handleiding groep 8 blok 1

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "handleiding groep 8 blok 1"

Transcriptie

1 6 7 hndleiding groep 8 blok en 8 9 0

2 hndleiding groep 8 blok Overzicht vn de leerinhoud Inhoud Inleiding Les t/m Remediëring Domein Doel Les A (f) Bewerkingen Cijferen Kinderen kunnen een combintie vn twee bewerkingen ngeboden in een context uitvoeren (optellen, ftrekken en vermenigvuldigen). A (s) Bewerkingen Cijferen Kinderen kunnen een combintie vn bewerkingen ngeboden in een context uitvoeren (optellen, ftrekken, vermenigvuldigen en delen). B (f) Tbellen en grfieken Kinderen kunnen eenvoudige berekeningen mken wrbij ze gegevens uit verschillende typen grfieken flezen en interpreteren. Toetsdoelen B (s) Tbellen en grfieken Kinderen kunnen berekeningen mken wrbij ze gegevens uit verschillende typen grfieken flezen en interpreteren. A (f) Bewerkingen Cijferen Kinderen kunnen cijferend optellen, ftrekken, vermenigvuldigen en delen, wrbij de sommen l onder elkr worden ngeboden. A (s) Bewerkingen Cijferen Kinderen kunnen cijferend optellen, ftrekken, vermenigvuldigen en delen, wrbij ze de sommen zelf onder elkr moeten zetten. B (f) Breuken, procenten, verhoudingen en kommgetllen Kinderen kunnen vermenigvuldigen en delen met breuken en kommgetllen ngeboden in een context. Nieuwe doelen B (s) Breuken, procenten, verhoudingen en kommgetllen Meten, en geld Kinderen kunnen vermenigvuldigen en delen met breuken en kommgetllen. Kinderen kunnen met behulp vn een tekening op schl lengte en oppervlkte uitrekenen. Oefendoelen (utomtiseren, flexibiliseren en oefenen) Bewerkingen Hoofdrekenen: optellen en ftrekken tot en met 00. Bewerkingen Cijferen: optellen en ftrekken tot en met ongeveer 000. Getllen en getlrelties: grote getllen pltsen op een getllenlijn. Bewerkingen Hoofdrekenen: vermenigvuldigen en delen tot en met 00. Bewerkingen Cijferen: vermenigvuldigen en delen zonder rest. Getllen en getlrelties: omzetten vn breuken nr kommgetllen. Bewerkingen Hoofdrekenen: optellen, ftrekken, vermenigvuldigen en delen tot en met 00. Bewerkingen Cijferen: optellen en ftrekken tot en met ongeveer 000. Getllen en getlrelties: omzetten vn kommgetllen nr breuken. (f) fundmenteel niveu (s) streefniveu leerkrchtgebonden zelfstndig werken toets

3 blok Op sfri ee o de ood groot bssin m 8 kg Ik eet voor,0 hring per dg. Wilt u mij sponsoren? Dn grg hier uw bijdrge. ENTREE Slechts, per persoon Vndg in de zeehondencreche: 6 gewone zeehonden en grijze zeehonden. 8 Algemeen De kinderen zijn begonnen in een nieuwe groep, met mogelijk een nieuwe leerkrcht en nieuwe mterilen. De lessen in blok tot en met 6 vn groep 8 zijn hetzelfde geordend ls in groep 7:les en6behndelen l de toetsdoelen en les en 8 de nieuwe doelen. Vertel de kinderen dt de doelen l op twee niveus worden ngeboden: een doel op de linker bldzijde vn het lesboek (fundmenteel niveu met een oneven doelnummer) en een bijbehorend doel op de rechter bldzijde op een hoger niveu (streefniveu met een even doelnummer). Sommige kinderen mken lleen de linker bldzijde en een groter deel vn de kinderen mkteen deel vn de linker bldzijde en de rechter bldzijde. In les wordt geen onderscheid gemkt in niveus. De indeling in verschillende rekenniveus (rekenzwkke kinderen, gemiddelde rekenrs en rekensterke kinderen kunt u mede n de hnd vn de rekenscores in leerjr 7 beplen. U kunt drbij denken n de kwrtltoetsen en de bloktoetsen vn blok 0, en. Ook resultten op methode-onfhnkelijke toetsen wrbij een zekere mte vn hrdnekkigheid te zien is, geven informtie. Neem een besluit om een kind op niveu te pltsen in overleg met de internbegeleider. Zowel bij het nieuwe doel ls bij het toetsdoel zijn in groep 8 kopieerblden voor de verlengde instructie met een voorbeeldsom opgenomen. Hiermee kunnen de kinderen de opgven bij dit doel oefenen. Bij de verwerking in ndere lessen kunnen de kinderen dit bld met een voorbeelduitwerking gebruiken ls steun. Kinderen die bij de opgven behoefte hebben n kldppier kunnen dit gebruiken. Als u meer informtie wilt over de wijze vn uitrekenen, kunt u de kldbldjes innemen en bekijken. De verwerking in het opdrchtenboek vindt net ls in groep7 op drie niveus plts. De, en geven het strtpunt n voor de diverse niveus. De kinderen kunnen vervolgens zo ver doorwerken ls ze kunnen. In de werkboekjes verwerken ze de doelen op hun eigen niveu. In het deel Oefenen (chter in het werkboek) zijn de kinderen bij de strt vn les,,,, 6, 7, 8, 9 en 0 op hun eigen niveu zelfstndig bezig met utomtiseren, flexibiliseren en oefenen. De kinderen werken hier in eigen tempo n verder. Uitgngspunt is één oefening per les. U kunt bij deze momenten vn oefenen verlengde instructie geven n een specifieke groep of met de kinderen oefenen, l nr gelng de prioriteit. In groep8worden in les en 0 geen combineerde doelen meer ngeboden. Inleiding Dit blok heeft ls them Zeehonden in nood. In Nederlnd worden zieke en verzwkte zeehonden opgevngen in Zeehondencrèche Pieterburen (in Groningen). Dr worden bijvoorbeeld jonge zeehonden verzorgd die hun moeder zijn kwijtgerkt. Deze jonge zeehonden noemen we huilers. Als de zeehonden weer beter zijn, n drie of vier mnden, worden ze weer in de Wddenzee uitgezet. Pluspunt, Hndleiding groep 8, blok Mlmberg s-hertogenbosch

4 blok In de eerste vn dit blok komt het cijferen weer n de orde. Op fundmenteel niveu gt het om optellen en ftrekken met hele getllen en kommgetllen, en om vermenigvuldigen en delen. De sommen worden hierbij onder elkr ngeboden. Op streefniveu noteren de kinderen de sommen zelf onder elkr. Hierbij komt ook het vermenigvuldigen met honderdtllen n de orde. In de tweede wordt op fundmenteel niveu binnen de context Zeehonden in nood gerekend met breuken en kommgetllen. Op streefniveu gt het om kle sommen. In les komt het rekenen met lengte- en oppervlktemten n de orde. U kunt het them meer inhoud geven door bijvoorbeeld rtikelen en boeken te verzmelen die gn over zeehonden in nood of meer lgemeen over dieren in nood. Voor rekensterke kinderen sluiten de volgende verrijkingsopdrchten uit de methode Kien n bij het blok Zeehonden in nood : Cinqu (Getllen) Tempertuur (Getllen) De overige them s zijn vrij te kiezen: Schermvliegen (Them) Kun je het zien? (Meten en meetkunde) Vergroten en verkleinen (Meten en meetkunde) Mozïeken (Meten en meetkunde) Droprekenen (Redeneren) Wt is wr? (Redeneren) Preteching Bespreek n de hnd vn de prtplt vn les met de tlen/of rekenzwkke kinderen het them en de nieuwe doelen vn het blok. Bespreek de volgende woorden en begrippen: de hring (een vis) de crèche (voor zeehonden) de huiler (een jonge zeehond die zijn moeder kwijt is) de contextsom De doelen vn les,, 8 en vn dit blok zijn verwerkt in de prtplt (zie hiern). Wijs de onderdelen uit de prtplt n en bespreek de doelen: Les Rekenen in een context - Vertel de kinderen dt er per jr ongeveer tweehonderd zieke en verzwkte zeehonden in de zeehondencrèche worden opgevngen. Zeg dt de helft hiervn gewone zeehonden zijn. Hoeveel dieren zijn dt? (honderd). Zeg dt driekwrt uit de Wddenzee komt. Hoeveel dieren zijn dt? (honderdvijftig). Vrg wt de entreeprijs per persoon is. (,). Lt uitzoeken op de plt welke twee soorten zeehonden in de crèche nwezig zijn. (gewone en grijze). Vrg met welke som je kunt uitrekenen hoeveel zeehonden in de crèche nwezig zijn. (6 + =). Lt uitzoeken met welke som je kunt uitrekenen voor hoeveel euro er per dg hring wordt opgegeten. (6 x,0 =). G hierbij n of de kinderen weten wr de getllen in deze som vndn komen. Leg uit dt hring een soort vis is. Vertel de kinderen dt ze in les met contextsommen (verhltjessommen) gn oefenen. Drbij gn ze optellen, ftrekken en vermenigvuldigen. Les Cijferend rekenen - Lt op de plt de emmer met vis (hring) nwijzen. In een emmer gt 8 kilogrm vis. Hoeveel kilogrm vis gt er in emmers? Noteer op het bord de som Les Mteril 8 Vertel de kinderen dt ze in les gn cijferen. Les8 Rekenen met breuken en kommgetllen - Een zeehond eet gemiddeld kilogrm hring per dg. Voor hoeveel zeehonden is er genoeg hring in de emmer? (vier). Vertel de kinderen dt ze in les 8 met breuken en kommgetllen in een context gn rekenen. Les Rekenen met lengte- en oppervlktemten- Wijs op het grote bssin (rechtsboven). Lt bedenken welke mten bij de oppervlkte vn m kunnen horen. (bijvoorbeeld meter breed en 6 meter lng). Vertel de kinderen dt ze in les met mten gn werken. Overzicht extr mterilen Kopieerbld Verlengde instructie blok bld A 6 Kopieerbld Verlengde instructie blok bld B 7 Per kind kleurpotloden Per kind een linil Eventueel per kind een rekenmchine Per kind een kldbldje Punt- en plusblden Puntbld A, opgve : per tweetl een dobbelsteen, twee pionnen en een rekenmchine Pluspunt, Hndleiding groep 8, blok Mlmberg s-hertogenbosch

5 blok les Mteril Lesboek bldzijde en Kopieerbld Verlengde instructie blok bld A Extr mteril Kopieerbld Verlengde instructie blok bld A Doelen Toetsdoel A fundmenteel niveu (opgve en ) Kinderen kunnen een combintie vn twee bewerkingen ngeboden in een context uitvoeren (optellen, ftrekken en vermenigvuldigen). Toetsdoel A streefniveu (opgve en ) Kinderen kunnen een combintie vn bewerkingen ngeboden in een context uitvoeren (optellen, ftrekken, vermenigvuldigen en delen). > Strt Oriënttie them De kinderen bekijken de prtplt en mken opgve. Ze zoeken (in tweetllen) uit voor hoeveel euro er per dg vis wordt gegeten. Ze gebruiken hierbij de informtie op de plt. Interctie Toetsdoel A fundmenteel niveu (opgve en ) Bekijk smen de prtplt en bespreek het them Zeehonden in nood. Herhl de opdrchten en vrgen uit de preteching. Betrek hierbij ook de kinderen die de preteching hebben gevolgd. Bespreek opgve n. Vertel dt het werk in de zeehondencrèche gedn kn worden door verschillende giften die mensen doen. Bespreek wt een gift is. Zeg dt mensen een voedselgift (voor een mnd hring) kunnen doen. Of een kleine gift vn0, of een grote vn 00,. Mensen die een grote gift doen, mogen een nm voor een dier bedenken, zols Ulbe of Golfje. Zeg dt er ook een vrije gift vn elk willekeurig bedrg gedn kn worden. Lt uitzoeken hoeveel zeehonden er in de zeehondencrèche op de plt zijn. (6 + = 6). Zeg dt er vorige mnd wel 78 zeehonden wren. Lt de kinderen uitzoeken wt het verschil is en welke som erbij hoort. (78 6 = 7). Bespreek wt met het verschil wordt bedoeld. Vertel dt zeehonden die weer beter zijn, weer teruggebrcht zijn nr zee. Lt bedenken welke informtie de kinderen verder nodig hebben bij opgve (de prijs voor voedsel per dg vn,0). Vrg welke som bij opgve hoort. (6 x,0). Lt de som uitrekenen. De kinderen kunnen dit in hun schrift doen. Bijvoorbeeld hndig: 60 x,0 = 0, (6x,0=, dus60xis0xzogroot) en dn ééntje meer (,0). Of reken het cijferend onder elkr uit:,0 6 8 kg Zeehonden in nood Kijk nr de tekening. Reken uit. Voor hoeveel euro wordt er per dg vis gegeten? Ik eet voor,0 hring per dg. Wilt u mij sponsoren? Dn grg hier uw bijdrge. Rond de gewichten f op hele kilo's. Mk de tbel f en bentwoord de vrgen. Welke zeehond weegt het dubbele vn Yorick? Welke zeehond weegt het dubbele vn Ulbe? Welke zeehond weegt de helft vn Twist? Ttum weegt de helft vn Ulbe en Yorick smen. Wt weegt Ttum? Hoeveel kg verschil tussen de lichtste en de zwrste zeehond? Tussen welke twee zeehonden is het verschil kg? b Een school doet een vrije gift vn,0 per fgerond gewicht per kg. Hoeveel geld wordt er gegeven voor Yorick en Twist smen? voor Ulbe en Golfje smen? voor Skipper en Tobi smen? c Bedenk zelf vrgen die je met een som kn uitrekenen zols bij of b. Reken ze ook uit. ENTREE Slechts, per persoon Vndg in groot bssin m de zeehondencreche: 6 gewone zeehonden en grijze zeehonden. nm gewicht in kg fgerond gewicht in kg Ulbe,8 Golfje,6 Yorick 6,8 Skipper 7,8 Tobi,6 Twist,6 Ttum Bespreek vnuit de hndleiding een ntl vn de volgende situties. G n of de gebruikte begrippen bekend zijn en lt de som(men) uit het verhl hlen. Lt bij de smengestelde bewerkingen vertellen wt je eerst moet uitrekenen en wt drn. Noteer de belngrijke gegevens op het bord. In groep 8 zitten kinderen. In groep 8b zitten7 kinderen meer. Hoeveel entree wordt er voor deze groepen betld? (eerst het ntl kinderen in groep 8b: +7=.Dn het ntl kinderen in groep 8 en 8b smen: + =. Tot slot x, = 7,). Lt tussenberekeningen en tussenntwoorden opschrijven. Snne koopt een entreekrtje vn, en ze doet een vrije gift vn 8,. Hoeveel euro houdt ze over? Kunnen de kinderen de informtie uit de plt hlen? (Snne heeft: 0, +, =,. Ze geeft in totl uit: 8, +, =,. Ze houdt over:,, =,8). Wt is hier bij het rekenen hndig: wel of niet lles onder elkr? Mxime heeft, gesprd. Ze krijgt er voor hr verjrdg 9, bij. Ze doet een kleine gift vn 0, voor Yorick. Hoeveel euro houdt ze over? (eerst: hoeveel euro heeft Mxime in totl?, + 9, = 6,. Hoeveel geeft ze uit? Zien de kinderen dt een gift doen betekent dt je geld betlt? Dus 6, 0, =,. Bsisschool De Windroos doet een grote gift vn 00, voor Skipper. Groep 8betlt een kwrt. Hoeveel euro betlen de ndere groepen smen? (hoeveel euro wordt er gegeven? 00,. Hoeveel euro betlt groep 8hiervn? 00, :(een kwrt) =,. De ndere groepen geven dn: 00,, = 7, ). Zeehonden eten gemiddeld kilogrm hring per dg. Hoeveel kilogrm hring eten de zeehonden uit opgve smen in een? Besteed hierbij ndcht n het begrip gemiddelde. Gemiddeld ntl kilogrm per dg betekent niet dt het op die dg ook precies dt ntl Pluspunt, Hndleiding groep 8, blok Mlmberg s-hertogenbosch

