DE KREDIETCRISIS UITGELEGD

Transcriptie

1 DE KREDIETCRISIS UITGELEGD Een eigenzinnige kijk door een gewezen topbankier 2008 Jacques Rousseaux Behoudens uitdrukkelijke toestemming van de auteurs, mag niets uit deze presentatie verveelvoudigd, in een bestand opgeslagen of openbaar worden gemaakt, op welke wijze dan ook

2 DE KREDIETCRISIS UITGELEGD Het lijkt lang geleden, maar vroeger... was bankieren een zaak van... VERTROUWEN Vandaag lijkt bankieren wel een zaak van... WANTROUWEN Jacques Rousseaux - De kredietcrisis uitgelegd 3 WAAR IS AL DAT GELD NAAR TOE? Jacques Rousseaux - De kredietcrisis uitgelegd 4

3 HOE IS DAT GEKOMEN? globalisering en (vermeende) nood aan steeds maar grotere financiële instellingen ego van de bankiers activistische aandeelhouders te veel regulering toezicht faalt hebzucht van de beleggers bedriegers en gokkers Jacques Rousseaux - De kredietcrisis uitgelegd 5 WAT IS EEN BANK Jacques Rousseaux - De kredietcrisis uitgelegd 6

4 WAT IS EEN BANK In essentie een instelling : waar men tegen rente geld kan uitzetten die kredieten verleent tegen betaling van rente Daarmee inherent verbonden : betalingsverkeer handel in vreemde valuta RETAILBANK Jacques Rousseaux - De kredietcrisis uitgelegd 7 MAAR ER ZIJN ER ANDERE PRIVATE BANKEN vermogensbeheer en beleggingen patrimoniaal advies Banque privée Edmond de Rothschild, Van Lanschot,... ZAKENBANKEN (investmentbankers) M & A (mergers & acquisitions) plaatsing van aandelen- en obligatieuitgifte Goldman Sachs, Lehman Brothers, KBC Securities, Jacques Rousseaux - De kredietcrisis uitgelegd 8

5 OM HET PLAATJE VOLLEDIG TE MAKEN CUSTODIANS bewaren van effecten verrichtingen op effecten Bank of New York CLEARING & SETTLEMENT afhandelen van effectentransacties Euroclear Jacques Rousseaux - De kredietcrisis uitgelegd 9 EN DAN ZIJN ER NOG QUASI-BANKEN hedge funds funds of hedge funds TCI (cfr. ABN Amro), LTCM(1998), Jacques Rousseaux - De kredietcrisis uitgelegd 10

6 EEN STUKJE (BELGISCHE) GESCHIEDENIS 1822 : Algemeene Nederlandsche Maatschappij ter Begunstiging van de Volksvlijt (Willem I) : Gemeentekrediet - ASLK (Frère Orban) 1889 : Volksbank van Leuven 1919 : NMKN 1929 : Grote beurskrach (oktober) : Glass-Steagall Act - Bankwet Generale Bank : CBHK - NILK - NKBK Jacques Rousseaux - De kredietcrisis uitgelegd 11 KENT U ZE NOG? Antwerpse Hypotheekkas Artesia Bank BAC Spaarkas Bank Lambert Bank Nagelmaekers Bank van Brussel Bank van de Royale Belge Bank van Limburg Bank van Parijs en de Nederlanden Bank van Roeselare en West-Vlaanderen Bank voor Koophandel van Brussel Bankunie BBL Centrale Raïffeisenkas (Cera) Crédit Lyonnais Eural Famibank Generale Bank Gesbanque Handelsbank (Chase) HBK Spaarbank IPPA Kredietbank Metropolitan Bank Spaarkrediet Tiense Bank Unispar Westkrediet Jacques Rousseaux - De kredietcrisis uitgelegd 12

7 DE PRIVATISERINGEN : werkgroep Van de Voorde - commissie Verplaetse 1992 : creatie ASLK-Holding (ASLK-bank, ASLK-verzekeringen, NILK, NKBK) - Gemeentekrediet zegt neen 1993 : Lippens (AG-Amev) neemt ASLK over in fasen 1994 : Landbouwkrediet deels geprivatiseerd 1995 : Lippens (Fortis) neemt via ASLK de NMKN over 1996 : Landbouwkrediet volledig geprivatiseerd DE GEMISTE KANS Jacques Rousseaux - De kredietcrisis uitgelegd 13 BIG IS BEAUTIFUL Toezichthouders willen schaalvergroting : toezicht eenvoudiger en efficiënter spaarders beter beschermd nodig voor onze grote bedrijven Europa, mondialisering En doen er alles aan om de kleintjes het leven zuur te maken : regelgeving is een (te) zware last (periodieke rapportering, IAS en IFRS, reglement EV, Basel I en II, afschaffing IZF, interne audit en controle, risicobeheer, witwassen, bijzondere mechanismen, fiscaal voorkomingsbeleid, compliance, MIFID,...) druk om zich te laten opslorpen wantrouwen Jacques Rousseaux - De kredietcrisis uitgelegd 14

