Beleidsplan Jeugdhulp Jeugdigen in Scherpenzeel op weg naar zelfredzaamheid

Transcriptie

1 Beleidsplan Jeugdhulp Jeugdigen in Scherpenzeel op weg naar zelfredzaamheid december 2013

2 Inhoudsopgave Lijst van gebruikte afkortingen... 4 Samenvatting en overzicht voorstellen Inleiding Aanleiding Omvang Lokaal of regionaal? Transitie én transformatie Afbakening Passend onderwijs Wie is betrokken geweest bij de opstelling van dit plan? Leeswijzer Gemeentelijke visie en doelstellingen Lokale visie beleidsplan maatschappelijke ondersteuning Uitgangspunten voor voorzieningen De lokale visie jeugdhulp samengevat: De toegang tot het ondersteuningsaanbod Jeugd Toegang en toeleiding lokaal Uitgangspunten Experiment ambulante jeugdhulp zonder indicatie Integrale samenhang Doorontwikkeling van het CJG Positie Advies- en Meldpunt Huiselijk Geweld en Kindermishandeling De aansluiting bij Passend onderwijs Algemeen Zorgteams Tot slot: kengetallen Passend Onderwijs Het ondersteuningsaanbod vanaf Huidige jeugdhulpstructuur Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) VraagWijzer Welzijnsteam JNS JOS (Jeugd in ontwikkeling Scherpenzeel) De pedagogische civil society Toekomstig aanbod De vorm van het ondersteuningsaanbod: Persoonsgebonden budget Identiteit

3 4.6 Eigen bijdrage Cumulatie van eigen bijdragen gaan we tegen Vervoer Kleine doelgroepen De kwaliteit van de zorg Welke kwaliteitscriteria hanteren we? Hoe bewaken we de kwaliteit Cliëntenparticipatie De vertrouwenspersoon Adviesraad voor het sociaal domein Financiën Budget Meicirculaire Overgangssituatie Zorguitgaven Invoeringskosten 2013 en Financiële risico s en budgetbeheersing Inkoop en opdrachtgeverschap De overige aandachtspunten Het verdere besluitvormingstraject Communicatie Bijlage 1: overzicht van de projecten in de FoodValley in het kader van de transformatie A. Experiment ambulante hulp zonder indicatie B. Versterken Basisstructuur C. Zeggenschap over hulp D. Nazorg na jeugdzorg Bijlage 2: Wat is de situatie in Scherpenzeel?

4 Lijst van gebruikte afkortingen Afkorting Betekenis AMK Advies- en Meldpunt Kindermishandeling AMHK Advies- en Meldpunt Huiselijk Geweld en Kindermishandeling AMvB Algemene Maatregel van Bestuur Awb Algemene wet bestuursrecht AWBZ Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten BJZ Bureau Jeugdzorg CAK Centraal Administratie Kantoor CIZ Centrum voor indicatiestelling zorg CJG Centrum voor Jeugd en Gezin DBC Diagnose- en behandelcombinatie GGD Geneeskundige en gezondheidsdienst GGZ Geestelijke Gezondheidszorg IBMN Inkoopbureau Midden Nederland JB Jeugdbescherming J-GGZ Jeugd Geestelijke gezondheidszorg JGZ Jeugdgezondheidszorg JR Jeugdreclassering (L)VB (Licht) verstandelijk beperkten MBO Middelbaar beroepsonderwijs GGZ Geestelijke gezondheidszorg PGB Persoonsgebonden budget OTS Ondertoezichtstelling PO Primair onderwijs RvdK Raad voor de Kinderbescherming SBO Speciale scholen voor basisonderwijs SHG Steunpunt huiselijk geweld VO Voortgezet onderwijs (V)SO (Voortgezet) speciaal onderwijs V&J Ministerie voor Veiligheid en Justitie. VGGM Veiligheids- en Gezondheidsregio Gelderland Midden VNG Vereniging van Nederlandse Gemeenten VWS Ministerie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Wmo Wet maatschappelijke ondersteuning Wpg Wet publieke gezondheid WT Welzijnsteam Scherpenzeel Wwb Wet werk en bijstand Wsw Wet sociale werkvoorziening Zvw Zorgverzekeringswet ZZP Zorgzwaartepakket (AWBZ) 4

5 Samenvatting en overzicht voorstellen Gemeenten worden per 1 januari 2015 verantwoordelijke voor de uitvoering van alle vormen van jeugdhulp. Deze taken staan in de door de Tweede Kamer vastgestelde nieuwe Jeugdwet. Aanleiding voor de wetswijziging is de complexiteit en de versnippering van het huidige jeugdzorgstelsel en de oplopende kosten voor jeugdzorg. Gemeenten krijgen onder meer de taak om er voor te zorgen dat er voldoende voorzieningen zijn om problemen met opgroeien en opvoeden op te lossen. Ook de toegang en de voorzieningen van het gedwongen kader (kinderbescherming, jeugdreclassering, gedwongen jeugdzorg) horen tot de toekomstige taken van de gemeente. De wet schrijft een andere manier van werken voor, waarbij er een verschuiving is naar meer preventieve ondersteuning en het versterken van het probleemoplossend vermogen van de ouders en de jeugdige. Daarnaast moet hulp integraal worden aangeboden: één gezin, één plan en één regisseur. Binnen de kaders van de wet heeft de gemeente de vrijheid om te bepalen hoe zij vorm geeft aan de jeugdhulp. Samengevat stellen we u voor de volgende beslissingen te nemen. Ook zijn een aantal actiepunten opgenomen die in 2014 leiden tot concrete voorstellen. De beslis- en actiepunten samengevat: De toegang tot het ondersteuningsaanbod: Beslispunt 1: regievoering 1. De gemeente heeft de regie over de toegang en toeleiding tot jeugdhulp. De toegang is gescheiden van de zorgverlening. 2. Bij een ondersteuningsvraag over jeugdhulp kan de inwoner zich melden of aangemeld worden voor Het Gesprek, waarin conform de werkwijze in de Wmo oplossingsgerichte vraagverheldering plaatsvindt. 3. Het gesprek wordt gevoerd door competente regievoerders die onafhankelijk zijn van een jeugdhulpaanbieder en dus bij voorkeur in dienst zijn van de gemeente. Nader uit te werken: regievoering 1. Bij het ontbreken van voldoende schaalgrootte van een pool van regievoerders onderzoeken we de samenwerking met Barneveld of laten we het uitvoeren door anderen, onder regie van de gemeente. 2. We onderzoeken in 2014 hoe we de samenwerking met jeugd- of huisarts vormgeven. Beslispunt 2: evaluatie CJG@home Op grond van een evaluatie van CJG@home doen we een definitief voorstel voor de toegang en toeleiding in Scherpenzeel vanaf 1 januari Beslispunt 3: groeimodel integrale toegang Te kiezen voor een integrale toegang en toeleiding in de 3D s en in te stemmen met de ontwikkeling van een groeimodel waarin de nieuwe Wmo en de Participatiewet een plaats krijgen. Nader uit te werken: CJG In 2014 onderzoeken we wat de ideale vorm is van het CJG vanaf