6 les blok les blok Hoeveel? Reken uit. Snne doet een voedselgift voor mnd. Op en om betlen de helft. Hoeveel euro betlt Snne zelf? b Mxime wil een voedselgift voor mnd doen. Zij sprt,7 per. Hoeveel weken moet ze spren? c Dn doet een voedselgift vn mnden. Vder betlt, en oom Erik,. Hoeveel euro betlt Dn zelf? d De verkoop vn knuffelzeehonden heeft 990, opgeleverd. Hoeveel knuffels zijn er verkocht? e Lis koopt knuffel en t-shirt. Ze geeft 0,90. Hoeveel euro krijgt ze terug? f Mik en Srh kopen klender en puzzel. Ze betlen llebei evenveel. Hoeveel moeten ze elk betlen? Hoeveel? Reken uit. Kijk op de prijslijst bij opgve. De fmilie Berends doet een grote gift. Vder betlt de helft. Moeder betlt 7,. Hoeveel euro betlt Lis? b Srnd wil een voedselgift vn mnd doen. Ze sprt, per. Hoeveel weken moet Srnd spren? c Eline koopt knuffels en puzzel. Hoeveel euro moet ze betlen? d Jule doet een kleine gift. Op betlt, en om,. Hoeveel betlt Jule zelf? knuffel,9 klender 9,70 t-shirt,9 voedselgift voor mnd 7, grote gift (voor medictie, onderzoek en voeding) 00, kleine gift 0, e Snne, Mxime en Srh kopen poster en set krten. Ze betlen lleml evenveel. Hoeveel betlt ieder? f Noh koopt setjes krten. Hij geeft 0,60. Hoeveel euro krijgt hij terug? g Jule en Lorn kopen knuffel en t-shirt. Ze betlen llebei evenveel. Hoeveel betlen ze elk? dit bedrg door twee moeten delen? ( 7,0). Bespreek de context bij opgve. Geef n dt ze op de plt moeten kijken voor de prijzen. Sluit n op de bespreking vn toetsdoel A. Wt is hier hndig? Welke onderdelen worden onder elkr uitgerekend? Welke uit het hoofd? Lt in het schrift de bewerkingen mken en bespreek de sommen n. Mk in deze eerste les vn het nieuwe jr duidelijke fsprken met de kinderen over de nottie. Controleer de nottie in de schriften. Kinderen die sommen niet correct noteren, komen in nmerking voor verlengde instructie in deze les. Dit geldt ook voor kinderen die een verkeerde bewerking mken. De overige kinderen mken opgve. Licht opgve kort toe. Differentitie: Kinderen die moeite hebben met opgve geeft u verlengde instructie. De overige kinderen werken zelfstndig n opgve. kilogrm is is. Het ntl vn bijvoorbeeld een hele is eerlijk verdeeld over het ntl dgen. (bijvoorbeeld: Hoeveel kilogrm hring eet zeehond per?: 7 x kilogrm = 8 kilogrm. Hoeveel zeehonden zijn er? 6 + = 6. Hoeveel kilogrm eten lle zeehonden smen? 8 x 6). Noteer de vermenigvuldiging onder elkr en lt deze uitrekenen. (708 kilogrm). Stimuleer het werken op ppier. Mk dr met de kinderen duidelijke fsprken over in deze eerste les vn het nieuwe jr. Lt de bewerkingen in het schrift noteren en controleer deze ook. Mk fsprken over het noteren, bijvoorbeeld: het opgvenummer voor de som zetten. Loop rond en g n op welke mnier de sommen zijn genoteerd. Bijvoorbeeld: stn de komm s recht onder elkr? Wordt er goed ingewisseld bij ftrekken? Kinderen die geen rekenzin uit een verhlende zin kunnen hlen, of geen rekenzinnen kunnen construeren bij een verhl, komen in nmerking voor verlengde instructie in les. Dit geldt ook voor kinderen die sommen niet correct noteren en die een verkeerde bewerking mken. Licht kort opgve toe. Lt bij opgve eventueel eerst de tbel mken met de fgeronde gewichten zodt de kinderen beter kunnen vergelijken. > Kinderen die opgve niet gn mken, mken opgve zelfstndig. Ze kunnen hierbij de voorbeeldsommen op het kopieerbld Verlengde instructie blok bld A gebruiken. Kinderen die opgve wel mken, zoeken bij opgve uit hoeveel euro Snne zelf moet betlen. Interctie Toetsdoel A streefniveu (opgve en ) Vertel de kinderen dt ze bij deze opgven verder gn oefenen met rekenen, ook delen, in een context. Bespreek opgve. Hebben de kinderen het goede bedrg vn een voedselgift voor mnd gevonden? Zien ze dt ze Verlengde instructie Toetsdoel A streefniveu (kopieerbld) Bespreek de voorbeeldsom op het kopieerbld. Neem smen de stppen door. Let op: niet voor ieder type som kn een prte voorbeeldsom bedcht kn worden. Bespreek eventueel een deel vn de sommen vn opgve. In dit eerste blok zijn er kinderen die dit kopieerbld voor de vkntie in blok l hebben gemkt. Kunnen zij nog onder woorden brengen hoe de voorbeeldsom moet worden uitgerekend?ukunt dn horen of ze inzien wr het om gt, en de nieuwe kinderen horen hoe het moet. De kinderen moeten de som(men) uit het verhl hlen. Wt moet ik uitrekenen? Hierbij komt ook delen n de orde. Hoe de sommen worden uitgerekend, hngt sterk f vn de getllen. Meer rekenzwkke kinderen zullen wrschijnlijk l willen cijferen. Mk smen met deze kinderen een keuze hierin. De kinderen mken het kopieerbld zelfstndig f. Kinderen die klr zijn, gn verder met opgve in het lesboek. Ze gebruiken hierbij de stppen op het kopieerbld. Beoordeel op bsis vn de resultten of de kinderen ook in nmerking komen voor verlengde instructie bij het doel op fundmenteel niveu in de volgende les. Bepl ook op bsis vn de gemkte fouten op fundmenteel niveu bij opgve welke kinderen in nmerking komen voor verlengde instructie in de volgende les. > Zelfstndig werken Toetsdoel A streefniveu (opgve en ) De kinderen mken zelfstndig opgve en (f). Pluspunt, Hndleiding groep 8, blok Mlmberg s-hertogenbosch

7 blok les Mteril Werkboek bldzijde 76, 77 en 78 (oefenen) Werkboek bldzijdeen Kopieerbld Verlengde instructie blok bld A Doelen Toetsdoel A fundmenteel niveu (werkboek bldzijde en ) Kinderen kunnen een combintie vn twee bewerkingen ngeboden in een context uitvoeren (optellen, ftrekken en vermenigvuldigen). Toetsdoel A streefniveu (werkboek bldzijde en ) Kinderen kunnen een combintie vn bewerkingen ngeboden in een context uitvoeren (optellen, ftrekken, vermenigvuldigen en delen). Verlengde instructie en Oefenen Verlengde instructie Toetsdoel A fundmenteel niveu(kopieerbld) Bespreek de voorbeeldsom op het kopieerbld. Neem smen de stppen door. Het moet duidelijk worden dt niet voor ieder type som een prte voorbeeldsom bedcht kn worden. Bespreek eventueel een deel vn de sommen vn opgve. In dit eerste blok zijn er kinderen die dit kopieerbld voor de vkntie in blok l hebben gemkt. Kunnen zij nog onder woorden brengen hoe de voorbeeldsom moet worden uitgerekend?ukunt dn horen of ze inzien wr het om gt, en de nieuwe kinderen horen hoe het moet. Kunnen ze de rekenvrg met bijbehorende som in het verhl vinden? Drn mken de kinderen het kopieerbld zelfstndig f en/ of ze werken drn verder in het werkboek. Ze gebruiken hierbij de voorbeeldsom. Differentitie: De rekenzwkke kinderen mken de opgven in het werkboek. De gemiddelde rekenrs mken de opgven in het werkboek. De rekensterke kinderen mken de opgven in het werkboek. Reflectie Bespreek bijvoorbeeld vn het werkboek opgve en vn het werkboek opgve en. Werkboek opgve : Bespreek de sommen n. Lt bij de twee contextsommen ook vertellen wt in het verhl de som is die is uitgerekend. Werkboek opgve : Vrg welke rekenvrgen ze bij de teksten hebben bedcht. Lt de nderen vertellen op welke mnier het uitgerekend kn worden. Oefenen De overige kinderen strten op bldzijde 76, 77 of 78 in het werkboek (utomtiseren, flexibiliseren en oefenen). Zelfstndig werken De kinderen mken vn het werkboek bldzijde en. Andchtspunten: Geef n dt ze bij de sommen die op een bonnetje stn genoteerd, moeten uitzoeken wt onder de vlek stt. Geef bij werkboek n dt bij opgve geen vrgen stn. De kinderen moeten dr n de hnd vn de gegeven informtie bedenken welke rekenvrg ze hier kunnen stellen. Ze rekenen deze ook uit. 6 Pluspunt, Hndleiding groep 8, blok Mlmberg s-hertogenbosch

8 bet tld 0,00 les blok blok les les blok blok les Prijslijst: knuffel,9 mok,0 bddoek 6,0 ketting,6 klender 9,70 boek, pkje krten,0 sprpot 7,0 Reken uit. poster 9,0,90 +,0 =...,7 + 8, =... dvd,6 +,70 =... 6,0 9,80 7,90 =...,8, =...,, = ,0 =...,0 =... 6,0 = ,00 : 0 =... 0,00 : 0 =... 0,0 : 0 =... blok les Hoeveel? Reken uit. Kijk op de prijslijsten. Vul ook de bonnetjes in. Snne heeft,. 7, = Mxime heeft,. Ze kopen smen dvd vn 6,0. Ze houden smen over... Mike krijgt vn hr vder, en vn hr moeder 8,. Mike koopt ketting vn,6. Ze heeft over... Prijslijst: Prijslijst: knuffel,9 knuffel mok,9,0 mok bddoek,0 6,0 bddoek ketting 6,0,6 ketting klender,6 9,70 klender boek 9,70 Nu 0% korting, boek pkje, krten Nu 0% korting,0 pkje krten sprpot,0 7,0 sprpot poster 7,0 9,0 poster dvd 9,0 6,0 dvd 6,0 Hoeveel? Reken uit. Kijk op de prijslijsten bij opgve. Vul ook het bonnetje in. Ftim en Sofi kopen sprpot en poster. Ze betlen llebei evenveel. Ze betlen elk... José doet een voedselgift vn mnd. Zijn ouders betlen de helft. Oom Jime betlt,0. José betlt zelf... Fong wil een grote gift doen. Hr vder betlt de helft. Oom Kim betlt,. Fong betlt zelf... x klender met korting x pk krten les blok Prijslijst: knuffel,9 mok,0 bddoek 6,0 ketting,6 klender 9,70 boek, pkje krten,0 sprpot 7,0 Smir wil een kleine gift doen. poster 9,0 dvd 6,0 Zijn ouders betlen het bedrg voor hem. Smir betlt zijn ouders iedere,0 terug. Smir betlt... weken terug. totl betld 0,00 terug les blok x poster 9,0 x ketting,6 totl x klender met korting betld 0,00 terug Giften: Hoeveel? Reken uit. Kijk op de prijslijsten bij opgve. Vul ook de bonnetjes in. Ilse, Mxime en Lorn kopen smen bddoeken. Ilse betlt de helft. Mxime betlt 8,. Lorn moet... betlen., 0, 0, Voedselgift voor mnd 7, x sprpot betld 0,00 Kleine gift 0, Grote gift (medictie, onderzoek en voeding) 00, Jcob doet een voedselgift voor mnden. Zijn vder betlt de helft. Oom José betlt 6,. terug Jcob moet zelf... betlen. Hoeveel? Reken uit. Kijk op de prijslijsten bij opgve. Vul ook de bonnetjes in. x knuffels Murt wil een kleine gift doen. Zijn ouders betlen het bedrg voor hem. Murt betlt zijn ouders iedere, terug. Dvid doet een voedselgift vn 7, per mnd. Zijn ouders betlen de helft. betld 0,00 terug 0,0 Hij betlt in... weken terug. Hij betlt zelf... De fmilie Benie doet een grote gift vn 00,. De ouders betlen smen: x dvd 6,0 x pk krten totl x boek met korting betld terug 0,00 x sprpot x pk krten totl,0 x poster x mokken totl 0,00 00 De kinderen betlen smen... terug,00 Pluspunt, Hndleiding groep 8, blok Mlmberg s-hertogenbosch 7

9 blok les blok les Mteril Werkboek bldzijde 76, 77 en 78 (oefenen) Lesboek bldzijde 6en7 Kopieerbld Verlengde instructie blok bld A en blok bld A Reken uit. Hoeveel bezoekers in en 6 smen? Het verschil in ntl tussen en 6? In 7 elke dg steeds bezoekers. In? In mnd 8 bezoekers. Gemiddeldper? / 8 \ Doelen Nieuw doel A fundmenteel niveu (opgve en ) Kinderen kunnen cijferend optellen, ftrekken, vermenigvuldigen en delen, wrbij de sommen l onder elkr worden ngeboden. Nieuw doel A streefniveu (opgve en ) Kinderen kunnen cijferend optellen, ftrekken, vermenigvuldigen en delen, wrbij ze de sommen zelf onder elkr moeten zetten. Reken uit. Schrijf onder elkr zols bij opgve = = 67, + 66,7 = 90,8 + 97, = = = 87 6 = 9,7 9,9 = 8= 7 6= 86= 7 8= 76 :6= 8 :0= 700 : = 77 := > Strt Oefenen De kinderen werken zelfstndig verder n de opgven op bldzijde 76, 77 of 78 in het werkboek (utomtiseren, flexibiliseren en oefenen). Interctie Nieuw doel A fundmenteel niveu (opgve en ) Vertel de kinderen dt ze bij deze opgven cijferend leren optellen, ftrekken, vermenigvuldigen en delen. De sommen stn l onder elkr. Bespreek de sommen vn opgve gezmenlijk. Grote getllen worden in het boek met spties geschreven. Bij het uitrekenen in het schrift is dt echter niet nodig. Om die reden zijn voorbeelduitwerkingen ook zonder spties genoteerd. Stimuleer meer rekensterke kinderen om de te onthouden getllen ook echt te onthouden in plts vn te noteren (verkorten en verinnerlijken). Bespreek op het bord de optelsom: Lt zien dt het hier gt om inwisselen op drie posities: eenheden, tientllen en honderdtllen. Verwoord hierbij steeds hrdop het proces en noteer de nog niet geheel verkorte vorm: 9+=. Ik schrijf e ronder. De vn het tientl schrijf ik bij de tientllen erboven. Dn+8+=. Ik schrijf eronder. De vn het tientl schrijf ik bij de honderdtllen erboven. Dn+6+9=6.Ik schrijf 6 e ronder. De vn het tientl schrijf ik bij de duizendtllen erboven. Tot slot: + + =. Ik schrijf e ronder. Kinderen die meer verkorten, noteren de getllen er niet meer boven. Bespreek bij de ftreksom: de nottie onder elkr op het bord en het inwisselen bij eenheden en tientllen. Noteer ook hier weer boven het getl dt ingewisseld wordt en verwoord het proces hrdop: 9 gt niet. Ik leen 0 bij de tientllen. wordt nu (schrijf erboven). En tientllen worden tientllen (schrijf erboven). 9 =. Ik schrijferonder. 8 gt niet. Ik leen 0 bij de honderdtllen. wordt nu. 8 = 6. Ik 6 schrijf6eronder. G op deze wijze hiermee verder. Bespreek bij de vermenigvuldiging 7 x de nottie onder elkr op het bord. Verwoord hrdop de stppen: 7x=, eronder opschrijven en onthouden (schrijf ernst). 7 x =, + = 7.7 e ronder opschrijven en onthouden (schrijf ernst). 7 x =. + =.Dit heleml opschrijven omdt dit het ltste getl is. Vertel dt ze de te onthouden getllen ( en ) mogen doorstrepen zodr deze opgeteld zijn. Noteer op het bord de deling 8 :. Zeg dt ze de deelsommen met schuine strepen (ls strtdeling) gn schrijven. Lt dit door een kind op het bord doen. Reken de som gezmenlijk uit. Besteed ndcht n het nemen vn de grootst mogelijke hppen (met duizendtllen, honderdtllen, tientllen en eenheden), het noteren vn de getllen en het ftrekken. Op het bord komt te stn: Lt zien dt 000 x niet de grootst mogelijke hp is. De rest is dn nmelijk groter dn 000 x (000). Tel tot slot de hppen bij elkr en noteer 98 bovenn chter de schuine streep. Bespreek zo een deel vn de sommen vn opgve. Kinderen die bij een vn de bewerkingen problemen hebben, komen in nmerking voor de verlengde instructie in les. 8 Pluspunt, Hndleiding groep 8, blok Mlmberg s-hertogenbosch

