In 2009 lanceerde de Vlaamse Diabetes Vereniging (VDV) samen met VVOG en Domus Medica (Vereniging voor Vlaamse

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "In 2009 lanceerde de Vlaamse Diabetes Vereniging (VDV) samen met VVOG en Domus Medica (Vereniging voor Vlaamse"

Transcriptie

1 VDV-VVOG-project Zoet Zwanger: klaar voor de tweede fase Sabine Verstraete 1, Frederik Muylle 2 1. Projectcoördinator Zoet Zwanger 2. Wetenschappelijk Medewerker Vlaamse Diabetes Vereniging vzw Sabine Verstraete In 2009 lanceerde de Vlaamse Diabetes Vereniging (VDV) samen met VVOG en Domus Medica (Vereniging voor Vlaamse huisartsen), en met steun van de Vlaamse overheid, het project Zoet Zwanger. Dit initiatief werd opgezet om de postnatale opvolging van vrouwen die zwangerschapsdiabetes hebben gehad te bevorderen, en hen te sensibiliseren met betrekking tot hun verhoogde risico op type 2 diabetes. De eerste projectfase is ondertussen afgelopen, maar het succes heeft ervoor gezorgd dat de Vlaamse overheid besliste Zoet Zwanger te verlengen tot eind In dit artikel geven we een overzicht van de belangrijkste resultaten en een vooruitblik op de verwachtingen in deze tweede periode van het project Zoet Zwanger. Prevalentie en screening van zwangerschapsdiabetes: korte stand van zaken Prevalentie Wereldwijd wordt vastgesteld dat naast de epidemie van type 2 diabetes, parallel ook de prevalentie van zwangerschapsdiabetes fors aan het toenemen is. Internationale prevalentiecijfers lopen uiteen, afhankelijk van de doelgroep en populatie die wordt gescreend, en de gebruikte methode. Voor Vlaanderen zijn er momenteel Figuur 1: Aantal vrouwen met SPE-registratie diabetes (bron: SPE-rapporten ). geen betrouwbare cijfers bekend over de prevalentie van zwangerschapsdiabetes. Sinds 2002 wordt in het perinataal dossier van het SPE (Studiecentrum voor Perinatale Epidemiologie) diabetes als parameter geregistreerd. tussen 2002 en 2011 zien we meer dan een verdubbeling van het aantal registraties met label diabetes [van 686 (1,2%) tot (2,9%)] (Figuur 1) (1). Deze toename is wellicht te verklaren door een effectieve toename van zwangerschapsdiabetes, maar ook doordat er sinds een aantal jaar meer wordt gescreend. Ook de recente toepassing van de nieuwe IADPSG-strategie in enkele centra kan een invloed hebben. Welke screeningsstrategie te gebruiken? G1608N Aantal vrouwen met label diabetes Internationaal blijft er heel wat onenigheid betreffende de te volgen strategie voor het screenen van zwangerschapsdiabetes. Er is duidelijk een gebrek aan internationale uniformiteit wat de diagnose van zwangerschapsdiabetes betreft. In 2010 publiceerde de International Association of Diabetes and Pregnancy Study Groups (IADPSG) de consensus over een nieuwe screeningsstrategie. Echter ook rond deze consensus is er internationaal nog veel controverse. Door de afwezigheid van eenduidige internationale 18 GUNAIKEIA VOL 18 Nr

2 richtlijnen en de lage prevalentie van zwangerschapsdiabetes in Vlaanderen in acht nemend, is er overleg geweest tussen de VDV, de VVOG en Domus Medica om tot een gezamenlijk standpunt te komen over een haalbare en uniforme screeningsstrategie voor Vlaanderen. Voor meer achtergrond over dit standpunt verwijzen we naar een artikel dat eerder verschenen is in Gunaïkeia (2). Principe van de registratie en opvolging in het project Zoet Zwanger Op 1 oktober 2009 startte de Vlaamse Diabetes Vereniging met de registratie en opvolging van vrouwen met zwangerschapsdiabetes in de Vlaamse centra en de ziekenhuizen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, met als doel de postnatale opvolging van vrouwen die zwangerschapsdiabetes hebben gehad, te bevorderen. Vrouwen met zwangerschapsdiabetes hebben namelijk een sterk verhoogd risico om na hun bevalling verder te evolueren naar (type 2) diabetes. Zowat de helft van de vrouwen met zwangerschapsdiabetes, ontwikkelt al in de eerste 5 à 10 jaar na de zwangerschap type 2 diabetes (3). In 2009 werd in The Lancet een systematische review gepubliceerd waaruit bleek dat vrouwen die zwangerschapsdiabetes hebben gehad, gemiddeld 7,5 keer meer kans hebben om type 2 diabetes te ontwikkelen dan vrouwen zonder die risicofactor (4). Dus ondanks het feit dat zwangerschapsdiabetes per definitie tijdelijk is, moeten deze vrouwen en hun zorgverleners zich ervan bewust zijn dat dit een venster op de toekomst is. Vrouwen met zwangerschapsdiabetes vormen een belangrijke doelgroep ter preventie van en vroegtijdige opsporing van diabetes. Het feit dat deze opvolging in het verleden vaak ontbrak, was een belangrijke reden om binnen het project Zoet Zwanger een specifiek opvolgingssysteem te ontwikkelen. Het principe van dit opvolgingssysteem is in feite heel eenvoudig. De vrouwen kunnen zich na een diagnose vrijblijvend registreren met een aantal contactgegevens, en ontvangen vervolgens jaarlijks een brief en/of met het advies langs te gaan bij hun huisarts voor een nuchtere glycemiescreening. Het principe van dit opvolgingssysteem is in feite heel eenvoudig. De vrouwen kunnen zich na een diagnose vrijblijvend registreren met een aantal contactgegevens, en ontvangen vervolgens jaarlijks een brief en/of met het advies langs te gaan bij hun huisarts voor een nuchtere glycemiescreening. Vrouwen die na zekere tijd nog Figuur 2: Verdeling van centra volgens aantal registraties (van 01/10/2009 tot en met 30/11/2012). 11% 14% 21% 29% 26% Minder dan 10 registraties Tussen 10 en 29 registraties Tussen 30 en 49 registraties Tussen 50 en 99 registraties Meer dan 100 registraties Figuur 3: Aantal registraties per projectjaar (van 01/10/2009 tot en met 30/11/2012). Aantal registraties geen feedback hebben gegeven hierover, worden opnieuw gecontacteerd via mail en/of telefonisch (afhankelijk van de beschikbare gegevens). Op deze manier worden deze vrouwen maximaal gecontacteerd en gemotiveerd om zich te laten opvolgen door hun huisarts. Actieve samenwerking met betrokken zorgverleners en diverse partners Alle zorgverleners die op één of andere manier betrokken zijn bij de behandeling of opvolging van vrouwen die zwangerschapsdiabetes hebben gehad, werden geïnformeerd over het project Zoet Zwanger en het opvolgingssysteem. Dit werd zowel vanuit de eerste als tweede lijn positief onthaald. Succes van registratie in tweede lijn en steun van de gynaecologen In de tweede lijn wordt het opvolgingssysteem vooral gepromoot via de diensten gynaecologie en/of endocrinologie. Dit werkt momenteel heel efficiënt: voor elke 2,5 verspreide registratiefolders in 2012, wordt er effectief één vrouw geregistreerd. Gezien de diagnose van zwangerschapsdiabetes meestal gesteld wordt door de gynaecoloog (bij 84% van alle geregistreerde vrouwen), is het duidelijk dat de gynaecoloog een belangrijke rol heeft in de sensibilisatie. Sinds de start van het project zijn reeds 487 gynaecologen van de naar schatting 670 Vlaamse gynaecologen (73%)* in contact gekomen met het opvolgingssysteem doordat één van hun patiënten zich in het 172 okt 09 - sept 10 okt 10 - sept 11 okt 11 - sept 12 okt 12 - GUNAIKEIA VOL 18 Nr

