Spor ocus De sportmarkt van de toekomst. Onderzoek naar de mogelijkheden voor de gespecialiseerde sportdetailhandel

Transcriptie

1 De sportmarkt van de toekomst Onderzoek naar de mogelijkheden voor de gespecialiseerde sportdetailhandel Spor ocus 2010 We ll keep you focused on sports

2 De sportmarkt van de toekomst Onderzoek naar de mogelijkheden voor de gespecialiseerde sportdetailhandel 1

3 Colofon Het onderzoek dat ten grondslag ligt aan deze rapportage is in opdracht van de adviescommissie Sportdetailhandel van het Hoofdbedrijfschap Detailhandel (HBD) uitgevoerd. Het onderzoek is begeleid door mevrouw J. van Donderen (Intres/Intersport), de heer R. van der Geest (Sport 2000 Rob van der Geest), de heer M. Kunz (adidas Group), de heer J. Martens (FNV Bondgenoten), de heer M. Rovers (Euretco), de heer D. Quadvlieg (CBW-MITEX), mevrouw R. de Vree (HBD), en is verricht door de heren J. Terra en F. Quix van Q&A Research & Consultancy. Het rapport De sportmarkt van de toekomst, is een uitgave van het Hoofdbedrijfschap Detailhandel (HBD) in opdracht van de adviescommissie Sportdetailhandel. In deze adviescommissie werken CBW-MITEX, FNV Bondgenoten en CNV Bondgenoten samen aan de professionalisering van de sportdetailhandel. Dit rapport en andere publicaties van het HBD zijn te downloaden via Het rapport is ook verkrijgbaar via Copyright 2010 Hoofdbedrijfschap Detailhandel Het HBD hecht veel waarde aan de verspreiding van kennis over de detailhandel. U mag dan ook gedeelten uit deze publicatie overnemen, mits met bronvermelding. Het integraal reproduceren van de inhoud van deze publicatie is echter alleen toegestaan met schriftelijke toestemming van het HBD. Hoofdbedrijfschap Detailhandel Nieuwe Parklaan Postbus LS Den Haag T F E info@hbd.nl I Aan de totstandkoming van deze publicatie is de grootst mogelijke zorg besteed. Het HBD en Q&A Research & Consultancy kunnen echter niet aansprakelijk worden gesteld voor eventuele onjuistheden, noch kunnen aan de inhoud rechten worden ontleend. 2

4 Inhoudsopgave 1 Inleiding Achtergrond Doelstelling Afbakening van het onderzoek Onderzoeksverantwoording Leeswijzer Samenvatting De Nederlandse sportmarkt in kaart gebracht (vraagzijde) Trends en ontwikkelingen van invloed op de sportmarkt Demografische en maatschappelijke ontwikkelingen Ontwikkelingen in de detailhandel Economische situatie van invloed op detailhandel Sportdeelname in Nederland Sportdeelname algemeen Sportdeelname per sport Sportdeelname, registratie en bestedingen Segmentatie van de Nederlandse De Gezelligheid De Gezondheid De Prestatie De Vereniging De Zuinige De niet De segmenten en hun marktaandeel De segmenten en hun motivatie om te sporten De segmenten en hun favoriete sporten Visie van leveranciers op de vraagzijde van de sportmarkt De Nederlandse sportmarkt in kaart gebracht (aanbodzijde) Ontwikkeling aantal sportzaken Ontwikkeling winkelvloeroppervlakte en locatietype Ontwikkeling aantal banen Ontwikkeling samenwerkingsgraad Marktomvang Consumptieve bestedingen

5 4.7 Marktomvang naar organisatievorm en kanaal Marktomvang per artikelgroep Kengetallen voor de sportmarkt Oppervlakte en personen Financieel Positionering Visie van leveranciers op de aanbodzijde van de sportmarkt De spelregels voor de toekomst Het verzorgingsgebied Algemeen Segmenten Sporten Artikelgroepen Opkomstindex Inspiratiefase, oriëntatiefase en aankoopfase Gebruik van informatiebronnen Algemeen Segmenten Sporten Artikelgroepen De toekomst Informatiebehoefte Inspiratiefase Segmenten Sporten Artikelgroepen Oriëntatiefase Segmenten Sporten Artikelgroepen Aankoopfase Segmenten Sporten Artikelgroepen De toekomst Keuze voor een bepaald product Keuze voor een bepaalde winkel