10 les blok Hoeveel kg hring eet zeehond per dg? Kijk nr de tekening. b Schrijf onder elkr. Reken uit = = 8,7 + 6,7 = 6 = 8 6 = 8 = = = 7,6 8,68 = 888 : 6 = 6 : 0 = 7 60 :0 = 7 zeehonden. Hoeveel kg hring is dt in totl per dg? 6 / \ les blok Genoeg voor zeehonden. 6 / \ Schrijf onder elkr. Reken uit = = 897, +,7 = b Wt stt onder de vlek? Reken uit = 69,80 + =,0 0 7 =88 87,8 = 7, = = 76, 87, = 6 = = :8 = 7 : = 6 7 = 6 7 = 6 = 6 9 :9 = 0 : = 60 :0 = Kinderen die hiermee problemen hebben, komen in nmerking voor de verlengde instructie in deze les. Licht kort opgve toe. Bij opgve b zoeken de kinderen uit wt er onder de vlek stt. Welke sommen moet je mken om dt te kunnen uitrekenen? > Kinderen die opgve niet gn mken, mken opgve zelfstndig f. Kinderen die opgve wel mken, zoeken bij opgve uit hoeveel kilogrm hring 7 zeehonden in totl per dg eten. Ze gebruiken hierbij de informtie op de plt. Interctie Nieuw doel A streefniveu (opgve en ) Vertel de kinderen dt ze bij deze opgven verder gn werken met cijferend rekenen. Hierbij moeten ze zelf de som onder elkr noteren. Bespreek opgve n. Welke informtie hebben de kinderen nodig? Welke som hebben ze gemkt? Bijvoorbeel d: =. Dus kilogrm hring per zeehond. Er zijn 7 zeehonden. Dus 7 x = 7 kilogrm hring. Bespreek bij opgve b vn ieder rijtje de eerste som op het bord. Lt steeds een kind de som onder elkr opschrijven. Noteer de som x 6 onder elkr op het bord en reken deze gezmenlijk uit. Hierbij is het vermenigvuldigen met drie cijfers keer drie cijfers nieuw. De berekening tot en met 6 x is bekend. Noteer steeds het te onthouden ntl ernst. En noteer bij vermenigvuldigen met een tientl de tientl-nul. Bij het vermenigvuldigen met het honderdtl () geeft u n dt je twee nullen opschrijft, de honderdtlnullen. Lt bedenken wt er gebeurt ls je een getl met een duizendtl vermenigvuldigt. (er komen drie nullen). Bespreek de uitwerkingen vn de deling tussen strepen (strtdeling) 888 : 6. Lt drbij op het bord het voorbeeld hiernst zien. Vertel dt je nu steeds bekijkt wt je over hebt en dt je een nieuw cijfer erbij hlt. Zeg dt we dit nhlen noemen. Wijs er wel op dt je bij deze methode l zeker moet weten dt je echt wel de grootste hp hebt genomen. Lt de overige sommen vn opgve b zelfstndig mken. Observeer of ze dit foutloos doen. Stt de komm op de goede plts? Stn de cijfers goed onder elkr genoteerd? 7 Differentitie: Kinderen die moeite hebben met opgve geeft u verlengde instructie. De overige kinderen werken zelfstndig n opgve. Verlengde instructie Nieuw doela streefniveu (kopieerbld) G n met welk onderdeel (type som) kinderen problemen hebben. Bespreek de bijbehorende voorbeeldsom op het kopieerbld. Neem smen de stppen door. Bespreek een deel vn de sommen bij opgve. Besteed hierbij ndcht n het onder elkr schrijven vn de getllen. Dit is een essentieel verschil tussen fundmenteel niveu en streefniveu in deze les. Lt bij het vermenigvuldigen steeds zelf hrdop verwoorden wt onthouden (dus opgeschreven) moet worden. G n of ze bij het delen de grootst mogelijke hppen kunnen vinden. De kinderen mken het kopieerbld zelfstndig f. Kinderen die klr zijn, gn verder met opgve in het lesboek. Ze gebruiken hierbij de stppen op het kopieerbld. Beoordeel op bsis vn de resultten of de kinderen ook in nmerking komen voor verlengde instructie bij het doel op het fundmenteel niveu in de volgende les. Bepl ook op bsis vn de gemkte fouten op fundmenteel niveu bij opgve welke kinderen in nmerking komen voor verlengde instructie in de volgende les. > Zelfstndig werken Nieuw doel A streefniveu (opgve en ) De kinderen mken zelfstndig opgve en (f). Pluspunt, Hndleiding groep 8, blok Mlmberg s-hertogenbosch 9

11 Pluspunt groep 8 kopieerblden Verlengde instructie Mlmberg s-hertogenbosch blok les vi bld A blok en bld A blok Mteril Werkboek bldzijde 76, 77 en 78 (oefenen) Opdrchtenboek bldzijde tot en met 7 Kopieerbld Verlengde instructie blok bld A en blok bld A Doelen Nieuw doel A fundmenteel niveu (opdrchtenboek bldzijde tot en met 7) Kinderen kunnen cijferend optellen, ftrekken, vermenigvuldigen en delen, wrbij de sommen l onder elkr worden ngeboden. Nieuw doel A streefniveu (opdrchtenboek bldzijde tot en met 7) Kinderen kunnen cijferend optellen, ftrekken, vermenigvuldigen en delen, wrbij ze de sommen zelf onder elkr moeten zetten. Voorbeeldsom Reken uit Reken uit , 78, ,8 6 / 667 \ tientl is 0 opschrijven , 87 8 / 0 \ 07,8 9 7 Verlengde instructie en Oefenen Verlengde instructie Nieuw doel A fundmenteel niveu(kopieerbld) G n met welk onderdeel (type som) kinderen problemen hebben. Bespreek de bijbehorende voorbeeldsom op het kopieerbld. Neem smen de stppen door. Bespreek een deel vn de sommen vn opgve. Lt steeds zelf hrdop verwoorden wt onthouden, dus opgeschreven moet worden. Herinner ze n: Vermenigvuldig je met een tientl? Schrijf dn de tientl-nul op. G n of ze bij het delen de grootst mogelijke hppen kunnen vinden. Lt opgve zelfstndig fmken. Drn mken de kinderen het kopieerbld zelfstndig f en/of ze werken verder in het opdrchtenboek. Ze gebruiken hierbij de voorbeeldsom. Oefenen De kinderen werken zelfstndig verder n de opgven op bldzijde 76, 77 of 78 in het werkboek (utomtiseren, flexibiliseren en oefenen). Zelfstndig werken De kinderen mken vn het opdrchtenboek de -opgven. Andchtspunt: Herinner de kinderen n de gemkte fsprken met betrekking tot de nottie in het schrift. Geef n dt bij het cijferen in het schrift geen spties tussen de getllen worden geschreven. Licht kort opgve 7 toe. Bespreek de voorbeeldsom. De kinderen bedenken steeds een som wrvn het ntwoord in het rdsel stt. Eventueel kunnen kinderen de som ook eerst met het ntwoord erchter in hun schrift schrijven (zols ook bij horizontl is gedn). Differentitie: De rekenzwkke kinderen mken de opgven in het opdrchtenboek vnf. De gemiddelde rekenrs mken de opgven in het opdrchtenboek vnf. De rekensterke kinderen mken de opgven in het opdrchtenboek vnf. Reflectie Bespreek vn het opdrchtenboek bijvoorbeeld opgve 6 en 7. Opgve 6: Vrg n kinderen die opgve 6 hebben gemkt of ze een ndere som kunnen bedenken bij. (Bijvoorbeeld niet het totl, mr het verschil). Doe dit ook met de opgve b tot en met e. Opgve 7: Vrg n de kinderen die het kruisgetlrdsel hebben gedn op welke wijze ze dit hebben ngepkt. Lt ze een ndere som bedenken bij bijvoorbeeld ntwoord horizontl. Bespreek ook de som 08 : = 09 ( horizontl). Lt een meer rekensterk kind de verkorte vorm voordoen. Lt n de orde komen dt de nottie vn de 0 bij de verkorte vorm een gevr is. Zet de vorm met de grootst mogelijke hppen ernst zodt ze zien wr die 0 vndn komt. 0 Pluspunt, Hndleiding groep 8, blok Mlmberg s-hertogenbosch

12 blok les les blok les blok begin hier Reken uit. Doe het snel. en begin hier Reken uit. Koop hier uw krtje 769 en 87 bezoekers, dt is smen = = = = = = = = = =... = 6 8= 8 6= 7 6= 9 8= 00 : = 00 : 80 = 00 :600 = 00 :90 = 600 :8 = / 9 \ Reken uit. x8 kg is smen...,7 + 6,9 8678, 8,7 78 / 88 \ 09,9 + 9,7 86, 7, / \ / \ Wt stt onder de vlek? Reken uit , +, , 7, / 0 \ / 7 \ , 7, + 7 0, , 7 9, 0, / \ 67 7 / \ 6 blok les les blok begin hier Schrijf onder elkr en reken uit., +6, is begin hier 7 Schrijf onder elkr en reken uit. Doe het zo: , + 6, = 86, + 7,9 = = = =, 6, = 86, 7,9 = = 80 9 = =, 6, 86 6 = 76 = 9 7 = 70= = :8 = 978 :0 = 7 :0 = 60 : 0 = 77 : = horizontl 6... = = = :... = = =... 6 :... = :... = =... verticl 6... = 96 8 :... = =... 8 :... = = :... = = = = :... = =... 6 Hoeveel? Reken uit. Dnk u! Ik eet voor,7 hring per dg. Wilt u mij een je sponsoren? Grg hier uw bijdrge. In 8 is er 6,8 n giften ontvngen en in 9 6,7. Hoeveel is er in totl n giften ontvngen? b In juli kwmen er 008 bezoekers en in ugustus 90. Hoeveel bezoekers meer zijn er in juli geweest? c Voor hoeveel euro eet zeehond n hring in ugustus? d Voor hoeveel euro eten 8 zeehonden n hring in ugustus? e In jr is 9, n giften ontvngen. Hoeveel euro is dt gemiddeld per mnd? Rond f op hele euro s. 8 Hoeveel? Schrijf onder elkr en reken uit. In de eerste helft vn het jr wren er 76 7 bezoekers. In het hele jr zijn er 96 bezoekers geweest. Hoeveel bezoekers kwmen er in de tweede helft vn het jr? b Alle 8 zeehonden smen wegen 66 kg. Hoeveel kg is dt gemiddeld per zeehond? Rond f op hele kg. c In is er 8 kg hring nodig. Hoeveel kg hring is dt in weken? Hoeveel kg hring is dt gemiddeld per dg? Hoeveel kg hring is dt in 6 dgen? d Vergelijk de ntwoorden bij c. Hoe kn het dt je verschillende ntllen kg hring krijgt voor jr? 6 7 Pluspunt, Hndleiding groep 8, blok Mlmberg s-hertogenbosch

13 blok les Mteril Werkboek bldzijde 76, 77 en 78 (oefenen) Opdrchtenboek bldzijde 8tot en met Doelen Toetsdoel A fundmenteel niveu (opdrchtenboek bldzijde8tot en met ) Kinderen kunnen een combintie vn twee bewerkingen ngeboden in een context uitvoeren (optellen, ftrekken en vermenigvuldigen). Toetsdoel A streefniveu (opdrchtenboek bldzijde 8 tot en met ) Kinderen kunnen een combintie vn bewerkingen ngeboden in een context uitvoeren (optellen, ftrekken, vermenigvuldigen en delen). Reflectie Bespreek vn het opdrchtenboek bijvoorbeeld opgve, en 6. Opgve : Lt de kinderen vertellen op welke wijze ze de ntwoorden hebben uitgerekend. Opgve en 6: Lt vertellen welke rekenvrgen ze hebben bedcht en op welke mnier ze die hebben uitgerekend. Strt en Oefenen Strt Bedenk n welk groepje kinderen u extr ndcht wilt besteden, bijvoorbeeld nr nleiding vn de resultten vn de vorige les. Oefenen De kinderen werken zelfstndig verder n de opgven op bldzijde 76, 77 of 78 in het werkboek (utomtiseren, flexibiliseren en oefenen). Zelfstndig werken De kinderen mken vn het opdrchtenboek de -opgven. Andchtspunten: Opgve : Bespreek kort dt de sommen op bonnen zijn genoteerd. Opgve en 6: Geef n dt de kinderen hier zelf ntllen en/of rtikelen bedenken en drmee gn rekenen. Differentitie: De rekenzwkke kinderen mken de opgven in het opdrchtenboek vnf. De gemiddelde rekenrs mken de opgven in het opdrchtenboek vnf. De rekensterke kinderen mken de opgven in het opdrchtenboek vnf. Pluspunt, Hndleiding groep 8, blok Mlmberg s-hertogenbosch

