Jaarverslag Toerisme Provincie Antwerpen

Transcriptie

1 Jaarverslag 2013 Toerisme Provincie Antwerpen

2 Colofon verantwoordelijke uitgever: Toerisme Provincie Antwerpen vzw, Koningin Elisabethlei 16, 2018 Antwerpen eindredactie: Mariel Rosier foto s: beeldenbank TPA, Mie De Backer, Michaël Dehaspe, Ivan Deleus, Daniël Rys en VRT opmaak: Gekko druk: Drukkerij De Bie D/2014/0408/09 05/450

3 > Jaarverslag 2013 Woord vooraf p. 5 Terugblik op 2013 Vrijgave routedata fiets-, wandel- en ruiternetwerken p. 6 Nieuwe Strategisch Plan Toerisme voor de Antwerpse Kempen p. 8 Succesvolle start voor Logeren in Vlaanderen Vakantieland p. 10 Scheldeland: alles draait om samenwerking p. 12 MeetingKempen lanceert opgemerkte promotiecampagne p. 14 Prima evaluatie voor wandelnetwerken p. 16 Vlaanderen Vakantieland presenteert logiesspecials p. 20 Kempen Streek View promoot de Antwerpse Kempen p. 22 Op de fiets met helden en heiligen maakt eeuwenoud erfgoed hip p. 24 Internationale pers ontdekt Beers of Antwerp p. 26 Tweede ruiter- en mennetwerk voor de Antwerpse Kempen p. 28 Wie is wie bij TPA? p. 30 Statutaire werking Algemene Vergadering p. 34 Leden p. 38 Raad van Bestuur p. 40 Financieel verslag 2013 p. 42 Begroting 2014 p. 50» 3

4

5 Woord vooraf Beste lezer Dit jaarverslag bewijst zwart op wit dat de financiële situatie van Toerisme Provincie Antwerpen vzw een pak minder rooskleurig oogt dan de voorbije jaren het geval was. We moeten er niet flauw over doen, de staat van onze budgetten zal de nodige gevolgen hebben voor onze werking. Laten we deze nieuwe financiële realiteit zien als een uitdaging, een aanmoediging om meer dan ooit de juiste keuzes te maken. Laten we inzetten op creativiteit en gaan voor duidelijke resultaten. Laten we, ondanks de uitdagingen, ambitieus zijn. We hebben het voorbije jaar namelijk ook de nodige resultaten geboekt. In dit jaarverslag presenteren we u graag elf opvallende dossiers uit 2013, die de expertise van TPA in de verf zetten. We konden daarbij steeds rekenen op de medewerking en de knowhow van onze partners. Bij verschillende dossiers en initiatieven bleek die inbreng zelfs cruciaal. We stellen u dan ook graag voor aan onze partners en laten hen zelf ook aan het woord in dit jaarverslag. Ik wil alvast iedereen van harte bedanken voor hun inzet en hoop dat alle vruchtbare samenwerking zich de komende jaren onverminderd verderzet, zodat we samen kunnen verder bouwen aan de toeristische sector in onze provincie. Het is onze bedoeling om in 2014 de gemaakte engagementen na te komen, maar tegelijk een stappenplan op te maken over hoe de organisatie op een duurzame wijze haar verdere toekomst kan ingaan. Veel leesplezier! Bruno Peeters, gedeputeerde voor toerisme en voorzitter Toerisme Provincie Antwerpen» 5

6 Terugblik op 2013 Vrijgave routedata fiets-, wandel- en ruiternetwerken Na de data van de fietsknooppuntennetwerken gaven Toerisme Vlaanderen en de vijf provinciale toeristische organisaties in 2013 ook de routedata van de wandelnetwerken en de ruiter- en mennetwerken vrij. De vrijgave betreft zowel toepassingen in digitale als in gedrukte vorm. De liberalisering leidde vorig jaar tot 70 nieuwe gebruikslicenties. Over welke routedata gaat het precies? Gilles Facon, waarnemend directeur: In 2012 beslisten Toerisme Vlaanderen en de vijf provinciale toeristische organisaties om de gegevens van de populaire fietsknooppuntennetwerken vrij te geven. In juni 2013 deden ze hetzelfde voor de wandelnetwerken en de Antwerpse en expertise, die we ten volle willen benutten. Dat we de routedata ook vrijgeven voor printtoepassingen verbaast wellicht. Hoewel de verkoop van de knooppuntenkaarten daalt, blijft die immers een belangrijke bron van inkomsten voor de toeristische organisaties. Door de vrijgave kunnen we echter een nog groter publiek bereiken. Vooral de Nederlandse markt biedt nog heel wat groeimarge. De vaststelling dat grote spelers als Lannoo, Falk en ANWB intussen een licentie aanvroegen, sterkt ons in die overtuiging. Dat de toeristische sector zich tegelijk profileert als een transparante overheid vormt een mooie bonus. «Toeristische organisaties, ontwikkelaars én fietsers en wandelaars: iedereen wint bij de liberalisering van de routedata.» Hoe verloopt de procedure? De vijf provinciale toeristische organisaties beheren de netwerken en leveren alle gegevens van de trajecten en knooppunten aan. Toerisme Vlaanderen verzamelt die data en maakt er één grote Vlaamse laag van. Geïnteresseerden kunnen een aanvraag indienen via Wie een licentie krijgt, ontvangt de Vlaamse laag via een open standaard downloadservice. Dat maakt het mogelijk om de trajecten en knooppunten te downloaden en naar om het even welk formaat om te zetten. De service is volledig gratis, op voorwaarde dat de partners de overeengekomen voorwaarden respecteren. Die omvatten onder meer een correcte bronvermelding, de verwijzing naar een meldpunt en regelmatige updates. Limburgse ruiter- en mennetwerken. Voor onze provincie gaat het concreet om 2675 kilometer fietspaden, 4050 kilometer wandelpaden en 425 kilometer ruiter- en menroutes langs knooppunten. Samen ruim 7000 kilometer recreatieve routes. Voor de hand liggende vraag: waarom deze liberalisering? Met deze vrijgave willen we de ontwikkeling van innovatieve digitale toepassingen stimuleren. Routeplanners, gps-routes en apps betekenen een grote meerwaarde voor het toeristische aanbod. Ze charmeren bovendien een jonger publiek. Onze externe partners beschikken over veel Win-winsituatie voor alle partijen Sven Nijs van 2infinIT was een van de allereerste licentienemers: Sinds de vrijgave van de routedata zijn mijn projecten en er kwalitatief sterk op vooruitgegaan. Toerisme Vlaanderen signaleert ons heel snel als er wijzigingen zijn. Op die manier kunnen we onze digitale routeplanners en mobiele apps heel snel upgraden. Het werkt echter in twee richtingen: als bezoekers van onze websites een fout ontdekken in de netwerken, signaleren wij dat op onze beurt aan Toerisme Vlaanderen. Op die manier houden we het centrale bestand mee op punt. Ten slotte stimuleert de liberalisering de samenwerking. Doordat meerdere partijen met dezelfde data werken, wordt het mogelijk om toepassingen op elkaar af te stemmen. Zo heb ik nauw samengewerkt met Niels Buekers van WandelPad en Fietskompas. Hij ontwikkelde de iphone-versie van de app, ik de Android-versie. Mijn evaluatie is dus 100% positief. Toeristische organisaties, ontwikkelaars én fietsers en wandelaars: iedereen wint bij de liberalisering van de routedata. 6 «Jaarverslag 2013

