9.4 MONITORING URBANISATIE GROOT- PARAMARIBO

Transcriptie

1 9.4 MONITORING URBANISATIE GROOT- PARAMARIBO Het stadsdistrict Paramaribo is ca. 183 km 2 groot en verdeeld in 12 administratieve ressorten. Paramaribo wordt bestuurd vanuit twee districtscommissariaten, die respectievelijk de bestuursressorten Paramaribo Noordoost en Paramaribo Zuidwest beheren. De fysisch-geografische ligging van Paramaribo is gunstig als hoofdstad vanwege een aantal factoren, te weten: - de buitenbocht van de Surinamerivier diet de afwikkeling van havenfaciliteiten vergemakkelijkt en - de min of meer oost-west gerichte hoger gelegen ritsenbundels die mogelijkheden scheppen voor een goede afwatering. Het centrum van de stad wordt gevormd door een (centrale) driehoek langs de Surinamerivier (ca. 1 ha), waar de meest centrale functies zijn gehuisvest. Rondom dit gebied bevindt zich een overgangsgebied van ca. 9 ha. met gemengd grondgebruik. Naar het noorden, westen en zuiden hebben zich naderhand woongebieden uitgebreid, welke via verkavelingsplannen tot stand zijn gekomen. De verstedelijking van Paramaribo heeft zich langs een aantal lijnen ontwikkeld en kan niet los worden gezien van de ontwikkelingen in de meer rurale gebieden van het land. Genoemd kunnen worden de koloniale relatie, die resulteerde in een nederzettingenpatroon, dat wezenlijk verschilde met dat van de plantages. Daarnaast resulteerde de sociale preferentie van de toenmalige vrije bevolking in een trek naar de stad. Na 1873 ontwikkelde zich een massale migratie vanuit de plantages via de kleinlandbouw, waardoor de stedelijke bevolking verder toenam; de inzet van een dergelijk proces versterkt zichzelf, ook wanneer de factoren die hieraan ten grondslag liggen, zich ogenschijnlijk onafhankelijk van elkaar presenteren. Bovenstaande ontwikkelingen hebben de basis gevormd voor de ontwikkeling van Paramaribo tot zowel bestuurscentrum als economisch centrum van het land. Tenslotte is de sociaal-culturele positie van de stad versterkt vanwege de betere voorzieningen ten opzichte van andere regio's.

2 Meer recentelijk en wel vanaf de tweede helft van de tachtiger jaren speelt het fenomeen van de ontheemden, die als gevolg van de gevechtshandelingen in voornamelijk het oosten en zuidoosten van ons land, uit hun woongebieden zijn gevlucht en zich hebben gevestigd in wijken aan de rand van de stad. Dit gebeurde voornamelijk in de ressorten Pontbuiten, Latour, Munder en Flora. Flora en Latour gelden als ressorten met de hoogste bevolkingsdichtheid. Dit historische proces heeft geleid tot een onevenwichtig nederzettingensysteem met een concentratie van de stedelijke bevolking in Groot-Paramaribo. Dit nederzettingenpatroon wordt versterkt door de inefficiënte ruimtebenutting van de grond in Groot Paramaribo. Door de realisatie van de brug over de Surinamerivier, is het stedelijke gebied binnen de actieradius van de centrale driehoek van Paramaribo vergroot naar een deel van het district Commewijne. Hiermee is uiteraard niet gezegd dat afname van de bevolking van Paramaribo, respectievelijk toename van de bevolking in de andere districten, een voldoende voorwaarde is om het land tot verdere ontwikkeling te brengen. Het is noodzakelijk om regionale centra in de districten op te zetten, waardoor de dominantie van Paramaribo ten opzichte van de meer rurale gebieden wordt afgezwakt. Teneinde over te gaan tot het aangeven van door de Overheid voorgestane ontwikkelingen, is een inventarisatie van de gesignaleerde stedelijke probleemvelden gewenst. Paramaribo is te uitgestrekt, zowel ten opzichte van het achterland als ten opzichte van de bestaande infrastructuur. Dit komt voor een groot deel vanwege het feit dat de gronden in handen zijn van particulieren. Daarnaast heeft het de Overheid tot nu toe ontbroken aan initiatieven, om middels wetsproducten enige invloed op dit eigendomsrecht uit te oefenen bij de ontwikkeling van verdere verkavelingen. Vanwege het ontbreken van afdoende sancties bij het afwijken van regels, alsmede het ontbreken van actualisering van wetgeving op het gebied van de ruimtelijke ordening, zijn vergunningen verstrekt waar ze niet verstrekt hadden moeten worden, zijn bedrijven in woonwijken gerealiseerd, zijn geen aanpassingen gepleegd in profielen of verkeersstructuur bij het toegenomen gemotoriseerd verkeer en is het mogelijk geweest om inefficiënt gebruik te maken van de ruimte door eens ingezette, maar nooit afgemaakte ontwikkelingen. Bij de ruimtelijke ordening van Paramaribo zal het beleid er derhalve op gericht zijn efficiënt gebruik te maken van de ruimte binnen de stad.