6 Beslispunt 4: AMHK Het Advies- en Meldpunt Huiselijk Geweld en Kindermishandeling (AMHK) wordt in 2014 in FoodValley-verband georganiseerd. Nader uit te werken: passend onderwijs In overleg met de scholen gaan we onderzoeken hoe de afstemming is tussen passend onderwijs en de gemeentelijke jeugdhulp over de in te zetten zorg in de zorgteams. Het ondersteuningsaanbod vanaf 2015 Beslispunt 5: versterken jeugdhulpstructuur We investeren in het versterken en onderhouden van de huidige jeugdhulpstructuur en de pedagogische civil society. Beslispunt 6: beschikking De regievoerder geeft een beschikking voor de specialistische ondersteuning in de delen twee t/m vier van de zorgpiramide. Beslispunt 7: PGB 1. Voor de uitvoering van de Jeugdwet in Scherpenzeel is het mogelijk te kiezen voor een PGB. 2. We stemmen de voorwaarden af op de die van de nieuwe Wmo. Beslispunt 8: identiteit We houden rekening met de gezindheid, levensovertuiging en culture achtergrond van ouders en jeugdigen. Beslispunt 9: eigen bijdrage We ontwikkelen een eigenbijdrageregeling in samenhang met de nieuwe Wmo. Belangrijke elementen hierin zijn: a) Voor ondersteuning in het kader van de Jeugdwet vragen we een eigen bijdrage naar draagkracht. b) Cumulatie van eigen bijdragen gaan we tegen. Beslispunt 10: vervoer 1. Uitgangspunt is dat de zorg en ondersteuning zo dichtbij mogelijk bij het gezin of de jeugdige wordt ingezet. 2. We onderzoeken hoe we zo efficiënt mogelijk gebruik kunnen maken van bestaande vervoersstromen. Nader uit te werken: kleine doelgroepen Met de FoodValley gemeenten maken we afspraken over de aanbod aan kleine doelgroepen. 6

7 De kwaliteit van de zorg Nader uit te werken: kwaliteit In 2014 werken we samen met de regio FoodValley een voorstel uit voor de borging van de kwaliteit van jeugdhulp, zodanig dat we aansluiten op de wettelijke kaders die hiervoor zijn gegeven. Beslispunt 11: kwaliteit In 2014 onderzoeken we samen met de Regio FoodValley de plaats van de vertrouwenspersoon in de jeugdhulp. Beslispunt 12: cliëntenparticipatie Onderzoeken wat nodig is om de Wmo-raad een centrale rol in het sociale domein te geven Financiën Beslispunt 13: Financiën: Het rijksbudget is taakstellend, waarbij voor individueel te financieren jeugdvoorzieningen een openeindfinanciering geldt. Binnen het budget sturen we op kwaliteit. We monitoren periodiek het verloop van zorguitgaven. De overige aandachtspunten Nader uit te werken: inkoop Een regionale werkgroep werkt de inkoop van zorg in 2014 uit. Nader uit te werken: communicatie Met inachtneming van bovengenoemde uitgangspunten schrijven we in het eerste kwartaal van 2014 een lokaal communicatieplan. 7

8 1. Inleiding 1.1 Aanleiding Op 17 oktober 2013 heeft de Tweede Kamer ingestemd met de nieuwe Jeugdwet. Deze wet is een belangrijke stap in het proces om te komen tot een nieuw jeugdstelsel, waarin gemeenten vanaf 2015 verantwoordelijk zijn om kwalitatief goede ondersteuning, hulp en zorg te bieden aan de jeugdigen en opvoeders die dat nodig hebben. De Jeugdwet beoogt een doelmatiger en efficiënter systeem waarbij de zorg meer is toegesneden op de maat van de jeugdige en het gezin. Met het merendeel van de jeugdigen gaat het goed. Een kleine groep heeft soms of op meer regelmatige basis een vorm van jeugdhulp nodig. Dit beleidsplan gaat vooral over deze laatste groep. Gemeenten blijven de taken uitvoeren die ze al hadden rondom jeugd: het preventieve jeugdbeleid, de licht ambulante hulpverlening, toeleiding naar zorg, coördinatie van zorg en Jeugdgezondheidszorg (JGZ). In onderstaand schema is globaal weergegeven welke zaken onder de verantwoordelijkheden van de gemeenten zijn of komen in het kader van decentralisatie jeugdhulp. In de Jeugdwet staat beschreven dat er een omslag (transformatie) nodig is die leidt tot: preventie en uitgaan van eigen kracht van jeugdigen, ouders en het sociale netwerk, minder snel medicaliseren, meer ontzorgen en normaliseren, eerder (jeugd)hulp op maat voor kwetsbare kinderen, integrale hulp met betere samenwerking rond gezinnen: één gezin, één plan, één regisseur, meer ruimte voor jeugdprofessionals en vermindering van regeldruk. De nieuwe jeugdwet maakt gemeenten bestuurlijk en financieel verantwoordelijk. Het idee achter de decentralisatie naar gemeenten is dat gemeenten beter in staat zijn om - afgestemd op de lokale situatie - maatwerk te leveren en verbinding te leggen met de andere domeinen (zoals zorg, onderwijs, maatschappelijke ondersteuning, werk en inkomen en veiligheid). De Jeugdwet is nu doorgeleid naar de Eerste Kamer voor behandeling. De verwachting is dat de nieuwe wet, onder voorbehoud van vaststelling door de Eerste Kamer en tijdige publicatie in de Staatscourant, per 1 januari 2015 in werking treedt. 8

9 1.2 Omvang In de Jeugdwet is de leeftijdsgrens van 18 jaar opgenomen. Jeugdhulp kan doorlopen tot maximaal het 23 e levensjaar. In Scherpenzeel wonen kinderen t/m 17 jaar. Daarnaast zijn er nog 591 jongeren van 18 t/m 22 jaar. In Scherpenzeel hebben in 2012 in totaal circa 185 kinderen 1 gebruik gemaakt van jeugdhulp. Dit is in de onderstaande tabel gespecificeerd: Omschrijving Aantal Bureau Jeugdzorg incl. AMK en JB 60 Jeugd- en opvoedhulp (excl. CJG) 15 Jeugd- LVB 15 Jeugd Ggz (Awbz en Zvw) 95 totaal Lokaal of regionaal? In de nieuwe Jeugdwet staat dat gemeenten moeten samenwerken als dat noodzakelijk is voor een doeltreffende of doelmatige uitvoering van de wet. Niet alle vormen van jeugdhulp voeren we lokaal uit. De zorg voor jeugd wordt op de kleinst mogelijke schaal uitgevoerd onder het motto: Lokaal wat lokaal kan, regionaal wat moet. Grofweg kan worden gezegd dat vormen van verblijf naar verwachting - regionaal of bovenregionaal worden georganiseerd 2. In mei 2012 hebben de acht FoodValley gemeenten besloten om in het kader van de decentralisatie Jeugd samen te werken. Deze zomer heeft de gemeente Wageningen de keuze gemaakt om aan te sluiten bij de regio Arnhem. Naast het regionale beleidsplan (behandeld in de decemberraad 2013) stelt iedere gemeenteraad ook een lokaal beleidsplan vast waarin de hoofdzaken van het te voeren beleid worden vastgelegd. Het regionale plan staat ten dienste van de lokale uitvoering. Samenwerken moet immers voor de deelnemende gemeenten meerwaarde hebben. Het regionale plan sluit aan op het lokale plan. 1.4 Transitie én transformatie Bij de implementatie van de jeugdwet gaat het niet alleen om een transitie van taken en verantwoordelijkheden naar gemeenten (de juridische overdracht), maar gaat het ook om een transformatie (de zorginhoudelijke vernieuwing). Er is een omslag nodig in organisatie en werkwijze naar meer preventie en eerdere ondersteuning, uitgaande van de eigen kracht van jeugdigen en hun ouders, waarbij problemen minder snel gemedicaliseerd worden en er een betere (en meer op maat) samenwerking rond gezinnen plaatsvindt. De gemeente Scherpenzeel werkt, samen met andere gemeenten uit de regio, al langere tijd aan de voorbereiding van deze transformatie, onder meer in projecten als: - experiment indicatievrije hulp. Voor de gemeente Barneveld, Scherpenzeel en Nijkerk is dat het lokale experiment onder de naam CJG@home. - zeggenschap over hulp (training oplossingsgericht werken). - versterken basisstructuur (de verbinding van CJG, Veiligheidshuis en onderwijs). Om te komen tot een nieuw en werkend jeugdstelsel, gaan transitie en transformatie hand in hand. In bijlage 1 staat een omschrijving van de verschillende projecten die regionaal worden uitgevoerd en die gaan bijdragen aan de gewenste zorgvernieuwing. 1 Het werkelijke aantal ligt lager omdat een aantal jongeren van meerdere voorziening gebruik maakt. Dubbelingen zijn pas in 2014 in beeld te brengen. 2 Eén van de actiepunten uit de nota Maatschappelijke ondersteuning Mens(en)werk is dit in 2014 te onderzoeken en uit te werken. 9

