DInleiding. Wat is water? C.M.B. Kamp. Deel 1: Wonderlijk Water. Water is de bekendste vloeistof, maar waarschijnlijk nog het minst begrepen.

Transcriptie

1 > Wat is water? Deel 1: Wonderlijk Water Water is de bekendste vloeistof, maar waarschijnlijk nog het minst begrepen. DInleiding Dit eerste artikel onder de titel Wonderlijk Water geeft een overzicht van onderzoek naar de onbegrepen aspecten van water. In een tweede, later te publiceren, artikel wordt een vergelijking gemaakt met traditioneel wetenschappelijk onderzoek. Tevens zal dan worden ingegaan op theoretische achtergronden en mogelijke verklaringen. Wij mensen bestaan voor ongeveer 70% uit water. De aarde is een water planeet, ongeveer 70% van het oppervlak is water. Meer dan 97% van het water op aarde bevindt zich in de zeeën. De lucht bevat veel waterdamp. Water is eigenlijk overal in en om ons heen, maar wat is water eigenlijk? In de natuurkunde is water een grote uitzondering in haar modellen. Water wijkt op 38 punten af van normaal gedrag van materialen. Normaliter zinkt een vaste stof in de eigen vloeistof, maar ijs drijft op water. Verder is water het zwaarst bij 4 C en niet bij het vriespunt zoals een normale vloeistof. Bovendien kan water per liter veel meer warmte dan andere vloeistoffen opnemen. Dat laatste zorgt er bijvoorbeeld voor dat de temperatuur van ons lichaam niet te veel fluctueert. Deze 38 vormen van afwijkend gedrag van water als vloeistof noemt men anomalieën. Een aantal van die anomaliën van water zijn tegenwoordig verklaard [ maar het is bijvoorbeeld pas sinds kort dat er een model is ontwikkeld voor het gedrag van water rond de 4 C en het vriespunt (Kamp, 2002). Hoewel de natuurkunde de raadselen rond water al jarenlang bestudeert lijkt het mysterie de laatste jaren alleen maar groter te worden. Het werk van de Japanner Masaru Emoto (1999, 2001) is daarvan een voorbeeld. Emoto laat zien dat water andere ijskristallen zeg maar sneeuwvlokken maakt, afhankelijk van de ervaring die het gehad heeft. De vorm van de ijskristallen verandert zelfs onder invloed van muziek en tekst. Emoto is niet de enige die dit soort verschijnselen waarneemt: de Duitser Franz Lutz voegt speciale zouten toe aan water en ziet ook verschillen in de vorm van kristallisatie nadat het water opdroogt. De Engelsman David Schweitzer fotografeert waterdruppels onder een microscoop vlak voordat ze verdampt zijn. Uit we - tenschappelijke hoek komt het onderzoek van de Duitsers Kübler en Kröplin (2000), die laten zien dat de structuur van de opgedroogde waterdruppels zelfs afhangt van de persoon die de druppels opbrengt onder de microscoop. Al deze onderzoekers zien verbanden tussen de behandeling van het water voorafgaand aan het experiment en de waargenomen beelden. Ditzelfde fenomeen was op een andere, meer traditionele, manier ook al bekend uit het werk van Jacques Benveniste, een gerenommeerd bioloog. Hij experimenteerde medio jaren tachtig met een 143

