CMMI voor acquisitie. Een introductie. SYSQA B.V. Almere

Transcriptie

1 CMMI voor acquisitie Een introductie SYSQA B.V. Almere

2 Organisatie Sysqa BV Pagina 2 van 13 Inhoudsopgave 1 Inleiding Algemeen Versiebeheer Continue representatie Procesmanagement procesgebieden Projectmanagement procesgebieden Ondersteunende procesgebieden Hoge volwassenheid procesgebieden Stapsgewijze representatie Niveau 1: Initieel Niveau 2: Beheerst Niveau 3: Gedefinieerd Niveau 4: Kwantitatief beheerst Niveau 5: Optimaliserend Literatuuropgave... 13

3 Organisatie Sysqa BV Pagina 3 van 13 1 Inleiding 1.1 Algemeen Steeds meer organisaties besteden het uitvoeren van niet-kerntaken, zoals systeemontwikkeling, systeembeheer en testen, uit aan gespecialiseerde bedrijven. Daarnaast kopen steeds meer bedrijven standaardoplossingen zoals pakketten. Nu er enkele jaren ervaring is opgedaan met uitbesteding en aanschaf van standaardoplossingen is het belang van het beheersen van beheersing daarvan duidelijk geworden. Zonder een georganiseerde strategie voor verbeteringen is het moeilijk consensus te bereiken tussen het management en de professionele staf over welke verbeteractiviteiten als eerste uitgevoerd gaan worden. Om blijvend resultaat te halen uit verbeteractiviteiten is het noodzakelijk om een groeipad naar volwassenheid te ontwerpen welke de volwassenheid van het proces in niveaus verbetert. Het Capability Maturity Model Integration voor acquisitie is een dergelijk volwassenheidsraamwerk voor het verbeteren van beheersing van uitbesteding en aanschaf van standaard oplossingen. Het is geschreven voor opdrachtgevende organisaties. Het ordent de niveaus van volwassenheid van uitbesteding zodanig dat ieder volgend volwassenheidsniveau voortbouwt op de resultaten van het voorgaande niveau. CMMI voor acquisitie geeft organisaties handvatten over hoe zij het proces om hun uitbesteding en aanschaf te ontwikkelen en te onderhouden kunnen evalueren en verbeteren. Door middel van een assessment kan het huidige niveau van volwassenheid van de uitbesteding worden bepaald. Aan de hand van het niveau kan bepaald worden welke verbeteractiviteiten als eerste opgepakt dienen te worden. Door zich op slechts enkele activiteiten te richten en deze met volle overtuiging na te streven, kan een organisatie zijn overall proces geleidelijk aan verbeteren en zodoende continue en blijvende groei realiseren. Dit document beschrijft de hoofdlijnen van het CMMI voor aquisitie. In deze intro wordt ervan uit gegaan dat de lezer bekend is met de historie, opbouw en definities van CMMI historie, opbouw en definities staan beschreven in de intro over het CMMI raamwerk. Daarnaast bestaan er ook CMMI voor ontwikkeling, CMMI voor diensten, IDEAL (implementatiemethode) en SCAMPI (assessmentmethode). 1.2 Versiebeheer Versie Status Datum Auteur Opmerkingen 0.1 concept H.J.J. Cannegieter Aanpassing van CMM introductie naar CMMI introductie 1.0 Definitief H.J.J. Cannegieter Doorvoeren verbeteringen en definitief maken 1.1 Definitief H.J.J. Cannegieter Wijzigingen ivm versie 1.2 doorvoeren. 1.2 Concept F. van Veen Aanpassingen conform laatste versie CMMI 2.0 Definitief H.J.J. Cannegieter Aanpassing aan CMMI ACQ 2.1 Definitief H.J.J. Cannegieter Maken aparte intro over het raamwerk