14 blok les les blok les blok begin hier begin hier Wt stt onder de vlek? Reken uit.,0 + 7,0 =,0 +,70 = 7, +, = 6,9 + 0, =,80,60 =,60,80 =,8, = 6,,0 =,0 + = 0,00 6,7 + = 9,00,0 + = 8,0, + = 0, 8,80 = 0,00, =,00 8,7 = 6,7 6, =,8,0 = 6,0=,0=,0= Wt stt onder de vlek? Reken uit. Kijk ook op de prijslijsten bij opgve. x x'zeehonden in gevr' b c d xvo edselg ift 8,0 x hndpop xhndpop 6,0 x xtheelepel,0 totl xkleine gift 0,00 totl xrmbnd 8,0 gegeven 0,000 gegeven 0,00 terug totl 8,0 terug 0,0 totl begin hier Bedenk verschillende sommen. Gebruik de prijslijsten bij opgve. Reken uit. Kijk op de prijslijsten. b... x set krten xtheelepel xtrui x voedselgift x gend met korting x hndpop 6,0 trui 9, theelepel,0 rmbnd 8,0 gend 9,0 krten,0 boek 7, totl... totl... Lis koopt theelepels en rmbnd. Hoeveel euro moet zij betlen? b Jsper koopt gend. Hij betlt met een biljet vn 0 euro. Hoeveel euro krijgt hij terug? Denk n de korting. c Jesse heeft,. Hij koopt hndpop en set krten. Hoeveel euro houdt hij over? d Sski krijgt vn hr vder 7,. Ze krijgt vn hr moeder,. Ze doet een kleine gift. Hoeveel euro houdt ze over? e Rixt wil een vrije gift doen vn 0,. Ze heeft l 8, en ze krijgt er op hr verjrdg 0, bij. Hoeveel euro moet ze nog spren? Voedselgift 8,0 Kleine gift 0, Grote gift 00, (medictie, onderzoek en voeding) Vrije gift Wt u kunt missen! gegeven... terug... gegeven... terug blok les les blok begin hier begin hier Hoeveel? Reken uit. Kijk op de prijslijst. 6 Wt stt onder de vlek? Bedenk zelf sommen. Gebruik de prijslijst bij opgve. x x x rmbnd totl gegeven terug b x x voedselgift 7,00 totl gegeven terug c x xvrije gift,00 totl gegeven terug d x x kleine gift 00,00 totl gegeven 00,00 terug Renée koopt gend en boek Zeehonden in gevr. Hoeveel euro moet ze betlen? b Boris wil een grote gift doen. Om betlt de helft en oom Henk betlt 0,. Hoeveel euro moet Boris zelf betlen? c Snne en Mxime kopen smen theelepel en theedoek. Ze betlen llebei evenveel. Hoeveel moeten ze elk betlen? d De fmilie Slee bestt uit vder, moeder en kinderen. Ze doen een grote gift. De ouders betlen smen: Prijslijst: hndpop 6,0 trui 9, theelepel,0 theedoek,0 rmbnd 8,0 gend 9,0 Nu 0% korting boek Zeehonden in gevr 7, Nu 0% korting set krten,0 mgneten 0,0 houten puzzel, dvd Help!,8 7 Kijk op de prijslijst bij opgve. Wt kun je met deze informtie uitrekenen? Schrijf de rekenvrg erbij. Reken uit. Nin sprt voor een voedselgift vn weken plus een kleine gift. Hr ouders betlen de helft. b Snder sprt voor een voedselgift vn weken. Hij sprt,70 per. c Srh en Lim kopen smen puzzel plus boek Zeehonden in gevr. Ze betlen elk evenveel. d Alle klssen vn bsisschool De Wdden willen smen grote giften doen. Groep,, en betlen smen 7,. Groep, 6 en 7 betlen smen het dubbele vn dt bedrg. e Peter koopt gend s. Hij geeft euro en krijgt, terug. De kinderen betlen lleml evenveel. Hoeveel betlt elk kind? e Morgn koopt hndpop en... mgneten. Ze betlt 0,. Hoeveel mgneten heeft ze gekocht? f Bedenk zelf. Srh koopt... en... Ze betlt met... Hoeveel krijgt ze terug? Giften: Voedselgift 8,0 Kleine gift 0, Grote gift 00, (medictie, onderzoek en voeding) Vrije gift Wt u kunt missen! 0 Pluspunt, Hndleiding groep 8, blok Mlmberg s-hertogenbosch

15 blok les 6 blok les 6 Mteril Werkboek bldzijde 76, 77 en 78 (oefenen) Lesboek bldzijde 8en9 Kopieerbld Verlengde instructie blok bld B Extr mteril Kopieerbld Verlengde instructie blok bld B Voorbereiding Lt de kinderen deze verschillende soorten grfieken uit krnten en schriften meenemen. Doelen Toetsdoel B fundmenteel niveu (opgve en ) Kinderen kunnen eenvoudige berekeningen mken wrbij ze gegevens uit verschillende typen grfieken flezen en interpreteren. Toetsdoel B streefniveu (opgve en ) Kinderen kunnen berekeningen mken wrbij ze gegevens uit verschillende typen grfieken flezen en interpreteren. Kijk nr de grfieken. Bentwoord de vrgen. Welke zeehond ws het zwrst toen die voor het eerst gewogen werd? gewicht (kg) b Welke zeehond ws het kleinst toen 0 die voor het eerst gemeten werd? c Bij welke zeehond nm het gewicht het meeste toe? 0 d Wt kun je vertellen over de lengte en het gewicht vn de zeehonden 0 op juli? 8 Yurre Sterre gewicht (kg) mei juni juli ug sep 0 Yurre Kijk nr de grfieken bij opgve. Bentwoord de vrgen. Wnneer ws het gemeten verschil in gewicht het grootst? b Wnneer ws het gemeten verschil in lengte het grootst? c Wnneer ws het gemeten verschil in gewicht het kleinst? d Wnneer ws het gemeten verschil in lengte het kleinst? e Mk de tbellen f. f Sterre gewicht vn Yurre en Sterre 0 0 mei juni juli ug sep Yurre Sterre Kijk in de cirkeldigrmmen bij opgve. Mk de tbel f. Groningen Frieslnd Noord-Hollnd Zuid-Hollnd Zeelnd %... %... %... %... % %... %... %... %... % lengte (cm) lengte (cm) mei juni juli ug sep Yurre Sterre lengte vn Yurre en Sterre 0 mei juni juli ug sep > Strt Oefenen De kinderen werken zelfstndig verder n de opgven op bldzijde 76, 77 of 78 in het werkboek (utomtiseren, flexibiliseren en oefenen). Interctie Toetsdoel B fundmenteel niveu (opgve en ) Vertel de kinderen dt ze bij deze opgven verder gn oefenen met het uitrekenen vn sommen met grfieken. Strt met de vrg wie er ooit nr de zeehondencrèche in Pieterburen geweest is. Noteer de ntllen op het bord: wel: kinderen niet: kinderen Bespreek met welke grfiek je hier het best de gegevens kunt weergeven. Bijvoorbeeld een stfgrfiek zou kunnen ls je de ntllen wilt weergeven. Een cirkeldigrm zou kunnen ls je de verdeling wt duidelijker wilt mken. Bespreek de grfieken bij opgve. Wrom zijn hier lijngrfieken getekend? (dn kun je de verndering, per mnd, duidelijker in beeld brengen). Wr gn de grfieken over? (gewicht en lengte vn twee zeehonden). Wt kun je zeggen over de meetmomenten? (l op de eerste dg vn de mnd). Wijs de verticle s n. Vrg wt je dr op kunt flezen. (het gewicht of de lengte vn de zeehonden). Bespreek de wrden vn 0 tot 0 kilogrm in de eerste grfiek en vn 70 tot 0 centimeter in de tweede grfiek. Doe dit ook met de stppen die genomen worden. Elke stp is kilogrm in de eerste grfiek en centimeter in de tweede grfiek. Bespreek wrom de tweede grfiek niet bij 0 begint. (bijvoorbeeld het is zonde vn de ruimte; de zeehonden zijn kennelijk l ten minste 70 centimeter lng). Bespreek opgve. Welke zeehond ws het zwrst toen die voor het eerst gewogen werd? (Yurre). Kun je iets zeggen over de gewichten bij binnenkomst vn de zeehonden? (nee, je ziet niet wnneer de zeehonden zijn binnengekomen, je ziet lleen de meetmomenten). Geef n dt ze kunnen doen lsof Yurre op mei binnenkwm en Sterre op juni, mr dt hoeft niet precies zo te zijn. Bespreek met de kinderen hoe ze opgve c kunnen uitrekenen. Er zijn meerdere mogelijkheden, bijvoorbeeld lees de eerste en de ltste meetwrde f en bepl het verschil. Dit kn ook met tussenstppen mr dt is wel omslchtiger. Bespreek vervolgens opgve d. Zien de kinderen dt beide zeehonden op juli even lng zijn mr niet even zwr? Vrg hoe ze dt zien in de grfiek. (ze hebben beide dezelfde wrde op de verticle s in de grfiek over de lengte). Lt nog enkele ndere zken flezen uit de grfieken en vrg telkens ook hoe ze dt kunnen zien. Bijvoorbeeld: Bij welke zeehond ws de gewichtstoenme in één mnd het kleinst? (Sterre, de ltste mndlijn die de punten verbindt, is het minst steil). Bij welke zeehond ws de lengtetoenme in één mnd het grootst? (Yurre, de eerste mndlijn die de punten verbindt, is het steilst). Welke zeehond zou er het slechtst n toe zijn geweest bij binnenkomst? (wrschijnlijk Sterre, die is dn erg mger, mr in de grfiek zie je niets over verwondingen of ziektes). Wt kn er met Yurre zijn gebeurd n ugustus? (vrijgelten). Kinderen die fouten mken bij het flezen vn de grfieken, komen in nmerking voor verlengde instructie bij het doel op fundmenteel niveu in les 7. Licht kort opgve toe. Vertel de kinderen dt ze niets hoeven in te vullen in de tbel bij de dt wrop de zeehond niet gemeten is (Sterre in mei, en Yurre in september). Pluspunt, Hndleiding groep 8, blok Mlmberg s-hertogenbosch

16 les 6 blok les 6 blok Kijk nr de cirkels. Bentwoord de vrgen. In welk jr werden de meeste zeehonden gevonden in Groningen? En in Frieslnd? gevonden zeehonden in 007 totl 60 zeehonden gevonden zeehonden in 008 totl 0 zeehonden Groningen Frieslnd Noord-Hollnd Differentitie: Kinderen die moeite hebben met opgve geeft u verlengde instructie. De overige kinderen werken zelfstndig n opgve en. Zuid-Hollnd Zeelnd b Mk de tbel f. 007 Groningen Frieslnd Noord-Hollnd Zuid-Hollnd Zeelnd percentge totl ntl c Mk ook een tbel voor 008. Kijk nr de grfiek. Bentwoord de vrgen. Op welk eilnd werden er in totl de meeste zeehonden gevonden in 007 en 008? b Op welk eilnd werden er in totl de minste zeehonden gevonden in 007 en 008? c In welk jr werden er op Schiermonnikoog de meeste zeehonden gevonden? d Op welk eilnd zie je het grootste verschil tussen het ntl gevonden zeehonden in 007 en 008? e Hoeveel zeehonden werden er in totl op de Wddeneilnden gevonden in 007? f Hoeveel zeehonden werden er in totl op de Wddeneilnden gevonden in 008? Schiermonnikoog Amelnd Terschelling Vlielnd Texel zeehonden gevonden op de Wddeneilnden ntl zeehonden > Kinderen die opgve niet gn mken, mken opgve zelfstndig. Ze kunnen hierbij de voorbeeldsom op het kopieerbld Verlengde instructie blok bld B gebruiken. Kinderen die opgve wel mken, berekenen bij opgve met behulp vn de cirkeldigrmmen hoeveel zeehonden er in 007 en in 008 werden gevonden in Groningen en Frieslnd. Interctie Toetsdoel B streefniveu (opgve en ) Vertel de kinderen dt ze bij deze opgven verder gn oefenen met het uitrekenen vn sommen wr grfieken bij stn. Geef de kinderen een kort rekendictee. Vrg sommen vn het type 0% vn 00; % vn 00; % vn 00; 0% vn 80; % vn 00; 7% vn 0; % vn 0; % vn 80; 0% vn 0; 00% vn 00. Vrg welke ntwoorden ze hebben gevonden bij opgve. Lt enkele kinderen op het bord voordoen hoe ze met behulp vn de percentges de ntllen hebben uitgerekend. Lezen ze de percentges goed f in de cirkeldigrmmen? Tellen ze hierbij met stppen vn tien en/of vijf? Tekenen ze op een kldbldje schemtische procentstroken? Hebben ze ontdekt dt voor Groningen de percentges weliswr gelijk zijn, mr dt het ntl verschilt en er dus toch in 007 meer zeehonden zijn gevonden dn in 008? Lt zien dt dit te mken heeft met het totl ntl gevonden zeehonden. Mk opgve b smen. Herinner de kinderen n bijvoorbeeld het gebruik vn de procentstrook bij het berekenen vn lstiger percentges ls %,,% of 7,%. Kinderen die de percentges niet kunnen flezen uit het cirkeldigrm of die met behulp vn de gevonden percentges niet kunnen uitrekenen om hoeveel zeehonden het gt, komen in nmerking voor verlengde instructie in deze les. Licht kort opgve toe. 9 Verlengde instructie Toetsdoel B streefniveu (kopieerbld) Bespreek de voorbeeldsom op het kopieerbld. Neem smen de stppen door. Bespreek eventueel een deel vn de sommen bij opgve. Mogelijk zijn er kinderen die dit kopieerbld voor de vkntie in blok l hebben gemkt. Kunnen zij nog onder woorden brengen hoe de voorbeeldsom moet worden uitgerekend?ukunt dn horen of ze inzien wr het om gt, en de nieuwe kinderen horen hoe het moet. Weten ze nog wt er in de legend stt en kennen ze de betekenis vn de ssen nog? Kunnen ze de gegevens die ze hebben fgelezen noteren? De kinderen mken het kopieerbld zelfstndig f. Kinderen die klr zijn, gn verder met opgve in het lesboek. Ze gebruiken hierbij de stppen op het kopieerbld. Beoordeel op bsis vn de resultten of de kinderen ook in nmerking komen voor verlengde instructie bij het doel op het fundmenteel niveu in de volgende les. Beoordeel ook de gemkte fouten op fundmenteel niveu bij opgve en bepl op bsis drvn welke kinderen in nmerking komen voor verlengde instructie in de volgende les. > Zelfstndig werken Toetsdoel B streefniveu (opgve en ) De kinderen mken zelfstndig opgve en (f). Pluspunt, Hndleiding groep 8, blok Mlmberg s-hertogenbosch