2 > 144 zogenaamd Langendorff apparaat (Dicke, 2002a). Met dit apparaat is het mogelijk de activiteit van een levend hart te meten. In deze experimenten werd water, dat blootgesteld was aan biochemische stoffen (maar zover verdund dat die stoffen er niet meer in waren te vinden) geïnjecteerd in het hart. De activiteit van het hart veranderde daardoor alsof de stof waarmee het water was behandeld zelf was gebruikt. Dit onderzoek en de publicaties erover kregen de bijnaam Het geheugen van water. Het kostte Benveniste destijds bijna zijn wetenschappelijke carrière (Dicke, 2002b). Dit principe, dat water verandert door de manier waarop het is behandeld, wordt al lang toegepast in de homeopathie. Dit principe is nog steeds omstreden doordat het niet kan niet worden verklaard in termen van bestaande wetenschappelijke modellen. Het is waarschijnlijk verstandiger om te stellen dat dit een probleem is met de modellen en hetgeen de modellen kunnen verklaren, want het is minder problematisch om aan te tonen dat die effecten er zijn. Meerdere natuurkundig wiskundigen zijn al jarenlang bezig om op verschillende manieren te verkennen hoe water informatie intern zou kunnen opslaan, maar men komt er nog niet echt uit. Waarschijnlijk is het zelfs beter om te zeggen, dat water zélf nog steeds niet voldoende wordt begrepen Dit artikel laat zien hoe een verandering van water zichtbaar wordt in het werk van Masaru Emoto. Het werk van Emoto wordt vergeleken met dat van de Duitsers Kübler en Kröplin. Tevens gaat het in op een praktische toepassing van de bevinding van Emoto, Kübler en Kröplin: een Duitse firma gebruikt de structuur van opgedroogde waterdruppels om de kwaliteit van water te beoordelen. De uitdrukking ik voel het aan mijn water bevat dus misschien meer waarheid dan op het eerste gezicht wordt vermoedt Messages from water De Japanner Masaru Emoto is onlangs wereldberoemd geworden met zijn boeken Messages from water (1999, 2001). In die boeken staan foto s van ijskristallen, die zijn gemaakt van water van verschillende herkomst. Emoto fotografeerde onder meer kristallen van verscheidene bronwaters en van leidingwater uit verschillende wereldsteden. Verder maakte hij plaatjes van ijskristallen uit diverse gletsjers en onderzocht hij de invloed van muziek en zelfs woorden op de vorming van de kristallen uit water. Emoto is arts en werkte voordien al jarenlang met water als geneesmiddel. De therapeutische werking van water is natuurlijk al lang bekend. In sommige culturen kent men het rituele bad voor genezing. In andere landen zijn er kuuroorden en heilige bronnen voor gezondheid. In Nederland zijn er methoden voor ontspanning en heling onder namen als aqua-balancing en aqua-wellness. Minder bekend zijn echter diverse apparaten, waarmee water op verschillende manieren kan worden behandeld. Sommige mensen noemen dat het informeren van water. Masaru Emoto gebruikte een dergelijk apparaat in zijn praktijk. Hij behandelde of informeerde het water met een zogenaamde MRA (magnetic resonance analyzer), ontwikkeld door Richard J. Weinstock in de Verenigde Staten. Hij gaf het behandelde water aan zijn patiënten, die daar beter van werden. Echter, Emoto bleef nieuwsgierig naar het verschil tussen het ene en het andere water. Hij stelde zich de vraag: is het verschil tussen onbehandeld en behandeld water op andere wijze te zien dan door het therapeutische effect? Zou er in het water zelf iets waar te nemen zijn? Op een dag las hij de vraag: bestaan er twee sneeuwvlokken die hetzelfde zijn? en het bijbehorende ontkennende antwoord (Leigh, 1989). Dit bracht Emoto op een nieuw idee: als sneeuwvlokken zo verschilden, dan gold datzelfde wellicht ook voor ijskristallen van verschillende soorten water? Zou het verschil in behandeling, of de informatie in het water, wellicht terug te vinden zijn in ijskristallen? Met andere woorden zou andere informatie ook andere kristallen geven, of de vorm en de structuur van de kristallen veranderen?