3 Verkeer en vervoer Het waterverkeer wordt beheerst door de Surinamerivier, die langs de oostzijde van de stad in noordelijke richting naar zee stroomt. De voornaamste havenfaciliteiten zijn aan deze rivier gevestigd. Het Saramaccakanaal is oost-west gelegen en vormt als waterweg de verbinding tussen de Surinamerivier en de Saramaccarivier. Beide waterwegen zijn belangrijk voor het vervoer van goederen naar de stad, naast andere functies, waaronder afvoer van rioleringen en landbouw- en industriegebieden. Bij het wegverkeer kunnen we onderscheid maken tussen het wegennet in de stad, en de toegangswegen naar de stad. Naar het centrum toe zijn er zes opvallende verkeersstromen, te weten de Gravenstraat, de Zwartenhovenbrugstraat, de Tourtonnelaan, de Gonggrijpstraat, de Wilhelminastraat en de Dr. S. Redmondstraat. In de richting uit het centrum zijn het de Zwartenhovenbrugstraat, de Keizerstraat, de Dr. S. Redmondstraat, de Wilhelminastraat en de Jongbawstraat. Opvallend is dat de wegen smal zijn en vanwege de intensiteit leidt dit tot verkeersopstoppingen in de spitsuren. Bovendien verloopt de afwikkeling van het verkeer tussen de verschillende stadsdelen niet vlot, enerzijds vanwege de beperkte capaciteit van sommige wegen en kruispunten, anderzijds vanwege het gedrag van verkeersdeelnemers, wanneer zij zich door het centrum naar andere stadsdelen begeven. De mobiliteitsbehoefte van Suriname wordt niet geheel door het openbaar vervoer gedekt. Volgens recente schattingen verzorgen ca. 115 ondernemers ca. 35% van de totale mobiliteit in Suriname middels particuliere vervoersdiensten. Hoewel er voldoende bussen aanwezig zijn, functioneert het openbaar vervoer niet optimaal. Dit komt grotendeels doordat op bepaalde tijdstippen (niet-spitsuren) er onvoldoende aanbod van vervoer beschikbaar is. Aanvullend op deze vorm van openbaar vervoer is het Nationaal Vervoers Bedrijf actief, dat voor gebieden, passagiers en tijdstippen, waarvoor de commerciële sector geen vervoer kan aanbieden, voorziet in de behoefte. Aangezien werkgelegenheid en voorzieningen in het centrum van de stad geconcentreerd zijn, doen de gegenereerde verkeersstromen problemen ontstaan vanwege de geringe parkeercapaciteit. De toename van de motoriseringsgraad wordt als belangrijkste factor genoemd, maar ook de sterke concentratie van kantoren, winkels en overige voorzieningen draagt bij tot het bovenvermelde probleem.

4 De verbindingsweg tussen Lelydorp en Paramaribo vormt reeds jaren een drukke verkeersader. Teneinde deze weg te ontlasten, zal de Regering de mogelijkheden inventariseren om alternatieve verkeerswegen, indien mogelijk over bestaande wegen, uit te breiden en te verharden. Dit zal eveneens gelden voor het ontlasten van de Kwattaweg in westelijke richting. Wonen Paramaribo is een stad, waarvan het overgrote deel der woningen bestaat uit laagbouw. Dit maakt dat de stad zich over een groot oppervlak heeft verspreid, waarbij het ontbreken van een adequaat beheer van het openbaar gebied grote gevolgen heeft. In het oude centrum is de woonfunctie geheel afwezig. De woonwijken zijn om het centrum aangelegd. De woondichtheid in de 12 ressorten van Paramaribo is zeer verschillend. Deze afname in de bouw heeft zich na 1993 voortgezet, hetgeen bij een gelijkblijvende bevolkingsontwikkeling leidt tot een toenemend tekort aan woningen. Door het gebrek aan onderhoud treedt bovendien een snelle verslechtering op van de kwaliteit van de woningen. Het uitblijven van investeringen in de woningbouw kan worden toegeschreven aan o.a. de drastische stijging van grond- en bouwkosten, de dalende reële inkomens en de afnemende rol van de Overheid in het huisvestingsgebeuren. Een effect van deze situatie is dat, naast de tegenstelling tussen rijk en arm, zich thans een andere ontwikkelt tussen jong en oud. Jongeren die zelfstandig willen wonen, komen moeizaam aan betaalbare huisvesting. Voorzieningen Het fysieke voorzieningenniveau is van belang voor de leefbaarheid van de stad en het goed kunnen functioneren van burgers, bedrijven en instellingen. Door de ruime opzet van de stad, met daaraan gekoppeld een relatief inefficiënt gebruik van de beschikbare voorzieningen, is dit voorzieningenniveau moeilijk op peil te houden. De kwaliteit van de infrastructuur is duidelijk verminderd door gebrek aan onderhoud en het ontbreken van noodzakelijke uitbreidingen. Het wegennet in Paramaribo is uitgebreid en een groot deel daarvan is verhard. De kwaliteit van dit wegennet is door gebrek aan onderhoud echter sterk achteruitgegaan,