17 blok les 7 Mteril Werkboek bldzijde 76, 77 en 78 (oefenen) Werkboek bldzijdeen Kopieerbld Verlengde instructie blok bld B Extr mteril Per kind kleurpotloden Doelen Toetsdoel B fundmenteel niveu (werkboek bldzijde en ) Kinderen kunnen eenvoudige berekeningen mken wrbij ze gegevens uit verschillende typen grfieken flezen en interpreteren. Toetsdoel B streefniveu (werkboek bldzijde en ) Kinderen kunnen berekeningen mken wrbij ze gegevens uit verschillende typen grfieken flezen en interpreteren. Reflectie Bespreek vn het werkboek bijvoorbeeld opgve en. Opgve : Welk jrtlhebben de kinderen gevonden bij opgve? Hoe hebben ze drbij geredeneerd? Vrg de kinderen of het goed of juist slecht gt met de zeehondencrèche ls er veel zeehonden worden opgenomen. Zien ze dt dit fhngt vn hoe je het bekijkt? Veel zeehonden in nood is ntuurlijk niet zo mooi, het is zielig voor de zeehonden bijvoorbeeld, mr het is weer wel fijn dt de crèche er zoveel kn helpen. Opgve : Bespreek n dt je met dezelfde gegevens verschillende soorten grfieken kunt mken. In dit gevl mken ze een stfgrfiek en een cirkeldigrm. Bespreek welke grfieksoort je in een beplde situtie het best kunt gebruiken. Bijvoorbeeld om ntllen n te geven? (stfgrfiek). En ls het gt om percentges? (cirkeldigrm). Verlengde instructie en Oefenen Verlengde instructie Toetsdoel B fundmenteel niveu(kopieerbld) Bespreek de voorbeeldsom op het kopieerbld. Neem smen de stppen door. Bespreek eventueel een deel vn de sommen vn opgve. In dit eerste blok zijn er kinderen die dit kopieerbld voor de vkntie in blok l hebben gemkt. Kunnen zij nog onder woorden brengen hoe de voorbeeldsom moet worden uitgerekend?u kunt dn horen of ze inzien wr het om gt, en de nieuwe kinderen horen hoe het moet. Kunnen ze ngeven wt de betekenis vn de ssen is? Drn mken de kinderen het kopieerbld zelfstndig f en/ of ze werken verder in het werkboek. Ze gebruiken hierbij de voorbeeldsom. Oefenen De kinderen werken zelfstndig verder n de opgven op bldzijde 76, 77 of 78 in het werkboek (utomtiseren, flexibiliseren en oefenen). Zelfstndig werken De kinderen mken vn het werkboek. bldzijde en Differentitie: De rekenzwkke kinderen mken de opgven in het werkboek. De gemiddelde rekenrs mken de opgven in het werkboek. De rekensterke kinderen mken de opgven in het werkboek. 6 Pluspunt, Hndleiding groep 8, blok Mlmberg s-hertogenbosch

18 les 7 blok blok les 7 les 7 blok blok les 7 gewone zeehond Kijk nr de grfiek en bentwoord de vrg. Wt is er n de hnd grijze zeehond met de zeehonden opgenomen zeehonden dwlgst huiler die worden gevonden? les 7 blok Kijk nr de cirkels. gewone zeehond infectie 0 Kijk nr de grfieken. 9 Snowy Kijk nr de grfiek en bentwoord de vrgen. grijze zeehond gewond Vul in. 8 Bob 007 totl 0 zeehonden opgenomen 008 zeehonden totl 60 zeehonden dwlgst 7 gewicht 6 vn de zeehonden lengte vn de zeehonden gewone zeehond Kijk nr de grfiek en bentwoord de vrgen. 90 Wt is er n de hnd grijze zeehond Vul de juiste getllen in en streep de foute ntwoorden door. met de zeehonden die 0 opgenomen zeehonden huiler 8 dwlgst worden In 008 is... % vn de gevonden zeehonden een huiler. 0 gevonden? 80 Kijk nr 9de cirkels. infectie Dt zijn... zeehonden. 8 0 gewond Dt zijn er... meer/minder dn in 007. (jr) 6 70 In 008 is...% vn de gevonden zeehonden gewond. In 00 werden er... dwlgsten opgenomen. 0 0 Een dwlgst Vul de Dt zijn... zeehonden. juiste getllen in en streep de foute ntwoorden door. Mk de tbel f. is een zeehond () () die niet uit de Dt zijn er... meer/minder dn in 007. Teken de stven vn 008 tot en met 00 in de grfiek. In 008 is... % vn de gevonden zeehonden een huiler. Noordzee komt. 0 In 008 hebben... Pi weegt elke op mndg Pi heeft ook elke mndg de lengte Dt zijn... zeehonden. meer/minder gevonden zeehonden de zeehonden. vn Snowy en Bob gemeten. een infectie dn 007. (jr) Dt zijn er... meer/minder dn in 007. In de grfiek gewone zie je wt zeehond het gewicht 80 vn In de grfiek zie je wt de lengte vn In 00 werden b Mk er in detotl tbel... f. zeehonden opgenomen. de zeehonden grijze Snowy zeehond en Bob toen 0 ws. de zeehonden Snowy en Bob toen ws. In 008 is...% vn de gevonden zeehonden gewond In... werden er geen dwlgsten opgenomen. In dwlgst woog Snowy... kg. 0 In ws Snowy... cm lng. Dt zijn... zeehonden. (jr) In... huiler en... werden... % er evenveel gewone zeehonden % opgenomen.... In woog Bob... kg. In ws Bob... cm lng. Dt zijn er... meer/minder dn in 007. In 00 werden er in totl... zeehonden opgenomen. In... infectie werden de minste gewone... % zeehonden opgenomen %... In... wogen Snowy In... wren Snowy en Bob In 008 hebben... meer/minder gevonden zeehonden In... werden er geen dwlgsten opgenomen. Kijk in de grfiek en vul in. In... gewond werden de meeste grijze... % zeehonden opgenomen %... en Bob evenveel, nmelijk... kg. even groot, nmelijk... cm lng. een infectie dn in 007. In... en... werden er evenveel gewone zeehonden opgenomen. In 00 kwmen er... bezoekers nr de zeehondencrèche. In... totl werden de minste grijze... % zeehonden opgenomen %... Vnf is... In... In is Bob het meeste... werden de minste gewone zeehonden opgenomen. b Mk de tbel f. In 007 zijn er in het e kwrtl... bezoekers geweest. In 00 werden er... dwlgsten opgenomen. In zwrder. gegroeid.... werden de meeste grijze zeehonden opgenomen In... zijn er ieder kwrtl evenveel bezoekers geweest. Mk de tbel f. Een dwlgst is een zeehond In... is Snowy mgerder In... is... Kijk in de cirkel. 00 die niet uit 006 de Noordzee 007 komt. 008 In... werden de minste grijze zeehonden opgenomen. huiler Teken... de stven% vn tot en met in de% grfiek.... In... en... wren er in het e kwrtl evenveel bezoekers. Vul in en streep de foute ntwoorden door. zwerfvuil (kg) In 00 werden geworden. er niet gegroeid.... dwlgsten opgenomen. infectie... % % De meeste bezoekers kwmen in het... kwrtl in het... jr. In 006 is er... Snowy is in deze weken kg meer hout en ppier gevonden dn in kg Snowy is in deze weken... Mk de tbel f. Een dwlgst is een zeehond cm gewond gewone... zeehond % % die niet uit de Noordzee komt. Teken de stven De minste bezoekers kwmen in het... kwrtl in het... jr. In 007 is er... zwrder vn 008 geworden. tot en met 00 in de grfiek. lnger geworden. kg minder overig fvl gevonden dn in 008. totl grijze... zeehond % % In 008 is er... kg plstic gevonden. Dit is... Bob is in meer/minder dn in Elke deze bezoeker 00 weken betlt kg,006 entree. Bob 007 is in deze 008 weken cm ntl bezoekers dwlgst 0 0 gewone zeehond Vul chter ieder In 007 is er... kg touw en netten gevonden. Dit is... zwrder 80geworden. lnger meer/minder dn in 00. geworden jrtl in hoeveel geld grijze zeehond 0 de zeehondencrèche 0 0 Mk de tbel f. ntl zeehonden percentge 0 Reken voor ieder jr uit hoeveel kilogrm zwerfvuil op de Nederlndse strnden huiler... % dwlgst 0 heeft gekregen. 0 metlfvl er werd gevonden. opgenomen opgenomen e kwrtl b Mk een stfgrfiek Kijk nr de en grfiek een cirkel. bij opgve. Kijk nr de 00: grfieken... bij opgve. Mk de tbel f. 00: infectie... zeehonden 6 in zeehonden % Gebruik de in 007 plstic Schrijf gegevens het goede uit tbel. jrtl boven de cirkel. e kwrtl touw en netten 006: 0... Vul de legend 006:... in. gewond... % e kwrtl gevonden zeehonden hout en ppier gewicht opgenomen 007:... kg... kg... opgenomen Kijk nr de grfiek bij opgve. kg... kg... kg : totl % Snowy zeehonden in... zeehonden in 007 e kwrtl metl Schrijf het goede jrtl lengte 008: boven de cirkel.... cm... cm... 0cm... cm... cm : gevonden zeehonden overig Vul de legend in gewicht... kg... kg... kg... kg... kg (jr)... Bob... lengte... cm... cm... cm... cm... cm 0 b Mk zelf een cirkeldigrm voor blok les 7 ntl zeehonden ( 0) gewicht (kg) ntl zeehonden ( 0) lengte (cm) ntl ( 000) 007 totl 0 zeehonden 008 totl 60 zeehonden les 7 blok... 0 b Mk zelf een cirkeldigrm voor huiler infectie gewond ntl ntl zeehonden ( 0) oorzken Pluspunt, Hndleiding groep 8, blok Mlmberg s-hertogenbosch 7

19 blok les 8 blok les 8 Mteril Werkboek bldzijde 76, 77 en 78 (oefenen) Lesboek bldzijde 0 en Kopieerbld Verlengde instructie blok bld B en blok bld B Doelen Nieuw doel B fundmenteel niveu (opgve en ) Kinderen kunnen vermenigvuldigen en delen met breuken en kommgetllen ngeboden in een context. Nieuw doel B streefniveu (opgve en ) Kinderen kunnen vermenigvuldigen en delen met breuken en kommgetllen. > Strt Oefenen De kinderen werken zelfstndig verder n de opgven op bldzijde 76, 77 of 78 in het werkboek (utomtiseren, flexibiliseren en oefenen). Interctie Nieuw doel B fundmenteel niveu (opgve en ) Vertel de kinderen dt ze bij deze opgven gn vermenigvuldigen en delen met breuken en kommgetllen in verhltjessommen. Bespreek vn opgve de tbellen bijenb. Teken de verhoudingstbellen nst elkr op het bord. Lees de som en bepl smen of het een vermenigvuldiging of een deelsom is. Zien de kinderen hoe de tbel wordt ingevuld bij de verschillende sommen? Besteed ndcht n de plts vn de getllen. Met nme de vrg wr de komt te stn is belngrijk. Wt wordt er bij de eerste verhoudingstbel uitgerekend? (het ntl liter melk dt nodig is voor puppy s). En wt in de tweede? (het ntl puppy s dt je te drinken kunt geven met liter melk). Vul de verhoudingstbellen smen in. Lt steeds de betekenis vn de getllen in de tbel verwoorden. Bespreek op dezelfde mnier de ndere twee verhoudingstbellen. Kinderen die niet weten of je moet vermenigvuldigen of delen, of kinderen die de getllen op de verkeerde plts in de verhoudingstbel schrijven, komen in nmerking voor verlengde instructie in les 9. Licht kort opgve toe. > Kinderen die opgve niet gn mken, mken opgve zelfstndig. Mk vier groepjes vn de kinderen die opgve wel mken. Wijs voor elk groepje één vn de vier typen sommen n die bij opgve stn. Lt ze deze som voorbereiden zodt ze die strks kunnen uitleggen n de rest vn de kls. Wijs op de overeenkomst tussen de sommen bij opgve en die bij opgve. Vertel dt ze strks ook de ndere sommen in het kder moeten kunnen uitleggen n de rest vn de kls. 0 Hoeveel? Reken uit. c pup drinkt, liter melk per dg. Hoeveel liter melk is er nodig voor puppy s? Som:, = Hoeveel? Reken uit. c ntl puppy's ntl liter melk, zeehond eet emmer hring per dg. Hoeveel emmers zijn er nodig voor zeehonden? Som: = ntl zeehonden ntl emmers hring zeehond drinkt 0, liter melk per dg. Hoeveel liter is er dn nodig voor zeehonden? zeehonden? 8 zeehonden? 0 zeehonden? pup eet emmer hring per dg. Hoeveel emmers hring zijn er nodig voor 0 puppy s? 8 puppy s? 6 puppy s? puppy s? Een bbyzeehond heet een pup. b Er is liter melk. pup drinkt, liter per dg. Voor hoeveel puppy s is er genoeg? Som: :, = ntl puppy's ntl liter melk, d Er zijn emmers hring. zeehond eet emmer hring per dg. Voor hoeveel zeehonden is er genoeg? Som: : = ntl zeehonden ntl emmers hring b zeehond drinkt 0, liter melk per dg. Voor hoeveel zeehonden is er genoeg met liter? 8 liter? 0 liter? liter? d pup eet emmer hring per dg. Voor hoeveel puppy s is er genoeg met 8 emmers hring? 6 emmers hring? emmers hring? 0 emmers hring? Interctie Nieuw doel B streefniveu (opgve en ) Vertel de kinderen dt ze bij deze opgven gn vermenigvuldigen en delen met kommgetllen en breuken. Bespreek met de kinderen de sommen bij opgve. Lt hierbij telkens enkele kinderen n het woord die deze som hebben voorbereid. Lt hen verwoorden welke stppen er worden gezet om de sommen op te lossen. Lt elk groepje steeds de eigen strtegie toepssen op de sommen die in hetzelfde kder stn. Zien ze dt je bij8x0,kunt denken n de som zonder komm? 8 x =6. is tien keer zo groot ls 0,. Het ntwoord is nu dus tien keer te groot geworden. Je moet dn 6 weer delen door 0, dus 6 : 0 =,6. En dn weet je dt 8 x 0, =,6. Zien de kinderen dt bij een deelsom het ntwoord gelijk blijft ls je beide getllen x 0 of x 00 doet? Dus 8 : 0, = 80 : = 0. Kunnen ze met een vermenigvuldiging lten zien dt dit klopt? (bijvoorbeeld 0 x 0, = 8). Bespreekdesom6x = 6. Wijs de kinderen erop dt de breuk nog kn worden vereenvoudigd: 6 =. Lt zien dt je bijdesom6: de breuk kunt kwijtrken door beide getllen met drie te vermenigvuldigen. Dr is een uitsprk over: Moet je delen? Zorg voor helen! Lt zien dt bij een deelsom het ntwoord gelijk blijft ls je beide getllen x doet. Een ndere uitleg bij deze som kn zijn: : =wnt x =. Er is nu 6 keer, dus dn geldt: 6: = 8. Herinner kinderen ook n het verbnd tussen6: = 8 en 8 x =6envergelijkditmet8:6=enx6=8. Kinderen die bij de verschillende sommen niet de juiste stppen kunnen zetten komen in nmerking voor verlengde instructie in deze les. Licht kort opgve toe. 8 Pluspunt, Hndleiding groep 8, blok Mlmberg s-hertogenbosch

20 8 Mlmberg s-hertogenbosch Pluspunt groep 8 kopieerblden Verlengde instructie les 8 blok les 8 blok blok bld B en blok bld B vi Reken uit. 8 0, =,6 denk n 8 = 6 8:0,=80:=0 0 0 Voorbeeldsom Reken uit. + 0, + 0, 9 0, = 6 0, = 9 : 0, = 6 : 0, = 0,=... Moet je delen? Zorg voor helen! 0 0, 0 0,8,,6,0,,8 6 = 6 = 6: =8: :0,=... :0,=0:= 0 00 = : = : 0,0 =... : 0,0 =00:=0 = : = Reken uit. 6 0, = 6 : 0, = = , =, = 60 : 0, = 8 : 0, = : =... : = 6:= 6, = 9, = 80 : 0, =,6 : 0,6 = : =... : =6:= 9 = : = 8 = : = = 6: = Reken uit. Vereenvoudig de breuk ls dt kn. = : = 0, =... : 0, =... =... 0 : = = 7: = 6 0, =... 6 : 0,6 = =... : = , =... : 0, =... =... 6: =..., =..., : 0,8 =... =... : =... Differentitie: Kinderen die moeite hebben met opgve geeft u verlengde instructie. De overige kinderen werken zelfstndig n opgve. Verlengde instructie Nieuw doelb streefniveu (kopieerbld) Bespreek de voorbeeldsom op het kopieerbld. Neem smen de stppen door. Bespreek nogmls de betekenis vn de tip bij de deelsommen: Moet je delen? Zorg voor helen! Bespreek een deel vn de sommen bij opgve. De kinderen mken het kopieerbld zelfstndig f. Kinderen die klr zijn, gn verder met opgve in het lesboek. Ze gebruiken hierbij de stppen op het kopieerbld. Beoordeel op bsis vn de resultten of kinderen ook in nmerking komen voor verlengde instructie bij het doel op het fundmenteel niveu in de volgende les. Beoordeel ook de gemkte fouten op fundmenteel niveu bij opgve en bepl op bsis drvn welke kinderen in nmerking komen voor verlengde instructie in de volgende les. > Zelfstndig werken Nieuw doel B streefniveu (opgve en ) De kinderen mken zelfstndig opgve en (f). Pluspunt, Hndleiding groep 8, blok Mlmberg s-hertogenbosch 9

Deze les krijgen de leerlingen een introductie over ongelijke breuken. Dit met name gericht op het vergelijken met een bemiddelende grootheid.