3 Zoet Zwanger-project geregistreerd heeft. Dit betekent in de praktijk dat we wellicht zo goed als alle gynaecologen die zwangere vrouwen opvolgen, hebben bereikt. Via een koppeling met de gegevens van de gynaecologen kan een inschatting gemaakt worden van het aantal registraties per centrum. Het feit dat ondertussen (op 30/11/2012) 45% van de centra voor 30 of meer registraties heeft gezorgd, geeft aan dat Zoet Zwanger een groot succes kent in de tweede lijn (Figuur 2). Engagement van de eerste lijn Ook de huisartsen reageren unaniem positief op Zoet Zwanger. Zij worden op de hoogte gesteld van de deelname van hun patiënte bij de verwerking van de registratie en kunnen dan hun actieve deelname bevestigen via een feedbackfiche. In totaal zijn er reeds huisartsen via het opvolgingssysteem in contact gekomen met het project Zoet Zwanger of naar schatting minimaal 23% van de erkende huisartsen, waarvan momenteel gemiddeld 67% zijn/haar actieve steun heeft bevestigd. Bereik en kenmerken van de geregistreerde vrouwen Streefdoel aantal registraties gehaald Na een opstartjaar met 641 registraties, tellen we voor jaar 2 en jaar 3 van het project Zoet Zwanger iets meer dan registraties per jaar. In totaal komen we aan registraties tot en met 30/11/2012. Figuur 3 geeft een overzicht van het aantal registraties per projectjaar. Het oorspronkelijke doel van het project om tegen eind november vrouwen te registreren, werd hiermee behaald. Geografische spreiding Figuur 4 toont aan dat vrouwen over heel Vlaanderen worden bereikt met Zoet Zwanger. Gestandaardiseerd naar bevolkingsaantallen zien we dat West-Vlaanderen en Vlaams-Brabant de beste dekking hebben met 54 en 53 registraties per inwoners, gevolgd door respectievelijk 48 en 46 per inwoners voor Antwerpen Figuur 4: Spreiding van het aantal registraties in Zoet Zwanger (op 01/10/2012). Tabel 1: Overzicht van respons, screeningsgraad en uitkomsten van de screening per opvolgingsjaar (gegevens op 30/11/2012). Eerste opvolgingsjaar Tweede opvolgingsjaar Aantal vrouwen naar wie een opvolgingsbrief werd verstuurd respons (80%) 363 (82%) Screeningsgraad - t.o.v. verstuurde brieven - t.o.v. antwoorden Aantal met gestoorde nuchtere glycemiewaarden 71 (9%) 28 (12%) Aantal met diabetes 5 (0,6%) 1 (0,4%) 52% 65% 52% 63% 20 GUNAIKEIA VOL 18 Nr

4 en limburg. Oost-Vlaanderen telt momenteel 28 registraties per inwoners en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 8 (5). Leeftijd en BMI De gemiddelde leeftijd op het moment van de registratie bedraagt 32 jaar (SD = 4,8). We merken op dat dit iets hoger is dan het gemiddelde voor alle bevallingen in 2011 (1). Van alle vrouwen die in 2011 in Vlaanderen zijn bevallen, bleek 48% ouder te zijn dan 30 jaar, terwijl dit 67% is voor de Zoet Zwanger-populatie bij registratie. Naast de leeftijd is ook overgewicht een risicofactor voor het ontwikkelen van (zwangerschaps)diabetes. Bij de registratie wordt daarom ook telkens de lengte en het gewicht vóór de zwangerschap opgevraagd zodat een BMI kan worden berekend als leefstijlparameter. Iets minder dan de helft van de geregistreerde vrouwen (48%) heeft overgewicht of obesitas. In vergelijking met de algemene populatie jarigen is de frequentie van obesitas duidelijk hoger (8,5% versus 21%) (6). Als we de 2 opvolgingsjaren samen nemen, kunnen we stellen dat 73% (324/442) van de geregistreerde vrouwen zich in de eerste twee jaar na de bevalling minstens 1x liet screenen. Vrouwen met afwijkende glycemiewaarden Opmerkelijk uit de resultaten van deze screeningsonderzoeken bij de huisarts is het aantal vrouwen met gestoorde glycemiewaarden. Van alle vrouwen die bevestigd hebben een screening te hebben gehad bij de huisarts heeft 9% (71/793) van de vrouwen gestoorde nuchtere glycemiewaarden (tussen de 100 en 125mg/dl) gerapporteerd voor jaar 1. Voor jaar 2 was dit 12% (28/228). Deze vrouwen met gestoorde glycemiewaarden lopen extra risico om op korte termijn type 2 diabetes te ontwikkelen. tot op 30/11/2012 zijn er daarenboven in totaal reeds 7 vrouwen met diabetes gediagnosticeerd (nuchtere glycemie 126mg/dl) naar aanleiding van een jaarlijks screeningsonderzoek. Bij 5 vrouwen gebeurde dit bij het eerste jaarlijkse controlebezoek. Follow-up resultaten resultaten 3 maanden na de bevalling Gezien de aanbeveling om bij vrouwen die zwangerschapsdiabetes hebben gehad 8 tot 12 weken na de bevalling een eerste postnatale screening te laten plaatsvinden, wordt 3 maanden na de bevalling nagevraagd of dit effectief gebeurd is (7). Voor 89% van de verstuurde brieven werd een antwoord bekomen. Uit deze antwoorden blijkt dat 61% (1.263/2.064) in de eerste maanden na de bevalling een dergelijke screening heeft gekregen. 65 (5%) van deze vrouwen hebben bevestigd dat bij deze screening reeds diabetes werd vastgesteld. Dit zijn vrouwen met mogelijk voorafbestaande diabetes, maar bij wie dit pas tijdens de zwangerschap is ontdekt. resultaten jaarlijkse opvolging Tabel 1 vat de belangrijkste resultaten samen voor de jaarlijkse opvolging. De responsgraad gedefinieerd als het aantal vrouwen dat ons een antwoord heeft opgestuurd, doorg d of telefonisch doorgegeven ten opzichte van het aantal vrouwen dat langer dan 2 maand geleden werd aangeschreven is vergelijkbaar voor jaar 1 en jaar 2, wat een positief signaal is. Het percentage vrouwen dat liet weten een nuchter bloedonderzoek te hebben gehad, bedraagt voor de eerste twee opvolgingsjaren 52%, ten opzichte van het aantal verstuurde brieven. Echter, met het aantal antwoorden als noemer bedraagt dit om en bij 65%. Als we de 2 opvolgingsjaren samen nemen, kunnen we stellen dat 73% (324/442) van de geregistreerde vrouwen zich in de eerste twee jaar na de bevalling minstens 1x liet screenen. Discussie Specifieke interventies om de opvolging van de glycemie bij vrouwen met zwangerschapsdiabetes op lange termijn te verbeteren, zijn slechts beperkt onderzocht. We kunnen hier verwijzen naar het Australische GDM Recall Register, waarbij vrouwen met zwangerschapsdiabetes werden gerecruteerd om zich op vrijwillige basis te laten opvolgen via een register (analoog aan de interventie in Zoet Zwanger) (8). De deelnemers werden er jaarlijks aan herinnerd dat ze hun glycemie moesten laten controleren bij de huisarts en er werd hen bovendien gevraagd of dit in de laatste 12 maanden effectief was gebeurd. Na één jaar gaf 56% van de vrouwen die geantwoord hadden aan dat ze zich in de laatste 12 maanden had laten screenen, maar de respons daalde jaar op jaar. In Zoet Zwanger zien we een vergelijkbare respons in jaar 1 en jaar 2 na de zwangerschap, maar het is nog te vroeg om conclusies te trekken over de opvolging op lange termijn. Wel zien we dat de screeningspercentages nog niet noemenswaardig dalen van jaar 1 naar jaar 2. We merken ook al op dat het aantal vrouwen dat in de eerste twee jaar na de bevalling minstens één maal een screening heeft laten uitvoeren, veel hoger ligt. GUNAIKEIA VOL 18 Nr