8 IS BIG REALLY BEAUTIFUL? Jacques Rousseaux - De kredietcrisis uitgelegd 15 IS BIG REALLY BEAUTIFUL? ego van de bankiers : prestige, geld (bonussen) ego van de bestuurders dollartekens in de ogen van de aandeelhouders MAAR too big to manage too big to control too big to fail (?) Jacques Rousseaux - De kredietcrisis uitgelegd 16

9 SMALL IS MISSCHIEN OOK BEAUTIFUL Stand alone : Argenta Aanleunend bij een grotere (kapitaalkrachtige) groep : Centea (KBC) Europabank, Keytrade Bank, Landbouwkrediet (Crédit Agricole Frankrijk) Fintro (Fortis) Record Bank (ING) Maar wat met : autonomie en eigenheid relatie met de cliënt behoud werkgelegenheid Jacques Rousseaux - De kredietcrisis uitgelegd 17 ONTSTAAN VAN DE HUIDIGE CRISIS Jacques Rousseaux - De kredietcrisis uitgelegd 18

10 SUBPRIME-HYPOTHEEKLENINGEN Massale kredietverlening aan niet-kredietwaardige personen NINJA's (te) hoge quotiteiten ARM's (variabele rente - soms zelfs maandelijks) één betaling per jaar interest only (franchise 2 à 3 jaar voor kapitaalsaflossing) en zelfs minder dan de interest weinig scrupules bij de makelaars (hoge upfront-commissie) omzet primeert bij de hypotheekverstrekkers Jacques Rousseaux - De kredietcrisis uitgelegd 19 Hypotheekmaatschappij SECURITISATIE houdt de leningen op haar balans of verkoopt de (huidige) waarde van de (toekomstige) kasstromen doet dat verpakt in verhandelbare effecten (securities) via een SPV (special purpose vehicle) : MBS = MORTGAGE BACKED SECURITIES Jacques Rousseaux - De kredietcrisis uitgelegd 20

11 SECURITISATIE (2) Jacques Rousseaux - De kredietcrisis uitgelegd 21 SECURITISATIE (3) Resultaat van de securitisatie risico is afgevoerd van de balans (en er komt ruimte vrij voor weer nieuwe kredieten) doorverkocht aan institutionele beleggers (pensioenfondsen, verzekeraars,...) die de effecten op hun balans nemen of doorverkocht aan investmentbankers die ze opnieuw groeperen en (vaak) verpakken in afgeleide producten probleem indien CDO met subprime-kredieten CDO : COLLATERIZED DEBT OBLIGATIONS Jacques Rousseaux - De kredietcrisis uitgelegd 22

12 SECURITISATIE (4) CDO's worden opgedeeld in tranches : AAA (low risk/low return) AA A BBB (high risk/high return) BBB- (very high default rate) BB B (non investment grade) Jacques Rousseaux - De kredietcrisis uitgelegd 23 Investmentbankers SECURITISATIE (5) houden de CDO's op hun balans of verkopen ze aan institutionele beleggers of verkopen ze aan particulieren via allerlei fondsen Jacques Rousseaux - De kredietcrisis uitgelegd 24

13 DE MARKT HAAR WERK LATEN DOEN Jacques Rousseaux - De kredietcrisis uitgelegd 25 SUBPRIME-CRISIS En de markt doet haar werk stijging van de huizenprijzen ratingagentschappen overdrijven financiële innovaties ongebreidelde groei toezichthouders laten betijen (de markt, weet je wel...) het credo van de deregulering Jacques Rousseaux - De kredietcrisis uitgelegd 26

14 SUBPRIME-CRISIS Maar de korte termijnrente gaat stijgen van 1% naar 5% en meer aantal wanbetalers neemt toe woningen worden in beslag genomen en te koop gesteld woningmarkt stort in mekaar hypotheekinstellingen gaan in faling Jacques Rousseaux - De kredietcrisis uitgelegd 27 SUBPRIME-CRISIS Jacques Rousseaux - De kredietcrisis uitgelegd 28