5 waardoor het verkeer veel hinder ondervindt. Er zijn een aantal drukke verkeersstromen, die vanuit de stad

6 lopen naar andere districten, waaronder de Kwattaweg de Indira Gandhiweg en de Ds. Martin Luther Kingweg. Aangezien veel bedrijven en woningen langs deze wegen zijn gevestigd komt het voor dat doorgaand en bestemmingsverkeer daar intensief gebruik van maken en elkaar hinderen. Een structureel probleem, waarmee Paramaribo te kampen heeft, is dat van de afwatering en riolering. Het stelsel van afvoerkanalen en kunstwerken wordt middels een langjarige inhaalexercitie wederom op peil gebracht, teneinde in de regenperiode de neerslag optimaal te verwerken. Met de nutsvoorzieningen is het redelijk gesteld. Het overgrote deel van de woningen in Groot-Paramaribo is aangesloten op het waterleiding-, electriciteits- en telefoonnetwerk. De telecommunicatie is redelijk goed te noemen. Moderne ontwikkelingen op telecommunicatiegebied zijn sterk in gebruik toegenomen. De sociale en culturele voorzieningen in Paramaribo zijn nationaal georiënteerd en daardoor op een relatief hoog niveau. Ziekenhuizen, poli's, scholen, en recreatieve voorzieningen zijn goed bereikbaar. De toegang tot en de kwaliteit van zowel de gezondheidszorg als het onderwijs zijn echter afgenomen. Hoewel de stad uitgestrekt is, is er een gebrek aan openbare groenvoorzieningen. Enkele groen voorzieningen zijn in het centrum gesitueerd, t.w. het Onafhankelijkheidsplein, de Palmentuin en de Cultuurtuin. Daarnaast bieden de Waterkant en het gebied bij 't Vat mogelijkheden van verpozing. Industrieterreinen Van oudsher zijn er een aantal locaties, waar industriële activiteiten geconcentreerd zijn. Genoemd kunnen worden de stroken langs het Saramaccakanaal en de Surinamerivier, te Bethesda en Geyersvlijt. Er is een tekort aan industrieterreinen, gelet op de vele bedrijven die in woonwijken worden opgezet en gelet op de vraag vanuit het bedrijfsleven. De informele sector Vanwege de teruggang in de Surinaamse economie, is het besteedbaar inkomen van burgers verminderd. Voor het op peil houden van de eigen levensstandaard zijn mensen gedwongen meerdere jobs te aanvaarden. Een deel van deze mensen vindt emplooi in de informele sector. In het straatbeeld is de informele economie zichtbaar aanwezig.

7 Programma tot ordening van de ruimte De vormgeving van de stad Paramaribo kan niet los worden gezien van de ruimtelijke ordening, de wijze waarop specifiek gebruik van de ruimte wordt gestimuleerd. De Overheid zal daarbij regulerend optreden door particuliere verkavelaars de ruimte te bieden om binnen vastgestelde regelgeving, invulling te geven aan het gebruik van de ruimte. Ter stimulering van de aanwending van de ruimte ten behoeve van een beter leefklimaat zal de Regering ertoe overgaan om in nauw overleg met relevante maatschappelijke groepen, waaronder het bedrijfsleven, een integraal mobiliteitsplan op te stellen. Een structuurplan zal hier deel van uit maken, met daaruit voortvloeiende bestemmingsplannen, een verkeerscirculatieplan, een openbaar vervoerplan, een parkeerplan en een verkeersveiligheidsplan. In hetzelfde kader moet de opstelling van het Beleidsplan voor de Transportsector worden gezien, welke thans ter hand wordt genomen. In het mobiliteitsplan, waarin de structuren in Meerzorg eveneens worden meegenomen in de ontwikkeling, zal de basis worden gelegd voor het vestigen van een richtinggevend plan voor het ruimtelijk beleid. In dit kader zal de Wet op de Ruimtelijke Ordening worden geactualiseerd en zullen de daarin genoemde organen worden ingesteld. Aan het op te stellen structuurplan kunnen drie hoofddoelstellingen worden gekoppeld, te weten: - de positionering van Paramaribo t.o.v. de directe omgeving, alsook ten opzichte van overige ontwikkelingsgebieden: het structuurplan zal deze positie helder maken en de gemaakte keuzen zullen worden onderbouwd; - het wonen: het structuurplan zal mogelijkheden bieden voor het realiseren van hoogwaardig woon-, werk-, en vrijetijdsbesteding; - de economie: ter ondersteuning van de ontwikkeling van de economie zullen ruimtelijke voorwaarden worden geschapen. Daarbij zal een evenwichtige spreiding van economische activiteiten worden gerealiseerd. Zo zullen industrieterreinen worden aangewezen en industriehallen worden gebouwd. Ter verdere stimulering van de productie zal de rol van de haven als distributiecentrum worden geëvalueerd en mogelijk worden aangepast.