5 Via het project Zoet Zwanger kunnen we een goed zicht krijgen op de ontwikkeling van gestoorde nuchtere glycemie en diabetes bij vrouwen die zwangerschapsdiabetes hebben gehad. We stelden vast dat de meeste gevallen van diabetes werden opgepikt in de eerste 3 maanden na de bevalling. Mogelijk gaat het hier wel om voorafbestaande, ongekende diabetes (type 2 of een andere vorm). toch vinden we ook al bij de eerste en tweede jaarlijkse opvolging al nieuwe gevallen van diabetes en daarnaast heel wat gestoorde glycemiewaarden. Wat te verwachten in fase II van het project Zoet Zwanger Een gerichte doelgroepbenadering ter preventie van en vroegdiagnose van type 2 diabetes zoals in het project Zoet Zwanger blijkt een haalbare strategie te zijn voor Vlaanderen. De Vlaamse overheid heeft dan ook beslist om het project met 3 jaar te verlengen, tot eind Een verlenging van het project zal ons toelaten na te gaan of de globale respons- en screeningsgraad die we nu voor de eerste twee jaren vinden, ook voor de volgende opvolgingsjaren behouden blijft. 80% van de vrouwen hebben we feedback gekregen. tussen 52 en 63% van de vrouwen in Zoet Zwanger kreeg een nuchtere glycemieprik bij de huisarts. Van alle vrouwen die reeds 2 jaar op een rij een opvolgingsbrief ontvangen hebben, heeft 73% minstens 1 maal in de eerste twee jaar na de bevalling een nuchter bloedonderzoek laten uitvoeren. Een verlenging van het project zal ons toelaten om na te gaan of deze cijfers ook de volgende jaren behouden zullen worden en welke winst we op lange termijn kunnen halen uit een dergelijk opvolgingssysteem. Uit de gerapporteerde resultaten blijkt dat heel wat vrouwen met gestoorde nuchtere glycemiewaarden en een aantal vrouwen met diabetes worden gevonden. Het feit dat vrouwen met gestoorde glycemiewaarden in dit vroeg stadium reeds ontdekt worden, geeft aan de arts en de vrouw de mogelijkheid om (via leefstijlaanpassing) de evolutie naar type 2 diabetes af te remmen. Ook voor de vrouwen die gediagnosticeerd werden met diabetes biedt dit de kans om vroegtijdig een behandeling op te starten en zo chronische verwikkelingen te voorkomen. Onlineregistratie Een nieuw gegeven is de mogelijkheid voor de vrouwen zich online te registreren. Om over de elektronische registratieprocedure te informeren werd een aangepaste folder gemaakt. Het is de bedoeling dat beide systemen (online registreren of registratie via de papieren folder) naast elkaar blijven bestaan, maar uiteraard hopen wij dat het online registreren bij deze jonge doelgroep snel ingang zal vinden. De onlineregistratie werd al in 2012 in 5 centra opgestart. Geleidelijk willen we dit ook via de andere centra implementeren. - Meer informatie over het project vindt u op Wenst u verder op de hoogte te blijven van het project, schrijf u dan in op onze elektronische nieuwsbrief op het professioneel gedeelte van de website. - Op professionele site kunt u bovendien al onze materialen gratis bestellen en/of downloaden. - Indien er interesse is voor een presentatie van de resultaten op een overleg/stafmeeting, gelieve dan contact te nemen met de projectcoördinator via project@zoetzwanger.be Na 3 jaar mogen we stellen dat het project Zoet Zwanger goed verankerd is. Dit is mede dankzij de steun van de verschillende partners en de multidisciplinaire aanpak. * Het aantal gynaecologen dat verloskunde beoefent, ligt een stuk lager, dus ons werkelijke bereik ligt hoger. Besluit Na 3 jaar mogen we stellen dat het project Zoet Zwanger goed verankerd is. Dit is mede dankzij de steun van de verschillende partners en de multidisciplinaire aanpak. Op 30/11/2012 telde het project 2.951registraties voor het opvolgingssysteem, wat betekent dat het vooropgestelde doel van tegen eind november 2012 bereikt is. De respons na 1 en 2 jaar opvolging is hoog: van meer dan Referenties 1. Cammu H, Martens E, Martens G, et al. Perinatale activiteiten in Vlaanderen SPE, Brussel, Benhalima K, et al. De VDV-VVOG-Domus Medica consensus 2012 rond screening naar pregestationele diabetes bij zwangerschap(wens) en screening naar zwangerschapsdiabetes. Gunaïkeia 2012;17(6): Kim C, Newton KM, Knopp rh. Gestational diabetes and the incidence of type 2 diabetes A systematic review. Diab Care 2002;25: Bellamy l, Casas JP, Hingorani AD, Williams D. type 2 diabetes mellitus after gestational diabetes: a systematic review and meta analysis. lancet 2009; 373: FOD Economie Afdeling statistiek, bevolkingsstatistieken: Wettelijke bevolking per gemeente, per geslacht op 1 januari Gezondheidsenquête 2008, cijfers voor Vlaamse bevolking 7. Wens J, Sunaert P, Nobels F, et al. WVVH-VDV Aanbeveling voor Goede Medische Praktijkvoering: Diabetes Mellitus type 2 (2005). Berchem / Gent, WVVH-VDV. 8. Chittleborough C, Baldock K, taylor A, et al. long term follow up of women with gestational diabetes mellitus: the South Australian Gestational Diabetes Mellitus recall register. ANZJOG 2010;50: GUNAIKEIA VOL 18 Nr

PROJECT ZOET ZWANGER DIABETESSYMPOSIUM 18 NOV 2013

PROJECT ZOET ZWANGER DIABETESSYMPOSIUM 18 NOV 2013 PROJECT ZOET ZWANGER DIABETESSYMPOSIUM 18 NOV 2013 INHOUDSTAFEL Achtergrondinformatie Project Zoet Zwanger: situering Resultaten project Zoet Zwanger Samenwerking 1 ste en 2 de lijn Aantal registraties

Nadere informatie

1 jaar Zoet Zwanger: Vlaanderen in actie tegen diabetes

1 jaar Zoet Zwanger: Vlaanderen in actie tegen diabetes Kabinet Jo Vandeurzen Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin 11 oktober 2010 1 jaar Zoet Zwanger: Vlaanderen in actie tegen diabetes Het project Zoet Zwanger moet vrouwen die zwangerschapsdiabetes

Nadere informatie

Resultaten uit het project Zoet Zwanger

Resultaten uit het project Zoet Zwanger Wat na zwangerschapsdiabetes? Resultaten uit het project Zoet Zwanger S. Verstraete, F. Muylle, K. Benhalima, K. Decochez, R. Devlieger, C. Mathieu, A. Verhaegen, J. Wens Samenvatting en die zwangerschapsdiabetes

Nadere informatie

Zwangerschapsdiabetes: een levenslange zorg

Zwangerschapsdiabetes: een levenslange zorg Zwangerschapsdiabetes: een levenslange zorg Magda Wijns Paul Van Crombrugge Stefanie Vinken dr.wijns@telenet.be paul.van.crombrugge@olvz-aalst.be stefanie.vinken@asz.be 4 juni 2013, DPA programma Zwangerschapsdiabetes:

Nadere informatie

Vlaamse Diabetes Vereniging. Leidraad, gids of partner op het terrein. Diabetes. De cijfers

Vlaamse Diabetes Vereniging. Leidraad, gids of partner op het terrein. Diabetes. De cijfers Vlaamse Diabetes Vereniging Leidraad, gids of partner op het terrein Diabetes De cijfers 1 438 MIO = meer dan de hele bevolking USA 2 Diabetes in België : ook een toename Prevalentie van Diabetes Mellitus

Nadere informatie

HALT2Diabetes. Diabetespreventie in Vlaanderen is een haalbare kaart

HALT2Diabetes. Diabetespreventie in Vlaanderen is een haalbare kaart HALT2Diabetes Diabetespreventie in Vlaanderen is een haalbare kaart Diabetes in België 2015 2040 543.000 volwassenen met diabetes 673.000 volwassenen met diabetes 1 op 12 heeft diabetes 4.300 overlijdens

Nadere informatie

nr. 46 van ROBRECHT BOTHUYNE datum: 14 oktober 2014 aan PHILIPPE MUYTERS Dienstencheques - Gebruikers

nr. 46 van ROBRECHT BOTHUYNE datum: 14 oktober 2014 aan PHILIPPE MUYTERS Dienstencheques - Gebruikers SCHRIFTELIJKE VRAAG nr. 46 van ROBRECHT BOTHUYNE datum: 14 oktober 2014 aan PHILIPPE MUYTERS VLAAMS MINISTER VAN WERK, ECONOMIE, INNOVATIE EN SPORT Dienstencheques - Gebruikers De dienstencheque (DC),

Nadere informatie

HALT2Diabetes Preventie van type 2 diabetes in Vlaanderen. Stappenplan voor huisartsen

HALT2Diabetes Preventie van type 2 diabetes in Vlaanderen. Stappenplan voor huisartsen HALT2Diabetes Preventie van type 2 diabetes in Vlaanderen Stappenplan voor huisartsen HALT2Diabetes Hoe deelnemen Projectinformatie Rol van de huisarts 2 HALT2Diabetes Hoe deelnemen STAPPENPLAN 1. Registreer