15 VAN SUBPRIME-CRISIS NAAR FINANCIELE CRISIS Waarde hypothecaire leningen daalt drastisch Verpakte kredieten worden plots veel minder waard Ratingagentschappen veranderen van houding (juli 2007) Banken moeten zwaar gaan afschrijven Bankiers wantrouwen mekaar Bankieren WAS een zaak van vertrouwen Interbankenmarkt droogt volledig op Beurskoersen van de bankaandelen in vrije val Impact op de real economy Jacques Rousseaux - De kredietcrisis uitgelegd 29 BEKNOPTE CHRONOLOGIE Jacques Rousseaux - De kredietcrisis uitgelegd 30

16 BEKNOPTE CHRONOLOGIE (2) 08/07 : Eerste afwaarderingen CDO's, na ratingverlagingen 09/07 : Bank Run op Northern Rock 10/07 : S&P verlaagt rating Merrill Lynch Aftreden topman Citigroup 12/07 : RBS en UBS schrijven massaal af op subprime 01/08 : Fraude van 4,9 mia bij Société Générale (Jerôme Kerviel) Eerste stimuleringsplan US 170 mia $ Nationalisatie Northern Rock AIG meldt verliezen Credit Default Swaps 5 mia $ CDS (of kredietderivaten) : laten toe het kredietrisico van een obligatielening te verhandelen. Iemand (b.v. AIG) verzekert dat risico en ontvangt een premie. Als de emittent in gebreke blijft moet de verzekeraar het kapitaal betalen. Speculatieve markt geraamd op 30 biljoen $ Jacques Rousseaux - De kredietcrisis uitgelegd 31 BEKNOPTE CHRONOLOGIE (3) 03/08 : JP Morgan Chase neemt virtueel failliete zakenbank Bear Sterns over Deutsche Bank meldt afschrijvingen t.b.v. 2,5 mia $ 04/08 : Mizuho (Japan) schrijft 5,5 mia $ af op subprime JP Morgan Chase meldt 5 mia $ afschrijvingen Citigroup meldt 15 mia $ afschrijvingen 05/08 : UBS meldt een verlies van 11,5 mia CHF Bear Sterns ontslaat 7600 man (50%) Voorstel tot versoepeling IFRS-regel fair value 06/08 : S&P verlaagt ratings zakenbanken en verzekeraars 07/08 : Verbod op naked short selling 08/08 : Roskilde overgenomen door Deense Centrale Bank Jacques Rousseaux - De kredietcrisis uitgelegd 32

17 BEKNOPTE CHRONOLOGIE (4) 09/08 : Amerikaanse regering neemt Freddy Mac en Fanny Mae over Lehman Brothers vraagt Chapter 11 aan 15 sept. : Amerikaanse regering laat Lehman Brothers failliet gaan was dit de fatale vergissing? 09/08 : Bank of America neemt Merril Lynch over Plan Paulson 700 mia $ voor opkopen bad loans Jacques Rousseaux - De kredietcrisis uitgelegd 33 BEKNOPTE CHRONOLOGIE (5) 10/08 : Duitsland: Hypo Real Estate zwaar in de problemen Garantieregeling voor spaartegoeden IJsland: Bancaire noodwet lening door Rusland 4,5 mia overname Kaupthing Bank Nederland : 200 mia waarborg en 20 mia kapitaalinbreng (waarvan 10 mia in ING) Frankrijk : 10,5 mia kapitaalinbreng USA : 250 mia $ kapitaalinbreng Jacques Rousseaux - De kredietcrisis uitgelegd 34

18 BEKNOPTE CHRONOLOGIE (6) 11/08 : Recessie in UK, Japan, Duitsland,... AIG ontvangt 160 mia $ hulp IJsland : noodlening IMF 4,6 mia $ USA : nieuw plan t.b.v. 800 mia $ voor opkopen bad loans 12/08 : Eurozone officieel in recessie Madoff : een piramidespel van 50 mia $ Dekkingsgraad Nederlandse en Britse pensioenfondsen in gevaar Ierland : reddingsplan 5,5 mia Californië ontslaat 10 % van zijn ambtenaren Jacques Rousseaux - De kredietcrisis uitgelegd 35 BEKNOPTE CHRONOLOGIE (7) 01/09 : Bank of England verlaagt de rente tot 1,5 % Duitse overheid participeert voor 20 mia in Commerzbank S&P verlaagt rating Griekenland tot A- en die van Spanje tot AA+ Ierland nationaliseert Anglo Irish Bank IJslandse regering valt Nederlandse overheid neemt risicoportefeuille van ING over en CEO Michel Tilmant wordt ontslagen IMF raamt afschrijvingen op kredieten in 2009 worldwide op mia $ RBS : verlies 28 mia x minder waard dan in jan /09 : UBS : 20 mia CHF verlies in Crédit Suisse 5 mia CHF Plan Geithner in USA: overname bad loans (500 mia $) Jacques Rousseaux - De kredietcrisis uitgelegd 36

