Coördinatieontwikkelingsstoornis
|
|
- Suzanna Verlinden
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Coördinatieontwikkelingsstoornis Developmental coordination disorder (DCD) 1 Omschrijving Volgens de DSM-5 moet er voldaan worden aan de volgende vier classificatiecriteria (American Psychiatric Association, 2014): A. Het verwerven en uitvoeren van gecoördineerde motorische vaardigheden verloopt substantieel onder het niveau dat verwacht mag worden gezien de kalenderleeftijd van de betrokkene en zijn of haar mogelijkheden om deze vaardigheden te leren en te gebruiken. De moeilijkheden komen tot uiting in onhandigheid (zoals dingen laten vallen of ergens tegenaan botsen), en een trage en onnauwkeurige uitvoering van motorische vaardigheden (zoals iets vangen, gebruik van een schaar of bestek, schrijven, fietsen of sporten). B. De deficiënties in de motorische vaardigheden uit criterium A interfereren significant en persisterend met de algemene dagelijkse levensverrichtingen (ADL) passend bij de kalenderleeftijd (zoals zelfverzorging en voorziening in levensonderhoud), en hebben invloed op de schoolprestaties, voorbereidende beroepsactiviteiten, beroepsactiviteiten, vrijetijdsbesteding en spel. C. De symptomen beginnen in de vroege ontwikkelingsperiode. D. De deficiënties in de motorische vaardigheden kunnen niet beter worden verklaard door een verstandelijke beperking (verstandelijke-ontwikkelingsstoornis) of visusstoornis, en kunnen niet worden toegeschreven aan een neurologische aandoening die invloed heeft op de beweging (zoals cerebrale parese, spierdystrofie, een degeneratieve stoornis). 2 Gevolgen voor het functioneren De coördinatieontwikkelingsstoornis leidt tot beperkingen in de functionele uitvoering van alledaagse activiteiten (criterium B). De beperkingen nemen toe als er sprake is van comorbide aandoeningen. Tot de gevolgen van de coördinatieontwikkelingsstoornis behoren een beperkte deelname aan teamspellen en -sporten; een gering gevoel van eigenwaarde; emotionele of gedragsproblemen; een verslechtering van de schoolresultaten; een slechte lichamelijke gezondheid; en een verminderde lichamelijke activiteit en obesitas (APA, 2014).
2 (Blank et al., 2012), (Landelijk DCD Netwerk, 2013) (Missiuna, 2001), (Van Waelvelde & De Mey, 2009). - Op jonge leeftijd kan het kind problemen ervaren bij het leren hanteren van voorwerpen waardoor het minder nuttige motorische ervaringen kan opdoen. Dit kan effect hebben op het verwerven van basale en complexe begrippen. - Kinderen met DCD leren spontaan vaak via trial and error, ze reflecteren weinig op hun eigen handelen waardoor er geen sprake is van een spontaan impliciet leerproces. - Het verwerken van proprioceptieve informatie kan problemen opleveren, waardoor ze vaak meer vertrouwen op visuele dan op proprioceptieve informatie. - De motorische mijlpalen (zitten, kruipen, stappen) worden soms vertraagd bereikt, we zien vaak zwakkere basismotorische vaardigheden (zoals tekenen, kleuren en knippen), problemen met het leren gebruiken van eenvoudig gereedschap (potlood, bestek ) en met het leren bewegingen in de juiste volgorde uit te voeren en te coördineren. Kinderen met DCD ontwikkelen motorisch trager én anders. Het aanleren van nieuwe motorische vaardigheden vergt veel tijd en inspanning en het leerproces verloopt vaak anders dan bij kinderen zonder DCD. Een trage, onnauwkeurige en kwalitatief zwakkere uitvoering van motorische vaardigheden is kenmerkend. Vaak volharden deze kinderen in inadequate strategieën bij het motorisch handelen. - Het verwerven van de basale vaardigheid om symbolen of letters te vormen met schrijfmateriaal levert vaak problemen op. De pengreep kan onrijp zijn en er wordt vaak te veel kracht gebruikt bij het tekenen en schrijven. De ontwikkeling van fijnmotorische vaardigheden kan moeizaam verlopen. Daarnaast is er vaak een onhandige uitvoering van fijn- en schrijfmotorische handelingen. - Het oplossen van problemen waarbij motorische, visuele en/of spatiële vaardigheden vereist zijn, verloopt vaak moeizaam en lukt niet altijd zelfstandig. Hoe meer deze vaardigheden geïntegreerd dienen te zijn voor het uitvoeren van een taak, hoe meer problemen de persoon met DCD ondervindt. Dit komt doordat het moeilijk is om opeenvolgende handelingen te automatiseren. - Generalisatie en transfer verlopen vaak moeizaam doordat het geleerde onvoldoende kan gebruikt worden in andere situaties of onvoldoende kan benut worden bij het leren van nieuwe of hogere motorische vaardigheden. - Zelfstandig eenvoudige, complexe en gecoördineerde acties uitvoeren kan belemmerd worden door problemen met het beginnen aan een taak, het organiseren van tijd, ruimte en materiaal en het uitvoeren met een bepaalde snelheid. - Eenvoudige, complexe en gecoördineerde acties achtereenvolgens of gelijktijdig uitvoeren als componenten van meervoudige, geïntegreerde en complexe taken is voor veel personen met DCD moeilijk.
