediasmarties aan om twee bestanden toe te voegen met informatie over deze onderwerpen. De bestanden kunnen dan geplaatst worden in het kenniscentrum van de Mediasmarties academie. In het eerste bestand moet het AVIniveau worden toegelicht. Ten eerste door de kenmerken van de AVI-niveaus op een rijtje te zetten. Ten tweede om de AVI-niveaus met voorbeelden weer te geven. Op die manier zien

51 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer 51 de recensenten in één oogopslag de verschillen in de AVI-niveaus. In het tweede bestand worden de verschillende soorten taalhumor besproken. Daarbij worden ook voorbeelden gegeven, zodat het herkenbaar wordt voor de recensenten. Als laatste kan ik Mediasmarties aanbevelen om meer informatieve stukken toe te voegen aan het kenniscentrum. Informatie omtrent het recenseren van verschillende media. De media verschuiven constant en de recensenten moeten daarin meegaan. Zo zie je bijvoorbeeld dat de kinderboeken verschuiven naar digitale boeken. Bij het recenseren van digitale boeken komen andere dingen kijken dan bij gewone kinderboeken. Als de recensenten hierover informatie hebben kunnen zijn ook over de digitale kinderboeken goede recensies schrijven.

52 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer Evaluatie en verantwoording In de evaluatie wordt beschreven wat er wel en niet goed ging tijdens het onderzoeksproces. Na de evaluatie worden er eventuele mogelijkheden voor een vervolgonderzoek behandeld Evaluatie Ik begon met veel plezier aan dit onderzoek, omdat ik tijdens mijn stageperiode bij Mediasmarties graag kinderboeken recenseerde. Een college ontwikkelen voor de recensenten vond ik daarom erg leuk. Er is veel informatie beschikbaar op het internet, in boeken, in tijdschriften dat ik daardoor af en toe het spoor bijster was. Het selecteren van de juiste informatie vond ik in het begin nogal lastig, maar uiteindelijk werd het voor mij steeds makkelijker om de bruikbare informatie te selecteren. De interviews met de experts waren makkelijk te regelen en heb ik ook snel uitgevoerd. Ook het panelgesprek met de studenten was redelijk snel georganiseerd. Het organiseren van het panelgesprek met de recensenten was helaas een ander verhaal. Ik was al vroeg begonnen met het benaderen van de recensenten. Echter in week 10 had ik nog steeds geen panelgesprek georganiseerd. Er zijn maar weinig boekrecensenten (zie ) en die wilde ik het liefst bij het panelgesprek hebben. Om het makkelijker te maken benaderde ik ook recensenten die nog geen ervaring hebben met het recenseren van boeken. Een ander probleem was dat de recensenten verspreidt over het gehele land wonen. Hierdoor is het lastiger om de recensenten op een centrale plek bij elkaar te krijgen. De recensenten hadden het er niet voor over om zo ver te reizen. Om de recensenten tegemoet te komen bedacht ik om een video conference te houden. Daardoor konden zij vanuit huis meewerken. Ook hiervoor kreeg ik geen medewerking. De reacties die ik kreeg waren vooral dat de recensenten het te druk hadden. In totaal heb ik alle recensenten van Mediasmarties benaderd die tot december 2012 regelmatig recenseerde voor Mediasmarties. In overleg met Marilou Keller was besloten om de recensenten te benaderen voor een individueel interview of voor het invullen van een vragenlijst. Uiteindelijk heb ik vier van de vijf boekrecensenten bereid gevonden om de vragenlijst in te vullen. Een andere recensent, Arnoud Arps, wilde meewerken aan het interview. Naast de vier boekrecensenten heb ik nog twee ingevulde vragenlijsten ontvangen van recensenten die regelmatig voor Mediasmarties hebben gerecenseerd Validiteit en generaliseerbaarheid van het onderzoek In mijn onderzoeksopzet had ik beschreven om de experts te interviewen en twee panelgesprekken te organiseren. Eén gesprek met studenten en één met de recensenten. Tijdens het gehele onderzoeksproces heb ik mij objectief opgesteld. Daarbij heb ik de

53 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer 53 experts, studenten en recensenten zelf aan het woord gelaten. Ik stelde vooral veel open vragen zodat de mening van de onderzoeksdoelgroep centraal stond. Gezien de lastige organisatie van het panelgesprek met de recensenten en tijdgebrek heb ik dit panelgesprek uiteindelijk niet gehouden. Door middel van vragenlijsten en een interview heb ik wel de mening gekregen van zes recensenten van Mediasmarties. Uit de resultaten van de interviews met de experts, het panelgesprek met de studenten, het interview met recensent Arnoud Arps en de vijf ingevulde vragenlijsten bleek wel dat de resultaten vaak overeenkwamen. Graag had ik meer recensenten persoonlijke geïnterviewd of meer vragenlijsten retour gekregen. Maar dat ik minder resultaten heb van de recensenten hoeft niet direct te betekenen dat de resultaten niet meer bruikbaar zijn. Volgens Verhoeven is generaliseerbaarheid van de resultaten naar je populatie bij kwalitatief onderzoek geen hoofddoel. Van inhoudelijke generaliseerbaarheid is wel sprake. Aan het eind van mijn onderzoeksproces kwam er namelijk weinig tot geen nieuwe informatie meer bij. Met de resultaten uit de verschillende soorten fieldresearch was de onderzoeksvraag voor dit onderzoek goed te beantwoorden. (Verhoeven, N., 2007) 11.3 Mogelijkheid voor vervolgonderzoek Tijdens het interview met recensent Arnoud Arps kwam goed zijn mening naar voren over de Mediasmarties academie. De colleges in de academie zijn inmiddels al drie jaar geleden gerealiseerd en ondertussen is de doelgroep van Mediasmarties wel iets verschoven. Het zijn namelijk niet alleen maar PABO-studenten. In het interview met Arnoud kwam onder andere naar voren dat hij een stap mist tussen de colleges/kenniscentrum en het echte recenseren. Ook recensent Roy Venderbosch zou graag meer bij willen leren in de academie. Een onderzoek naar de academie van Mediasmarties lijkt mij erg zinvol. Op deze manier kunnen de recensenten hun mening geven over de academie. Mediasmarties kan de academie op deze punten verbeteren, zodat de recensenten met meer plezier meer leren in de academie.

54 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer 54 Literatuurlijst ACCM. (z.j. a). About us. Geraadpleegd op: dinsdag 27 november 2012, van: ACCM. (z.j. b). Classifications. Geraadpleegd op: dinsdag 27 november 2012, van: Bibliotheek op school. (z.j.). Over de bibliotheek op school. Geraadpleegd op donderdag 13 december 2012, van: BoekStart. (z.j.). Over BoekStart. Geraadpleegd op donderdag 13 december 2012, van: Buckler, T. (2012). The Importance of Reading Aloud to Children. Geraadpleegd op maandag 17 december 2012, van: Clavis. (z.j.). Boeken. Geraadpleegd op: vrijdag 4 januari 2013, van: Cloïn, M., Kamphuis, C., Schols, M., Tiessen-Raaphorst, A. & Verbeek, D. (2011). Nederland in een dag. Tijdsbesteding in Nederland vergeleken met die in vijftien Europese landen. Sociaal en Cultureel Planbureau, Den Haag. Coillie, J. van. (2007). Leesbeesten en boekenfeesten; hoe werken (met) kinder- en jeugdboeken?. Den Haag: Biblion. Common Sense Media. (z.j. a). About us. Geraadpleegd op: dinsdag 27 november 2012, van: Common Sense Media. (z.j. b). Behind the common sense Media rating system. Geraadpleegd op: dinsdag 27 november 2012, van: Duursma, E. (2011). Voorlezen in gezinnen in Nederland. Stichting Lezen, Amsterdam. Flimmo. (z.j.). Über Flimmo. Geraadpleegd op: dinsdag 27 november 2012, van: Frankwatching. (17 februari 2012). Social media in het basisonderwijs: spanningsveld met interne weerstrand. Geraadpleegd op: donderdag 24 januari 2013, van: Hippe, N. (nhippe@xs4all.nl, 6 november 2012.). Re: Vraag voor scriptie. Kijk-goed.nl. (z.j.). Geraadpleegd op: maandag 26 november 2012, van: Kijkwijzer. (z.j.). Kijkwijzer uitgelegd. Geraadpleegd op: maandag 26 november 2012, van: Lakeman, P. (10 oktober 2010). Beschrijving van de leerstijlen van Kolb. Geraadpleegd op: woensdag 10 april 2013, van: Leesmonitor.nu. (z.j.). Digitale prentenboeken. Geraadpleegd op vrijdag 4 januari 2013, van:

55 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer 55 Leesplein. (z.j.). Boeken op leesniveau. Geraadpleegd op vrijdag 2 november 2012, van: Marktonderzoek. (z.j.). Kwalitatieve onderzoeksmethoden / kwalitatief marktonderzoek. Geraadpleegd op: woensdag 28 november 2012, van: ve_onderzoeksmethoden.aspx Maso, I., Smalig, A. (2004). Kwalitatief onderzoek: praktijk en theorie. Den Haag: Boom Lemma Uitgevers. Media Awareness Network. (z.j.). What We Do. Geraadpleegd op: dinsdag 27 november 2012, van: Mediaopvoeding.nl. (z.j.). Geraadpleegd op: maandag 26 november 2012, van: Mediasmarties college het Medialandschap. (z.j.). [online videoclip]. Geraadpleegd op: woensdag 27 februari 2013, van: Mediasmarties. (z.j. a). Mediasmarties, advies over kindermedia. [folder]. Mediasmarties. Mediasmarties. (z.j. b). Wat is Mediasmarties?. Geraadpleegd op: woensdag 19 december 2012, van: Mediasmarties. (z.j. c). Hoe werkt het? Geraadpleegd op: woensdag 19 december 2012, van: Mediasmarties. (z.j. d). Schema boeken. Geraadpleegd op woensdag 19 december 2012, van: Mediasmarties. (z.j. e). Toelichting vragenlijst boeken. _en_jeugdboeken_v1.pdf Mediasmarties. (z.j. f). Colleges. Geraadpleegd op: maandag 7 januari 2013, van: Mediasmarties (2012). In een land hier ver vandaan Geraadpleegd op: donderdag 29 november 2012, van: Metro. (2013). Onderwijstrends 2013: docent 2.0 blogt en twittert er op los. Metro, 22 januari 2013, p Mol, S. (2010). To Read or Not to Read. [proefschrift]. Leiden: Leiden University. Nederlands Uitgeversbond. (z.j.). Ledenlijst Kinderboekenuitgevers. Geraadpleegd op: vrijdag 4 januari 2013, van: Notten, N. (2012). Over ouders en leesopvoeding. [proefschrift]. Stichting Lezen. Peek & Fotergrill. (2009). Using focus groups: lessons from studying daycare centers, 9/11, and Hurricane Katrina Qualitative Research vol. 9 (1) p Onderzoek Amsterdam: Hogeschool van Amsterdam. PEGI. (z.j.). Over PEGI. Geraadpleegd op: dinsdag 27 november 2012, van:

56 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer 56 Peters, S. & Witte, E. (juli 2011). Boekenbranche; consumentenonderzoek naar lees-, leen- en aankoopgedrag van boeken. Stichting Marktonderzoek Boekenvak/Intomart GFK. Read2Me!. (z.j.). Read2me! Wedstrijd. Geraadpleegd op donderdag 13 december 2012, van: Smeets, D. & Bus, A.G. (september 200). Voorleesroutines: Vervangbaar door Computerroutines?. [rapport]. Universiteit Leiden. Spot. (2010). Alles over tijd, tijdbestedingsonderzoek Geraadpleegd op woensdag 19 december 2012, van: Stichting Lezen. (z.j.). De Nationale Voorleeswedstrijd. Geraadpleegd op donderdag 13 december 2012, van: Stichting lezen. (2012a). Leesmonitor.nu, het magazine. Amsterdam: Stichting Lezen. Stichting Lezen. (2012b). Wie zijn de lezers?. Leesmonitor.nu, het magazine. 8 november 2012, p Stichting Lezen. (2012c). Waarom doet lezen ertoe?. Leesmonitor.nu, het magazine. 8 november 2012, p Stichting Lezen. (2012d). De leesomgeving. Leesmonitor.nu, het magazine. 8 november 2012, p Stichting Lezen. (2012e). Hoe voeren we de interventies uit?. Leesmonitor.nu, het magazine. 8 november 2012, p Stichting Mijn Kind Online. (z.j.). Over Mijn Kind Online. Geraadpleegd op: maandag 26 november 2012, van: Stichting Mijn Kind Online & Mediawijzer. (2012). Iene miene media. [rapport]. Summer, A. (9 mei 2012). The 10 biggest trends in online education right now. Geraadpleegd op: donderdag 24 januari 2013, van: biggest-trends-in-online-education-right-now/ Tegels, J., Egges-Huijsmans, B. & Jepma, Y. (oktober 2011). Mediagebruik en wijsheid onder jeugd en jongeren. [rapport]. ProBiblio. Trajectum. (23 september 2008). Studenten willen colleges graag online. Geraadpleegd op: donderdag 24 januari 2013, van: Uitgeverij Stam. (z.j.). In 7 stappen naar het nieuwe AVI-niveau in uw schoolbibliotheek. Geraadpleegd op: dinsdag 15 januari 2013, van: Veilig Gamen. (z.j.). Over Veilig Gamen. Geraadpleegd op: dinsdag 27 november 2012, van: Verhoeven, N. (2007). Wat is onderzoek?. Den Haag: Boom Onderwijs. Wit, A. de. (2012). Leesniveaus op Mediasmarties.nl. [scriptie]. Hogeschool van Amsterdam.

