il e r o L v a n i: e t L; e o u ïij e n i s c h ll a t r i a r- il, c o iír s r! a t, h c L i c i s iïl e u r t ir o d o x i r.

Transcriptie

1 " C C. i,, lj'l' Á l.?' i li LI y i; - ir il e r o L v a n i: e t L; e o u ïij e n i s c h ll a t r i a r- c h a a t i n d e t c e n a d e r " i n g t u s s e n il, c o iír s r! a t, h c L i c i s iïl e u r t ir o d o x i r. iiaaren i9fu

2 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de schrijver en met bronvermelding.

3 T1' r c,i.l.i.^ 4r-LvruÀrrr1. det vraagstuk.van,de hereniging heeft \"e1 licht ni.r er zo in.het n:iddei.punr,, van de at,tenlies." -"ië-uïnlàn-ur-n-rë-rilie christe- L i.;re 'rereld testaan at_s in onze tuintigste eëuvr. net heeft er de rc scnr.,ln van een offittledeurtge, conse(.trj,_ :.r"i-" te zi jn. van rie verbrch::cl ing, die nog steecis vcortduurt. íei hcreni3ingsvraaesiu.< is een o;1ect va1.] l--':]rcl.'rn,. )n Jisputen gea-orden "n "i iï, bi jnë geen.o"g;uu cl r.i,*- ko;st var, t ror aanstaarule-figuren uit_her Ieven der kerken of áe nerer.i_ giag is een van de ge5pre65dhena's. r'geen uunt".oè"i.iliiá" ioor""rp voor_ - - zeker om over te denlen heerlijlrer?n $eel stof tot tcfprijzing Gods..ïoerzienigheid vàn dan-de Ëerinnering" uun àij- ooá; tilá;;: toen van het uod onf,vansen pelocí het ger.eenschappel i jt<_ onvertteèld órfgoed van ail.en was. toeá hei christer iïk eeroor A; beë;há;iá;-;;i;.;; hoezeer ook verschilr-end in yco'plaatë, a"arrl"-"" [àu"rli.",-""a"irlt"ïêel verdead_ heid over andere punten, toch in goclsclienstig o_rái.t i-;t bonden i.'lur*"o u."_ hietd.'t l,/ l'i aaron occupeert de nereniging juist in gnze tijd. zovele geestenr!g *:*'*i:fl::i'1u", zoa,s dïe icáerr ret Èegin v;;;;;;';a?rieriing net chrlstendom in steeds opleaien en vrelke vácr al- na r.us4"en-1512 jaren hïn benei''ten, tol_ hebber nu p!aa.ts genaakt voor vneedzame der "oéxistr"frà"-" verschi.l l.ende kerken. net steeds rleer samengaan vindt van d.e christenen ook een oorz aa.k in het zich "t""ar ver d er -verbre ide nde comnunisne, \ryaaràan:en a!-s één geheel weerstand "ii biud"r,, ;;;i;-;;i;iarch nagoras I van constantinoper Áthe_ verklaarde aan a.7,'e nger teur AÀ., hoofd.redac: van het kathor iexe /arijse dagbt ad,rr,a c"oi"f,- Lijnheid "ii.'í."ànt*eorde_ van de reiders d.er Ëerken'is nu.zeer greot. ae neoit is in zo feite nog grcot geweest, at s op.dit ogenblik, nu-le frr*.-ë.i en het -',aï""iui ïs.i"''"t órt"írt;rdd";;-;""ltin r"c"àii"i,.-;; ï:ii::i;:t, heid tussen de r:hristenen is een zwakíe en een aan r.oet schandaa.l, worden vaa.' een eind.e Eeicaaxt. De kerkeriir<e reiders van,.ët."-áiëir"bewust hun plicht eá ai,les zijn in het ''o"['è["liu; il e;-;;;*jrë,irisurog rle vertaneens van hun oun gelovigen nogetijk te nakàn.,ft; riode, i;;;;-r" ruário een een pe_ nieuire werórcl zi;h o;twiir,"li.'ïiï"1-."eï de a, dwíngen_ loodzaak raee het chrislendon te redden...,,^-v?l rjerschirtende, zijden ;itr-;"-p;ëíng.n van uung"wend de ene rerk on het ideaat in 6hristus te-reariieisn] tioe nóeten uij het p*oui* echter 1"^r-i:::ricig beschouwenr-ri.i"ir"ruur nog en lrasrnerd zoeken dan een naar vraag de naar het heil. ur accent wordt ïnderdaáa áen "*r*van EeLeEd on datgéne, bijzonder wat nen natuurtíjk eun.u"nr"èiqp"lljk'rrjjlt, ioet uitgïan.'r, Íïien aar t".rt"rii", 01J een atio" eventuere de verschirpunten reèie de groetste p*olr-u,i,luni_ waarheid is opuirán.' ilj-i*urrg. tvpisèh rienselijf r"*. ; li j bàè;;;si en í.-i,;i;-;;;!n!à""nr"o.,rr. riiaalct er een zekere r-i jn-in duídeti jl-:; zi j rvordt bel icháand in a]',,r_

