Handleiding. Workshop verbetering informatiepositie burgemeester - een draaiboek

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Handleiding. Workshop verbetering informatiepositie burgemeester - een draaiboek"

Transcriptie

1 Handleiding Workshop verbetering informatiepositie burgemeester - een draaiboek

2 Inhoud

3 1. Inleiding Context Doel Werkwijze Gehanteerd kader Resultaat en benoemen leerpunten Zelf aan de slag Gehouden workshops Overzicht Integraliteit Persoonsgerichte informatie Stroomlijnen van Basisinformatie Bijlagen Bijlage A Casus Casus 1-1: Integraliteit Woninginbraken in Onderdendam Casus 1-2: Integraliteit Onrust in Arenaveen Casus 2-1: Persoonsgerichte informatie Daley B Casus 3-1: Stroomlijnen basisinformatie Partnerschap op lokaal niveau Bijlage B Workshop 1 - Integraliteit Bijlage C Workshop 2 Persoonsgerichte informatie Bijlage D Workshop 3 Stroomlijnen basisinformatie... 30

4 1Inleiding - 4 -

5 Het ministerie van Veiligheid en Justitie (VenJ) organiseerde in mei 2014 een drietal workshops met als doel in kaart te brengen hoe de informatiepositie van burgemeesters te versterken. Aanleiding tot deze workshops is het onderzoeksrapport Weten wat er speelt over de informatiepositie van de burgemeester. Uit het onderzoek blijkt dat er voor de meeste direct betrokkenen -burgemeesters, politie en Openbaar Ministerie (OM)- voldoende mogelijkheden zijn om binnen de huidige wettelijke kaders tot verbetering van de informatie-uitwisseling te komen. Wel is het van belang om met gerichte verbeteracties te komen en een eenduidige uitvoering van die wettelijke kaders te bevorderen. De resultaten van het onderzoek en de reacties van de VNG en het NGB zijn besproken in het Strategisch Beraad Veiligheid van 9 december Hierin is afgesproken dat in samenwerking met burgemeesters, OM en politie gericht zal worden gekeken hoe: de toelevering analytische informatie aan burgemeesters kan worden verbeterd en versoepeling van de informatie-uitwisseling tussen burgemeester en OM kan worden bereikt. Om dit te bereiken zijn drie workshops georganiseerd waarbij burgemeesters, OM en politie met elkaar in gesprek zijn gegaan rondom de volgende onderwerpen: 1. Integraliteit (kwaliteit, omvang, diepgang en beschikbaarheid van informatie) 2. Persoonsgerichte informatie 3. Stroomlijnen van Basisinformatie In een kleine groep (ca 12 personen; multidisciplinair gezelschap van burgemeesters, (hoofd) officieren van justitie, hoofd commissarissen van de regionale politie eenheid en ambtelijke ondersteuning) is gezocht naar praktische oplossingsrichtingen. Bij de evaluatie van de sessies bleek niet alleen het resultaat van een workshop bruikbaar, maar vooral ook het proces waarmee dit resultaat tot stand was gekomen. Een multidisciplinair gezelschap van beperkte grootte bleek prima in staat om de voorgelegde problematiek op een goed manier op te lossen. Bovendien gaven de deelnemers aan van het proces en de manier van interactie het nodige te hebben geleerd. De samenwerkingsgroep Versterking informatiepositie burgemeester onder leiding van de heer Bandell heeft de opdracht gekregen te komen tot: aanbevelingen voor burgemeesters welke m.n. analytische basisinformatie ze nodig kunnen hebben om hun taakopdracht op het gebied van sociale veiligheid uit te kunnen voeren; aanbevelingen op welke wijze in deze informatiebehoefte kan worden voorzien; aanbevelingen of, en zo ja op welke wijze de informatie-uitwisseling tussen burgemeesters en OM kan worden versoepeld Vandaar dat besloten is om 3 producten als resultaat van de workshops vast te leggen: 1. Een handreiking met tips voor burgemeesters hoe zij hun informatiepositie op het terrein van veiligheid in hun gemeente kunnen verbeteren; 2. Een routekaart om de voorliggende problematiek op te lossen; en 3. Een draaiboek inclusief de gebruikte cases om geïnteresseerden zelf een workshop te laten organiseren.

6 Het voorliggende document gaat alleen over punt 3: een draaiboek om zelf een vergelijkbare workshop te organiseren. Het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (CCV) kan hierbij assisteren. In hoofdstuk twee is de context geschetst waaronder de workshops zijn gegeven. Hierin wordt aangegeven wat de doelstelling is, de werkwijze en ervaringen waren. Het derde hoofdstuk beschrijft de gehouden workshops waarbij in de bijlagen de gebruikte cases zijn opgenomen. Daarnaast zijn in de bijlagen de gedetailleerde draaiboeken opgenomen zoals die zijn gebruikt bij de 3 workshops

7 2Context

8 2.1 Doel Doel van de workshops is tweeledig: 1. Inhoudelijk kennis opdoen over bestaande en behandelde issues. Doordat de context een leer setting is zijn er veel meer mogelijkheden om elkaars standpunten en zienswijzen te verkennen. Om de materie niet te abstract te laten worden wordt gewerkt met daadwerkelijke voorvallen of cases die nauw aansluiten bij de werkelijkheid. Soms helpt het als een case is geanonimiseerd of duidelijk gebaseerd op de werkelijkheid. Wanneer het om een echte situatie gaat kan het zijn dat mensen zich genoodzaakt voelen om zich te verdedigen voor de keuzes die zijn gemaakt. Dit komt het leren niet ten goede. 2. Procesmatig leren de deelnemers samenwerken en vertrouwen krijgen in elkaar. Door elkaars standpunten te verkennen krijgen de verschillende deelnemers ook inzicht in elkaars beweegredenen en gebruikte overwegingen. Praktijkervaring: Tijdens de workshops bleek dat veel deelnemers vertrouwen als een van de belangrijkste elementen voor een goede samenwerking aan te merken. Tevens gaven zij aan dat de betreffende sessie had bijgedragen in het vertrouwen in elkaar. Praktijkervaring: Tijdens de verschillende workshops bleek het van belang dat er een multidisciplinair (burgemeester/gemeente, openbaar ministerie, politie, overige relevante organisaties) gezelschap aanwezig is waarbij de deelnemers een vergelijkbaar hiërarchisch niveau vertegenwoordigen ( even belangrijk zijn ). Als één van de stakeholders ontbreekt wordt het praten over in plaats van praten met. Dit komt zowel de inhoud als het proces van vertrouwen krijgen niet ten goede. Daarnaast dient een gewogen gesprek plaats te vinden waarbij de deelnemers vergelijkbare verantwoordelijkheid hebben. 2.2 Werkwijze De informatiepositie van de burgemeester, maar eigenlijk van alle betrokken partijen, is daarbij complex. Er spelen veel verschillende belangen bij verschillende stakeholders en ze beschikken ook over verschillende soorten informatie en over verschillende bronnen. De materie is erg afhankelijk van de betreffende situatie en de manier waarop een en ander lokaal is georganiseerd. Daar staat tegenover dat er vanuit de opdracht behoefte was aan concrete resultaten. Het onderzoeksrapport Weten wat er speelt concludeert dat eigenlijk de meeste instrumenten beschikbaar zijn. De uitdaging zit erin om deze instrumenten op een goede manier te benutten en om de dagelijkse praktijk centraal te stellen. Wat kan er in die dagelijkse praktijk gebeuren om de verschillende instrumenten beter te kunnen benutten, om daarmee de basis onder het veiligheidsbeleid te versterken? Een belangrijk aandachtspunt in dat verband is dat burgemeesters opereren in een verschillende dagelijkse praktijk. Zo kan de omvang van de gemeente waar een burgemeester is aangesteld al veel verschil maken. De workshops concentreren zich op de beleidspraktijk. Wat zijn daarin de positie en mogelijkheden van de burgemeester en de overige stakeholders, wat zijn de positie en mogelijkheden van andere spelers? - 8 -

9 Gezien deze achtergrond is er voor gekozen werkvormen te hanteren waarin de dagelijkse praktijk optimaal aan bod kan komen. Binnen de workshops wordt gebruik gemaakt van herkenbare en aan de praktijk ontleende casussen. Een casusgerichte methode is passender dan een probleemgerichte aanpak, omdat bij een casus meer een beroep wordt gedaan om te komen tot een creatieve oplossingsstrategie of het nemen van een weloverwogen beslissing en het discussiëren daarover. Deelnemers kunnen dan beter hun eigen ervaringen en situaties projecteren op de case en leren het probleem vanuit meerdere perspectieven (burgemeester, OM, politie, overige betrokkenen) te benaderen. De uit de behandeling van de casus te ontlenen inzichten en informatie wordt optimaal benut als vooraf de begeleiders van de workshop beschikken over een conceptueel model voor de ordening en beoordeling van de inzichten en opmerkingen van de deelnemers aan de discussie. Dit conceptueel kader biedt dan, vooral in de nabespreking van de casus, de basis voor een gezamenlijke analyse, op basis waarvan direct toepasbare aanbevelingen kunnen worden gedaan. Anders gezegd, hoewel de werkvorm een open karakter heeft, ligt er al een kader aan ten grondslag. Dit kader zorgt er bovendien voor dat geen aspecten over het hoofd worden gezien en dat de resultaten van de bijeenkomst beter overdraagbaar zijn. Het gehanteerde kader is beschreven in de volgende paragraaf. Een bekende casusgerichte methode is de Harvard Case Method die aan de Harvard Universiteit is ontwikkeld en waarbij de resultaten van een casus steeds worden geordend volgens een vast patroon. Deze methode is als basis gehanteerd waarbij het gebruikte patroon staat beschreven in de volgende paragraaf. In hoofdstuk 3 staan de verschillende workshops gedetailleerder beschreven en de specifieke doelen en afwegingen die hiervoor zijn gemaakt. 2.3 Gehanteerd kader In principe zijn uiteindelijk 2 conceptuele kaders gehanteerd. Het eerste conceptuele kader is ingegeven door de oorspronkelijke doelstelling van de workshops: het verbeteren van de informatiepositie van de burgemeester. Om de informatiepositie van de burgemeester (maar ook de andere partijen) duidelijk te hebben is inzicht nodig in: Rol/taak Welke rollen, taken en verantwoordelijkheden heeft de burgemeester en de andere betrokken organisaties en wat betekent dat voor de inhoud en kwaliteit van de informatie? Proces Welke randvoorwaarden en afspraken kunnen de informatieuitwisseling en de kwaliteit van de beschikbare informatie bevorderen, waarbij ook aandacht is voor de verschillen tussen de praktijk in gemeenten (bijvoorbeeld vanwege verschillen in gemeentegrootte)? Inhoud en kwaliteit informatie Welke informatie is nodig, is die beschikbaar, wat zijn de diepgang en kwaliteit van die informatie? Ofwel: welke eisen worden aan de verschillende organisaties gesteld. Het tweede conceptuele kader is ontstaan na afloop van de workshops en het verwerken van de resultaten. Bij het uitwerken bleek dat er verschillend wordt gehandeld bij de typen problemen: - 9 -