Deze les krijgen de leerlingen een introductie over ongelijke breuken. Dit met name gericht op het vergelijken met een bemiddelende grootheid. Lesopzet De door ons gemkte lessencyclus wordt in drie opeenvolgende rekenlessen gegeven. Les is iets korter dn les en, wrdoor er eventueel extr herhling vnuit les ingepst kn worden.. Les Deze les krijgen

Nadere informatie

opdrachtenboek groep 6

opdrachtenboek groep 6 opdrchtenboek groep 6 53933 blok opdrchtenboek groep 6 blok Mlmberg, s-hertogenbosch Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgve mg worden verveelvoudigd, opgeslgen in een geutomtiseerd gegevensbestnd,

Nadere informatie

Voorbereidende opgaven Kerstvakantiecursus

Voorbereidende opgaven Kerstvakantiecursus Voorbereidende opgven Kerstvkntiecursus Tips: Mk de volgende opgven het liefst voorin in één vn de A4-schriften die je gt gebruiken tijdens de cursus. Als een som niet lukt, kijk dn even in het beknopt

Nadere informatie

Hoe plan je een grote taak?

Hoe plan je een grote taak? 3 PLANNEN Hoe pln je een grote tk? Wt heb je n deze les? In deze les leer je hoe je grote tken in stukken opdeelt en over meerdere dgen inplnt. Hndig ls je bijvoorbeeld voor een toets moet leren, wnt zo

Nadere informatie

rekenboek 6a lessen 507019

rekenboek 6a lessen 507019 rekenboek 6 lessen 507019 Het museum OPENINGSTIJDEN zomerseizoen vn 1 pr. t/m 31 okt. elke dg geopend vn 10.00-17.00 uur winterseizoen elk weekend geopend vn 11.00-15.00 uur Prijzen groepen p.p. 12,50

Nadere informatie

Praktische opdracht Optimaliseren van verpakkingen Inleidende opgaven

Praktische opdracht Optimaliseren van verpakkingen Inleidende opgaven Prktische opdrcht Optimliseren vn verpkkingen Inleidende opgven V, WB Opgve 1 2 Gegeven is de functie f ( x) = 9 x. Op de grfiek vn f ligt een punt P ( p; f ( p)) met 3 < p < 0. De projectie vn P op de

Nadere informatie

rekenboek 8a taken 513830

rekenboek 8a taken 513830 rekenboek 8 tken 80 Een voorproefje vn groep 8 Het mteril vn De wereld in getllen voor de onderbouw is gereed. Dit schooljr (009-00) verschijnen lle mterilen voor de bovenbouw. U kunt dus vnf het schooljr

Nadere informatie

lesboek groep 6 blok 1

lesboek groep 6 blok 1 lesboek groep 6 9 blok lesboek groep 6 blok Mlmberg, s-hertogenbosch Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgve mg worden verveelvoudigd, opgeslgen in een geutomtiseerd gegevensbestnd, of openbr

Nadere informatie

Rekenregels van machten

Rekenregels van machten 4 Rekenregels vn mchten Dit kun je l 1 mchten met een ntuurlijke exponent berekenen mchten met een gehele exponent berekenen 3 terminologie in verbnd met de mchtsverheffing correct gebruiken Test jezelf

Nadere informatie

Een feestmaal. Naam: -Ken jij nog een ander speciaal feest? Typ of schrijf het hier. a

Een feestmaal. Naam: -Ken jij nog een ander speciaal feest? Typ of schrijf het hier. a Werkbld Een feestml Nm: Ieder lnd en iedere cultuur kent specile dgen. Dn gn fmilies bij elkr op bezoek. Op die specile dgen is er meestl extr ndcht voor het eten. Hier zie je wt voorbeelden vn feesten

Nadere informatie

Gehele getallen: vermenigvuldiging en deling

Gehele getallen: vermenigvuldiging en deling 3 Gehele getllen: vermenigvuldiging en deling Dit kun je l 1 ntuurlijke getllen vermenigvuldigen 2 ntuurlijke getllen delen 3 de commuttieve en de ssocitieve eigenschp herkennen 4 de rekenmchine gebruiken

Nadere informatie

naam blad : 37 = 299 : 23 = 882 : 63 = 364 : 26 = : 47 = : 43 = 47 kan keer van af kan keer van af 47 = =

naam blad : 37 = 299 : 23 = 882 : 63 = 364 : 26 = : 47 = : 43 = 47 kan keer van af kan keer van af 47 = = 7b Hulp bld 1 nm 1 Reken uit met de rekenmchine 444 : 37 = 299 : 23 = 882 : 63 = 364 : 26 = 2 Reken uit met rest Voorbeeld: 469 : 37 = ntwoord op de rekenmchine: 12,675675 37 kn 12 keer vn 469 f 12 37

Nadere informatie

1a Een hoeveelheid stof kan maar op één manier veranderen. Hoe?

1a Een hoeveelheid stof kan maar op één manier veranderen. Hoe? Oefenopgven over Stoffen en Mterilen Uitwerking en ntwoord op elke opgve stt n de ltste opgve. Gegevens kunnen worden opgezoht in de tellen hterin. Als de zwrteftor niet vermeld is mg je 9,81 N/kg nemen.

Nadere informatie

Boek 2, hoofdstuk 7, allerlei formules..

Boek 2, hoofdstuk 7, allerlei formules.. Boek, hoofdstuk 7, llerlei formules.. 5.1 Evenredig en omgekeerd evenredig. 1. y wordt in beide gevllen 4 keer zo klein, je noemt dt omgekeerd evenredig. b. bv Er zijn schoonmkers met een vst uurloon.

Nadere informatie

Examen VWO. wiskunde B1,2 (nieuwe stijl)

Examen VWO. wiskunde B1,2 (nieuwe stijl) wiskunde 1,2 (nieuwe stijl) Exmen VWO Voorbereidend Wetenschppelijk Onderwijs Tijdvk 1 insdg 25 mei 13.30 16.30 uur 20 04 Voor dit exmen zijn mximl 86 punten te behlen; het exmen bestt uit 18 vrgen. Voor

Nadere informatie

6.0 INTRO. 1 a Bekijk de sommen hiernaast en ga na of ze kloppen. 1 2 0 3 = 2 2 3 1 4 = 2 3 4 2 5 = 2 4 5 3 6 = 2 5 6 4 7 = 2...

6.0 INTRO. 1 a Bekijk de sommen hiernaast en ga na of ze kloppen. 1 2 0 3 = 2 2 3 1 4 = 2 3 4 2 5 = 2 4 5 3 6 = 2 5 6 4 7 = 2... 113 6.0 INTRO 1 Bekijk de sommen hiernst en g n of ze kloppen. Schrijf de twee volgende sommen uit de rij op en controleer of deze ook ls uitkomst 2 heen. c Schrijf twee sommen op die veel verder in de

Nadere informatie

1.0 Voorkennis. Voorbeeld 1:

1.0 Voorkennis. Voorbeeld 1: 1.0 Voorkennis Voorbeeld 1: 4 2 4 2 8 5 3 5 3 15 Als je twee breuken met elkr vermenigvuldigd moet je de tellers en de noemers vn beide breuken met elkr vermenigvuldigen. Voorbeeld 2: 3 3 1 5 4 8 3 5 4

Nadere informatie

Hoofdstuk 0: algebraïsche formules

Hoofdstuk 0: algebraïsche formules Hoofdstuk 0: lgebrïsche formules Dit hoofdstuk hoort bij het eerste college infinitesimlrekening op 3 september 2009. Alle gegevens over de cursus zijn te vinden op http://www.mth.uu.nl/people/hogend/inf.html

Nadere informatie

Voorbereidende opgaven Herkansingscursus. Rekenregels voor vereenvoudigen

Voorbereidende opgaven Herkansingscursus. Rekenregels voor vereenvoudigen Voorbereidende opgven Herknsingscursus Tips: Mk de voorbereidende opgven voorin in één vn de A4-schriften die je gt gebruiken tijdens de cursus. Als een opdrcht niet lukt, werk hem dn uit tot wr je kunt

Nadere informatie

DOEL: Weten wat de gevolgen en risico s kunnen zijn van het plaatsen van (persoonlijke) informatie op internet.

DOEL: Weten wat de gevolgen en risico s kunnen zijn van het plaatsen van (persoonlijke) informatie op internet. kennismking met i-respect.nl INTRODUCTIE GEMAAKT DOOR: Annèt Lmmers ONDERWERP: Een eerste kennismking met i-respect.nl en het onderwerp publiceren. DOEL: Weten wt de gevolgen en risico s kunnen zijn vn

Nadere informatie

De supermarkt. a Welk karretje heeft de duurste boodschappen? Leg uit waarom je dat denkt. b Hoeveel klanten nog tot de 1000ste klant? Reken uit.

De supermarkt. a Welk karretje heeft de duurste boodschappen? Leg uit waarom je dat denkt. b Hoeveel klanten nog tot de 1000ste klant? Reken uit. lesboek groep 8 1 De supermrkt nt 0ste kl De 0 inuut grtis! mg 1 mhppen doen boods en: bloem bij bloemen extr! grtis 3 193 86 0 klnten 1 Welk krretje heeft de duurste boodshppen? Leg uit wrom je dt denkt.

Nadere informatie

Accenten blok 10 10 7 = 7 = 7 = 7 = 7 = 7 = 1 minder. de helft. 1 meer 1 meer. 1 minder

Accenten blok 10 10 7 = 7 = 7 = 7 = 7 = 7 = 1 minder. de helft. 1 meer 1 meer. 1 minder Accenten lok 0 0 De leerlingen leren het optellen vnf een tienvoud in één sprong, ijv. 0. 0 7 de helft minder 7 Bij het rekenen met geld leren de leerlingen edrgen ls,98 fronden. 7 7 minder meer meer 7

Nadere informatie

3 Snijpunten. Verkennen. Uitleg

3 Snijpunten. Verkennen. Uitleg 3 Snijpunten Verkennen Meetkunde Snijpunten Inleiding Verkennen Bentwoord de vrgen bij Verkennen. Mk ook de constructie in GeoGebr. Gebruik eventueel het progrmm om de snijpunten voor je te berekenen ls

Nadere informatie

Getallenverzamelingen

Getallenverzamelingen Getllenverzmelingen Getllenverzmelingen Ntuurlijke getllen Het getlegrip heeft zih wrshijnlijk ontwikkeld op een wijze die overeenkomt met de mnier wrop u zelf de getllen geleerd het. De sis is het tellen.

Nadere informatie

Het kwadraat van een tweeterm a+b. (a+b)²

Het kwadraat van een tweeterm a+b. (a+b)² Merkwrdig producten: Het kwdrt vn een tweeterm + (+)² Even herhlen Wnneer een getl of een lettervorm met zichzelf vermenigvuldigd wordt, dn duid je dt n door dt getl of die lettervorm één keer te schrijven

Nadere informatie

Lineaire formules.

Lineaire formules. www.betles.nl In de wiskunde horen bij grfieken beplde formules wrmee deze grfiek getekend kn worden. zijn formules die in een grfiek een reeks vn punten oplevert die op een rechte lijn liggen. In de vorige

Nadere informatie

Voorbereidende opgaven Examencursus

Voorbereidende opgaven Examencursus Voorbereidende opgven Exmencursus Tips: Mk de voorbereidende opgven voorin in één vn de A4-schriften die je gt gebruiken tijdens de cursus. Als een opdrcht niet lukt, werk hem dn uit tot wr je kunt en

Nadere informatie

Het reëel getal b is een derdewortel van het reëel getal a c. Een getal en zijn derdewortel hebben hetzelfde toestandsteken.

Het reëel getal b is een derdewortel van het reëel getal a c. Een getal en zijn derdewortel hebben hetzelfde toestandsteken. Werkoek Alger (cursus voor 5u wiskunde) Hoofdstuk : Rekenen in R Nm:. 1. Derdewortel vn een reëel getl (oek pg 7) Een derdewortel vn het reëel getl is dus een getl wrvn de derdemcht gelijk is n. Vooreelden:

Nadere informatie

Handig rekenen met eigenschappen G15 + + + + + ( 14 + 24) + (3 19) 10 16 = 6 (6 + 14) + (5 + 55) 20 + 60 = 80 (27 + 35) + ( 12 58 3) 62 73 = 11

Handig rekenen met eigenschappen G15 + + + + + ( 14 + 24) + (3 19) 10 16 = 6 (6 + 14) + (5 + 55) 20 + 60 = 80 (27 + 35) + ( 12 58 3) 62 73 = 11 84 V** Vul binnen de hkjes de juiste tekens in zodt de gelijkheden kloppen. De letters stellen gehele getllen voor. + + + + + + + + + b + + d + e f = (... b...... d... e... f ) b b + + d + e f = ( b) +

Nadere informatie

naam werkboek groep 5

naam werkboek groep 5 nm werkboek groep 5 blok 8 les Reken uit tussen streepjes. 333 + 53 =............ 73 + 05 =............ 66 + 8 =............ 33 + 357 =............ 64 + 4 =............ 7 + 63 =............ 08 + 409 =...