57 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer 57 Bijlage Bijlage I Deelvragen 1. Mediasmarties Hoe is Mediasmarties ontstaan? Wie zijn de concurrenten van Mediasmarties (nationaal en internationaal)? Wat zijn de sterke en zwakke punten van de concurrenten van Mediasmarties? Wat is de Mediasmarties academie? Wie recenseren de kindermedia? Waaruit bestaat een recensie? 2. Lees- en taalontwikkeling van het kind Wat is het leesgedrag van kinderen van 0 tot 12 jaar? Wat is het mediagebruik van kinderen van 0 tot 12 jaar? Hoe verloopt de leesontwikkeling van kinderen van 0 tot 12 jaar? Wat is het belang van (voor)lezen? Vanaf wanneer gaan kinderen zelf lezen? Wat zijn de verschillende leesniveaus? Welke leesbevorderingsactiviteiten zijn er? 3. Kinderboeken Wat voor soort kinderboeken zijn er? Welke genres zijn er? Welke verschillende illustraties worden er gebruikt in kinderboeken? Welke verschillende taalhumor wordt gebruikt in kinderboeken en voor welke leeftijd is dit geschikt? Welke functies hebben kinderboeken? Welke kinderboeken uitgeverijen zijn er? 4. Colleges Wat zijn de trends op het gebied van een online college? Hoe kan het college over het recenseren van kinderboeken aansluiten op deze trends? Hoe zien de bestaande colleges qua inhoud in de Mediasmarties academie er uit? Hoe zien de bestaande colleges qua vormgeving in de Mediasmarties academie er uit? Wat zijn de leerdoelen en competenties van de colleges in de Mediasmarties academie? Aan welke leerdoelen en competenties moet het college over kinderboeken voldoen? 5. Interviews Welke informatie over het kinderboekenlandschap moet in het eindproduct naar voren komen en waarom? Op welke manier moet de informatie worden overgebracht, zodat de studenten/recensenten er van leren? Hoe moet het eindproduct worden vormgegeven en waarom?

58 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer Panelgesprekken Wat willen de recensenten graag leren over kinderboeken? Tegen welke problemen lopen de recensenten aan (die al kinderboeken recenseren) met het recenseren van kinderboeken zonder een college over kinderboeken te hebben gevolgd? Welke informatie over kinderboeken en het recenseren moet volgens hen in het college? Wat zou in het college van kinderboeken visueel extra benadrukt moeten worden zodat de recensenten een goed leeftijdsadvies kunnen geven? Bijlage II Opzet interview Nienke Hippe, Ilona Jens, en Nadja Vromen Interview Nienke Hippe Waarom is het volgens u zinvol om een college over kinderboeken te realiseren? Is het belangrijker dat de recensenten achtergrondinformatie krijgen over de kinderboekenwereld of juist meer richtlijnen krijgen m.b.t. het schrijven van een leeftijdsadvies? Welke achtergrondinformatie zouden recensenten volgens u moeten hebben over kinderboeken? Wat is belangrijk om op te letten bij het selecteren van de achtergrondinformatie? Voor Mediasmarties heeft u de vragenlijst voor het recenseren van kinderboeken opgesteld en heeft u in de eerste periode de recensies die geschreven zijn door de recensenten nagekeken. Wat zijn de punten volgens u waar in recensies meer aandacht aan kan worden gegeven? Op welke manier (qua tekst en vormgeving) zou u aan deze punten aandacht geven in het college? Welke informatie over kinderboeken zou volgens jou visueel extra aandacht moeten krijgen? Op welke manier zou u aan deze punten aandacht geven in het college? In een kort voorgesprek met één van de recensenten werd al aangegeven dat het herkennen van het AVI-niveau voor hem lastig was. Voor de recensenten is het wel belangrijk om dit te herkennen m.b.t. tot het geven van een geschikt leeftijdsadvies. Op welke manier zou hier aandacht aan moeten worden gegeven? Interview Ilona Jens, JVtv Waarom is het volgens u zinvol om een college over kinderboeken te realiseren? Jullie hebben de eerdere colleges (dan heb ik het nu over de gespecialiseerde colleges) van Mediasmarties geproduceerd. Hoe zijn deze huidige colleges tot stand gekomen qua inhoud en vormgeving? Wat waren de criteria omtrent de inhoud van het college? Wat is belangrijk om op te letten bij het selecteren van informatie? Waarom is er besloten om kinderen aan het woord te laten in elk college?

59 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer 59 Hoe verloopt het proces van tekst naar vormgeving? Hoe bepaal je in welke volgorde het gezet moet worden? Waarom is er destijds gekozen voor deze vormgeving? Waar haalt u het beeldmateriaal vandaan? Op welke manier moet je de het college inhoudelijk en qua vormgeving maken zodat studenten er van leren? Interview Nadja Vromen, I-learnit Wat zijn volgens u de voordelen van een e-learningmodule? Waar moet ik op letten bij het ontwikkelen van zo n college? Waar begin je met het ontwikkelen van een e-learning module? Mensen hebben allemaal een persoonlijke leerstijl. Hoe kan je zorgen dat een college aansluit op de verschillende leerstijlen? Waar moet je op letten bij het selecteren van de inhoud? Hoe kan je een tekst goed schrijven, zodat het bruikbaar is in een college? Op welke manier moet de inhoud (tekst) worden weergegeven zodat de recensenten er het meest van leren? Moet dat alleen als voice-over of moet het bijvoorbeeld ook in beeld worden gebracht met woorden? Op welke manier moet het college worden vormgegeven zodat de recensenten er het meest van leren? Heeft u nog eventuele tips of aanmerkingen waar ik wat aan kan hebben tijdens het ontwikkelen van het college? Bijlage III Opzet panelgesprekken Panelgesprek recensenten Introductie van het onderwerp Recensenten Wat is je naam? Wat is je leeftijd? Hoe lang recenseer je al voor Mediasmarties? En waarom? Geef aan voor welke media je recensies schrijft. College In de academie hebben jullie al eerder de colleges gevolgd. Wat vinden jullie van de colleges, qua inhoud en vormgeving? Wat vonden jullie er goed/slecht aan? Vinden jullie op dit moment de Mediasmarties academie leerzaam en duidelijk? Hoe willen jullie dat het college over kinderboeken er uit komt te zien? Waar moeten we volgens jullie rekening mee houden? Aan welke eisen moet het college voldoen, zodat jullie er met plezier naar kijken?

60 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer 60 Welke valkuilen moeten we vermijden? Welke informatie zouden jullie willen krijgen over de wereld van kinderboeken? En waarom? Is het voor jullie belangrijk dat er wordt afgewisseld tussen informatie en leuke beelden? Wat voor leuke informatie zouden jullie willen krijgen over kinderboeken? Recenseren Voor degene die al kinderboeken recenseren: tegen welke problemen loop je op dit moment aan? Op welke manier zouden jullie deze informatie aangereikt willen krijgen? Voor degene die nog geen kinderboeken recenseren: wat is volgens jullie het verschil tussen de andere media recenseren en het recenseren van boeken? Waar moet je op letten? Panelgesprek studenten Korte introductie over het onderwerp Studenten Wat is je naam? Wat is je leeftijd? Welke opleiding volg je? Online leren Het is tegenwoordig een trend, ook in het onderwijs, om leerstof online aan te bieden aan studenten. Wat vinden jullie hier van? Wat zijn volgens jullie de voordelen / nadalen van online leren? Hebben jullie wel eens modules online gevolgd? Waarom heb je deze modules gevolgd? Wat vond je er goed aan en wat niet? Hoe lang duurde het volgen van deze module? Extra uitleg over de academie + fragment college uit de Mediasmarties academie Colleges Jullie hebben nu een beeld gekregen van een college uit de Mediasmarties academie. Wat vonden jullie van de inhoud/vormgeving? Wat vond je er goed aan en wat vond je er slecht aan? Uitleg over het nieuwe college kinderboeken Inhoud en vormgeving college kinderboeken Waar moeten we volgens jullie rekening mee houden?

61 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer 61 Aan welke eisen moet het college voldoen, zodat jullie er met plezier naar kijken? Welke valkuilen moeten we vermijden? Waar denken jullie aan bij het recenseren van kinderboeken? Welke informatie zouden jullie leuk vinden om te zien over de wereld van kinderboeken? Als we met dit alles rekening houden. Is het volgens jullie dan interessant genoeg voor studenten om recensent bij Mediasmarties te worden? Waarom wel/niet? Bijlage IV Uitgeschreven interviews, panelgesprek en vragenlijsten Interview Nienke Hippe Datum: donderdag 31 januari 2013 om 16:30 uur Locatie: Utrecht Kan je mij uitleggen waarom het volgens jou zinvol is om een college over kinderboeken te realiseren? Nienke: Ten eerste zijn er voor alle andere categorieën van Mediasmarties ook een college, dus voor de boeken is het ook belangrijk dat er een college ontwikkeld wordt. En daarnaast denk ik dat mensen leren op verschillende manieren, nemen op verschillende manieren informatie tot zich. De één is meer beeldend ingesteld, leert makkelijker door naar beelden te kijken of teksten toegesproken te krijgen. Een ander leert meer door een stuk tekst tot zich te nemen. Dus als je zo optimaal mogelijk leereffect wil bereiken dan is denk ik een beeldpresentatie belangrijk. Daarnaast is Mediasmarties een organisatie die op beelden ingesteld is. Het is een site, dat is al beeldend. En andere onderdelen zijn video s, games, apps, televisieprogramma s, films, alles is beeldend. Dus ja, beelden horen bij Mediasmarties. Wat je tegenwoordig ook wel hoort is dat mensen steeds meer ingesteld is op beelden. De nieuwe generatie, dus ik denk ook steeds meer de jongere recensenten, zijn opgegroeid met beeldmateriaal. Dus het past ook meer bij deze tijd en bij deze generatie die er mee aan de slag gaat. En misschien dat iemand van een oudere generatie zegt ik heb voldoende aan de vragenlijst. Is het belangrijk dat de recensenten puur achtergrondinformatie krijgen over de kinderboekenwereld, dus denk aan informatie over de uitgeverijen en hoeveel procent van de kinderen lezen en wat ze er van vinden, of is het ook belangrijk dat ze in het college richtlijnen krijgen met betrekking tot het geven van een leeftijdsadvies? Nienke: Ik denk dat het een combinatie moet worden van beiden. Je kan natuurlijk niet alles in er in verwerken, je moet goed selecteren. Kijk bijvoorbeeld ook goed naar de andere colleges. Hoe die zijn opgebouwd. Ik denk dat dat wel een belangrijke richtlijn is. Zodat de recensenten ook weten wat ze kunnen verwachten bij een gespecialiseerd college. In de

62 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer 62 andere colleges van websites, apps, en films zie je ook een mengeling. De genres komen bijvoorbeeld aan bod, en dat heeft invloed op het leeftijdadvies. Maar je ziet dat het bij boeken wat dieper gaat dan bij televisie. Voor Mediasmarties heb jij de vragenlijst voor het recenseren van kinderboeken opgesteld en heb jij in de eerste periode de recensies die geschreven zijn door de recensenten nagekeken. Wat zijn de punten volgens jou waar in de recensies meer aandacht aan kan worden gegeven? Nienke: Ik heb er in het begin veel nagekeken, klopt, en ik heb er zelf ook heel veel geschreven. De meeste waren toch wel al heel goed geschreven. Maar wat viel me op? Ja misschien wel in algemene zin dat in een boek de symboliek van de titel, in relatie met het boek. Heel veel staat in verband met elkaar. Dus ik denk dat het voor de recensenten toch een slagje verder is om te recenseren. Ze moeten niet alleen kijken naar het verhaal, en dat samen te vatten, en op basis daarvan te zeggen dit verhaal past bij deze leeftijd om deze en deze reden. Maar dat er veel meer verschillende elementen in een boek zitten die mede bepalen voor welke groep het aantrekkelijk is. Het is dus belangrijk dat de recensenten kijken naar het complete plaatje? Nienke: Ja en ook als ik bijvoorbeeld denk aan de boekjes van de Efteling, waarbij de plaatjes niet matchte bij de tekst. Bij boeken tref je vaker dat je in dubio komt tussen verschillende leeftijdsadviezen. Dat komt dan door de illustraties en tekst. In verhouding is de tekst misschien moeilijker dan de illustraties die erbij staan of de illustraties zijn van een hoger niveau dan de tekst. Je moet meer afwegen bij het recenseren van boeken, en wat ik vooral zelf lastig vond bij het recenseren, is om te bepalen wat nou het zwaarst weegt. Zoals de Wereldatlas die ik heb gerecenseerd. Het was een hele visuele atlas met beperkte tekst, maar tegelijkertijd bedenk je dan dat kinderen pas vanaf een bepaalde leeftijd een beeld vormen van de wereld en hoe ver landen zijn. Zolang de kinderen nog in de magische fase zitten en in Sinterklaas geloven, zoals dat Pieten kunnen lopen op het dak en Sinterklaas in Spanje woont, dan begrijpen ze zo n wereldatlas nog niet. Komt dat dan omdat hun interesse daar nog niet ligt? Nienke: Ja inderdaad. Je moet het bij ieder boek opnieuw afwegen. Wat weegt zwaarder, de tekst of juist de illustraties. Want zoals bij de Wereldatlas is het vooral visueel ingesteld en dat heeft dan de grootste rol. Het speelt natuurlijk ook mee dat het boek an sich ook weer ergens de focus legt. Het is of een prentenboek, of een boek met korte verhaaltjes, soms zijn het voorleesverhalen. Dan is het dus een voorleesverhaal en dan is het geschikt voor een ouder om voor te lezen, je