3 > Zo begon Emoto met het ontwikkelen van een methode voor het fotograferen van ijskristallen. Op die manier hoopte hij iets te weten te komen over veranderingen in het water zelf. Dit was het begin van een fascinerende ontdekkingsreis die hier kort zal worden beschreven. Waterkristallisatie De methode van Emoto werkt als volgt. Van het water, dat hij wilde onderzoeken, nam hij honderd maal een druppel en deed die elk in een petrischaal. De 100 schaaltjes werden in een vrieskast geplaatst. Vervolgens werd onder een microscoop van elke bevroren druppel een foto gemaakt. Het bleek dat de kristallen allemaal verschilden; er waren geen identieke kristallen. Toch waren er ook globale overeenkomsten: tussen de 100 kristallen van een bepaald water bestond (ook) een bepaalde gelijkenis. Elke groep van 100 kristallen van druppels van één soort water liet bepaalde patronen zien. Per groep van 100 was meestal een tendens zichtbaar, en die tendens was bij ieder soort water anders. Dit is wat de foto s van Emoto laten zien. Uit de 100 beelden van één monster koos Emoto het beeld dat hij het meest karakteristiek achtte voor het betreffende water. Wanneer de 100 beelden teveel van elkaar afweken en er geen tendens zichtbaar was, beschouwde hij die meting als mislukt. Het duurde ongeveer twee maanden en vele rollen film voor Emoto met deze methode in staat was bruikbare foto s te maken. Hij heeft op deze manier veel soorten water bekeken. De eerste foto s die hij nam waren van ijskristallen van leidingwater uit diverse steden en bronwater van verschillende herkomst. Hieronder (fig. 1-3) staan plaatjes van leidingwater uit Tokyo, van water uit de Saijo bron in Japan en van water uit Lourdes. (De Saijo bron in Japan staat bekend vanwege haar goede waterkwaliteit; het water wordt ondermeer gebruikt om sake te maken.) Duidelijk is hoezeer de kristallen verschillen. Een algemene conclusie uit de foto s van Emoto is dat water afkomstig uit bronnen, meer kristalvorming geeft en dat de kristalvormen van bronwaters veel regelmatiger van structuur zijn. Leidingwater geeft, hoewel schoon en goed van kwaliteit, in het algemeen weinig kristalvorming. Leidingwater uit Londen en Parijs liet zelfs helemaal geen kristallen zien. Ook water dat vervuild is geeft geen kristallen. Er bleek dus dat er een verschil is tussen kristallen uit leidingwater en die uit bronwater. Dit is geen nieuwe constatering: de Oostenrijker Viktor Schauberger (Coats, 1998) beweerde al dat water dat vrij kan meanderen een hogere vitaliteit en interne organisatie heeft dan water dat recht moet stromen en door leidingen geperst wordt. Het werk van Emoto lijkt wat betreft de organisatie van water in eenzelfde richting te wijzen. Water van verschillende oorsprong zal in het algemeen ook van samenstelling verschillen. Het is opvallend dat de kristallen van bronwater stelselmatig meer structuur (organisatie) vertonen dan die van leidingwater. Is dit dan een antwoord op de vraag die Emoto zich stelde: of de verschillen in geneeskrachtige eigen- 145 Figuur 1 leidingwater uit Tokyo Figuur 2 water uit de Saijo bron Figuur 3 water uit Lourdes

4 > schappen van water waar te nemen zijn? Het mogelijke antwoord op deze vraag is: er een verschil in het water waar te nemen in de vorm die in de ijskristallen naar voren komt? Het was de intentie van Emoto om op zoek te gaan naar die eigenschappen van water waardoor zijn patiënten beter werden, de informatie in water. Met het fotograferen van water van verschillende herkomst was hij nog niet in staat iets over het gehalte aan informatie (of de geneeskracht) te zeggen. Dus ging hij verder, en keek naar effecten van de omgeving op water. Muziek Het is bekend dat mensen in extase of ontroerd kunnen raken van muziek. Sinds publicatie van het boek The secret life of plants (Tompkins,1989), is bekend dat ook planten reageren op muziek, en zelfs op de woorden die tegen ze worden gesproken. In Japan is er een bedrijf dat experimenteert met het afspelen van muziek bij