Nadere informatie

Werkblad TI-83: Over de hoofdstelling van de integraalrekening

Werkblad TI-83: Over de hoofdstelling van de integraalrekening Werkld TI-8: Over de hoofdstelling vn de integrlrekening. Inleiding We ekijken chtereenvolgens in onderstnde figuren telkens de grfiek vn een functie f met in het intervl [; ]. f ( ) = f ( ) = + y = 5

Nadere informatie

1 Vlaamse Wiskunde Olympiade 1994 1995 : Eerste Ronde.

1 Vlaamse Wiskunde Olympiade 1994 1995 : Eerste Ronde. Vlmse Wiskunde Olmpide 994 995 : Eerste Ronde De eerste ronde bestt uit 30 meerkeuzevrgen, opgemkt door de jur vn VWO Het quoteringsssteem werkt ls volgt : een deelnemer strt met 30 punten Per goed ntwoord

Nadere informatie

1.0 Voorkennis. Voorbeeld 1:

1.0 Voorkennis. Voorbeeld 1: 1.0 Voorkennis Voorbeeld 1: 4 2 42 8 5 3 53 15 Als je twee breuken met elkr vermenigvuldigd moet je de tellers en de noemers vn beide breuken met elkr vermenigvuldigen. Voorbeeld 2: 3 3 1 5 4 8 3 5 4 24

Nadere informatie

fonts: achtergrond PostScript Fonts op computers?

fonts: achtergrond PostScript Fonts op computers? fonts: chtergrond PostScript Fonts op computers? Tco Hoekwter tco.hoekwter@wkp.nl bstrct Dit rtikel geeft een korte inleiding in de interne werking vn PostScript computerfonts en hun coderingen. Dit rtikel

Nadere informatie

1.3 Wortels. x x 36 6 = x = 1.5 Breuken. teller teller noemer noemer. Delen: vermenigvuldig met het omgekeerde.

1.3 Wortels. x x 36 6 = x = 1.5 Breuken. teller teller noemer noemer. Delen: vermenigvuldig met het omgekeerde. Voorereidende opgven Stoomursus Tips: Mk de volgende opgven het liefst voorin in één vn de A4-shriften die je gt geruiken tijdens de ursus. Als een som niet lukt, werk hem dn uit tot wr je kunt en g verder

Nadere informatie

Kennismaken. Wie zitten er bij jou in de klas? 4. Welke afspraken maak jij met je klas? 8

Kennismaken. Wie zitten er bij jou in de klas? 4. Welke afspraken maak jij met je klas? 8 Kennismken 1 2 + + Wie zitten er bij jou in de kls? 4 Welke fsprken mk jij met je kls? 8 Plusopdrcht 11 Thuisopdrcht 12 Meesterproef bij dit hoofdstuk 74 Help je klsgenoot met kennismken! Een nieuw schooljr,

Nadere informatie

Examen VWO. wiskunde B (pilot) tijdvak 1 woensdag 16 mei 13.30-16.30 uur

Examen VWO. wiskunde B (pilot) tijdvak 1 woensdag 16 mei 13.30-16.30 uur Emen VW 0 tijdvk woensdg 6 mei 3.30-6.30 uur wiskunde B (pilot) Dit emen bestt uit 5 vrgen. Voor dit emen zijn miml 83 punten te behlen. Voor elk vrgnummer stt hoeveel punten met een goed ntwoord behld

Nadere informatie

KATHOLIEKE UNIVERSITEIT LEUVEN SUBFACULTEIT ECONOMIE EN BEDRIJFSWETENSCHAPPEN HUB HANDELSWETENSCHAPPEN

KATHOLIEKE UNIVERSITEIT LEUVEN SUBFACULTEIT ECONOMIE EN BEDRIJFSWETENSCHAPPEN HUB HANDELSWETENSCHAPPEN KATHOLIEKE UNIVERSITEIT LEUVEN SUBFACULTEIT ECONOMIE EN BEDRIJFSWETENSCHAPPEN HUB HANDELSWETENSCHAPPEN ELEMENTAIR ALGEBRAÏSCH REKENEN Een zelfhulpgids voor letterrekenen Rekenregels Uitgewerkte voorbeelden

Nadere informatie

Werkkaarten GIGO 1184 Elektriciteit Set

Werkkaarten GIGO 1184 Elektriciteit Set Werkkrten GIGO 1184 Elektriiteit Set PMOT 2006 1 Informtie voor de leerkrht Elektriiteit is één vn de ndhtsgeieden ij de nieuwe kerndoelen voor ntuur en tehniek: 42 De leerlingen leren onderzoek doen n

Nadere informatie

#JONGERENGIDS. @student @werkzoekende @werknemer. Toegankelijke gezondheid voor iedereen!

#JONGERENGIDS. @student @werkzoekende @werknemer. Toegankelijke gezondheid voor iedereen! #JONGERENGIDS @student @werkzoekende @werknemer Socilistische Mutuliteit vn brbnt Toegnkelijke gezondheid voor iedereen! betlt 40 /jr De Socilistische Mutuliteit terug voor je nticonceptie Love4you.be

Nadere informatie

abcdefg Nieuwsbrief 1 9 september 2014

abcdefg Nieuwsbrief 1 9 september 2014 bcdefg Nieuwsbrief 1 9 september 2014 Algemeen nieuws Het nieuwe schooljr is begonnen! Het nieuwe schooljr is fgelopen week vn strt gegn. We hopen dt iedereen een leuke vkntie heeft gehd en lekker is uitgerust.

Nadere informatie

Eindexamen wiskunde B1-2 vwo 2004-I

Eindexamen wiskunde B1-2 vwo 2004-I chten vn een derdegrdsfunctie Gegeven is de functie 3 2 1 3 4 4 f ( x) x x op het domein [0, 3]. V is het gebied ingesloten door de grfiek vn f en de x-s. 5p 1 ereken lgebrïsch de excte wrde vn de oppervlkte

Nadere informatie

Het bepalen van een evenwichtstoedeling met behulp van het 1 e principe van Wardrop is equivalent aan het oplossen van een minimaliserings-probleem.

Het bepalen van een evenwichtstoedeling met behulp van het 1 e principe van Wardrop is equivalent aan het oplossen van een minimaliserings-probleem. Exmen Verkeerskunde (H1I6A) Ktholieke Universiteit Leuven Afdeling Industrieel Beleid / Verkeer & Infrstructuur Dtum: dinsdg 2 september 28 Tijd: Instructies: 8.3 12.3 uur Er zijn 4 vrgen over het gedeelte

Nadere informatie

HANDLEIDING FOKWAARDEN 2014. Informatie & Inspiratie document Met uitleg over het hoe en waarom van de fokwaarden

HANDLEIDING FOKWAARDEN 2014. Informatie & Inspiratie document Met uitleg over het hoe en waarom van de fokwaarden HANDLEIDING FOKWAARDEN 2014 Informtie & Inspirtie document Met uitleg over het hoe en wrom vn de fokwrden Missie Al ruim 25 jr ondersteunt ELDA bedrijven in de grrische sector, en het is voor ons een belngrijke

Nadere informatie

Bij wie hoor ik? Wijs op de picto van de familie. Laat je kind de familieleden aanwijzen.

Bij wie hoor ik? Wijs op de picto van de familie. Laat je kind de familieleden aanwijzen. e m t W e r l i g e mw o n d j o k jk k nd g k e t e g e W nd em o rlij m t Wo erl k nd k g k e i e j n t r k kt der ge Wo lijk m W l n m i on jk g der ge kwonderlijk g e t Wd e r l e m k t Wl i j mgemkt

Nadere informatie

rekenboek 5a taken

rekenboek 5a taken rekenboek tken 0006 Week 1 Tk 1 Reken uit. 1 week heeft dgen. Hoeveel dgen zitten er in 2 weken? Neem de tbel over en vul in. weken dgen weken dgen 1 3 2 6 8 9 10 b 10 = = 20 = 1 = 30 = 2 = 0 = 3 = 0 =

Nadere informatie

les 1 1 Welke breuk is het grootst? 2 Hoe kun je een meter veterdrop in zes gelijke stukken verdelen? Hoe vergelijk je de breuken?

les 1 1 Welke breuk is het grootst? 2 Hoe kun je een meter veterdrop in zes gelijke stukken verdelen? Hoe vergelijk je de breuken? 0 vergelijken en op volgorde zetten vn eenvoudige reuken en kommgetllen reuken omzetten in kommgetllen en omgekeerd Welke reuk is het grootst? 5 6 2 7 9 5 5 9 2 5 7 2 7 8 8 9 8 5 00 5 6 7 20 5 7 27 70

Nadere informatie

opgaven formele structuren procesalgebra

opgaven formele structuren procesalgebra opgven formele struturen proeslger Opgve 1. (opgve 3.3.7 op p.97 vn het ditt 2005) Een mier moet vn links voor onder nr rehts hter oven op een kuus, met ties (rehts), (hter), en (oven). Uitwerking vn opgve

Nadere informatie

PROCEDURE SCHADEMELDING - VASTGOED -

PROCEDURE SCHADEMELDING - VASTGOED - PROCEDURE SCHADEMELDING - VASTGOED - Afdeling Finnciën Gemeente Molenwrd Procedure Schdemelding Vstgoed versie 1.0 - pg. 1 Gemeente Molenwrd Inhoud Inleiding 1. Algemene beplingen 1.1 Schde melding 1.2.Schde

Nadere informatie

Pak jouw passer en maak de afstand tussen de passerpunten 3 cm.

Pak jouw passer en maak de afstand tussen de passerpunten 3 cm. Psser en irkel Verkennen Opgve 1 Op de foto hiernst wordt met ehulp vn een psser een irkel getekend. Pk jouw psser en mk de fstnd tussen de psserpunten 3 m. Teken een punt M en zet drin de stlen punt vn

Nadere informatie

Je gaat naar de winkel en koopt 4 pakken melk van 1,40 per stuk.

Je gaat naar de winkel en koopt 4 pakken melk van 1,40 per stuk. Opgve 1 Je gt nr de winkel en koopt 4 pkken melk vn 1,40 per stuk. Hoeveel etl je in totl? Wt he je met de getllen 4 en 1,40 gedn om het ntwoord te vinden? Hoe doe je dt zonder rekenmhine? Opgve 2 Je gt

Nadere informatie

abcdefg Nieuwsbrief 1 11 september 2013

abcdefg Nieuwsbrief 1 11 september 2013 bcdefg Nieuwsbrief 1 11 september 2013 lgemeen nieuws Het nieuwe schooljr is begonnen! Het nieuwe schooljr is fgelopen week vn strt gegn. We hopen dt iedereen een leuke vkntie heeft gehd en lekker is uitgerust.

Nadere informatie

blok 6 les 6 Doelen Toetsdoel 1B fundamenteel niveau (opgave 1 en 2) Kinderen kunnen eenvoudige berekeningen maken met percentages

blok 6 les 6 Doelen Toetsdoel 1B fundamenteel niveau (opgave 1 en 2) Kinderen kunnen eenvoudige berekeningen maken met percentages lok 6 les 6 lok 6 les 6 Mteril Werkoek ldzijde 91, 9 en 93 (oefenen) Lesoek ldzijde 68 en 69 Kopieerld Verlengde instructie lok 5 ld 4B en lok 6 ld B 1 Hoeveel procent vn de kinderen uit iedere groep gt

Nadere informatie

Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs Tijdvak 1 Dinsdag 25 mei uur

Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs Tijdvak 1 Dinsdag 25 mei uur wiskunde 1,2 (nieuwe stijl) Exmen VWO Voorbereidend Wetenschppelijk Onderwijs Tijdvk 1 insdg 25 mei 13.30 16.30 uur 20 04 Voor dit exmen zijn mximl 86 punten te behlen; het exmen bestt uit 18 vrgen. Voor

Nadere informatie

Correctievoorschrift VWO. Wiskunde B1 (nieuwe stijl)

Correctievoorschrift VWO. Wiskunde B1 (nieuwe stijl) Wiskunde B (nieuwe stijl) Correctievoorschrift VWO Voorbereidend Wetenschppelijk Onderwijs 0 0 Tijdvk Inzenden scores Vul de scores vn de lfbetisch eerste vijf kndidten per school in op de optisch leesbre

Nadere informatie

Inleiding Natuurwetenschappen

Inleiding Natuurwetenschappen Inleiding Ntuurwetenschppen Tijden: september: 7:45 :45 3 september: 7:45 :45 6 september: 09:30 3:30 Loctie: Adres: Leuvenln, Utrecht Gebouw: Mrius Ruppertgebouw Zl: A Opdrchtgever: Jmes Boswell Instituut

Nadere informatie

9,1. KindereN. GeVen een CijFER. Schilderen5. sarah zegt. Volwassenenpagina6-7

9,1. KindereN. GeVen een CijFER. Schilderen5. sarah zegt. Volwassenenpagina6-7 Eenmlige uitgve vn jnuri 2009 DE kinderstem srh zegt KindereN GeVen een CijFER De uitkomst is ls volgt: Het gemiddelde cijfer wt Jouw mening telt! Fier Fryslân helpt vrouwen en kinderen die te mken hebben

Nadere informatie

#JONGERENGIDS. @student @werkzoekende @starter. van brabant

#JONGERENGIDS. @student @werkzoekende @starter. van brabant #JONGERENGIDS @student @werkzoekende @strter by Socilistische Mutuliteit vn brbnt Sport en Fitness Je prestties verdienen goede locties! Krijg 45 terug vn je sport- of fitnessbonnement. #WELKOM De Socilistische

Nadere informatie

abcdefg Nieuwsbrief 5 27 november 2012

abcdefg Nieuwsbrief 5 27 november 2012 bcdefg Nieuwsbrief 5 27 november 2012 lgemeen nieuws Sloffen! Beste ouders, Het is bij ons op school verplicht om de schoenen in de gng uit te doen, mr het is niet de bedoeling dt de kinderen drn op sokken

Nadere informatie

Hoe zichtbaar ben jij mobiel? MOBIELpakket. Oplossingen voor ondernemende kappers die kiezen. 2012 www.wiewathaar.nl

Hoe zichtbaar ben jij mobiel? MOBIELpakket. Oplossingen voor ondernemende kappers die kiezen. 2012 www.wiewathaar.nl Hoe zichtbr ben jij mobiel? MOBIELpkket Oplossingen voor ondernemende kppers die kiezen 2012 www.wiewthr.nl Reviews? Voordelen 27% Nederlnders vindt reviewsites ls WieWtHr.nl erg nuttig* Wiewthr.nl is

Nadere informatie

Hoofdstuk 4 : Ongelijkheden

Hoofdstuk 4 : Ongelijkheden Werkoek Alger (cursus voor u wiskunde) hoofdstuk : Oplossen ongelijkheden vn e gr met on in Nm:. Hoofdstuk : Ongelijkheden - -. Ongelijkheden Vul in met of : 0,... 0,07 we zeggen dt 0,... is dn 0,07 -,...

Nadere informatie

Merkwaardige producten en ontbinden in factoren

Merkwaardige producten en ontbinden in factoren 6 Merkwrdige producten en ontinden in fctoren Dit kun je l 1 een mcht tot een mcht verheffen eentermen vermenigvuldigen 3 eentermen delen 4 veeltermen vermenigvuldigen 5 een veelterm delen door een eenterm

Nadere informatie

Examen VWO. wiskunde B. tijdvak 1 woensdag 18 mei 13.30-16.30 uur. Bij dit examen hoort een uitwerkbijlage.

Examen VWO. wiskunde B. tijdvak 1 woensdag 18 mei 13.30-16.30 uur. Bij dit examen hoort een uitwerkbijlage. Emen VW 20 tijdvk woensdg 8 mei 3.30-6.30 uur wiskunde B Bij dit emen hoort een uitwerkbijlge. chter het correctievoorschrift is een nvulling opgenomen. Dit emen bestt uit 8 vrgen. Voor dit emen zijn miml

Nadere informatie

= = = = = = = = = = = =

= = = = = = = = = = = = 4 nm Hulp ld 1 1 eken uit 50 + 20 = 60 + 30 = 40 + 30 = 20 + 60 = 10 + 50 = 30 + 20 = 70 + 10 = 30 + 50 = 2 eken uit Denk n de getllenlijn. 30 + 24 = 50 + 26 = 70 + 19 = 40 + 39 = 60 + 32 = 30 + 38 = 50

Nadere informatie

In dit hoofdstuk introduceren we de hoofdrolspelers van het college: eindige automaten.