4 lei,vijsgeri.ge stersers en heeft daardoer invr-oed op de hete r,enseni;aatschappij in, at _haar diverse geledingen. net is àus wel in t.e zion ciat deze waarheidsilrang ir theorïe de vëornaarnste f acto*ut- "riln"ii'^' het herre-nig1,lg?o"p.gr en eok bij, de +-oena.dering een grote rol sieelt. van DrB_ktlsch bet ang rs echter rie eerbied-voor de erferris ïan ea.r*en; rit,en en gebruiken, die íoorar in het costen nog-berraard is gebteven en' d.ie voor ons een u"n1i!lilg.nroet zijn.nagr de*ëerste ctrristëntijden, toenall.e christenen verenigd waren in de éne "Ecct.esia cir"írti',. 0nze interesse nu gead bijzonder uit naar het "àrttèíárrr,"even, zoars dat leeft in het crthodoxe ucsten, ondat dit deer van de chrisíenhgid yg,or Rnr:e de ïeg ig o-r tot eenheíd net de andere christenen men. "I:aar te ke- ]ret u'osi,en zien wij voorar en ver iiefde uit, o;r,d at vand aanvanr{et-ijr aar het heil over heól de wereld is uitgegaàn.í,í)'. -- Àoafs het opschnift luidt zal d.eze verhandelín[ vooral' betrekkins hebben op de ro1 van.constantinopeb i" d" Ë;;;;i;*is;;;;Ëi"r;;ii;il.-il zur'1. e n vàor a.t cle hi s tor isclre gcgro"i uuo-a.-".ài JEi"iàËïrJrrË"'opv in.het.uosten at ti nge n nagabn en t'roor"nïddel van aeru enígszins opvá[[ífi;;-;;*;" rot Gr orschràven beeld van de betekenij ";'h;i-gà*ë"ï..i,..atri_ archaat, zonder daarbi j in te gaan ot) dognatische versdri-lorrrrtrrr. le zt.l_!:1!elsto,!te, ock de actuere controversën tussàr. Con;a;;ii;opui.r, áuo ve,r-rge orthodoxe vrereld niet over het hoofd zien. LB. I en 2:,*o XII I: enc.praecl ara Gratulationis" 2C_6_liJ94 Za i{ocfo.sti-ri< ï; {t-1{ -!*,ry.r.r i ter atuur : l,oi, e en {jenstantinopel ti jrlens het jion,einse Inper ium tot ].@54" i' arri. J. cle " oï$: nand bcer der *c?irge sc!iede ni s ci!-. f, Ul*,- ií.goorts:nandboei{ ciel *e I'Kges9h,,I*l Bol ch'zi J ti;iiri:*l. g+v ï*hlphg* st:;., ittrr astenp el -onder'gocshui *í n* r,ijá "?-5*, sb y.tèo.l i*ipani"uêr las en 1ïorue" ïitr.-:li jrn"l_gs6 u.- J"'5cninhorst:"net graf van :ji*i'etrus o*aé" de ;it.1,ieter,, in C,Gor*is: f'llo:ue" De 'I'iid '58 *e.thorïjcyc!-.d.l,zc A,d.an Lgf6 DrsoJ. jj.franken ÀÀ.;"De?ónt urr[ie roní r"54tt in "Het Christeri jn 'osten en de neï"eniging"(dnj jg,6 Lgsr-4, pg.zgg: 'l'h'llsser Í 298 Ail,. 'f De Ronie inse kwestie vocr 1.u54" iriem pg.256-gb,, {"',X,Seplult: "Der Auf stieg g9r yai,sttuns,ia ;;iprïg t ggl iïranses-de Br ouwer : "iroï'istántinope Li' in rr.ath,enc. àr - i Dï'"áacharias S CrFï'-.0ap.:"flet Concif i* "-*lfralced.on en he-t canoniek recht."in Cun jg,f l"g5l._z Bïourneb íze zr,'fisi ise ï*:cque-l,rth. et t.,union,, j,es,l:3 "iïï,;tnn!i.de i.iries: Der ChristLiclie rrsten Jn Gesrtririrt-ïrA wart,,],,i,rrtzburg Gegen_ tgsl