fermentatieprocessen van voeding om de smaak van hun product te verbeteren. Trillingen als die van muziek hebben onmiskenbaar invloed op levende organismen. Mogelijkerwijs loopt die invloed via de 70% water waar die levende organismen uit bestaan. Trilling heeft effect op materie; heeft het ook effect op water? Emoto was benieuwd: zou de invloed die muziek op planten en mensen kan hebben zichtbaar te maken zijn in de vorm van de ijskristallen? Om de invloed van muziek te kunnen onderzoeken ging Emoto uit van gedistilleerd water. Het ijskristal daarvan is hiernaast te zien (fig. 4). Duidelijk is dat het kristal weinig vorm heeft. De flesjes met ge - distilleerd water plaatste hij tussen twee luidsprekers en vervolgens speelde hij muziek af. Hieronder (fig. 5-7) staan plaatjes van ijskristallen ontstaan na het spelen van de Goldberg variaties van Bach, Mozart s symfonie No 40 in G-mineur en heavy metal music. Uit de plaatjes blijkt dat de kristalvorm anders is naargelang het type muziek dat afgespeeld wordt. Globaal kan worden gesteld dat klassieke muziek ordening laat zien in de waterkristallen, met samenhang (zoals een zeshoekige structuur). Na een dosis heavy metal music kan water kennelijk niet goed kristalliseren en ontstaat een amorf patroon. Figuur 5 Bach 146 Figuur 4 ijskristal van gedistilleerd water Figuur 6 Heavy metal Figuur 7 Mozart Muziek bleek dus van invloed op de vorm van de ijskristallen. Zou hetzelfde opgaan voor tekst? Om dat te onderzoeken plakte Emoto eenvoudigweg een stukje geschreven tekst op een flesje gedistilleerd water. Hij liet dit een nacht staan, bevroor het en bekeek het resultaat. Tot ieders verbazing bleken zelfs geschreven of gedrukte woorden invloed te hebben op de ijskristallen (fig. 8-13). Om menselijke invloed zoveel mogelijk uit te sluiten werden de experimenten door verschillende onderzoekers herhaald en wist bijvoorbeeld ook de fotograaf niet welke tekst op de flesjes bevestigd was. De resultaten bleven hetzelfde.

5 > Ook hier was er weer een verschil tussen geordend en onsamenhangend te zien. Interne ordening was te zien bij woorden met een prettige strekking, zoals liefde, dankbaarheid en mooi. Dit soort woorden geven kristallen met meestal een zeshoekige vorm, die mensen in het algemeen als mooi ervaren. Bij woorden met een onprettige klank, zoals scheldwoorden, verdwijnt de schoonheid en de gekristalliseerde vorm, en is de bevroren druppel vaak ruw, en weer amorf. Opvallend is het verschil in onderstaande figuren tussen het gebiedende do it (fig. 12) en het aansporende let s do it (fig. 13). Kent water of ijs het verschil tussen aansporing en gebod? Zo te zien is er een verband tussen de mate waarin men zichzelf openstelt of afsluit, en de vorm van de kristallen. Uit later onderzoek bleek zelfs dat de gebruikte landstaal invloed heeft op de vorm van de kristallen. Het Engelse Thank you geeft bijvoorbeeld een ander kristal dan het Duitse Danke of het Japanse Harigato. Figuur 8 Beautiful Figuur 10 Liefde Figuur 12 Do it Figuur 9 You make me sick, I will kill you Figuur 11 Dank je Figuur 13 Let s do it Fysica of informatie? Er zijn dus opmerkelijke verschillen in de kristalvormen. Voor water van verschillende herkomst zou het verschil in kristallisatie mogelijk kunnen worden verklaard uit het verschil in chemische samenstelling. Zouten, in lage concentraties en sporenelementen, kunnen de kristalvorm doen veranderen. In die zin is het ook te verwachten dat vervuild water minder kristalvorming te zien geeft dan schoon water. De verschillen in kristallisatie zijn dan te verklaren door fysieke verschillen. Echter dat verklaart niet de verschillen in kristallisatie van gedistilleerd water ten gevolge van muziek en verschillende woorden.die verschillen zijn moeilijk verklaarbaar. Het gebruikte water is immers altijd hetzelfde: gedistilleerd water. Het enige verschil is de manier waarop het water werd behandeld. De vraag is: hoe is dat te verklaren? Er is momenteel nog te weinig van water bekend om te kunnen