Immaterieel erfgoed en dieren Stof voor reflectie

Transcriptie

1 Immaterieel erfgoed en dieren Stof voor reflectie Chantal Bisschop (Centrum Agrarische Geschiedenis) Erik De Vroede (Sportimonium) Gent, 20 september 2013

2 Inhoudsopgave Terugblik Samenleven van mens en dier Denken over dieren Opkomen voor dieren Vandaag Immaterieel erfgoed Dieren en tradities Vooruitblik

3 Samenleven van mens en dier Bron: Ecomusée Du Viroin Historisch een constante Voortdurend in beweging Afstand en nabijheid Aantrekking en onbehagen Complex

4 Bron: KADOC 20 ste eeuw: snelle transformatie Voedsel en gezelschapsdieren hondenkar

5 Hondenkar

6 Transformatie landbouw Vooral na 1945 Modernisering, intensivering, schaalvergroting, mechanisering, specialisering Bron: Landbouwleven

7 Paard versus tractor

8 Grotere afstand dier-mens Bron: KADOC

9 Grotere afstand dier-mens Bron: KADOC Bron: VILT

10 Grotere afstand dier-mens Bron: KADOC, collectie Boerenbond

11

12 Huisdieren

13 Huisdieren huisdieren nuttig op de boerderij Sinds 17 e eeuw (burgerlijke huiselijkheidscultus): meer emotionele omgang Sinds late 20 ste eeuw: volwaardig gezinslid commercialisering (speciaalzaken voor dierenvoeding, speeltjes, verzorgingsproducten, kapsalons, verzekeringen, hotels, artsen en klinieken) meer soorten

14 Huisdieren in België (2009) WIE 2,4 miljoen gezinnen = 53% 5% hoger dan in 2006 WAT Meer dan 1 miljoen honden Bijna 2 miljoen katten MARKT van producten voor huisdieren: jaarlijkse omzet van 1,8 miljard euro Voeding: 1,1 miljard Diverse: 350 miljoen Dierenarts en medicatie: 343 miljoen

15 Denken over dieren Antropocentrisme mensgericht instrumentele visie geen intrinsieke waarde belangrijk/nuttig/schadelijk Zoöcentrisme diergericht niet-instrumentele visie wel intrinsieke waarde

16 Denken over dieren: zoöcentrisme Dierenbevrijdingsbeweging of Animal Liberation Movement Peter Singer (1975) Animal Liberation Dierenrechtenbeweging of Animal Rights Movement Tom Regan (1983) The case for animal rights

17 Denken over dieren: zoöcentrisme Beiden: beschouwen scherpe dualisme tussen menselijk en nietmenselijk leven als speciësme of ras-sisme Bentham (eind 18 e eeuw) The question is not, can they reason? Nor, can they talk? But can they suffer? -> pathocentrisme

18 Denken over dieren Antropocentrisme gematigde tussenvormen Zoöcentrisme

19 Opkomen voor dieren= niet nieuw Klassieke dierenbeschermingsbewegingen (19 e eeuw) Bv. Britse Royal Society for the prevention of Cruelty to animals (1824) Belgische Koninklijke Maatschappij voor dierenbescherming (1863) Nederlandse Vegetariërsbond (1894) Nederlandse Bond ter bestrijding van de vivisectie (1897) Oprichting vogelreservaten Wetgeving in heel Europa gebruik van trekhonden aan banden Vzw Blauw Kruis België (1925)

20 Opkomen voor dieren Klassieke dierenbeschermingsbewegingen (19 e eeuw) Dierenrechtenorganisaties (laatste kwart 20 ste eeuw) Band milieubeweging, ecologisch bewustzijn, intensieve veehouderij Wereldwijde bezorgdheid voortbestaan zeldzame diersoorten Zoöcentrisme Nationale en internationale netwerken in dierstudies, wetenschappelijke congressen en studiedagen, boeken en tijdschrifttitels Ook in geschiedenis animal turn

21 Opkomen voor dieren= niet nieuw Klassieke dierenbeschermingsbewegingen (19 e eeuw) Dierenrechtenorganisaties (laatste kwart 20 ste eeuw) PETA (People for the Ethical Treatment of Animals) 1980 (VS) Gaia 1992 (België) Wakker Dier 1997 (Nederland)

22 Wetgeving België Belgisch Burgerlijk wetboek en Strafwetboek Klassieke Romeinse normen: dier maakt deel uit van patrimonium van zijn meester Bescherming van dier gebonden aan economische waarde Eerste dierenbeschermingswet 1929 Van eigendoms- naar dierenbescherming buitensporige mishandelingen

23 Wetgeving België Eerste dierenbeschermingswet 1929 Wet van 2 juli 1975 op dierenbescherming Verschillende ontwerpen in loop van jaren 1960 Veel invloed dierenbeschermingsverenigingen Handelingen die lijden toebrengen aan dieren zonder dat zij getuigen van vrijwillige wreedheden Dus ook: onvoldoende zorg, hygiëne, huisvesting, voeding

24 Wetgeving België Eerste dierenbeschermingswet 1929 Wet van 2 juli 1975 op dierenbescherming Wet op dierenbescherming en welzijn van dieren van 1986 Industrialisering landbouw Explosie aantal gezelschapsdieren Ontwikkeling dierproeven welzijn

25 Naar het heden

26 Immaterieel cultureel erfgoed (ICE) Unesco-conventie 2003 ICE in Vlaanderen/België

27 Immaterieel cultureel erfgoed Niet tastbaar Door een bepaalde gemeenschap waardevol bevonden Wordt doorgegeven van generatie op generatie Dynamisch

28 Immaterieel cultureel Erfgoed Orale tradities Podiumkunsten Sociale gebruiken/festiviteiten Kennis en kunde op het vlak van de natuur Traditioneel vakmanschap Andere! Niet exclusief

29 Dieren en ICE Lijst Vlaanderen Houtem jaarmarkt Vinkenzetten Hanenzetten Kunst van de valkerij Garnaalvissen te paard Waregem Koerse Feesten

30 Dieren en ICE Processies en ommegangen Paardenprocessie Hakendover Hanswijkcavalcade/ommegang Mechelen Stad Tienen

31 Dieren en ICE Houden van dieren Neerhofdieren Angorakonijnen Imkers

32 Dieren en ICE Sport en spel Menwedstrijden Dressuur Military Gehoorzaamheidswedstrijden Sleehondenrennen Greyhound races Agility? ICE Filos

33 Dieren en ICE Sport en spel Duivensport Schapendrijven David Vanhauwera

34 Dieren en ICE Sport en spel Gansrijden Hanenkappen Hondenzwemmen Varkenskoers David Vanhauwera Rosemie Coppens

35 Een maatschappij in evolutie Verdwijnen Ganswerpen Ezelskoersen Aanpassen Vinkenzetten Gansrijden Transformeren Kattenknuppelen Klei(duif)schieten Toerisme Wervik

36 Vooruitblik Praktijkvoorbeeld Suskewiet Erfgoedvereniging Mendop ICE en dieren in vogelvlucht Praktijkuitwisseling Visie van Gaia Samen naar een ethische code?

37