10 1.5 Afbakening In dit beleidsplan jeugdhulp schetsen we de kaders voor de implementatie van de Jeugdwet in Scherpenzeel. We geven aan welke keuzes we als gemeente maken en hoe we hieraan invulling geven. Dit beleidsplan heeft een looptijd van vier jaar en is gebaseerd op het vastgestelde beleid in het kader van maatschappelijke ondersteuning (raadsbesluit van 31 oktober 2013), die betrekking heeft op de drie decentralisaties en passend onderwijs. Voor de overzichtelijkheid geeft het schema op de volgende pagina de samenhang van de drie decentralisaties weer in relatie tot de besluiten die in Scherpenzeel al zijn genomen of nog genomen worden. Beleid en visie maatschappelijke ondersteuning Mens(en)Werk B Nw. Verordening Wmo 19 dec 2013 E S L Uitbreiding Wmo met Awbz 2015 Jeugdwet 2015 Nw. Participatiewet 2015 U I T V O R Beleid- en uitvoering nieuwe Wmo vanaf Begeleiding - Kortdurend verblijf Lokale visie Raad mrt 13 Regionaal beleidsplan Raad 19 dec Lokaal beleidsplan Jeugd Visie en beleidsplan arbeidsparticipatie - Bijstand - Wsw - Wajong M I Wmo verordening Verordening Jeugdhulp verordening P-wet N G Uitvoering specifiek voor Wmo Uitvoering specifiek voor Jeugdwet Uitvoering voor Participatiewet Integrale uitvoering Wmo, Jeugdwet, Participatiewet Legenda: Al vastgesteld Wetsontwerp nog uitwerken Voorliggende notitie Voor sommige onderwerpen geldt dat we hierover in het beleidsplan nog geen keuzes kunnen maken, omdat deze eerst nog regionaal worden uitgewerkt. Momenteel buigen ook landelijke werkgroepen zich over verschillende vraagstukken (jeugdbescherming, jeugdreclassering, 10

11 eigen bijdrageregeling, PGB etc.). Verder geldt dat voorliggend beleidsplan gebaseerd is op de kennis van nu en de wet zoals die naar de Tweede Kamer op 17 oktober 2013 is aangenomen. 1.6 Passend onderwijs Daarnaast krijgen gemeenten te maken met de ontwikkelingen in het nieuwe stelsel van Passend Onderwijs, waarmee schoolbesturen en gemeenten gezamenlijk verantwoordelijk worden voor alle zorg en ondersteuning aan kinderen en hun gezinnen. Het vormgeven van het passend onderwijs en de nieuwe gemeentelijke Jeugdtaken kunnen elkaar aanvullen en versterken. We komen hier in hoofdstuk 3 op terug. 1.7 Wie is betrokken geweest bij de opstelling van dit plan? Ter voorbereiding van dit plan heeft de gemeente diverse (netwerk)organisaties geconsulteerd om de jeugdhulp te verkennen en de aandachtspunten te bespreken. Aan de hand van een achttal thema s 3 zijn zij gevraagd om input voor het lokale plan te leveren. Daarnaast is ook gesproken met een daarvoor ingesteld werkgroep uit het Welzijnsteam Scherpenzeel. De Wmo-raad tenslotte heeft als gemeentelijk adviesorgaan gereageerd op het conceptplan. 1.8 Leeswijzer In hoofdstuk 2 beschrijven we de vastgestelde gemeentelijke visie. Hoe we het willen organiseren staat in hoofdstuk 3 en toekomstige aanbod staat in hoofdstuk 4. Hoofdstuk 5 gaat over de kwaliteit van de zorg. De financiering van het aanbod komt aan de orde in hoofdstuk 6. De laatste hoofdstuk gaat over de verdere besluitvorming en de communicatie. Dit plan sluiten we af met twee bijlagen: een overzicht van de regionale projecten in het kader van de transformatie en een overzicht van de situatie in Scherpenzeel in cijfers. 3 Algemeen toegankelijke voorzieningen, keuzevrijheid, toegang/toeleiding, ideale vorm CJG, aanbod, samenwerking, aspecten van zelfredzaamheid, te behalen resultaten, 11

12 2. Gemeentelijke visie en doelstellingen In dit hoofdstuk beschrijven we de visie, doelstellingen en uitgangspunten zoals die door de gemeenteraad zijn vastgesteld voor maatschappelijke ondersteuning, jeugdhulp en (arbeids)participatie. 2.1 Lokale visie beleidsplan maatschappelijke ondersteuning Op 31 oktober 2013 is het beleid maatschappelijke ondersteuning vastgesteld door de gemeenteraad. De hieronder opgenomen visie op maatschappelijke ondersteuning geldt ook voor de jeugdhulp: De burger is in eerste instantie zelf verantwoordelijk voor het eigen leven, het welbevinden en de gezondheid. Hulp van familie, vrienden, buren of organisaties in het maatschappelijke middenveld is hierbij van tijd tot tijd onmisbaar. Om de zelfredzaamheid en het omzien naar elkaar te stimuleren investeert de gemeente Scherpenzeel in sociale samenhang én informatie, advies en cliëntondersteuning. Het kan voorkomen dat mensen in een kwetsbare situatie terecht komen. De gemeente Scherpenzeel investeert in deze situaties opdat betrokkene(n) binnen boord blijven. Bestaande lokale samenwerkingsverbanden als het Welzijnsteam en het Jeugd Netwerk Scherpenzeel vervullen hierin een belangrijke rol. Verder uitgewerkt betekent dit het volgende: 1. Eerst burgers ( zelf ) We gaan uit van de eigen van kracht van burgers. Inwoners van Scherpenzeel zullen nog meer, dan anno 2013 het geval is, voor zichzelf moeten zorgen en voor elkaar. 2. Vervolgens: het sociale netwerk ( samen ). Voor het oplossen van problemen moeten burgers vaker een beroep doen op het eigen sociale netwerk (denk aan familie, vrienden, buren, kennissen, kerk of verenigingsleven). De fysieke omgeving, bijvoorbeeld aantrekkelijke fietspaden, speelplaatsen, kunnen hierin een stimulerende rol spelen. 3. professionals. Het is de bedoeling dat pas wanneer de burger er met de sociale omgeving niet uitkomt er een beroep wordt gedaan op professionals. 2.2 Uitgangspunten voor voorzieningen A. De gemeente Scherpenzeel wil maatregelen en voorzieningen treffen voor het geval de burger er zelf niet (meer) uitkomt. Voor het treffen van maatregelen en voorzieningen hanteert B. de gemeente Scherpenzeel de volgende integrale uitgangspunten: 1. Klant centraal 2. Preventief 3. Integraal 4. Oplossingsgericht 5. Herstel zelfredzaamheid 12