7 Hoe verloopt de respons op de liberalisering? Aantal licentienemers Vorig jaar kwamen er 70 nieuwe licenties bij, wat de teller eind 2013 op 130 bracht. Daarbij zitten 50 partners uit de overheid, 50 niet-commerciële en 30 commerciële partners. We zijn blij dat belangrijke spelers als Fietsnet.be, RouteYou, Knooppunter, Garmin en wandelknooppunt.be snel hebben gereageerd. Hun routeplanners zijn razend populair en op die manier hebben we de garantie dat de gebruikers over de meest recente informatie beschikken fiets wandel ruiter commercieel hergebruik niet-commercieel hergebruik overheid situatie 20/12/2013 «De vrijgave maakt het mogelijk om uiteenlopende joint-ventures aan te gaan met overheden, organisaties en privé-sector.» 70 nieuwe gebruikslicenties in 2013 Jos Pyck van de Dienst Kennisbeheer van Toerisme Vlaanderen verzamelt alle data en verzorgt de contacten met de licentienemers: We hebben vorig jaar 70 nieuwe overeenkomsten gesloten: 24 met overheden, 7 met commerciële partners en 39 met niet-commerciële partners. Bij die laatste categorie horen onder meer natuurverenigingen, studiebureaus, onderwijsinstellingen en regionale landschappen. De verdere openstelling van de routedata en de versoepeling van de gebruikslicentie voor routedata maken het mogelijk om uiteenlopende joint-ventures aan te gaan met overheden, organisaties en de privé-sector. Wat op zijn beurt resulteert in kwalitatief sterke toeristische kaarten, apps en websites.» 7

8 Terugblik op 2013 Nieuw Strategisch Plan Toerisme voor de Antwerpse Kempen Een origineel en kwaliteitsvol toeristisch aanbod met een herkenbaar Kempenprofiel. Dat vormt de voornaamste uitdaging in het Strategisch Plan voor toerisme in de Antwerpse Kempen Het plan formuleert zes ambities en zes productlijnen, rekening houdend met actuele trends binnen de vrijetijdssector. Dit strategisch plan kwam tot stand na een co-creatief en multi-stakeholder proces. Wat moeten we daaronder precies verstaan? Bie De Busser, manager Antwerpse Kempen: We hebben dit plan heel bewust niet zelf in ons kantoor in Turnhout geschreven. We hebben ook geen studiebureau onder de arm genomen om dat plan van a tot z op te stellen. Neen, we zijn op pad gegaan en hebben gepraat met iedereen die van dichtbij of veraf bij het toerisme in de Antwerpse Kempen betrokken is. Al die stakeholders zullen het plan uiteindelijk vormgeven. Het leek ons dan ook vanzelfsprekend om hen van bij de start bij het proces te betrekken. Zo organiseerden we drie grote werksessies voor lokale besturen en hun vrijwilligers, ondernemers, partnerorganisaties en toeristische verenigingen. efficiënter samen te werken en dat over de sectoren heen. Het komt er op aan elkaars sterktes te bundelen en maximaal te benutten. Daarnaast moeten we ons volop richten naar de toekomst. Dat betekent concreet: ons huidige aanbod een facelift geven, nieuwe doelgroepen aanspreken en durven experimenteren. De centrale vraag bij dat alles is en blijft Wat wil de toerist?. Het nieuwe subsidiereglement is gebaseerd op de zes productlijnen. Waarom zijn die zo cruciaal? Als we de troeven en de eigenheid van onze regio verbinden met enkele relevante maatschappelijke trends kunnen we zes productlijnen formuleren. Zij fungeren als kapstok voor de ontwikkeling van projecten en ideeën. Een soort toetssteen om na te gaan of een idee past in ons verhaal en ons profiel. Kleur, durf en originaliteit vormen daarbij de kernwoorden. uitsluitend project- en productideeën die kaderen binnen die productlijnen in aanmerking voor financiële ondersteuning. Zes productlijnen Antwerpse Kempen *eigenzinnig pionieren *hartelijk logeren *den buiten avonturen *verle(i)den met toekomst *gulzig genieten *flirten met grenzen Nog belangrijker dan het plan is de implementatie. Hoe zien jullie die? Toerisme Provincie Antwerpen vertaalt dit strategisch plan in een actieplan. Tegelijk nodigen we gemeenten, verenigingen, ondernemers en organisaties uit om hetzelfde te doen. De inspiratiegids Die werksessies resulteerden in zes ambities. Waarover gaan die? De ambities spelen in op vragen die heel erg leven bij het lokale werkveld. Enerzijds is er de wens om nauwer samen te werken. Anderzijds bestaat er een grote nood aan expertise en ondersteuning. We willen een lans breken om in de toekomst nog «Belangrijke uitdaging voor de komende zes jaar: zorg voor kleur, originaliteit en durf!» Zo moeten kinderen en volwassenen op een meer belevingsvolle, avontuurlijke manier het Kempense landschap kunnen ontdekken. De zes productlijnen zijn cruciaal in ons verhaal. Daarom hebben we ons subsidiereglement aangepast. Voortaan komen fungeert daarbij als een soort bijbel. Wie met een idee speelt, kan dat met behulp van het strategisch plan uitwerken binnen een van de zes productlijnen. Daarnaast doet de gids hopelijk volop wat hij belooft: inspireren. Bij de ontwikkeling van een project kunnen de partners rekenen op 8 «Jaarverslag 2013