3 - Het plannen en organiseren van bewegingen en handelingen kan problemen opleveren. De motorplanning en de motorische uitvoering verlopen daardoor vaak minder vlot. Het aanpassen en wijzigen van routinehandelingen is moeilijk. Wanneer het tempo van de uitvoering van de handeling opgedreven wordt, is er vaak een minder nauwkeurige uitvoering. - Bij stress of afleiding kunnen bij personen met DCD meer opvallende problemen optreden met het uitvoeren van gecoördineerde motorische vaardigheden dan in rustige omstandigheden. - Personen met DCD hebben meestal blijvende, niet-progressieve problemen met specifieke motorische vaardigheden. We zien vaak een zwakke motorische coördinatie en problemen met de motorische uitvoering van een handeling. Als gevolg hiervan kunnen er problemen opgemerkt worden met: evenwicht, gecoördineerd bewegen, het dragen en verplaatsen van voorwerpen, gecoördineerde acties om voorwerpen met de hand, vingers en duim te grijpen, te manipuleren en los te laten, balvaardigheid, lopen op verschillende oppervlakken en om obstakels heen, leren fietsen, zwemmen, rolschaatsen, skaten - De deficiëntie in motorische vaardigheid kan bijgevolg problemen veroorzaken bij dagelijkse zelfverzorgingsactiviteiten, huishoudelijke taken, recreatieve en vrijetijdsactiviteiten. De uitvoering verloopt vaak trager. - Een gering gevoel van eigenwaarde, een lager motorisch competentiegevoel en een laag zelfbeeld kunnen ervoor zorgen dat personen met DCD de deelname aan (fysieke) activiteiten vermijden waardoor ze minder in interactie komen met anderen. Hierdoor kan de sociale integratie bemoeilijkt worden. Hetzelfde geldt voor het opnemen en uitvoeren van taken en acties in het kader van opleiding, werk en beroep en bij het spelen. 3 Interventies Een overzicht van de multidisciplinaire behandeling voor DCD is te vinden in de Nederlandse vertaling en aanpassing: Aanbevelingen van de European Academy for Childhood Disability (EACD) Duits-Zwitserse interdisciplinaire richtlijn voor de klinische praktijk. S3-Standaard volgens de Vereniging van Wetenschappelijk-Medische Genootschappen in Duitsland (AWMF) (verkorte versie). Definitie, diagnose, evaluatie en behandeling van Developmental Coordination Disorder (DCD) (Landelijk DCD Netwerk, 2013) Het klinisch beeld van DCD is zeer heterogeen, we zien een grote variatie aan functionele problemen. De behandeling van personen met DCD dient dus zeker op maat van het individu te gebeuren. Het handelingsplan wordt opgesteld op basis van de specifieke problemen van de persoon en op basis van de mate waarin de persoon (en zijn omgeving) handelingsproblemen ervaart. Geen enkele interventie is toepasbaar voor elk kind met DCD.
4 De hoofddoelstelling van interventie bij kinderen met DCD is het leren uitvoeren van activiteiten en het leren participeren in situaties die belangrijk zijn voor het kind en zijn familie. Daarnaast is het noodzakelijk om de persoon met DCD, zijn familie en leerkrachten te informeren over de stoornis omdat hun gedrag vaak verkeerdelijk geïnterpreteerd wordt als lui, weinig gemotiveerd en een gevolg van onvoldoende inzet en inspanning. Zolang deze misvatting bij de persoon en zijn omgeving bestaat, zal therapie weinig effect hebben. De focus van de ergotherapeutische behandeling is gericht op: - Leren door handelingen met voorwerpen (Deel 2: Hoofdstuk 1B: Basaal leren en toepassen van kennis, Spelend leren om te leren spelen). - Leren van begripsvorming door het opdoen van ervaringen (Deel 2: Hoofdstuk 1B: Basaal leren en toepassen van kennis, Spelend leren om te leren spelen; Visuele en visueel ruimtelijke vaardigheden). - Ontwikkelen van basale en complexe vaardigheden zoals fijnmotorische en visuospatiële vaardigheden (Deel 2: Hoofdstuk 1B: Basaal leren en toepassen van kennis, Fijne motoriek; Visuele en visueel ruimtelijke vaardigheden). - Ontwikkelen van de schrijfvaardigheid (Deel 2: Hoofdstuk 1B: Basaal leren en toepassen van kennis, Schrijven). - Oplossen van eenvoudige en complexe problemen (Deel 2: Hoofdstuk 1B: Basaal leren en toepassen van kennis). - Ondernemen van enkelvoudige en meervoudige taken (Deel 2: Hoofdstuk 2: Algemene taken en eisen, Methodieken, Zelfinstructiemethode, STEB; CO-OP; NTT). - Uitvoeren van dagelijkse routinehandelingen (Deel 2: Hoofdstuk 2: Algemene taken en eisen; Deel 2: Hoofdstuk 5: Zelfverzorging; Hoofdstuk 6: Huishouden). - Omgaan met stress en andere mentale eisen (Deel 2: Hoofdstuk 2: Algemene taken en eisen, Methodieken). - Omgaan met eigen gedrag (Deel 2: Hoofdstuk 2: Algemene taken en eisen, Methodieken). - Veranderen en handhaven van lichaamshouding (Deel 2: Hoofdstuk 2: Algemene taken en eisen, Methodieken, Zelfinstructiemethode; STEB; CO-OP; NTT, Deel 2: Hoofdstuk 4: Mobiliteit, Interventies en methodieken, Skills-training). - Dragen, verplaatsen en manipuleren van iets of iemand (Deel 2: Hoofdstuk 1B, Fijne motoriek; Hoofdstuk 2: Algemene taken en eisen, Methodieken, Zelfinstructiemethode; STEB; CO-OP; NTT, Deel 2: Hoofdstuk 4: Mobiliteit). - Lopen en zich verplaatsen (Deel 2: Hoofdstuk 2: Algemene taken en eisen, Methodieken, Zelfinstructiemethode; STEB; CO-OP; NTT, Deel 2: Hoofdstuk 4: Mobiliteit, Interventies en methodieken, Gebruik van verschillende soorten transport, Fietsen).
5 - Leren en oefenen van dagelijkse zelfverzorgingsactiviteiten zoals wassen, aankleden, eten en drinken (Deel 2: Hoofdstuk 5: Zelfverzorging, Interventies en methodieken, Forward en backward chaining; Enkele specifieke vaardigheden). - Leren en oefenen van dagelijkse huishoudelijke activiteiten en taken zoals het bereiden van maaltijden, schoonmaken, kleding wassen, gebruiken van huishoudelijke apparaten (Deel 2: Hoofdstuk 6: Huishouden, Koken; Opruimen en schoonmaken; Herstellen, Het verzorgen van persoonlijke en andere huishoudelijke voorwerpen). - Aangaan van interacties met andere personen (Deel 2: Hoofdstuk 7: Tussenmenselijke interacties en relaties). - Op zich nemen en uitvoeren van taken en acties in het kader van opleiding, werk en beroep en bij het spelen en psycho-educatie (Deel 2: Hoofdstuk 8: Belangrijke levensgebieden, leren; werken). - Leren van vaardigheden in functie van recreatie en vrijetijdsactiviteiten zoals spel, sport, en andere activiteiten (Deel 2: Hoofdstuk 9: Deelname aan maatschappelijk sociaal en burgerlijk leven, Recreatie en vrije tijd). 4 Assessment Een overzicht van meetinstrumenten en bijhorende drempelwaarden voor DCD is te vinden in de Nederlandse vertaling en aanpassing: Aanbevelingen van de European Academy for Childhood Disability (EACD) Duits-Zwitserse interdisciplinaire richtlijn voor de klinische praktijk. S3-Standaard volgens de Vereniging van Wetenschappelijk-Medische Genootschappen in Duitsland (AWMF) (verkorte versie). Definitie, diagnose, evaluatie en behandeling van Developmental Coordination Disorder (DCD) (Landelijk DCD Netwerk, 2013). Geraadpleegd op 2 juli 2014 op Specifiek voor kleuters is er de Vragenlijst voor de Motorische Vaardigheden van Kleuters (VMVK). Met dit instrument wordt aan leerkrachten gevraagd het motorisch functioneren van kinderen te evalueren. De vragenlijst en bijhorende handleiding zijn te downloaden van (geraadpleegd op 6 juli 2014). In Nederland wordt de Beery VMI gebruikt in de diagnostiek van DCD. Een score onder pc 5 op de kopieertaak van de VMI laat toe de diagnose DCD te stellen, als ook aan de andere diagnostische criteria voor DCD voldaan wordt. (Van Waelvelde & De Mey, 2009). Voor een overzicht van meetinstrumenten voor schrijfproblemen verwijzen we naar de fiche over dysgrafie.