19 FINANCIELE CRISISSEN NIET NIEUW 2001 : Argentinië 1998 : Rusland 1997 : LTCM 1994: : Mexico 1990 : Amerikaanse saving banks : Japan DE ZEEPBELLEN OOK NIET : kort geheugen hebzucht gebrekkig toezicht : dotcom : de Amsterdanse tulpenbollen Jacques Rousseaux - De kredietcrisis uitgelegd 37 FORTIS Jacques Rousseaux - De kredietcrisis uitgelegd 38

20 FORTIS WAT VOORAFGING 1990 : Fortis wordt geboren uit de fusie AG-Amev 1993 : Fortis koopt 50% van ASLK 1995 : Fortis koopt Mees Pierson en NMKN 1998 : Fortis koopt Generale Bank (na titanenstrijd met ABN Amro) Grootste bedrijf van België - worldwide werknemers Jacques Rousseaux - De kredietcrisis uitgelegd 39 DE BELGISCHE CRISIS FORTIS (1) 10/04 : Votron CEO van Fortis : gedaan met voorzichtig bankieren een zekere grootheidswaanzin sluipt in de rangen 06/07 : Fortis USA produceert zelf CDO's met subprime 07/07 : Bod op ABN Amro samen met RBS en Banco Santander 08/07 : Applaus van de aandeelhouders op de BAV. Kapitaalsverhoging met 13 mia. Bonus voor Votron 10/07 : De drie kopen ABN Amro. Meest veilige stukken voor Fortis Jacques Rousseaux - De kredietcrisis uitgelegd 40

21 DE BELGISCHE CRISIS FORTIS (2) 01/08 : Ongerustheid over subprime-verliezen van Fortis. Afwaarderingen t.b.v. 1 mia 04/08 : Maurice Lippens op de AV : we raken niet aan het dividend 06/08 : Kapitaalbuffer moet versterkt worden met 1,5 mia en het interimdividend wordt geschrapt 07/08 : Votron stapt op. Ontslagpremie1,3 mio. Verwilst interim CEO Jacques Rousseaux - De kredietcrisis uitgelegd 41 DE BELGISCHE CRISIS FORTIS (3) Jacques Rousseaux - De kredietcrisis uitgelegd 42

22 DE BELGISCHE CRISIS FORTIS (4) 09/08 : 26 sept. : Verwilst zegt dat er geen liquiditeits- of solvabiliteitsprobleem is Klanten halen 20 mia weg. Filip Dierckx nieuwe CEO (op diezelfde 26 sept.) 28 sept. : Benelux-overheden grijpen in ten belope van 11,2 mia en worden voor 49,9 % eigenaar van Fortis Bank. Exit Lippens Jacques Rousseaux - De kredietcrisis uitgelegd 43 DE BELGISCHE CRISIS FORTIS (5) 10/08 : 03 okt. : Nederland komt terug op akkoord : verkoop van Fortis Bank Nederland, ABN Amro en Fortis Insurance Nederland aan de Nederlandse staat - de kettingzaag van Wouter Bos - Belgische staat 49,9% eigenaar van Fortis Bank (België) RvB en aandeelhouders volledig buiten spel gezet 06 okt. : verkoop van 50,1% van Fortis Bank door Fortis Holding aan Belgische staat - doorverkoop van 75% van Fortis Bank aan BNP Paribas - verkoop van 100 % Fortis Insurance België aan BNP Paribas - Fortis Holding blijft zitten met rommelkredieten en Fortis Insurance International RvB en aandeelhouders volledig buiten spel gezet 14 okt. : notering Fortis hervat op 1,22 EUR Jacques Rousseaux - De kredietcrisis uitgelegd 44