63 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer 63 hoeft er niet zelf voor te kunnen lezen. Maar het is dan wel weer voor kleine kinderen geschreven. Welke informatie over kinderboeken zou volgens jou visueel extra aandacht moeten krijgen in het college? Zoals de illustraties, aangezien het nu puur als tekst in de academie staat. Nienke: Ik zal vooral illustraties gebruiken in het college om te laten zien wat voor verschillende illustraties er zijn. Het is niet echt mijn expertise, maar je hebt wel te maken met de dikke lijnen, en de schetsen en daar hoort weer een bepaald leeftijdsadvies bij. Op papier kan je het niet goed vertellen, je moet het echt zien voordat je het begrijpt. Wat mij heel leuk zal lijken is om te zien hoe zo n illustrator aan de gang gaat. Dat je ziet hoe een plaatje ontstaat. Hoe hij met houtskool iets maakt, of met pastel, of potloden, of verf. Als je het iemand ziet doen dan begrijp je het resultaat ook. Welke achtergrondinformatie zouden recensenten volgens jou moeten hebben over kinderboeken? Nienke: Ten eerst zijn dat natuurlijk de genres en de leeftijden die daarbij passen. Dat je weet tijdens het recenseren welke interesses passen bij welke leeftijd. Als je kijkt naar wat weegt zwaar, is dat natuurlijk wel het belangrijkste. Want bij kinderen die nog niet kunnen lezen, maar nog heel klein zijn spreken die voelboekjes ze bijvoorbeeld aan. Je wilt bij ouders een beetje voorkomen dat ze te snel met verkeerde producten in aanmerking komen en door deze informatie toe te passen in een recensie kunnen ouders een weloverwogen beslissing maken. Zodat ze niet kinderen iets geven waar ze qua interessegebied nog niet aan toe zijn. Ja, dus dat in de recensie echt naar voren komt dat het boek bij een bepaalde leeftijd past. In het college zal dan moeten komen van op deze leeftijd vinden de kinderen dit leuk, en op deze leeftijd spreekt dit hen meer aan zodat het in de recensie verantwoord kan worden. Nienke: Ja, ja inderdaad. En het zou natuurlijk ook leuk zijn om kinderen zelf aan het woord te laten. Nienke: Mijn oudste die is negen een die was eerst echt fan van Dolfje Weerwolfje, maar leest nu de griezelbus. En dan zegt hij dat Dolfje nu helemaal niet cool meer is, op een toon van hoe heb ik het leuk kunnen vinden. En dan zie je toch terug dat het aansluit bij de leeftijden die in het schema naar voren komen. Een soort van bevestiging. Maar je ziet dan toch ook wel weer een soort afwijking. Hij is bijvoorbeeld helemaal gek van het boek: Het leven van een loser. En hij niet alleen, maar ook de jongens uit zijn klas, terwijl het gaat over een jongen uit de brugklas. Als ik nou dat boek had moeten recenseren, had ik dan gezegd vanaf 9 jaar? Het sluit natuurlijk niet echt aan op de belevingswereld, maar dan wel weer de humor. Dan kom je dus weer terug op het lastige van boeken recenseren. Want waarom

64 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer 64 vind een kind van 9 jaar het boek Het leven van een loser wel heel leuk, terwijl het niet aansluit op de belevingswereld? De grapjes kunnen ze wel heel goed volgen, dat spreekt ze erg aan. Qua beleving skippen ze het onderwerp de brugklas gewoon een beetje. De humor in de boeken, komt niet erg naar voren in de recensies die nu zijn geschreven. Maar daarbij is de leeftijd natuurlijk wel heel belangrijk om te bepalen of een kind het begrijpt. Zou ook aan dit onderwerp meer aandacht moeten worden gegeven? Nienke: Ja, want blijkbaar is de humor in Het leven van een loser begrijpelijk, terwijl je ook humor kan hebben die ze helemaal niet snappen. Misschien is dat wel voor het college, dat er in de recensie toch meer verdieping moet komen. Dat ook de humor belangrijk is en de illustraties. Maar dat je ook kan zeggen dat het eigenlijk geschikt is voor meerdere leeftijden, omdat je met verschillende aspecten te maken krijgt. Je geeft wel een richtlijn door één leeftijdsadvies te geven, maar dat je toch wat nuances maakt. Bijvoorbeeld dat je zegt dat het kind bepaalde delen van het boek minder goed zal begrijpen, omdat ze de humor niet snappen of de illustraties moeilijker zijn. Maar de expliciete onderwerpen hebben wel een duidelijke ondergrens, om het zo maar te zeggen. Bijvoorbeeld oorlogsverhalen met bloedige onderwerpen is het wel belangrijk dat jonge kinderen dat niet lezen. In een kort voorgesprek met een van de recensenten werd al aangegeven dat het herkennen van het AVI-niveau voor hem lastig was. Voor de recensenten is het wel belangrijk om dit te kunnen herkennen m.b.t. het geven van een leeftijdsadvies. Op welke manier zou hier aandacht aan moeten worden gegeven? Nienke: Het is nu een nieuw systeem, waardoor er op de oudere boekjes nog de oude codes staat. Voor de recensenten is het wel belangrijk dat ze dat kunnen zien, zodat ze dat in hun recensie kunnen plaatsen. Om dit terug te laten komen in het college is lastig, maar je zou bijvoorbeeld een apart bestand kunnen maken. Je zou dan van ieder niveau een aantal zinnen moeten kopiëren. Je zet er dan bij dat dit is AVI-start en dit is midden 3. Je krijgt dan alle AVI-niveaus met voorbeeldjes onder elkaar op een rij. Je ziet dan heel goed de verschillen tussen de niveaus. Het lettertype verandert, de regels komen dichterbij elkaar, het zijn zinnen met maar 3 woordjes, verschil in de leestekens. In een oogopslag zie je dan bij welk AVI-niveau het past. Zijn er verder nog punten die je graag terug zou willen zien in het college? Nienke: Het lijkt mij heel leuk om ook schrijvers aan het woord te laten. Gewoon qua achtergrondinformatie, maar het is wel leuk om te weten hoe ze aan hun inspiratie komen en hoe het tot een echt boek verandert. Interview Ilona Jens, JVtv Datum: maandag 28 januari 2013 om 11:00 uur

65 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer 65 Naam expert: Ilona Jens, manager JVtv en sinds januari 2013 manager Mediasmarties. Daarnaast was stagiair Arnoud Arps ook aanwezig bij het interview. Locatie: JVtv, Utrecht In januari is Mediasmarties overgenomen door JVtv. Waarom is het volgens jou zinvol om een college over kinderboeken te recenseren? Ilona: Toen wij gehoord hadden van Cathy (Mediasmarties) over jouw afstudeeropdracht hadden wij er wel gelijk oren naar om een college over kinderboeken te ontwikkelen. Omdat Mediasmarties ons eerder ook opdracht had gegeven om colleges te maken en de informatie zelf aanleverde, zal het nu eigenlijk hetzelfde gaan. Jij doet voor ons al het onderzoek naar de informatie en de vormgeving en dat uiteindelijk aan ons aanbiedt. Wij kunnen dan heel gemakkelijk een video maken dat in de Mediasmarties academie terecht komt. Ik zou namelijk graag zien dat in de academie de informatie in dezelfde vorm wordt aangeleverd, dus als video. En ik denk dat de recensenten met een college veel beter beginnen aan het recenseren, omdat zij gewoon in één keer een bulk informatie krijgen waar ze wat aan hebben. Een soort achtergrondinformatie stuk, want als je bijvoorbeeld iets leest dan is het toch anders. Je merkt nu gewoon, en dat merken we zelf ook met het recenseren, dat je het wel redt met alleen een schema maar dat er voor je gevoel toch iets ontbreekt. Je leest dat schema en het zegt je dan minder dan een college. Als je een college bekijkt dan zit je echt in de wereld van en dat lijkt mij ook goed om voor kinderboeken te doen. Dat je echt wordt meegenomen in de kinderboekenwereld? Ilona: Ja met voorbeelden weet je wel, het gaat dan echt leven. Dat je heb je minder met een schema lezen of teksten. Heeft het ook te maken dat je het dan minder opslaat? Ilona: Ja je moet toch steeds weer terug kijken in het schema hoe zat het ook alweer met die punten en als je het visueel maakt is mijn mening dat je het gewoon heel goed onthoudt. En zou het dan in het college een wisselwerking kunnen zijn tussen de achtergrondinformatie over de kinderboekenwereld en tot informatie over het recenseren van kinderboeken c.q. het geven van een leeftijdsadvies? Ilona: Ja wat mij betreft zou dat kunnen. Dan zou je er een combinatie van kunnen maken.

66 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer 66 Je gaf net al aan interesse te hebben in een college over kinderboeken en jullie (JVtv) graag een video willen ontwikkelen voor Mediasmarties. Hoe zou je het materiaal het liefst aangeleverd krijgen? Ilona: Ja, nu is het niet Wieteke die alles regelt maar in dit geval ben jij het dan. Mediasmarties zelf heeft nog niet het geld om een college te ontwikkelen, maar wij zullen het vanuit JVtv dan vrijwillig ontwikkelen. Het liefst willen wij van jou dan de tekst en voorbeelden van filmpjes en in welke volgorde jij het graag zou zien. Ook na wat er uit de interviews met de experts is gekomen, maar ook met de recensenten. Het wordt dan een soort van handleiding zeg maar. Hoe zijn de eerdere colleges van Mediasmarties tot stand gekomen qua inhoud en vormgeving? Ilona: Wieteke heeft ons toen de opdracht gegeven, samen met Cathy natuurlijk, om dit te maken. Ze wilde de wereld van internet, gaming, televisie, websites en dergelijke in kaart brengen. Het moest visueel zijn, en inhoudelijk kloppen. Maar daarin hebben wij samen opgetrokken. Wij hebben dus research gedaan, maar Wieteke heeft ons daarin sterk begeleidt. Zo van dit moet er wel in en dit moet er niet in. Voor de scripts werd er eerst een basis geschreven door de redacteur en vervolgens ging dat terug naar Wieteke en zij zei weer dit is te uitgebreid, dit mag wat korter of dit willen we er niet in of er moet wat meer van sus in. En daarna werden de volgende versies geschreven, dit waren soms wel 5 versies voordat we echt gingen opnemen. Dan werden de opnamedagen gepland en de kinderen en ouders geregeld, want daarvan zitten veel beelden in. Het moet natuurlijk heel beeldend zijn. Naast de inhoud wilde we echt de belevingswereld en de sfeer van de kinderen meegeven wanneer ze tv kijken of hoe geconcentreerd ze kunnen zijn als ze een game spelen. Dat wilde we ook vooral visualiseren. Toen zijn we gaan draaien en daarna gaan monteren. Dus dat was eigenlijk het gehele productieproces. Bij elke fase koppelde we terug naar Mediasmarties, Wieteke en Cathy, en daarna kwamen ze op de viewing kijken. Ze kwamen kijken hoe was de eerste versie was geworden, zodat zij weer met wat opmerkingen konden komen, zoals dit fragment vind ik te lang duren of misschien iets minder kinderen hier, dat soort zaken. Ondertussen is de grafische vormgeving ontwikkeld. Daarvoor hebben wij opdracht gegeven aan een bedrijfje in Utrecht: Metropolis film. Zij maken dan iets in opdracht van ons voorzet: maak iets wat de kinderwereld visualiseert en dan grafisch, zodat je per college direct weet waar het over gaat bijvoorbeeld televisie kijken of over gamen. Zo hebben ze specifieke plaatjes ontwikkeld en die kun je zien. Met een witte achtergrond en een tekeningetje. Dat gaat tegelijk op met de productiefase en in de montage wordt het samengevoegd. En hoelang heeft het geduurd om een college te ontwikkelen?