6 5 Nuttige referenties en links Hier worden enkel de referenties en links opgenomen die niet in de bibliografie van het boek voorkomen. Website van dyspraxis vzw, werkgroep ouders van kinderen met DCD. Interessante pagina s: Publicaties (lijst van recent verschenen boeken) en de brochure zorgkader (Zorg- en werkkader voor kleuters en kinderen met DCD in de klas). Geraadpleegd op 2 juli Website van de McMaster University Canchild, centre for childhood disability research. Informatieve website over DCD, onderzoek en literatuur. Geraadpleegd op 2 juli Bibliografie Hier worden enkel de referenties en links opgenomen die niet in de bibliografie van het boek voorkomen. American Psychiatric Association (APA) (2014). Handboek voor de classificatie van psychische stoornissen. DSM-5. Nederlandse vertaling van Diagnostic and statistical manual of mental disorders. Fifth edition. Amsterdam: Boom. p Brackenier, C., Van De Steene, D., & Ureel, H. (2012). Miko gaat vooruit: verhaal over een rendier met DCD met tips voor ouders en leerkrachten. Destelbergen: SIG Dewitte, G., & Calmeyn, P. (2007). Mijn kind heeft DCD. Gids voor ouders, leerkrachten en hulpverleners. Tielt: Lannoo. Dewitte, G., Dewitte, K., & Carton, W. (2013). (Psycho)motorische begeleiding bij kinderen Een praktische gids bij de proces- en taakgerichte interventie. Leuven: Acco. Blank, R. et al. European Academy for Childhood Disability (EACD) (2012). Recommendations on the definition, diagnosis and intervention of developmental coordination disorder (long version). Dev Med Child Neurol, 54: Landelijk DCD Netwerk. (2013). Aanbevelingen van de European Academy for Childhood Disability (EACD) Duits-Zwitserse interdisciplinaire richtlijn voor de klinische praktijk. S3-Standaard volgens de Vereniging van Wetenschappelijk-Medische Genootschappen in Duitsland (AWMF) (verkorte versie). Definitie, diagnose, evaluatie en behandeling van Developmental Coordination Disorder (DCD). Nederlandse vertaling en aanpassing. Geraadpleegd op 2 juli 2014 op
7 Missiuna, C. (Ed.) (2001). Children with Developmental Coordination Disorder, Strategies for Succes. Binghampton: The Haworth Press, Inc. Van Waelvelde, H., & De Mey, B. (2009). Kinderen met Developmental Coordination Disorder, Als (ook) bewegen niet vanzelfsprekend is. Antwerpen: Standaard Uitgeverij. De auteurs van het boek Ergotherapie en ontwikkelingsproblemen stelden deze fiche met zorg en in nauw overleg met de sector op. De fiche dateert van september 2014 en krijgt jaarlijks een update. Heeft u opmerkingen of aanvullingen? Bezorg ze dan meteen aan de auteurs via ficheboek@gmail.com.
EACD recommendations DCD. EACD recommendations. EACD recommendations DCD. EACD recommendations DCD. What s new? EACD recommendations DCD 3-12-2013
EACD recommendations NL vertaling en aanpassing H. Reinders namens DCD Stuurgroep Internationaal: Juli 2011 Vertaling: zomer 2012 Bespreken in werkgroepen najaar 2012 Stuurgroep voorstel: maart 2013 Reactie
Nadere informatieInternationale classificatie van het menselijk functioneren of ICF- CY 1
Internationale classificatie van het menselijk functioneren of ICF- CY 1 ICF 2 staat voor International Classification of Functioning, Disability and Health en is een classificatiesysteem van de Wereldgezondheidsorganisatie.
Nadere informatieVerstandelijke beperking Verstandelijke-ontwikkelingsstoornis Intellectual disability; intellectual developmental disorder
Verstandelijke beperking Verstandelijke-ontwikkelingsstoornis Intellectual disability; intellectual developmental disorder 1. Omschrijving DSM-5 (APA, 2014) omschrijft een verstandelijke beperking als
Nadere informatieFUNCTIES. Mentale functies gerelateerd aan motoriek
Bijlage 5: overzicht functies en anatomische eigenschappen, activiteiten en participatie relevant bij ICF-classificatie casus motorisch probleem of stoornis Nederlandse vertaling van de International Classification
Nadere informatieDevelopmental Coordination Disorder. Miriam Verstegen Kinderrevalidatiearts
Developmental Coordination Disorder Miriam Verstegen Kinderrevalidatiearts 11-06-2015 Inhoud Developmental Coordination Disorder Criteria Kenmerken Comorbiditeiten Pathofysiologie Behandeling Prognose
Nadere informatiePoliklinische revalidatie bij DCDproblematiek. jaar
Poliklinische revalidatie bij DCDproblematiek bij kinderen van 4 tot 12 jaar Inleiding Stil zitten, veters strikken, schrijven, met bestek eten of een bal vangen. Dit zijn een aantal activiteiten waarvan
Nadere informatieDoordat bewegen en uitvoeren van activiteiten moeilijker gaat, voelt een kind met DCD zich soms onzeker. Ook kan het activiteiten spannend vinden.