23 DE BELGISCHE CRISIS FORTIS (6) 12/08 : 02 dec. : tumultueuze BAV kandidaat-bestuurders weggestemd 12 dec. : Hof van Beroep geeft de aandeelhouders het recht zich uit te spreken over de verkopen aan Nederland en aan BNP Paribas 01/09 : 26/01 : experts stellen nieuwe onderhandelingen voor 31/01 : avenant aan het Protocolakkoord met BNP Paribas : Fortis Insurance Belgium zou bij Fortis-Holding blijven minder risico op rommelkredieten geen wijziging Fortis Bank 02/09 : 11 feb. BAV Fortis Holding : deal met Nederland : verworpen deal met BNP Paribas : verworpen (Fortis Bank 100 % in handen van de staat) Fortis Insurance België en Fortis Insurance International in handen van Fortis Holding nieuwe RvB Jacques Rousseaux - De kredietcrisis uitgelegd 45 DEXIA WAT VOORAFGING creatie Dexia in 1996 Pierre Richard CEO vanaf 1999 weg van de core-business van het Gemeentekrediet overname FSA (verzekeraar van gemeentelijke obligaties) in 2000 problemen met LHSP na overname Artesia veel te veel CDO's (3 x zoveel als Fortis!) Jacques Rousseaux - De kredietcrisis uitgelegd 46

24 DE BELGISCHE CRISIS - DEXIA 08/07 : Persbericht Dexia : tumult op Amerikaanse kredietmarkt zal geen verliezen veroorzaken voor Dexia 11/07 : Dexia meldt problemen bij FSA 02/08 : Dexia pompt 500 mio in FSA 06/08 : Kredietlijn van 5 mia $ voor FSA 10/08 : Overheidsteun voor Dexia t.b.v. 6,4 mia Axel Miller moet vertrekken Mariani komt in zijn plaats 11/08 : Dexia : verlies 1,5 mia ingevolge Lehman Brothers 01/09 : Dexia : 3 mia verlies over 2008 schrapping van 900 jobs, maar beperkt in België geen dividend voor de gemeenten 02/09 : Dexia heeft reeds 75 mia opgebruikt van de staatswaarborg Jacques Rousseaux - De kredietcrisis uitgelegd 47 DE BELGISCHE CRISIS - KBC 10/08 : 7 en 8 okt. : KBC-aandeel 25% lager 15 okt. : afwaardering portefeuille CDO's 1,5 mia 17 okt. : negative outlook rating agencies 26 okt. : Belgische staat pompt 3,5 mia in KBC 12/08 : Afwaarderingen CDO's 4 mia 01/09 : 21 jan. : beurswaarde gehalveerd in 3 dagen 22 jan. : Vlaamse regering stopt 2 mia kernkapitaal in KBC (plus optie op 1,5 mia). CDO-portefeuille volledig afgeschreven Jacques Rousseaux - De kredietcrisis uitgelegd 48

25 DE BELGISCHE CRISIS... Wellicht geen problemen bij de kleine en middelgrote Belgische banken minder exposure voor rommelkredieten geen liquiditeitsproblemen geen solvabiliteitsproblemen het niet-beursgenoteerd zijn is een groot voordeel winstgevendheid zal toch onder druk staan Jacques Rousseaux - De kredietcrisis uitgelegd 49 MEA CULPA - DE FINANCIELE INNOVATIE FUTURES OPTIES - SWAPS MBS ABS - CDO CDS FINANCIELE INNOVATIES HEBBEN GELEID TOT EEN ONGEBREIDELDE GROEI VAN DE FINANCIELE MARKTEN Jacques Rousseaux - De kredietcrisis uitgelegd 50

26 MEA CULPA - DE BANKIERS Ego en roekeloosheid van sommige bankiers De raden van bestuur hebben hun werk niet gedaan Karel Vinck : Ik ben furieus op de financiële sector. Als de financiële instellingen hun risico beheerd hadden zoals industriële ondernemingen doen, zou de situatie niet zo erg zijn geweest Jacques Rousseaux - De kredietcrisis uitgelegd 51 MEA CULPA - DE RATING AGENCIES Ze hebben overdreven toen het goed ging Ze overdrijven nu het slecht gaat Niemand weet hoe ze werken Niemand controleert ze Ze zijn aan niemand rekenschap verschuldigd want we geven slechts een opinie (Hetzelfde kan overigens worden gezegd van de analisten) Jacques Rousseaux - De kredietcrisis uitgelegd 52

27 MEA CULPA - DE TOEZICHTERS Veel regels maar weinig toezicht Oplichters kregen vrij spel van de SEC (cfr. Bernard Madoff) Credit Default Swaps (in feite een kansspel waarbij gegokt wordt op de kredietwaardigheid van een debiteur) werden vanaf 2000 zonder enige regulering toegelaten Dictatuur van de kwartaalrapportering (voer voor analisten) Volatiliteit aangewakkerd door IFRS Michel Van Hemele : Hebben de heren van de CBFA zitten slapen? Het kan toch niet dat de grootste bank van het land naar de rand van de afgrond dendert zonder dat de toezichthouder een kik geeft Jacques Rousseaux - De kredietcrisis uitgelegd 53 MEA CULPA - BELEGGERS Aandeelhouders moeten weten dat ze beleggen in risico moet de belastingbetaler daarvoor opdraaien? Spaarders die hun spaargeld toevertrouwen aan een buitenlandse bank die een onverantwoord hoge rente biedt, moeten beseffen dat ze een risico lopen moet de belastingbetaler daarvoor opdraaien, terwijl dat spaargeld zeker niet in de binnenlandse economie is terechtgekomen? Jacques Rousseaux - De kredietcrisis uitgelegd 54