10 Crisis Er is sprake van een crisissituatie. Feitelijk kent de driehoek de rolverdeling en zijn verantwoordelijkheden waarbij het duidelijk is dat de burgemeester de sturende rol heeft. De situatie heeft de volgende kenmerken: -- Nauwelijks tijd; urgentie is duidelijk; -- Beperkt aantal mogelijkheden/spelers; -- Normale situatie moet zo snel mogelijk weer worden hersteld. Standaard probleem Feitelijk is er sprake van een standaard probleem waar al lang procedures voor zijn. De situatie heeft de volgende kenmerken: -- Bewezen procedures; -- Bekende rolverdeling; (hierbij is het ook de vraag of de oplossing niet dient te worden gedelegeerd aan de meer operationele lagen); -- Problematiek moet met de toegekende capaciteit kunnen worden aangepakt. Complex probleem Voornaamste kenmerk van een complex probleem is juist dat er geen standaard oplossing/protocol beschikbaar is die moet nog bedacht worden waarbij de driehoek nauw samen moet werken. De situatie heeft de volgende kenmerken: -- Langdurige inzet nodig; -- Samenwerking van veel partijen; -- Omgaan met het onbekende; -- Verschuiving van capaciteit; -- Flexibiliteit en creativiteit; -- Vertrouwen nodig; -- Ruimte om te experimenteren; -- Bereidheid om fouten te maken. Beide kaders en hoe hier mee om te gaan zijn gedetailleerder beschreven in het 2 de product dat binnen deze opdracht is opgeleverd: een routekaart om de voorliggende problematiek op te lossen. 2.4 Resultaat en benoemen leerpunten Het resultaat van de workshop is 2-ledig. Enerzijds is er inhoudelijk meer duidelijkheid gekomen. Het tweede resultaat is wellicht minder tastbaar maar minstens zo belangrijk: de verschillende deelnemers hebben gebouwd aan hun onderlinge vertrouwen. Ze hebben een beter begrip voor de positie en standpunten van alle betrokken partijen en hebben hopelijk gebouwd aan een onderlinge relatie die het makkelijker maakt contact met elkaar te zoeken. Tijdens de workshop is het belangrijk om de plenaire discussies zo snel mogelijk vast te leggen volgens kader 1 rol/proces/inhoud. De rolverdeling tussen facilitator en co-facilitator dient daarbij goed te zijn afgestemd. De facilitator is gespreksleider, de co-facilitator probeert de discussie vast te leggen door de opmerking in te delen naar rol/proces/inhoud en dit duidelijk voor alle deelnemers (op 3 verschillende flip-overs) vast te leggen. Af en toe valt de gespreksleider terug op de flip-overs. Een workshop sessie sluit altijd af door met de deelnemers de oogst door te nemen van wat er op de flip-overs is verschenen. Hieruit kunnen de geleerde lessen worden opgemaakt die op een afzonderlijke flipover

11 worden vastgelegd. Hierbij kan kader 2 van dienst zijn zodat probleemsituaties nauwkeuriger kunnen worden geduid. 2.5 Zelf aan de slag In de eerste paragraaf van het volgende hoofdstuk Overzicht staat beschreven welke vragen zijn beantwoord voordat er is gestart met het organiseren van een workshop. In deze paragraaf een algemene toelichting hierop. Doel Belangrijk is het doel van de workshop zo helder mogelijk te hebben. Daar kunnen dan ook de deelnemers op worden aangepast. Locatie Kies een locatie voor de workshop die goed bereikbaar is voor de deelnemers. Het verdient de aanbeveling om een onafhankelijke plek af te spreken. Dit zorgt er voor dat iedereen volwaardig deel kan nemen en er niet iemand is die zich ook steeds gastheer/vrouw voelt. Datum/tijd Kies een geschikt moment op de dag om de workshop te houden. Plan de bijeenkomst op een tijdstip die de groep goed past.een workshop van 16-20u heeft als voordat dat dit beter in te passen in de (vaak drukke) agenda s van de deelnemers. Daarnaast levert een break met daarin een lichte maaltijd een proces op waarbij de deelnemers vertrouwd raken met elkaar. Deelnemers De samenstelling daarvan is een belangrijk onderdeel. Multidisciplinair zodat alle zienswijzen aan bod kunnen komen. Zorg dat de groepsgrootte niet groter is dan personen. Dit is voldoende intiem zodat iedereen gehoord kan worden en de deelnemers ook de kans krijgen kennis te maken met elkaar. Verspreid de deelnemers over verschillende tafels, waarbij deelnemers niet met collega s aan tafel zitten van dezelfde organisatie. Maaltijd Het serveren van een maaltijd is daar zeker ook onderdeel van. Meerdere, kleinere hapjes zorgen er voor dat ook tijdens de maaltijd dynamiek ontstaat waarbij de deelnemers in staat worden gesteld met elkaar het gesprek aan te gaan. Werkvorm en kader Uiteraard kan afgeweken worden van de gebruikte werkvormen. De hier beschreven vormen hebben goed gewerkt bij de doelstellingen zoals die zijn aangegeven, maar andere doelen vereisen wellicht ook andere werkvormen en andere indelingskaders. Rolverdeling Per workshop heb je de volgende begeleiding nodig: Inleider (iemand die het onderwerp informatiepositie op de agenda heeft gezet) Gespreksleider/voorzitter/facilitator Procesbegeleider/co-facilitator (voor het vastleggen van de discussie)

12 3Gehouden workshops

13 3.1 Overzicht Er zijn in het totaal 3 workshops gehouden; deze zullen in de volgende paragrafen nader worden toegelicht: Workshop 1. Integraliteit (kwaliteit, omvang, diepgang en beschikbaarheid van informatie) Casus Casus 1-1: Integraliteit Woninginbraken in Onderdendam Casus 1-2: Integraliteit Onrust in Arenaveen 2. Persoonsgerichte informatie Casus 2-1: Persoonsgerichte informatie Daley B 3. Stroomlijnen van Basisinformatie Casus 3-1: Stroomlijnen basisinformatie Partnerschap op lokaal niveau Per workshop is steeds beschreven: Doel van de workshop In de toelichting is steeds het doel beschreven Werkvorm In de toelichting zijn de verschillende werkvormen beschreven. Hierbij zijn de cases in de bijlagen gedetailleerd uitgeschreven en is per workshop een draaiboek eveneens in de bijlage opgenomen. 3.2 Integraliteit Doel: Vaststellen van de kwaliteit, omvang, diepgang en beschikbaarheid van de informatie die nodig is om een integraal veiligheidsbeleid te kunnen voeren dan wel een integrale aanpak uit te kunnen voeren. Werkvorm: De focus bij deze workshop ligt op het proces daarom wordt gekozen voor het procesmatig vullen van een tijdslijn waarin het verloop van de casus wordt gerepresenteerd, inclusief rolverdeling en informatiebehoefte (en kwaliteit). 3.3 Persoonsgerichte informatie Doel: Inzicht in de mogelijkheden en beperkingen bij gebruik van persoonsgerichte informatie: Over welke informatie omtrent een persoon of groep van personen kan en mag een burgemeester beschikken? Werkvorm: De focus bij deze workshop ligt op taken, rollen en de interactie daartussen. Via de Harvard Case Method wordt inzicht gegeven in de inhoud en kwaliteit van de informatie, de rollen en de taakverdeling en het proces. Eerst wordt in 3 deelgroepen uiteengegaan en onderling gediscussieerd. Daarna wordt vindt plenair een gestructureerd gesprek plaats waarin inzicht wordt gegeven in kwaliteit, rollen en proces

14 3.4 Stroomlijnen van Basisinformatie Doel: Centrale vraag: Wat zijn randvoorwaarden en afspraken die bevorderen dat betrokken partijen elkaar in staat stellen om, op de juiste momenten, over zo bruikbaar mogelijke informatie te kunnen beschikken? Focus op: Welke informatie heeft de burgemeester in zijn dagelijkse praktijk standaard nodig? Is er behoefte aan lokale inkleuring, bewerking en interpretatie van algemeen beschikbare informatie? Welke partijen kunnen een bijdrage leveren aan zowel het beschikbaar stellen van informatie als aan de lokale inkleuring? Wat is de betekenis van gemeentegrootte voor de mogelijkheden die een burgemeester heeft om optimaal gebruik te kunnen van beschikbare informatie? Hierbij kan onder meer gedacht worden aan de mogelijkheden en beperkingen wat ambtelijke ondersteuning betreft. Maakt de rol die een burgemeester heeft in specifieke veiligheidssituaties verschil voor de toegang tot en het gebruik van informatie. De drie essentiële rollen zijn: direct verantwoordelijk voor openbare orde en veiligheid; onderdeel van de lokale driehoek; voorzitter van het College van B&W. Werkvorm: Een lichte versie van de Harvard Case Method voor wat betreft de casus. Daarna wordt vooral ingegaan op de anekdotes van de deelnemers die vaak ontstaan naar aanleiding van de casus. De discussie wordt gerubriceerd naar rolverdeling, proces en informatie

15 Bijlagen

16 Bijlage A Casus

17 Casus 1-1: Integraliteit Woninginbraken in Onderdendam De burgemeester van Onderdendam, John Jansen, was zich aan het voorbereiden op het halfjaarlijkse overleg met de wijkvereniging van de Vinexwijk Polderveen in zijn gemeente. In de afgelopen tien jaar was deze Vinexwijk uit de grond gestampt. Ondertussen woonden er enkele tienduizenden mensen. De wijk was een uitkomst voor Onderdendam en de omliggende gemeenten, want de gemeente kende al jaren veel overloop uit andere gemeenten naast enkele verpauperende wijken, met een relatief hoge werkloosheid en concentraties van minderheden. In Polderveen was er sprake van een actieve wijkvereniging, waarvan het bestuur werd gevormd door enkele hoogopgeleide inwoners waarvan het merendeel ook belangrijke functies bekleedde binnen overheid en bedrijfsleven. Bovendien zijn inmiddels twee inwoners uit de nieuwe wijk actief in de gemeenteraad.. Over het algemeen zijn de inwoners van Polderveen tevreden over hun nieuwe woning. De wijk is afwisselend gebouwd met hoogbouw naast laagbouw met het nodige groen. In de wijk is het meestal rustig, veel inwoners zijn overdag naar hun werk, maar de nieuwe wijkvereniging had de afgelopen twee, drie jaar meer en meer aandacht gevraagd voor inbraken in de wijk en overlast van jongeren in bepaalde delen van de wijk. Volgens de wijkvereniging worden de woninginbraken een steeds groter probleem, waarbij ze wijzen op golven van inbraken die met een steeds grotere frequentie terugkomen. De wijkvereniging claimde dat in bepaalde blokken woningen wel erg makkelijk kan worden ingebroken, maar ook dat tijdens de bouw verschillende sleutels waren ontvreemd die thans in omloop waren bij bendes die hun wortels hadden in de oude wijken van Onderdendam. Volgens de wijkvereniging liggen veel mensen s nachts wakker en vooral tijdens de vakanties maakte menigeen zich grote zorgen. De wijkvereniging vindt dat een onaanvaardbare aantasting van hun woongenot en gaat gericht ingrijpen van de burgemeester vragen. Onlangs heeft de burgemeester daarom aan de chef van het basisteam gevraagd of er inderdaad meer inbraken plaatsvonden in Polderveen. De chef had bij de daaropvolgende bespreking opgemerkt dat de onrust in de wijk vooral wordt aangejaagd door de actieve bewonersvereniging zelf, waardoor elk incident breed uitgesponnen werd op het internetplatform van die vereniging. Toch leek het er in de cijfers op dat er sprake was van een stijgende trend in het aantal inbraken in Polderveen. De politie meldde tevens dat er sinds enige tijd geregeld wagens met Oost-Europese nummerborden in de wijk waren gesignaleerd, maar ook dat er meer meldingen van overlast door jongeren binnenkomen. De burgemeester heeft het gevoel dat hij er op zoek moet naar andere maatregelen om de criminaliteit terug te dringen en de bewoners gerust te stellen. Alleen vraagt hij zich wel af hoe hij het zou gaan aanpakken; waar zou hij beginnen? Aan u vragen wij burgemeester Jansen te helpen door de volgende vragen te behandelen: Welke informatie heeft de burgemeester nodig om de problematiek breder en duurzaam aan te pakken? Welke informatie is beschikbaar en geeft een goed inzicht te in de onveiligheidssituatie in Polderveen, in het bijzonder in het aantal inbraken? Welke informatie ontbreekt nog en van wie kan hij desgewenst aanvullende informatie krijgen?