6 8 Conversie en bonbedrag Conversie in de Nederlandse sportbranche De meest bezochte spelers in de sportmarkt Gezelligheid Gezondheid Prestatie Vereniging Zuinige Bezoek- en koopmotivaties Ervaringen uit het verleden Prijs Prijs-kwaliteitverhouding Assortiment Merken en kwaliteit Personeel en service Winkel Merken Favoriete merken per sport Favoriete merken per segment Verhogen bonbedrag Sturen op cijfers Automatisering Sturen op cijfers Verzorgingsgebied Opkomstindex en conversie Bonbedrag Benchmark met collega ondernemers Omloopsnelheid en marge Informatiebehoefte Sturen op cijfers met het Trinitymodel Bijlage Bijlage 1: omvang verzorgingsgebied per sport Bijlage 2 Omvang verzorgingsgebied per sport en artikelgroep Bijlage 3 Belang van informatie in de inspiratiefase Bijlage 4 Belang van informatie in de oriëntatiefase

7 1 Inleiding 1.1 Achtergrond Door stimulering van de professionaliteit in en van de sportdetailhandel wil de adviescommissie Sportdetailhandel van het Hoofdbedrijfschap Detailhandel (HBD) de sportondernemer ondersteuning bieden bij het efficiënter en effectiever maken van de bedrijfsvoering. Een goed inzicht in de structuur, de omvang en de ontwikkeling van de markt voor sportartikelen is daarvoor noodzakelijk. De publicatie van de meest recente brancheverkenning Sportfocus 2007 Sportzaken raken nooit uitgespeeld dateert uit 2007, dus inmiddels bijna 3 jaar geleden. Hoog tijd voor een update. Daarom heeft de adviescommissie Sportdetailhandel Q&A gevraagd een vervolgonderzoek uit te voeren naar de mogelijkheden om de marktpositie van de sportzaken te versterken binnen de totale potentiële markt aan sportartikelen. 1.2 Doelstelling Het onderzoek heeft betrekking op de vraagzijde en de aanbodzijde van de sportmarkt. De belangrijkste doelstellingen van het onderzoek zijn als volgt geformuleerd: Inzicht verschaffen in de structuur van de sportbranche Het in kaart brengen van de consumentenbestedingen, consumentensegmenten en de belangrijkste aankoopkanalen Een overzicht bieden van de belangrijkste ontwikkelingen in de sportbranche 1.3 Afbakening van het onderzoek De resultaten in deze rapportage zijn gebaseerd op dezelfde uitgangspunten als het vorige onderzoek. De sportdetailhandel betreft in deze rapportage alle winkelvestigingen die bij de Kamer van Koophandel geregistreerd staan onder de SBI-codes (winkels in sportartikelen, geen watersport) en (winkels in kampeerartikelen, geen caravans). Meer gespecialiseerde sportwinkels zoals hengelsportwinkels, watersportzaken en kampeerzaken en de ambulante handel zijn uitgezonderd. 1.4 Onderzoeksverantwoording Voor het bereiken van de doelstellingen en het zowel beschrijven van de aanbodzijde als de vraagzijde van de sportmarkt is het onderzoek als volgt vormgegeven. 1. Desk research 2. Consumentenonderzoek 3. Expertinterviews 4. Structuuronderzoek Deskresearch Voor de meeste cijfermatige vragen is gebruik gemaakt van desk research. Informatiebronnen die daarvoor aangesproken zijn, zijn het Hoofdbedrijfschap Detailhandel, het Centraal Bureau voor de Statistiek en de Kamer van Koophandel. Zowel voor het beschrijven van de aanbodzijde als de vraagzijde van de sportmarkt is gebruik gemaakt van deze bronnen. Consumentenonderzoek Meer dan consumenten hebben eind 2009 deelgenomen aan een grootschalig onderzoek over sporten. In het onderzoek is o.a. ingegaan op welke sporten consumenten beoefenen en in welke mate, het oriëntatieen koopgedrag en een visie op de toekomst. Het consumentenonderzoek heeft vooral betrekking gehad op de vraagzijde van de sportmarkt. Enkele resultaten zijn gebruikt voor het beschrijven van de aanbodzijde van de sportmarkt. 6