zeggen hoe verschillen in soorten muziek of geschreven teksten de verschillen in samenhang en organisatie van water(kristallen) kunnen bepalen. Het onderzoek van Emoto is nieuw en onalledaags. Sommigen gebruiken de originaliteit van het onderzoek als excuus om bezwaren aan te voeren. Een gehoorde tegenwerping is bijvoorbeeld dat het werk subjectief is, omdat Emoto zelf de beelden kiest en hij slechte experimenten weggooit. Daarmee is echter niet verklaard dat er per 100 druppels veel overeenkomsten te zien zijn. Het verklaart ook niet hoe de tendens van de beelden duidelijk anders wordt als het water anders behandeld is. Maar er is ook een andere visie te bieden op subjectiviteit. De mens heeft een groter vermogen tot patroonherkenning, De meeste apparaten kunnen daar (nog) niet aan tippen. De verschillen in patronen nemen we meestal niet erg bewust waar. Het is meer een gevoel, noem het intuïtie of een andere vorm van waarneming. Intuïtief stemmen degenen die deze kristalvormen zien er bijna als vanzelf mee in dat water iets lijkt te onthouden. Het lijkt alsof water informatie de vorm van tekst of muziek als kristallen laat zien. 147

6 > 148 Overigens zijn mensen vaak onder de indruk van de schoonheid van de kristallen en zijn verwonderd over de verschillen tussen de kristallen onderling. Ook die schoonheid lijkt vaak de waarneming op een minder bewust niveau aan te spreken. Vanuit die meer onbewuste waarneming is er een verschil in beleving van kristallen van water dat op verschillende manieren is behandeld. De vraag blijft natuurlijk bestaan of dit subjectief is, dus gebonden aan één persoon? Of gaat het om een algemeen principe, dat ook anderen kunnen waarnemen? Dan rijst vanzelf de vraag, is Emoto de enige die dit soort verschijnselen waarneemt? Of is water werkelijk gevoelig voor dit soort invloeden? Zijn er meer van dit soort waarnemingen gedaan? Zoals in de inleiding reeds werd beschreven is het antwoord op deze vraag: ja. Door de Engelsman Schweitzer en de Duitsers Lutz en Kübler en Kröplin worden vergelijkbare waarnemingen gedaan. De volgende paragraaf beschrijft het werk van een kunstenares die samen met een hoogleraar liet zien hoe invloeden op water zichtbaar worden nadat waterdruppels zijn opgedroogd. Kristallisatiebeelden De Duitse kunstenares Ruth Kübler begon eind jaren 80 met haar studie beeldspraak van de natuur. Zij nam kleine waterdruppels en liet deze opdrogen op een objectglas. Onder een microscoop maakte zij vervolgens foto s van de druppels. Later maakte zij ook fotoseries van onder meer bloed en plantenextracten. Haar foto s gaven prachtige beelden te zien, die op diverse plaatsen in Duitsland tentoongesteld werden. Naarmate haar werk vorderde werd steeds duidelijker dat er een verband bestond tussen de herkomst van de druppels, en de structuren die onder de microscoop zichtbaar werden. Ook de inhoud van de druppels bleek van invloed, zo gaf bronwater een heel ander beeld te zien dan leidingwater. Sinds 1999 wordt Küblers werk wetenschappelijk begeleid door Bernd Kröplin en andere medewerkers van het Institut für Statik und Dynamik, van de afdeling lucht- en ruimtevaart van de universiteit van Stuttgart [ Het boek Welt im Tropfen (2001) behoort bij een reizende tentoonstelling en geeft een gedeelte van hun werk weer. Onder leiding van Kröplin is het werk vergaand gesystematiseerd, waardoor het wetenschappelijk geaccepteerde waarde heeft gekregen. Door die samenwerking is de werkwijze van Kübler systematisch onderzocht en gestandaardiseerd. Zo bleek bijvoorbeeld het type objectglas invloed te hebben op de resultaten. Bij sommige glaasjes vervloeiden de druppels, bij andere typen werden de randen van de druppels rafelig. Derhalve is gekozen voor een objectglas dat een stabiele en stevige druppelvorm geeft (Kröplin, 2000). Figuur 14 toont resultaten van latere experimenten. Daarin bleek dat magnetisme effect heeft op de druppelstructuur. Op het plaatje links zijn drie druppels bronwater uit Bern te zien, rechts staan drie druppels van hetzelfde bronwater, nadat het een half uur op een permanente magneet heeft gestaan. De structuur van de druppels verandert zichtbaar. Zij verkruimelt als het ware. Mogelijkerwijs heeft dus het aardmagnetisch veld ook invloed op de kwaliteit van water. Om de invloed van aardmagnetisme zo constant mogelijk te houden, worden de objectglaasjes tijdens het opbrengen van de druppels altijd in noord-zuid richting gelegd. Figuur 14 het effect van magnetisme op de druppelstructuur