13 6. Maatschappelijke ondersteuning en sluiten aan op de directe leefomgeving en belevingswereld van de burger. 7. Lokaal wat lokaal kan, regionaal als het voor Scherpenzeel meer voordeel biedt. 2.3 De lokale visie jeugdhulp samengevat: De gemeenteraad van Scherpenzeel heeft op 28 maart 2013 de visie op jeugdhulp vastgesteld. De belangrijkste doelstelling is geformuleerd in beleidsuitgangspunt 1: Hoofddoel wat we in Scherpenzeel met transformatie jeugdhulp willen bereiken is: een snellere inzet van passende jeugdhulp. Dit betekent: - Snel tot passende ondersteuning komen en inzetten. - Zet maximaal in op professional voor kind en gezin en geef deze ruimte en de vaardigheden om zijn/haar werk te doen. - Wanneer veiligheid van kind in geding, is direct opschalen. Beleidsuitgangspunt 2: Het vergt een cultuur van: vraaggericht maatwerk bieden bij opgroei en opvoedvragen, met flexibele mogelijkheid van aanpassen als de situatie daar om vraagt, waarbij het kind/gezin aan zet is en de professional als integrale coach voor het kind/gezin optreedt. Bovenal willen we de bestaande Scherpenzeelse cultuur van binden en verbinden vasthouden: korte lijntjes tussen professionals en het behouden van de vertrouwensrelatie tussen professionals onderling en het vertrouwen van ouders/kind in de professional, ook bij een verdere professionalisering. Beleidsuitgangspunt 3: Professionals werken vanuit gedeelde uitgangspunten: - Vindplaatsgericht, laagdrempelig en uniformiteit in uitstraling - Vraaggericht (kind en gezin staan centraal), waar mogelijk preventief en oplossingsgericht - Gezinscoördinatie en ketenregie - Integraal - Naast gezin staan en benutten Eigen kracht Beleidsuitgangspunt 4: Lokaal wat lokaal kan, regionaal als het voor Scherpenzeel meer voordeel biedt. Beleidsuitgangspunt 5: Passende jeugdhulp, oftewel maatwerk in (opvoed-) ondersteuning bieden en coördinatie van zorg daar op afstemmen: - Gewoon opvoeden (ca. 80% van de gezinnen) - Duwtje in de rug bij opvoedingsspanning (ca. 15% van de gezinnen) - Coachen bij opvoedcrisis (ca. 4,5% van de gezinnen) - Ingrijpen bij opvoednood (ca. 0,5% van de gezinnen) Beleidsuitgangspunt 6: Het CJG speelt vanuit de lokale visie een belangrijke rol wanneer jeugdhulp de verantwoordelijkheid van gemeenten wordt. Het CJG is de toegangspoort voor kind/ouders, 13

14 maakt een risicotaxatie, bepaalt de inzet van jeugdhulp en volgt deze en zorgt daarbij voor gepaste gezinscoördinatie (met één gezinsplan). De visie en de uitgangspunten vormen voor een ieder betrokken bij ondersteuning of zorg binnen het sociale domein het kader en het vertrekpunt voor de dagelijkse praktijk. Op basis daar geven we in de volgende hoofdstukken weer hoe de organisatie en het lokale aanbod er uit ziet. 14

15 3. De toegang tot het ondersteuningsaanbod Jeugd. In dit hoofdstuk maken we een keuze over de organisatie van de toegang en toeleiding tot de jeugdhulp in Scherpenzeel en de rol van het CJG of Passend Onderwijs hierin. Ook de positie van het nieuwe Advies- en Meldpunt Huiselijk Geweld en Kindermishandeling (AMHK) wordt beschreven. Bij boven(regionale) jeugdhulp zijn over de toeleiding afspraken binnen regio FoodValley gemaakt in het regionaal beleidsplan FoodValley Het gaat dan o.a. om de toeleiding naar Jeugdbescherming, Jeugdreclassering, Semi-residentiële zorg (behandelcentra), Residentiële zorg (24 uurs opvang), Crisisopvang, Behandelcentra (orthopedagogisch, GGZ, LVb) en JeugdzorgPlus (= niet-justitiële gesloten jeugdzorg). 3.1 Toegang en toeleiding lokaal Onder toegang wordt de plek verstaan waar een jongere en/of oudere/verzorger terecht kan met de hulpvraag om zorg (de poort om in de diverse vormen van jeugdhulp te komen). De inrichting van de toegang betreft geheel een lokale keuze. Onder toeleiding wordt het proces verstaan waarin met jongere en/of ouder/verzorger wordt gesproken om in afstemming met hen te komen tot het juiste ondersteuningsaanbod van jeugdhulp. Gemeenten zijn zelf verantwoordelijk voor de inkoop en financiering van individuele voorzieningen en de regie over het gehele jeugdstelsel. Hoe de toegang lokaal te organiseren is aan gemeenten zelf. Dit vraagt om het op lokaal niveau realiseren van toegang tot jeugdhulp en een binnen de regio FoodValley heldere uniforme toeleiding naar de gespecialiseerde zorg. 3.2 Uitgangspunten a) Wat het proces van de toegang en toeleiding betreft, is de visie in de nieuwe nota Maatschappelijke ondersteuning Men(sen)werk leidend: zelfredzaamheid en participatie van inwoners staan centraal. Dat betekent dat de klantbenadering niet meer gericht is op het beoordelen en afhandelen van concrete aanvragen (claims), maar op het verkennen van de vraag, de behoefte en de eigen mogelijkheden van degene die ondersteuning vraagt en het samen zoeken naar (andere) oplossingen. We vatten dit samen met de uitdrukking: Zelf samen professional. In Wmo geven we dit handen en voeten via de methode die gebaseerd is op de Kanteling. In het nieuwe Wmo-werkproces, waarin het Gesprek centraal staat, maken we de kanteling naar een andere manier van werken. We brengen scheiding aan tussen aanmelding van een ondersteuningsvraag en de aanvraag om een gemeentelijke voorziening. Zo geven we beter invulling aan de gemeentelijke visie: alle mensen mee laten doen, maar wel met inzet van in eerste instantie eigen mogelijkheden, de mogelijkheden van de omgeving (en het maatschappelijke middenveld) en daarna de gemeentelijke (individuele) voorzieningen. b) In de nota Maatschappelijke ondersteuning is ook opgenomen dat de gemeente een regievoerder aanstelt. Een regievoerder staat boven de partijen. De regievoerder is het eerste aanspreekpunt voor de betrokken persoon/gezin 4. De regievoerder heeft doorzettingsmacht, d.w.z. indien de hulpverleners het niet eens worden over de volgorde van de actiepunten in het plan van aanpak, dan legt de regievoerder deze dwingend op. 4 De regievoerder is vergelijkbaar met de regisseur in het regisseursmodel van Prof. Dr. J. Telgen. Zie voor meer info: 15