In dit hoofdstuk introduceren we de hoofdrolspelers van het college: eindige automaten. 9 2 Eindige utomten In dit hoofdstuk introduceren we de hoofdrolspelers vn het college: eindige utomten. 2.1 Deterministische eindige utomten We eginnen met een vooreeld. Vooreeld 2.1 Beschouw het volgende

Nadere informatie

Economische Topper 4 Evaluatievragen thema 3

Economische Topper 4 Evaluatievragen thema 3 Eonomishe Topper 4 Evlutievrgen them 3 1 Vn een lnd zijn volgende gegevens bekend: bbp in 2002 800 miljrd EUR bbp in 2003 833 miljrd EUR Prijspeil 2002 t.o.v. 2003 + 1,5 % Bevolking 2002 t.o.v. 2003 +

Nadere informatie

RATIONALE GETALLEN BREUKSTREEP. Een breuk kunnen we beschouwen als een quotiënt. 3,00 4 4 0 0,75 30

RATIONALE GETALLEN BREUKSTREEP. Een breuk kunnen we beschouwen als een quotiënt. 3,00 4 4 0 0,75 30 Breuken en hun decimle schrijfwijze Benmingen in een breuk Teller Noemer 3 TELLER (dit geeft het ntl gekleurde delen n) BREUKSTREEP NOEMER (dit geeft het totl ntl delen n) Breuk omzetten in deciml getl

Nadere informatie

Wat doen we met de vuile was?

Wat doen we met de vuile was? Door Jn de Wrd Wt doen we met de vuile ws? Inleiding Gechte medewerkers, Ons edrijf komt de ltste tijd hels nogl negtief in het nieuws. Sommigen vn jullie mken zich lijkr schuldig n het [1] vn de vuile

Nadere informatie

Onafhankelijk van a. f snijdt de x-as in punt A ( , 0) Voor elke positieve waarde van a is een functie f. gegeven door F ( x) = x e ax.

Onafhankelijk van a. f snijdt de x-as in punt A ( , 0) Voor elke positieve waarde van a is een functie f. gegeven door F ( x) = x e ax. Onfhnkelijk vn Voor elke positieve wrde vn is een functie f gegeven door f ( x) = (1 x) e x en een functie F gegeven door F ( x) = x e x. De functie 3p 1 Toon dit n. F is een primitieve functie vn f. De

Nadere informatie

Opdrachten bij hoofdstuk 2

Opdrachten bij hoofdstuk 2 Opdrchten ij hoofdstuk 2 2.1 Het vullen vn je portfolio In hoofdstuk 2 he je gezien op welke mnier je de informtie kunt verzmelen. An de hnd vn die informtie kun je de producten mken wrmee jij je portfolio

Nadere informatie

AFRIKA RAPPORT www.burgerszoo.nl

AFRIKA RAPPORT www.burgerszoo.nl AFRIKA RAPPORT Je gt op ontdekkingstoht nr de Afriknse dieren die in het Prk en in de Sfri vn Koninklijke Burgers Zoo leven. Bentwoord lle vrgen en hl je Afrik Rpport! Wrttenzwijnen Welkom in Burgers Prk!

Nadere informatie

Hoofdstuk 2: Bewerkingen in R

Hoofdstuk 2: Bewerkingen in R Werkoek Alger (cursus voor 5u wiskunde) Hoofdstuk : Rekenen in R Nm:. Hoofdstuk : Bewerkingen in R - 7 Kls:... 1. Optellen, ftrekken, vermenigvuldigen en delen in R (oek pg 15): Som: 1. vn twee getllen

Nadere informatie

C 1 C 2. 42 blok 6. Er zijn 1440 tegels nodig.

C 1 C 2. 42 blok 6. Er zijn 1440 tegels nodig. 42 blok 6 C De zomervkntie komt ern! Voor de zomervkntie moet het zwembd in de gemeente Dorpstein gebruiksklr worden gemkt. Het 4 meter brede tegelpd rondom het zwembd moet vn nieuwe tegels vn 50 bij 50

Nadere informatie

= = = = = = = =

= = = = = = = = 0 ld nm Hulp Reken uit met cijferen 0 Reken uit met splitsen Honderdvouden ij elkr en dn de rest ij elkr. + 0 = 0 + = 0 + = 0 + 0 = + 0 = 0 + 0 = 0 + = 0 + = Honderdvouden vn elkr f en dn de rest vn elkr

Nadere informatie

Voorbereidende opgaven Stoomcursus

Voorbereidende opgaven Stoomcursus Voorereidende opgven Stoomcursus Tips: MEER DAN 0 JAAR ERVARING Dit document estt uit twee delen: de voorereidende opgven en een overzicht met lgerïsche vrdigheden. Mk de volgende opgven het liefst voorin

Nadere informatie

Rapportage Enquête ondergrondse afvalinzameling Zaltbommel

Rapportage Enquête ondergrondse afvalinzameling Zaltbommel Rpportge Enquête ondergrondse fvlinzmeling Zltommel Enquête ondergrondse fvlinzmeling Zltommel VERSIEBEHEER Versie Sttus Dtum Opsteller Wijzigingen Goedkeuring Door Dtum 0.1 onept 4-11-09 VERSPREIDING

Nadere informatie

Exact periode 2.2. Gemiddelde en standaarddeviatie Betrouwbaarheidsinterval Logaritme ph lettersommen balansmethode

Exact periode 2.2. Gemiddelde en standaarddeviatie Betrouwbaarheidsinterval Logaritme ph lettersommen balansmethode Exct periode. Gemiddelde en stndrddevitie Betrouwbrheidsintervl Logritme ph lettersommen blnsmethode 1 gemiddelde en stndrddevitie vn meetwrden. x en s Hieronder zie je twee getllenseries die hetzelfde

Nadere informatie

MARKETING / PR / COMMUNICATIEMEDEWERKER

MARKETING / PR / COMMUNICATIEMEDEWERKER OPLEIDING: MARKETING / PR / COMMUNICATIEMEDEWERKER MET DE SPECIALISATIE SOCIAL MEDIA 2015 1 Mrketing/PR/Communictiemedewerker Specilistie Socil Medi SCHEIDEGGER en CEDOR bieden een unieke opleiding n.

Nadere informatie

INLEIDING. Gezond eten Gezond drinken Genoeg slapen Goed bewegen

INLEIDING. Gezond eten Gezond drinken Genoeg slapen Goed bewegen b o r p! f G t i F s i t r G t l p r u e l k r ee INLEIDING Structuur, inzicht en plezier bij gezond leven Dr geloven wij in bij FitGf! Drom hebben we een klender met stickers ontworpen! Voor kinderen,

Nadere informatie

Hoeveel betaal je in totaal? Hoe kun je dat bedrag narekenen? Hoe bereken je het bedrag dat je van de 20 euro terug krijgt?

Hoeveel betaal je in totaal? Hoe kun je dat bedrag narekenen? Hoe bereken je het bedrag dat je van de 20 euro terug krijgt? Opgve 1 Je ziet hier een eenvoudige ksson. Hoeveel dingen he je volgens de ksson gekoht? Hoeveel etl je in totl? Hoe kun je dt edrg nrekenen? Hoe ereken je het edrg dt je vn de 20 euro terug krijgt? Je

Nadere informatie

OP GETAL EN RUIMTE KUN JE REKENEN

OP GETAL EN RUIMTE KUN JE REKENEN OP GETAL EN RUIMTE KUN JE REKENEN Welke wiskunde moet ik kiezen? Dit jr moet je gn kiezen welke wiskunde je wilt gn volgen in de bovenbouw. Hieronder kun je lezen wt wiskunde A, en D inhouden. Wiskunde

Nadere informatie

Moderne wiskunde: berekenen zwaartepunt vwo B

Moderne wiskunde: berekenen zwaartepunt vwo B Moderne wiskunde: erekenen zwrtepunt vwo B In de edities 7 en 8 ws er in de slotdelen vn VWO B ruimte genomen voor een prgrf over het erekenen vn een zwrtepunt. In de negende editie is er voor gekozen

Nadere informatie

Mytylschool De Trappenberg Peter van Sparrentak

Mytylschool De Trappenberg Peter van Sparrentak Mytylshool De Trppenberg Peter vn Sprrentk www.m3v.nl Nieuwbouwonept en revlidtieentrum geriht op de toekomst Mytylshool De Trppenberg en het ngrenzende revlidtieentrum in Huizen willen in de toekomst

Nadere informatie

Verschil zal er zijn hv bovenbouw WERKBLAD

Verschil zal er zijn hv bovenbouw WERKBLAD Vershil zl er zijn hv ovenouw WERKBLAD 1. Hoe heet de gemeente wr jij in woont? 2. Hoeveel inwoners heeft je gemeente in 2010? 3. Is het ntl inwoners in jouw gemeente sinds 2010 gestegen of gedld? 4. In

Nadere informatie

Natuurlijke getallen op een getallenas en in een assenstelsel

Natuurlijke getallen op een getallenas en in een assenstelsel Turf het ntl fouten en zet de resultten in een tel. Vlmingen Nederlnders resultt ntl resultt ntl 9 9 en nder tlstelsel U Ontijfer de volgende hiërogliefen met ehulp vn het overziht op p. in het leerwerkoek.........................

Nadere informatie

1 Vlaamse Wiskunde Olympiade 1985-1986: Tweede Ronde.

1 Vlaamse Wiskunde Olympiade 1985-1986: Tweede Ronde. 1 Vlmse Wiskunde Olymide 1985-1986: Tweede Ronde De tweede ronde bestt uit 30 meerkeuzevrgen Het quoteringssysteem werkt ls volgt : een deelnemer strt met 30 unten Per goed ntwoord krijgt hij of zij 4

Nadere informatie

bezorgerboekje informatie voor

bezorgerboekje informatie voor bezorgerboekje informtie voor Inhoud 2 3 4 6 10 12 13 14 15 Welkom Onmisbre schkel / De Persgroep Distributie Wetten en regels Inschrijven / Bezorgovereenkomst /Arbeidstijdenwet / Arbeidsomstndighedenwet

Nadere informatie

Analyse. Lieve Houwaer Dany Vanbeveren

Analyse. Lieve Houwaer Dany Vanbeveren Anlyse Lieve Houwer Dny Vnbeveren . Relties, functies, fbeeldingen, bijecties Voor niet-ledige verzmelingen A en B noemen we elke deelverzmeling vn de productverzmeling A x B een reltie vn A nr B. We noemen

Nadere informatie

Reken-wiskundemethode voor het basisonderwijs. Rekenrijk. Handleiding. Derde editie. Ceciel Borghouts Nicole Bus. Noordhoff Uitgevers

Reken-wiskundemethode voor het basisonderwijs. Rekenrijk. Handleiding. Derde editie. Ceciel Borghouts Nicole Bus. Noordhoff Uitgevers Reken-wiskundemethode voor het sisonderwijs Rekenrijk Hndleiding Derde editie Ceciel Borghouts Nicole Bus Noordhoff Uitgevers Einduteur Ko Bzen Ontwerp omslg en innenwerk Astrid vn der Neut, Cpelle n den

Nadere informatie

4. LOGARITMISCHE EN EXPONENTIËLE FUNCTIES

4. LOGARITMISCHE EN EXPONENTIËLE FUNCTIES 4. LOGARITMISCHE EN EXPONENTIËLE FUNCTIES 4.. Logritmische functies 4... Inleiding 4... Rekenen met rtionle eponenten Een mcht met rtionle eponenten (strikt positief grondtl) kennen we reeds vn vroeger:

Nadere informatie

Tentamen: Kansrekening en Statistiek P0099

Tentamen: Kansrekening en Statistiek P0099 Fculteit Economie en Bedrijfskunde Tentmen: Knsrekening en Sttistiek 1 6011P0099 Tentmendtum & -tijd: 15 december 015, 1:00 17:00 Studiejr 015-016 Duur vn het tentmen: 3 uur Legitimtie: U dient zich te

Nadere informatie

Bijlage 2 Gelijkvormigheid

Bijlage 2 Gelijkvormigheid ijlge Gelijkvormigheid eze bijlge hoort bij het hoofdstuk e krcht vn vectoren juli 0 Opgven gemrkeerd met kunnen worden overgeslgen. Uitgve juli 0 olofon 0 ctwo uteurs d Goddijn, Leon vn den roek, olf

Nadere informatie

Continuïteit en Nulpunten

Continuïteit en Nulpunten Continuïteit en Nulpunten 1 1 Inleiding Continuïteit en Nulpunten In de wiskunde wordt heel vk gebruik gemkt vn begrippen ls functie, functievoorschrift, grfiek, Voor een gedetilleerde inleiding vn deze

Nadere informatie

Op weg naar een betrouwbare beoordeling a

Op weg naar een betrouwbare beoordeling a Op weg nr een betrouwbre beoordeling Een eerlijke beoordeling vn cll center gents Cll center-gents worden vk mede beoordeeld op ACT en AHT. Met nme het beoordelen op ACT is niet redelijk, omdt toevl hierin

Nadere informatie

Een CVA (beroerte) kan uw leven drastisch veranderen! 2009 Een uitgave van de Nederlandse CVA-vereniging

Een CVA (beroerte) kan uw leven drastisch veranderen! 2009 Een uitgave van de Nederlandse CVA-vereniging N een CVA (beroerte)... hoe verder?. Een CVA (beroerte) kn uw leven drstisch vernderen! 2009 Een uitgve vn de Nederlndse CVA-vereniging Wt is een CVA? In Nederlnd leven meer dn een hlf miljoen mensen met

Nadere informatie

4. LOGARITMISCHE EN EXPONENTIËLE FUNCTIES

4. LOGARITMISCHE EN EXPONENTIËLE FUNCTIES 4. LOGARITMISCHE EN EXPONENTIËLE FUNCTIES 4.. Logritmische functies 4... Inleiding 4... Rekenen met rtionle eponenten Een mcht met rtionle eponenten (strikt positief grondtl) kennen we reeds vn vroeger:

Nadere informatie

Checklist. Aanvulling ondersteuningsplan. integratie LWOO en PrO in passend onderwijs. 11 mei 2015. [Typ hier]

Checklist. Aanvulling ondersteuningsplan. integratie LWOO en PrO in passend onderwijs. 11 mei 2015. [Typ hier] [Typ hier] Checklist Anvulling ondersteuningspln integrtie LWOO en PrO in pssend onderwijs 11 mei 2015 Deze checklist is tot stnd gekomen in nuwe smenwerking met: Ministerie vn Onderwijs, Cultuur en Wetenschp

Nadere informatie

Bespreking Examen Analyse 1 (Juni 2007)

Bespreking Examen Analyse 1 (Juni 2007) Bespreking Exmen Anlyse 1 (Juni 2007) Voorf: Zols ik ook vorig jr in juni en in september gedn heb, geef ik hier bedenkingen bij het exmen vn deze junizittijd. Ik zorg ervoor dt deze tekst op toledo komt,

Nadere informatie

is het koppel dat overeenkomt met het eindpunt van λ.op ax by = a a b x y = a b = x y a b ax by bx + ay = a b

is het koppel dat overeenkomt met het eindpunt van λ.op ax by = a a b x y = a b = x y a b ax by bx + ay = a b 1 Tweedimensionle Euclidische ruimte 11 Optelling, verschil en sclire vermenigvuldiging = ( b, ) b, is de verzmeling vn lle koppels reële getllen { } Zols we ons de reële getllen kunnen voorstellen ls

Nadere informatie

Voorbereidende opgaven Stoomcursus

Voorbereidende opgaven Stoomcursus Voorereidende opgven Stoomcursus Tips: Mk de volgende opgven het liefst voorin in één vn de A4-schriften die je gt geruiken tijdens de cursus. Als een som niet lukt, kijk dn even in het eknopt overzicht

Nadere informatie