Nadere informatie

Vitale Vaten. Ineke Sterk projectleider Vitale Vaten 4 oktober 2011

Vitale Vaten. Ineke Sterk projectleider Vitale Vaten 4 oktober 2011 Vitale Vaten Ineke Sterk projectleider Vitale Vaten 4 oktober 2011 Dé Gezonde regio: waar? Dé Gezonde regio: wie? Verleiden Opbouw presentatie Inleiding hart- en vaatziekten Project Vitale Vaten Gorinchem

Nadere informatie

Feedback rapport per huisarts

Feedback rapport per huisarts ACHIL: evaluatie van de zorgtrajecten diabetes mellitus type 2 en chronische nierinsufficiëntie Achil Phase 1 (2009-2013). Ambulatory Care Health Information Laboratory Feedback rapport per huisarts Dataverzameling

Nadere informatie

Zorgpad Zwangerschapsdiabetes

Zorgpad Zwangerschapsdiabetes Zorgpad Zwangerschapsdiabetes Projectdossier kwaliteitsprijs Rode Kruis 2012 Verloskunde, endocrinologie, diëtiek, pediatrie O.L.Vrouwziekenhuis Aalst-Asse-Ninove natascha.deprez@olvz-aalst.be paul.van.crombrugge@olvz-aalst.be

Nadere informatie

Begeleiding van zwangeren met een diagnose van zwangerschapsdiabetes in het UZ Gasthuisberg

Begeleiding van zwangeren met een diagnose van zwangerschapsdiabetes in het UZ Gasthuisberg Begeleiding van zwangeren met een diagnose van zwangerschapsdiabetes in het UZ Gasthuisberg De diensten Interne Geneeskunde-Endocrinologie en Verloskunde-Gynaecologie zijn overeengekomen om de diagnose

Nadere informatie

OVERZICHT 2/07/2013 HET VLAAMS BEVOLKINGSONDERZOEK BAARMOEDERHALSKANKER. Dr. Stefan Teughels KANKERSCREENING IN VLAANDEREN EPIDEMIOLOGIE BMHKS

OVERZICHT 2/07/2013 HET VLAAMS BEVOLKINGSONDERZOEK BAARMOEDERHALSKANKER. Dr. Stefan Teughels KANKERSCREENING IN VLAANDEREN EPIDEMIOLOGIE BMHKS HET VLAAMS BEVOLKINGSONDERZOEK BAARMOEDERHALSKANKER Dr. Stefan Teughels OVERZICHT KANKERSCREENING IN VLAANDEREN EPIDEMIOLOGIE BMHKS HET VLAAMS BEVOLKINGSONDERZOEK NAAR BMHK OVERZICHT KANKERSCREENING IN

Nadere informatie

uw preventieplan op maat goed van start met de gezondheidsgids

uw preventieplan op maat goed van start met de gezondheidsgids uw preventieplan op maat goed van start met de gezondheidsgids Omdat voorkomen beter is dan genezen, hebben de huisartsen en gemeentebesturen van Malle en Zoersel - in samenwerking met LOGO Antwerpen Noord

Nadere informatie

17/12/2013. Inhoudsweergave. Hoe kunnen zorgverleners dagdagelijks meehelpen bij de preventiestrijd tegen T2DM en zwangerschapsdiabetes?

17/12/2013. Inhoudsweergave. Hoe kunnen zorgverleners dagdagelijks meehelpen bij de preventiestrijd tegen T2DM en zwangerschapsdiabetes? Hoe kunnen zorgverleners dagdagelijks meehelpen bij de preventiestrijd tegen T2DM en zwangerschapsdiabetes? prof dr C. De Block Endocrinologie-diabetologie UZA & UA Secretaris Vlaamse Diabetes Vereniging

Nadere informatie

Jaarrapport bevolkingsonderzoeken. Dr. Patrick Martens, Directeur CvKO Isabel De Brabander, Belgian Cancer Register

Jaarrapport bevolkingsonderzoeken. Dr. Patrick Martens, Directeur CvKO Isabel De Brabander, Belgian Cancer Register Jaarrapport bevolkingsonderzoeken Dr. Patrick Martens, Directeur CvKO Isabel De Brabander, Belgian Cancer Register Bevolkingsonderzoek Borstkanker Algemeen BVO Borstkanker Vrouwen 50-69 jaar Screeningsmammografie

Nadere informatie

Resultaten voor België Cardiovasculaire preventie Gezondheidsenquête, België, 1997

Resultaten voor België Cardiovasculaire preventie Gezondheidsenquête, België, 1997 6.8.1. Inleiding In deze module worden 2 specifieke preventiedomeinen behandeld: de hypertensie en de hypercholesterolemie. De hart- en vaatziekten zijn aandoeningen die uit het oogpunt van volksgezondheid,

Nadere informatie

Resultaten voor Vlaamse Gemeenschap Cardiovasculaire Preventie Gezondheidsenquête, België, 1997

Resultaten voor Vlaamse Gemeenschap Cardiovasculaire Preventie Gezondheidsenquête, België, 1997 6.8.1. Inleiding In deze module worden 2 specifieke preventiedomeinen behandeld: de hypertensie en de hypercholesterolemie. De hart- en vaatziekten zijn aandoeningen die uit het oogpunt van volksgezondheid,

Nadere informatie

De kosteneffectiviteit van de bevolkingsonderzoeken in Vlaanderen. Baarmoederhalskanker, Borstkanker en Dikkedarmkanker

De kosteneffectiviteit van de bevolkingsonderzoeken in Vlaanderen. Baarmoederhalskanker, Borstkanker en Dikkedarmkanker De kosteneffectiviteit van de bevolkingsonderzoeken in Vlaanderen. Baarmoederhalskanker, Borstkanker en Dikkedarmkanker Maaike Fobelets Lore Pil Koen Putman Lieven Annemans 5 oktober 2015 1 Algemene principes

Nadere informatie

6.7.1.1. Inleiding. Bespreking 5.3.7.1.2. pagina 1

6.7.1.1. Inleiding. Bespreking 5.3.7.1.2. pagina 1 6.7.1.1. Inleiding Algemeen wordt erkend dat de prenatale consultaties een fundamentele rol spelen inzake de gezondheid van de moeder en het toekomstige kind, maar de rol van respectievelijk de huisarts,

Nadere informatie

Hepatitis C in penitentiaire inrichtingen Een onderzoek naar prevalentie

Hepatitis C in penitentiaire inrichtingen Een onderzoek naar prevalentie Hepatitis C in penitentiaire inrichtingen Een onderzoek naar prevalentie C.J. Leemrijse M.Bongers M. Nielen W. Devillé ISBN 978-90-6905-995-2 http://www.nivel.nl nivel@nivel.nl Telefoon 030 2 729 700 Fax

Nadere informatie

Resultaten voor Brussels Gewest Cardiovasculaire Preventie Gezondheidsenquête, België, 1997

Resultaten voor Brussels Gewest Cardiovasculaire Preventie Gezondheidsenquête, België, 1997 6.8.1. Inleiding In deze module worden 2 specifieke preventiedomeinen behandeld: de hypertensie en de hypercholesterolemie. De hart- en vaatziekten zijn aandoeningen die uit het oogpunt van volksgezondheid,

Nadere informatie

Prediabetes : ontwikkelt iedereen diabetes? Wie screenen en hoe? C. De Block Endocrinologie-Diabetologie Voorzitter Diabetes Liga

Prediabetes : ontwikkelt iedereen diabetes? Wie screenen en hoe? C. De Block Endocrinologie-Diabetologie Voorzitter Diabetes Liga Prediabetes : ontwikkelt iedereen diabetes? Wie screenen en hoe? C. De Block Endocrinologie-Diabetologie Voorzitter Diabetes Liga Inhoudsweergave Wie is at risk & Diagnose Prevalentie Klinisch belang van

Nadere informatie

4.2. Evaluatie van de respons op de postenquêtes. In dit deel gaan we in op de respons op instellingsniveau en op respondentenniveau.

4.2. Evaluatie van de respons op de postenquêtes. In dit deel gaan we in op de respons op instellingsniveau en op respondentenniveau. 4.2. Evaluatie van de respons op de postenquêtes 4.2.1. Algemeen In dit deel gaan we in op de respons op instellingsniveau en op respondentenniveau. Instellingsniveau (vragenlijst coördinator) provincie,

Nadere informatie

BasisFiche Keizersneden... 3. Beschrijving en Achtergrond van de Indicator... 3. Definitie... 3. Relatie tot Kwaliteit... 3. Technische Fiche...