18 Welke maatregelen kan de burgemeester nemen of entameren om de criminaliteit terug te dringen? Denkt u dat het uiteindelijk te verkrijgen beeld voldoende zal zijn voor burgemeester Jansen om de wijkvereniging en de Raad er van te overtuigen dat het aantal inbraken wordt teruggedrongen en onder controle kan worden gehouden? Welke mogelijkheden heeft de burgemeester verder om de inbraken onder controle te houden? Hoe gaat de burgemeester de aanpak (be)sturen? Wat is de rol van de driehoek? Casus 1-2: Integraliteit Onrust in Arenaveen Over het algemeen, zo vond burgemeester Kok van de landelijke gemeente Arenaveen, was hij in controle over de veiligheidssituatie in zijn gemeente.. Maar de laatste maanden krijgt hij steeds meer signalen dat er onduidelijke zaken spelen in zijn gemeente. Dat maakt hem ongerust. Meerdere boerderijen in zijn uitgestrekte gemeenten staan leeg. Opvolgers dienen zich niet aan omdat het vaak niet meer rendabel is om te boeren. Zo is al drie jaar terug de eigenaar van een oude boerderij overleden. Geen van zijn kinderen wilde het bedrijf voortzetten. Het merendeel van het land hadden ze snel kunnen verkopen aan omliggende boerenbedrijven, maar de oude boerderij en stallen hadden bijna twee jaar leeg gestaan. Uiteindelijk waren ze gekocht door iemand uit een andere stad, die het voornemen had om daar een stalling voor zijn paarden te willen beginnen. Na verkoop had deze persoon enkele bouwvergunningen aangevraagd die alle soepel waren verleend. Maar de stalling was zo te merken nog steeds niet in gebruik, en de nieuwe eigenaar had zich in ieder geval nog niet in de nieuwe gemeente ingeschreven. En dit was niet het enige signaal wat hij had ontvangen. Twee maanden terug was de burgemeester na de raadsvergadering aangesproken door CDA-raadslid Koewacht. Koewacht vertelde hem dat een onbekende man meerdere percelen grond aan de rand van de gemeente had opgekocht, maar de percelen verder braak had laten liggen. Volgens één van de agrariërs in het buitengebied, De Melker, wiens land grensde aan de percelen was hem opgevallen dat er s nachts geregeld bestelbusjes bij hem over de weg reden over het perceel naar een afgelegen schuurtje aan de rand van het bos. Overdag was er niets te zien. Toen De Melker enige tijd geleden het land naast de oude schuur aan het bewerken was, had hij gezien dat er plastic vaten achter de schuur stonden. Enige tijd geleden echter had hij mannen waargenomen die bij de schuur bezig waren. Toen hij echter hun richting uitging sloten zij de schuur hermetisch af en vertrokken snel in een Pick-Uptruck. Een paar dagen geleden was er brand uitgebroken in het buitengebied in een vakantiehuisje bij de camping die alleen zomers wordt gebruikt. De brandweer werd gealarmeerd maar kon aanvankelijk het terrein niet op. Het hek was dicht. Het vreemde was echter dat het slot nieuw was en de brandweer sporen van bewoning in het uitgebrande huisje aantrof. De camping beheerder die in het naburige dorp woont wist echter van niets. Burgemeester Kok had eens aan zijn eigen ambtenaren gevraagd wat ze wisten. Dat was niet veel. Van de nieuwe eigenaar van de oude boerderij was niets bekend, ook niet van de eigenaar die de percelen grond met de oude schuur hadden gekocht. De bouwvergunningen waren alle in orde, al viel het de behandelend ambtenaar nu pas op, nu hij de vergunningen in samenhang bekeek, dat geen van die vergunningen de indruk wekte dat er werd gewerkt aan een paardenstalling. De bouwinspecteur had toegezegd om in zijn planning op te nemen om daar eens langs te gaan

19 Tijdens regulier overleg met de chef van het basisteam had de burgemeester gevraagd of hij misschien iets wist. De chef had aangegeven dat wel uit te willen zoeken. Onder meer was ter sprake gekomen dat de bouwinspecteur het voornemen had om eens op bezoek te gaan bij de boerderij. Een paar dagen daarna had de officier van justitie gebeld. Hij wilde een afspraak maken voor hun reguliere halfjaarlijkse overleg. Weliswaar waren er pas vier maanden sinds de vorige bijeenkomst verstreken, maar volgens de officier kwam het in de komende week goed uit. In de marge van het gesprek had de officier gevraagd of de burgemeester geen initiatieven in het buitengebied wilde nemen tot na de afspraak. De burgemeester had daarmee ingestemd. Burgemeester Kok voelde aan zijn water dat er iets niet klopte, maar kon de vinger niet op de zere plek leggen. Waren het incidenten die toevallig nu tegelijkertijd plaatsvonden, of is er meer aan de hand; want waarom belde anders de officier? Aan u vragen wij burgemeester Kok te helpen door de volgende vragen te behandelen: 1. Op welke wijze en van wie kan burgemeester Kok meer informatie krijgen over de situatie in zijn gemeente en welke vragen dient hij daarbij te stellen? 2. Welke informatie had hij eenvoudig zelf al kunnen raadplegen? Wat kunnen OM en burgemeester afspreken over de aanpak van de situatie en welke informatie kan worden gedeeld? 3. Wat voor informatie heeft de burgemeester nodig om tijdig over dit soort situaties in zijn gemeente te worden geïnformeerd en wie kan hem die informatie leveren? Casus 2-1: Persoonsgerichte informatie Daley B Burgemeester de Boer van de gemeente Arenaveen bladerde een half uurtje voor zijn wekelijks overleg met de chef van het basisteam van de politie wat moedeloos door zijn aantekeningen. Het waren er zoveel dat hij ze in een archiefmapje had gestopt. De aantekeningen hadden betrekking op een jeugdige inwoner van zijn gemeente, Daley B. Daley was opgegroeid in de volkswijk in zijn niet al te grote gemeente. Al vroeg waren zijn ouders gescheiden, zijn vader was met de noorderzon vertrokken en betaalde geen alimentatie. Daley s moeder had geregeld een andere man in huis, maar dat eindigde steevast in door alcohol aangejaagde ruzies, waarop de buren meestal de politie belden. Daley zelf was niet dom, hij ging naar het Lyceum De Toekomst in het centrum. Al een jaartje terug had wethouder Koeman, die zelf kinderen had op De Toekomst, tijdens de Collegevergadering verteld dat er volgens zijn kinderen op school gehandeld werd in XTC en dat Daley naar alle waarschijnlijkheid de dealer was. Tijdens het reguliere overleg met de directeur Van Basten van De Toekomst had de burgemeester, die ook onderwijs in de portefeuille had, eens gevraagd naar de mogelijke drugshandel. De directeur had vrij beslist en kortaf gereageerd. Bij de school waren geen problemen bekend. Toen de burgemeester dit meldde in het College, had wethouder Koeman wat schamper gelachen. Zijn kinderen hadden onlangs verteld dat één van hun klasgenoten tijdens een schoolfeest helemaal ontspoord was. Zijn vrienden hadden hem met moeite uit de dakgoot gehaald, waar hij aangekondigd had eens een stukje te gaan vliegen. Die vrienden hadden wel weten te voorkomen dat de schoolleiding iets van het incident hadden gemerkt. Toch was de burgemeester er na de besliste afwijzing door de directeur er niet opnieuw over begonnen. Wel had de burgemeester voor de zekerheid ook bij de politie geïnformeerd, maar ook die had gezegd niets te weten over drugshandel in of rond De Toekomst

20 De laatste paar weken waren er echter veel nieuwe signalen gekomen. Van Daley B. werd verteld dat hij fanatiek Ajax-supporter was geworden en wekelijks te vinden was in het bekende Vak 410. Na de wedstrijden van Ajax kwamen er steeds een stuk of tien supporters naar het huis van Daley, waar ze op het veldje naast de buurt bier dronken, aan het blowen waren en een vuurtje stookten. Sindsdien waren er geregeld klachten over overlast bij de gemeente terecht gekomen. Meisjes werden lastig gevallen, de reguliere gebruikers werden geweerd, en de indruk bestond dat er heling van gestolen spullen plaatsvond. Het aantal inbraken in de buurt aan de andere kant van het park, de rijke villawijk van de gemeente, was sindsdien begonnen te stijgen. Na de incidenten bij de bekerfinale waren er allerlei berichten verschenen in kranten waarvan de teneur was dat veel supporters uit Vak 410 actief waren in de georganiseerde misdaad. VVD-fractievoorzitter Van Praag, die in die Villawijk woonde, had een paar weken terug tegen de burgemeester gezegd dat er veel onrust was in de wijk. Verschillende bewoners hadden gezegd dat het vast niet lang zou duren of mensen zouden in hun huis overvallen worden. Sommige spraken over het oprichten van een buurtwacht. Van Praag had de burgemeester opgeroepen in te grijpen. Op basis van de meldingen van overlast had de burgemeester al eens eerder aan de politie gevraagd om meer gegevens te verkrijgen van de jongeren die de overlast veroorzaakten. Maar de politie had gezegd nauwelijks gegevens te hebben. De burgemeester had bij de afdeling jeugdzorg gevraag wat zij wisten. Gebleken was dat er in het gezin van Daley een gezinsvoogd was aangesteld, vooral omdat enkele jongere halfbroertjes en -zusjes van Daley geregeld niet in de klas waren, en omdat hun moeder in een schuldhulpverleningstraject zat. De jeugdzorginstelling had echter geen aanleiding gezien om met de gemeente informatie over Daley te delen. Burgemeester de Boer vond het maar niets. Eigenlijk was het signaal dat er iets speelde rond Daley al meer dan een jaar oud, maar eigenlijk was er sindsdien niets gebeurd. Als hij er eens cynisch naar keek, hadden tot nu toe eigenlijk de kinderen van wethouder Koeman de beste informatie verschaft. Hoe kwam het nu dat jeugdzorg, politie en OM met niets waren gekomen? Gezien de onrust in de gemeente, leek het de burgemeester een goed plan om eerst eens goed uit te zoeken wat er nu gaande is rond de school en of Daley inderdaad banden had met de georganiseerde misdaad, en in het bijzonder of hij iets te maken had met het stijgend aantal inbraken in de villawijk. Maar hoe kon hij daar achter komen? Aan u vragen wij burgemeester De Boer te helpen door de volgende vragen te behandelen: 1. Welke informatie heeft De Boer nodig? 2. Op welke manier kan (of moet) De Boer het College van B&W hierbij betrekken? 3. Welke spelers/stakeholders beschikken over relevante informatie? 4. Onder welke omstandigheden en voorwaarden kan De Boer beschikken over die informatie? 5. Wanneer kan hij beschikken over die informatie? 6. Wat kunnen de redenen zijn dat De Boer tot nu toe zo weinig bruikbare informatie heeft gekregen? 7. Welke informatie had De Boer eigenlijk ook in zijn eigen gemeentelijke organisatie kunnen verkrijgen? 8. Had De Boer al eerder in actie kunnen komen, en wat hij dan kunnen doen? Welke acties dient De Boer nu in ieder geval te ontwikkelen?