Onlangs is uw kind gezien in het observatieteam en is de diagnose DCD gesteld. In deze folder leest u wat DCD is, wat de behandeling bij Libra Revalidatie & Audiologie locatie Blixembosch inhoudt en hoe
Nadere informatieInternationale classificatie van het menselijk functioneren of ICF- CY 1
Internationale classificatie van het menselijk functioneren of ICF- CY 1 ICF 2 staat voor International Classification of Functioning, Disability and Health en is een classificatiesysteem van de Wereldgezondheidsorganisatie.
Nadere informatieLibra Revalidatie DCD. Diagnose en behandeling bij kinderen met een coördinatieontwikkelingsstoornis
Libra Revalidatie DCD Diagnose en behandeling bij kinderen met een coördinatieontwikkelingsstoornis Uw kind is gezien door de revalidatiearts en tijdens dit bezoek is met u gesproken over DCD. In deze
Nadere informatieDevelopmental Coordination Disorder (DCD)
Developmental Coordination Disorder (DCD) 2 Kennisgroep Speciaal Kennisgroep Speciaal is een samenwerkingsverband van zes organisaties voor speciaal (Mytyl)onderwijs gericht op het delen en ontwikkelen
Nadere informatieUit de boot vallen. Developmental Coördination Disorder en Passend Onderwijs. Miriam Verstegen
Uit de boot vallen Developmental Coördination Disorder en Passend Onderwijs Miriam Verstegen Wie ben ik? Opleiding revalidatiegeneeskunde mei 2011 afgerond (RMC Groot Klimmendaal, Rijnstate) Juni 2011
Nadere informatieEffectiveness of a self-regulated remedial program for handwriting difficulties
Effectiveness of a self-regulated remedial program for handwriting difficulties Van Waelvelde, De Roubaix A, Steppe L, et al. (2017) Effectiveness of a self-regulated remedial program for handwriting difficulties.
Nadere informatieDevelopmental Coordination Disorder (DCD) Informatie en behandeling
Developmental Coordination Disorder (DCD) Informatie en behandeling Developmental Coordination Disorder Schrijven, met bestek eten, een bal vangen, een logisch verhaal vertellen of huiswerkopdrachten uitvoeren.
Nadere informatieCerebrale parese (CP)
Cerebrale parese (CP) 1. Definitie Cerebrale Parese (CP) wordt gedefinieerd als een groep blijvende aandoeningen van de ontwikkeling van houding en beweging, die beperkingen in activiteiten veroorzaakt
Nadere informatieGeneral information of the questionnaire
General information of the questionnaire Name questionnaire: Developmental Coordination Disorder Questionnaire Original author: Wilson Translated by: Schoemaker, Reinders-Messelink, & de Kloet Date version:
Nadere informatieVoorbereidende schrijfoefeningen gaan onvoldoende Slordig of slecht leesbaar handschrift
Ouderinformatiebrief: Motorische schrijfproblemen & kinderfysiotherapie Het belang van Schrijven is een manier om te communiceren en om je creatief te uiten. Daarom is belangrijk in de ontwikkeling van
Nadere informatie. In een notendop. Over de auteur
Boek : DCD-hulpgids voor leerkrachten. Achtergrond en adviezen bij de motorische coördinatiestoornis. Auteur : Eelke van Haeften 2009, Pica ISBN: 9789077671276 Bespreker : Sofie Bruyneel Datum : april
Nadere informatiePrikkelverwerking bij kinderen met een Developmental Coordination Disorder (DCD)
Prikkelverwerking bij kinderen met een Developmental Coordination Disorder (DCD) Bert Steenbergen Radboud University Nijmegen Australian Catholic University, Australia Centre for Disability and Development
Nadere informatieFunctioneringsinstrument NAH (FINAH)
Functioneringsinstrument NAH (FINAH) Meetinstrument voor het functioneren van personen met NAH op vlak van activiteiten en participatie vanuit het standpunt van de persoon met NAH en zijn/haar Versie Mantelzorger
Nadere informatieUitgeverij Schoolsupport
11 Hoofdstuk 1 Over DCD Wat is DCD? DCD is een coordinatieontwikkelingsstoornis. Als je DCD hebt, heb je een probleem met coördinatie. Het is dan moeilijk voor je om op de juiste wijze bewegingen uit te
Nadere informatieBijlage 4: Leidraad taxatie ontwikkelingsproblemen kleuters: Motorische ontwikkeling
Bijlage 4: Leidraad taxatie ontwikkelingsproblemen kleuters: Motorische ontwikkeling Syntheseblad Zijn er op vlak van de motorische ontwikkeling aanwijzingen voor o Leeftijdsadequaat functioneren o Een
Nadere informatieVERKORTE HANDLEIDING GMFCS GROSS MOTOR FUNCTION CLASSIFICATION SYSTEM
ERKORTE HANDLEDNG GMFCS GROSS MOTOR FUNCTON CLASSFCATON SYSTEM Robert Palisano, Peter Rosenbaum, Stephan Walter, Dianne Russell, Ellen Wood, Barbara Galuppi Nederlandse vertaling Jan Willem Gorter 2001
Nadere informatieInformatie boekje CO-OP benadering
Informatie boekje CO-OP benadering Cognitive Orientation to daily Occupational Performance Heerlen, 2013 Dit informatieboekje is tot stand gekomen op vraag van therapeuten, ouders, partners en andere betrokkenen.