9 onze regiowerking. Onze drie regiowerkers en ikzelf gaan graag aan tafel zitten met lokale toerismemakers die een idee willen realiseren. Samenwerken en expertise delen, daar draait het om. Onvermijdelijke slotvraag: waar moet het Kempense toerisme in 2019 staan? we aan de hand van cijfers en onderzoek evalueren of de kwaliteit van onze producten er op vooruitgegaan is of onze reputatie verbeterd is. Naast die kwantitatieve analyse hoop ik dat we de komende jaren ook een sterker Kempengevoel kunnen creëren. Onze opzet is geslaagd als de Kempense toerismemakers in de toekomst vlotter en efficiënter samenwerken. Als ze fier zijn op onze regio en dat ook durven uitstralen. Het is nu aan Toerisme Provincie Antwerpen en de honderden vakantiemakers in de Antwerpse Kempen om het plan de komende jaren om te zetten in concrete realisaties. In de inspiratiegids hebben we alvast enkele zogenaamde resultaatsindicatoren geformuleerd. Zo kunnen 7 En dan nu: We zijn ermee begonnen en we eindigen ermee: samenwerken wordt de komende jaren ons buzzwoord. We werken als toerismemakers samen aan het uitdragen van het Kempenverhaal en de realisatie van onze ambities. We doen dat door te werken volgens de productlijnen en door onze marketing en promotie. Het is een engagement dat we met z n allen aangaan. Zo wordt de samenwerking concreet. «Gezocht: toerismemakers met een Kempenhart.» Samenwerking = deuren en ramen open Samenwerken is in de eerste plaats openheid: openheid naar elkaar, als toerismemakers, om onze plannen, dromen en noden te delen. Om elkaar impulsen te geven en ideeën te delen. Openheid ook om nieuwe partners te zoeken en onbekende domeinen en sectoren te betreden. Om actief op zoek te gaan naar publiek-private samenwerking. Toerisme Provincie Antwerpen zal in die open geest werken. Eigenzinnig pionieren Hartelijk logeren Den buiten Avonturen Verle(i)den met toekomst Gulzig genieten Flirten met grenzen Sterke producten door sterke samenwerking We hebben kennis van zaken (lerend netwerk) Engagement Hieronder stellen we ons engagement visueel voor in een zogeheten matrix. Op de horizontale balk vind je onze ambities, verticaal lees je wat de productlijnen zijn. Bij het ontwikkelen van producten en projecten zorgen we er met z n allen voor dat ze ergens in de 36 vakjes thuishoren. Dat is een eerste, concrete vorm van samenwerking en dan nu: actie! en dan nu: actie! - 39 Iedereen ambassadeur Wat wil de toerist (service design) We koesteren én vernieuwen wat we hebben We kijken volop vooruit Het bureau Levuur ( leidde de creatieve zoektocht naar een nieuw strategisch plan in goede banen. Annemie Rossenbacker: Onze co-creatieve aanpak heeft mensen naar elkaar doen luisteren. De deelnemers hebben geleerd dat een andere mening ook interessant kan zijn. De fameuze = 3 zeg maar. We mogen gerust stellen dat we het plan samen gemaakt hebben. Participatie creëert ook energie, niet alleen tijdens de werksessies maar ook bij de uitvoering van het plan. Ten slotte beïnvloedt participatie ook de deelnemende organisaties zelf. Heel wat partners hebben ervaren dat je een probleem of dossier i.p.v. top down ook vlak kunt aanpakken. Het loont om alle betrokkenen inbreng te vragen. Die co-creatieve aanpak heeft grenzen verlegd in de Antwerpse Kempen, zoveel is duidelijk.» 9