5 Irti*e1 i. : Byzantiun wordt Constantinopel r_fg5 5. ttet begin van het Inperium Rcn anun moeten we eigerui jt 16 januari 27v.chr., "ràno"er ster-r.en cp -. 'ctavianus ai d.e s overr., i nnaar triunvir uit aat naar"voren het twee- treecrt, au *Lrrt popu'l-usque in handen Ror'anus" van d.e regt en van'd.eze,'senatus Li.rr*." a;-ï;i;i1iïo."p, gustus" net de daaraan--ver-b,olden lo_ pniviieges. L"iigt-iàËg.iur"o. echter gezien 'et onze d91i,sterling is nï"i'oooo"",.er.rjk urtvoerig den uit over de te wei_ Eeschieclenis var, Áugustr.' ""f""ië-";-j;";;i5t" van de r\er*. De eersle ""u*uo figuur t"'h;i-i, positieve-'r,ët.r.""í,.had v;or r,.i dà"i,ï3iáh^"i:"siï:t"*ïï:ï"á5"àiiï,. Deze rceizer. die-regeerde edict _van rue-gga vani"iraan ËJ"tí"riËiiijd, ín 5rB, ia ooo* ae rr"o si;; ;ij áá'i"r.ïiiíi"1,'dët 6bristen_ dor, uit een zeker.k verbórgenheià-u8"r.í"" naar eeo plaats nidden in i:! :p:l!a,* t even, saar Ëeef t anderz i jds cen.d oer z i-j n--c ae g rarer noir meer ano_p ap is: e,-' lgp"l91""d syn;ptcon"bij als zeen weretdíi:t"-_*irthebbers ver.ie oorzaak _ het ucstër's sóni aii àa i. t "à,1; iiài; i";;;,;-á ;;';" ";;;;';" l' ï, g"j:l,gï "flïl f. "ï:;i:*_ ste regeri ngsd aacr mosen be'áhouwe n- t. á1". rr"t -:à"áë-àií'ïjtj"aor, vcor ons een ancrere ingri jpende i, ver andering. oan groter in-hei beiane' Romeinse net-beireft keizerrijk hier nanerijr. keize r' i jrie J.:"""pi;;i;ï;g residentie ven ná"..-ná*'ëïruniiuà-in-5il. -;i;; van de rigt de oor_ 5:l.ig dat ;S"_ff1*3ttjffi:;i, van zurë een e,*otu [.[àk""i, *;t,,or].- ljnige jaren tevonen, in sz4, lrd-!ri. zi jn rivaar heerser,.icinius, was in het crie ar. 6csten leen- uí in gto'in de christenen weerwir van het op nier ddict vanr,.itaan h er e n n e s ter., g"_lïe]i'"1;"il. ï"il Jf : *fi i;.i3ï ilíflll fi l: Ë1. d aard oor 'door constantijá veroraatste-ri;n-"".iarntie -vor een volgens onzichtbar.e-ltd, de I,aistr e (r.t gedreien,', dat gens zijn rijr ae Ëeerte voo'tdurend rrrj"""n, rást or_ ze onderío"a vooral ïá""a""r;;;;;":'1ï: 0p aan de ccstgrenr.n nerken o"n de_ tijdens tàlrt3r de g.ote cp, vanwaar ooi*ru.frtuí;l;g;;ïiien ze zich LaLer den en verspreiden r,uid liuroua: over geheel uost_ hricr-_ en weitgote", barden etc. van Ëlo*"ins" q:.q:iïirr,"r".r"i,iàun, rija"-iiëï"ie'verdediging-veer..ongo_ ingevolge de grote te af_standeë-t".;;;;; wensen 6ver, rel t\ortg".irui.n, i{oïie. Benalve u,irit?_ire á" ""gu"rngsze_ voordelen "p""ïduo ofr.-rr"nàrirf,eraoeen Snote rol. censtanti jn wilde hi"rin-vu"""á;;i"e-^;;;ëá'rl-i"ài; een 526 bet oude B-vzáti"Ë, aái-áuï;;;á;;;ï""bu.v. begon in Doriers hun uhr., expansie-aspirati". toen nmerijk de op ^iein-àzie verancieren' In-vier' *i.i,ií,"n,'uai uiterlljk ;*àr iijá. i;";;;i;p.constantijn te "Gouden $oorn" in een áe groetsë staa r** aan de stad' r."ï-ri-!e1rij in 3í: werd r.,et-ieel. geëeet christerijke fe"rf"rijr.r."áen bi j die de nieiwe regeringszetel.,die ser ese nhe id,,no" u-'ouái ";; ;áï;;";d; Ueze (laad. ï;";;";ïr*"fjno"" was van grote beteirànïl" o" z ich ontwikr"i""[it a". rjuu," r i nerkeri,;;";ffi ]ï"ï"ï"ui'ilï;,'*iïl # ï:ï.]:'. jke otaat" r'rant indien R;;; Ë;ilr""u.i,iuoli"'óift; zou ziin,