16 Die twee uitgangspunten in de Wmo leiden tot het voorstel om de toeleiding tot jeugdhulp op dezelfde wijze vorm te geven als in de Wmo. De toeleiding begint in de samenleving, met het signaleren van problemen, het ondernemen van actie daarop en het geven van informatie en advies. Iedereen in de samenleving heeft hierin een rol: buurtgenoten, familie, vrijwilligers, huisartsen, hulpverleners, maatschappelijke organisaties, kerken, gemeente of CJG. Als informatie en advies niet leiden tot een passende oplossing, kan de inwoner zich melden of aangemeld worden voor Het Gesprek. Bij de melding wordt de vraag verkend en nagegaan of deze met informatie en advies kan worden opgelost. Als bij de melding blijkt dat spoed geboden is wordt er direct actie ondernomen 5. Is er meer nodig dan informatie en advies of is er geen sprake van een acute noodsituatie, dan wordt een Het Gesprek gepland. Het resultaat van dit gesprek is een maatwerkplan van alle passende oplossingen, waarvan gemeentelijke voorzieningen onderdeel kunnen zijn. Cliëntondersteuning kan ingezet worden als er hulp nodig is bij het realiseren van het maatwerkplan. Het gesprek is een bepalend onderdeel van de toeleiding naar passende oplossingen voor mensen die hun weg niet zelf kunnen vinden of hun problemen niet zelf kunnen oplossen. Daarom maken we de volgende keuzen over toegang en toeleiding: 1. Net als de Wmo of de bijstand is ook de nieuwe jeugdhulpverlening een open einde regeling. Individuele ondersteuning is niet te weigeren met het argument dat het geld op is. De gemeente heeft en houdt daarom de regie over de toegang en toeleiding tot jeugdhulp. Het is niet wenselijk dat het soms dure zorgaanbod en de toegang/toeleiding in één hand komen. Het extern beleggen van de regievoerder heeft ook als extra consequentie dat we moeten zoeken naar een passende juridische rechtsvorm en dat betekent: extra kosten. 2. Conform het eerdere genoemde beleidsuitgangspunt bieden we de jeugdhulp zoveel als mogelijk lokaal aan ( lokaal wat kan en regionaal als dat meerwaarde heeft voor Scherpenzeel ) en organiseren we de hulpverlening dichtbij het gezin. 3. Het gesprek wordt gevoerd door competente regievoerders die onafhankelijk zijn van een jeugdhulpaanbieder en dus bij voorkeur in dienst zijn van de gemeente 6. Zij zijn specialisten in vraagverheldering en generalisten als het gaat om kennis van mogelijke oplossingen uit het ondersteuningsaanbod voor jeugd. 4. Er is sprake van voldoende schaalgrootte van de pool van gemeentelijke regievoerders voor een efficiënte uitvoering. Bij het ontbreken daarvan onderzoeken we de samenwerking met Barneveld 7 of laten we het uitvoeren door anderen, onder regie van de gemeente. 5. In het gesprek vindt oplossingsgerichte vraagverheldering plaats, d.w.z. geen indicatiestelling, maar we kijken zorgvuldig naar wat iemand nodig heeft - gericht op resultaat - het in beeld brengen van ervaren problemen en mogelijke oplossingen. 6. Het gesprek brengt oplossingen in beeld in de volgorde zelf-samen-professional. Wat kan iemand zelf of samen met behulp van eigen netwerk, met het maatschappelijk middenveld of de voor de doelgroep algemeen toegankelijke voorzieningen? Als deze oplossingen niet volstaan is het gesprek ook de toegang naar de professionele ondersteuning. 7. Bij het inventariseren van oplossingen komt leerbaarheid nadrukkelijk aan de orde: wat kan iemand (nog) leren d.m.v. een training of cursus. 5 Spoed- of crisishulp wordt regionaal georganiseerd. 6 Bijv. zoals nu in VraagWijzer wordt gewerkt. De omvang van dit team of de plaats van werken is een uitvoeringsvraagstuk 7 Barneveld gaat dezelfde keuzen voorleggen. 16

17 8. De regievoerder stemt af met andere professionals, bijv. lokaal in het Welzijnsteam of het JNS (zoals nu al gebruikelijk is) of doet een beroep op het regionaal in te richten expertteam jeugdhulp. 9. Het resultaat van het gesprek is een maatwerkplan van alle activiteiten die bijdragen aan de oplossing. Er is ook ruimte voor eventuele andere problematiek, bijv. op het terrein van de Wmo of de bijstand, die om ondersteuning vragen ( één gezin, één plan, één regisseur"). 10. Indien nodig doet de regievoerder aan nazorg om te borgen dat het maatwerkplan daadwerkelijk uitgevoerd wordt. Kritische succesfactor is dat de regievoerders goed geschoold zijn in de oplossingsgerichte gesprekstechniek en dat deze door middel van intervisie, casuistiekbespreking en bijscholingen geborgd worden. Deze gesprekstechniek rollen we regionaal uit in het kader van het project Zeggenschap over hulp aan professionals van de netwerkpartners van het CJG. De aanmelding van een gesprek kan plaatsvinden via de vindplaatsen (onderwijs en kinderopvang), CJG, BJZ, voorliggende voorzieningen (AMW en JGZ) en zorgaanbieders. De rol van de huisarts in het jeugddomein is hierbij ook een belangrijk aandachtspunt. In samenspraak met die partijen onderzoeken we hoe met hen taken als voorlichting, vroeg signalering, lichte hulp en intensieve hulp het beste kan worden samengewerkt. Met het Welzijnsteam Scherpenzeel is daarover al overleg gaande. Schematisch ziet de toegang en toeleiding tot jeugdhulp er dan als volgt uit: 17