21 Casus 3-1: Stroomlijnen basisinformatie Partnerschap op lokaal niveau Burgemeester van Gaal van Oranjestad was op zijn zachtst gezegd not amused. Gisteren had de politie met groot vertoon van macht een inval gedaan in het clubhuis van de motorvereniging in zijn gemeente. De burgemeester zelf was pas een uur van te voren hierover ingelicht door officier van justitie van Basten. In de persconferentie na afloop van de inval had Van Basten uitgebreid verteld dat verdenkingen van wapen- en drugshandel aanleiding waren geweest voor de inval. Direct daarna hadden allerlei omwonenden en de lokale pers aan de burgemeester vragen gesteld. De omwonenden hadden in het verleden bij de gemeente aangegeven dat ze zich niet altijd veilig hadden gevoeld. Deze signalen waren door de beleidsmedewerker van de gemeente, Kluivert, besproken met de chef van het basisteam, Hiddink, en de beleidsmedewerker van het OM, Mulder. De politie had op verzoek van de gemeente een gebiedsscan gemaakt. Echter, daaruit was gebleken dat er geen reden was voor zorg. De informatie van de politie had uitgewezen dat er in de buurt van het clubhuis geen sprake was van overlast of andere inbreuken op de veiligheid. In het overleg dat Van Gaal elke drie maanden met Van Basten had, was de vereniging wel eens ter sprake gekomen, maar ook daar had Van Basten gezegd dat de burgemeester zich geen zorgen hoefde te maken. De omwonenden voelden zich nu met een kluitje in het riet gestuurd door de gemeente. De lokale pers was bezig het vuurtje op te stoken. Fractievoorzitter Van der Gijp van de grootste collegepartij had al laten weten de kwestie aan de orde te willen stellen en had in de lokale pers gemeld dat de burgemeester blijkbaar geen grip had op de veiligheid in zijn gemeente. En Lijst Derksen, een querulante éénmansfractie in de raad, had al overal laten weten dat de motorclub in Oranjestad helemaal niet bestond uit criminelen; daarbij had hij gewezen op de jaarlijkse rondrit die de motorclub altijd organiseerde voor zieke kinderen in de gemeente en de bijdragen vanuit de motorclub aan de jaarlijkse braderie. Natuurlijk had burgemeester Van Gaal navraag gedaan bij officier Van Basten. Van Basten had gezegd dat het ging om een lastig, ingewikkeld en al lang lopend landelijk onderzoek. Het clubhuis in Oranjestad was daarin eigenlijk niet zo belangrijk geweest, maar de laatste week hadden zich ontwikkelingen voorgedaan die snel ingrijpen noodzakelijk hadden gemaakt. In het belang van het onderzoek kon Van Basten niet zeggen wat die ontwikkelingen waren. Maar waarom was er dan in het overleg met zijn beleidsmedewerker Kluivert hiervan geen melding gedaan? Ook daarover wilde Van Basten niets zeggen, al zei hij wel dat het in een gemeente als Oranjestad, met minder dan inwoners, het lastig was om vertrouwelijke informatie binnenskamers te houden. Van Gaal wist op dat moment niet waar Van Basten op doelde, maar herinnerde zich later dat een jaar terug tijdens regulier overleg met Van Basten ter sprake was gekomen dat de dochter van Kluivert samenwoonde met een zoon van raadslid Derksen. De burgemeester wist eigenlijk niet meer of hij dat had gezegd of dat Van Basten het al wist. Het was casual genoemd in de context van een kwestie rond makelaar Kieft in zijn gemeente. Makelaar Kieft had toentertijd, zo werd verteld, een knokploeg ingezet om een kraakpand te ontruimen. De ontruiming had natuurlijk ook voor onrust gezorgd. Verteld werd dat enkele leden van de motorclub deel hadden uitgemaakt van die knokploeg, maar uiteindelijk bleek er weinig hard te maken en was de zaak verder blijven liggen. Rond Kieft hingen altijd verdenkingen van zwart geld transacties, maar dat was nooit bewezen

22 Kieft was populair in Oranjestad omdat hij hoofdsponsor was van de trots van de gemeente, de handbalvereniging. Dankzij het geld van Kieft speelde deze verenging sinds twee jaar in de hoogste klasse. Al jaren voordat Derksen raadslid was geworden, was hij samen met Kieft eigenaar geweest van een makelaardij, maar die zakelijke relatie was ook al lang geleden beëindigd. Van Gaal voelde zich al met al danig in de steek gelaten door de Officier. Hij had het gevoel dat hij en zijn organisatie niet vertrouwd werden door het OM en dat al die overleggen die hij tot nu toe met het OM had gehad vooral een ritueel karakter hadden gehad. Eigenlijk kon hij Van der Gijp geen ongelijk geven. Zo had hij inderdaad geen grip op het veiligheidsbeleid. Het werd tijd om de relatie met het OM te verbeteren. Maar hoe zou hij dat nu eens aanpakken? Aan u vragen we Van Gaal te adviseren over het verbeteren van de relatie met het OM. Hoe kan hij dat doen? Denk daarbij aan: Welke afspraken kunnen burgemeester en officier van justitie maken over de uitwisseling van relevante informatie? In welke setting kan de relevante informatie tussen OM en burgemeester worden gedeeld? Welke afspraken kunnen burgemeester en officier van justitie maken over de status en het belang van het overleg tussen de beleidsmedewerker Kluivert van de gemeente, de chef van het basisteam Hiddink en de beleidsmedewerker van het OM, Mulder; moeten ze eigenlijk daarover wel afspraken maken? Is er eigenlijk sprake van een vertrouwensbreuk tussen Van Basten en Van Gaal en zo ja, wat is daar aan te doen?

23 Bijlage B Workshop 1 - Integraliteit

24 Tijd Wat Rolverdeling Vorm/inhoud/activiteiten Vorm Benodigdheden Zaalopstelling Voorbereiding Facilitators & opdrachtgever Ontvangst Facilitators & opdrachtgever Kijken of de zaalopstelling goed is, workshopmateriaal plaatsen. 2 tijdlijnen voorbereiden. Ontvangst deelnemers Introductie Commissielid Welkom aan de deelnemers; uitleg over waarom we hier zitten in dit gezelschap wat het doel is van de bijeenkomst wat er met het eindresultaat zal worden gedaan Plenair Papier, post-its, stiften, overig workshopmateriaal (evt. 3 flipovers) Koffie/thee, water Naambadges Cabaret opstelling met ronde tafels Voorstelronde Alle deelnemers inclusief begeleiders Het commissielid geeft aan zelf ook deelnemer te zijn en geeft de rol van voorzitter/procesbegeleider formeel over aan facilitator. Duidelijk maken wie iedereen is en wat ieders rol is. De deelnemers beantwoorden ieder in maximaal 2 minuten p.p.: Wie ben je? Voor welke organisatie(onderdeel) werk je? Welke rol/positie heb je in relatie tot deze problematiek? Uitleg werkvorm Facilitator Uitleg werkvorm: Casus doornemen In deelgroep discussiëren over casus Plenair Casus 1 Serie woninginbraken Plenair, Timemanagement door facilitator / co-facilitator Plenair

25 Tijd Wat Rolverdeling Vorm/inhoud/activiteiten Vorm Benodigdheden Zaalopstelling Casus 1 deelgroepen Casus 1 plenair 2 groepen Casus doornemen + bediscussiëren in de deelgroep Welke processtappen, wie heeft dan welke rol, en welke informatie heb je dan op welk moment nodig? Alle deelnemers o.l.v. facilitator Buffet Alle deelnemers Plenaire begeleide discussie: Welke fasen/processtappen zijn te onderkennen? Wie (rol) krijgt dan het signaal? Welke informatie is nodig per processtap en vanuit welke rol? Waarom deel je, vanuit je rol, informatie wel/niet op dit moment in de tijd? Wat is er al aan relevante informatiebronnen in deze processtap en waarom werkt dat wel/ niet? Deelgroepen Uitgeschreven casus a. Ruimte groot genoeg: 2 discussietafels achterin de zaal b. Alternatief: Stoelen bijschuiven zodat aan 2 tafels gediscussieerd wordt Plenair, Co-facilitator visualiseert op de tijdlijn. Tijdlijn op de wand, stiften Casus 2 XTC-lab n.b. wanneer de discussie daar aanleiding toe geeft wordt maar 1 casus behandeld. Dit doen we wanneer de discussie dusdanig levendig en gedetailleerd verloopt dat het waarde heeft voor het beoogde eindproduct (de handreiking). Eventueel kan ook meer aandacht worden besteed aan het komen tot consensus in de nabespreking Casus 2 deelgroepen 2 groepen Casus doornemen + bediscussiëren in de deelgroep Welke processtappen, wie heeft dan welke rol, en welke informatie heb je dan op welk moment nodig? Deelgroepen Uitgeschreven casus

26 Tijd Wat Rolverdeling Vorm/inhoud/activiteiten Vorm Benodigdheden Zaalopstelling Casus 2 plenair Alle deelnemers o.l.v. facilitator Nabespreking Alle deelnemers o.l.v. facilitator Plenaire begeleide discussie: Welke fasen/processtappen zijn te onderkennen? Wie (rol) krijgt dan het signaal? Welke informatie is nodig per processtap en vanuit welke rol? Waarom deel je, vanuit je rol, informatie wel/ niet op dit moment in de tijd? Wat is er al aan relevante informatiebronnen in deze processtap en waarom werkt dat wel/ niet? Doel: Bereiken van consensus over de bereikte resultaten. Generiek maken van bereikte resultaten. Ruimte bieden aan de deelnemers om eigen zaken in te brengen en ter discussie te stellen als het gaat om integraliteit Afsluiting Commissielid Dank; er wordt een verslag van de sessie gemaakt waarop de deelnemers worden uitgenodigd te reageren. Plenair, Co-facilitator visualiseert op de tijdlijn. Plenair, Co-facilitator visualiseert op de tijdlijn. Aanvullingen toevoegen in andere kleuren. Tijdlijn op de wand, stiften Tijdlijn op de wand (2x), stiften

27 Bijlage C Workshop 2 Persoonsgerichte informatie

28 Tijd Wat Rolverdeling Vorm/inhoud/activiteiten Vorm Benodigdheden Zaalopstelling Voorbereiding Facilitators & opdrachtgevers Ontvangst Facilitators & opdrachtgevers Kijken of de zaalopstelling goed is, workshopmateriaal plaatsen. Harvard Case Method d.m.v. bordenplan voorbereiden. Ontvangst deelnemers Introductie Commissielid Welkom aan de deelnemers; uitleg over waarom we hier zitten in dit gezelschap wat het doel is van de bijeenkomst wat er met het eindresultaat zal worden gedaan Plenair Papier, post-its, stiften, overig workshopmateriaal 3 flipovers Koffie/thee, water Naambadges Cabaret opstelling met ronde tafels Voorstelronde Alle deelnemers inclusief begeleiders Uitleg werkvorm facilitator Het commissielid geeft aan zelf ook deelnemer te zijn en geeft de rol van voorzitter/procesbegeleider formeel over aan facilitator. Duidelijk maken wie iedereen is en wat ieders rol is. De deelnemers beantwoorden ieder in maximaal 2 minuten p.p.: Wie ben je? Voor welke organisatie(onderdeel) werk je? Welke rol/positie heb je in relatie tot deze problematiek? Uitleg werkvorm Harvard Case Method: Casus doornemen in deelgroepen Plenaire gemodereerde discussie via de Harvard Case Method Plenair, Timemanagement door facilitator / co-facilitator Plenair

29 Tijd Wat Rolverdeling Vorm/inhoud/activiteiten Vorm Benodigdheden Zaalopstelling Harvard Case Method Deelgroepen 3 groepen Casus doornemen + bediscussiëren in de deelgroep (zie ook deelvragen in de casus) HCM 1 Alle deelnemers o.l.v. facilitator Buffet Alle deelnemers HCM 2 Alle deelnemers o.l.v. facilitator Nabespreking Alle deelnemers o.l.v. facilitator De casus wordt structureel doorgelopen onder leiding van de moderator. Op het bordenplan worden de relevante zaken rondom inhoud/ kwaliteit, rolverdeling en proces gevisualiseerd. De casus wordt structureel doorgelopen onder leiding van de moderator. Op het bordenplan worden de relevante zaken rondom inhoud/ kwaliteit, rolverdeling en proces gevisualiseerd. Doel: Bereiken van consensus over de bereikte resultaten. Generiek maken van bereikte resultaten. Ruimte bieden aan de deelnemers om eigen zaken in te brengen en ter discussie te stellen als het gaat om persoonsgerichte informatie Afsluiting Commissielid Dank; er wordt een verslag van de sessie gemaakt waarop de deelnemers worden uitgenodigd te reageren Deelgroepen Uitgeschreven casus a. Ruimte groot genoeg: 3 discussietafels achterin de zaal b. Alternatief: Stoelen bijschuiven zodat aan 3 tafels gediscussieerd wordt Plenair co-facilitator onderhoudt het bordenplan tijdens de gemodereerde discussie Plenair co-facilitator onderhoudt het bordenplan tijdens de gemodereerde discussie Plenair, co-facilitator visualiseert op bordenplan. Aanvullingen toevoegen in andere kleuren. 3 Flip-overs Stiften en overig workshop materiaal 3 Flip-overs Stiften en overig workshop materiaal 3 Flip-overs Stiften en overig workshop materiaal