Nadere informatieBijlage I: International Classification of Functions, Disabilities and Impairments (ICF)
Bijlage I: International Classification of Functions, Disabilities and Impairments (ICF) FUNCTIES Hoofdstuk 1 Mentale functies Algemene mentale functies. Bewustzijn Oriëntatie Intellectuele functies Globale
Nadere informatieGuy Bosmans, Patricia Bijttebier, Ilse Noens & Laurence Claes
Inhoud Inleiding 11 Guy Bosmans, Patricia Bijttebier, Ilse Noens & Laurence Claes 1. De diagnostiek van intelligentie 13 Bea Maes, Stijn Smeets en Mark Schittekatte 1.1 Theorieën over het construct 13
Nadere informatieHet motorisch onhandige kind
Workshop Het motorisch onhandige kind Signalering en doorverwijzing door de leerkracht 01-10-2014 Ester Litjens, Ergotherapeute Pia Hoezen, Kinderfysiotherapeute (Master Pediatric Physical Therapy MPPT)
Nadere informatieSamenvatting. Beloop van dagelijkse activiteiten bij adolescenten met cerebrale parese. Een 3-jarige follow-up studie
* Samenvatting Beloop van dagelijkse activiteiten bij adolescenten met cerebrale parese Een 3-jarige follow-up studie Samenvatting Tijdens de periode van groei en ontwikkeling tussen kindertijd en volwassenheid
Nadere informatieClassificatie. Bij kinderen met cerebrale parese
Classificatie Bij kinderen met cerebrale parese Waarom classificeren? Om een goed beeld te krijgen van het functioneren van uw kind met cerebrale parese, gebruiken we classificatiesystemen. In deze folder
Nadere informatiePersoonlijkheidsstoornissen
DSM-5 whitepaper Persoonlijkheidsstoornissen Bij persoonlijkheidsstoornissen is sprake van manieren van over zichzelf en anderen denken en voelen die een aanzienlijke negatieve invloed hebben op het functioneren
Nadere informatie6 Forensische aspecten Aandachtspunten 134 Noten 134
Inhoud Voorwoord Hoofdstuk 1 Psychiatrische stoornis en diagnostiek 13 1 Inleiding 13 2 Psychiatrische ziekte 13 3 De psychische functies 16 4 Doelen en onderdelen psychiatrische diagnostiek 17 5 Diagnose
Nadere informatieDevelopmental Coördination Disorder
1. Motorische ontwikkelingsproblemen en/of Developmental Coördination Disorder Onderzoek (4 + observatie) en behandeling binnen REVANT Informatie voor ouders/verzorgers Inleiding In deze brochure willen
Nadere informatieMotorisch functioneren in Noonan syndroom: Een interview met Noonan syndroom personen en/of hun ouders
Motorisch functioneren in Noonan syndroom: Een interview met Noonan syndroom personen en/of hun ouders Ellen Croonen, AIOS kindergeneeskunde Radboudumc Inhoudsopgave Achtergrond Doel Methode Resultaten
Nadere informatieMotorische ontwikkeling bij kinderen. Erika Velders Kinderfysiotherapeut 1 e lijn Docent Opleiding kinderfysiotherapie
Motorische ontwikkeling bij kinderen Erika Velders Kinderfysiotherapeut 1 e lijn Docent Opleiding kinderfysiotherapie Motorische ontwikkeling bij kinderen? Mijlpalen Motometrisch Kwantiteit Gebaseerd op
Nadere informatieDYSLEXIE. Drs. F. Cunha. Child Support Publications 1. Op een verantwoorde manier uitgelegd
DYSLEXIE Op een verantwoorde manier uitgelegd Drs. F. Cunha Child Support Publications 1 A. Emoties en gedachten bepalen wat wij doen Dyslexie is een psychische stoornis en een (specifieke)leerstoornis.
Nadere informatieOp stap naar het 1 e leerjaar Wat is schoolrijpheid? Ook de ouders doen er toe!
Op stap naar het 1 e leerjaar Wat is schoolrijpheid? Ook de ouders doen er toe! Lieven Coppens Vooraf De ontwikkeling van een kind verloopt op verschillende domeinen. Elk kind ontwikkelt op zijn eigen
Nadere informatieKIJK! Lijst van: Schooljaar: Groep: Leraar: Datum gesprek 1e rapport: Datum gesprek 2e rapport: KIJK! 1-2 Bazalt Educatieve Uitgaven www.bazalt.
KIJK! Lijst van: Schooljaar: Groep: Leraar: Datum gesprek : Datum gesprek : KIJK! Lijst 1. Basiskenmerken Een kind dat lekker in zijn vel zit, zal zich goed en vlot ontwikkelen. Het is van nature nieuwsgierig
Nadere informatiePsychomotorische therapie bij Developmental. Disorder. Wouter Carton CAR Ter Kouter Deinze
Psychomotorische therapie bij Developmental Coordination Disorder Wouter Carton CAR Ter Kouter Deinze DCD Henderson, 2003 SDD-MF Developmental Dyspraxia Movement Difficulties DAMP NLD Apraxia (Orton,1937)
Nadere informatieBijlage 25: Autismespectrumstoornis in DSM-5 (voorlopige Nederlandse vertaling) 1
Bijlage 25: Autismespectrumstoornis in DSM-5 (voorlopige Nederlandse vertaling) 1 Moet voldoen aan de criteria A, B, C en D A. Aanhoudende tekorten in sociale communicatie en sociale interactie in meerdere
Nadere informatieSamenvatting (Summary in Dutch)
Samenvatting (Summary in Dutch) Samenvatting (Summary in Dutch) Een goede hand functie is van belang voor interactie met onze omgeving. Vanaf het moment dat we opstaan, tot we s avonds weer naar bed gaan,
Nadere informatieOnderzoek en behandeling bij kinderen met visuele problemen door stoornissen in hersenfuncties. Informatie voor verwijzers
Onderzoek en behandeling bij kinderen met visuele problemen door stoornissen in hersenfuncties Informatie voor verwijzers Zie jij wat ik zie? Kinderen met CVI Visuele problemen en beperkingen in het dagelijks
Nadere informatieAanbevelingen van de EACD* Duits-Zwitserse interdisciplinaire richtlijn voor de klinische praktijk
Aanbevelingen van de EACD* Duits-Zwitserse interdisciplinaire richtlijn voor de klinische praktijk S3-Standaard volgens de Vereniging van Wetenschappelijk-Medische Genootschappen in Duitsland (AWMF) Verkorte
Nadere informatieLEEDS CONSENSUSVERKLARING (2006)
1 LEEDS CONSENSUSVERKLARING (2006) E. S. C. R Economic & Social Research Council ESCR Onderzoeksseminars 2004 2005 Coördinatieontwikkelingsstoornis (Developmental Coordination Disorder) als specifiek leerprobleem
Nadere informatieHeeft kinderoefentherapie invloed op de motorische vaardigheden bij kinderen met een motorische hulpvraag.