67 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer 67 Ilona: Nou wij deden er vier tegelijk. We hebben met twee redacteuren gewerkt, die ook camjo waren en daarnaast nog een cameraman. Ik denk dat we in totaal een maand of twee á drie er mee bezig zijn geweest. Dat is best redelijk snel, maar als je goed weet wat je kan doen dan red je het wel. Ik was wel blij dat we steeds konden sparren met Wieteke, want je moet op een gegeven moment keuzes maken. Wat doe je nou wel en wat niet. Dat was vooral lastig er aan. Ik heb nu ook al mijn literatuuronderzoek gedaan en daardoor heb ik ook heel veel informatie en het is dan belangrijk om te selecteren wat er juist wel of niet in het college naar voren moet komen. Ilona: Ja je komt er dan ook achter wat je nog méér kan vertellen en hoe ver ga je dan. Het is belangrijk om goed de doelgroep daarbij voor ogen houden. En bij ons waren dat jonge mensen die eigenlijk net van school als de PABO komen en nog helemaal niet bezig zijn met kinderen. In principe is het voor hen een onbekende wereld. Je moet het natuurlijk ook op een leuke en vlotte manier brengen en daarom hebben wij Dennis Storm voor de stem gebruikt en redelijk vlot gemonteerd. Zo blijft het aantrekkelijk, anders zitten ze tijdens het college te slapen. Dus dat was onze focus. Het zijn ook redelijk korte filmpje, ongeveer 10 á 15 minuten. Ilona: Ja de algemene is wel wat langer, maar de gespecialiseerde colleges zijn inderdaad redelijk kort. En dat is ook goed. Heb jij je ook bezig gehouden met de criteria van de inhoud? Ilona: Nee niet echt, dat is echt vanuit Wieteke en de redactie geweest. En Wieteke was daar vooral leidend in. Ik heb daar geen criteria voor vastgesteld. Het ging meer vanuit mijn eigen beroepservaring. Ik weet, na 25 jaar ervaring, er gewoon veel van en dan kan je wel uit je ervaring praten, maar niet vanuit een wetenschappelijk lijst of zo. Weet je wel iets over het proces van het selecteren van informatie? Ilona: Eigenlijk niet zo veel, ik weet wel hoe ze het hebben gedaan. Het is gewoon veel lezen, veel artikelen gelezen. En ook veel gepraat met experts. Arnoud: Ja ze hadden wel gepraat met mensen. Het was niet echt een panel, maar er zat wel een psychologe bij Peter Nikken. Ze hebben wetenschappelijke literatuuronderzoek uitgevoerd en dat uiteindelijk weer laten checken. Zo hebben ze in principe de vragenlijst gerealiseerd.

68 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer 68 Ilona: Ja maar verder lag daarvoor de verantwoordelijkheid bij Wieteke en Minke. Die fase en die criteria is niet zo bij ons (JVtv) neergelegd. Waarom zijn er in alle drie de gespecialiseerd colleges kinderen aan het woord gekomen. Was dit een belangrijk punt, of wat was de reden daar voor? Ilona: De reden voor ons was dat het gaat over kinderen en dat het hun wereld is. En ik vind dat je ze daarom ook zelf moet laten praten en niet alleen maar wetenschappers of voice-overs, maar laat ze zelf maar vertellen. En in het nieuwe college zal dit ook naar voren komen? Ilona: Ja zeker. Ik zou kinderen willen horen over boeken en waarom ze lezen leuk vinden. Ja, dat vind ik erg belangrijk. Een college moet natuurlijk opgebouwd worden. Hoe bouw je nou precies een college op? Ilona: Ik neem ze zelf altijd, of het nou een filmpje of video is, eerst mee in het verhaal dus ik begin met iets algemeens. Bijvoorbeeld in de eerdere colleges begonnen we ook met een algemene intro. En dan ga je door naar waar het over gaat of je kan bijvoorbeeld ook vertellen dit college gaat daar en daar over. En dan maak je kopjes met wat erin moet komen. Je selecteert dus eerst. Over bijvoorbeeld deze 5 thema s gaan wij het hebben. En dan ga je kijken hoeveel informatie je er over kan vinden en wat het interessants is en wat ze wel en niet moeten weten. Dit is dus een belangrijk proces, het selectieproces. Daarna ga je het schrijven, in goede duidelijke taal. Je maakt logische, korte zinnen en schrijft ze actief, niet in de verleden tijd dus alles goed actief. Dat is ook vaak een belangrijke valkuil. En dan ga je het maken. Waarom is er destijds gekozen voor deze vormgeving? Ilona: De vormgeving hebben we laten ontwikkelen en dat is speciaal voor Mediasmarties gemaakt. Wij vonden dat het wel moest passen bij Mediasmarties zelf, dat was wel een belangrijke voorwaarde. Het zit binnen de wereld, dus het moet wel hetzelfde gevoel geven. Zoals de witte achtergrond en de kleuren van Mediasmarties. Maar het hoefde niet specifiek hetzelfde zijn. Voor de academie mocht het wel een beetje eigen zijn. Dat het wat hipper was. Dat het dus echt gericht is op de studenten, en niet op kinderen? Ilona: Ja het moest iets minder gericht zijn op kinderen. Wat het Mediasmarties logo op dit moment voor mijn gevoel wel uit straalt.

69 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer 69 En waar wordt het beeldmateriaal dat in de filmpjes worden gebruikt vandaan gehaald? Ilona: Dat halen we zowel van YouTube als uit de archieven van Beeld & Geluid. Daarnaast natuurlijk de losse dingen die we zelf hebben opgenomen. Ja, wat hebben we nog meer gehad Filmmaatschappijen, distributiemaatschappijen, als je bijvoorbeeld fragmenten uit films nodig hebt. En zijn deze beeldmaterialen ook beschikbaar voor mensen zoals ik, of is dat alleen toegankelijk voor bedrijven? Ilona: Nou ja, dat weet ik eigenlijk niet. Maar ik denk dat als jij belt als student van mag ik wat fragmenten hebben dan weet ik niet of ze dat geven, geen idee. Maar er zijn wel zat leuke filmpjes over boeken. Ook die ene, Wieteke kwam daar toen mee: dat mensen kijken naar boeken zoals ouders nu kijken naar games. Dat boeken lezen slecht is voor de ontwikkeling, er gebeurt veel te weinig, er is helemaal geen visualisatie, het beweegt niet, weetje wel. Is een heel grappig filmpje. Was volgens mij van de VPRO. Dus die is heel erg leuk om te gebruiken en die is wel te vinden op internet of YouTube. Heel veel dingen kan je gewoon van YouTube halen, of Uitzending Gemist. Maar ik denk in jou geval dat het wel mag. Ja, want in principe komt het natuurlijk dan alleen terecht in de handleiding die ik maak voor Mediasmarties/JVtv en uiteindelijk wordt het natuurlijk door jullie uitgevoerd. Ilona: Ja precies. Wij vragen het dan gewoon officieel aan. Dat gebeurt nu ook bijvoorbeeld voor het NICAM. Voor die filmpjes vragen we ook alles gewoon officieel aan. Dat hoor je gewoon te doen. Ook al is het een besloten omgeving, want dat maakt ook nog wel uit. Of je het uit gaat zenden, dan zit je natuurlijk met de gebakken peren als je het niet officieel aanvraagt. Maar als het in een besloten omgeving blijft dan zeggen omroepen vaak wel dat het prima is. Hoe weet je eigenlijk dat studenten er van kunnen leren? Het moet natuurlijk wel een bepaalde uitstraling hebben, maar ze moeten het ook onthouden. Op wat voor manier kan je dat voor elkaar krijgen? Ilona: Door de sandwich-formule toe te passen. Studenten zijn namelijk net als alle mensen, gewone mensen haha. Een sandwich-formule betekent, dat heb je misschien wel eens gehoord, dat je een broodje heb: informatie iets lekkers er op informatie. Dus eigenlijk de afwisseling van informatie, beeld, en dan even niks, dan een kort fragmentje van een filmpje en dan weer voice-over en dan weer wat geks. En dat is niet anders voor studenten dan voor kinderen of volwassenen. Dat is gewoon de manier waarop je de informatie over kan brengen. Afwisseling is heel belangrijk en niet te veel erin willen proppen. Het moet wel overzichtelijk blijven. Als laatste is afbakening ook belangrijk,

70 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer 70 bijvoorbeeld met een bumpertje. We laten ook altijd bumpertjes maken met een titeltje erin, zodat je laat zien het gaat nu hier over en dat je hoofd meteen op dat thema staat. Duidelijke overgangen. Dat je weet waar je naartoe gaat praten. De studenten kan zich daar dan ook in verplaatsen. Interview Nadja Vromen, I-Learnit Datum: vrijdag 1 februari 2013 Locatie: Telefonische interview Wat zijn volgens u de voordelen van een e-learningmodule? Nadja: De voordelen van e-learning, en dan bekijk ik het ten opzicht van het klassikaal onderwijs, dat de studenten het gewoon in hun eigen tijd en op een willekeurig moment een e-learningmodule kunnen doorlopen. Het maakt het ook niet uit waar de studenten de e- learningmodule volgen. Dat kan in een bibliotheek, op school, thuis, als je maar een computer ter beschikking hebt. Als laatste reden bespaar je met e-learning natuurlijk de kosten uit van een docent en kun je digitaal toetsen. Het voordeel van het digitaal toetsten is dat de studenten ook meteen weet of je geslaagd bent of niet, bij de meeste dan. Waar moet ik op letten bij het ontwikkelen van een college? Nadja: Omdat de inhoud van het college nog niet vast staat is het lastig om te zeggen. Maar op dit moment kan je al kijken naar de inhoud van de andere colleges die al in die academie staan, ook qua vormgeving. Belangrijk is om ook naar de doelgroep te kijken, wat weten zij al van dit onderwerp en wat kunnen ze al. Ik ga na de interviews met de experts nog een panelgesprek organiseren met de recensenten van Mediasmarties, op die manier wil ik achterhalen wat de recensenten willen leren. Nadja: Ja en op die manier kom je er ook achter wat ze in het algemeen al weten over kinderboeken en wat nog niet. En als je dan die antwoorden vergelijkt met bijvoorbeeld de inhoud van de eerdere colleges kom je al een heel eind. Je heb dan in ieder geval al een aantal richtlijnen voor de inhoudelijke kant van het college. En waar moet ik op letten voordat ik begin met het ontwikkelen van een e-learning module? Nadja: Je begint met het afnemen van interviews met de opdrachtgever. Wat wil de opdrachtgever bereiken met de e-learning, dus wat is het doel van de e-learningmodule. Verder is het belangrijk om te weten voor wie de e-learningmodule wordt gemaakt. Daarbij kijk je naar de achtergrond, het niveau, van de doelgroep. Wat moeten de studenten weten en kunnen na het volgen van de e-learning. Je stelt de competenties van de e-learning vast.

71 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer 71 Hoe ga je het toetsten en als laatste hoe ga je het vormgeven. Als je dit hele rijtje bent afgegaan kan je gaan kijken naar de inhoud en al het materiaal wat daarvoor nodig is verzamelen. Tussendoor contact met de opdrachtgever is belangrijk. Zij kunnen jou dan op tijd bijsturen als dat nodig is. Mensen hebben allemaal een persoonlijke leerstijl. Hoe kan je zorgen dat een college aansluit op de verschillende leerstijlen? Nadja: Ook hier is de doelgroep belangrijk. Denk aan vragen als: wat is het opleidingsniveau van de deelnemers?, en hoe oud zijn ze? Studenten leren altijd op verschillende manieren. De één die vindt het prettig om tekst te lezen, de andere wil graag iets zien en de andere wil het liefst gewoon aan de gang gaan. De studenten hebben op dit moment alleen een schema over kinderboeken en een vragenlijst. De vragenlijst vullen zij in en dan komt daar een leeftijdsadvies uit. Daarna schrijven de studenten pas een recensie. Eigenlijk zorgt dit college er dus voor dat alle leerstijlen aan bod komen? Nadja: Ja, als dit college er bij komt zie je dat de verschillende leerstijlen aan bod komen. En naar mijn mening kunnen de studenten dan prima aan de gang en uiteindelijk een recensent voor Mediasmarties worden. Waar moet ik op letten bij het selecteren van de inhoud? Nadja: Mijn tip is om veel gebruik te maken van materiaal dat al beschikbaar is. Er zijn waarschijnlijk veel artikelen te vinden over kinderboeken. Ook kan je gebruik maken van het schema dat er al is en de vragenlijst. Het panelgesprek met de recensenten zal ook veel ideeën opleveren. Uiteindelijk is het belangrijk dat je goed selecteert. Aan het eind heb je veel informatie, maar het moet niet te veel worden in het college. Hou daarom goed voor ogen wat je wilt bereiken en stem dat af met de opdrachtgever. Hoe kan je een tekst goed schrijven, zodat het bruikbaar is in een college? Nadja: Bij een e-learning schrijf je voor een beeldscherm en daarvoor gelden bepaalde regels. Je moet er bijvoorbeeld op letten dat je geen lange zinnen gebruikt en dat je niet teveel tekst nodig hebt om iets uit te leggen. Daarnaast pas je het taalgebruik aan aan je doelgroep. Op welke manier moet de inhoud (tekst) worden weergegeven zodat de recensenten er het meest van leren? Moet dat alleen als voice-over of moet het bijvoorbeeld ook in beeld worden gebracht met woorden?