10 Terugblik op 2013 Succesvolle start voor campagne Logeren in Vlaanderen Vakantieland 2013 betekende een scharnierjaar in de toeristische binnenlandmarketing in Vlaanderen. Voor het eerst bundelden Logeren in Vlaanderen vzw (zie kaderstuk), de vijf provinciale toeristische organisaties, Horeca Vlaanderen en de kampeersector hun krachten. Aan de campagne Logeren in Vlaanderen Vakantieland werkten 725 partners mee. De ruim boekingen in 2013 zorgden voor een totale omzet van 47,6 miljoen euro zorgde voor een Logeren in Vlaanderen Vakantieland nieuwe stijl? Alain Lovenweent, marketing manager: 2013 vormde inderdaad een belangrijk testjaar voor de campagne Logeren in Vlaanderen Vakantieland. Voor het eerst werkten Logeren in Vlaanderen vzw, de vijf provinciale toeristische organisaties, Horeca Vlaanderen en de kampeersector samen aan de toeristische binnenlandmarketing in Vlaanderen. Een tweede primeur was dat ze erin slaagden om alle grote en kleine logiesuitbatingen te laten participeren: hotels, gastenkamers, vakantiewoningen en -parken, vakantiecentra en campings. Maar liefst 725 logeeradressen adverteerden op de website. 602 kozen bovendien voor een advertentie in het boek Logeren in Vlaanderen Vakantieland. Bij een vernieuwde samenwerking hoort een nieuwe promotiecampagne? Het doel van de campagne was dubbel: meer boekingen genereren en tegelijk de toekomst veilig stellen door een jonger publiek aan te spreken. De diverse partners trokken hiervoor samen euro uit. Het aandeel van TPA hierin bedroeg euro. Daarbovenop kwamen de bijdragen van de logiesuitbaters en de adverteerders. Het bureau Absoluut werkte de campagne uit. De vertrouwde wervingsmailing bleef behouden: wie ooit een boek bestelde, ontving een mail met de uitnodiging om de nieuwe editie af te halen of te bestellen. Daarnaast koos Absoluut voor twee opvallende wervingsacties. In het ludieke Ver weg is niet altijd beter figureerden een astronautenfamilie en een gezin van ontdekkingsreizigers. Via de mediamix van Radio2, De Zondag, De Streekkrant en sociale media bereikte die actie in drie dagen tijd contacten. Later op het jaar volgde een citytrip-actie naar een jongere doelgroep in samenwerking met P-Magazine en Clint. Goed nieuws: de Vlaanderen Vakantielandcheque is terug van weggeweest? In samenwerking met Xenarjo werd de Vlaanderen Vakantiecheque opnieuw op de markt gebracht. De geschenkbon geldt als betaalmiddel bij alle logiesuitbatingen in het inspiratieboek Logeren in Vlaanderen Vakantieland en op de bijbehorende website Je kunt de cheques van 35, 50, 100 of 250 euro, al dan niet in geschenkverpakking, online bestellen of aankopen bij Dreamland, Spar en de kantoren van Omnia Travel. Het publiek zat duidelijk te wachten op de cheque. In 2013 werden cheques gekocht voor een totale waarde van euro. De feestmaand december was goed voor maar liefst euro. De cheque blijft een populair cadeau. Nog meer cijfers: hoe scoorde de campagne algemeen? Uit onderzoek bij 3500 respondenten blijkt dat 30% van de Vlamingen die in 2013 het boek Logeren in Vlaanderen Vakantieland ontvingen, vorig jaar minstens één overnachting in Vlaanderen boekte. 19% van de bevraagden die een ing ontvingen of de website bezochten, maakte een reservatie. 39% van alle respondenten die een verblijf boekten, deed dat bovendien meer dan één keer. De gemiddelde kostprijs van de vakantie bedroeg 85 euro per persoon per nacht. Eind 2013 stond de teller op boekingen, goed voor een totale bruto omzet (inclusief btw) van bijna 47,6 miljoen euro. Niet alleen de cijfers ogen fraai, «Het doel van de campagne was dubbel: meer boekingen genereren en tegelijk de toekomst veilig stellen door een jonger publiek aan te spreken.» 10 «Jaarverslag 2013

11 ook de tevredenheid is groot. De bezochte logiesadressen krijgen een gemiddelde waardering van 8,3 op 10. De campagne van 2014 startte al in december 2013? Klopt. Voor de logiesuitbaters is het enorm belangrijk dat het inspiratieboek al voor de kerstvakantie beschikbaar is. Dat is gelukt. De presentatie van de editie 2014 vond plaats op 17 december. Het werd een gesmaakte publieksactie met Nic Balthazar in het Centraal Station van Antwerpen. Een eerste actiepunt voor 2014, namelijk een snellere en efficiëntere distributie, is dus al in 2013 gerealiseerd. Maar er ligt nog veel werk op de plank. De belangrijkste uitdagingen vormen een nog nauwere samenwerking met het televisieprogramma Vlaanderen Vakantieland en een sterkere onlinepositie van het merk Logeren in Vlaanderen Vakantieland. Een absolute voorwaarde willen we een jonger publiek aantrekken. «De ruim boekingen in 2013 zorgden voor een totale omzet van 47,6 miljoen euro.» Even voorstellen: Logeren in Vlaanderen vzw Logeren in Vlaanderen is een publiek-private samenwerking tussen de vijf provinciale toeristische organisaties (Westtoer, Toerisme Oost-Vlaanderen, Toerisme Vlaams-Brabant, Toerisme Limburg en Toerisme Provincie Antwerpen), Horeca Vlaanderen, Boerenbond en ruim 400 logiesuitbaters. De TPA-directeur en twee ondernemers vertegenwoordigen de provincie Antwerpen. De raad van bestuur komt viermaal per jaar bijeen. Carlo Van Dyck van gastenkamer Domus Silva in Lier, is een van onze vertegenwoordigers: Na een overgangsjaar komt er nu echt vaart in de werking. Vooral de publiciteit rond het boek geeft me een goed gevoel. Ik denk daarbij aan de stands in stations (o.a. Antwerpen Centraal), de aanwezigheid op vakantiebeurzen (o.a. Fiets- en Wandelbeurs Mechelen) en de artikels in de geschreven pers (o.a. Metro). Sommige van die acties vonden plaats begin 2014 maar zijn het resultaat van de inspanningen in