4 Organisatie Sysqa BV Pagina 4 van 13 2 Continue representatie In de continue representatie kent ieder procesgebied zijn eigen vaardigheidsniveau op een schaal van 0 tot 5. Voor de vaardigheidsniveaus 1 tot 5 in de continue representatie gelden eisen per vaardigheidsniveau. Het laagste vaardigheidsniveau, niveau 0, is het startpunt en kent dan ook geen eisen. Alle processen kunnen in willekeurige volgorde naar verschillende vaardigheidsniveaus groeien (op een enkele uitzondering na). Vaardigheidsniveau Vaardigheidsniveau 0 Vaardigheidsniveau 1 Vaardigheidsniveau 2 Vaardigheidsniveau 3 Vaardigheidsniveau 4 Vaardigheidsniveau 5 Naam Incompleet (Incomplete) Uitgevoerd (Performed) Beheerst (Managed) Gedefinieerd (Defined) Kwantitatief beheerst (Quantitatively managed) Optimaliserend (Optimizing) Elk individueel procesgebied kan zich dus op een ander vaardigheidsniveau bevinden. Figuur 5.1 laat zien hoe de procesgebieden zijn opgebouwd. Specifieke doelen Generieke doelen Specifieke praktijken Vaardigheidsniveau Generieke praktijken Figuur 5.1: De opbouw van de continue representatie Bij de continue representatie moet een organisatie zelf vaststellen welke procesgebieden van CMMI voor acquisitie als eerste verbeterd moeten worden. Dit gebeurt meestal via de relevante organisatiedoelen en via een onderzoek waarin het vaardigheidsprofiel wordt vastgesteld. De volgorde waarin verbeterd wordt, mag in de continue representatie door een organisatie zelf bepaald worden. Helemaal vrij is deze keuze niet, omdat er enkele relaties tussen procesgebieden zijn waar wel rekening mee gehouden dient te worden. De continue representatie kent de volgende zes vaardigheidsniveaus.

5 Organisatie Sysqa BV Pagina 5 van 13 Vaardigheidsniveau Vaardigheidsniveau 0: Incompleet Vaardigheidsniveau 1: Uitgevoerd Vaardigheidsniveau 2: Beheerst Vaardigheidsniveau 3: Gedefinieerd Vaardigheidsniveau 4: Kwantitatief beheerst Vaardigheidsniveau 5: Optimaliserend Bij een incompleet proces worden deelprocessen niet of niet geheel uitgevoerd conform de specifieke doelen van het procesgebied. Bij een uitgevoerd proces voldoet het proces aan de specifieke doelen van het betreffende procesgebied. Elke vorm van institutionalisering ontbreekt waardoor de kans groot is dat men terugvalt naar vaardigheidsniveau 0 indien er niet verder verbeterd wordt. Een beheerst proces is een uitgevoerd proces, dat beheerst wordt uitgevoerd. Er wordt voldaan aan de specifieke doelen van het procesgebied en aan de generieke doelen behorend bij vaardigheidsniveau 2. Dit betekent dat er een organisatiebeleid ten aanzien van dit proces is geformuleerd, het proces gepland is, er voldoende middelen zijn, verantwoordelijkheden zijn toegewezen, medewerkers getraind zijn, configuraties beheerst worden, de relevante belanghebbenden geïdentificeerd en betrokken worden, het proces bewaakt en beheerst wordt, vastgesteld wordt of het proces is uitgevoerd conform de standaarden en de status van het proces gereviewd wordt met het hogere management. Een gedefinieerd proces is een beheerst proces, dat is afgeleid van de standaardprocessen van de organisatie. Er wordt voldaan aan de specifieke doelen van het procesgebied en aan de generieke doelen behorend bij de vaardigheidsniveaus 1, 2 en 3. Dit betekent dat het proces gedefinieerd is op basis van de organisatiebrede procesbeschrijvingen en dat verbeterinformatie over het proces verzameld wordt. Tevens zijn aanpassingsrichtlijnen beschikbaar om de standaardprocessen aan te passen aan projecten. Een kwantitatief beheerst proces is een gedefinieerd proces, dat beheerst wordt door gebruik te maken van kwantitatieve technieken. Er wordt voldaan aan de specifieke doelen van het procesgebied en aan de generieke doelen behorend bij de vaardigheidsniveaus 1, 2, 3 en 4. Dit betekent dat er kwantitatieve doelstellingen voor het proces worden gedefinieerd en onderhouden op basis van de eisen en behoeften van belanghebbenden. Hierdoor wordt de variatie in de uitvoering van deelprocessen gereduceerd. Een optimaliserend proces is een kwantitatief beheerst proces, dat wordt verbeterd en aangepast op basis van de organisatiedoelen. Er wordt voldaan aan de specifieke doelen van het procesgebied en aan de generieke doelen behorend bij de vaardigheidsniveaus 1, 2, 3, 4 en 5. Dit betekent dat de processen continu verbeterd worden op basis van metingen. Oorzaken van problemen worden in een zo vroeg mogelijk stadium vastgesteld en weggenomen. Bij de continue representatie worden de procesgebieden gegroepeerd in vier procescategorieën, te weten: Procesmanagement procesgebieden; Projectmanagement procesgebieden; Ondersteunende procesgebieden; Hoge volwassenheid procesgebieden.