28 MEA CULPA - OVERHEDEN EN POLITICI Ondoordachte verklaringen : CBFA-voorzitter : ik heb Fortis verplicht (lees : moeten verplichten) van te communiceren over de subprime-verliezen Gouverneur NBB : er zullen nog banken in de problemen komen Premier Leterme : indien er problemen zijn bij Fortis zullen we tussen beide komen en indien de rechtbank de verkoop van BNP Paribas nietig verklaart dan zou de overheid zich wel eens kunnen terugtrekken uit Fortis Didier Reynders : hem wordt verweten dat hij paniek zaait zonder oplossingen aan te brengen Wouter Bos : de Belgen kunnen het geld dat wij hen betalen voor Fortis Nederland nu gebruiken om Fortis België te redden Jacques Rousseaux - De kredietcrisis uitgelegd 55 KAN EN MAG EEN BANK FAILLIET GAAN? NEEN, dat mag niet als het een systeembank is JA, dat mag HOE als het financieel systeem niet bedreigd wordt het kan - er zijn precedenten : Banco Ambrosiano, Slavenburgs Bank, Barings, Banque Copine, Max Fisher, diverse kleinere US-banken depositogarantiesysteem Kaupthing Bank!!! acute liquiditeitsproblemen (afschrijvingen, bank run,...) gevolg : of wel gedwongen verkoop van activa (onder de prijs) of wel nieuw kapitaal lukt dat niet : acuut solvabiliteitsprobleem gevolg kan zijn : faillissement Jacques Rousseaux - De kredietcrisis uitgelegd 56

29 HOE MOET HET NU VERDER DE KORTE TERMIJN Gevaar voor de real economy beperking kredietverstrekking De overheden hebben weinig keuze : staatswaarborg (voor banken die lenen om hun kernkapitaal te versterken) bad bank (alle slechte kredieten in één vehikel) kapitaalparticipaties = nationalisering beperken in de tijd quid Governance onafhankelijke bekwame bestuurders? Budgettaire deficits onvermijdelijk (belastingbetaler) Vat zonder bodem? Protectionisme steekt de kop op in Europa Jacques Rousseaux - De kredietcrisis uitgelegd 57 HOE MOET HET NU VERDER DE LANGE TERMIJN Regels voor zakenbanken, hedge funds, rating agencies,... Bonussen toplui op basis van duurzame waardecreatie Toezicht internationaal coördineren (minstens standardiseren) IFRS lite (niet meer blindelings fair value toepassen) Buffers aanleggen in de goeie jaren Versterking kapitaalsvereisten Beperking van de leverage Strengere controle op de innovaties Gevolg : balans wordt kleiner, winst zal lager zijn, maar het risico ook Terug naar het traditioneel bankieren Jacques Rousseaux - De kredietcrisis uitgelegd 58

30 Emilio Botin (Santander) : EEN WIJZE RAAD als je iets niet kent, koop het dan niet als je iets zelf niet zou kopen, verkoop het dan niet als je je cliënt niet goed kent, leen hem dan geen geld Jacques Rousseaux - De kredietcrisis uitgelegd 59 IS ONS GELD (NOG) VEILIG BIJ DE BANK? Jacques Rousseaux - De kredietcrisis uitgelegd 60

31 UW GELD IS VEILIG BIJ DE BANK Maar tenzij u een gesofistikeerde belegger bent, moet u toch wel op enkele zaken letten : wees niet hebzuchtig : hoog rendement is altijd gelijk aan hoog risico wees op uw hoede als men u hogere rendementen dan normaal voorspiegelt - weet wat u koopt let op de tijdshorizon : beleggen in risicoproducten doet u best niet met geld dat u binnen een termijn van pakweg 5 jaar nodig kan hebben spreid uw beleggingen over meer dan één product het is niet onverstandig om bij meer dan één bank cliënt te zijn (depositogarantiesysteem) Jacques Rousseaux - De kredietcrisis uitgelegd 61