30 Bijlage D Workshop 3 Stroomlijnen basisinformatie

31 Tijd Wat Rolverdeling Vorm/inhoud/activiteiten Vorm Benodigdheden Zaalopstelling Voorbereiding Facilitators & opdrachtgevers Ontvangst Facilitators & opdrachtgevers Kijken of de zaalopstelling goed is, workshopmateriaal plaatsen. Harvard Case Method d.m.v. bordenplan voorbereiden. Ontvangst deelnemers Introductie Commissielid Welkom aan de deelnemers; uitleg over waarom we hier zitten in dit gezelschap wat het doel is van de bijeenkomst wat er met het eindresultaat zal worden gedaan Plenair Papier, post-its, stiften, overig workshopmateriaal 3 flipovers Koffie/thee, water Naambadges Cabaret opstelling met ronde tafels Voorstelronde Alle deelnemers inclusief begeleiders Uitleg werkvorm facilitator Het commissielid geeft aan zelf ook deelnemer te zijn en geeft de rol van voorzitter/procesbegeleider formeel over aan facilitator. Duidelijk maken wie iedereen is en wat ieders rol is. De deelnemers beantwoorden ieder in maximaal 2 minuten p.p.: Wie ben je? Voor welke organisatie(onderdeel) werk je? Welke rol/positie heb je in relatie tot deze problematiek? Uitleg werkvorm Harvard Case Method: Casus doornemen in deelgroepen Plenaire gemodereerde discussie via de Harvard Case Method Plenair, Timemanagement door facilitator /co-facilitator Plenair

32 Tijd Wat Rolverdeling Vorm/inhoud/activiteiten Vorm Benodigdheden Zaalopstelling Harvard Case Method Deelgroepen 2 groepen Casus doornemen + bediscussiëren in de deelgroep (zie ook deelvragen in de casus) HCM Alle deelnemers o.l.v. facilitator Buffet Alle deelnemers Themagerichte cases Alle deelnemers o.l.v. facilitator Nabespreking Alle deelnemers o.l.v. facilitator De casus wordt structureel doorgelopen onder leiding van de moderator. Op het bordenplan worden de relevante zaken rondom inhoud/ kwaliteit, rolverdeling en proces gevisualiseerd. Thema wordt benoemd Deelnemers brengt ervaring/anekdote in Begeleide discussies volgens het informatie/ rol/proces stramien Per thema ca. 20 minuten zodat in totaal 3 a 4 thema s aan bod komen. Doel: Bereiken van consensus over de bereikte resultaten. Generiek maken van bereikte resultaten. Ruimte bieden aan de deelnemers om eigen zaken in te brengen en ter discussie te stellen als het gaat om persoonsgerichte informatie. Vraag aan de groep: Wat moet er in ieder geval terug komen in de handreiking? Afsluiting Commissielid Dank; er wordt een verslag van de sessie gemaakt waarop de deelnemers worden uitgenodigd te reageren Deelgroepen Uitgeschreven casus c. Ruimte groot genoeg: 3 discussietafels achterin de zaal d. Alternatief: Stoelen bijschuiven zodat aan 3 tafels gediscussieerd wordt Plenair co-facilitator onderhoudt het bordenplan tijdens de gemodereerde discussie Plenair co-facilitator onderhoudt het bordenplan tijdens de gemodereerde discussie Plenair, co-facilitator visualiseert op bordenplan. Aanvullingen toevoegen in andere kleuren. 3 Flip-overs Stiften en overig workshop materiaal 3 Flip-overs Stiften en overig workshop materiaal 3 Flip-overs Stiften en overig workshop materiaal

33 Samenwerkingsverband Versterking informatiepositie burgemeester Een samenwerking tussen burgemeesters, Openbaar Ministerie en Politie. Dit is een uitgave van: Ministerie van Veiligheid en Justitie Postbus eh Den Haag September 2014 Publicatienr: j

Handleiding. Workshop verbetering informatiepositie burgemeester - een draaiboek

Handleiding. Workshop verbetering informatiepositie burgemeester - een draaiboek Handleiding Workshop verbetering informatiepositie burgemeester - een draaiboek Inhoud 1. Inleiding... 4 2. Context.... 7 2.1 Doel... 8 2.2 Werkwijze... 8 2.3 Gehanteerd kader... 9 2.4 Resultaat en benoemen

Nadere informatie

Evalueren van projecten met externen Kennisdocument Onderzoek & Statistiek

Evalueren van projecten met externen Kennisdocument Onderzoek & Statistiek Evalueren van projecten met externen Kennisdocument Onderzoek & Statistiek Zwaantina van der Veen / Dymphna Meijneken / Marieke Boekenoogen Stad met een hart Inhoud Hoofdstuk 1 Inleiding 3 Hoofdstuk 2

Nadere informatie

DUUR WAT HOE MATERIAAL

DUUR WAT HOE MATERIAAL DUUR WAT HOE MATERIAAL 0.00 5 min Intro begeleiders Introductie thema agressiehantering Doelen simulatiespel Toelichting rollen Introduceer jezelf en het spel Introductie begeleiders Nodig deelnemers uit

Nadere informatie

Case 1: de fusie. Wat was de aanleiding om 3TGO in te zetten?

Case 1: de fusie. Wat was de aanleiding om 3TGO in te zetten? Case 1: de fusie Wat was de aanleiding om 3TGO in te zetten? Twee regionale organisaties zijn samengegaan in een grotere, provinciegrens overlappende organisatie en de integratie verliep niet zo soepel

Nadere informatie

Voorstel voor een Maatschappelijke Verkenning naar de beleving van het begrip Veiligheid door de inwoners van Maassluis

Voorstel voor een Maatschappelijke Verkenning naar de beleving van het begrip Veiligheid door de inwoners van Maassluis Voorstel voor een Maatschappelijke Verkenning naar de beleving van het begrip Veiligheid door de inwoners van Maassluis Het instrument Een Maatschappelijke Verkenning is een instrument voor de gemeenteraad

Nadere informatie

2: vergaderen VASTE VOORZITTER EN NOTULIST

2: vergaderen VASTE VOORZITTER EN NOTULIST 2: vergaderen Als je lid bent van een studentenraad, vergader je vaak. Je hebt vergaderen met de studentenraad, maar ook vergaderingen met het College van Bestuur en de Ondernemingsraad (OR). Gemiddeld

Nadere informatie

Gemeente Langedijk. Voorstel aan de raad

Gemeente Langedijk. Voorstel aan de raad Gemeente Langedijk Raadsvergadering : 18 november 2014 Agendanummer : 8 Portefeuillehouder Afdeling Opsteller : drs. J.F.N. Cornelisse : Veiligheid, Vergunningen en Handhaving : Eveline Plomp Voorstel

Nadere informatie

Uitspraaknr. 06.056. De klacht. De feiten. De visie van partijen

Uitspraaknr. 06.056. De klacht. De feiten. De visie van partijen Landelijke Klachtencommissie onderwijs (mr. M.E.A. Wildenburg, S.J. Drijver, R.C.A. Wilcke) Uitspraaknr. 06.056 Datum: 27 juli 2006 Belemmerde communicatie, zonder reden melden van vermoedelijk ongeoorloofd

Nadere informatie

Effectieve samenwerking: werken in driehoeken

Effectieve samenwerking: werken in driehoeken Effectieve samenwerking: werken in driehoeken Werken in driehoeken is een wijze van samenwerking die in elke organisatie, projectteam en netwerk mogelijk is. Het maakt dat we kunnen werken vanuit een heldere

Nadere informatie

Rapport. Rapport over een klacht over de Sociale Verzekeringsbank te Zaanstad. Datum: 5 februari 2015 Rapportnummer: 2015/021

Rapport. Rapport over een klacht over de Sociale Verzekeringsbank te Zaanstad. Datum: 5 februari 2015 Rapportnummer: 2015/021 Rapport Rapport over een klacht over de Sociale Verzekeringsbank te Zaanstad. Datum: 5 februari 2015 Rapportnummer: 2015/021 2 Klacht Verzoekster klaagt erover dat de Sociale Verzekeringsbank (SVB) is

Nadere informatie

toolkit persoons gerichte zorg Bouwen aan eerstelijns zorg op maat voor mensen met een chronische ziekte

toolkit persoons gerichte zorg Bouwen aan eerstelijns zorg op maat voor mensen met een chronische ziekte toolkit persoons gerichte zorg Bouwen aan eerstelijns zorg op maat voor mensen met een chronische ziekte Over deze toolkit Welkom in het huis van persoonsgerichte zorg! Zoals je ziet is het huis nog in

Nadere informatie

Datum 4 juni 2013 Onderwerp Beantwoording kamervragen over Gemeente Venray in gesprek met Marokkaanse overheid over criminele jongeren

Datum 4 juni 2013 Onderwerp Beantwoording kamervragen over Gemeente Venray in gesprek met Marokkaanse overheid over criminele jongeren 1 > Retouradres Postbus 20301 2500 EH Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Turfmarkt 147 2511 DP Den Haag Postbus 20301 2500 EH Den Haag www.rijksoverheid.nl/venj

Nadere informatie

Een veilige stad begint in de buurt

Een veilige stad begint in de buurt Een veilige stad begint in de buurt Het Meerjarenprogramma (MJP) veiligheid Maastricht 2019-2022 beschrijft de veiligheidsthema s waarmee we de komende 4 jaar aan de slag gaan. Ons doel? Een zo veilig

Nadere informatie

Kinderverhoor Je ouders gaan uit elkaar

Kinderverhoor Je ouders gaan uit elkaar Kinderverhoor Je ouders gaan uit elkaar Als je ouders uit elkaar gaan is dat heel ingrijpend. Vaak verandert er nogal wat in je leven. Een rechter wil hierover met je praten tijdens een kinderverhoor.

Nadere informatie

WORKSHOP PPEP4All Niertransplantatie, CI(Cochleair implantaat) en Chronisch zieken. PPEP4All op de ziekenhuisvloer, werven doe je zo

WORKSHOP PPEP4All Niertransplantatie, CI(Cochleair implantaat) en Chronisch zieken. PPEP4All op de ziekenhuisvloer, werven doe je zo WORKSHOP PPEP4All Niertransplantatie, CI(Cochleair implantaat) en Chronisch zieken PPEP4All op de ziekenhuisvloer, werven doe je zo Welkom Wat is jullie ervaring met PPEP4All? Wat zijn jullie verwachtingen

Nadere informatie

Rapport. Datum: 22 augustus 2007 Rapportnummer: 2007/175

Rapport. Datum: 22 augustus 2007 Rapportnummer: 2007/175 Rapport Datum: 22 augustus 2007 Rapportnummer: 2007/175 2 Klacht Verzoeker klaagt erover dat ambtenaren van het regionale politiekorps Limburg-Noord: - niet hebben gereageerd op een melding van verzoekers

Nadere informatie

Evaluatie Back to Basics: De Nieuwe Koers

Evaluatie Back to Basics: De Nieuwe Koers Evaluatie Back to Basics: De Nieuwe Koers nderzoek uitgevoerd in opdracht van: Gemeente Goirle DIMENSUS beleidsonderzoek April 2012 Projectnummer 488 Het onderzoek De gemeente Goirle is eind april 2010

Nadere informatie

Wat is verantwoordelijkheid en waarom is het belangrijk?