6 Organisatie Sysqa BV Pagina 6 van Procesmanagement procesgebieden De procesmanagement procesgebieden bestaan uit de overkoepelende activiteiten gericht op het implementeren van volwassen processen evenals het verbeteren van deze processen. procesfocus procesdefinitie training Het krijgen en onderhouden van inzicht in de processen, evenals het beheerst verbeteren van de processen. Het opstellen, onderhouden en beschikbaar stellen van de standaardprocessen, aanpassingsrichtlijnen en de ondersteunende proceshulpmiddelen. Het identificeren van trainingsbehoeften, opstellen van een trainingsplan en verzorgen van trainingen. 2.2 Projectmanagement procesgebieden De projectmanagement procesgebieden omvatten het plannen, monitoren en beheersen van projecten. Acquisitie Eisenontwikkeling Acquisitie Technisch Management Acquisitie Validatie Acquisitie Verificatie Eisenmanagement Geïntegreerd projectmanagement Leveranciersselectie en overeenkomstontwikkeling Overeenkomstmanagement Projectplanning Projectmonitoring projectbeheersing Risicomanagement en Het ontwikkelen en analyseren van klanteisen en contractuele eisen Het evalueren van de technische oplossingen van de leverancier en het beheersen van de interfaces van die oplossing Het aantonen dat een aangeschaft product of service de bedoeld functie vervult, wanneer het product of de service in zijn bedoelde omgeving wordt geplaatst Het zekerstellen dat geselecteerde (tussen)producten voldoen aan hun gespecificeerde eisen Het zeker stellen dat de overeengekomen eisen zijn begrepen en worden beheerd. Het inrichten en beheersen van een project op basis van geïntegreerde en gedefinieerde processen die zijn afgeleid van de standaardprocessen van de organisatie, rekening houdend met de andere projecten. Het opstellen van de selectie-eisen, het selecteren van één of meer leveranciers voor het leveren van het product of de dienst en het vaststellen, gebruiken en onderhouden van de leveranciersovereenkomst Het zekerstellen dat de leverancier en de opdrachtgever presteren conform de voorwaarden van de leveringsovereenkomst Het opstellen en onderhouden van een projectplan, inclusief het betrekken van de belanghebbenden bij het project. Het monitoren van de projectactiviteiten en het nemen van correctieve maatregelen. Het identificeren, prioriteren en monitoren van risico s en het nemen van risicobeperkende maatregelen.

7 Organisatie Sysqa BV Pagina 7 van Ondersteunende procesgebieden De ondersteunende procesgebieden bieden hulp bij het effectiever en efficiënter uitvoeren van alle voorgaande procesgebieden. Alternatievenanalyse en oplossingskeuze Configuratiemanagement Proces en product kwaliteitsborging Meting en analyse Het op gestructureerde wijze nemen van beslissingen door alternatieven te vergelijken op basis van vastgestelde criteria. Het inrichten van het beheer en het onderhouden van de integriteit van de producten. Het objectief vaststellen of processen en producten conform de beschrijvingen en standaarden zijn uitgevoerd, evenals het beheersen van kwaliteitsproblemen. Het inrichten en implementeren van een meetprogramma ter ondersteuning van beslissingen en het nemen van correctieve maatregelen. 2.4 Hoge volwassenheid procesgebieden De hoge volwassenheid proces omvatten de activiteiten die de organisatiebrede processen, project processen en ondersteunende processen beter laten aansluiten bij de bedrijfsdoelstellingen van de organisatie. Causale probleemanalyse en probleemoplossing Kwantitatief projectmanagement innovatie en borging procesprestatie Het identificeren van oorzaken van fouten en andere afwijkingen en het nemen van acties om dit in de toekomst te voorkomen. Het op basis van kwantitatieve en statistische methoden beheersen van projectprocessen om de gedefinieerde kwaliteits- en procesdoelstellingen te halen. Het selecteren en implementeren van incrementele en innovatieve verbeteringen in processen en technologieën. Het formuleren en onderhouden van kwantitatieve kwaliteitsen procesdoelstellingen.