6 4. dan zou de bisschop Eevaar gelopen hebben een hofbisschoo te vorden-. waardoor hij in ali.eiiei inïrigès zou geraken en zijn vrijheid-en oíafhankel i jkheid volkomen _verl-iezen.tegenover d it gunstige gevolg. stond echter de onvermijdelijke naijver van de bisichoppén ían Cónstantinopel, d,ie met steun van de keizer naast de wereiàt-iike ook de ge-estel i jre sunrenatie over de beschaafcle wereld aan constántinàpel wilden verbinden, zodat zij-spoedig gewiltige werktuigen werden in hanoen van de KeLzer. In theorle moeten we in 3Eu juist de scheiding tussen uost en vrest sterlen, hoewel deze in feite in 1.(154 plaatsgevïndenheeft. uver cle verhourling tussen i{erk en staat wordt tatàr nog gesproken Ín verband met het caesaro-p4isr.e. f,ie wil l.en eerst de keïzárs' vanaf constantijn _tot aan het uiteenvallen van het Rorneinse Rijr< kort besprelen or.een,algeneeo beeld van het Roneinse Rijr< te krijgón in haar verhouding tot net christepd6rn, v1 ak voor dét uiteenvarián. uonstantijn de Grote sterft tosz7, na gedoopt te zijn cloor Eusebius, Áriaans bisschop van Nicoc,edie, rlie lá.ter bisschop van constantinopel, yqrd, nadat de rechtm atige. ( r<athol ieke) bisschop vèrd.rcven was. uonstanf,ljn rrordt opgevorgd _dcor zljn alrie zoons constantijn II, constans en constantius, yelkg_laatste na dertien jaar alleenheerser wordt. uor< hij.taat het heidendon in zekere mató noe toe. naar was wat betreít het uitvoeren. van de,wet nogal halfsl achtig-van áard. tti j was zeer wilrekeurig in zijn_verdediging van het iroidiers oíkoàenae-arianr.sne. det nriaanse ccncilie van sirniun, waarop de Niceènse geloofsbet i jdenis werd afgewezen_,.werd. in zi jn iegenwoordieheia Eàboiden. ue reactie op cle achterstelling van [et heideídom tíau onder de rege*ing van zijn neef en opvolger.tiliun, apostata, die oncler invloed van Arraanse en I;eo-rJ.atoonse tendenren het christendon innerl ijk de rug,toegekeerd had en een aanh anger was van de strepg noral-istische nysterléncurtus van de uit rerzié stannende g.od LiitfiFas.- il;" cu1 tus was io Rome de erote tegenhanger van het chrrstenilom en d.e Nijneegse godsdiensthistoiicus pgi-,gl kán. niet u9g,"ij""",-í"1-a""p"íraeve,,erk..afggz,ien.yan haa' eo949r i j5e steun "ati""ii;t<, t "i-"àit"""rï.i iliiri;"- lsoe neeit Eevronr'.en. \2,/.Ju1'-aan.venvorgde dà óhristenen niei clerhand naar wer door'het heidàndon op'"f.o-tlatoenie wij"e-iu ge*áoon_ - reorgeniseren en de christenen uit alle anbien terug ià,rtt"i.- ret 6hristendom_-bebaalcle weer overwinninfen zers, orrder íà voteead" Jovinignus f.i- 9p valentinianus, dig verder van geen ile u"t"r.jilj-""*jr. -[ aatste, Valentinianur,.hrd eeí Áriaansu ".aur.uïrá;, -: "á; keizers stelden meestal- een oedekéizer voo* het ucsten u^*n - dí. d"-kutuoli"ku christenen traohtte 3ii t? reêien_. nij vrerd echter opgevoleè croor tianr1s, die Gra- onde*icht 'rheodosius, ontvangen had.íun Ji.À,Ë"árt,iiï-ó"átïur,,r. n* een ipaans. veldheàr, tot nedekeizer. o"r"-ou"[iaarde 5Bu het chíistendàn in tot.staatsgóarai"trui van hei uori.o-áoài zijn wet l"g?o, andere get oof sbet I jlenisëè n-d;n-d; llí""rr."1 "iij ""ïl"oot 1^S!:ti.I.i1"ït a. dig van het door rle eeuwen áo grote Roreinse onder een Rijk bestuun bracht. Na zijn dood vier het voorloed. uiieen.