Heeft kinderoefentherapie invloed op de motorische vaardigheden bij kinderen met een motorische hulpvraag. Johannes Noordstar & Mignon Biesta Inleiding Verschillende kinderen in de basisschoolleeftijd
Nadere informatieDiagnose (voorbeeld CP) Activiteiten-Participatie. Motorische Ontwikkelingscurven. Motorische capaciteit. Zorg bij kinderen met CP
Research Making a Difference Echt samen met het gezin! Maar hoe? Over gezinsgerichte zorg vanuit het perspectief van de onderzoeker Gezin in zicht? www.canchild.ca Jan Willem Gorter MD, PhD, FRCP(C) Scotiabank
Nadere informatieBijlage 2 Competentieprofiel leerling
Bijlage 2 Competentieprofiel leerling Naam leerling: Geboortedatum leerling: Kalenderleeftijd: Diagnose: School: Naam medewerker school: Functie medewerker school: Datum: Protocol overgang leerlingen met
Nadere informatieAls het op school niet gaat zoals ze willen
Als het op school niet gaat zoals ze willen Een occupation based en cliëntgerichte aanpak van de ergotherapeut bij kinderen met Developmental Coordination Disorder Eva Prenger Begeleider: Wil de Vries-Kempes
Nadere informatiePersoonlijkheidsstoornissen
DSM-5 WHITEPAPER Persoonlijkheidsstoornissen Bij persoonlijkheidsstoornissen is sprake van manieren van over zichzelf en anderen denken en voelen die een aanzienlijke negatieve invloed hebben op het functioneren
Nadere informatieRapport Lotje H. Naam Lotje H. Geboortedatum School/Locatie Boogschutter 0-7. Schooljaar Aanmaakdatum
Naam Geboortedatum 2-5-2012 School/Locatie Boogschutter 0-7 Schooljaar 2017-2018 Aanmaakdatum 9-10-2017 Groep Beren 2 Leraar Lieve van W. Bazalt Basisbehoeften Basiskenmerken Een kind dat lekker in zijn
Nadere informatieVOORWOORD. Hartelijke leesgroetjes, Joost. De DCD survivalgids. Hey,
De DCD survivalgids VOORWOORD Hey, Mijn naam is Joost! Ik ben 8 jaar en heb DCD. Toen ik klein was, zagen mijn ouders dat ik minder snel leerde kruipen, rechtop staan en stappen dan mijn oudere zus. In
Nadere informatieAlgemene voorschriften voor het vaststellen van stoornis en beperking
CHECKLIST INDICATIESTELLING ONDERWIJSSOORTEN CLUSTER 3: onderwijssoorten: lichamelijk gehandicapte kinderen (LG) en langdurig zieke kinderen (LZK) m.i.v. 01-08-2008 Toelichting: deze checklist is gebaseerd
Nadere informatieA. Algemeen. B. Functioneel. C. Schools. D. Tips. E. Interventie
kinesitherapie A. Algemeen B. Functioneel C. Schools D. Tips E. Interventie A. Algemeen Grof motorisch bewegen vertrekt vanuit het eigen lichaam, maar vraagt ook heel wat organisatie in ruimte en tijd
Nadere informatiePersoonlijkheidsstoornissen
DSM-5 WHITEPAPER Persoonlijkheidsstoornissen Bij persoonlijkheidsstoornissen is sprake van manieren van over zichzelf en anderen denken en voelen die een aanzienlijke negatieve invloed hebben op het functioneren
Nadere informatieFunctionele anamnese op basis van de ICF
Functionele anamnese op basis van de ICF Een herstelgerichte benadering vraagt om een herstelgerichte anamnese. Hiervoor is het van belang om niet alleen psychische kwetsbaarheden in kaart te brengen maar
Nadere informatieNederlandse samenvatting (Summary in Dutch)
Nederlandse samenvatting (Summary in Dutch) 159 Ouders spelen een cruciale rol in het ondersteunen van participatie van kinderen [1]. Participatie, door de Wereldgezondheidsorganisatie gedefinieerd als
Nadere informatieMeer werken met verbaliseren dan met concreet materiaal of aangepast materiaal gebruiken (mogelijkheden navragen in BuO?)
Mobiliteit Aanpassingen gewenst? Redelijke aanpassing(en) met hulp van Veranderen en handhaven lichaamshouding Zeno moet af en toe verplaatst worden vanuit ligschelp naar staantoestel. Dragen, verplaatsen
Nadere informatieVan Hé, hier ben ik tot Ha, daar ben jij
Van Hé, hier ben ik tot Ha, daar ben jij Floortime: ontwikkelingsgerichte therapie, met ouders en het jonge kind aan het werk Jo Wellens, kinder- en jeugdpsychiater & Ilse Vansant, psycholoog afdeling
Nadere informatieDevelopmental Coördination Disorder (DCD)
Developmental Coördination Disorder (DCD) In deze folder vindt u algemene informatie over Developmental Coördination Disorder. Uiteraard komt de folder niet in plaats van een gesprek met onze zorgverleners.
Nadere informatieGrensoverschrijdend gedrag. Les 2: inleiding in de psychopathologie
Grensoverschrijdend gedrag Les 2: inleiding in de psychopathologie Programma Psychopathologie; wat is het? Algemene functionele psychopathologie DSM Psychopathologie = Een onderdeel van de psychiatrie
Nadere informatieCentrum voor begeleiding van kinderen en volwassenen met een visuele handicap
Centrum voor begeleiding van kinderen en volwassenen met een visuele handicap Ganspoel Ganspoel is een gespecialiseerd Centrum voor de begeleiding van kinderen en volwassenen met een visuele (meervoudige)
Nadere informatieBorderline, waar ligt de grens?