8 Expert interviews Voor een goede visie op de huidige situatie van de sportmarkt en de belangrijkste trends en ontwikkelingen voor de toekomst zijn interviews gehouden met de volgende personen en organisaties: adidas: Heiner Olbrich (VP Sales Europe en EMEA) Nike:Olivier Genoud (Category Management Leader) Amer Sports: Armin Fuchs (General Manager) World Federation of Sporting Goods International (WFSGI): Robbert de Kock (Secretaris Generaal) Plutosport.nl: Bastiaan Dammers (Manager) Avantisport.nl: Marco Janszen (Logistiek Manager) en Michel Grasmeijer (Financieel Manager) Tijdens deze interviews is o.a. ingegaan op de belangrijkste veranderingen in consumentengedrag, het gebruik van informatiebronnen, de positie van de zelfstandige sportzaak, private labels en de machtsverhouding tussen retailers en fabrikanten. Naast deze interviews is er op retailniveau de benodigde informatie verzameld bij Euretco (o.a. SPORT 2000, Runnersworld en Sportpoint) en Intres(o.a. Intersport). Structuuronderzoek In 2010 zijn online winkels, grootwinkelbedrijven, formules, samenwerkende winkels en niet samenwerkende winkels benaderd om deel te nemen aan het structuuronderzoek. In het structuuronderzoek is informatie verzameld voor de cijfermatige onderbouwing van de aanbodzijde van de markt. Daarvoor is gevraagd inzicht te geven in belangrijke financiële kengetallen en daarnaast zijn algemene vragen gesteld over o.a. sturen op cijfers en automatisering. 1.5 Leeswijzer Dit rapport bevat alle resultaten van het onderzoek. In hoofdstuk 3 wordt de sportmarkt in kaart gebracht vanuit het perspectief van de consument. In hoofdstuk 4 wordt de sportmarkt in kaart gebracht vanuit de aanbodzijde en wordt de structuur van de sportmarkt beschreven. In hoofdstuk 5 wordt aan de hand van een tweetal formules omschreven hoe een ondernemer het rendement op lange termijn kan optimaliseren. Het verdere verloop van deze rapportage is op deze formules gebaseerd. In hoofdstuk 6 en 7 staat aan de hand van het verzorgingsgebied en de opkomstindex beschreven hoe u de attractiewaarde van uw winkel kunt verbeteren. Oftewel, hoe u ervoor zorgt dat zoveel mogelijk consumenten uw winkel bezoeken. In hoofdstuk 8 staat beschreven hoe u door middel van conversie en bonbedrag uw omzet kunt verhogen. In hoofdstuk 9 wordt tenslotte ingegaan op het belang van sturen op cijfers en hoe u kunt sturen op cijfers. 7