12 Terugblik op 2013 Scheldeland: alles draait om samenwerking In 2008 werd een strategisch plan voor recreatie en toerisme in Scheldeland opgemaakt. Het was het eerste beleidsplan van die aard voor de toen nog prille regio Scheldeland. Ondertussen is er heel wat water door de Schelde en haar bijrivieren gestroomd. Tijd voor een nieuw, gedragen strategisch beleidsplan voor deze regio. Waarom een nieuw strategisch plan? Gaston Maes, manager Scheldeland: Bij de lancering van het eerste strategisch beleidsplan spraken TPA en Toerisme Oost-Vlaanderen (TOV) af dat er vanaf 2014 telkens een nieuw beleidsplan zou opgemaakt worden dat gelijkloopt met de legislatuur van een provinciebestuur plus één jaar ( , ). In het voorjaar van 2013 werd daarom gestart met een nieuw planningsproces, dat een groot deel van het afgelopen jaar in beslag nam. De voorbije jaren hebben het regioteam, de beide PTO s, de toeristische samenwerkingsverbanden in de regio, de sector en de intussen 30 steden en gemeenten die deel uitmaken van de regio al heel wat werk verricht. Dat maakt dat zo n nieuw planningsproces niet alleen vooruitkijkt maar ook een stuk reflectie en evaluatie van de afgelopen periode betekent. In de SWOT-analyses vormden de werking en de organisatie van Toerisme Scheldeland dan ook belangrijke aandachtspunten. Een provinciegrensoverschrijdende regio vraagt om een specifieke organisatie? We kunnen die in één woord samenvatten: samenwerking. Sowieso heel belangrijk maar des te meer voor een grensoverschrijdende regio. In dit geval betekent het ook elkaar steeds beter leren kennen. Die van de overkant hebben misschien andere ideeën en visies maar dat biedt volgens mij net kansen. Kijk naar de vzw Toerisme Scheldeland zelf. Niet alleen in het bestuur hebben alle betrokken partners hun zegje. Ook inzake financiële middelen en personeel worden de krachten gebundeld. De afgelopen jaren hebben we voortdurend gezocht naar efficiëntere vormen van samenwerking, zowel binnen Toerisme Scheldeland als daarbuiten. Het structurele overleg tussen TPA en TOV, het regelmatige ambtenarenoverleg en het jaarlijkse ontmoetingsmoment zijn daarvan sprekende voorbeelden. Ook een project als de herdenking van 100 jaar Groote Oorlog in Scheldeland biedt de kans om heel concreet samen te werken met een aantal partners. Toerisme in Scheldeland is duidelijk niet alleen een zaak van Toerisme Scheldeland? In een regio hebben alle actoren uit de toeristische sector, zowel beleid als privésector, hun rol te spelen. Samen geven ze het toerisme vorm en bepalen ze mee het product en het gezicht van de regio en de beleving voor de bezoeker. Maar het gaat verder. Het primaire toeristische product wordt in grote mate mee gemaakt door andere beleidsdomeinen en organisaties. Denk bijvoorbeeld aan de rol die Waterwegen en Zeekanaal of het Agentschap voor Natuur en Bos spelen voor het overkoepelende openbaar domein met water en natuur. Of aan de Regionale Landschappen, actief langs onze rivieren. We zouden graag op een structurele manier nog meer met deze actoren in dialoog gaan en samenwerken. Bernadette Boeykens en Axel Boen, toerismeschepenen in Bornem en Schelle en voorzitters van Toerisme Klein-Brabant - Scheldeland en Toerisme Rupelstreek: Samenwerking is ook in onze beide clusters essentieel en vanzelfsprekend. Toerisme Klein-Brabant - Scheldeland is een van de oudste intergemeentelijke toeristische samenwerkingsverbanden in Vlaanderen. Ook Toerisme Rupelstreek is al heel wat jaren actief. De nieuwe samenwerkingsconvenanten die in de loop van 2013 werden opgesteld, liggen nu ter goedkeuring voor. De ondersteuning die TPA biedt op het vlak van projecten en productontwikkeling is voor ons van wezenlijk belang. De bovenlokale aanpak sterkt ons in de overtuiging dat we in de toekomst ook als buren nog nauwer kunnen samenwerken. 12 «Jaarverslag 2013

13 Hoe beïnvloedde dat gegeven het opmaakproces van het nieuwe strategische beleidsplan? We kozen heel bewust voor een participatief proces. Alleen het neerpennen van het plan gebeurde aan een bureau. Voor de rest van het proces - analyse, inzichten, conclusies en doelstellingen - vroegen we inbreng aan talrijke actoren. De stuurgroep vergaderde regelmatig. Verder organiseerden we overlegmomenten met stakeholdergroepen. We verzamelden drie keer in een toerismeparlement en toetsten tussentijds af bij zogenaamde beleidsgroepen met o.a. schepenen en raadsleden. De diverse overlegmomenten telden in totaal ruim 200 deelnemers. Met belangrijke organisaties overlegden we afzonderlijk. Dat alles moest er voor zorgen dat het nieuwe strategische beleidsplan na zijn formele goedkeuring op een brede steun en veel enthousiasme kan rekenen. Het plan is nog niet formeel goedgekeurd. Hoe moet het nu verder? Misschien al een tipje van de sluier? We hebben geen geheimen hoor! We willen dat de steun voor het plan eerst geformaliseerd wordt door de beleidsactoren. En dat zijn er heel wat We rekenen op de formele goedkeuring door de 30 steden en gemeenten en de twee Antwerpse clusters in Scheldeland, TPA en TOV en de provincieraden van beide provincies. Iedereen heeft recht op een individuele toelichting bij het plan. Wellicht zullen we daarmee pas in de loop van 2014 rond zijn. Over de grote lijnen van het plan bestaat uiteraard veel eensgezindheid. Zo formuleerden we een tiental actiedomeinen die de komende jaren onze aandacht en inzet verdienen. We noemen het graag onze tien grote werven voor de toekomst. Die term impliceert dat er op die domeinen nog hard moet gewerkt worden. Tegelijk vormt hij een fijne knipoog naar het nautische jargon van onze waterrijke regio. Stefan Van Linden, toerismeschepen in Hemiksem en namens Toerisme Rupelstreek bestuurslid van Toerisme Scheldeland: Voor mij is de politieke steun voor het nieuwe beleidsplan voor toerisme van cruciaal belang. Daarom nam ik zelf deel aan verschillende overlegmomenten tijdens het planningsproces. Ik vind het ook belangrijk dat er alvast op gemeentelijk vlak consensus bestaat over het toerismebeleid in onze regio. De deelname van onze gemeente, samen met de oppositie, aan de beleidsgroep in Gent op 11 juni was volgens mij een duidelijk signaal dat er in Hemiksem met veel interesse uitgekeken wordt naar het nieuwe beleidsplan voor onze regio. Eddy Vermeerbergen, Projectleider bij de Vlaamse Landmaatschappij: Toerisme en recreatie zijn ook voor onze organisatie belangrijke insteken bij onze projecten. Mijn deelname aan het toerismeparlement en verder overleg met manager Gaston Maes gaven mij waardevolle input voor het landinrichtingsproject Schelde en Rupel. Bevoegd Vlaams minister Joke Schauvliege beschouwt intussen het nog goed te keuren nieuwe strategische beleidsplan voor toerisme in Scheldeland als een van de belangrijke visiedocumenten met betrekking tot dit landinrichtingsproject. Dat maakt dat toerisme en recreatie in dit project zeker op terechte aandacht zullen kunnen rekenen.» 13