72 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer 72 Nadja: Zoals ik net al zei is belangrijk om je aan de regels van schrijven voor het beeldscherm te houden. Maar zorg er ook voor dat het leuk blijft om naar het college te kijken. Het moet voor de studenten interessant, maar ook leuk zijn. Gebruik naast de informatie ook leuke filmpjes, of cartoons om de inhoud weer te geven of gewoon ter illustratie. Een mix van voice-over en tekst in beeld kan je natuurlijk altijd doen. Met voiceover moet je dan wel zeker weten dat de deelnemers geluid hebben als ze de e-learning volgen. Heeft u nog eventuele tips of aanmerkingen waar ik wat aan kan hebben tijdens het ontwikkelen van het college? Nadja: Het belangrijkste is dat je weet wie je doelgroep is en wat het doel is van de e- learning. Ook het selecteren van het materiaal dat je gebruikt is een belangrijk proces. En bedenk hoe de e-learning er uiteindelijk uit moet gaan zien. Panelgesprek studenten Datum: donderdag 21 februari 2013 om 14:30 uur Locatie: Hogeschool van Amsterdam, lokaal 01B09 Uitwerking: maandag 25 februari 2013 Aanwezigen: - Marloes van den Berg - Dorien Rodenburg - Charlotte Glasbergen - Afke Beutick - Amber Korfage Korte introductie onderwerp Ik wil graag eerst een voorstelrondje doen waarin jullie vertellen wie jullie zijn, wat je leeftijd is, en welke opleiding je volgt. Marloes: Ik ben Marloes van den Berg en ik ben 23 jaar. Ik studeer redactie en mediaproductie van de opleiding Media, Informatie en Communicatie. Dorien: Mijn naam is Dorien Rodenburg. Ik ben 21 jaar en studeer ook redactie en mediaproductie. Charlotte: Mijn naam is Charlotte, ben 25 jaar en ik ben net afgestudeerd aan de opleiding Media, Informatie en Communicatie. Afke: Mijn naam is Afke Beutick, ik ben 20 jaar en studeer redactie en mediaproductie aan de Hogeschool van Amsterdam.

73 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer 73 Amber: Mijn naam is Amber Korfage, ben 20 jaar en ik zit nu ook in het vierde jaar van redactie en mediaproductie aan de Hogeschool van Amsterdam. Het is tegenwoordig een trend, vooral in het onderwijs, om de leerstof online aan te bieden aan de studenten. Wat vinden jullie hier van? Afke: Dat het gefilmd is bedoel je? Ja, dat studenten het gewoon vanuit huis kunnen volgen. Afke: Ja ik vind dat erg handig, want als ik bij het college aanwezig ben pik je onbewust toch niet alles op. Omdat je moe bent, of wordt afgeleidt of zo. Ja, het is dan super handig als je het thuis weer terug kan kijken. Als herhaling zeg maar. Amber: Of als je bij het college inderdaad iets niet heb opgeschreven dat je het via internet weer terug kan kijken, of voor de extra duidelijkheid. Marloes: Of je bent gewoon niet bij het college geweest. Charlotte: Ik moet eerlijk zeggen dat ik er nog nooit gebruik van heb gemaakt, omdat ik er thuis gewoonweg geen zin in heb. Misschien ook wel beetje gemakzucht, maar Amber: Ja als je niet bij het college geweest bent, heb je thuis meestal ook geen zin om het dan te volgen. Wat voor voordelen zitten er aan e-learning volgens jullie? Amber: Dat je het op elk moment, wanneer je wilt, terug kan kijken. En dat je het überhaupt terug kan kijken. Mocht het heel belangrijk zijn dat je het dan nog een keer kan zien. En als je bijvoorbeeld meerdere vakken volgt, en een college samenvalt met een ander college. Ja, dan kan je toch allebei de colleges volgen, wanneer je zelf wilt. Afke: Of als je gewoon een heel druk leven hebt. Als je heel hard moet werken en echt een keer niet kan komen bij het college, dan kan je het thuis terug zien. En welke nadelen zitten er aan? Afke: Dat mensen niet meer naar het college gaan. Amber: Ja.

74 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer 74 Dorien: Ja. Amber: Als je alles online gaat doen moet je wel iedereen goed aansturen. Het is natuurlijk voor je eigen bestwil, maar de meeste hebben wel genoeg discipline om het te volgen. Je weet dat docenten je niet kunnen controleren, dus het is gemakkelijker om het niet te volgen. Marloes: Ik zou een hoorcollege misschien wel online aanbieden, maar nog steeds wel klassikale lessen houden die dan verplicht zijn. Hebben jullie alleen hoorcolleges online gevolgd, of hebben jullie ook bijvoorbeeld een keer een online cursus gevolgd? Amber: Photoshop heb ik wel eens gevolgd. Marloes: Ja, zo n tutorial! Amber: Je kan dan heel gemakkelijk en snel even kijken hoe iets ook alweer werkt. Ook bijvoorbeeld met Excel en zo. En dat gebruik je puur voor de extra uitleg? Amber: Ja, bijvoorbeeld met Photoshop als ik iets moet doen en niet weet hoe het werkt. Dan ga ik gewoon naar YouTube of zo en in het filmpje staat dan precies aangegeven wat je moet doen. Zelfs waar je met je muis heen moet. Het is gewoon snel en makkelijk. Visueel kan ik het ook gemakkelijker volgen dan dat ik het vanaf een papiertje moet lezen. Wat vinden jullie goed aan zulke colleges? Wat maakt het voor jullie interessant om te kijken? Marloes: Het lijkt mij goed als het gewoon een docent is, maar ook met sheets er bij. Dat het ook visueel is, met plaatjes en filmpjes en zo. Want ik kan me herinneren dat een docent een keer een online hoorcollege gaf en dat ik werd afgeleid door wat ze allemaal aan het doen was. Dat leidt mij heel erg af. Amber: Ja je let misschien veel meer op de docent als die te zien is in het filmpje. Bij een hoorcollege gebeurt er nog veel meer om je heen, maar bij zo n filmpje kijk je direct naar de docent en niks anders. Dus dan ga je je sneller irriteren aan de kleinere dingetjes. Marloes: Ja maar zij was heel erg bezig met der papieren of zo, het ging niet helemaal lekker.

75 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer 75 Afke: Nee, ze kon het niet echt. Marloes: Dat leidde af. Dus afwisseling met beelden en leuke filmpjes kan ervoor zorgen dat het ten eerste leuker is om naar te kijken en je niet wordt afgeleidt door kleine dingetjes. Het moet leuk en aantrekkelijk zijn. Dat red je niet met een persoon die zijn verhaal gewoon vertelt. Charlotte: Nee maar ik denk dat je dat sowieso niet heb bij een online cursus. Je ziet dan niet constant een persoon in een filmpje, misschien dat je op de achtergrond wel hoort. Amber: Nee dat zou inderdaad beter zijn, dan dat je iemand voor de camera zet. Ja, het is leuker met beelden en de stem dan gewoon op de achtergrond. Hoe lang duurde die colleges ongeveer? Vonden jullie het te lang of te kort? Amber: Een uur volgens mij, gewoon een normale les. Marloes: Ja drie kwartier tot een uur of zoiets. Nou moet wel toegeven dat ik op bepaalde momenten het filmpje heb doorgespoeld. Amber: Haha, ja ik ook. Eigenlijk was het filmpje voor jullie dus te lang om de aandacht er bij te houden? Marloes: Ja. Wat is voor jullie dan het maximale aantal minuten dat jullie naar een filmpje willen kijken? Afke: Half uurtje? Amber: Ja, maximaal! Misschien hooguit 20 minuutjes. Dorien: Ja denk kwartier tot 20 minuten, maar niet langer hoor. Afke: Ja maar als je meer informatie heb dan in 15 minuten past. Marloes: Misschien moet je het dan in delen doen. Amber: Ja, een onderwerp in drie filmpjes of zo. Extra uitleg over de academie + fragment college uit de Mediasmarties academie

76 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer 76 Jullie hebben nu een beeld gekregen van de academie en een college. Wat vonden jullie van dit college? Amber: Het is heel veel kijken. Er gebeurt heel veel, ze zeggen ook wel veel maar er gebeurt zo veel dat je volgens mij na een week niet meer weet hoeveel procent van de kinderen tv kijken bijvoorbeeld. De beelden trekken meer aandacht dan de feiten. Ja, de colleges worden wel meer gebruikt als achtergrondinformatie. Bijvoorbeeld in een recensie verwerken ze niet hoeveel procent van de kinderen televisie kijken, maar bijvoorbeeld de informatie over de televisiegenres komen wel weer terug in het college. Als je op deze manier kijkt naar het college, wat vind je er dan van? Amber: Ja het is zeker leuk om naar te kijken. Het is niet dat ik denk ga nu even iets anders doen. Het houdt wel goed je aandacht vast. Ik vond het niet erg om hier een kwartier naar te moeten kijken. Charlotte: Ik had op een gegeven moment wel het idee dat die tv fragmenten zeg maar, bij de genres, duurde wel lang. Het bleef maar door gaan. Dorien: Ja misschien is het wel handig om ook de voorbeelden kort te houden. Charlotte: Vond het wel erg leuk dat die kinderen tussendoor werd geïnterviewd. Marloes: Het gaat op zich best snel, maar die fragmenten waren dan net even te lang. Maar ik vond het wel leuk in elkaar over gaan. Ja, dat ging wel lekker snel. De snelle afwisseling vinden jullie dus positief? Marloes: Ja, ik denk het voor die doelgroep wel zeker goed is. Maar als je alles snel monteert moet je ook de voorbeeldfragmenten snel monteren. Het duurde te lang. Maar voor de rest was het zeker wel leuk Amber: Ja ben ik het mee eens. Als alles snel is, moet je ook de voorbeelden snel laten gaan. Anders valt het uit balans met de rest. Bij het college dat jij gaat maken is het dan denk ook leuk als het op dezelfde snelle manier gemonteerd wordt. Ik ga het college over de kinderboeken, zoals eerder gezegd, samenstellen. Waar moet ik volgens jullie op letten? Al eerder hadden jullie het over een snelle montage en dat het in balans moet zijn. Dus dat de voorbeelden ook snel gemonteerd worden. Waar moet ik nog meer op letten? Marloes: Ik zou zeker ook de kinderen aan het woord laten.

77 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer 77 Dorien: Ja, omdat je dat ook zag in dit college. En wat moeten de kinderen dan zeggen/vertellen? Charlotte: Misschien wat hun graag lezen of zo, en wat hun leuk vinden aan lezen, en waarom? Marloes: Ja of hun favoriete schrijver. Amber: Wat voor soort boeken ze lezen. Moet er ook een balans komen tussen beelden en informatie, of hebben jullie liever meer beelden? Omdat jullie al eerder positief waren over de beelden. Charlotte: Wat er in dit filmpje was, met die voice-over en de beelden et cetera. Ja dat vond ik wel goed in balans. Die voice-over was niet vervelend of zo en niet te veel. Marloes: Ja, vind ik ook. Amber: En dat je sommige informatie er dan uitlicht, zoals dat het dan met tekst ook nog eens in beeld komt. Wat je zag met die percentage van kinderen die televisie kijken. De voice-over zei het, maar het kwam ook in beeld. En omdat het puur dient als achtergrondinformatie, moet het vooral leuk zijn om naar te kijken en dat vond ik het geval. Marloes: Ja, dat vond ik ook. Waar denken jullie aan bij het recenseren van kinderboeken? Waar moet je volgens jullie op letten? En wat ook terug moet komen in het college. Amber: De leeftijd? Voor wie het geschikt is. Marloes: Ja misschien toch ook wel een fragment uit een boek of zo. Ik weet niet precies hoe je dat kan laten zien, maar denk dat het wel belangrijk is. Met voorbeelden heb je toch sneller dat je denkt, oh dat zit zo. Amber: De manier van schrijven, dat AVI-niveau. Marloes: Ja en misschien toch ook schrijvers. Amber: Ja dat je een bekende schrijver aan het woord laat of zo. Met wat hun inspireert of wat ze er zo leuk aan vinden.