9 2 Samenvatting De sportmarkt is in beweging! Om in de toekomst als winnaar uit de strijd te komen is het voor u als ondernemer daarom belangrijk een goed inzicht te hebben in de structuur, de omvang en de belangrijkste ontwikkelingen van de markt voor sportartikelen. Herstructurering van de sportmarkt De marktomvang is met een omzet van c.a. 1,4 miljard stabiel gebleven. Dit geldt niet voor de structuur van de markt. Onder invloed van internet, schaalvergroting, samenwerkingsgraad en centralisatie verandert de structuur. Het marktaandeel online bedraagt op dit moment 5% en de verwachting is dat dit aandeel in % zal zijn. Bij een gelijkblijvende marktomvang betekent dit dat er winnaars en verliezers zullen zijn. Het aantal vierkante meters is ten opzichte van 2001 met 23% gestegen terwijl het aantal winkels met 3% is gegroeid. Er is dus duidelijk sprake van schaalvergroting. Naast schaalvergroting beïnvloeden de samenwerkingsgraad en centralisatie de structuur van de markt. Het aantal niet samenwerkende winkels is gedaald naar 34% en grootwinkelbedrijven en winkelformules worden groter en dominanter. Tenslotte is de machtsverhouding tussen retailers en fabrikanten van invloed op de sportmarkt. Wie de touwtjes in handen heeft of krijgt wordt bepaald door de ontwikkeling van de relatieve marktaandelen van fabrikanten en retailers. Kortom, de markt is volop in beweging. Het einde van de piramide andere sporten worden belangrijk Nederland wordt ouder en de traditionele bevolkingspiramide gaat in de nabije toekomst tot het verleden behoren is het kanteljaar en we hebben nu al meer 40-plussers. De nieuwe ouderen zijn belangrijk en sporten meer dan ooit tevoren. Belangrijk gevolg hiervan is dat andere sporten belangrijker worden. Het aandeel fysieke contactsporten neemt af ten koste van o.a. fitness, fietsen, wandelen en hardlopen. Dit heeft consequenties voor de toekomstige samenstelling van uw assortiment. U dient klaar te zijn voor het nieuwe sporten. De gemiddelde bestaat niet Houding en gedrag ten aanzien van sporten bepalen welke merken s kopen, welke producteigenschappen belangrijk zijn en waar deze producten gekocht worden. Vijf consumentengroepen zijn geïdentificeerd en twee groepen zijn verantwoordelijk voor meer dan 60% van de omzet. Dit zijn de Vereniging s en de Prestatie s. Deze groepen zijn en blijven bepalend. Kies nu uw doelgroep voor de toekomst en stem uw winkel af op de wensen en behoeften van deze doelgroep. Internet zet de detailhandel op zijn kop Als oriëntatiekanaal is internet nu al belangrijk voor de en dit zal dominant zijn in Vergelijkingssites, websites over sporten en websites van sportwinkels vormen in 2015 de top 3 van informatiebronnen. Beoordelingen en ervaringen van anderen, zowel positief als negatief, zijn daarbij belangrijk. Naast internet zal de gebruik blijven maken van drukwerk, media en de winkel als informatiebron. Een multichannel communicatiestrategie waarbij u offline en online communicatiemiddelen combineert is dan ook een belangrijke spelregel voor de toekomst. Beschouw internet als een kans, niet als bedreiging Het merendeel van de s koopt bij voorkeur nog producten offline en zal dit in de toekomst ook blijven doen. Zien, voelen en testen blijft belangrijk voor de. De gaat zich wel massaal oriënteren online. Zorg er dan ook voor dat u zichtbaar bent op het internet en dat de weet wat u te bieden heeft. Internet is de etalage naar de wereld, zorg ervoor dat u erin staat. 8

10 Een scherpe prijs is een standaardvoorwaarde Onder invloed van de huidige economische situatie en de rol van internet is prijs voor een deel van de s een standaardvoorwaarde geworden. Door de economische situatie gaan s bewuster om met hun geld. Internet heeft gezorgd voor prijstransparantie waardoor de steeds beter geïnformeerde ook prijsbewuster is geworden. Deze ontwikkeling biedt ruimte voor het laagste prijssegment, maar zeker ook voor de specialist. Voor u is het tijd om voor één van beide te kiezen. Uw verzorgingsgebied is groter dan u denkt Sporters zijn bereid om 2,5 tot 3 maal verder te reizen voor een sportwinkel dan noodzakelijk is. Uw verzorgingsgebied is dus groter dan u denkt. Speel hier slim op in met uw marketing activiteiten. Besef daarnaast ook dat u waarschijnlijk meer concurrenten heeft dan u denkt. Lost sales bieden een enorm verbeterpotentieel voor de sportbranche Gemiddeld heeft 67% van de bezoekers van een sportwinkel de intentie om een product te kopen. 38% van deze bezoekers met koopintentie verlaat een sportwinkel zonder een product gekocht te hebben. Hier ligt dus een enorm verbeterpotentieel voor de sportbranche om de conversie te verhogen en dit kan al met bestaande bezoekers. De kwaliteit van uw personeel en de samenstelling van uw assortiment zijn de combinatie waarmee u het rendement van uw sportwinkel kunt verbeteren. De winkel is het beste speelveld! Uit alle resultaten blijkt dat de winkel de beste plek is om het spel te spelen met de. Maak gebruik van het specialisme en de expertise die u in huis heeft en laat de rest van de wereld weten wie u bent. Geef de s een unieke winkelervaring en laat hen uw ambassadeurs naar de rest van de wereld zijn. Geniet daarbij van de lof en leer van de kritiek die u ontvangt. Sporters bezoeken uw winkel niet voor niets dus zorg er dan ook voor dat u uw bezoekers converteert naar een klant en ambassadeur voor de toekomst. Beschouw het bedienen van de consument als een wedstrijd, zorg dat u hem wint! 9