7 - i). Àrtirel 2: De groei van Rome tot l'auselijke stad lïet is in het geheel niet net zekerheid te aan te geven, wanneê' Petrus in F"one is aaígeko'ren en hoe I ang hij er gewerkt Ëeeft, want hij" wordt noch in de handél ingen (verhaal. ván f arrl.us; gevangenschm te Rore/ noch in de Bor,einenbrief Eenoenfl. Êr was wel een grote Joodse kol.onie in F,one, vr.aar waarschijnlïjk de Joden-christenen ïertoefden, Cie het Christendom in Ro..e EeËracËt hebben. Atthans Suetonius (Zde-eeuw) schreef, dat er in 49 Joden waren,'rd.ie op.aanstoken van een zekeí e Chrestus voortdurend onrust veroorzaakten". lw ftet is heel waarschijnlijk" dat we in pl aats van Chrestus Christus kunnen lezen, want deze schrijver heefl dit natuurlijk uit een nondelingen overlever.ing, waardoor!ij d.e details over het hoofcl heeft Eezien. t'etrus ís in Ror;e Eeweest enis rlaar de narteldood gestorven. vnïangs, in het begin van 196u, heeft trcf. Guard.ucci een inscriptie nidden onder lret hoogaltaar van de St.fieter gevorulen en ontcijfend:"nier ligt I'etrus begraven", wat tot dan toe slechts door de tra<litie werd aangenomen. 1n clit verbancl heeft het nisschien zin erop te wijzen, gezien de L aterc aanspr aken vm Constantinope1, waarorn t'etrus juist naar Rone kwarn. Hi j had niet rle uitdrukkelijke bedoelinq de keizersstad Rone te eren roet zi.in waardisheid. de becloeling kan-hoogstens geweest zijn Ce ::eest gesèhikte p1 áats te vinden voor zijn Àpostot-ische werkzaamheid. De keizersstad moest niet vereerd worden i.et de hocaste apostclische nacht. raar zii veel.de zich vereerd apostolische zetel te zïjn. Daa:'on han Oónstantinó9e1 juist als keiasstad geen aanspr aak $a-ken oi: d,e,rer<el.i'lke';er'-, d.ie sl-echts f-igt in de apostolische oorsprong van baar bissch opszetel. (zil De L atere ijausen hebben, bl i jlrer.s veer vul d.ige geschriften, reiplr,,atir. in ii6r, s r,';3l6efd. Iia t'i. Conslanti jnse vrede, "-erj lret christentlom dus wi j. breirlde rle nerli zich verder uit en werd een ind. el ins tot stanrl gebraóht in bisd.onrnen,!íaarvan s6:.,nige, :.'eestal- orovinciehoiifdsteden l.ater oatriarchaten of ;retropor'-en :rerden. lir ro.ren."role t'ig, en l:ei-?arsen in deze liid; tegr.ln re'l'.;ri j,,rn r'.er :,.;e r-ce r,;as1,.-.,f ;,:,,1. in i;n::cili':s en we zien, riat.ll,-l.. i.ii,c r -t l:ri. :.i:. -r'nát lo+",ie llaussr- i jlr: '. lal-. lie r. is toen het ',;est-itouieinse iïi jk ineenstortte in 476, bteef H, pausschap tenidden der ruinen overeini-. ir' crir,,: h:..;it in rtc I i jri L.:,r' 3r.oi.t. yc!ki'jcrhr.riziti.i,en veel Last onllervonden van invar'l enoe vo!.ksstar,nén: in 410 veroverderi de trest-cr.ten onder hun koning Al arik Ro.ne en plunrlerden en verwoestten al.t-es bahalve de aerten. De heidendon zaaen d.iteze veroverinf els een wraak van d.e goden c1 het groeiende Christendon. In 452 vierën de Hunnen ontler Àtt.ir-- La ltalie binnen, laar wenden docr iraus i.,e o I tot de terugtocht gedwon* gen. lr_heerste grote onrust in het i<eizerri jr en atlerr.eí keizeis kvraen op de troon, gerugsieund C,oor de GermaanÀe huurtroepen. In 45b kvar,:en de Vandalen onder Genseric ;iome binnengevallen en in 476 Udoakar ret, rie Eeruren, die de laatste keiger Romilus Augustutus afzette en zich koning van ltalie noemde, in naar:. ondergescëirt aan de Byzantijnse rceízer. Deze liet cie xatho!. iet<e christenen. Ëoeoret hii zerf A"iaan íartoch ret rust. A! cus u'erd het Iïesters keizórrijk ocgeceetd tussen de Gern aarise v ol. ke n,