78 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer 78 Dorien: Ja dat lijkt mij ook wel leuk. Marloes: En dan wel een beetje bekende schrijver als Carry Slee of Dick Bruna of Roald Dahl bijvoorbeeld. Charlotte: Misschien is het ook, net zoals bij televisie, informatie over de genres van boeken interessant? Marloes: Ja of uitlichten per genre. Bijvoorbeeld het genre griezelboeken en dan allemaal griezelboeken in beeld voorbij laten gaan of zo. Ik vond lezen vroeger altijd wel leuk dus vind het altijd wel interessant. Illustraties zijn een belangrijk onderdeel van kinderboeken. De kinderboeken staan vol met plaatje en de meeste ouders weten niet dat ook de prenten invloed hebben op de leeftijdsgeschiktheid. Zouden jullie deze informatie ook verwerken in het college. Amber: Ja denk dat ouders dat niet weten, en als het invloed heeft op de leeftijdsgeschiktheid. Ja, dan moet het wel in het college. Afke: Ja dat denk ik wel, dat is wel belangrijk ook voor de recensie. Dorien: Denk dat ouders daar ook totaal niet bij nadenken als ze een boek kopen. Die denken juist oh lekker veel plaatjes dat is leuk. Informatie hierover in een recensie is dan wel belangrijk. Amber: Ik wist het ook bijvoorbeeld niet. Als we met dit alles rekening houden. Is het volgens jullie dan interessant genoeg voor studenten om recensent bij Mediasmarties te worden? Amber: Ja ik denk als het college net als de andere colleges wordt dan is het wel leuk. Het college over televisie moet net zo leuk zijn als over boeken. Sommige hebben namelijk meer interesse voor televisie dan voor boeken. Bij boeken zijn er natuurlijk minder beelden beschikbaar om het echt levendig te houden. Maar tegenwoordig met de digitale boeken, moet het wel lukken. Het moet net zo leuk en snel gemonteerd zijn als de andere. Het college moet eigenlijk redelijk vergelijkbaar zijn met de andere colleges in de academie? Marloes: Ja denk dat dat wel belangrijk is. En dat het aantrekkelijk is.

79 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer 79 En moet ook de inhoud aansluiten op de andere colleges? Het blijft natuurlijk verschillend want het blijven andere media, maar er zijn wel bepaalde richtlijnen. Bijvoorbeeld genres komt in ieder college voor en het percentage dat kinderen gebruikt maken van het medium. Marloes: Ja. Amber: Ja, ben ik het wel mee eens. Je weet dan ook wat je kan verwachten. Dorien: Ja en je ziet ook weer kinderen in beeld en dan kan je zien wat je ze van de verschillende media vinden en zo. Afke: Ja het wordt aantrekkelijk voor de studenten, maar de colleges duren niet te lang en zijn leuk gemonteerd. Dus ja. Interview Arnoud Arps Datum: Donderdag 7 maart 2013 om 10:00 uur Locatie: Mediasmarties, Utrecht Korte introductie afstudeeropdracht Wil je eerst even een korte introductie geven van jezelf: je naam, leeftijd, hoe lang je al recenseert voor Mediasmarties, etc. Arnoud: Nou ik ben Arnoud Arps en ik ben 22 jaar. Ik recenseer nu bij Mediasmarties sinds halverwege januari zoiets, dus 2 maanden. Maar ik doe het wel fulltime dus heb wel al veel gerecenseerd. Ik doe het omdat ik stage loop bij Mediasmarties vanuit de Universiteit van Amsterdam. Mijn studie is Media en Cultuur, dus vandaar. En welke media recenseer je? Arnoud: Ik doe het voor alle media die ze op Mediasmarties hebben. Kinderboeken, websites, apps, films. Dus eigenlijk alles? Arnoud: Ja eigenlijk alles. Ik wil het nu graag eerst hebben over de Mediasmarties academie en de colleges in het algemeen. Wat vind je van de huidige colleges in de Mediasmarties academie? Wat vind je er goed aan, en wat vind je er slecht aan?

80 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer 80 Arnoud: Als je kijkt naar de Mediasmarties academie in het algemeen dan heb je aan de ene kant die colleges en aan de andere kant de theorie. En zeg maar die colleges voor mij geven ze een goed beeld als inleidend colleges. Dus van het medialandschap van televisie of websites en je hebt ook die inleidende colleges over de ontwikkeling van het kind en zo. Als inleiding vind ik ze vrij goed, maar als je zou moeten beschouwen als opleidend filmpje dan ontbreekt er voor mij nog wel wat informatie. Wat voor informatie ontbreekt er dan? Kan je een voorbeeld geven? Arnoud: Jawel, het is zeg maar inleidend. Als je de filmpjes heb gekeken vind ik persoonlijk dat je een goed beeld heb van het landschap, maar nog niet helemaal van hoe je moet recenseren. Dus ik zou zelf meer een kleine koppeling maken naar de theorie. Dat het zeg maar een meer opleidend in plaats van een inleidend karakter krijgt. Dat ontbreekt voor mij een beetje. Maar volgens mij was het toen niet de opdracht. Toen de filmpjes werden gemaakt. Nee dat klopt, maar dat is jouw mening over de colleges en daarvoor ben ik hier. Vind je de academie op dit moment wel leerzaam en duidelijk? Arnoud: Ja, ja dat vind ik wel. Zoals ik net al zij zal ik de colleges beschouwen als inleiding en dan heb je dus op papier dan de theorie. Ik vind wel dat je een compleet beeld heb. Maar je mist alleen, voor mij dan, die tussenstap van de academie naar het eigenlijke recenseren. Voor mij ontbreekt dat iets tussen. Bedoel je dan dat je nog niet echt weet hoe je de recensie moet opbouwen? Arnoud: Ja, precies onder andere. Dat is er wel. Dat zit op zich wel in de theorie, maar.. Kijk een van die dingen, je heb die vragenlijsten en je kan die vragenlijsten zeg maar invullen op het mediaproduct dat je heb gezien, maar je moet dan niet alleen die vragenlijsten opvolgen. Ik heb zelf namelijk het idee dat je zelf ook een inschatting moet maken en een beetje in moet leven in het kind zelf. Misschien zou ik daar op een één of andere manier naar geholpen kunnen worden. Oke, en ik ga natuurlijk het nieuwe college voor kinderboeken ontwikkelen. Aan welke eisen moet een college volgens jou voldoen zodat je er met plezier naar kijkt? Denk hierbij ook aan de lengte van het college. Arnoud: Ik vond eigenlijk de opzet van de filmpjes nu, want volgens mij zijn ze rond de 10 minuten en eentje een half uur. Ik denk dat als je een filmpje heb van een kwartier tot 20 minuten, maximaal. Dat dat het beste is voor mensen, zodat ze hun aandacht er bij kunnen houden. Want dat is niet echt een lange zit. En wat ik zelf, maar dus ook weer persoonlijk, heel erg prettig vind is dat er voorbeelden worden gegeven wanneer er een verhaal wordt

81 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer 81 vertelt. Dat maakt het gewoon wat duidelijker voor iemand, dus dat zou ik er zeker weten inzetten. En ja dat werd nu ook wel gedaan met opsommingen en zo, het is gewoon heel helder. Ja bij de genres bijvoorbeeld. Arnoud: Ja, precies. Dat vind ik wel goed en zou ik er zeker in terug zetten. Ja dat is eigenlijk hetzelfde met feitjes en informatie dat ze er in hebben gezet. Want wat je doet is je geeft informatie. Je geeft heel veel informatie via beeld, want je heb zeg maar 20 minuten aan beeld. En dat vind ik dan weer, daar mag best wat opsommingen en teksten tussen om het wat duidelijker te houden. Anders is het alleen maar gepraat en beeld. Ja heel veel wordt nu gezegd via voice-over en beeld, maar weinig teksten in beeld. Arnoud: Inderdaad, en dat zou van mij best ook wel mogen. Wat zijn de valkuilen die ik zou moeten vermijden? Arnoud: Ja, wat ik daar het aller allerbelangrijkste in vind is dat je moet oppassen dat het niet te kinderachtig wordt. Want je heb inderdaad het product waar het over gaat dat is bestemd voor kinderen. Maar het opleidingsfilmpje is bestemd voor studenten en in sommige gevallen ook iets oudere mensen. Het probleem daarmee is dat je te snel te kinderachtig wordt in de intonatie. Het klopt, je geeft een opleidingsfilmpje en je moet er vanuit gaan tegen wie het filmpje wordt verteld geen informatie er over heeft maar het is geen kind. Dus het is een lastig iets, maar dat is voor mij echt het allerbelangrijkste. Dat het niet te kinderachtig wordt in de voice-over en het vertellen van informatie. Nu wil het graag hebben over puur het recenseren zelf. Welke media vind jij zelf het leukste om te recenseren? Arnoud: Ik vind films echt het leukste om te recenseren. En waarom? Arnoud: Ik heb het meeste affiniteit met films. Vanuit mijn studie ook, heb ik ook richting film gekozen. Dus dat is echt mijn persoonlijke mening. Op zich vind ik andere media ook leuk om te doen, maar het is gewoon mijn voorkeur. Sluiten de colleges volgens jou aan op het recenseren van de media? Je zei net al dat de colleges niet echt linken met het recenseren zelf.

82 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer 82 Arnoud: Ja dat mis ik een beetje. Ik vind niet dat het direct aansluit op het recenseren, maar meer in het geven van voorkennis aan de recensent. Dus het is wel echt nodig en daarom is het ook belangrijk, maar ik zie het minder als een opleidingsfilmpje zeg maar echt voor de recensenten. Meer als een onderdeel van de academie. Je ziet het meer als inleiding in de wereld van de kindermedia. Arnoud: Ja, ja precies. Ja om echt een beeld te geven waar je nou mee bezig bent. Wat wel echt belangrijk is. Want ook persoonlijk had ik zelf niet zo erg een idee hoe het er uit zag. Ja voor de meeste studenten zal dat ook nog redelijk onbekend zijn. Arnoud: Ja en daarom het wel belangrijk. Oke. Jij heb al kinderboeken gerecenseerd. Hoeveel ongeveer? Een schatting, het hoeft niet precies te zijn. Arnoud: Ja ik doe er wel veel. Ehm dat is een goede vraag eigenlijk. Ik denk stuk of 12 tot 15. Dat komt ook omdat een boek langer duurt om te lezen dan andere media. Maar aan de andere kant heb ik ook veel prentenboeken en zo. Dat is ook misschien nog iets wat lastig is, is dat het heel erg verschilt of je nou een boek heb voor jonge kinderen of voor oudere kinderen. En tegen welke problemen loop je nu aan? Want je heb natuurlijk geen college over kinderboeken gevolgd. Arnoud: Klopt, dat heb ik niet. Dus dat is precies wat er ontbreekt. Waardoor ik het lastig vind om mij in te leven in een kind van een bepaalde leeftijd. Omdat het voor mezelf gewoon te lang geleden is en ja ik heb nog geen kinderen en ik vind het lastig om in te schatten hoe een 3-jarige naar een boek kijkt en wat voor belevingswereld hij heeft. Je hebt ook als je de theorie leest bij Mediasmarties dan staat het er wel, maar ik denk wel dat het wanneer je het echt ziet. Zoals in eerdere filmpjes ook is gedaan: kinderen aan het woord zijn en dat soort dingen. Dat je krijgt van oh ja dat is een 3-jarige en zo kijkt die er tegen aan. Ik bedoel het schept wel meer een beeld. Het is natuurlijk visueel en blijft het misschien ook meer hangen. Ja dat is eigenlijk het grootste probleem zou ik zeggen. En wat zou je echt terug willen zien in het college? Dat je echt denkt van dat wil ik weten. Arnoud: Nou aan de ene kant zoals ik net al zei zal ik proberen om echt een goed beeld te geven van niet alleen de kinderboeken wereld, aan de ene kant zou ik dat er wel in zetten. Maar ook hoe kinderen er tegen aan kijken. Zodat je meer in hun kan verplaatsen. En wat ik ook zeker er in terug zou doen is een terugkoppeling naar de theorie zeg maar. Dat je daar

83 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer 83 de belangrijkste dingen uit neemt en dan eventueel met wat tekst er bij. Dat kan gerust. Denk dat ik dat wel graag terug zou willen zien. Zou je dus ook kinderen aan het woord laten in het college? Arnoud: Ja ik denk het wel. Om gewoon even te zien van hoe een 3-, 5-, 8-jarige zich gedraagt. En om het verschil te zien. Het is denk wel een toevoeging aan het college. Het is ook wel te zien in de andere filmpjes, volgens mij. Dus dat zou ik er zeker in houden. Dan wil ik nu graag naar het laatste onderwerp. Dat gaat over het college voor kinderboeken. Eigenlijk heb je het net al een beetje gezegd, maar wat zijn volgens jou dan de belangrijkste punten die uit de theorie terug moeten komen in het college? Arnoud: Nou ja inderdaad hoe zij. Als je echt uit de theorie zou kijken. Zou ten eerste de belevingswereld en de ontwikkeling daarbinnen, maar ook de ontwikkelingsniveau qua cognitieve vaardigheden. Dus ook wanneer ze een soort boek lezen. Want je heb wel een redelijke schattig wanneer je te oud ben voor een prentenboek of wanneer lees je een boek in dat lettertype of dat lettertype. AVI doet dat natuurlijk ook al wel een beetje, maar ik zou dat er aan de ene kant inzetten. Aan de andere kant qua, ja nee qua theorie zou ik dat er absoluut inzetten. Oke. Het is natuurlijk saai als je alleen maar puur informatie krijgt over het recenseren. Arnoud: Ja zeker. Welke leuke informatie zou jij willen krijgen over kinderboeken? Wat zou jij leuk vinden om te zien of te horen? Arnoud: Dat zou dan weer meer te maken hebben met de wereld van die kinderboeken. Dan lijkt het mij wel interessant om dingen te weten over hoeveel uur per week lezen kinderen gemiddeld nog of hoeveel boeken worden er nog gedrukt, hoeveel boeken gaan er nog om. Ik bedoel is het nog een groot belangrijk medium ten opzichte van de nieuwe media. Dat zijn wel belangrijke dingen voor mij. Ik denk dat je in het filmpje de recensenten er toch op moet wijzen dat wat hij doet dat dat wel belangrijk is. En ik denk zeker dat er nog veel dingen gedrukt worden. Eventueel opsommen van wat grote uitgeverijen, bekende reeksen. Ik bedoel dat soort dingen. Een boekenreeks als nijntje dat is weet ik hoeveel jaar oud en dat is nog steeds ontzettend populair. En daar zou je ook een koppeling kunnen maken met de nieuwe media. Want de nijntje film is net in de bioscoop en dat soort dingen. Dus een vergelijking met andere media is voor jou interessant en leuk om te weten?