14 Terugblik op 2013 MeetingKempen lanceert opgemerkte promotiecampagne Met de komst van tien nieuwe leden weerspiegelt MeetingKempen sinds 2013 nog beter het sterke en gevarieerde MICE-aanbod in de Antwerpse Kempen. Het samenwerkingsverband rond zakentoerisme lanceerde een opgemerkte promotiecampagne met coördinator Stephanie in de hoofdrol. De twee geslaagde netwerkevenementen onderstreepten het belang van een sterke communicatie. MeetingKempen groeide en diversifieerde vorig jaar verder? Stephanie de Chaffoy, coördinator MeetingKempen: Inderdaad. We zijn in 2009 gestart met twintig bedrijven uit de wereld van meetings, incentives, congressen en events (MICE) in de Antwerpse Kempen. In 2013 verwelkomden we tien nieuwe leden, wat het totale aantal partners van MeetingKempen op 50 bracht. Wat opvalt, is de diversiteit bij onze partners. Goed nieuws, want hoe sterker en gevarieerder ons aanbod, hoe gemakkelijker het wordt om meetingplanners te overtuigen om te kiezen voor de Antwerpse Kempen. Logies en vergaderlocaties vormen nog steeds de grootste groep. Daarnaast tellen we negen bedrijven die teambuilding en incentives aanbieden en drie service- en eventbedrijven. Een mooi uitgebalanceerde mix. MeetingKempen koos voor een ambitieuze, opvallende promotiecampagne? MeetingKempen toonde vorig jaar inderdaad ambitie in zijn promotiecampagne. Vijf communicatiebureaus namen deel aan de pitch. Uiteindelijk haalde Kunstmaan de opdracht binnen. Het bureau koos voor een campagne die naadloos aansluit bij de huisstijl van de Antwerpse Kempen. Daarnaast gaf Kunstmaan heel bewust een persoonlijke touch aan de actie. Ik was behoorlijk verrast toen het bureau me voorstelde om als gezicht te fungeren in alle communicatiedragers. Kernboodschap was dat geïnteresseerden mij altijd mogen contacteren om een klapke te doen of samen een locatie-op-maat te zoeken voor een meeting, event of teambuilding. Fulltime Kempenkenner Stephanie: het was even wennen... Welke acties omvatte de campagne? Kunstmaan werkte een crossmediale mix uit, waarbij direct mail centraal stond. En dat zowel offline als online. We hebben een gepersonaliseerde omslag met brief, naamkaartje en reservatiebordje naar 4000 Belgische en Nederlandse meetingplanners gestuurd. Vervolgens ontvingen 2000 Belgische adressen een met een duidelijke call to action naar de website en LinkedIn-pagina van MeetingKempen. Verder werd de boodschap van onze Kempenkenner verspreid via een cost-per-click-advertentie, die verscheen via Google AdWords en enkele social mediakanalen. «Hoe sterker en gevarieerder ons aanbod, hoe gemakkelijker het wordt om meetingplanners te overtuigen om te kiezen voor de Antwerpse Kempen.» Hoe liep de promotiecampagne? Het effect van de actie was al meteen zichtbaar tijdens de campagneperiode. Het aantal bezoekers van de website kende een piek, met in enkele dagen tijd meer dan bezoekers, van wie 8200 nieuwe. Ook de informatieaanvragen liepen vlot binnen. We mogen gerust spreken van een stijging met 100%. Jullie blijven daarnaast inzetten op beurzen? Toch wel. Het persoonlijke contact met directiesecretaressen en marketingassistenten blijft cruciaal. Daarom heb- 14 «Jaarverslag 2013

15 ben we ook in 2013 deelgenomen aan de belangrijkste beurzen voor meetings en incentives in Vlaanderen en Zuid-Nederland. Zo waren we present op de trainings- en opleidingsbeurs van de Vereniging van Opleidings- en Vormingsverantwoordelijken (VOV) in Leuven, het event van Plato Vlaanderen in het Vlaamse Parlement en de Toerisme Vlaanderen roadshow in Eindhoven. Ook de netwerkmomenten voor meetingplanners blijven populair? Aan de formule van onze netwerkmomenten sleutelen we niet, want die werkt duidelijk. We ontvangen de directiesecretaressen en management assistants telkens bij een van onze partners. Voor en na de presentatie is er volop gelegenheid om kennis te maken met de andere MeetingKempen-leden. Voor de events van 2013 konden we twee gereputeerde gastsprekers strikken. Op 28 februari gaf Roel Van de Wiele in Corbie Hotel in Mol een grappige en tegelijk sterk onderbouwde conference rond het thema Motivatie en change. Op 5 november was Frederik Imbo entertainer-coach van dienst in Utopolis Mechelen. Hij overtuigde het publiek moeiteloos dat we niet toevallig twee oren en slechts één mond hebben. Beide avonden waren een succes met telkens zo n 150 aanwezigen. «Tijdens de promotiecampagne telde in enkele dagen tijd meer dan bezoekers.» Niek Groen van Hotel De Residentie in Kasterlee schetst de voordelen voor de leden van MeetingKempen: Het samenwerkingsverband biedt voordelen op verschillende niveaus. Niet alle partners beschikken over de tijd, de middelen en de expertise om zelf een doorgedreven marketingbeleid te voeren. Met de bijdragen van de leden en de financiële ondersteuning vanuit TPA kan Meeting- Kempen een gezamenlijke promotie voeren. De evenementen voor management assistents en meetingplanners, de beurzen en de roadshows bieden ons de kans om zowel bestaande als nieuwe klanten te ontmoeten. Vorig jaar besloot de stuurgroep om een luik Services op te nemen. We zochten nieuwe partners die diensten en (technische) ondersteuning bieden bij een evenement. Elk nieuw lid maakt het aanbod van MeetingKempen nog sterker.» 15