Wat is verantwoordelijkheid en waarom is het belangrijk? Wat is verantwoordelijkheid en waarom is het belangrijk? Verantwoordelijkheid. Ja, ook heel belangrijk voor school!!! Het lijkt veel op zelfstandigheid, maar toch is het net iets anders. Verantwoordelijkheid

Nadere informatie

CMWW. Evaluatie Jeugd Preventie Programma Brunssum

CMWW. Evaluatie Jeugd Preventie Programma Brunssum CMWW Evaluatie Jeugd Preventie Programma Brunssum 2013 Inhoudsopgave 1. Inleiding Blz. 3 2. Uitvoering Blz. 3 3. Aanpak Blz. 4 4. Ontwikkelingen van het JPP Blz. 5 5. Conclusies en Aanbevelingen Blz. 6

Nadere informatie

Samenwerken in de wijk

Samenwerken in de wijk Meer lezen? Download de publicatie Samenwerken in de wijk met achtergronden over de 10 meest genoemde vragen en dillemma s bij samenwerken. Draaiboek voor bijeenkomst Samenwerken in de wijk 1 Introductie

Nadere informatie

Kinderverhoor Je ouders gaan uit elkaar

Kinderverhoor Je ouders gaan uit elkaar Kinderverhoor Je ouders gaan uit elkaar Als je ouders uit elkaar gaan is dat heel ingrijpend. Vaak verandert er nogal wat in je leven. Een rechter wil hierover met je praten tijdens een kinderverhoor.

Nadere informatie

handleiding Veiligheidsplanner voorwoord inleiding De stappen van de Lokale stap 01 profiel stap 02 wat is het probleem? stap 03 wat doen wij al?

handleiding Veiligheidsplanner voorwoord inleiding De stappen van de Lokale stap 01 profiel stap 02 wat is het probleem? stap 03 wat doen wij al? handleiding lokale veiligheidsplanner 1 veiligheid door samenwerking handleiding handleiding lokale veiligheidsplanner 2 Welkom bij de internettoepassing Lokale. Het Centrum voor Criminaliteitspreventie

Nadere informatie

Rapport. Rapport betreffende een klacht over het Landelijk Bureau Inning Onderhoudsbijdragen te Rotterdam.

Rapport. Rapport betreffende een klacht over het Landelijk Bureau Inning Onderhoudsbijdragen te Rotterdam. Rapport Rapport betreffende een klacht over het Landelijk Bureau Inning Onderhoudsbijdragen te Rotterdam. Datum: 8 oktober 2015 Rapportnummer: 2015/151 2 Samenvatting De vader en moeder van Y. zijn gescheiden.

Nadere informatie

Reflectiegesprekken met kinderen

Reflectiegesprekken met kinderen Reflectiegesprekken met kinderen Hierbij een samenvatting van allerlei soorten vragen die je kunt stellen bij het voeren van (reflectie)gesprekken met kinderen. 1. Van gesloten vragen naar open vragen

Nadere informatie

Hoe beleven leerlingen de rechtsstaat? Workshop: rechtsstaat in de les; leerlingen activeren

Hoe beleven leerlingen de rechtsstaat? Workshop: rechtsstaat in de les; leerlingen activeren Hoe beleven leerlingen de rechtsstaat? Workshop: rechtsstaat in de les; leerlingen activeren Rollenspel Befje op Befje af Hoger Lager Dilemma s Hoe lossen we dit op? Opgepakt, wat dan? Rechtenteller Landenspel

Nadere informatie

Voorbeeldprogramma werksessie communicatiekalender

Voorbeeldprogramma werksessie communicatiekalender Voorbeeldprogramma - 1 Voorbeeldprogramma Voorbeeldprogramma werksessie communicatiekalender Hier vindt u een voorbeeldprogramma voor een werksessie/trainingsmodule communicatiekalender Factor C, met een

Nadere informatie

U heeft bij de Nationale ombudsman een klacht ingediend. En dan?

U heeft bij de Nationale ombudsman een klacht ingediend. En dan? U heeft bij de Nationale ombudsman een klacht ingediend. En dan? U heeft bij de Nationale ombudsman een klacht ingediend. En dan? U heeft bij de Nationale ombudsman een klacht ingediend. Daarna hoort u

Nadere informatie

Vogelgriep. Auteur: Chris Vegter Illustraties: Dirk van der Maat. Boekverslag van:... Klas:...

Vogelgriep. Auteur: Chris Vegter Illustraties: Dirk van der Maat. Boekverslag van:... Klas:... Vogelgriep Auteur: Chris Vegter Illustraties: Dirk van der Maat Boekverslag van:... Klas:... 2 Lees dit boek lekker rustig door. Beantwoord iedere keer als je een hoofdstuk uitgelezen hebt de vragen die

Nadere informatie

VNG ledenbrief Gratis Verklaring Omtrent Gedrag (VOG) 24 oktober 2017

VNG ledenbrief Gratis Verklaring Omtrent Gedrag (VOG) 24 oktober 2017 Van: VNG Aan: Stadhuis Onderwerp: Lbr. 17/060 - Gratis Verklaring Omtrent Gedrag (VOG) Datum: dinsdag 24 oktober 2017 15:17:29 Bekijk deze nieuwsbrief in uw browser B VNG ledenbrief Gratis Verklaring Omtrent

Nadere informatie

Evaluatie Project S100-route Nijmegen: een andere aanpak. Afdeling Mobiliteit: Sandra Ruta / Erik Maessen

Evaluatie Project S100-route Nijmegen: een andere aanpak. Afdeling Mobiliteit: Sandra Ruta / Erik Maessen Evaluatie Project S100-route Nijmegen: een andere aanpak Afdeling Mobiliteit: Sandra Ruta / Erik Maessen Agenda workshop 1. Welkom 2. Beschrijving project 3. Evalueren: waarom? De klassieke aanpak in Nijmegen

Nadere informatie

Organiseren. werkt! Krijg meer overzicht,, structuur en (tijd) winst! Germo Bekendam Karlijn L Ortye

Organiseren. werkt! Krijg meer overzicht,, structuur en (tijd) winst! Germo Bekendam Karlijn L Ortye Organiseren werkt! Krijg meer overzicht,, structuur en (tijd) winst! Germo Bekendam Karlijn L Ortye Inhoud 1. Organiseren is keuzes maken 6. Planning en digitaal organiseren 7. E-mail organiseren Pagina

Nadere informatie

Rapport Over de wijze waarop de gemeente Rijswijk. een adresonderzoek heeft uitgevoerd voordat zij in 2012 een burger uit de

Rapport Over de wijze waarop de gemeente Rijswijk. een adresonderzoek heeft uitgevoerd voordat zij in 2012 een burger uit de Rapport Rapport Over de wijze waarop de gemeente Rijswijk een adresonderzoek heeft uitgevoerd voordat zij in 2012 een burger uit de Gemeentelijke Basisadministratie Personen (GBA) uitschreef Oordeel Op

Nadere informatie

6.1 De Net Promoter Score voor de Publieke Sector

6.1 De Net Promoter Score voor de Publieke Sector 6.1 De Net Promoter Score voor de Publieke Sector Hoe kun je dienstverleners het beste betrekken bij klantonderzoek? Ik ben de afgelopen jaren onder de indruk geraakt van een specifieke vorm van 3 e generatie

Nadere informatie

Uitwerking workshop Creatief reflecteren met kinderen

Uitwerking workshop Creatief reflecteren met kinderen Uitwerking workshop Creatief reflecteren met kinderen 4 november 2011 NJPV Conferentie door Welmoed Lockefeer Onderwijs Maak Je Samen Waarom reflecteren met kinderen? Roepvraag met hele groep, bij aanvang

Nadere informatie

Werkvorm groepsgesprek professionals

Werkvorm groepsgesprek professionals Werkvorm groepsgesprek professionals Creëren van een stimulerende werkomgeving en het vergroten van professionele autonomie Deze werkvorm kan worden gebruikt om met medewerkers van Justitiële Jeugdinrichtingen

Nadere informatie

Beoordeling. h2>klacht

Beoordeling. h2>klacht Rapport 2 h2>klacht Verzoekster klaagt erover dat de gemeente Steenbergen heeft nagelaten verzoekster tijdig op de hoogte te brengen van een wijziging van het bestemmingsplan, waardoor verzoekster onnodig

Nadere informatie

Conflicthantering en mediation

Conflicthantering en mediation Conflicthantering en mediation Casus 3 Personeel en Organisatie/ Humanresourcesmanagement bussum 2010 De setting: verzekeringsmaatschappij ZBA De verzekeringsmaatschappij ZBA (Zekerheid Boven Alles) sluit

Nadere informatie

NO DRUGS. Plan van aanpak drugsproblematiek

NO DRUGS. Plan van aanpak drugsproblematiek NO DRUGS Plan van aanpak drugsproblematiek Inleiding De gemeenten Bergen op Zoom en Roosendaal hebben het voornemen hun coffeeshops in 2009 te sluiten. Dit kan leiden tot negatieve effecten voor de illegale

Nadere informatie

Eerste nummer. Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie. Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik.

Eerste nummer. Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie. Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik. juni 2014 Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie Eerste nummer Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik. INHOUD juni 2014 Eten als een kind Op kamers

Nadere informatie

Blok 1 - Introductie

Blok 1 - Introductie Reflectie jaar 1 Algemeen Aan het begin van het eerste jaar kwamen een hoop nieuwe dingen op mij af. Na een jaar reizen had ik veel zin om aan de studie Voeding en Diëtetiek te beginnen en was erg benieuwd

Nadere informatie

Klacht over discriminatie leerling. Er zijn geen feiten aangevoerd die discriminatie doen vermoeden. ADVIES

Klacht over discriminatie leerling. Er zijn geen feiten aangevoerd die discriminatie doen vermoeden. ADVIES 107920 - Klacht over discriminatie leerling. Er zijn geen feiten aangevoerd die discriminatie doen vermoeden. inzake de klacht van: de heer en mevrouw A, klagers tegen ADVIES mevrouw B, directeur, en mevrouw

Nadere informatie

Grenzeloze vrijheid? Discussiebijeenkomst tienerclub

Grenzeloze vrijheid? Discussiebijeenkomst tienerclub Grenzeloze vrijheid? Discussiebijeenkomst tienerclub Leeftijd: 12-16 jaar Tijdsduur: 1 uur Doelen - De jongeren denken na over de betekenis van de muur tussen Israël en de Palestijnse gebieden in het dagelijks

Nadere informatie

De focusgroepen gaven ons in het verleden al een antwoord op volgende kernvragen:

De focusgroepen gaven ons in het verleden al een antwoord op volgende kernvragen: Focusgroepen basisonderwijs: Wat denken ouders uit verschillende doelgroepen over wat de school of het schoolteam kan doen om ouders meer te betrekken bij de school (geïnspireerd op de draaiboeken van

Nadere informatie

Handreiking besluitvorming over opvang asielzoekers en huisvesting statushouders

Handreiking besluitvorming over opvang asielzoekers en huisvesting statushouders Handreiking besluitvorming over opvang asielzoekers en huisvesting statushouders Laurens van der Varst, 22 februari 2016 Doel themasessie vandaag Doelen 1. Toelichten van handreiking besluitvorming 2.