84 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer 84 Arnoud: Ja en het ontwikkelt zich heel erg. Dus het heeft ook overlap. Want dat is zoals het medialandschap nu is. Ja en het boek verdwijnt volgens mij niet voor kinderen. Arnoud: Nee precies en dat is ook belangrijk om te weten. Want heel veel mensen denken wel dat het boek uiteindelijk zal verdwijnen. Arnoud: Ik denk ook niet dat het gaat gebeuren. Ik denk dat boeken nog steeds heel belangrijk zijn. En bijvoorbeeld een schrijver aan het woord laten? Arnoud: Ja denk dat dat wel interessant zou zijn. Denk dat het ook wel past bij het gedeelte zeg maar over de wereld van kinderboeken. Ik denk dat dat ook wel een goed beeld geeft. Hoe schrijf je het, wat voor idee zit er achter en ja dat lijkt me wel interessant. Ja. In de academie staan natuurlijk al andere colleges. Is het volgens jou belangrijk dat ze wel redelijk op elkaar aansluiten? Arnoud: Ehm ja aan de ene kant wel, want dat zorgt voor meer eenheid binnen de opleiding. Maar aan de andere kant de filmpjes zijn inmiddels al weer drie jaar geleden gemaakt en ja dat maakt het ook weer lastiger. Ik zeg niet dat het veroudert is maar ik denk dat het wel.. als je het concept neemt wat ze eerst hadden en er nieuwe dingen aan toevoegt dat het wel wat verbeteringen aan kan passen inmiddels. Zeker met de ervaring van de recensenten en zo. Ik zou het niet drastisch veranderen. Misschien wel de opzet, maar de opmaak zou ik wel redelijk in tact houden. Het enige punt wat daar dan weer mee is is dat het niet te kinderachtig wordt. Ja, want dat vind jij van de andere colleges wel? Arnoud: Ja ook weer persoonlijk een beetje wel. Maar dat komt misschien ook door de opdracht die ze toen hebben gekregen. En wat jij nu zeg maar maakt dat het verschillende opdrachten zijn. Het was ook een andere doelgroep. Want volgens mij was de doelgroep toen PABO-studenten. Dus die hebben ze ook echt in hun achterhoofd gehouden. En nu zijn de recensenten in leeftijd verschoven. Het zijn niet alleen maar PABO-studenten. Arnoud: Nee precies, het zijn nu ook oudere mensen. Dus ik denk ook wel dat je wel redelijk volwassen manier de informatie kan brengen zonder dat het saai wordt. Dat is wel

85 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer 85 lastig natuurlijk. Maar denk dat je dat best wel kan doen vanuit de opzet die ze al hebben. Die ik persoonlijk leuker zou vinden met meer informatie, meer tekst er bij en dat soort dingen. Dan denk ik dat je het al wat breder maakt. Bijvoorbeeld de voice-over dingen op een andere manier laat zeggen. Zijn er dingen die je nog mee wil geven als ik het college ga samenstellen? Arnoud: Nou ik heb eigenlijk nog wel een vraag Als jij dat college gaat maken wat dus een gespecialiseerd college is toch? Is het dan de bedoeling dat jij zeg maar een beetje aansluit op de vorige colleges. In de zin dat het ook een inleidend college is en een beeld geeft van de mediawereld of had je al vanuit je zelf meer het idee dat het ook iets meer theorie? Ja in eerste instantie het belangrijk dat het de college in de academie dezelfde sfeer krijgen en dat de gespecialiseerde colleges wel op elkaar aansluiten. Als ik dat namelijk doe krijg je bij de studenten ook dat het meer herkenbaar is en dat ze weten wat ze kunnen verwachten. Maar ik had zelf wel al het idee om ook een extra stap te maken naar de leeftijdsgeschiktheid in het college. Dat is bij de andere colleges inderdaad niet gebeurt, maar ik denk persoonlijk aangezien ik ook gerecenseerd heb voor Mediasmarties dat het wel een toegevoegde waarde heeft. Tijdens het recenseren waren de colleges interessant maar je viel telkens weer terug op de theorie, omdat je het minder snel onthoudt. Arnoud: Ja precies dat had ik ook wel eigenlijk. Maar het is niet echt jou opdracht, maar denk dat het een soort van tip kan zijn om de academie te verbeteren. Je hebt dat de academie met de colleges en het kenniscentrum en daarna het recenseren. Daar in het midden zit nog een tussenstap. En ik denk wel dat je colleges kan maken of al is het tekst dat die stap overbrugt. Dat je kan uitleggen met punten waar je op moet letten en je eigen inbreng. Dus je bedoeld de connectie tussen de theorie en het echte recenseren? Arnoud: Ja dus een bruggetje te maken. Het is niet jou taak op dit moment, maar denk dat het wel een aanbeveling kan zijn om de academie te verbeteren. Je kan het wel al zoals je zelf aan gaf wel al een deel van leeftijdsgeschiktheid er in te verwerken, maar dat je wel oppast dat het filmpje niet te lang wordt. Maar op dit moment wel dezelfde opzet van de andere colleges en dezelfde lengte. En zorgen dat het niet te kinderachtig wordt.

86 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer 86 Vragenlijst recensenten Naam: Susan Wissink Datum: 4 maart 2013 Wat is je naam? Susan Wissink Hoe lang recenseer je al voor Mediasmarties? En waarom? Vanaf februari 2012 ongeveer. Ik doe het omdat ik het leuk vind en omdat ik Pedagogiek heb gestudeerd en nu Orthopedagogiek studeer, ik wil mijn kennis graag verbreden. Geef aan voor welke media je recensies schrijft. Tv-programma s, films, apps, websites, games, etc. In de academie heb je colleges gevolgd. Wat vind van de colleges, qua inhoud en vormgeving? Wat vind je er goed/slecht aan? Ik vond de colleges goed, ze waren duidelijk en uitgebreid. Vind je op dit moment de Mediasmarties academie leerzaam en duidelijk, en waarom? Op dit moment recenseer ik niet. Maar de laatste keer dat ik de academie bezocht vond ik hem leerzaam en duidelijk. Aan welke eisen moet een leuk en leerzaam college voldoen, zodat je er met plezier naar kijkt? Veel voorbeelden van kinderen (hoe zij de media gebruiken en wat ze er leuk aan vinden). Niet alleen maar droge informatie. Op dit moment heb je nog geen kinderboeken gerecenseerd. Maar welke punten zijn volgens jou belangrijk bij het recenseren van kinderboeken? En op welke manier zou je dat terug willen zien in het college? Leeftijdsadvies, misschien een stukje uit het boek, verhaallijn, etc. Welke informatie zou je willen krijgen over de wereld van kinderboeken? En waarom? Genres, auteurs, leeftijden. Wat voor leuke informatie zou je willen krijgen over kinderboeken? Een schrijver aan het woord laten, waarom het boek geschreven is, voor wie het bedoeld is, waarom kinderen het leuk vinden. Is het volgens jou belangrijk dat het college aansluit op de bestaande colleges in de Mediasmarties academie, qua inhoud en vormgeving? Ja, het is wel handig dat alles op één lijn ligt.

87 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer 87 Naam: Shirley Velis Datum: 4 maart 2013 Wat is je naam? Shirley Velis Hoe lang recenseer je al voor Mediasmarties? En waarom? 2 á 3 jaar, omdat ik het leuk vind om te doen en zo meer op de hoogte ben van kinderprogramma s voor kinderen. Geef aan voor welke media je recensies schrijft. Allerlei In de academie heb je colleges gevolgd. Wat vind van de colleges, qua inhoud en vormgeving? Wat vind je er goed/slecht aan? Je krijgt een goed beeld van jonge kinderen. Vind je op dit moment de Mediasmarties academie leerzaam en duidelijk, en waarom? Ik ben er nu al een tijdje niet meer geweest, dus vind het moeilijk om hier wat over te zeggen. Aan welke eisen moet een leuk en leerzaam college voldoen, zodat je er met plezier naar kijkt? Het moet niet te lang zijn maximaal 20 min. En het moet op een boeiende manier verteld worden. Met voorbeelden. Op dit moment heb je nog geen kinderboeken gerecenseerd. Maar welke punten zijn volgens jou belangrijk bij het recenseren van kinderboeken? En op welke manier zou je dat terug willen zien in het college? Ik vind het belangrijk om te kijken naar de geschreven taal of dat op het niveau is van de kinderen en naar de afbeeldingen. Welke informatie zou je willen krijgen over de wereld van kinderboeken? En waarom? Wat voor soorten boeken er zijn en wat voor welke leeftijd geschikt is. Wat voor leuke informatie zou je willen krijgen over kinderboeken? Ik vind het erg interessant om te horen hoe er bedacht is om het boek te maken en op welke manier ze daarmee aan de slag zijn gegaan. Is het volgens jou belangrijk dat het college aansluit op de bestaande colleges in de Mediasmarties academie, qua inhoud en vormgeving? Ja dat denk ik wel, want het heeft toch allemaal een beetje met elkaar te maken.

88 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer 88 Naam: Robin de Vries Datum: 22 februari 2013 Wat is je naam? Mijn naam is Robin de Vries. Hoe lang recenseer je al voor Mediasmarties? En waarom? Ik heb iets langer dan 1,5 jaar lang voor Mediasmarties gerecenseerd. Wieteke Jongbloed kwam een voorlichting geven op mijn opleiding (pabo) en ik was gelijk verkocht. Tijdens de opdracht die we moesten doen merkte ik gelijk dat een kritische blik bij mij al aanwezig was. Ik heb me gelijk aangemeld en ben in een week door de training heen gevlogen. Ik vond (en vind) het geweldig leuk werk om met andere, professionele ogen naar kindermedia te kijken. Ook het schrijven vind ik geweldig. Belangrijke informatie op een creatieve manier in een recensie verwerken vind ik een enorm leuke klus. Geef aan voor welke media je recensies schrijft. Ik ben film/tv- en boekenexpert. Af en toe heb ik een recensie voor een website geschreven. Ik heb talloze recensies geschreven over televisieproducties en later ook over boeken. In de academie heb je colleges gevolgd. Wat vind je van de colleges, qua inhoud en vormgeving? Wat vind je er goed/slecht aan? Ik vond de colleges altijd erg prettig om mee te beginnen. Ze vormden een fijn startpunt voordat je een bepaald gebied werkelijk gingen bekijken om te recenseren. De algemene informatie en lijnen waren erg duidelijk. Ze waren erg aantrekkelijk qua vormgeving, het was leuk om er naar te kijken! De inhoud was prima, de vormgeving lekker kleurrijk. Ik heb geen aanmerkingen over de colleges. Vind je op dit moment de Mediasmarties academie leerzaam en duidelijk, en waarom? Ik ben van mening dat je het recenseren het beste kunt leren door het gewoon te doen. Dat gezegd heb ik alle keren eerst de complete academie en kennisbasis doorgelezen voor ik met een nieuw recensiegebied begon. De eerste recensie duurde dan ook erg lang. Maar daarna verliep het steeds sneller, omdat ik alle informatie uit de academie in mijn hoofd had. Televisieproducties kan ik zonder mijn mediasmartiesmap recenseren en ook bij boeken had ik hem nauwelijks nog nodig. De stof is zeer leerzaam en duidelijk. Vooral als je met kinderen werkt, zie je enorm veel terug en sluit het mooi aan op de praktijk. Aan welke eisen moet een leuk en leerzaam college voldoen, zodat je er met plezier naar kijkt? Ik vind de duur van een college niet zo heel belangrijk. Het gaat er bij mij meer om dat een college betekenisvol is en gerichte informatie bevat. Het moet een mooie koppeling vormen tussen theorie en praktijk (zoals de colleges van Mediasmarties al doen) en moet aantrekkelijk zijn om naar te kijken. De kijker moet als het ware verleid worden door alle