18 Beslispunt 1: regievoering 4. De gemeente heeft de regie over de toegang en toeleiding tot jeugdhulp. De toegang is gescheiden van de zorgverlening. 5. Bij een ondersteuningsvraag over jeugdhulp kan de inwoner zich melden of aangemeld worden voor Het Gesprek, waarin conform de werkwijze in de Wmo oplossingsgerichte vraagverheldering plaatsvindt. 6. Het gesprek wordt gevoerd door competente regievoerders die onafhankelijk zijn van een jeugdhulpaanbieder en dus bij voorkeur in dienst zijn van de gemeente. Nader uit te werken: regievoering 3. Bij het ontbreken van voldoende schaalgrootte van een pool van regievoerders onderzoeken we de samenwerking met Barneveld of laten we het uitvoeren door anderen, onder regie van de gemeente. 4. We onderzoeken in 2014 hoe we de samenwerking met jeugd- of huisarts vormgeven. 3.3 Experiment ambulante jeugdhulp zonder indicatie Op dit moment zijn er tal van organisaties en professionals die informatie, advies en cliëntondersteuning bieden. De visie dat mensen eerst zelf verantwoordelijk zijn, impliceert dat mensen vrij zijn tot wie zij zich richten. Op het moment dat er individuele collectief gefinancierde voorzieningen nodig zijn (denk bijvoorbeeld aan bijstand, bijzondere bijstand, integratie, Wmo- en jeugdhulpvoorzieningen) ontstaat de mogelijkheid om een integrale aanpak af te dwingen. Van overheidswege zijn CJG en VraagWijzer ingericht. De gemeenteraad heeft op 31 oktober jl. besloten dat dit de loketten zijn voor de toegang tot individuele collectief gefinancierde voorzieningen. Om te onderzoeken hoe de toegang en toeleiding naar de huidige geïndiceerde (specialistische) vormen van ondersteuning onder de Jeugdwet vanuit de gemeente vorm kan krijgen, zijn de gemeenten Barneveld, Nijkerk en Scherpenzeel in mei 2013 via de CJG s het experiment ambulante jeugdhulp zonder indicatie gestart onder de naam CJG@Home. In dit experiment kan ambulante jeugdhulp worden gevraagd zonder indicatie van Bureau Jeugdzorg. Voor deze ambulante begeleiding in de vorm van praktische gezinsondersteuning komen gezinnen en jongeren in aanmerking die gemotiveerd zijn voor hulpverlening en waar sprake is van een veilige situatie voor het kind. Mocht aan een van deze twee voorwaarden niet worden voldaan, dan wordt het gezin/de jongere alsnog aangemeld bij Bureau Jeugdzorg. Meer informatie over CJG@home treft u aan in bijlage 1. De werkwijze van CJG@home wordt begin 2014 geëvalueerd. Op basis van die evaluatie en de aanbevelingen onderzoeken wat dat betekent voor de toegang en toeleiding. Het CJG blijft in ieder geval beschikbaar voor de voorzieningen voor jeugd en gezin die nu worden aangeboden (jeugdgezondheidszorg, preventie, informatie en advies). Beslispunt 2: evaluatie CJG@home Op grond van een evaluatie van CJG@home doen we een definitief voorstel voor de toegang en toeleiding in Scherpenzeel vanaf 1 januari

19 3.4 Integrale samenhang Naar verwachting zijn de gemeenten vanaf 2015 ook verantwoordelijk voor de AWBZbegeleiding en de arbeidsparticipatie (bijstand, Wsw en Wajong). Eén van onze uitgangspunten is dat er bij ondersteuning sprake moet zijn van integraal werken om te komen tot een samenhangend, volledig ondersteuningsaanbod ("één gezin, één plan, één regisseur"). Het resultaat van een gesprek kan een maatwerkarrangement zijn, waarin oplossingen uit het ondersteuningsaanbod van alle 3D s verwerkt kunnen zijn. Logischerwijs betekent dit, dat bij de toeleiding in de 3D s op dezelfde manier georganiseerd wordt, waarin de oplossingsgerichte vraagverheldering centraal staat. We gaan de integrale toeleiding daarom vormgeven in een groeimodel. De eerste stap is de vormgeving van de toegang en toeleiding voor de Jeugdhulp. Beslissingen ten aanzien van de toegang en toeleiding voor ondersteuning in de nieuwe Wmo of de Participatiewet volgen later. Idealiter is de toeleiding integraal vorm gegeven vanuit de gedachte één meldpunt, éénmaal gegevens verstrekken, één plan. Het model zoals weergegeven in het schema op pagina 15 is het vertrekpunt voor de manier waarop dit gerealiseerd kan worden. Beslispunt 3: groeimodel integrale toegang Te kiezen voor een integrale toegang en toeleiding in de 3D s en in te stemmen met de ontwikkeling van een groeimodel waarin de nieuwe Wmo en de Participatiewet een plaats krijgen. 3.5 Doorontwikkeling van het CJG In het CJG werken ketenpartners (VitrasCMD, Icare en VGGM) in een netwerkconstructie met elkaar samen voor jeugdigen en hun ouders/verzorgers in Scherpenzeel. Het CJG voorziet in informatie en advies en cliëntondersteuning voor ouders en jeugdigen als zij hiervoor in hun eigen sociale omgeving niet terecht kunnen. Deze ondersteuning vindt zoveel mogelijk in de eigen omgeving van de jeugdige en het gezin plaats en wordt steeds gekeken naar wat het gezin en de omgeving zelf kan doen om een probleem op te lossen. Het CJG helpt bij een snelle diagnose, geeft advies en ondersteuning en voorkomt dat problemen onnodig verergeren. Daarnaast is het CJG goed op de hoogte van de mogelijkheden die er zijn op het gebied van specialistische zorg en worden ouders op tijd naar de gemeente verwezen als er een maatwerkarrangement moet komen waar ook specialistisch aanbod onderdeel van uit maakt. Het CJG is daarmee een belangrijke factor in het al dan niet slagen van een nieuw jeugdhulpstelsel die gedreven wordt door de ambitie om minder een beroep te doen op specialistische zorg. Naarmate het CJG vragen van ouders en jeugdigen beter kan beantwoorden, zal het beroep op specialistische zorg afnemen. Vanuit het CJG werken basismedewerkers en generalisten die breed zijn opgeleid om vragen rondom opgroeien en opvoeden breed te beschouwen en te beantwoorden. Zij zien ouders en kinderen/jongeren op diens initiatief of zoeken zelf contact in het kader van preventie, screening en vroeg signalering. Voorlopig blijft het CJG een netwerkorganisatie. Aan de hand van de evaluatie van CJG@home en de definitieve keuze over de toegang en toeleiding wordt in 2014 onderzocht wat de ideale vorm is voor het CJG vanaf

20 Nader uit te werken: CJG In 2014 onderzoeken we wat de ideale vorm is van het CJG vanaf Positie Advies- en Meldpunt Huiselijk Geweld en Kindermishandeling Gemeenten worden verantwoordelijk om op bovenlokaal niveau een Advies- en Meldpunt Huiselijk Geweld en Kindermishandeling (AMHK) te organiseren. Van juli 2013 tot januari 2015 loopt een ondersteuningsprogramma rondom het AMHK om gemeenten te helpen bij de organisatie en inrichting van de AMHK s. Het programma ontwikkelt modellen en scenario s over de positionering van het AMHK in de jeugd- en volwassenenketen, en de verbinding met de Raad voor de kinderbescherming, het veiligheidshuis, gecertificeerde instellingen en het voorliggende veld. Deze scenario s geven de gemeente handvatten om de positionering te bepalen van het AMHK. In de Jeugdwet wordt aangegeven dat het bovenlokaal organiseren van het AMHK de aanbeveling verdient. In FoodValley-verband wordt dit nader uitgewerkt. Beslispunt 4: AMHK Het Advies- en Meldpunt Huiselijk Geweld en Kindermishandeling (AMHK) wordt in 2014 in FoodValley-verband georganiseerd. 3.7 De aansluiting bij Passend onderwijs Algemeen De school is naast het gezin en de sociale omgeving één van de drie leefgebieden voor jeugdigen. Alle kinderen moeten naar school. De school is dus een belangrijke vindplaats voor signalen en vragen van jeugdigen en hun ouders. Met de nieuwe wet Passend Onderwijs krijgen de scholen per 1 augustus 2014 de plicht om een passende onderwijsplek te bieden aan leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben. Net als bij de decentralisatie jeugdzorg gaat het bij passend onderwijs ook over thema s als: inzetten op preventie, van indiceren naar ondersteunen en van sectoraal naar integraal. Aanleiding voor de nieuwe regelgeving is dat in het huidige onderwijssysteem het aantal leerlingen in het speciaal onderwijs en/of met een rugzakje sterk toeneemt. Te veel kinderen krijgen het stempel hulpbehoevend. De zorg vindt vaak buiten de klas plaats en is daarom niet altijd doelmatig. Om een passende onderwijsplek te kunnen bieden gaan de schoolbesturen samenwerken in regionale samenwerkingsverbanden. Kan een school geen passend onderwijs bieden, dan wordt binnen het samenwerkingsverband een andere school gezocht die dit wel kan. Alleen als het echt niet haalbaar is om een leerling binnen het regulier onderwijs te plaatsen, wordt verwezen naar een plek in het (voortgezet) speciaal onderwijs. Passend onderwijs voor alle leerlingen is alleen mogelijk door een effectieve inzet van en samenwerking met gemeenten en ketenpartners in zorg en welzijn. De gemeenten, verantwoordelijk voor participatie, maatschappelijke ondersteuning en jeugdhulp (2015), hebben belang bij een goede aansluiting van de zorg in en om de school. De schoolbesturen en de gemeenten treden daarom met elkaar in overleg over de volgende onderwerpen: 1. De gewenste samenhang in de ondersteunings- en hulpstructuur voor jeugd en gezinnen, in de school en de leefomgeving; 2. de overgang van voorschoolse voorziening naar primair onderwijs, van primair onderwijs naar voortgezet onderwijs en van vmbo naar mbo; 20