7 > Net als was te zien in het werk van Emoto, is ook in het werk van Kröplin en Kübler de structuur van opgedroogde druppels bronwater vaak veel regelmatiger dan van leidingwater. Tevens geeft bronwater een ander druppelbeeld dan leidingwater: bij bronwater is er een duidelijke centrum in het midden van de druppels, bij leidingwater is dat centrum veel minder duidelijk of ligt niet in het midden. Opmerkelijk is het volgende: de personen die de experimenten uitvoeren hebben invloed op de structuren die in de druppel ontstaan. De kristalvorm hangt af van de persoon die met het water omging. Dat blijkt ook op te gaan voor het speeksel van proefpersonen. Hieronder is een voorbeeld van het effect van een therapeutische behandeling zoals die te zien is in een speekselmonster. De plaatjes zijn gemaakt na een behandeling volgens een methode ontwikkeld door Minnie Hein, één van de Duitse onderzoekers (Kröplin, 2000). In figuur 15 is het speeksel te zien van een proefpersoon vóór een behandeling, in figuur 16 het speeksel van dezelfde persoon ná de behandeling, en in figuur 17 het speeksel ná de behandeling, dat echter door een andere persoon op het objectglas is gebracht. Steeds blijkt dat degene die het experiment uitvoert invloed heeft op de resulterende structuren. Ook de gevoelstoestand bij het opdruppelen heeft invloed. Bij personen die zich niet in orde voelen schuift het centrum van het druppelbeeld op naar de rand van de druppel. De aanname in de klassieke wetenschap, dat het experiment wordt geacht onafhankelijk te zijn van de waarnemer, lijkt hier niet op te gaan. Figuur 15 speeksel - monster voor behandeling Figuur 16 speeksel - monster na behandeling Figuur 17 als fig. 16 echter op - gedruppeld door een andere persoon Zichtbare kwaliteit Uit zowel het Japanse als het Duitse onderzoek blijkt dat de kristallisatiestruktuur van bronwaters meer regelmaat laat zien dan van leidingwater. Dit laatste gegeven wordt door een Duitse firma ge - bruikt bij het beoordelen van de kwaliteit van water. Hierbij wordt gewerkt met zogenaamde kristalbeelden als analysetechniek. Deze methode is vergelijkbaar met de bovenstaande waterdruppelmethode, en kan ook voor bijvoorbeeld bloedkristallisatie gebruikt worden. Bij bloedonderzoek geven de kristalvormen een indicatie van de gezondheid van de onderzochte persoon. De werkwijze is als volgt. Onder verlaagde druk wordt het te onderzoeken monster gedistilleerd. Wanneer alle vloeistof bijvoorbeeld water verdampt is, blijft er een klein beetje vaste stof over. Dit heet de droogrest, een gebruikelijke term die ook vermeld staat op bijvoorbeeld de verpakking van bronwater. Deze droogrest wordt verhit, zodat de organische bestanddelen verbranden. De overgebleven anorganische componenten, bijvoorbeeld natrium, kalium en sulfaat worden weer gemengd met een gedeelte van het gedistilleerde water. Van dit mengsel, dat dus geen organische bestanddelen 149