89 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer 89 leuke, nuttige informatie die wordt aangeboden. Nuttige informatie bundelen in een leuke verhaal, met realistische voorbeelden uit de praktijk. Jij heb al kinderboeken gerecenseerd, zonder dat je eerst een college heb gevolgd over de wereld van kinderboeken. Tegen welke problemen ben jij aangelopen of welke informatie zou jij graag hebben gehad voordat je begon met recenseren van kinderboeken? Omdat ik al heel veel ervaring had met recenseren in het algemeen, kon ik die kennis heel goed koppelen met de nieuwe vorm van boeken recenseren. Ik vond het wel erg moeilijk om het juiste AVI-niveau te koppelen aan een boek, omdat dit niet staan aangegeven. Voor de rest is het gewoon doen en ervaren waar je tegenaan loopt. Ik vond het wel erg fijn dat ik gelijk feedback heb gevraagd en ontvangen na mijn eerste recensie. Ik ben verder niet tegen problemen aangelopen, de kennisbasis was zeer duidelijk voor mij. Kon ik makkelijk mee uit de voeten. Welke informatie zou je willen krijgen over de wereld van kinderboeken? En waarom? Ik denk dat het erg belangrijk is dat er informatie beschikbaar is over de genres van de kinderboeken. Dit is in de wereld van lezen erg belangrijk en is ook belangrijk om in de recensie terug te zien. Kinderen en ouders kunnen dan immers makkelijker bepalen of een boek geschikt is voor hen. Ook vind ik het belangrijk dat lees- en taalproblemen behandeld worden. Als schoolmeester, vind ik dit natuurlijk belangrijk. Als dit ook in de recensie vermeld wordt, zullen ouders gericht boeken kunnen uitzoeken die het taalniveau van hun kind kunnen stimuleren. Denk bijvoorbeeld aan de Geronimo Stilton boeken voor radende lezers. Wat voor leuke informatie zou je willen krijgen over kinderboeken? Een schrijver aan het woord laten, dat lijkt me super. Als recensent krijg je hierdoor onvergetelijke ervaringen die je vanzelfsprekend meeneemt in je werk. Ook informatie over illustraties, boekenseries, verfilmingen en literatuurevents zijn misschien leuk om toe te voegen. Is het volgens jou belangrijk dat het college aansluit op de bestaande colleges in de Mediasmarties academie, qua inhoud en vormgeving en waarom? Ik denk dat het zeker belangrijk is dat een college aansluit op de overige bestaande colleges. Hierbij is er een lijn te zien tussen de colleges en worden delen ven een geheel gecreëerd. Als dit ontbreekt worden het allemaal losse stukjes en raak je als recensent de draad kwijt. Een college dat aansluit qua vormgeving en inhoud voelt bekend voor de recensent, wat helpt bij de motivatie.

90 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer 90 Naam: Desi Kamp Datum: 22 februari 2013 Wat is je naam? Desi Kamp Hoe lang recenseer je al voor Mediasmarties? En waarom? Anderhalf jaar gedaan. Ik ben inmiddels bijna afgestudeerd aan de pabo en ik vind het daarom leuk om op de hoogte te zijn van wat er allemaal is aan media voor kinderen. Tevens denk ik dat ik mede door mijn opleiding goed kan inschatten wat voor welke leeftijd geschikt is en zo veel voor Mediasmarties kan betekenen. Geef aan voor welke media je recensies schrijft. Ik heb voornamelijk films en televisieprogramma s gerecenseerd, maar ook enkele websites, games en prentenboeken. In de academie heb je colleges gevolgd. Wat vind van de colleges, qua inhoud en vormgeving? Wat vind je er goed/slecht aan? Ik vind de colleges helemaal goed. Ik vind het prettig dat ze niet te lang duren, ze zijn kort maar krachtig. Verder is het leuk dat je een college volgt d.m.v. een filmpje. Dat is veel leuker dan wanneer je alleen maar naar een verhaal van iemand luistert of dat je een stuk tekst moet lezen. Verder is de inhoud goed, je leert in grote lijnen de ontwikkeling van kinderen. Ook de ontwikkelingen in de media zijn interessant. Vind je op dit moment de Mediasmarties academie leerzaam en duidelijk? Ja, ik kan door de verschillende kopjes altijd alles goed vinden. Het is een logische indeling. In het kenniscentrum kun je allerlei kennis opdoen; colleges kijken, maar ook opbouw van de recensie van de verschillende media opzoeken. Ook is er een goede uitleg te vinden over wat je moet doen om voor Mediasmarties te kunnen werken. En verder is er een duidelijke knop naar je recensies. Je hoeft nooit lang te zoeken op de site. Vormgeving is rustig, je wordt niet door allerlei dingen afgeleid. Aan welke eisen moet een leuk en leerzaam college voldoen, zodat je er met plezier naar kijkt? Veel beelden uit de praktijk waarbij een toelichting gegeven wordt door iemand in het filmpje of door een voice-over. Af en toe een korte samenvatting (evt. d.m.v. steekwoorden/tekst in beeld) is ook wel prettig. Op dit moment heb je al kinderboeken gerecenseerd, zonder eerst een college te volgen. Tegen welke problemen loop je aan? Ik ben eigenlijk niet echt tegen problemen aangelopen. De opbouw lijkt heel erg op de recensies van andere typen media. Het enige waar ik tegen aan liep is dat je bepaalde

91 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer 91 gegevens over het boek in moest vullen in de vragenlijst, waarvan ik niet goed wist wat het was. Zo zijn er heel veel manieren van illustreren om maar een voorbeeld te noemen. Ik had geen idee wat die verschillende manieren inhielden. Ik heb dit verder niet als een probleem ervaren want er stond een goede uitleg in de academie waardoor ik er wel uit kwam. Welke informatie zou je willen krijgen over de wereld van kinderboeken? En waarom? Wat er precies leeft onder kinderen van bepaalde leeftijden. Wat voor genres passen bij de verschillende leeftijden, en vooral; waar komt dat dan door? Ik kan hier een redelijke inschatting van maken, maar daar zou ik wel meer over willen weten. Dat is voor mij interessant vanwege mijn opleiding. Wat voor leuke informatie zou je willen krijgen over kinderboeken? Ik zou het hele proces van schrijven tot uitgeven wel eens willen horen. Hoe komt een schrijver tot een boek? Hoe komt hij/zij op een onderwerp en idee voor een verhaal. Wat gebeurt er de schrijver klaar is met het verhaal? Welke stappen onderneemt een uitgever voordat het boek uiteindelijk in de winkel ligt? Is het volgens jou belangrijk dat het college aansluit op de bestaande colleges in de Mediasmarties academie, qua inhoud en vormgeving? Ja het zorgt voor herkenbaarheid. Je weet ook wat je kan verwachten van de colleges. Naam: Roy Venderbosch Datum: 25 februari 2013 Wat is je naam? Roy Venderbosch Hoe lang recenseer je al voor Mediasmarties? En waarom? Ik ben begonnen in januari Als Pabo student wilde ik mijzelf graag verder ontwikkelen en vond Mediasmarties dan ook een fantastische kans. Tevens ben ik iemand die graag schrijft! Geef aan voor welke media je recensies schrijft. Ik recenseer pc games, dvd s/ films, tv programma s, websites, boeken In de academie heb je colleges gevolgd. Wat vind van de colleges, qua inhoud en vormgeving? Wat vind je er goed/slecht aan? Ik vond de colleges qua inhoud en vormgeving prima. De ontwikkeling van kinderen is duidelijk aangegeven in de schema s en documenten en de filmpjes zijn een welkome aanvulling, De feedback was echter een stuk belangrijker. Dit was goed geregeld! Vind je op dit moment de Mediasmarties academie leerzaam en duidelijk?

92 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer 92 Alles is duidelijk. Echter zou ik nog wel iets bij willen leren. Dus zo n online cursus zou een welkome aanvulling zijn. Aan welke eisen moet een leuk en leerzaam college voldoen, zodat je er met plezier naar kijkt? Een college moet afwisselend zijn, moet ontdekkend zijn en moet worden toegepast in leerzame casussen. Op dit moment heb je al kinderboeken gerecenseerd, zonder eerst een college te volgen. Tegen welke problemen loop je aan? Eigenlijk waren de voorbeelden erg duidelijk waardoor het niet heel moeilijk was om een goede recensie te schrijven. Tevens was de communicatie prima! Welke informatie zou je willen krijgen over de wereld van kinderboeken? En waarom? Wat mij interessant lijkt is om te meer te weten te komen over hoe boeken nu eigenlijk worden geschreven. Hoe komt een kinderboek tot stand? Wat is het beginpunt van een schrijver? Hoe maak je een kinderboek informatief als boeiend en leuk te gelijk etc. Tevens zijn er zoveel kinderboeken te vinden. Maar welke boeken trekt nou welke leeftijdsgroep? Wat voor leuke informatie zou je willen krijgen over kinderboeken? Het lijkt mij leuk om te weten te komen hoe illustraties worden gemaakt en zou wel eens van een schrijver willen weten waarom hij dit soort boeken schrijft, en hoe hij dat doet etc. Is het volgens jou belangrijk dat het college aansluit op de bestaande colleges in de Mediasmarties academie, qua inhoud en vormgeving? Ja, dat denk ik wel. Vooral de vormgeving. Naam: Daniëlle Steijaert Datum: 11 maart 2013 Wat is je naam? Daniëlle Steijaert Hoe lang recenseer je al voor Mediasmarties? En waarom? 1,5 jaar, omdat ik het erg leuk en leerzaam vindt om te doen. Ik werk dagelijks met kinderen (voorheen als stagiaire aan de opleiding pabo) en nu als leerkracht (voor groep 1/2 en groep 7) en dan is het fijn om met een bijbaantje als Mediasmarties toch nog wat geld te verdienen. Daarnaast is het prettig dat ik zelf mijn tijd in kan delen. Geef aan voor welke media je recensies schrijft. Ik schrijf recensies voor boeken, films, tv programma s, games en websites.

93 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer 93 In de academie heb je colleges gevolgd. Wat vind van de colleges, qua inhoud en vormgeving? Wat vind je er goed/slecht aan? De colleges zijn niet al te lang, dat is prettig. Daarnaast zijn ze duidelijk, overzichtelijk en geven ze interessante informatie. Vind je op dit moment de Mediasmarties academie leerzaam en duidelijk, en waarom? Ja, er is een goede persoonlijke begeleiding, opbouwende kritiek en voldoende informatie beschikbaar waarin ik me kan verdiepen als dat nodig is. Aan welke eisen moet een leuk en leerzaam college voldoen, zodat je er met plezier naar kijkt? Het mag niet langer duren dan 30 min., moet direct to the point komen en boeiend zijn d.m.v. ondersteunende videofragmenten, schematische tekeningen of foto s. Op dit moment heb je al kinderboeken gerecenseerd, zonder eerst een college te volgen. Tegen welke problemen loop je aan? Ik had het prettig gevonden om iets meer kennis te hebben van begrippen en informatie die te maken heeft met de rode draad in een verhaal, de opbouw, het taalgebruik, de illustraties enz. Eigenlijk over de algemene dingen waar je bij het recenseren van ieder boek tegenaan loopt. Veel achtergrond kennis had ik er namelijk niet van en door op internet bestaande recensies te lezen is het me wel gelukt om hier meer kennis over op te bouwen. Verder vond ik het heel moeilijk om in te schatten welke specifieke kenmerken van boeken horen bij een bepaalde leeftijd van kinderen. Welke informatie zou je willen krijgen over de wereld van kinderboeken? En waarom? Ik zou informatie willen krijgen over de verschillende soorten boeken (fantasieboeken, realistische verhalen, romans enz.), de genres, de tijd waarin het verhaal zich afspeelt en het vertel perspectief (vanuit de ik-persoon, of een verteller enz.). Wat voor leuke informatie zou je willen krijgen over kinderboeken? Ik zou graag willen weten hoe je kinderen enthousiast kunt maken voor kinderenboeken. Hoe zorg je dat het leesplezier omhoog gaat en dat de leerlingen meer en vaker willen lezen? Is het volgens jou belangrijk dat het college aansluit op de bestaande colleges in de Mediasmarties academie, qua inhoud en vormgeving en waarom? Dat is zeker belangrijk. Het zorgt voor een geheel en de andere bestaande colleges vind ik heel leerzaam.

94 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer 94 Bijlage V Kernwaarden Mediasmarties Persoonlijk Op Mediasmarties kan je een eigen pagina aanmaken voor je kind of groep. Op basis van het persoonlijke profiel selecteert Mediasmarties alle media die aansluiten bij het profiel. Als ouder selecteer je uiteindelijk zelf waar je kind gebruik van kan maken. Aantrekkelijk Mediasmarties is zowel voor ouders als kinderen aantrekkelijk. De website werkt met herkenbare iconen, maar bevat ook tekst waarin de hele beoordeling van een mediaproduct te lezen is. Veelzijdig De media zijn crossmediaal. Een televisieprogramma heeft vaak een eigen website en daarbij ook een game. Daarom richt Mediasmarties zich op het gehele media aanbod: televisieprogramma s, (bioscoop) films, games (video en online games), applicaties, websites en boeken. Betrouwbaar De recensies van kindermedia op de website van Mediasmarties voldoen aan strikte criteria en voorschriften die deskundigen op het gebied van media en educatie hebben bepaald. Actueel Het media aanbod is enorm. En dat zal blijven toenemen. Daarom wordt Mediasmarties dagelijks aangevuld met nieuwe informatie en nieuwe beoordelingen van verschillende media. (Mediasmarties, z.j. b)

95 Afstudeeropdracht, Samantha de Meer 95 Bijlage VI Voorbeeld boekrecensie