8 Naast de eerder genoemde hoofddoelstellingen zullen nog een aantal doelstellingen geformuleerd worden, afhankelijk van de grenzen van het structuurplangebied,

9 waaronder:verkeer en vervoer, voorzieningen, recreatie, natuur en landschap, natuur en landbouw, veeteelt en visserij. Met betrekking tot verkeer en vervoer vindt thans een grondige evaluatie van het openbaar vervoer plaats, op basis waarvan dit zal worden gereorganiseerd. In deze betreft het, het stelsel van openbaar wegtransport bestaande uit particuliere lijnbussen, het Nationaal Vervoers Bedrijf en het taxiwezen. Ter optimalisering van de veiligheid en de continuïteit van het scheepvaartverkeer en de efficiëntie van de havenoperaties, zal de verdere rehabilitatie van het Nieuwe Haven complex ter hand worden genomen. In dit kader past tevens de verdere uitvoering van het project Electronische Data en Statistische Uitwisseling tussen de Maritieme Autoriteit Suriname, de douane en de N.V. Havenbeheer. Voor een structurele aanpak en coördinatie van de havenoperaties zal een onderzoek worden verricht voor het instellen van een Havenautoriteit. De S.M.S. zal worden doorgelicht, waarbij mogelijkheden zullen worden bekeken om deze dienst samen met derden uit te voeren. In het kader van de ontwatering van Paramaribo wordt thans een studie verricht voor het opstellen van een masterplan; middels satellietcontrole is een paspuntennet over de stad gelegd, waardoor de basis kan worden gelegd voor onder andere een verkort kadaster. De opgelopen achterstand in beheer en onderhoud zal gefaseerd worden ingelopen, naast het implementeren van ingrijpende vernieuwingen aan de bestaande ontwateringsinfrastructuur, dan wel uitbreiding daarvan. Uitgaande van het principe 'de gebruiker betaalt', zal op de middellange termijn de ontwateringsfunctie bij een beheersorganisatie worden ondergebracht, die via heffingen middelen zal genereren voor het beheer. Leefklimaat De Regering zal op korte termijn ertoe overgaan, maatregelen te treffen ter stimulering van initiatieven en projecten op het gebied van stadsherstel en daartoe de nodige incentieven geven. Met name de binnenstad van Paramaribo met haar prachtige monumenten, zal worden behouden door o.a. aanpassing van de ter zake handelende wetgevingsproducten met betrekking tot onderhoud en behoud van historische panden en gebieden.

10 BELEIDSMATRIX MONITORING URBANISATIE GROOT PARAMARIBO Start/ duur Programma's MAATREGELEN Invest. in SRG mln GENERAAL TOTAAL 5141 Structurering groei Paramaribo en andere urbane gebieden Ontwerpen van structuurplannen en bestemmingsplannen voor Groot -Paramaribo, Moengo, Albina en Meerzorg De stedenbouwkundige ontwikkeling van Nieuw Nickerie ter hand nemen en stimulering wederopbouw van Moengo en Albina Het opzetten van regionale centra in districten en opvoeren van het voorzieningenniveau 25 Verbetering stedelijk leefklimaat Actualisering wet op Ruimtelijke Ordening alsmede instellen van instituten

11 Evaluatie en reorganisatie openbaar transport (particuliere lijnbussen, taxiwezen, Nationaal Vervoers Bedrijf) 1 Ontwerpen van een structuurplan en bijbehorende bestemmingsplannen Opstellen van een verkeerscirculatieplan 35 Stimulering productie en industrie Behoud gebouwd erfgoed Optimalisering scheepvaartverkeer en havenoperaties Uitvoeren van het ontwateringsplan Groot - Paramaribo Evaluatie en mogelijke aanpassing van de rol van de haven als distributiecentrum Aanwijzen van industrieterreinen en het bouwen van industriehallen Samenstellen van een pakket maatregelen voor behoud, bescherming, waardering, beheer en exploitatie van de historische en natuurlijke monumenten Uitvoering project Elektronische Data en Statistische Uitwisseling tussen MAS, douane en N.V. Havenbeheer Onderzoek naar de haalbaarheid van het instellen van een havenautoriteit Uitvoering project Rehabilitatie Nieuwe Haven