16 Terugblik op 2013 Prima evaluatie voor wandelnetwerken Wie stapt er langs onze twaalf wandelnetwerken? Hoe scoren die netwerken? En zijn er nog werkpunten? Tijdens een grootschalig wandelonderzoek mochten de wandelaars zelf die vragen beantwoorden. Meest opvallende resultaat: met een score van 8,2 op 10 tonen de wandelaars zich heel tevreden over onze wandelnetwerken. Wat zijn de voornaamste motieven om te gaan wandelen? Waarom dit wandelonderzoek? Stien Van Eijnde, adviseur Kenniscentrum: De voorbije jaren hebben we fors geïnvesteerd in de realisatie van de twaalf wandelnetwerken in de Antwerpse Kempen en Scheldeland en het bijbehorende kaart- en promotiemateriaal. Uiteraard maakt ons dat benieuwd of die investeringen lonen. Wie wandelt er langs onze netwerken? Waar verzamelt die wandelaar informatie? Hoe scoren onze netwerken en het promotiemateriaal? En wat staat er nog op het verlanglijstje van de wandelaar? Vele en erg gevarieerde vragen, die we alleen na een diepgaande studie konden beantwoorden. De geïnterviewde wandelaars willen vooral genieten van een mooie omgeving (91%) en tot rust komen (80%). Meer dan de helft van de ondervraagden geeft aan graag nieuwe en unieke plekken te ontdekken. Voor vier op de tien wandelaars betekent een terrasje of cafébezoek het hoogtepunt van hun trip. Sterker nog, het bezoek aan een horecazaak vormt voor 51% van de wandelaars de belangrijkste activiteit. Dat percentage ligt nog beduidend hoger dan bij de meest recente fietsstudie (42%). De aantrekkingskracht van zowel horeca als bezienswaardigheden biedt mooie kansen voor het wandeltoerisme. Hoe verliep de studie en wie nam er deel aan? Het onderzoek bestond uit drie fasen. Alles begon bij een brainstormsessie met fervente wandelaars en mensen die professioneel met wandelen bezig zijn. Vervolgens ondervroegen we in een algemene wandelenquête 1000 Vlamingen en 200 Zuid-Nederlanders. We bekeken daarbij onder meer hun activiteiten, hun bestedingen en hun informatiegedrag. Ten slotte volgde er nog een tevredenheidsenquête bij 200 mensen die al gebruikmaakten van onze wandelnetwerken. De Universiteit Antwerpen voerde de enquêtes uit, analyseerde het cijfermateriaal en zorgde voor het eindrapport. Hoe evalueert de wandelaar onze knooppuntennetwerken? Met de populariteit van de wandelnetwerken zit het snor: drie vierde van alle ondervraagde wandelaars kent het systeem. 43% weet dat er wandelnetwerken in de provincie Antwerpen zijn en 12% probeerde er al een netwerk uit. De wandelnetwerken krijgen een prima score, namelijk 8,2 op 10. Vooral bebording, onderhoud, bezienswaardigheden, parkeermogelijkheden en horeca scoren goed. Over de randinfrastructuur toont de wandelaar zich minder tevreden. Heel concreet vraagt hij meer vuilnisbakken, toiletten, zitbanken en picknickplaatsen. Alles wat een wandeling comfortabeler en aangenamer maakt, zeg maar. 16 «Jaarverslag 2013

17 Hoe beïnvloeden de resultaten ons toekomstige wandelbeleid? De studie heeft het profiel van onze wandelaars en hun activiteiten, noden en wensen een pak duidelijker gemaakt. Met die kennis kunnen we voortaan gerichter promotie voeren en onze wandelproducten beter afstemmen op de gebruiker. Ik denk daarbij aan websites, kaartmateriaal of inspiratieboekjes. De vragen van de wandelaars hebben vooral betrekking op de verdere uitbouw van de randinfrastructuur. Net dingen die Toerisme Provincie Antwerpen niet zelf kan realiseren. De resultaten maken het wel eenvoudiger om precieze aanbevelingen te doen naar onze partners. Op die manier kunnen we samen verder bouwen aan een nog sterker wandelaanbod. Kansen voor promotie hoeve- en streekproducten Vier op de tien ondervraagden in de enquête bestempelt een terrasje of cafébezoek als het hoogtepunt van zijn wandeling. 65% wil onderweg graag kennismaken met lokale producten. Bemoedigende cijfers voor de promotie van hoeve- en streekproducten. Ruben Boonen van de Dienst Landbouw en Plattelandsbeleid: 23% van de wandelaars in onze provincie proefde al van hoeve- en streeklekkers. Er is dus duidelijk nog veel groeimarge. Wandelaars appreciëren vooral een onverwachte degustatie of proeverij tijdens hun trip. Verder wensen ze meer infoborden. Ook voor picknickmanden met streeklekkers bestaat veel interesse. Met de resultaten van dit wandelonderzoek zullen we onze stakeholders wellicht sneller kunnen overtuigen om hierin te investeren.» 17

18 WANDELTOERISME IN DE PROVINCIE ANTWERPEN IDEALE WANDELING Rustige tot matig inspannende lente- of herfstwandeling van 5 à 10 km in bos of waterrijk gebied, op een semi-verharde ondergrond. MOTIVATIES WANDELEN TOP 3 Genieten van een mooie omgeving Tot rust komen, dagelijks leven opzij zetten Gezellig samen zijn met familie of vrienden 91% 80% 66% 44% wandelt met partner - 20% met vrienden Gemiddeld 2,63 personen in het wandelgezelschap Gemiddelde leeftijd van de wandelaar is 50 jaar 8,30 p/p Vlaamse provincies 9,35 p/p Provincie Antwerpen Top 7 wensen randfaciliteiten Vuilnisbakken Toiletten Drankgelegenheid Overzichtsborden wandelinfo & routes Infoborden bijzondere locaties Zitbanken Parking 0% 20% 40% 60% 80% 100% 36% 64% 6,84 p/p Horeca Geld uitgegeven tijdens laatste wandeling Geen geld uitgegeven Wandeltoerisme in beeld door: 14 wandelexperts in brainstormsessies 1000 Vlaamse en 200 Zuid-Nederlandse wandelaars in profielenquête 18 «200 wandelknooppuntwandelaars in tevredenheidsenquête