8 > 150 meer bevat, worden druppels op een objectglaasje gebracht, net als in de methode van Ruth Kübler. Deze druppels drogen op onder gecontroleerde omstandigheden, de temperatuur en luchtvochtigheid worden constant gehouden. Vervolgens worden deze preparaten onder een microscoop bekeken en gefotografeerd. Deze zogenaamde kristalbeelden zijn mooi om te zien, en worden door deze firma gebruikt als maat voor de kwaliteit van het onderzochte water [ In kristalbeelden van water worden haakse structuren geïnterpreteerd als teken van minder goede kwaliteit. In bloedkristallisatie worden haakse structuren vaak gevonden bij mensen die kanker hebben. In dezelfde interpretatie duiden structuren die bladvormig zijn met hoeken van 60 op kwalitatief goed water. Vergelijk dit met de zeshoekige vorm van ijskristallen die worden gezien in het werk van Emoto. Kennelijk is het effect van een behandeling van water dat het van de ene vorm overgaat in de andere vorm, zoals het volgende voorbeeld laat zien. Figuur 18 en 19 laten twee kristalbeelden van hetzelfde water zien. Links normaal leidingwater uit Stuttgart. Rechts hetzelfde water, nadat het een tijdje (op biodynamische wijze) geroerd is. Er is een duidelijke verschuiving te zien van haakse structuren naar meer organische vormen. Wellicht zou dit verschil nog zijn te verklaren door chemische veranderingen, zoals zuurstofopname en oxidatie. Bij figuur 20 en 21 die kristalbeelden van leidingwater uit Zürich laten zien, wordt dat echter minder waarschijnlijk. Links is het water zoals dat uit de kraan komt. Rechts zien we een beeld van water dat energetisch is behandeld. Bij energetische behandelingen vinden er chemische noch fysische veranderingen plaats. Men plaatst bijvoorbeeld een speciale ring om de waterleiding. Deze ring verhoogt dan de vitaliteit van het water of brengt er samenhang in. Er is geen direct contact met het water. Dit soort methoden zijn vooral bekend door hun effecten. In de praktijk vermindert bijvoorbeeld kalkaanslag in de leidingen of gaat men zich beter voelen door zulk water. Men noemt dat ook wel het verschil in vitaliteit. Wij kunnen dat vaak direct zelf proeven of ervaren; vergelijk bijvoorbeeld de smaak van water hoog in de bergen met die van water uit de kraan. Het water in de bergen ervaart men vaak als verfrissend en meer dorstlessend. Dit verschijnsel zou je vitaliteit van water kunnen noemen. Het is (nog) moeilijk om iets over de kwaliteit van energetisch behandeld water te zeggen, aangezien nog niet echt begrepen wordt wat er met het water gebeurt en er nog geen objectieve meetmethoden voor zijn. Met traditionele fysische meetmethoden is alleen in enkele gevallen een verandering in oppervlaktespanning waar te nemen. Zo n meting levert een getal; een kristalbeeld geeft een patroon. Aan de hand van zo n kristalbeeld is daardoor meer inzicht te krijgen in de kwaliteit van water (na een voorbehandeling). Doordat het kristalbeeld visueel en beeld complex is nemen we meer analoog waar. Het is opvallend dat veel mensen geneigd zijn de beelden op overeenkomstige manier te interpreteren. In het vergelijken van de fysische meting met de subjectieve beeld-interpretatie is er een verschil: Figuur 18 leidingwater uit Stuttgart Figuur 19 geroerd leidingwater uit Stuttgart Figuur 20 leidingwater uit Zürich Figuur 21 leidingwater uit Zürich, energetisch behandeld

9 > hoewel in traditioneel wetenschappelijke zin het water niet is veranderd, is het kristalbeeld toch anders. Er is een verschil in samenhang te zien. Ook hier is het beeld van het energetisch behandelde water meer organisch van structuur. Uit de onderzoeken via kristalbeelden blijkt wederom dat bronwater veel regelmatiger kristalbeelden geeft dan leidingwater. Conclusie Het is niet eenvoudig uit bovenstaande bevindingen eensluidende conclusies te trekken. Emoto toont dat de beelden van ijskristallen veranderen onder invloed van muziek en tekst. Kübler en Kröplin tonen dat het druppelbeeld verandert met de persoon die het water opbrengt. Uit alle onderzoeken blijkt dat de beelden van bronwater rijker aan vorm en ordening zijn dan de beelden van leidingwater. Dit lijkt te betekenen dat water (en ijs) enkele onvermoede eigenschappen hebben, zoals een geheugen. De vraag blijft of hiermee iets over water zelf gezegd wordt of dat er ander fenomeen is. In het tweede deel van dit artikel wordt aan de hand van traditioneel onderzoek dieper ingegaan op de waarnemingen en de consequenties van de hier genoemde ontdekkingen. mechanisme van de homeopathie Deel 3: de duivelskring, TIG 18(6), pp Emoto, M. (1999) Messages