8 Rone verl oor zo veel in aanzien tegenover Savenna, clat de íiev.one nesicl.entie.cend van de exarrch. als vertegeáwoordiger van á" ayzantïjnse reizer. Àtteen de ir.erk breef staan in ha.ó oude pósitiu un or,á"" Luíái"g-"un-àá pausen, bisschoppen en uonniren werd d.e kl assieke cur tuur raet 11ë Geru; aanse verrnen{d tot een rijke ï0iclileleeuwse beschaving. AanvankeLijt werd Jii zeer bemoeirijkt door het feit, crat rie Gern,anen in ueerderheiá.ariaans waren en dus vi jand-ig aan het rcathcl-ieke Rome. Liear toen het fui.anisme na de dood van *eízer valens,-r.'j7b l angzaa$ in verval _geraakte, t."."á. a"- rr.ork de laat-antieke ge.kerstende besóhaving aan de GË"*Ài"n óvern od.oaksr r,'er d cv:i'-'oirlré'í ('lccr 'l-heodorik, de Leicter der 0ost-Got"n, aie claàrvocr d.oor, de,b;'zar:ti jnse keizer naar Ro:ce v,rerd. gezond"rr. ni j lciront het een, I and ti jilrrr< var grote br_ooi en of schoon Áiiaan, speer-àe hi.i spoedie een grote re!. Ín r-e geschieclenis rler p auscn. net Itát iaanse o"r'i Àtrtt."'lirrr tcch rieer vcelen voor de Byzar:ti jng5i ]r_eize's, rlan vecr de uost-gotische overheersers. \rje zien_een_opvaj_ tènld'"g1zinanáia tussà" -r.uilor en ier< rtatie constantinope[, or'dat ïhèodorix en-zijn Ger*unen-a"iuái, waren en land daaro& het straáfer overheer_sten. Die eensgezindheid r.'antrouwen sekte natuur Liir het van ïheodorlf op, De pàus r."a áëo"-[ur-;1.'i;;;"i;;;i;ïij^";" zi jn "welwil tende' lroucling'ten opzicht" o*-àu táín"iï.r,ài constantinopet, gedwongenaar te gaan.oui-keizer'justinus de opheffi"e uán de se anti-ariaan- vietten te vragen. 'ij. werd er luisterrijk ;;,vr;;àï,'**t voor u"r, Uu*ilr-i..genoeude eeisgezinríheid. Tteocarik.ti."i-in-sààir"ï"Lárrr"J"'iá" zer Justinus r,aaktón,i"r- van ItaLie een.b;rzant,ijis ;;;;;";f,'iuu"uun in lavenna de zeletde. exarch fiet caesaro-papisáe van"de Bt;;{it;;" vond keizers gelukkig oniler_ 'r'l veet tegenstanr., vun àe bevor.!i1ng. jdens de voortdurende creiging cler -eigobarcen (568_?bg) zaeen de Dausen zich sencodzaar<t het.dgg" +è tsyzantijnei &an zrjn lïorue Lot "i""e5i;të" te besc6er. "" ::_Ti:]*!tif!, lártr"ro. De By2snlil-nse ren niet teeen troepen cre.,ongobarden wa_ cpgewassen en e" vo"hd.e ziëh-een r eger uit le.o::.:l:è'^i:l :t.ll.va3 de i;3*;iià,.paus Gregorius de ó""tà,"át.-ii i",i,ï1,,ïi'ïï'fl,ï:iï::"ii:i'ë.jff"ï:'3,,'i::"::r:ï?i; llj i:'::"*ï:,,:"i:: :el? coederen verv/orven in cè á;,geving o,,n-nór". echter ï"'ï."iit*den ooi{ gereiderijr< werden bereeëd. EË rwanen i; á;r;"i'ïjà veel oor< epvarrend trosters rsu5sn, ond.er invloed var d;"ày;;;;;;;.';;i;." een te vriend t"""r,tt.u{3ï:ih,:" sroep in Rore,die net Fnankische rijk was intussen cok_opgekonen en af een er du.urzane ri,ás van sarener",king begin met de pu.r.. r"n'rgfil; paus á;;oor lippi- jn was, de dat r,orte, de de eérste,raror inger zarfde schappij en ar d.us sanctionneeráe. zijn heereeh i'ippijn beleofdà enige jaren tegen de f"[;; :,ongobarden, i;'l;-;i;ij; veràèdísin_g vàn d.-;;fk,;;à;;;;;ïen zoud.en door van de paus "Patricius hern bescherud.wordei. íu parr, schont< hen de Romancrunr oui. e**"hentiter.: en i-,ippit;--r.iránl"np_ zijn de.,ongobarden benrl oá àj*ou""*inning in?54 een op g;'"ët "r"i;f gàli"á"o Zo r" it"iië-aan ontstcnd een cr.e paus. nieuvró staat tegen'd;-;ii""; ËJi""ii,.h:de,,sanctae Ecctesiae Res -cubrica". De p*"r ",u"à"ài"113g.riil;ë;ffàiï;k rlat hij door geen oo".t, boven ro- hern'stáande uàrelatijre nachthebber be,lenmerd t<on