Borderline, waar ligt de grens? Themadag georganiseerd door Friese werkgroep Labyrinth-In Perspectief 23 november 2002 Programma 10.00 10.15 10.20 11.00 11.15 11.45 12.15 13.00 14.00 15.00 Ontvangst met
Nadere informatieFunctioneringsinstrument NAH (FINAH)
Functioneringsinstrument NAH (FINAH) Meetinstrument het functioneren van personen met NAH op vlak van activiteiten en participatie vanuit het standpunt van de persoon met NAH en zijn/haar Versie Hulpverlener
Nadere informatieVan een noodzaak naar een opportuniteit: Op zoek naar een moderne definitie van ondersteuningsnood. Sofie Kuppens
EN GEZONDHEID Van een noodzaak naar een opportuniteit: Op zoek naar een moderne definitie van ondersteuningsnood Sofie Kuppens Studienamiddag KU Leuven - ULB - DGPH Brussel, Federaal Parlement, Zaal Desiderius
Nadere informatieChapter 9. Samenvatting
Samenvatting In dit proefschrift wordt beschreven hoe kinderen met Astma of met Developmental Coordination Disorder (DCD), hun kwaliteit van leven (KVL) ervaren vergeleken met gezonde kinderen. Bij schoolgaande
Nadere informatieKobe* (10 jaar) heeft ernstige dyslexie
Kobe* (10 jaar) heeft ernstige dyslexie En daarmee is de kous af? Nee, natuurlijk niet! Dyslexie is een symptoom van één of meerdere obstakels in de ontwikkeling. Het is dus geen vaststaand feit waarmee
Nadere informatieZO dichtbij Zorg & Onderwijs passend in de reguliere leeromgeving
ZO dichtbij Zorg & Onderwijs passend in de reguliere leeromgeving Informatiegids voor ouders Wat kan ZO dichtbij voor u betekenen? Adelante ZO dichtbij versterkt het regulier onderwijs en ondersteunt leerlingen
Nadere informatieHoofdstuk 2. Project Leerzorg. Achtergrond
Hoofdstuk Project Leerzorg Achtergrond 3 . Project Leerzorg - Achtergrond ONTSTAAN Het Project Leerzorg werd ingediend in antwoord op de oproep tot voorstellen voor netoverschrijdende en multidisciplinaire
Nadere informatieParticipation in leisure activities of children and adolescents with physical disabilities Maureen Bult
Participation in leisure activities of children and adolescents with physical disabilities Maureen Bult Participatie in vrijetijdsactiviteiten van kinderen en adolescenten met een lichamelijke beperking
Nadere informatieAutisme in het verkeer. Veerle Ross
Autisme in het verkeer Veerle Ross Vandaag Autisme? Autorijden en autonomie Autorijden is complex en doelgericht Beïnvloedende factoren van autorijden ASS in het verkeer Yes I Drive Voorwaarden Toekomst
Nadere informatieErgotherapie bij Parkinsonpatiënten ALGEMENE AANDACHTSPUNTEN BIJ DE BEHANDELING
Ergotherapie bij Parkinsonpatiënten ALGEMENE AANDACHTSPUNTEN BIJ DE BEHANDELING Observatie Beperkingen komen vaak voor bij volgende motorische activiteiten: Transfers Houding Reiken en grijpen Balans Stappen
Nadere informatieDevelopmental Coördination Disorder (DCD)
Developmental Coördination Disorder (DCD) informatie voor kind ouders Wat is DCD Waardoor is mijn kind zo onhandig? Heeft u zich dit als ouder al vaak afgevraagd en onvoldoende antwoord gekregen, dan kunt
Nadere informatieVisie WZC Hof van Egmont 10/08/2015. De toepassing van het ICF in een WZC. Korte schets: WZC Hof van Egmont
De toepassing van het ICF in een WZC Korte schets: WZC Hof van Egmont Gelegen in Mechelen 300 tal bewoners Verschillende afdeling Voor personen met dementie Gesloten afdeling Kleinschalig wonen Open afdeling
Nadere informatieCerebrale Visuele Stoornissen. Jij maakt het verschil!
Cerebrale Visuele Stoornissen Weet bij jij kinderen wat ik zie? Weet jij wat ik zie? Jij maakt het verschil! Studiedag Carantegroep 20-05-2011 Even voorstellen Marieke Steendam ergotherapeut VVB-team Koninklijke
Nadere informatieGEMOTIVEERD VERSLAG M-DECREET
GEMOTIVEERD VERSLAG M-DECREET IDENTIFICATIEGEGEVENS LEERLING Voor- en achternaam Geboortedatum Geslacht Adres OUDERS Voor- en achternaam moeder Voor- en achternaam vader Adres (indien anders dan adres
Nadere informatieLezing voor de NVA. Door Harmke Nygard-Smith Klinisch psycholoog. Ontwikkelingsstoornissen Dimence
Lezing voor de NVA Door Harmke Nygard-Smith Klinisch psycholoog Ontwikkelingsstoornissen Dimence Waarom diagnostiek? Hoe doen we eigenlijk diagnostiek? De DSM 5 Wijzigingen in de DSM 5 voor de autisme
Nadere informatieOpleiding FINAH (Functioneringsinstrument NAH) Frederik Houben Rudi Ghysels Danny Mennen Loeka Vanderborcht Roel Bosmans
Opleiding FINAH (Functioneringsinstrument NAH) Frederik Houben Rudi Ghysels Danny Mennen Loeka Vanderborcht Roel Bosmans Hogeschool PXL Elfde-Liniestraat 24 B-3500 Hasselt www.pxl.be - www.pxl.be/facebook
Nadere informatieGastles 17 september 2009. van Theorie naar Praktijk. Door Theone Kampstra
Gastles 17 september 2009 van Theorie naar Praktijk De SI-behandeling Door Theone Kampstra Wie is Theone Bewegingswetenschappen 1992-1997 Ergotherapie 1997-1999 Sensorische Integratie opleiding 2000 Werkzaam
Nadere informatieAansluiten bij de behoefte van ieder kind. Makkelijker gezegd dan gedaan?
Aansluiten bij de behoefte van ieder kind. Makkelijker gezegd dan gedaan? Kinderen ontwikkelen hun motoriek en hun motorische vaardigheden op hun eigen manier, in hun eigen tempo. Dit lijkt vanzelf te
Nadere informatieINFORMATIEVERSPREIDING EN -UITWISSELING
NIEUWSBRIEF MULTIPLUS maart 2010 Is dit de eerste keer dat u onze nieuwsbrief ontvangt? Neem dan zeker onze vorige nieuwsbrieven eerst even door. Deze zijn terug te vinden op http://www.multiplus.be/nieuwsbrief.php.
Nadere informatieWat is kinderfysiotherapie en wanneer is het nodig?
De Klimboom De Klimboom is een centrum voor hulp aan kinderen die problemen hebben in het bewegen, de communicatie en het gedrag en heeft als visie dat bij kinderen met complexe problematiek een multidisciplinaire
Nadere informatieAutisme en zintuiglijke problemen. Ina van Berckelaer-Onnes Steven Degrieck, Miriam Hufen
Autisme en zintuiglijke problemen Ina van Berckelaer-Onnes Steven Degrieck, Miriam Hufen Inhoud Voorwoord...7 Een dagje naar de speeltuin...9 1 Autisme en zintuigen... 11 1.1 Inleiding... 11 1.2 Autisme...