from water, Hado Publishing Co, Emoto, M. (2001) Messages from water, Vol. 2, Hado Publishing Co Kamp, C.M.B. (2002) Wat is water? Prana, Nr. 131, p. 33 Kröplin, B.H. (2000) Berichte über mikro-optische Untersuchungen von Wasser und wässrigen Lösungen, Projekt Apollo IV, Verlag des ISD der Luft- und Raumfahrtkonstruktionen Kröplin, B.H. (2000) Mikro-optische Untersuchungen zum Einfluss van elekrtomagnetischen Feldern, Magneten und Handys auf Wasser, Projekt Apollo V, Verlag des ISD der Luftund Raumfahrtkonstruktionen Leigh, J. and Savold, D. (1989) The day that lightning chased the housewife, 1st Perennial Library Ed., New York Tompkins, P. (1989) The secret life of plants, Harper Collins Welt im Tropfen (2001), Buch Zur Ausstellung Gedächtnis- und Gedankenformen im Wasser, Gutesbuchverlag ISD Universität Stuttgart Literatuur Coats, C. (1998) The Water Wizard, Gateway Books, Bath, UK Dicke, M. (2002a) Op zoek naar het werkings - mechanisme van de homeopathie Deel 2: het onderzoek van Benveniste, TIG 18(5), pp Dicke, M. (2002b) Op zoek naar het werkings - De auteur en uitgever danken Masuru Emoto, Bernd Kröplin en de firma Hagalis [ voor de toestemming om hun illustraties hier over te nemen. 151

10 > Samenvatting In de natuurkunde is water met 38 anomalieën een grote uitzondering. Recent onderzoek van de Japanner Masaru Emoto maakt van water een mysterie. Water lijkt een geheugen te hebben. Emoto toont dat ijskristallen van bronwater meer ordening vertonen dan ijskristallen van leidingwater. Verder laat hij zien dat de vorm van ijskristallen beïnvloed wordt door muziek en zelfs door tekst. Verwant onderzoek is gedaan door de Duitsers Kübler en Kröplin. Zij laten zien dat de structuren in opgedroogde waterdruppels verband houden met de kwaliteit van het onderzochte water. Hun onderzoek toont tevens dat de persoon die de druppels opbrengt deze structuren beïnvloedt. In beide onderzoeken wordt getoond dat water dat fysisch gezien hetzelfde is toch verschilt in de ontstane kristallen of structuren. Muziek verandert fysisch gezien het water immers niet. De waargenomen verschillen kunnen niet verklaard worden met bestaande theoretische modellen. In alle onderzoeken geeft bronwater meer ordening en structuur te zien dan leidingwater. Een Duitse firma gebruikt dit gegeven om de kwaliteit van water te beoordelen middels zogenaamde kristalbeelden. Hoe meer ordening en structuur in het kristalbeeld, hoe beter de waterkwaliteit. 152 Summary What is water? [1] In physics, water shows exceptional behaviour: it has 38 anomalous traits. Recent research by Masaru Emoto from Japan turns water into a mystery, it appears that water has some kind of memory. Emoto showed that ice crystals of spring water are much more structured and organised than those of tap water. Emoto also showed that music and text influence the shape of ice crystals. Similar research has been carried out in Germany by Kübler and Kröplin. They show that the drying up of small drops of water leaves structures that depend on the quality of the water being examined. Moreover they show that the shape of these structures differ, depending on the person carrying out the experiment. The researchers show that water that has the same physical composition can yield differences in ice crystals or the dried structures. E.g. music does not change the physical composition. The observed differences can not be explained by existing physical models. It seems a consistent finding that crystals from spring water are more organised than those of tap water. A German company uses this in crystallization analysis, in which a higher degree of order in the crystal is interpreted to reflect a better quality of the water. Key words Water properties memory ice crystals Emoto Kröplin Auteur Ir. Cees Kamp is chemisch technoloog. Hij doet onderzoek naar de onbegrepen eigenschappen van water. Tevens adviseert hij op het gebied van waterverbetering. adres Maasstraat 94-I, 1078 HM Amsterdam e info@watiswater.nl