19 WANDELEN OP KNOOPPUNTEN 12 wandelnetwerken 4050 km wandelroutes langs knooppunten 3325 wandelknooppunten TYPE KNPT-WANDELING KENNIS EN GEBRUIK KNPTN 10% 75% 43% 10% 80% Kent systeem WKNW Weet dat systeem bestaat in provincie Antwerpen 43% 12% Op voorhand zelf uitgestippeld Themaroute, niet zelf uitgestippeld Ter plekke zelf uitgestippeld Reeds gewandeld op een WKNW Reeds gewandeld op WKNW in provincie Antwerpen WEETJES ALGEMENE TEVREDENHEID De Merode is het populairste netwerk Papieren knooppuntenkaarten ter voorbereiding en voor onderweg, digitale knooppuntenkaarten ter voorbereiding Knooppuntenwandelingen hebben langere afstand dan niet via knooppunten Bebording Onderhoud Rustpunten: meer zitbanken, picknickplaatsen en vuilnisbakken C C D 8,2/10 ROUTEDOKTER 44% van de meldingen in 2013 (509) van de routedokter ging over het wandelnetwerk

20 Terugblik op 2013 Vlaanderen Vakantieland presenteert logiesspecials Vlaanderen Vakantieland blijft een onbetwiste topper. Tijdens het seizoen bereikte het toeristische magazine op Eén wekelijks gemiddeld ruim Vlamingen. Het tv-programma pakte vorig jaar uit met twee logiesspecials. Ook getest op weekend betekende een geslaagde promotie voor een vakantie dicht bij huis. De kijk- en waarderingscijfers blijven indrukwekkend. Enkele frappante resultaten? Mariel Rosier, verantwoordelijke Pers & Redactie: Tijdens het seizoen bereikte Vlaanderen Vakantieland met de uitzendingen op zaterdag en zondag samen wekelijks gemiddeld Vlaamse kijkers. Daarmee deed het programma het nog beter dan de twee voorgaande seizoenen. In Nederland heeft Vlaanderen Vakantieland eveneens een bijzonder trouw publiek, gemiddeld zo n kijkers per weekend. Het programma scoort ook online. De website lokt dagelijks zo n 4000 bezoekers en eind 2013 telde de Facebookpagina bijna fans. Ook de kwalitatieve beoordeling van het magazine zit prima. In het seizoen kon Vlaanderen Vakantieland rekenen op een gemiddelde waardering van 8,4 op 10, een lichte stijging ten opzichte van de twee jaren ervoor. Wat opvalt, is de continuïteit van die hoge score. Het programma heeft een trouwe fanbasis, zoveel is duidelijk. Welke Antwerpse thema s kwamen zoal aan bod in 2013? Vanzelfsprekend zetten we graag sterke, nieuwe producten in de kijker. Ik denk bijvoorbeeld aan de Wandeling van het jaar of de fietsroutes Op de fiets met helden en heiligen of In het wiel van Eddy Merckx. De opening van het Red Star Line Museum in Antwerpen was uiteraard een must. Waar mogelijk spelen we in op de actualiteit. Zo draaide de VRT de reportage over de Hanswijkcavalcade in Mechelen tijdens het eerste feestweekend. Een straffe prestatie! De presentaties door Saartje Vandendriessche bieden de gelegenheid om boeiende tijdelijke evenementen te promoten zoals het kunstenproject van Jan Hoet in zijn geboortestad, Middle Gate Geel 13. In het voorjaar kwam de eerste logiesspecial Ook getest op weekend op antenne. De opzet is eenvoudig: de kijker warm maken voor een deugddoende vakantie dicht bij huis door middel van concrete, aantrekkelijke logeertips. In heel wat reportages zit sowieso een logeertip, maar in een special van 45 minuten klinkt die boodschap nog veel overtuigender. Ook getest op weekend portretteert vijf logeeradressen, verspreid over de vijf Vlaamse provincies. Om de kijker drie kwartier te blijven boeien, zorgen we dat er voldoende variatie in de uitzending zit, zowel qua locatie, figuranten, sfeer als activiteiten. Eigenlijk werkt de special als een populaire beoordelingswebsite. Maar doordat kijkers het logies uitproberen, wordt Ook getest op weekend een pak geloofwaardiger dan Zoover of Booking. com. Het publiek kon de special duidelijk smaken. In het najaar volgde dan ook een tweede editie. «Vlaanderen Vakantieland heeft een trouwe fanbasis: in het seizoen bereikte het magazine wekelijks gemiddeld ruim Vlamingen.» Hoe verloopt de selectie van de logies? TPA is net als de andere provinciale toeristische organisaties coproducent van Vlaanderen Vakantieland. Jaarlijks investeren we euro in het tv-programma. Om de zes weken zitten de vijf persmedewerkers samen met de VRT. Tijdens die redactieraad bekijken we met eindredacteur Hans Depuydt of de afzonderlijke voorstellen elkaar aanvullen. Het is heel belangrijk dat de balans van zo n special goed zit. Ook de toeristische tips moeten mooi aansluiten op het profiel van de logeeradressen. Bij onze twee voorstellen zat die mix helemaal juist. De kindvriendelijke activiteiten van Toerisme Kasterlee vormden een prima aanvulling op de vakantiewoning Het Boshuisje in Kasterlee. Dat gold ook voor de combinatie vlottentocht op de Kleine Nete met de boomhut op de camping De Lilse Bergen. 20 «Jaarverslag 2013