32 LEXICON AG AIG Amev ARM ASLK AV Assurances Generales - Fortis AG (verzekeringen via makelaars) - Fortis Insurance (FIB) American Interantional Group - verzekeringen Nederlandse verzekeringsmaatschappij - fusie met AG - Fortis Insurance - nu Fortis ASR Adjustable Rate Mortgage Algemene Spaar- en Lijfrentekas - opgericht in nu Fortis Bank (gewone jaarlijkse) Algemene Vergadering Banco Ambrosiano Italiaanse privé-bank die het geld van de Rooms-Katholieke Kerk en van de Italiaanse maffia belegde. Faillissement in CEO Roberto Calvi pleegde zelfmoord onder een brug in Londen Banque Copine Faillissement in overname door Citibank Banque Max Fischer Bank voor sjoemelende diamantairs - faillissement in 1997 Barings Basel BAV Bear Sterns CBFA CBHK CDO CEO CFO CDS Was de oudste Britse investmentbank - ten onder gegaan in 1995 door roekeloze trader Nick Leeson - overname door ING voor 1 GBP en beheerd door Michel Tilmant Basel I en Basel II - benaming gebruikt voor de solvabiliteitsnormen van banken en verzekeraars opgesteld door het BCBS (Basel Committee Basel Switserland- - comité van centrale bankiers) Buitengewone Algemene Vergadering Een van de grootste investmentbanks ter wereld - overgenomen door JP Morgan Chase Commissie voor het Bank-, Financie- en Assurantiewezen Centraal Bureau voor Hypothecair Krediet - overname servicing door Stater in beperkt gamma hypothecaire leningen via bemiddelaars Collaterized Debt Obligations - in effecten verpakte schulden uitgegeven door een SPV in het kader van een titrisering (securitisation) De CDO's met als achterliggend de subprimekredieten liggen aan de basis van de financiële crisis Chief Executive Officer Chief Financial Officer Credit Default Swap - verzekering van een portefeuille van obligaties. Ingeval dat de uitgever van de obligatie het geleende bedrag

33 niet kan terugbetalen (default), zal de uitgever van de credit default swap het verlies compenseren Depositogarantiesysteem EV Fannie Mae Fair Value Freddy Mac Futures Dit beschermingsfonds dekt het verlies van deposito's op zicht-, spaar- en termijnrekeningen en van kasbons op naam van of in bewaring bij de emitterende instelling (tot max EUR) en van aandelen, obligaties, fondsen en beveks, en kasbos van andere emittenten die de cliënt aan de kredietinstelling heeft toevertrouwd en niet meer kan recuperen (tot max EUR) Voor echtgenoten : 2 x EUR Eigen vermogen (Tier 1 = kernkapitaal) Federal National Mortgage Association ( USA) - grootste speler op de markt van de gesecuritiseerde hypotheekleningen onder curatele sinds sept Actuele waarde van een actief- of passiefelement Federal Home Loan Mortgage Corporation ( USA) - concurrent van FannieMae eveneens onder curatele sinds sept Afgeleid product of derivaat. Termijncontract tussen twee partijen die zich ertoe verbinden om in de toekomst een bepaald aantal financiële producten te verhandelentegen een vooraf betaalde prijs. FSA Financial Security Assurance - verzekeraar van obligaties uitgegeven door US-local authorities Probleemdossier voor Dexia - verkocht aan Assured Guaranty's - maar slechte stukken blijven grotendeels bij Dexia Glass-Steagall Act Goldman Sachs Governance Bankwet van 1933 (USA) - scheiding van de commerciële activiteiten en de investmentbank-acitviteiten Afgeschaft in 1999 Een van de grootste en de meest prestigieuze investmentbanken ter wereld - in september 2008 omgevormd tot financiële holding Minister van Financiën Henry Paulson (regering Bush) was lange tijd CEO Corporate Governance - Public Governance - betekent goed bestuur of behoorlijk bestuur volgens een aantal principes vastgelegd in gedragscodes Greenspan Alan Greenspan - voorzitter van de FED (Federal Reserve Board, zeg maar de Amerikaanse centrale bank) Hedgefund Icesave IFRS IFRS Lite Hefboomfonds - beleggingsfonds dat streeft naar een "absolute return" ongeacht de evolutie van de beurs. Hoge leverage door schuldfinanciering - hedgefunds van Bear Stearns hebben mede de crisis veroorzaakt Internetbank van Landsbanki (Ijsland) International Financial Reporting Standards - dit rapporteringssysteem is verplicht voor banken en beursgenoteerde vennootschappen vroeger werd het zogenaamde Belgian GAAP (Generally Accepted Accounting Principles) toegepast rapportering op basis van "fair value" of actuele waarde Soepler IFRS-regel (IAS 39) voor activa waarvoor geen markt bestaat - in dat geval mag de instelling werken op basis van een eigen model werd ingevoerd in oktober gebruikt door Dexia