BasisFiche Keizersneden... 3. Beschrijving en Achtergrond van de Indicator... 3. Definitie... 3. Relatie tot Kwaliteit... 3. Technische Fiche... Keizersneden Logo Quality Indicators Project Moeder & Kind TABEL 1 INFORMATIE Naam Keizersneden Domein Moeder & Kind Identificatie M&K004 Auteur Geert Van de Water Datum 4/10/2013 Versie 1 Status Publicatie

Nadere informatie

Zwangerschapsdiabetes

Zwangerschapsdiabetes Zwangerschapsdiabetes Zwangerschapsdiabetes U bent zwanger en halverwege de zwangerschap krijgt u te horen dat u diabetes heeft. Er komt dan veel op u af. U wilt weten wat zwangerschapsdiabetes precies

Nadere informatie

Preventie van type 2 diabetes bij volwassenen

Preventie van type 2 diabetes bij volwassenen Preventie van type 2 diabetes bij volwassenen Kernboodschappen Uitgave januari 2016 www.diabetes.be Diabetes mellitus Iemand met diabetes heeft een verhoogd bloedsuikergehalte omdat men niet voldoende

Nadere informatie

Indicatoren Gezondheidsrisico s. 2 december 2016

Indicatoren Gezondheidsrisico s. 2 december 2016 Indicatoren Gezondheidsrisico s 2 december 2016 Gezondheidsrisico s Waarom Het opsporen van gezondheidsrisico s, die de ontwikkeling van kinderen bedreigen is het DNA van de Jeugdgezondheidszorg Wat nulmeting

Nadere informatie

Ondersteuningsproject bij de uitvoering van de reemonitoring in het Zoniënwoud

Ondersteuningsproject bij de uitvoering van de reemonitoring in het Zoniënwoud Ondersteuningsproject bij de uitvoering van de reemonitoring in het Zoniënwoud Periode 2008-2013 Céline Malengreaux, Jan Vercammen, Alain Licoppe, Frank Huysentruyt, Jim Casaer Dankwoord Het uitvoeren

Nadere informatie

BMI BIJ SCHOOLKINDEREN

BMI BIJ SCHOOLKINDEREN / Rapport cijfers BMI BIJ SCHOOLKINDEREN Vlaams Gewest 2012-2013 / 1.02.2016 1.02.2016 BMI bij schoolkinderen 1/10 Gepubliceerd op: http://www.zorg-en-gezondheid.be/cijfers op juli 2015 door: Lien Braeckevelt,

Nadere informatie

Klinische biologie : Sensibiliseringscampagne voor de voorschrijvers. RIZIV Dienst voor geneeskundige verzorging

Klinische biologie : Sensibiliseringscampagne voor de voorschrijvers. RIZIV Dienst voor geneeskundige verzorging Klinische biologie : Sensibiliseringscampagne voor de voorschrijvers RIZIV Dienst voor geneeskundige verzorging info-rdq@riziv.fgov.be Oktober 2011 1 Programma Klinische biologie Waarom een sensibiliseringscampagne?

Nadere informatie

Borstkankeropsporing in de beleids- en beheerscyclus van gemeenten en OCMW s (BBC)

Borstkankeropsporing in de beleids- en beheerscyclus van gemeenten en OCMW s (BBC) Borstkankeropsporing in de beleids- en beheerscyclus van gemeenten en OCMW s (BBC) Borstkankeropsporing in de BBC Situering Het Vlaams bevolkingsonderzoek naar borstkanker is een initiatief van de Vlaamse

Nadere informatie

Kent u de cijfers van uw hart?

Kent u de cijfers van uw hart? Kent u de cijfers van uw hart? CHOLESTEROL? GEWICHT/ BUIKOMTREK? UW? BLOEDDRUK? SUIKERGEHALTE? V.U.: Dr Freddy Van de Casseye - Elyzeese-Veldenstraat 63-1050 Brussel Belgische Cardiologische Liga www.cardiologischeliga.be

Nadere informatie

Beweegzorg. Gecombineerde Leefstijl Interventie (GLI)

Beweegzorg. Gecombineerde Leefstijl Interventie (GLI) Beweegzorg Gecombineerde Leefstijl Interventie (GLI) Inhoud 1. Waarom de GLI? 2. Wat is de GLI? 3. Welke GLI programma s zijn er? i. SLIMMER ii. Beweegkuur iii. Coaching op leefstijl (CooL) 4. Wie mag

Nadere informatie

Screening van suikerziekte

Screening van suikerziekte Screening van suikerziekte Edith Hesse Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid Operationele Directie Volksgezondheid en surveillance J. Wytsmanstraat, 14 B - 1050 Brussel 02 / 642 57 55 E-mail : edith.hesse@iph.fgov.be

Nadere informatie

INLEIDING 1 september tot en met 31 december 2013 A.Z. St.-Dimpna (nr )

INLEIDING 1 september tot en met 31 december 2013 A.Z. St.-Dimpna (nr ) INLEIDING Na aanbevelingen van Europa loopt sinds juni 2001 een Vlaams bevolkingsonderzoek naar borstkanker op basis van Europese wetenschappelijke richtlijnen. Concreet wil dat zeggen dat in Vlaanderen

Nadere informatie

THEMA I.3. Daghospitalisatieverblijven

THEMA I.3. Daghospitalisatieverblijven THEMA I.3. Daghospitalisatieverblijven Selectiecriteria Alle ziekenhuisverblijven weerhouden in deze selectie voldoen aan de algemene criteria die betrekking hebben op woonplaats, leeftijd en geslacht

Nadere informatie

De elektronische software voor het beheer van het medisch dossier is in staat om:

De elektronische software voor het beheer van het medisch dossier is in staat om: RIZIV-INAMI R&D Lastenboek voor medische software die de medische en administratieve gegevens van chronische patiënten behandelt, in het bijzonder van diabetespatiënten. De elektronische software voor

Nadere informatie

Sociale verschillen in gezondheid: inleiding op het thema

Sociale verschillen in gezondheid: inleiding op het thema 10/10/2015 Medisch Psychologische Dag Domus Medica Sociale verschillen in gezondheid: inleiding op het thema Prof. Dr. Sara Willems Vakgroep Huisartsgeneeskunde en Eerstelijnsgezondheidszorg Sara.Willems@ugent.be

Nadere informatie

Vroeg opsporen en voorkomen achteruitgang chronische nierschade

Vroeg opsporen en voorkomen achteruitgang chronische nierschade Factsheet Nieren en nierschade deel 5 Vroeg opsporen en voorkomen achteruitgang chronische nierschade In Nederland hebben 1,7 miljoen mensen chronische nierschade. Dit is in veel gevallen het gevolg van

Nadere informatie

Resultaten voor Vlaamse Gemeenschap Prenatale opvolging Gezondheidsenquête, België, 1997

Resultaten voor Vlaamse Gemeenschap Prenatale opvolging Gezondheidsenquête, België, 1997 6.7.1.1. Inleiding Algemeen wordt erkend dat de prenatale consultaties een fundamentele rol spelen inzake de gezondheid van de moeder en het toekomstige kind, maar de rol van respectievelijk de huisarts,

Nadere informatie

In welke mate is de Belgische residentiële ouderenzorg geïnformatiseerd?