21 3. thuiszitters (leerplicht en voortijdig schoolverlaten); 4. leerlingenvervoer; 5. onderwijshuisvesting; 6. aansluiting onderwijs op de arbeidsmarkt. Scherpenzeel heeft te maken met drie samenwerkingsverbanden (Rijn & Gelderse Vallei, Berséba en het Voortgezet Onderwijs). Ondersteuningsplannen en de daaraan gekoppelde ondersteuningsprofielen per school zijn in de maak. Vaststelling ervan vindt 29 januari 2014 plaats tijdens een Op Overeenstemming Gericht Overleg (OOGO). De ondersteuningsstructuur die in de school geldt, dient aan te sluiten bij hoe de gemeente de inrichting van jeugdhulp vorm geeft Zorgteams Er wordt al aansluiting gezocht in het participeren van medewerkers van het CJG in een zorgteam op de basisscholen. Dat komt voort uit een doorontwikkeling van het Jeugdhulpverleningsnetwerk Scherpenzeel (JNS). Dat is een overleg van organisaties die op het gebied van onderwijs, jeugdwerk, veiligheid, gezondheidszorg en hulpverlening werkzaam zijn voor de jeugd van Scherpenzeel (van 0 tot 25 jaar). Het JNS kwam tot 2013 maandelijks bij elkaar en besprak dan casuïstiek over kinderen en gezinnen die in Scherpenzeel wonen en waar hulp geboden wordt of misschien geboden moet worden. De gewenste situatie is dat casuïstiekoverleg op de basisscholen gaat plaatsvinden (dichtbij de vindplaats) in een zorgteam waar de scholen verantwoordelijk voor zijn. In het zorgteam komen onderwijsproblematiek en jeugdhulp aan de orde en in een arrangement kunnen beiden zo nodig gecombineerd worden. Vanuit de gemeente kan een regievoerder deelnemen aan het zorgteam op de school. De schakelfunctie is objectief, onafhankelijk, generalistisch en werkt oplossingsgericht. De school voert en houdt regie over de onderwijszorg en is daar ook financieel verantwoordelijk voor. In overleg met de scholen gaan we onderzoeken hoe de afstemming is over de in te zetten zorg: wie heeft de regie en wanneer gaat de verantwoordelijkheid voor de ondersteuningsvraag over naar de gemeente. Een vraag is ook of een regievoerder van de of namens de gemeente structureel aanschuift of op afroep? Er blijft een breed JNS-overleg bestaan. Die wordt vooral gebruikt voor inhoudelijke onderwerpen of het bijpraten over ontwikkelingen in het sociaal domein (lokaal, regionaal) die voor professionals interessant zijn. Ook casuïstiekbespreking van 12-plussers blijft op de agenda staan. Nader uit te werken: passend onderwijs In overleg met de scholen gaan we onderzoeken hoe de afstemming is tussen passend onderwijs en de gemeentelijke jeugdhulp over de in te zetten zorg in de zorgteams Tot slot: kengetallen Passend Onderwijs Volgens de informatie van de Samenwerkingsverbanden PO waren er per 1 oktober 2011 op de basisscholen in Scherpenzeel 7 leerlingen met een rugzakje. Volgens de leerplichtadministratie d.d. 1 maart 2013 gaan er uit Scherpenzeel: 17 leerlingen naar Speciaal Onderwijs 15 leerlingen naar Voortgezet Speciaal Onderwijs 21

22 30 leerlingen naar een Speciale school voor Basisonderwijs 12 leerlingen naar Praktijkonderwijs maken 60 leerlingen gebruik van een voorziening leerlingenvervoer. 22

23 4. Het ondersteuningsaanbod vanaf 2015 De inzet op het jeugdbeleid heeft tot doel dat Scherpenzeelse kinderen en jongeren zichzelf kunnen ontwikkelen tot gezonde, zelfredzame en gekwalificeerde inwoners die participeren in de maatschappij. Speciale aandacht gaat uit naar kinderen en jongeren die zich in een kwetsbare positie bevinden, of daarin dreigen te belanden. In dit hoofdstuk werken we verder uit welke voorzieningen (jeugdhulp) jeugdigen in staat stellen: Gezond en veilig op te groeien. Te groeien naar zelfstandigheid Voldoende zelfredzaam te worden om maatschappelijk te participeren. Deze voorzieningen zijn pas aan de orde (in aansluiting op onze visie en uitgangspunten), indien eigen mogelijkheden of die van het netwerk niet toereikend zijn. 4.1 Huidige jeugdhulpstructuur Er is al veel in Scherpenzeel gerealiseerd. Hieronder volgt een omschrijving van het huidige aanbod Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) Het CJG is er voor alle kinderen en jongeren van -9 maanden tot 23 jaar en hun ouders/verzorgers. Het CJG kent een laagdrempelige inloop en biedt de functies informatie, advies, en lichte pedagogische hulp en zorgt voor het toeleiden van jeugdigen en gezinnen naar de zwaardere vormen van zorg als dat nodig is. Binnen het CJG fungeert het casuïstieknetwerk (JNS) waarin ook de intern begeleiders van de basisscholen vertegenwoordigd zijn. Met het voortgezet onderwijs en de speciale scholen voor basis onderwijs zijn afspraken over gegevensuitwisseling over risicoleerlingen die daar besproken worden in een zorgadviesteam VraagWijzer VraagWijzer is het (Wmo-)loket van de gemeente Scherpenzeel voor alle vragen van inwoners over (aangepast) wonen, leven (met een beperking), zorg, welzijn, individuele ondersteuning mantelzorgers en inkomen. De regievoerders van VraagWijzer helpen inwoners met het duidelijk krijgen van de ondersteuningsvraag (oplossingsgericht), geven informatie en advies over mogelijke oplossingen en regelen hulp of ondersteuning als er geen andere mogelijkheden meer zijn over: (Aangepast) wonen: het verlenen van huisvestingsvergunningen of het aanpassen van een woning vanwege een beperking; Zorg: thuiszorg, verzorgingshuis- of verpleeghuiszorg, rolstoelen, scootmobielen en kortingspas Regiotaxi, hulp bij het huishouden of het doorverwijzen naar gespecialiseerde instanties; Welzijn: personenalarmering, maaltijden aan huis, individuele ondersteuning van de mantelzorg. Werk en inkomen: bijzondere bijstand, uitkeringen, ondersteuning bij het zoeken naar werk, huur-, en woonkosten, zorgtoeslag, schuldhulpverlening en budgettering. 23