11 3 De Nederlandse sportmarkt in kaart gebracht (vraagzijde) De sportmarkt is veranderd en gaat nog meer veranderen de komende vijf jaar. Er sporten meer mensen dan ooit tevoren en dit geldt voor alle leeftijdsgroepen en lagen van de bevolking. Onder invloed van onder andere de vergrijzing worden sporten die nu in opkomst zijn, zoals fitness en aerobics, fietsen, wandelen en hardlopen nog veel belangrijker. Het aandeel s dat aan fysieke contactsporten doet gaat afnemen. Met deze ontwikkelingen dient u nu al rekening te houden in de samenstelling van uw assortiment. De Nederlandse detailhandel is conjunctuurgevoelig en de huidige economische situatie heeft ook invloed op de sportbranche. Functionele producten lijken hier minder gevoelig voor te zijn. Internet heeft het koop- en met name oriëntatiegedrag van consumenten voorgoed veranderd. U dient hierop in te spelen om de strijd om de steeds beter geïnformeerde en prijsbewuste consument niet te verliezen. Het is tijd om echt keuzes te maken voor wie u er wilt zijn. Daarbij dient u te beseffen dat consumenten van elkaar verschillen met betrekking tot wat ze kopen, waar ze kopen en vooral waarom ze kopen. Daarom zijn voor u vijf consumentengroepen gevormd die van elkaar verschillen in attitude en gedrag met betrekking tot sporten. Dit hoofdstuk geeft u inzicht in de belangrijkste ontwikkelingen die nu al spelen en de komende jaren op u afkomen. 3.1 Trends en ontwikkelingen van invloed op de sportmarkt Detailhandel is een bedrijfstak waarbinnen u te maken heeft met een voortdurende en zeer directe wisselwerking tussen wat er in de maatschappij gebeurt en het antwoord dat u als ondernemer moet ontwikkelen om hier op in te springen. Dit geldt ook voor de sportbranche. Hieronder vindt u een overzicht van de belangrijkste trends en ontwikkelingen die op dit moment van invloed zijn op de Nederlandse sportmarkt. Op de volgende pagina s zijn deze trends en ontwikkelingen kort voor u samengevat. Tabel 1: trends en ontwikkelingen van invloed op de sportmarkt Demografische ontwikkelingen: Afname van de bevolking Toename van het aantal huishoudens Verzilvering van de bevolking Verkleuring van de bevolking Verdikking van de bevolking Stijging van het gemiddelde opleidingsniveau Maatschappelijke ontwikkelingen: Steeds minder vrije tijd Nederlanders sporten steeds meer Toenemende aandacht voor gezondheid Sport wordt meer door de overheid gestimuleerd Je bent zo jong als je je voelt Individualisme leidt tot collectivisme Sporten buiten clubverband neemt toe Ontwikkelingen in de detailhandel: Toename winkelvloeroppervlakte voor totale detailhandel Grote winkelketens blijven groeien Zelfstandige ondernemers kopen steeds meer collectief in Het winkellandschap in Nederlandse steden lijkt steeds meer op elkaar Internet neemt een steeds belangrijkere rol in binnen het aankoopproces De consument is steeds beter geïnformeerd De prijs moet in relatie staan tot de kwaliteit Bron: Rapportage Sport 2008 (SCP 2008), 10 retailparadoxen (HBD 2006) 10