In welke mate is de Belgische residentiële ouderenzorg geïnformatiseerd? LOGOS (BelRAI) In welke mate is de Belgische residentiële ouderenzorg geïnformatiseerd? Prof. Dr. Anja Declercq Informatisering van residentiële ouderenzorg Zonder computers geen elektronisch zorgdossier

Nadere informatie

Good Practice aanbevelingen

Good Practice aanbevelingen Kort ziekenhuisverblijf min.48 u Goed alternatief! Na ongecompliceerde bevalling Gezonde moeder Gezonde aterme neonaat VOORWAARDEN! Kort ziekenhuisverblijf Goede zorg = veilige zorg voor moeder en kind

Nadere informatie

De honden en katten van de Belgen

De honden en katten van de Belgen ALGEMENE DIRECTIE STATISTIEK EN ECONOMISCHE INFORMATIE PERSBERICHT 13 juli 2010 De honden en katten van de Belgen Enkele conclusies Ons land telde in 2008 1.167.000 honden en 1.974.000 katten; In vergelijking

Nadere informatie

Resultaten voor Brussels Gewest Vaccinatie bij Volwassenen Gezondheidsenquête, België, 1997

Resultaten voor Brussels Gewest Vaccinatie bij Volwassenen Gezondheidsenquête, België, 1997 6.4.1. Inleiding. Het belang van vaccinatie programma s is ruimschoots aangetoond geweest. De vragen werden slechts gesteld aan personen van 15 jaar en ouder, aangezien de vaccinale dekking bij kinderen

Nadere informatie

Schatting aantal diabetespatiënten in de projectregio Gent/Merelbeke

Schatting aantal diabetespatiënten in de projectregio Gent/Merelbeke Schatting aantal diabetespatiënten in de projectregio Gent/Merelbeke Een eerste speerpuntproject van het LMN Gent/Merelbeke September 2012 Opgesteld door: Stuurgroep LMN Samen in Zorg (L. Alleman, E. Beddeleem,

Nadere informatie

Persoonsgerichte preventie in de praktijk. S.A. Petra

Persoonsgerichte preventie in de praktijk. S.A. Petra Persoonsgerichte preventie in de praktijk S.A. Petra 30-09-2010 Dé Gezonde regio: waar? Dé Gezonde regio: wie? Wij staan voor gezondheid! Kernwoorden Gezondheid Eigen regie Samenwerken Optimisme Innovatie

Nadere informatie

Protocol Obesitas. 1.0 Definitie obesitas

Protocol Obesitas. 1.0 Definitie obesitas Protocol Obesitas 1.0 Definitie obesitas Obesitas is een abnormale gezondheidstoestand waarbij er een overschot aan vetweefsel is. De meest gebruikte definitie is gebaseerd op de Quetelet-index of Body

Nadere informatie

De vrouwen hebben dan ook een grotere kans op werkloosheid (0,39) dan de mannen uit de onderzoekspopulatie (0,29).

De vrouwen hebben dan ook een grotere kans op werkloosheid (0,39) dan de mannen uit de onderzoekspopulatie (0,29). In het kader van het onderzoek kreeg de RVA de vraag om op basis van de door het VFSIPH opgestelde lijst van Rijksregisternummers na te gaan welke personen op 30 juni 1997 als werkloze ingeschreven waren.

Nadere informatie

Vroedvrouwen en prenatale counseling

Vroedvrouwen en prenatale counseling Vroedvrouwen en prenatale counseling Resultaten van de crz enquête mbt counseling voor de 1 ste trimesterscreening Sindy Helsen, stafmedewerkster crz Overzicht I. Inleiding II. crz en prenatale diagnose

Nadere informatie

Resultaten voor Brussels Gewest Prenatale Opvolging Gezondheidsenquête, België, 1997

Resultaten voor Brussels Gewest Prenatale Opvolging Gezondheidsenquête, België, 1997 6.7.1.1. Inleiding Algemeen wordt erkend dat de prenatale consultaties een fundamentele rol spelen inzake de gezondheid van de moeder en het toekomstige kind, maar de rol van respectievelijk de huisarts,

Nadere informatie

Preconceptionele zorg

Preconceptionele zorg Preconceptionele zorg Violet Vervloet Vroedvro, onderzoeksmedewerker Thomas More Turnhout 1 2 Definitie Preconceptionele zorg (PCZ) richt zich op het tijdig informeren van vroen en mannen in de vruchtbare

Nadere informatie

Elke dag Fietsen, elke dag Winnen

Elke dag Fietsen, elke dag Winnen Elke dag Fietsen, elke dag Winnen Eindrapport Met Belgerinkel naar de Winkel 26 april - 31 mei 2014 1 Inhoudstafel Met Belgerinkel naar de Winkel 2014 - een jaar van vernieuwing Aantal deelnemers Profiel

Nadere informatie

PERSBERICHT Brussel, 25 juni 2013

PERSBERICHT Brussel, 25 juni 2013 PERSBERICHT Brussel, 25 juni 2013 Meer 55-plussers aan het werk Arbeidsmarktcijfers eerste kwartaal 2013 66,7% van de 20- tot 64-jarigen is aan het werk. Dat percentage daalt licht in vergelijking met

Nadere informatie

VOOR ANTROPOMETRISCHE VETMASSA BIJ KINDEREN

VOOR ANTROPOMETRISCHE VETMASSA BIJ KINDEREN VLAAMSE REFERENTIECURVEN VOOR ANTROPOMETRISCHE PARAMETERS VAN DE ABDOMINALE VETMASSA BIJ KINDEREN Dr. Sarah Begyn Promotor: Prof. Jean De Schepper Co-promotor: Prof. Mathieu Roelants Kadering BMI-curven

Nadere informatie

Bevolkingsonderzoeken naar kanker: stand van zaken in Tremelo

Bevolkingsonderzoeken naar kanker: stand van zaken in Tremelo Bevolkingsonderzoeken naar kanker: stand van zaken in Tremelo Dit rapport bundelt informatie over de bevolkingsonderzoeken naar kanker. Je vindt er de participatiegraad van Tremelo in terug. Ter vergelijking

Nadere informatie

PERSBERICHT Brussel, 28 maart 2013

PERSBERICHT Brussel, 28 maart 2013 PERSBERICHT Brussel, 28 maart 2013 De Belgische arbeidsmarkt in 2012 Nieuwe cijfers Enquête naar de Arbeidskrachten Hoeveel personen verrichten betaalde arbeid? Hoeveel mensen zijn werkloos? Hoeveel inactieve

Nadere informatie

Zwangerschapsdiabetes

Zwangerschapsdiabetes Zwangerschapsdiabetes Zwangerschapsdiabetes U BENT ZWANGER EN HALVERWEGE DE ZWANGERSCHAP KRIJGT U TE HOREN DAT U DIABETES HEEFT. ER KOMT DAN VEEL OP U AF. U WILT WETEN WAT ZWANGERSCHAPSDIABETES PRECIES

Nadere informatie

Zwangerschapsdiabetes wordt naar schatting jaarlijks vastgesteld bij meer dan 1 op

Zwangerschapsdiabetes wordt naar schatting jaarlijks vastgesteld bij meer dan 1 op Sabine Verstraeten Zwangerschapsdiabetes, een zorg tijdens maar ook na de zwangerschap: project Zoet Zwanger Sabine Verstraete 1, Frederik Muylle 2, Roland Devlieger 3, Chantal Mathieu 4 1. Projectcoördinator

Nadere informatie

Perinatale sterfte verschillen naar zorgregio s in Nederland

Perinatale sterfte verschillen naar zorgregio s in Nederland Perinatale sterfte verschillen naar zorgregio s in Nederland Anita CJ Ravelli, AMC afdeling Klinische Informatiekunde Mede namens: Martine Eskes, Jan Jaap HM Erwich, Hens AA Brouwers, Erna Kerkhof, Joris

Nadere informatie

Factsheet Zwangerschap en Geboorte 2016 gegevens onder embargo tot donderdag 25 januari, 08.00u

Factsheet Zwangerschap en Geboorte 2016 gegevens onder embargo tot donderdag 25 januari, 08.00u Factsheet Zwangerschap en Geboorte 2016 gegevens onder embargo tot donderdag 25 januari, 08.00u Een globaal overzicht uit de perinatale registratie In Nederland worden gegevens over de perinatale zorg

Nadere informatie

Achtergrondinformatie LOKK en LOKK-activiteiten

Achtergrondinformatie LOKK en LOKK-activiteiten Achtergrondinformatie voor de LOKKorganisator Achtergrondinformatie LOKK en LOKK-activiteiten Inhoud 1. Info over LOKK, peer review en gewone LOKK-activiteit... 2 2. Wie doet wat?... 2 3. LOKK-activiteit...