Nadere informatieCLB GO! Rivierenland Else Verbeeck /Leen Smet
Else Verbeeck /Leen Smet Samenwerking tussen school en CLB 3 vaste overlegmomenten per jaar in juni overgangsbespreking K3 L1 KWIK : Kijk wat ik al kan! = Kleutervolgsysteem van de school - Niveau van
Nadere informatiefaculteit gedrags- en maatschappijwetenschappen Vroege ontwikkeling Motorische ontwikkelingspatronen bij jonge kinderen met ZEVMB
Datum 22-06-2015 1 Vroege ontwikkeling Motorische ontwikkelingspatronen bij jonge kinderen met ZEVMB Opzet en eerste resultaten Linda Visser Annette van der Putten Gertruud Schalen Bieuwe van der Meulen
Nadere informatieweken na het ontstaan van het hersenletsel niet zinvol is. Geheugen Het is aangetoond dat compensatietraining (het aanleren van
Richtlijn Cognitieve revalidatie Niveau A (1) Het is aangetoond dat.. Aandacht Het is aangetoond dat aandachtstraining gedurende de eerste 6 weken na het ontstaan van het hersenletsel niet zinvol is. Geheugen
Nadere informatieDUTCH CONSENSUS STATEMENT DCD (2011) Coördinatieontwikkelingsstoornis. (Developmental Coordination Disorder) als specifiek leerprobleem
DUTCH CONSENSUS STATEMENT DCD (2011) NL vertaling van de LEEDS CONSENSUS STATEMENT 2006 en uitwerking voor de NL praktijk Coördinatieontwikkelingsstoornis (Developmental Coordination Disorder) als specifiek
Nadere informatieVoor wie een time-out?
Voor wie een time-out? Problemen met gedrag in een buitengewone context Inhoud Korte introductie ICF-CY Toepassing op doelgroep praktijkboek Gebruik binnen een handelingsgericht diagnostisch traject maar
Nadere informatieCritical illness polyneuropathie Hoe moet het verder met revalideren?
Critical illness polyneuropathie Hoe moet het verder met revalideren? Eleonore Verhaak, revalidatiearts Gelre ziekenhuizen Apeldoorn 17 november 2010 1 Inhoud Revalidatieplan in ziekenhuis Niveau van functioneren
Nadere informatieStuderen met DCD Facts & Figures, aandachtspunten & tips
Studeren met DCD Facts & Figures, aandachtspunten & tips 1. Facts & Figures Developmental Coördination Disorder (DCD) of coördinatieontwikkelingsstoornis kenmerkt zich door een hardnekkig probleem met
Nadere informatieSoms ziet hij maar een deel van wat er te zien is; zo worden delen van het werkvlak of het werkblad niet gebruikt.
Bijlage 1.1 Vragenlijst op basis van de signaallijst CVI bij kleuters Deze vragenlijst is gebaseerd op de signaallijst CVI uit deel 1. Daarin wordt gedrag beschreven dat we bij kleuters met CVI frequent
Nadere informatieProductbeschrijving Wmo contract 2016
Productbeschrijving Wmo contract 2016 In dit document worden de ingekochte producten beschreven. Het is bedoeld als handreiking bij de beoordeling van de in te zetten ondersteuning. Geen vaste criteria
Nadere informatieBruininks-Oseretsky Test of Motor Proficiency, second edition. Kathy Blanchaert COS Gent Potloot Gentbrugge- Lochristi Dinamo Lochristi BOT-2
Bruininks-Oseretsky Test of Motor Proficiency, second edition Kathy Blanchaert COS Gent Potloot Gentbrugge- Lochristi Dinamo Lochristi BOT-2 Inleiding BOTMP gepubliceerd in 1978 Meet grove en fijne motorische
Nadere informatieGrowing into a different brain
221 Nederlandse samenvatting 221 Nederlandse samenvatting Groeiend in een ander brein: de uitkomsten van vroeggeboorte op schoolleeftijd De doelen van dit proefschrift waren om 1) het inzicht te vergroten
Nadere informatieWanneer de vlag de lading niet meer dekt: over het gebruik van labels voor stoornissen
Wanneer de vlag de lading niet meer dekt: over het gebruik van labels voor stoornissen Het moeilijke kind stelt ons vragen: Wie is de volwassene is die hem of haar zo moeilijk vindt? Met welke ver(w)achtingen
Nadere informatieHet enige middel dat je in het werken met mensen hebt, is jezelf.
Het enige middel dat je in het werken met mensen hebt, is jezelf. I. Autisme en verstandelijke beperking Het verschil Peter Vermeulen zei ooit in een vorming (1999) dat een verstandelijke beperking gelijk
Nadere informatieOvergang kleuters eerste leerjaar. Overgangsdagen
Overgang kleuters eerste leerjaar Kleuters voorbereiden op het eerste leerjaar is een belangrijke taak van de kleuterschool. Dat begint al vanaf de eerste schooldag dat uw kleuter naar onze kleuterwerking
Nadere informatieVroegdetectie van een autismespectrumstoornis bij jonge kinderen. Dr. Jo Wellens, kinder- en jeugdpsychiater TheA
Vroegdetectie van een autismespectrumstoornis bij jonge kinderen Dr. Jo Wellens, kinder- en jeugdpsychiater TheA 7-12-2018 Inhoud Vroegdetectie in een relationeel perspectief Infant and Early Childhood
Nadere informatieDyspraxie - DCD. DCD = Developmental Coördination Disorder
Dyspraxie - DCD DCD = Developmental Coördination Disorder DCD = ONTWIKKELINGSSTOORNIS is niet verworven, maar aanwezig vanaf de geboorte verandert voortdurend tijdens de ontwikkeling, er duiken leeftijdsgebonden
Nadere informatieZorgprogramma voor mensen met gerontopsychiatrische problematiek in het verpleeghuis
Zorgprogramma voor mensen met gerontopsychiatrische problematiek in het verpleeghuis Anne van den Brink Specialist Ouderengeneeskunde Onderzoeker Pakkende ondertitel Inhoud presentatie Inleiding Aanleiding
Nadere informatiePassen in de klas. voor het onderwijs
Passen in de klas voor het onderwijs Passen in de klas! Revalidatie Friesland is er ook voor kinderen waarvan men nog niet goed weet wat er aan de hand is, die bijvoorbeeld onhandig zijn en daardoor problemen
Nadere informatieAveleijn ondersteunt mensen met een verstandelijke beperking of een lage sociale redzaamheid. Leven vol betekenis
Aveleijn ondersteunt mensen met een verstandelijke beperking of een lage sociale redzaamheid. Leven vol betekenis We gaan uit van eigen kracht, eigen keuzes en eigen mogelijkheden. 02 Aveleijn Inhoud Missie
Nadere informatie