34 IZF IRS Kaupthing Bank Kaupthing Edge Intern Zekerheidsfonds - spaarpotje dat in goeie jaren aangelegd werd om eventuele mindere resultaten in de toekomst weg te werken Interest Rate Swap - ruil van vaste rente tegen variable rente of omgekeerd IJslandse bank met vestigingn o.m. in België. In 2007 uitgeoepen tot beste bank van Scnadinvische en Baltische gebieden Overname door de IJslandse overheid Internetbank van Kaupthing Landsbanki Grootste IJslandse bank - overname door de IJslandse overheid in oktober 2008 Lehman Brothers Een van de bekendste investmentbanken ter wereld - faillissement in september 2008 LTCM Long Term Capital Management - hedgefund - faillissement in 1998 Mac-clausule Madoff MBS MCN MIFID Naked Short Selling NBB NILK NKBK NINJA Material Adeverse Change Clause - clausule in een M&A-contract die voorziet dat de deal afgeblazen kan worden ingeval de aandelenkoers van de "target" instort - clausule was opgenomen in de deal ABN Amro, maar niet gebruikt Bernard Madoff - oplichter bekent in december 2008 een fraude van 50 mia $ - piramidespel - vroegere CEO van Nasdaq Mortgage Backed Securities - effecten uitgegeven door een SPV in het kader van een titrisering (securitisation) - onderpand is een hypothecaire lening Mandatory Convertible Notes - lening van 2 mia door Fortis Bnank (toen dochter Fortis Holding) aan de Nederlandse staat terug te betalen einde 2010 Markets In Financial Instruments Directive - Europese beleggingsrichtllijn Bescherming van de beleggers.transparantie van de financiële markten. Harmoniseren van de beurshandel Short gaan is verkopen van effecten die men niet heeft. Normaal gaat men die effecten dan eerst lenen tegen vergoeding. Ongedekt short gaan wil zeggen dat men iets verkoopt dat men niet heeft of geleend heeft Dit is tijdelijk verboden voor financials Nationale Bank van België Nationaal Instituut voor Landbouwkrediet - nu Groep Landbouwkrediet - 50% Crédit Agricole (FR) Nationale Kas voor Beroepskrediet - nu BKCP - grotendeels in handen van Crédit Mutuel Nord Europe No Income No Job No Assets - niet-kredietwaardige personen aan wie toch kredieten werden verstrekt

35 NMKN Opties Rating Agencies RBS Roskilde RvB Santander SEC Slavenburgs Bank SPV Systeembank Swaps Up Front Commissie TCI UBS Nationale Maatschappij voor Krediet aan de Nijverheid - het Blauw Fabriekje - nu Fintro - Fortis Derivaat of afgeleid product. Recht om tegen een vooraf bepaalde prijs binnen een afgesproken periode een bepaald effect te kopen of te verkopen. De waarde van de optie is gebaseerd op de waarde van het onderliggende product, de looptijd en de beweeglijkheid van de prijs van de onderliggende waarde en de rente. Standard & Poors, Moody's Corporation, Fitch Ratings Geven een kwotering aan emitterende instellingen of aan emissies (van obligaties, enz.) Royal Bank of Scotland - partner van Fortis bij de overname van ABN Amro Deense bank - overname door de Deense Centrale Bank Raad van Bestuur Banco Santander Central Hispano - grootste bank van Spanje - partner van Fortis bij de overname van ABN Amro Securities and Exchange Commission - Amerikaanse beurswaakhond Nederlandse bank die door zwart geldaffaires failliet ging in Overname door Credit Lyonnais Daarna Generale Bank en daarna Fortis Bank Nederland Special Purpose Vehicle - vennootschap opgericht met een bepaald doel (b.v. uitgifte van CDO's) Bank waarvan een mogelijk failissement de rest van het financiële systeem en - bij uitbreiding - de real economy ernstige schade kan berokkenen Renteswap (IRS) of Credit Default Swap (CDS). Derivaat of afgeleid product waarbij partijen renterisico of creditrisico ruilen Voorbeeld : ruilen van LT-rentestromen tegen KT-rentestromen In eenmaal bij de verkoop betaald makelaarsloon The Children's Investment - hedgefund dat met minder dan 2% van de aandelen de verkoop van ABN Amro "geforceerd" heeft Union de Banques Suisses - grootste vermogensbeheerder ter wereld JR/