Nadere informatie

Ik zorg dus ik Phamous. Meten en verbeteren. Achtergronden: Multidisciplinaire Richtlijn Schizofrenie 2012 (1)

Ik zorg dus ik Phamous. Meten en verbeteren. Achtergronden: Multidisciplinaire Richtlijn Schizofrenie 2012 (1) Implementatie van shared decision making in het behandelproces door invoering van FUR (Follow Up Rom) gesprekken 31 januari 2013 Marga van Leersum Verpleegkundig Specialist (MANP) UMCG, UCP Ik zorg dus

Nadere informatie

Tuberculose in Vlaanderen 2002

Tuberculose in Vlaanderen 2002 Tuberculose in Vlaanderen 2002 Inleiding Tuberculose is nog steeds een van de belangrijkste en meest frequent voorkomende geregistreerde infectieziektes. Exacte cijfers zijn pas te verkrijgen na grondige

Nadere informatie

Trendbarometer hotels 2012 Finaal rapport

Trendbarometer hotels 2012 Finaal rapport Trendbarometer hotels 2012 Finaal rapport Trendbarometer hotels 2012 Inlichtingen Dagmar.Germonprez@toerismevlaanderen.be Tel +32 (0)2 504 25 15 Verantwoordelijke uitgever: Peter De Wilde - Toerisme Vlaanderen

Nadere informatie

oinleiding 1 c oovergewicht en ernstig overgewicht (obesitas) in Nederlandd

oinleiding 1 c oovergewicht en ernstig overgewicht (obesitas) in Nederlandd oinleiding 1 c Gewichtsstijging ontstaat wanneer de energie-inneming (via de voeding) hoger is dan het energieverbruik (door lichamelijke activiteit). De laatste decennia zijn er veranderingen opgetreden

Nadere informatie

Findrisc leidraad voor huisartsenpraktijken

Findrisc leidraad voor huisartsenpraktijken Findrisc leidraad voor huisartsenpraktijken Inleiding Wat is deze leidraad? Deze leidraad beschrijft een werkwijze om binnen een huisartsenpraktijk het aanbieden van de Findrisc vragenlijst te integreren

Nadere informatie

Onderzoek over het spreken van het Frans door de inwoners van Vlaanderen

Onderzoek over het spreken van het Frans door de inwoners van Vlaanderen Onderzoek over het spreken van het Frans door de inwoners van Vlaanderen Onderzoek uitgevoerd voor de vzw: Association pour la Promotion de la Francophonie en Flandre September 2009 Dedicated Research

Nadere informatie

Substudie: Aanbeveling inzake de opsporing en verwijzing van het te kleine kind.

Substudie: Aanbeveling inzake de opsporing en verwijzing van het te kleine kind. INTERUNIVERSITAIRE GGS-OPLEIDING JEUGDGEZONDHEIDSZORG 2006 Evaluatie van de praktische toepassing van de standaard groei en pubertaire ontwikkeling in de centra voor leerlingenbegeleiding Substudie: Aanbeveling

Nadere informatie

Bios2 Thema in de kijker Publieksbereik

Bios2 Thema in de kijker Publieksbereik Bios2 Thema in de kijker Publieksbereik Bios2 thema reeks 2011 1 Het agentschap Sociaal-Cultureel Werk voor Jeugd en Volwassenen verzamelt via de rapporteringstool Bios2 al geruime tijd cijfermateriaal

Nadere informatie

Organisatie en uptakevan. naar downsyndroom en ernstige foetale afwijkingen. Marian Bakker

Organisatie en uptakevan. naar downsyndroom en ernstige foetale afwijkingen. Marian Bakker Organisatie en uptakevan de prenatale screening naar downsyndroom en ernstige foetale afwijkingen Marian Bakker Organisatie van de prenatale screening Ingevoerd in 2007 Niet gericht op preventie of behandeling,

Nadere informatie

Tabel 1: Aantal tekenbeten per provincie en per regio, uitgedrukt in absoluut aantal en per inwoners, juli-december 2015

Tabel 1: Aantal tekenbeten per provincie en per regio, uitgedrukt in absoluut aantal en per inwoners, juli-december 2015 TekenNet.be Resultaten juli-december 2015 Voor toelichtingen: Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid Juliette Wytsmanstraat 14 1050 Brussel T + 32 2 642 51 11 F + 32 2 642 50 01 tekennet@wiv-isp.be

Nadere informatie

Dit onderzoek wordt uitgevoerd en gefinancierd door Acerta (een farmaceutisch bedrijf).

Dit onderzoek wordt uitgevoerd en gefinancierd door Acerta (een farmaceutisch bedrijf). Titel: Een gerandomiseerd, multicenter, open-label, fase 3-onderzoek naar de nietinferioriteit van ACP-196 versus Ibrutinib bij eerder behandelde proefpersonen met hoog-risico chronische lymfatische leukemie

Nadere informatie

NBVN. Jaarverslag 2012 Nederlandstalige Belgische Vereniging voor Nefrologie

NBVN. Jaarverslag 2012 Nederlandstalige Belgische Vereniging voor Nefrologie NBVN Jaarverslag 2012 Nederlandstalige Belgische Vereniging voor Nefrologie NBVN database & analyse De Commissie Registratie dankt alle dialysepatiënten en patiënten met een niertransplantaat voor hun

Nadere informatie

Laat je borsten zien: doen of niet? Resultaten screening. A Van Steen

Laat je borsten zien: doen of niet? Resultaten screening. A Van Steen Laat je borsten zien: doen of niet? Resultaten screening A Van Steen Wilhelm Conrad Röntgen (1845-1923) Professor Natuurkunde Universiteit Würzburg 26 / 11 / 1897 ontdekt bij toeval X-stralen 20 / 01

Nadere informatie

Zorggroep Cohesie Cure and Care denkt mee bij hart- en vaatziekten! Optimale zorg bij hart- en vaatziekten door samenwerkende zorgverleners

Zorggroep Cohesie Cure and Care denkt mee bij hart- en vaatziekten! Optimale zorg bij hart- en vaatziekten door samenwerkende zorgverleners Zorggroep Cohesie Cure and Care denkt mee bij hart- en vaatziekten! Optimale zorg bij hart- en vaatziekten door samenwerkende zorgverleners 1 op de 3 mensen in Nederland overlijdt aan een hart- of vaatziekte.

Nadere informatie

Checklist bepaal het risico op type 2 diabetes

Checklist bepaal het risico op type 2 diabetes 1. Start het gesprek over type 2 diabetes en HALT2Diabetes type 2 diabetes Voorbeelden om het gesprek te beginnen: Er loopt in de regio een project dat type 2 diabetes een halt wil toeroepen. Diabetes

Nadere informatie

H Klinisch bevallen

H Klinisch bevallen H.53515.1216 Klinisch bevallen Klinische bevalling U gaat op medische indicatie op de afdeling verloskunde van het Röpcke-Zweers Ziekenhuis bevallen. Medische indicatie betekent dat u een verhoogd risico

Nadere informatie

nefrologie - endocrinologie - diabetologie informatiebrochure Zwangerschapsdiabetes (diabetes gravidarum)

nefrologie - endocrinologie - diabetologie informatiebrochure Zwangerschapsdiabetes (diabetes gravidarum) nefrologie - endocrinologie - diabetologie informatiebrochure Zwangerschapsdiabetes (diabetes gravidarum) Inhoudstafel 1. Inleiding 4 2. Diagnosestelling 5 3. Gevolgen van on(voldoende) behandelde zwangerschapsdiabetes

Nadere informatie

Vlaams Parlement - Vragen en Antwoorden - Nr.8 - Mei 2008-179-

Vlaams Parlement - Vragen en Antwoorden - Nr.8 - Mei 2008-179- Vlaams Parlement - Vragen en Antwoorden - Nr.8 - Mei 2008-179- VLAAMS PARLEMENT SCHRIFTELIJKE VRAGEN FRANK VANDENBROUCKE VICEMINISTER-PRESIDENT VAN DE VLAAMSE REGERING, VLAAMS MINISTER VAN WERK, ONDERWIJS

Nadere informatie

Sekse en gender in hart- en vaatziekten: Implementatie in de praktijk

Sekse en gender in hart- en vaatziekten: Implementatie in de praktijk Sekse en gender in hart- en vaatziekten: Implementatie in de praktijk Dr Jeanine Roeters van Lennep Internist, Vascular Medicine Erasmus MC Rotterdam, The Netherlands email:j.roetersvanlennep@erasmusmc.nl

Nadere informatie

Zorgtraject voor chronische nierinsufficiëntie. Kom jij in aanmerking?

Zorgtraject voor chronische nierinsufficiëntie. Kom jij in aanmerking? Zorgtraject voor chronische nierinsufficiëntie Kom jij in aanmerking? ZORGTRAJECT VOOR CHRONISCHE NIERINSUFFICIËNTIE Heb je chronische nierinsufficiëntie? Dan kom je misschien in aanmerking voor een zorgtraject.