9 7. worden in de uitvoerins van ziin geestetiik anbt. In feite werd. de Aerrteti jte Staat I a.ter denr-l,arel. dó Giote, ''i)àtricius Romanorun:", a1 s een dee]- van zijr: rij,*. bestuurd, vocral sedert 8Ou, toen hij door de paus tot keizer rqas gekroond. net hiel"cl echter ook in een grotere verrvijdering van de Griekse.ierk, oot< in verbanrl net Ce beet.d.enstrïjd. Tijdens het re[entschap van keizerin Irene (rond ZEOJ in ConstantinopeL schijnt de zel,fstandishcid van de nerl<el. iil<e ltaat tcjch ook door Byzantiun erlcend te v,orren. Eeiá ander ongunstig geiol g vras verbontlen net de- souvereiniteit van de gaus. De grote poi.itiet<e ónvioed, die d,e paus zodoende gekregen had, werd zeer begeerd door de aanzienlijke 'rloneinze gesl achterry die trachtten hun i.eden tot het pausschap te verheffen, waarbij rnen geen rekening hield met de geschiktheid vocr het geesteriik anbt. De pauskeuze zou in de toekosst veel, te l-ijclen hebben vanlartijsèharnen en fanilietwisten. oorc dit n'as srechts van tijdelijte aard. Rorne was nu eer,st jn votle vrerkel i ikheid stad der pausen en dat bleef het tot t"87u. Ártiter 3: Constantinopet van bisschopsstad uaaj patriarchale zelel (rg5-8co) De r,erk van Byzantiun vrerd vol.gens een Lecende. die waar kan ziin. gesticht door it.aïdreas, die "Epirin ac Thracïan péragrasset" (5,/.-lllr ziin kruisdood nnder de reqering van Constantinus is zi_in Eebeente eerst naár Constantir.epeL over.ge6rachï en Later oas naar Amai.ihië. Anclreas stelde zijn reer.ting $tachys aan als eerste bissehop. De bisschop rvas steeds. r1e suffragaan van de metropor.iet van deracl.ea of Perinthos. Deze ondergeschittheid van de ene bissóhop aan (le andere is gegroeid uit rle gewoonle, dat er een eenheid. gevornd werd. van de r'erken van èen bepaalde streek of' provincie, $êlke dan betuurd werden door een netropo-l-iet. Dit was in het uosten reecls in de vierde eeuw, in het riesten I. ater, Deze netropor ieten kregen het recht on provincial e synod-en bijeen te roepen en te presideren, de keuze van een onderhorige bisschop te 'eid.en. hem te bevestigen en te wijden. Dez.e \etze geschiedde door dè gerneente ("consentiente unrversa ecclesia" (6,2;"praeéente oiebe"(?/ en ácor de naburige bisschepoen. De geesteiijken sterden waarschijnt ijk iemand voór, die-dan door hét votk bij accl-arnatie werd gekezen; de bisschoppen zagen lne ep de juiste uitvcering van de lceuze en wi jd,den de gekozenen. De r:,etroool iet 'r.oest na het concit íe van ilicea de keuze bevestigen, waarbi.i voortaan rninstens drie bisschoppen aan'r'e z ig noesten zi jn. De bisschop van Constantinopei. werd door de metrepot iet van íereclea bevestigd. In feite werd Constantinopel, doordat het de keizerlijke residentie was- geucrden, ook op.kerkel ijk gebied het s,idderpunt van het uostenqr maar toch bleef de-jurisdici,ie vanrome zich uitst,rekken over de gebiedel, die vielen onder de bestuur.sliiaclrt. van de Byzantijnse..!eizers, evángoed a[s de gebieden, C.ie daar in feite niet toe behoordèn. "In feité',, waít voi.gens Constantinopel behoorden atle gebieden bij Constantinopel.'De keizer-is souverein over de gehele wereld volgens de tsyzantijnse opvatting.