12 3.1.1 Demografische en maatschappelijke ontwikkelingen Bovenstaande trends en ontwikkelingen zijn van invloed op elkaar en kunnen niet los van elkaar gezien worden. Hieronder wordt dieper ingegaan op de trends en ontwikkelingen die op dit moment de grootste invloed uitoefenen op de sportmarkt. Je bent zo jong als je je voelt Vergrijzing is één van de belangrijkste trends op dit moment. Onderstaande figuur laat zien hoe de leeftijdsopbouw zich vanaf 2000 ontwikkeld heeft en zich richting 2030 gaat ontwikkelen. Door middel van de pijlen wordt het bevolkingszwaartepunt aangegeven. In 2010 begint de piek op te lopen bij 32 jaar en loopt deze door tot 50 jaar. In 2020 begint de piek op te lopen vanaf 42 jaar en loopt deze door tot 60 jaar. Kortom, de bevolking wordt duidelijk ouder en dit heeft grote invloed op de detailhandel en de sportbranche in het bijzonder Figuur 1: ontwikkeling bevolkingsopbouw Bevolkingsomvang Bron: CBS 2010 Omdat ouderen over het algemeen minder aan sport doen dan jongeren zou dit een daling in de sportparticipatie betekenen in de komende jaren. Dit hoeft echter niet het geval te zijn. We zien namelijk dat de babyboomers er veel aan doen om jong te blijven. Ze voelen zich nog jong en willen niet als ouderen worden aangesproken. Dit betekent dat de nieuwe ouderen meer sporten dan de ouderen van vroeger. Hierdoor zal de sportparticipatie niet snel dalen. De motivatie om te sporten en de aandelen van de sporten die uitgeoefend worden veranderen wel. Zo wordt er steeds meer gesport in Nederland uit gezondheidsoverwegingen. De focus ligt daarom steeds meer op individuele duursporten zoals nordic walking, wandelen, fietsen, fitness en zwemmen. De ouderen van nu staan niet alleen actiever in het leven, ze hebben relatief veel te besteden en kiezen veelal voor betere kwaliteit en betere pasvorm. 11