8 Organisatie Sysqa BV Pagina 8 van 13 3 Stapsgewijze representatie De stapsgewijze representatie kent vijf volwassenheidsniveaus (maturity levels) die organisaties doorlopen om hun ontwikkelingprocessen kunnen verbeteren. Volwassenheidsniveau 1 is het startniveau en kent geen eisen. Elk volwassenheidsniveau in de stapsgewijze representatie bevat een vaste set procesgebieden. Om via de volwassenheidsniveaus te groeien, dient aan de eisen van de procesgebieden van het betreffende volwassenheidsniveau te worden voldaan, alvorens aan het volgende volwassenheidsniveau te kunnen werken. Het is echter niet verplicht alle procesgebieden van een volwassenheidsniveau tegelijkertijd te verbeteren. Binnen een volwassenheidsniveau mag men tussenstappen nemen. Figuur 4.1 toont de opbouw van de volwassenheidsniveaus in de stapsgewijze representatie van CMMI voor acquisitie. Volwassenheidsniveau 1 2 n Specifieke doelen Generieke doelen Specifieke praktijken Generieke praktijken Figuur 4.1: De opbouw van de stapsgewijze representatie De stapsgewijze representatie kent vijf volwassenheidsniveaus: 1 tot en met 5. Volwassenheidsniveau Niveau 1: Initieel Niveau 2: Beheerst Niveau 3: Gedefinieerd Niveau 4: Kwantitatief beheerst Niveau 5: Optimaliserend Voor volwassenheidsniveau 1 gelden geen eisen. Volwassenheidsniveau 2 richt zich op het uitvoeren van projecten en het voldoen van individuele projecten aan de CMMI-eisen. Voorspelbaarheid en beheersbaarheid staan centraal. Volwassenheidsniveau 3 richt zich op het standaardiseren van processen in een organisatie. Standaardisatie staat centraal. Aanpassingsrichtlijnen zijn beschikbaar om de standaardprocessen aan te passen. Volwassenheidsniveau 4 richt zich op het sturen op basis van meetgegevens en het stellen van meetbare kwantitatieve verbeterdoelen. Meten staat centraal. Volwassenheidsniveau 5 richt zich op het continu verbeteren en optimaliseren van processen. Hierdoor sluiten processen optimaal aan bij het te ontwikkelen product. Dit alles op basis van expliciete meetgegevens. Optimalisatie staat centraal.

9 Organisatie Sysqa BV Pagina 9 van 13 De stapsgewijze representatie van CMMI voor acquisitie kent een vaste verbetervolgorde die weergegeven is in figuur 4.2. Continue verbetering Optimaliserend Standaard proces Voorspelbaar proces Gedefinieerd Kwantitatief Beheerst Gedisciplineerd proces Beheerst Initieel Figuur 4.2: De verbetervolgorde van de stapsgewijze representatie van CMMI voor acquisitie 3.1 Niveau 1: Initieel Op volwassenheidsniveau 1 gelden er in de stapsgewijze representatie geen eisen. Een organisatie op volwassenheidsniveau 1 is geen stabiele omgeving voor acquisitie. Succes hangt sterk af van de competenties van enkele individuen. Ondanks deze ad-hoc en vaak chaotische omgeving zijn organisaties op volwassenheidsniveau 1 regelmatig succesvol bij aanschaf van producten of uitbesteding. Hierbij vinden echter regelmatig budget- en tijdsoverschrijdingen plaats. Organisaties op volwassenheidsniveau 1 zijn niet in staat successen te herhalen. In crisistijden kenmerken ze zich door overmatige betrokkenheid van het personeel en het afschaffen of niet toepassen van processen. 3.2 Niveau 2: Beheerst Op volwassenheidsniveau 2 wordt de basis gelegd voor effectieve aanschaf of uitbesteding door het institutionaliseren van basis project management, ondersteuning en acquisitie. De projecten hebben een projectstrategie, er zijn projectplannen en de projecten worden gemonitord en beheerst om zeker te stellen dat de acquisitie wordt zoals gepland. De opdrachtgever stelt overeenkomsten met klanten op, daarnaast worden klanteisen en contractuele eisen opgesteld en beheerst. Configuratiemanagement en proces en product kwaliteitsborging zijn geïnstitutionaliseerd. Daarnaast ontwikkelt de opdrachtgever de vaardigheid om de procesprestaties te meten en te analyseren. Op volwassenheidsniveau 2 worden projecten, processen en overeenkomsten beheerst. De opdrachtgever zorgt ervoor dat de processen gepland worden in lijn met het beleid. Om het proces uit te voeren zorgt de opdrachtgever voor adequate middelen, wordt verantwoordelijkheden toegewezen, de medewerkers zijn getraind en staan de tussenproducten onder configuratiemanagement. De opdrachtgever identificeert en betrekt de juiste belanghebbenden en monitort en beheerst de processen. De mate waarin de processen worden gevolgd wordt periodiek geëvalueerd met het management en procesprestaties worden periodiek geëvalueerd met het management. De procesdiscipline behorend bij volwassenheidsniveau 2 zorgt ervoor dat de bestaande manier van werken behouden blijft in tijden van stress.