Nadere informatie

ThiemeMeulenhoff Zorg Niveau 3. 2.3 Begeleiden op sociaal/maatschappelijk gebied Antwoordmodellen

ThiemeMeulenhoff Zorg Niveau 3. 2.3 Begeleiden op sociaal/maatschappelijk gebied Antwoordmodellen ThiemeMeulenhoff Zorg Niveau 3 2.3 Begeleiden op sociaal/maatschappelijk gebied Antwoordmodellen Inhoudsopgave 1 Een zorgvrager begeleiden 5 1.1 Het sociale netwerk begeleiden 5 Praktijk: Ik zie bijna

Nadere informatie

360 feedback 3.1 M. Camp Opereren als lid van een team Omgaan met conflicten Omgaan met regels

360 feedback 3.1 M. Camp Opereren als lid van een team Omgaan met conflicten Omgaan met regels 360 feedback 3.1 Student: M. camp Studentnummer: 11099003 Klas: WDH31 Datum: 2-02-2014 Personen welke de formulieren hebben ingevuld: - M. Camp - Menno Lageweg - Ir. S.W.L. van Herk - D.J. Jager M. Camp

Nadere informatie

Voorts klaagt verzoeker erover dat deze politieambtenaren hem ongepaste vragen hebben gesteld.

Voorts klaagt verzoeker erover dat deze politieambtenaren hem ongepaste vragen hebben gesteld. Rapport 2 h2>klacht Verzoeker klaagt erover dat hij zonder gegronde reden in de nacht van 1 op 2 april 2009 is staande gehouden door ambtenaren van het regionale politiekorps Kennemerland. Voorts klaagt

Nadere informatie

Persoonlijk Actieplan voor Ontwikkeling

Persoonlijk Actieplan voor Ontwikkeling PAPI PAPI Coachingsrapport Persoonlijk Actieplan voor Ontwikkeling Alle rechten voorbehouden Cubiks Intellectual Property Limited 2008. De inhoud van dit document is relevant op de afnamedatum en bevat

Nadere informatie

Projectlijn A Meelopen met de Meute? Hellig Hart

Projectlijn A Meelopen met de Meute? Hellig Hart Les 4A Titel Thema Benodigdheden Doelstelling Net even iets anders Betrouwbaarheid: geloofwaardigheid Computer, printer, DVD fragment 2 en 3, werkblad 4A.1 en informatieblad 4A.1, achtergrondinformatie

Nadere informatie

Procesmanagement. 10 tips. Onafhankelijk. Degelijk. Duidelijk.

Procesmanagement. 10 tips. Onafhankelijk. Degelijk. Duidelijk. Procesmanagement 10 tips Inhoud 1. Is het een proces? 2. Sense of urgency 3. De beste regisseur? 4. Stakeholders 5. Verken de geschiedenis 6. Investeer in relatie 7. Open openbaar 8. BATNA 9. De joker

Nadere informatie

Herkennen van patronen

Herkennen van patronen Herkennen van patronen Douwe van den Berg, september 2016 Douwe van den Berg Advies, september 2016 Achtergond: woonoverlast is vaak taai Veel verschillende vraagstukken tegelijk Vraagstukken grijpen in

Nadere informatie

Lees Zoek op Om over na te denken

Lees Zoek op Om over na te denken Welkom bij de Online Bijbelcursus van Praise De bijbelcursus is wat voor jou als je: 1. Als je wilt weten wat christenen geloven. 2. Als je meer wilt begrijpen van de bijbel. 3. Als je wilt groeien in

Nadere informatie

Handleiding In Dialoog met studenten aan de hand van uitkomst JOB-monitor:

Handleiding In Dialoog met studenten aan de hand van uitkomst JOB-monitor: Handleiding In Dialoog met studenten aan de hand van uitkomst JOB-monitor: Inhoud document Hulpmiddel (draaiboek) om een bijeenkomst te organiseren waarin de uitkomsten van de JOBmonitor (of ander onderzoek

Nadere informatie

BESLUITENLIJST. Voorronde Open Huis. Datum: 10 september 2015 Onderwerp: Discussienota herziening subsidiebeleid

BESLUITENLIJST. Voorronde Open Huis. Datum: 10 september 2015 Onderwerp: Discussienota herziening subsidiebeleid BESLUITENLIJST Voorronde Open Huis Datum: 10 september 2015 Onderwerp: Discussienota herziening subsidiebeleid Aanwezig: Voorzitter: dhr. J. Buzepol Locogriffier: mw. A. van Wees (locogriffier) Leden:

Nadere informatie

telefonische anamnese en advies bij kinderen met koorts: een oefening 1. Toelichting op de module 2. Doel, doelgroep en tijdsduur 3.

telefonische anamnese en advies bij kinderen met koorts: een oefening 1. Toelichting op de module 2. Doel, doelgroep en tijdsduur 3. 1. Toelichting op de module Deze module is gebaseerd op de NHG-Standaard M29 van mei 2008. De praktijkassistente heeft bij telefonische vragen over kinderen met koorts verschillende taken: zij moet onderscheid

Nadere informatie

Beoordeling Bevindingen

Beoordeling Bevindingen Rapport 2 h2>klacht Verzoeker klaagt erover dat het regionale politiekorps Brabant-Noord hem niet financieel tegemoet heeft willen komen toen hij kort na een huiszoeking een geldbedrag van 1.020 miste.

Nadere informatie

Vuistregels voor het delen van informatie

Vuistregels voor het delen van informatie Vuistregels voor het delen van informatie ICT kan ook helpen Visie informatievoorziening in organisatie-overstijgende samenwerkingsverbanden rond persoonsgebonden casuïstiek Paula Giezeman Jos van Dijk

Nadere informatie

Training. Vergaderen

Training. Vergaderen Training Vergaderen Halide Temel 1-5-2014 Inhoudsopgave Inleiding 3 Doelen 4 Deelnemers 4 Werkvormen 4 Programma 4 Voorstellen & introductie 5 Opdracht Luciferspel 6 Theorie 7 Opdracht - Vergaderen 12

Nadere informatie

Bij deze bieden wij u de resultaten aan van het onderzoek naar de eerste effecten van de decentralisaties in de gemeente Barneveld.

Bij deze bieden wij u de resultaten aan van het onderzoek naar de eerste effecten van de decentralisaties in de gemeente Barneveld. rriercoj Gemeenteraad Barneveld Postbus 63 3770 AB BARNEVELD Barneveld, 27 augustus 2015 f Ons kenmerk: Ö^OOJcfc Behandelend ambtenaar: I.M.T. Spoor Doorkiesnummer: 0342-495 830 Uw brief van: Bijlage(n):

Nadere informatie

Interview protocol (NL)

Interview protocol (NL) Interview protocol (NL) Protocol telefoongesprek slachtoffers Goedemorgen/middag, u spreekt met (naam) van de Universiteit van Tilburg. Wij zijn op dit moment bezig met een onderzoek naar straat- en contactverboden

Nadere informatie

Langdurig geschil over de renovatie van panden gemeente Amsterdam stadsdeel Centrum

Langdurig geschil over de renovatie van panden gemeente Amsterdam stadsdeel Centrum Rapport Gemeentelijke Ombudsman Langdurig geschil over de renovatie van panden gemeente Amsterdam stadsdeel Centrum 2 augustus 2007 RA0612790 Samenvatting Een huizenbezitter heeft al jarenlang een geschil

Nadere informatie

Watersysteem van de Toekomst: vervolg debat-diner

Watersysteem van de Toekomst: vervolg debat-diner Memo Aan deelnemers diner-debat Eye Kopie aan Contactpersoon Rik van Terwisga Datum 8 januari 2015 Onderwerp Vervolg Debat-diner "Watersysteem van de Toekomst" Watersysteem van de Toekomst: vervolg

Nadere informatie

Ik besloot te verder te gaan en de zeven stappen naar het geluk eerst helemaal af te maken. We hadden al:

Ik besloot te verder te gaan en de zeven stappen naar het geluk eerst helemaal af te maken. We hadden al: Niet meer overgeven Vaak is de eerste zin die de klant uitspreekt een aanwijzing voor de hulpvraag. Paula zat nog maar net toen ze zei: ik ben bang om over te geven. Voor deze angst is een mooie naam:

Nadere informatie

Handleiding Startwijzer

Handleiding Startwijzer Handleiding Startwijzer Aan de slag met de Startwijzer VO De Startwijzer VO is een digitale scan die in beeld brengt hoe startende leraren op school ingewerkt en begeleid worden en op welke onderdelen

Nadere informatie

Onderzoek Test website door het Stadspanel Helmond

Onderzoek Test website door het Stadspanel Helmond Onderzoek Test website door het Stadspanel Helmond In januari 2012 is de nieuwe gemeentelijke website de lucht ingegaan. Maanden van voorbereiding en tests gingen daaraan vooraf. Daarbij is bij de projectgroep

Nadere informatie

7 december Betreft: Reactie op ADR-rapport Het handelen van de Inspectie van het Onderwijs bij het toezicht op het VMBO Maastricht.

7 december Betreft: Reactie op ADR-rapport Het handelen van de Inspectie van het Onderwijs bij het toezicht op het VMBO Maastricht. > Retouradres Postbus 2730 3500 GS Utrecht Datum 7 december 2018 Locatie Utrecht Park Voorn 4 Postbus 2730 3500 GS Utrecht T 088 669 6000 F 088 669 6050 www.onderwijsinspectie.nl Onze referentie 5302842

Nadere informatie

Integrale veiligheid. resultaten burgerpanelonderzoek maart 2007

Integrale veiligheid. resultaten burgerpanelonderzoek maart 2007 Integrale veiligheid resultaten burgerpanelonderzoek maart 2007 INHOUDSOPGAVE 1. Inleiding 1 1.1 Respons 1 2 Veiligheidsgevoelens 3 2.1 Gevoel van veiligheid in specifieke situaties 3 2.2 Verschillen onderzoeksgroepen

Nadere informatie

Rapport. Datum: 18 oktober 2007 Rapportnummer: 2007/228

Rapport. Datum: 18 oktober 2007 Rapportnummer: 2007/228 Rapport Datum: 18 oktober 2007 Rapportnummer: 2007/228 2 Klacht Verzoeker klaagt erover dat de gemeente Haarlem zijn veelvuldige meldingen en een klacht over het niet legen van twee GFT-bakken voor zijn

Nadere informatie

Datum 23 mei 2016 Onderwerp Antwoorden Kamervragen over het bericht dat de Haagse politie een rapport over discriminatie zou hebben gemanipuleerd

Datum 23 mei 2016 Onderwerp Antwoorden Kamervragen over het bericht dat de Haagse politie een rapport over discriminatie zou hebben gemanipuleerd 1 > Retouradres Postbus 20301 2500 EH Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag Turfmarkt 147 2511 DP Den Haag Postbus 20301 2500 EH Den Haag www.rijksoverheid.nl/venj

Nadere informatie

Sectorwerkstuk 2010-2011

Sectorwerkstuk 2010-2011 Sectorwerkstuk 2010-2011 Namen: ---------------------------------------------------------------------------------------- Klas: -------------------- Sector: --------------------------------------------

Nadere informatie

Handvatten Interventie GEZAMENLIJK HUISBEZOEK bij complexe palliatieve thuiszorg

Handvatten Interventie GEZAMENLIJK HUISBEZOEK bij complexe palliatieve thuiszorg INHOUDSOPGAVE 1. Het initiatief tot een gezamenlijk huisbezoek: wie en wanneer? Pagina 1 2. Voorbereiding van het gezamenlijk huisbezoek Pagina 1 3. Uitvoering van het gezamenlijk huisbezoek / het gesprek

Nadere informatie

FOUT VRIENDJE? PAS OP! Hulp. Internet. Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22.

FOUT VRIENDJE? PAS OP! Hulp. Internet. Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22. PAS OP! Hulp Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22. Internet Wil je meer lezen? Kijk op www.jipdenhaag.nl/loverboys En test jezelf op www.loverboytest.nl Dit is een

Nadere informatie

Familie aan tafel. Een werkvorm voor individuele coaching of intervisie.