13 De verkleuring van Nederland Het aantal niet Westerse allochtonen is in Nederland sinds de jaren 80 sterk toegenomen. Wat het effect op de sportmarkt precies is, is nooit onderzocht. Wel blijkt dat Turkse en Marokkaanse Nederlanders momenteel minder vaak lid zijn van een vereniging. De verandering van de etnische samenstelling van de Nederlandse bevolking zal afhankelijk van het verzorgingsgebied van uw sportzaak te merken zijn. Indien u met een duidelijk verkleuring van uw verzorgingsgebied te maken heeft is het voor u van belang hier meer achtergrondinformatie over te verzamelen. Alleenstaanden sporten meer Het aantal huishoudens groeit sneller in Nederland dan het aantal inwoners. Deze ontwikkeling kan worden toegeschreven aan drie factoren. Ouderen kunnen steeds langer zelfstandig blijven wonen. Dit in combinatie met het feit dat mensen steeds ouder worden leidt tot veel eenpersoonshuishoudens. Daarnaast zien we het aantal scheidingen toenemen. De laatste verklarende factor is dat jongeren steeds langer alleen blijven wonen. Uit onderzoek blijkt dat alleenstaanden meer sporten dan mensen die samenwonen. Dit komt dus overeen met de trend dat sport een steeds groter aandeel krijgt binnen de vrijetijdsbesteding. Daarnaast heeft deze trend tot gevolg dat sportartikelen binnen het huishouden minder gedeeld kunnen worden waardoor er meer sportartikelen gekocht zullen worden. Sporten moet 47% van de Nederlanders heeft overgewicht, maar vooral de groei van overgewicht en obesitas onder kinderen is verontrustend. Ook groepen met een lage sociaaleconomische status en bepaalde groepen allochtonen vertonen relatief veel overgewicht. Dat is de reden dat de overheid activiteiten ontplooit om overgewicht tegen te gaan. Calorieën tellen en veel bewegen zijn hierbij belangrijk. Sport werd altijd al door de overheid gesteund, maar we zien dat de overheid hier nog extra op gaat inzetten de komende jaren. Als deze activiteiten aanslaan betekent dit dat meer mensen gaan sporten en dat de motivatie om te sporten steeds meer komt te liggen op gezondheid in plaats van plezier. Geen tijd is ook tijd De consument van vandaag is druk. Niet alleen omdat men gemiddeld gezien meer uren per week werkt, maar ook omdat men in de vrije uren die men heeft volop wil genieten. Hierbij gaat het vooral om uitgaan, sporten en tv kijken. Voor de sportbranche betekent dit dat het aandeel sport binnen de vrijetijdsbesteding toeneemt, maar ook dat de consument minder tijd heeft om te shoppen. Dit geldt vooral voor de consumenten die het kopen van sportproducten niet als funshopping maar als runshopping beschouwen. De sportbranche kan hier op inspringen door binnen het assortiment een goede voorselectie te maken. Hierdoor heeft de consument minder keuze waardoor het aankoopproces versneld wordt. Dit zal niet voor alle assortimentsgroepen kunnen, maar wel voor de producten waarbij de involvement laag is. Ook zouden de openingstijden van winkels kunnen worden gebruikt om de consument meer mogelijkheden tot aankoop te geven. Daling organisatiegraad van vrije tijd Eén van de algemene kenmerken van vrijetijdsbesteding is de mate waarin Nederlanders zich bij verenigingen aansluiten om gezamenlijk actief te zijn. Dit wordt ook wel de organisatiegraad van de vrije tijd genoemd. Algemeen geldt dat deze organisatiegraad een daling laat zien binnen alle leeftijdsgroepen en het sterkst bij jongvolwassenen. Dit zien we ook terug bij sporten. Mensen sporten meer, maar men kiest er steeds vaker voor om te sporten buiten clubverband. Voorbeelden hiervan zijn fitness, fietsen, wandelen en hardlopen. Het sociale aspect van sporten lijkt hiermee iets minder belangrijk geworden. Er zijn echter ook ontwikkelingen die het tegendeel bewijzen. Individualisering leidt tot collectivisme Het individualisme van de consument is een trend waar de afgelopen jaren veel over geschreven is. Consumenten willen producten en diensten die zo goed mogelijk aansluiten op hun wensen. Tegelijkertijd zijn consumenten continu op zoek naar de bevestiging van een groep. Dit vertaalt zich in het beoefenen van sporten en het kopen van sportartikelen. Zo zien we enerzijds dat individuele sporten aan populariteit toenemen en tegelijkertijd zien we dat het collectief uitoefenen van deze individuele sporten ook aan populariteit wint. Zo zien we bijvoorbeeld dat de Dam-tot-Dam-loop ieder jaar meer deelnemers heeft. 12