10 Organisatie Sysqa BV Pagina 10 van 13 De procesgebieden van volwassenheidsniveau 2 zijn: Acquisitie Eisenontwikkeling Configuratie management Eisenmanagement Leveranciersselectie en overeenkomstontwikkeling Meting en analyse Overeenkomstmanagement Proces en product kwaliteitsborging Projectplanning Projectmonitoring en projectbeheersing Het ontwikkelen en analyseren van klanteisen en contractuele eisen Het inrichten van het beheer en het onderhouden van de integriteit van de producten. Het zeker stellen dat de overeengekomen eisen zijn begrepen en worden beheerd. Het opstellen van de selectie-eisen, het selecteren van één of meer leveranciers voor het leveren van het product of de dienst en het vaststellen, gebruiken en onderhouden van de leveranciersovereenkomst Het inrichten en implementeren van een meetprogramma ter ondersteuning van beslissingen en het nemen van correctieve maatregelen. Het zekerstellen dat de leverancier en de opdrachtgever presteren conform de voorwaarden van de leveringsovereenkomst Het objectief vaststellen of processen en producten conform de beschrijvingen en standaarden zijn uitgevoerd, evenals het beheersen van kwaliteitsproblemen. Het opstellen en onderhouden van een projectplan inclusief het betrekken van de belanghebbenden bij het project. Het monitoren van de projectactiviteiten en het nemen van correctieve maatregelen. 3.3 Niveau 3: Gedefinieerd Op volwassenheidsniveau 3 gebruiken opdrachtgevers gedefinieerde processen om hun acquisities te managen beheersen. Ze nemen best practices uit projectmanagement en acquisitie over in hun standaardprocessen. De opdrachtgevers stelt vast dat geselecteerde tussenproducten voldoen aan de requirements en valideert dat de eindproducten voldoen aan de behoeften van de klant en de eindgebruiker. De processen zijn goed doorgrond en zijn beschreven in standaarden, procedures, hulpmiddelen en methoden. De set standaardprocessen, die de basis vormen van niveau 3, worden opgesteld en in de tijd verbetert. De standaardprocessen worden gebruikt om consistentie over de hele organisatie te krijgen. Projecten gebruiken de standaardprocessen door ze af te leiden uit de standaardprocessen op basis van aanpassingsrichtlijnen. Op volwassenheidsniveau 3 zijn de standaards, procesbeschrijvingen en procedures afgeleidt van de organisatiebrede set van standaardprocessen zodat ze geschikt zijn voor een bepaald project of organisatieonderdeel. Hierdoor zijn de standaards, procesbeschrijvingen en procedures consistenter over de projecten en organisatieonderdelen heen. Op volwassenheidsniveau 3 zijn de processen nauwkeuriger beschreven. Een gedefinieerd proces bestaat uit een doel, input, entry criteria, activiteiten, rollen, metingen, verificaties, output en exit criteria. De processen worden proactief beheerst op basis van het begrip van de relaties tussen procesactiviteiten en gedetailleerde metingen van het proces, de tussenen eindproducten.