Familie aan tafel. Een werkvorm voor individuele coaching of intervisie. Familie aan tafel. Een werkvorm voor individuele coaching of intervisie. De cliënt krijgt een groot vel papier en kleurkrijt. De opdracht is: Teken je gezin van herkomst rond de etenstafel. Een werkvorm

Nadere informatie

De interne communicatieadviseur

De interne communicatieadviseur De interne communicatieadviseur Dit zijn de kenmerken van een complex Verschillende ideeën Kleine wijzigingen kunnen grote gevolgen hebben Beweeglijke doelen Het pad ontrolt zich met iedere stap??? Geen

Nadere informatie

Portefeuillehouder: M.A.P. Michels Behandelend ambtenaar J. van der Meer, 0595 447719 gemeente@winsum.nl (t.a.v. J. van der Meer)

Portefeuillehouder: M.A.P. Michels Behandelend ambtenaar J. van der Meer, 0595 447719 gemeente@winsum.nl (t.a.v. J. van der Meer) Vergadering: 11 december 2012 Agendanummer: 12 Status: Besluitvormend Portefeuillehouder: M.A.P. Michels Behandelend ambtenaar J. van der Meer, 0595 447719 E mail: gemeente@winsum.nl (t.a.v. J. van der

Nadere informatie

Evaluatie werkwijze gemeenteraad Bloemendaal Verslag & Uitslag Enquête

Evaluatie werkwijze gemeenteraad Bloemendaal Verslag & Uitslag Enquête Evaluatie werkwijze gemeenteraad Bloemendaal 2014-2018 Verslag & Uitslag Enquête Bloemendaal, 23 februari 2018 Evaluatie werkwijze gemeenteraad Bloemendaal 2014-2018 1 Inleiding Verslag & Uitslag Enquête

Nadere informatie

Project Start Up Wat is het? Wie nemen er deel? Wanneer kies je voor een PSU? Hoe werkt het?

Project Start Up Wat is het? Wie nemen er deel? Wanneer kies je voor een PSU? Hoe werkt het? Project Start Up Wat is het? De Project Start Up (PSU) is een krachtige interventie bij aanvang van het project. De PSU is een workshop waarin je de belangrijke aspecten van het project met elkaar inventariseert

Nadere informatie

Over een relatie met een (ex-)zorgvrager. Aanvulling bij Omgaan met aspecten van seksualiteit tijdens de beroepsuitoefening

Over een relatie met een (ex-)zorgvrager. Aanvulling bij Omgaan met aspecten van seksualiteit tijdens de beroepsuitoefening Over een relatie met een (ex-)zorgvrager Aanvulling bij Omgaan met aspecten van seksualiteit tijdens de beroepsuitoefening 1 Inleiding In 2011 heeft de V&VN Commissie Ethiek de notitie Omgaan met aspecten

Nadere informatie

Vakopleiding Wijk- en buurtbeheerder

Vakopleiding Wijk- en buurtbeheerder Vakopleiding Wijk- en buurtbeheerder Informatiebrochure Inhoud Waarom een Vakopleiding Wijk- en buurtbeheerder? 3 Voor wie is de Vakopleiding Wijk- en buurtbeheerder bestemd? 3 Resultaten van de opleiding

Nadere informatie

Leerstraf So-Cool Informatie voor jongeren

Leerstraf So-Cool Informatie voor jongeren Raad voor de Kinderbescherming Ministerie van Veiligheid en Justitie Leerstraf So-Cool Informatie voor jongeren Je gaat de leerstraf So-Cool volgen. Deze brochure legt uit wat de leerstraf is en wat we

Nadere informatie

Samenwerken aan welzijn

Samenwerken aan welzijn Samenwerken aan welzijn Richting en houvast 17 november 2017 Het organiseren van welzijn Het afgelopen jaar hebben we met veel inwoners en maatschappelijke partners gesproken. Hiermee hebben we informatie

Nadere informatie

Iedereen heeft een verhaal

Iedereen heeft een verhaal informatie voor jongeren Iedereen heeft een verhaal > Goed om te weten als je tijdelijk naar JJC gaat Iedereen heeft een eigen verhaal. Veel verhalen gaan over waarom het niet allemaal gelopen is zoals

Nadere informatie

OBSERVATIE. Hoe kom je in een creatieve mindset? De observatie van een kunstenaar en hoe hij aan zijn creativiteit komt. Robbert Kooiman G&I 1-C

OBSERVATIE. Hoe kom je in een creatieve mindset? De observatie van een kunstenaar en hoe hij aan zijn creativiteit komt. Robbert Kooiman G&I 1-C OBSERVATIE Hoe kom je in een creatieve mindset? De observatie van een kunstenaar en hoe hij aan zijn creativiteit komt Robbert Kooiman G&I 1-C Contents Inleiding... 2 Covert of Overt... 2 Analyse... 3

Nadere informatie

Wel water, geen facturen Gemeente Amsterdam Waternet

Wel water, geen facturen Gemeente Amsterdam Waternet Rapport Gemeentelijke Ombudsman Wel water, geen facturen Gemeente Amsterdam Waternet Samenvatting 13 oktober 2011 RA111384 Waternet gaat in 2008 op een ander factureringssysteem over. Bij een aantal klanten

Nadere informatie

Voorstel prioriteiten voor de nieuwe Veiligheidsstrategie

Voorstel prioriteiten voor de nieuwe Veiligheidsstrategie Voorstel prioriteiten voor de nieuwe Veiligheidsstrategie 2019-2022 Aan: Van: Opsteller: Leden van de Districtelijke Veiligheidsoverleggen Oost-Nederland De Bestuurlijke Begeleidingsgroep Violette van

Nadere informatie

Eerste druk, september 2009 2009 Tiny Rutten

Eerste druk, september 2009 2009 Tiny Rutten Doortje Eerste druk, september 2009 2009 Tiny Rutten isbn: 978-90-484-0769-9 nur: 344 Uitgever: Free Musketeers, Zoetermeer www.freemusketeers.nl Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgenomen

Nadere informatie

Handleiding Veiligheidsrondes

Handleiding Veiligheidsrondes Utrecht, maart 2006 Handleiding Veiligheidsrondes Project Veiligheidsmanagement Bouwen aan Veiligheid in de Zorg Auteurs: drs. I. van der Veeken, drs B. Heemskerk, E. Nap Inleiding Niet alleen de Raad

Nadere informatie

Informatie Gestuurd Optreden. Congres Ontwikkelkracht 17 mei Gonne Schras, Martino Routier Adviesbureau In-pact

Informatie Gestuurd Optreden. Congres Ontwikkelkracht 17 mei Gonne Schras, Martino Routier Adviesbureau In-pact Informatie Gestuurd Optreden Congres Ontwikkelkracht 17 mei 2011 Gonne Schras, Martino Routier Adviesbureau In-pact Programma workshop Het onderzoek - essenties - conclusies - aanbevelingen Aanpak - probleemgerichte

Nadere informatie

Dit verslag is een weergave van hetgeen in de hoorzitting door aanwezigen is gezegd. Over de inhoud van dit verslag kan niet worden gecorrespondeerd.

Dit verslag is een weergave van hetgeen in de hoorzitting door aanwezigen is gezegd. Over de inhoud van dit verslag kan niet worden gecorrespondeerd. Dit verslag is een weergave van hetgeen in de hoorzitting door aanwezigen is gezegd. Over de inhoud van dit verslag kan niet worden gecorrespondeerd. Klager ervaart al jaren overlast van buren. Er komt

Nadere informatie

JAARVERSLAG. GMR STICHTING AKKOORD!-po. Beesel Horst a/d Maas Peel en Maas Venlo. Secretariaat p/a Omnibus Huissen 4 5991 PX Baarlo

JAARVERSLAG. GMR STICHTING AKKOORD!-po. Beesel Horst a/d Maas Peel en Maas Venlo. Secretariaat p/a Omnibus Huissen 4 5991 PX Baarlo Beesel Horst a/d Maas Peel en Maas Venlo Secretariaat p/a Omnibus Huissen 4 5991 PX Baarlo T (077) 4778239 E info@omnibus.akkoord-po.nl JAARVERSLAG GMR STICHTING AKKOORD!-po Inhoud Inleiding Samenstelling

Nadere informatie

Advies en verkoopvaardigheden

Advies en verkoopvaardigheden Advies en verkoopvaardigheden en 1/6 Voorbereidingsopdracht bijeenkomst 1 Wat versta jij onder verkoop? Bewust worden wat verkopen in de apotheek is. Voorafgaand aan de eerste bijeenkomst oriënteer je

Nadere informatie

Intervisie Wat is het? Wanneer kun je het gebruiken?

Intervisie Wat is het? Wanneer kun je het gebruiken? Intervisie Wat is het? Intervisie is een manier om met collega's of vakgenoten te leren van vragen en problemen uit de dagelijkse werkpraktijk. Tijdens de bijeenkomst brengen deelnemers vraagstukken in,

Nadere informatie

Bent u niet tevreden? Laat het ons weten!

Bent u niet tevreden? Laat het ons weten! Bent u niet tevreden? Laat het ons weten! Wij willen graag van u leren De medewerkers van de CvZG verlenen aan veel mensen diverse soorten zorg. In verreweg de meeste gevallen verloopt die zorg naar tevredenheid

Nadere informatie

Individueel verslag Timo de Reus klas 4A

Individueel verslag Timo de Reus klas 4A Individueel verslag de Reus klas 4A Overzicht en tijdsbesteding van taken en activiteiten 3.2 Wanneer Planning: hoe zorg je ervoor dat het project binnen de beschikbare tijd wordt afgerond? Wat Wie Van

Nadere informatie

OORDEEL. Het klachtenformulier is gedateerd 11 december 2011 en bij het secretariaat ingeboekt op 12 december onder nummer

OORDEEL. Het klachtenformulier is gedateerd 11 december 2011 en bij het secretariaat ingeboekt op 12 december onder nummer Dossiernummer 2011 075 OORDEEL Verzoekster Mevrouw S. C. namens haar ouders: de heer en mevrouw I. C. te Hengelo. Datum verzoek Het klachtenformulier is gedateerd 11 december 2011 en bij het secretariaat

Nadere informatie

Techniekkaart: Het houden van een interview

Techniekkaart: Het houden van een interview WAT IS EEN INTERVIEW? Een interview is een vraaggesprek. Wat een interview speciaal maakt, is dat je met een interview aan informatie kunt komen, die je niet uit boeken kunt halen. Als je de specifieke

Nadere informatie

Verordening functioneringsgesprekken burgemeester en raad

Verordening functioneringsgesprekken burgemeester en raad GEMEENTE BEUNINGEN Raadsvoorstel Onderwerp Verordening functioneringsgesprekken burgemeester en raad Raadsvergadering 19 februari 2013 Nummer(agenda) Commissie 1 PAZ Registratienummer BW13.00065 Datum

Nadere informatie

Beïnvloeding Samen sta je sterker

Beïnvloeding Samen sta je sterker Beïnvloeding Samen sta je sterker Aan de slag Om uw doel te bereiken, moet u gericht aan de slag gaan. Het volgende stappenplan kan u hierbij helpen. 1. Analyseer het probleem en bepaal uw doel Als u een

Nadere informatie

SIGNAALLIJST. Signaallijst Versie juni 2013. Toolbox Autiproof Werkt

SIGNAALLIJST. Signaallijst Versie juni 2013. Toolbox Autiproof Werkt SIGNAALLIJST 1 Inleiding Het tijdig herkennen van signalen van een werknemer met autisme is noodzakelijk voor het goed (blijven) functioneren van deze medewerker. Voor de begeleidende collega, ofwel de

Nadere informatie

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG > Retouradres Postbus 20011 2500 EA Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Turfmarkt 147 Den Haag Postbus 20011 2500 EA Den Haag Uw kenmerk 14

Nadere informatie