14 3.1.2 Ontwikkelingen in de detailhandel Internet zet de detailhandel op zijn kop De opmars van internet in de afgelopen jaren houdt de detailhandel bezig. Nieuwe partijen en een deel van de bestaande retailers binnen de sportbranche zagen direct mogelijkheden om producten ook via dit kanaal te verkopen. Andere retailers gebruiken internet vooral om de attractiekracht van de fysieke winkel te vergroten. Consumenten kopen steeds meer via internet al zal het aandeel van de internetverkopen binnen de sportbranche in de komende jaren consolideren. Op dit moment wordt het aandeel op 5% geschat. Internet zorgt voor de alwetende consument Internet zorgt ervoor dat consumenten steeds beter op de hoogte zijn van producteigenschappen en prijzen. Dit komt doordat internet het makkelijk maakt om producten, prijzen en winkels met elkaar te vergelijken. Hierdoor wordt internet steeds meer gebruikt in het aankoopproces. Bij 33% van de sportaankopen hebben consumenten zich al georiënteerd via het web, zo blijkt uit de Mutichannel Monitor 2009 van HBD en Thuiswinkel.org. Als sportzaak zul je in deze tijd een internetstrategie moeten hebben. In het vervolg van het rapport wordt hier nog verder op in gegaan. Steeds meer vierkante meters beschikbaar voor de consument De winkelvloeroppervlakte van de totale detailhandel is in 2009 met 23% toegenomen ten opzichte van Het aantal winkels is in dezelfde periode met c.a. 3% gegroeid. De toename van het aantal vierkante meters is dus vooral veroorzaakt door een toename van de winkelvloeroppervlakte per winkel. In vrijwel alle branches is deze ontwikkeling zichtbaar. De groei is vooral veroorzaakt door perifere winkelconcentraties en verspreide winkelgebieden. Het oppervlakteaandeel van de traditionele winkelgebieden is hierdoor afgenomen. Een belangrijke vraag is wat de gevolgen hiervan op lange termijn kunnen zijn voor de detailhandel. Op dit moment maken gemeenten zich nog hard voor het behouden van de aantrekkingskracht van traditionele winkelgebieden en wordt kleinschalige detailhandel in de periferie daarom nog niet toegestaan. Onder invloed van de huidige malaise in de woningbranche en de toenemende leegstand is het echter de vraag hoe lang gemeenten dit nog vol kunnen houden. Mochten ze in de toekomst kleinschalige detailhandel in de periferie gaan toestaan dan kan dit grote gevolgen hebben voor de traditionele detailhandel. Enerzijds kunnen belangrijke spelers de voorkeur geven aan de periferie waardoor de aantrekkingskracht van de traditionele winkelgebieden negatief beïnvloed wordt. Anderzijds biedt dit ruimte voor nieuwe spelers of groei van bestaande spelers in de markt die behoefte hebben aan locaties met een bovengemiddelde oppervlakte. Kleine spelers moeten kiezen Door de voortdurende zoektocht naar koopkracht en een grotere afzetmarkt worden winkelketens steeds groter. Het winkellandschap in Nederlandse steden lijkt onder invloed van deze ontwikkeling steeds meer op elkaar. Hierbij lijkt er steeds minder ruimte voor kleine zelfstandige winkels binnen de sportbranche. Maar deze ruimte is er wel degelijk, indien zij zich goed weten te positioneren op het gebied van persoonlijke aandacht, service en deskundigheid. Dit zijn juist de aspecten waar het voor de grote retailers moeilijk wordt. Hier liggen dan ook de kansen. Hierbij zullen ook de zelfstandigen op zoek moeten gaan naar manieren om collectief in te kopen. Dit om het prijsverschil niet teveel te laten oplopen. Ook door de komst van internet krijgen kleine ondernemers de mogelijkheid om een winkel in de sportbranche op te zetten. Omdat een positionering op basis van personeel moeilijk is kan hier gekozen worden voor een specialisme, een niche binnen de markt. Dus ondanks het feit dat de grote retailers steeds groter worden is er altijd ruimte voor de innovatieve superspecialisten. Behoefte aan samenwerking groeit Er is en blijft ruimte voor zelfstandigen. Dit betreft dan vooral zelfstandigen die zich kunnen specialiseren of een nichemarkt opzoeken. Op basis van hun onderscheidend vermogen kunnen zij zich een minder goede locatie permitteren en is bundeling van inkoopkrachten minder een vereiste. Dit geldt niet voor zelfstandigen die zich niet kunnen of willen specialiseren. Vanwege hun service en persoonlijke aandacht kunnen zij zich een prijsverschil permitteren ten opzichte van de grootwinkelbedrijven en winkelformules, maar dit prijsverschil mag niet te groot worden. Onder niet formule gebonden zelfstandigen is dan ook steeds meer behoefte aan samenwerking, vooral op het gebied van inkoop waarbij originele producten tegen gunstige condities ingekocht kunnen worden. Dit geldt voor de detailhandel in het algemeen en is ook van toepassing op de sportbranche. Hierbij is een belangrijke rol weggelegd voor retailserviceorganisaties. De nadruk dient daarbij vooral te liggen op ondersteuning aan de achterkant. 13