11 Organisatie Sysqa BV Pagina 11 van 13 De procesgebieden van volwassenheidsniveau 3 zijn: Acquisitie Technisch Management Het evalueren van de technische oplossingen van de leverancier en het beheersen van de interfaces van die oplossing Acquisitie Validatie Het aantonen dat een aangeschaft product of service de bedoeld functie vervult, wanneer het product of de service in zijn bedoelde omgeving wordt geplaatst Acquisitie Verificatie Het zekerstellen dat geselecteerde (tussen)producten voldoen aan hun gespecificeerde eisen Alternatievenanalyse en oplossingskeuze Het op gestructureerde wijze nemen van beslissingen door alternatieven te vergelijken op basis van vastgestelde criteria. Geïntegreerd projectmanagement Het inrichten en beheersen van een project op basis van geïntegreerde en gedefinieerde processen die zijn afgeleid van de standaardprocessen van de organisatie, rekening procesdefinitie procesfocus training Risicomanagement houdend met de andere projecten. Het opstellen, onderhouden en beschikbaar stellen van de standaardprocessen, aanpassingsrichtlijnen en de ondersteunende proceshulpmiddelen. Het krijgen en onderhouden van inzicht in de processen, evenals het beheerst verbeteren van de processen. Het identificeren van trainingsbehoeften, opstellen van een trainingsplan en verzorgen van trainingen. Het identificeren, prioriteren en monitoren van risico s en het nemen van risicobeperkende maatregelen. 3.4 Niveau 4: Kwantitatief beheerst Op volwassenheidsniveau 4 stelt de organisatie meetbare doelstellingen voor het beheersen van de kwaliteit van processen en producten. Deze kwantitatieve doelstellingen worden gebaseerd op de eisen en behoeften van klanten, eindgebruikers en de organisatie. Er worden gedetailleerde procesmetingen verricht en de uitkomsten worden geanalyseerd. Knelpunten worden geïdentificeerd en gecorrigeerd om deze in de toekomst te voorkomen. Op volwassenheidsniveau 4 wordt een feedback-loop met metingen ingericht: doelen stellen, uitvoeren, meten, analyseren en bijsturen. Ten opzichte van volwassenheidsniveau 3 zijn de processen kwalitatief voorspelbaar terwijl door gebruik te maken van statistische methoden en modellen de processen op volwassenheidsniveau 4 kwantitatief voorspelbaar zijn. Een organisatie op volwassenheidsniveau 4 zoekt naar bijzondere oorzaken van variatie en probeert die variaties te verkleinen. Hierdoor vermindert de variatie in de procesuitvoering en worden projecten en processen eenduidiger en dus beter voorspelbaar. De procesgebieden van volwassenheidsniveau 4 zijn: procesprestatie Kwantitatief projectmanagement Het formuleren en onderhouden van kwantitatieve kwaliteits- en procesdoelstellingen. Het op basis van kwantitatieve en statistische methoden beheersen van projectprocessen om de gedefinieerde kwaliteitsen procesdoelstellingen te halen.

12 Organisatie Sysqa BV Pagina 12 van Niveau 5: Optimaliserend Op dit volwassenheidsniveau focust de organisatie zich op het optimaliseren van processen. De kwantitatieve doelstellingen worden afgezet tegen de organisatiedoelen om het verbetertraject te beheersen. De verbeteringen worden geselecteerd op basis van hun verwachte bijdrage aan de verbeteringsdoelstellingen versus de kosten en impact op de organisatie. De gehele organisatie is als zodanig betrokken bij procesverbetering, wat bijdraagt aan een voortdurende cyclus van procesverbetering. Op volwassenheidsniveau 4 ligt de nadruk op het beheersen van processen met kwantitatieve gegevens, terwijl op volwassenheidsniveau 5 de nadruk ligt op het optimaliseren van deze processen. Organisaties op volwassenheidsniveau 5 concentreren zich op de algemene oorzaken van variatie en proberen daardoor de prestatie van processen te verbeteren. Het kiezen van het best passende proces bij een project is op volwassenheidsniveau 5 een op cijfers gebaseerd mechanisme. De flexibiliteit in het inrichten van processen wordt op volwassenheidsniveau 5 een stuk groter. De procesgebieden van volwassenheidsniveau 5 zijn: innovatie en borging Causale probleemanalyse en probleemoplossing Het selecteren en implementeren van incrementele en innovatieve verbeteringen in processen en technologieën. Het identificeren van oorzaken van fouten en andere afwijkingen en het nemen van acties om die in de toekomst te voorkomen.

13 Organisatie Sysqa BV Pagina 13 van 13 4 Literatuuropgave H.J.J. Cannegieter en R. van Solingen: De kleine CMMI voor acquisitie, 2007 ISBN: Software Engineering Institute - CMMI for acquisition Version 1.2, CMU/SEI-2007-TR- 017 Introductie CMMI raamwerk (zie kennisbank) Introductie CMMI voor ontwikkeling (zie kennisbank) Introductie CMMI voor diensten (zie kennisbank)