Nadere informatie

Het PreventieConsult in de huisartsenpraktijk

Het PreventieConsult in de huisartsenpraktijk Het PreventieConsult in de huisartsenpraktijk Dé verbindingsschakel tussen 1 e lijn en publieke gezondheid Ton Drenthen, NHG Gerrit Vink, Agnes de Bruijn, Astmafonds NCVGZ 12 april 2012 Achtergrond Toenemende

Nadere informatie

Richtlijn alcohol screening door en voor arbeidsgeneesheren Lode Godderis 1,3 Marie-Claire Lambrechts 1,2

Richtlijn alcohol screening door en voor arbeidsgeneesheren Lode Godderis 1,3 Marie-Claire Lambrechts 1,2 Richtlijn alcohol screening door en voor arbeidsgeneesheren Lode Godderis 1,3 Marie-Claire Lambrechts 1,2 1 KU Leuven, Centrum Omgeving en Gezondheid; 2 Vlaams expertisecentrum Alcohol en andere Drugs

Nadere informatie

SAMENVATTING VAN DE RESULTATEN VAN DE FRKVA-INDICATOREN ONDERVOEDING

SAMENVATTING VAN DE RESULTATEN VAN DE FRKVA-INDICATOREN ONDERVOEDING SAMENVATTING VAN DE RESULTATEN VAN DE FRKVA-INDICATOREN 2014-2015-2016 ONDERVOEDING 1 Inhoudstafel I. INLEIDING... 3 II. METHODOLOGIE... 3 STRUCTUURINDICATOREN... 3 PROCESINDICATOREN... 5 RESULTAATINDICATOREN...

Nadere informatie

Activiteitenverslag van het College «Reproductieve geneeskunde»

Activiteitenverslag van het College «Reproductieve geneeskunde» Activiteitenverslag van het College «Reproductieve geneeskunde» 2014-2016 Toekomstvisie betreffende de discipline. Meerjarenplan 2014-2016 Set van kwaliteitsindicatoren betreffende de discipline. 1 Ervaring

Nadere informatie

Kleef hier onmiddellijk een identificatiesticker. blauw. Toelatingsexamen tandarts. 4 juli Generieke competenties (GC) VAARDIG 2

Kleef hier onmiddellijk een identificatiesticker. blauw. Toelatingsexamen tandarts. 4 juli Generieke competenties (GC) VAARDIG 2 Kleef hier onmiddellijk een identificatiesticker blauw Toelatingsexamen tandarts 4 juli 2018 Generieke competenties (GC) VAARDIG 2 Figuur 1: De werking van het p53-tumorsuppressoreiwit. VAARDIG deel 2

Nadere informatie

Kleef hier onmiddellijk een identificatiesticker. geel. Toelatingsexamen tandarts. 4 juli Generieke competenties (GC) VAARDIG 2

Kleef hier onmiddellijk een identificatiesticker. geel. Toelatingsexamen tandarts. 4 juli Generieke competenties (GC) VAARDIG 2 Kleef hier onmiddellijk een identificatiesticker geel Toelatingsexamen tandarts 4 juli 2018 Generieke competenties (GC) VAARDIG 2 Figuur 1: De werking van het p53-tumorsuppressoreiwit. VAARDIG deel 2 pagina

Nadere informatie

- 172 - Prevention of cognitive decline

- 172 - Prevention of cognitive decline Samenvatting - 172 - Prevention of cognitive decline Het percentage ouderen binnen de totale bevolking stijgt, en ook de gemiddelde levensverwachting is toegenomen. Vanwege deze zogenaamde dubbele vergrijzing

Nadere informatie

ACHIL: evaluatie van de zorgtrajecten diabetes mellitus type 2 en chronische nierinsufficiëntie

ACHIL: evaluatie van de zorgtrajecten diabetes mellitus type 2 en chronische nierinsufficiëntie ACHIL: evaluatie van de zorgtrajecten diabetes mellitus type 2 en chronische nierinsufficiëntie Achil Phase 1 (2009-2013). Ambulatory Care Health Information Laboratory Feedback rapport Lokale Multidisciplinaire

Nadere informatie

Overgewicht en Obesitas op Curaçao

Overgewicht en Obesitas op Curaçao MINISTERIE VAN Gezondheid, Milieu & Natuur Volksgezondheid Instituut Curaçao Persbericht Overgewicht en Obesitas op Curaçao In totaal zijn 62,6% van de mannen en 67,3% van de vrouwen op Curaçao te zwaar,

Nadere informatie

Basisgegeven. Nutritioneel assessment via KP. Doelstellingen nutritieteam. Malnutritie bij gehospitaliseerde patiënten

Basisgegeven. Nutritioneel assessment via KP. Doelstellingen nutritieteam. Malnutritie bij gehospitaliseerde patiënten Nutritioneel assessment via KP Luc Van Looy - AZ Sint-Augustinus, Wilrijk Basisgegeven Malnutritie bij gehospitaliseerde patiënten nten: Frekwent Aanwezig bij opname de novo tijdens hospitalisatie Schadelijk

Nadere informatie

Gegevensrichtlijn uitkomst t.b.v. Peridos

Gegevensrichtlijn uitkomst t.b.v. Peridos DEFINITIEF Gegevensrichtlijn uitkomst t.b.v. Peridos Dit document is het resultaat van samenwerking tussen: Het RIVM-Centrum voor Bevolkingsonderzoek (CvB) www.rivm.nl Nictiz, het expertisecentrum voor

Nadere informatie

Opvolgrapport Aanbeveling voor goede medische praktijkvoering actieve opsporing van chlamydia trachomatis-infecties in de huisartspraktijk

Opvolgrapport Aanbeveling voor goede medische praktijkvoering actieve opsporing van chlamydia trachomatis-infecties in de huisartspraktijk Opvolgrapport Aanbeveling voor goede medische praktijkvoering actieve opsporing van chlamydia trachomatis-infecties in de huisartspraktijk Auteur: Veronique Verhoeven Augustus 2009 Conclusie van deze opvolging

Nadere informatie

Borstkanker is een kwaadaardig gezwel in de borst. Dit kan levensbedreigend zijn.

Borstkanker is een kwaadaardig gezwel in de borst. Dit kan levensbedreigend zijn. WELOVERWOGEN BESLISSEN OF U EEN SCREENINGSMAMMOGRAFIE LAAT NEMEN. DE INFORMATIE IN DEZE FOLDER HELPT U DAARBIJ. 1. WAT IS BORSTKANKER? Borstkanker is een kwaadaardig gezwel in de borst. Dit kan levensbedreigend

Nadere informatie

De opvattingen en houdingen van zorgverleners omtrent prenatale diagnostiek

De opvattingen en houdingen van zorgverleners omtrent prenatale diagnostiek De opvattingen en houdingen van zorgverleners omtrent prenatale diagnostiek De uitdagingen van een cliëntgerichte begeleiding Hoger Instituut voor Gezinswetenschappen Hogeschool- Universiteit Brussel Onderzoeker:

Nadere informatie

Gemeente Echt-Susteren

Gemeente Echt-Susteren Inzicht Jeugdgezondheidszorg 2017 Gemeente Echt-Susteren Inleiding De GGD, onderdeel van de Veiligheidsregio Limburg-Noord, helpt gemeenten bij de uitvoering van de wettelijke taken op het gebied van publieke

Nadere informatie

Resultaten voor België Vaccinatie bij volwassen Gezondheidsenquête, België, 1997

Resultaten voor België Vaccinatie bij volwassen Gezondheidsenquête, België, 1997 6.4.1. Inleiding. Het belang van vaccinatie programma s is ruimschoots aangetoond geweest. De vragen werden slechts gesteld aan personen van 15 jaar en ouder, aangezien de vaccinale dekking bij kinderen

Nadere informatie

AANPAK VAN OVERGEWICHT ENQUÊTE BIJ HUISARTSEN

AANPAK VAN OVERGEWICHT ENQUÊTE BIJ HUISARTSEN AANPAK VAN OVERGEWICHT ENQUÊTE BIJ HUISARTSEN De vzw Eetexpert.be, een kenniscentrum voor eet- en gewichtsproblemen, werkt reeds meerdere jaren in opdracht van de Vlaamse regering aan diverse projecten

Nadere informatie

Oncologie Kempen 2013 5 oktober 2013 Cultureel Centrum t Schaliken- Herentals Guido Van Hal Centrum voor Kankeropsporing vzw Afdeling Antwerpen

Oncologie Kempen 2013 5 oktober 2013 Cultureel Centrum t Schaliken- Herentals Guido Van Hal Centrum voor Kankeropsporing vzw Afdeling Antwerpen Oncologie Kempen 2013 5 oktober 2013 Cultureel Centrum t Schaliken- Herentals Guido Van Hal Centrum voor Kankeropsporing vzw Afdeling Antwerpen Centrum voor Kankeropsporing Voorheen: hetconsortium van

Nadere informatie