24 4.1.3 Welzijnsteam Het Welzijnsteam is een initiatief van de lokale eerstelijns zorgorganisaties en de kerken waarin casuïstiek bespreking op individueel- en gezinsniveau plaatsvindt. Het Welzijnsteam is gevestigd in het eerstelijnscentrum Het Foort. De klantmanagers van Vraagwijzer participeren in het Welzijnsteam JNS Het Jeugdhulpverleningsnetwerk Scherpenzeel (JNS) is een overleg van organisaties die op het gebied van onderwijs, jeugdwerk, veiligheid, gezondheidszorg en hulpverlening werkzaam zijn voor de jeugd van Scherpenzeel (van 0 tot 25 jaar). In het JNS zijn vertegenwoordigd: scholen (IB-ers), peuterwerk, jongerenwerker, consultatiebureau, kerken, maatschappelijk werk, Bureau Jeugdzorg, Iriszorg en de leerplichtambtenaar, beleidsmedewerker Jeugd en de politie. Het JNS kwam tot 2013 maandelijks bij elkaar en bespreekt dan situaties waar kinderen en/of gezinnen bij betrokken zijn die in Scherpenzeel wonen en waar hulp geboden wordt of misschien geboden moet worden JOS (Jeugd in ontwikkeling Scherpenzeel) Van het onderwijs en de kinderopvang/peuterspeelzaal wordt verwacht dat zij hun pedagogische en educatieve kerntaak op een hoog kwaliteitsniveau uitvoeren met aandacht voor de individuele kinderen. Additioneel biedt Scherpenzeel met JOS een samenhangend pakket aan activiteiten voor kinderen/jongeren. Deze activiteiten zijn preventief van aard en dragen bij aan een gezonde en veilige ontwikkeling van kinderen (denk aan: sociale vaardigheden, gezonde leefstijl, weerbaarheid, veilig verkeersgedrag, omgaan met vuurwerk, preventie van verslaving). Het activiteitenaanbod komt tot stand dankzij de samenwerking van het onderwijs, CJG, jeugdwerk, bibliotheek, GGD en (sport)verenigingen, onder regie van de gemeente. De huidige structuur van voorzieningen gericht op jeugd voorziet in preventie, signalering en lichte ondersteuning indien nodig. Zo nodig vindt afstemming plaats met Passend onderwijs en het Veiligheidshuis. 4.2 De pedagogische civil society Het opvoeden van de kinderen is in onze samenleving steeds meer een individuele aangelegenheid van de ouders geworden. Daardoor is het ook minder vanzelfsprekend geworden om met elkaar over zaken als het opvoeden van kinderen te praten. Uit onderzoek blijkt dat ouders meer behoefte hebben aan informele steun bij de opvoeding. Zij hechten belang aan uitwisseling van ervaringen en onderlinge steun naar aanleiding van gewone alledaagse opvoedervaringen. In een samenleving die steeds veeleisender wordt betekent dit dat gezinnen overbelast kunnen raken. Vaak zijn ouders, jeugd en buurtbewoners bereid om iets voor elkaar te betekenen. Alle gemeenschappelijke activiteiten van burgers rond het grootbrengen van kinderen en jeugdigen wordt de pedagogische civil society genoemd. Voorbeelden zijn: Wanneer ik wat later thuis kom van mijn werk, vraag ik soms de buurvrouw om mijn kinderen van school te halen. Meestal is dat geen probleem. We kennen elkaar goed en de kinderen vinden het een feest om bij haar te zijn. Ik organiseer een mentorproject voor jongeren in onze buurt. Dit doe ik samen met de winkeliers uit de buurt. De ondernemers organiseren workshops voor de jongeren. Het werkt als een trein! 24

25 In het CJG ontmoeten jonge moeders elkaar regelmatig. Zo kunnen ze ervaringen uitwisselen, informatie vergaren over opvoeden en hun rol als ouder. Doel is het versterken van het netwerk voor onderlinge steun, naast het geven van informatie en advies over opvoeden. Er is altijd een vrijwillige gastvrouw aanwezig. Jongeren en oudere buurtbewoners doen vrijwilligerswerk in de openbare ruimte, zoals begeleiding en toezicht bij ontmoetingsplekken of het ondersteunen van buurtactiviteiten. Het doel is meer tolerantie, begrip en vooral samenwerking bereiken tussen de verschillende (leeftijds)groepen die samen leven in dezelfde buurt. Voor 80% van de gezinnen 8 met wie het goed gaat, is het de taak van de gemeente om de samenleving te stimuleren en positief jeugdbeleid te handhaven. Bovendien moet de gemeente zorg dragen voor basiszorg ten behoeve van een gezonde en veilige ontwikkeling van alle kinderen ter preventie van problemen. Voor 15% van de gezinnen waar preventie, signalering en lichte ondersteuning nodig is, omdat er een verhoogd risico op problemen bestaat, maakt de gemeente mogelijk dat er informatie, advies en vrij toegankelijk licht preventief aanbod is. De CJG s zijn een spil in het lokale jeugdbeleid. Vanuit een faciliterende en stimulerende rol kunnen zij de sociale netwerken en verbondenheid van jeugd, ouders en andere partijen rond kind en gezin versterken. Het CJG kan behoeften onderzoeken, kansen verkennen, activiteiten initiëren en bestaande activiteiten ondersteunen en bovenal naar alle samenwerkingspartners, ouders en jeugd uitdragen dat de sociale opvoed- en opgroeiomgeving van ouders en jeugd ertoe doet. Zo kunnen vanuit verschillende kanten initiatieven ontstaan die elkaar versterken. Denk hierbij aan activiteiten die ontmoeting, dialoog en steun stimuleren zoals bijvoorbeeld oudernetwerken rondom bijzondere kinderen (hoogbegaafd e.d.) en/of hangjongeren. Ook bij gezinnen thuis kunnen activiteiten plaatsvinden, zoals opvoedparty s. In het jaarplan 2014 van het CJG werken we dit verder uit. Daarnaast versterkt en onderhoudt de gemeente de huidige structuur waarin signaleren maximaal wordt opgepakt, bijvoorbeeld in de aansluiting op het CJG, JOS, Jeugdgezondheidszorg, Jongerenwerk, JNS, Veiligheidshuis en passend onderwijs. Deze algemeen toegankelijke voorzieningen blijven zo dichtbij en bereikbaar mogelijk voor de doelgroep. Ze zijn voorliggend op gemeentelijke vangnetvoorzieningen en worden zo mogelijk verder versterkt. Beslispunt 5: versterken jeugdhulpstructuur We investeren in het versterken en onderhouden van de huidige jeugdhulpstructuur en de pedagogische civil society. 8 Landelijk cijfers. 25