10 Qp de synorle van Constantinopel van 58f., die door keizer Theoclosius, a.t s alger,xeen concilie vcor zijn uost-roreinse rijk wercl uitgeroepen en Leter in de zescle eeuw door de rerk colr als ttuecunenisch"erkend werd, lerd, vooral on de bisschop van.fuexandrie d.e wapens uit de hand te nemeii,- bij inners wirde heer hei uosten behhersen,- gèëist, dat de bisschop uuo b"tnieuwe Rorne de eerste in r ang zou zi jn'na"d.e bisschop van het oude Bome. De tweede canon beperrrte de invroed van Ál.exandrie tot Egyote en was cloor situatie ars zodanig veroorzaakt. De d,erde canon:"de bisschop van Constantinopel moet het eréprimaat hebben na de bisschop van Ron,e. àu,dat constantinopel het Nieuwe Roir.e is.r,.is veeleer.een voorbarige coirsequentie, getrokken uit een zich-nog ontwinketende situatie. Beilenkeri jrr is rlus,'of d.e kerkelijke voorrang.door Borrre stechts net politiete gezichispunten genotiveercl vrerd mb.de uniet<e betexenis van Rone at s t<oningin van de werefd,ondat constantinopet hier cok slechts een politiet< motíef na.ar voren bráné..uít zou echter iets nieuws. en oï.gevrocns zijn. In Roue en het westen was aen er van overtuigd,.dat het prinaat van Rone op de gronilvesting door de apostelen, bijzonder.door y'etrus, terugging. dier wcrát ncg uitvóeriger o- ver gesproren n.a.v.het concilie van Chal-cedon. het Eevaar-van de.iuíst se_ crteerde canon Iag dus. hierin,.dat men de kertcelijxe-indeling steeás Lie[ corresponderen, et de burgerlijte. tiier Lag dê triém tot een Ëoodtrttige ontw itrke I ing. De d.erd.e canon van Constantinoper, biacht voor d.e bisschop van deze stad srechts een erevccrrang. nee, naar het was duiile'l ijk, dat het dcarbij niet zou bl iiyg?. Deze bisschop zou niet ond.ergeschixt-kínnen b[ijven aaà ileraclea ex hij zou.ook een uitbre-iding van zïjn jurisdictie eàán opeisen. In een acte van hnt een.homeinse synode ín.saz, -genubr iceerd aan bét legin van het udecretusr GeLasianua de liorrs recr,prendls et non recioiendís", een.uit de zesde eeuv star,r'ende surêr, a van at l.err.ei canonieke bepat ingen, staat over -de rangorde der t.erken:itde hei'l ige ire nk van Rome heef t de vocrrang boven 'in de. overige. Àer.ken, niet op grond ían synolcle-be s I ui te n. aar zlj, neert van uhrtstus het pru,aat ontvangen in d.e woorden: Tu es pá_ trus...etc. De tweede plaats.wordt toeger<end aán Ál.exand.rii,in naam ván st, letrus door it.lr,i arcus ler<ergtend. Árs ierde r.*àt anïià"iié'guno"*d, *uo tit.iretrus v"oonde en d.e-naanrt'christenenrt ontstond..,,(b/ Our. rrïtsfru;i, ;i; b-erugt *:_q:l: lli":l op cancn 6 van het concitie'van }íicea, oat is, zoíd.er rets vgn {e. synode _ van ConstantinopeL wordt aangehaald. een zeer sgnep protest tegen die derde canon err het opkcmenàe consiantinopel. Deze synode van líome is dus van zeer _grote betekenis geweest vccr het - p ausschap. dat in die ti jd vertegenwoeriligd"werdoer paus fi*urur, ài; ; j;í;i"á;*' tern I'Apostol,ische stóei" gaat hanteren. Roàe uiá,-g,rri"n-á" politieke indeting echter nog steeds onder Constantinoper. Á'an ren dit nu consequent doervoeren op.religieus vlarr Dit vraagstuk r., arkeert de hele ontwikkeling van de religieuze'verstsndh6udine tussen de bei_ de r,erken. lien enker feit r,oge dit il tístreren. under het pontif ic aat -van.p aàs Bonif atius r.(+ís-+,2,2": dneigde het uosten, d" praefectuur i,:l: ILlyrie zich aan de jurisdictie ïan REme te Deze pr onttrekëen. aefectuur vras d66p paus Dmasus róeds tot een vicariaat, it"rr"ioni_

11 ca verheven, opdat het tert<erijx - pol.itier rrye.l - niet onder de invl.ned van Constantinopei zou staan- tlieruit btijkt reerls, dat het a[- tijd een twistappel tussen Constantinopel en Rore is gewèest. De paus beval, toeu een scheuring dreigde, de vicaris, d.e oppermetropo!.iet van ThessaLcnica, niet drl te rlcen, wat hijzerf -:oeal achtte, naar voor altes in iore infornaties in te winnen. De aanl-eiding tot'de n:oeil ijkheden werd cie benoeming van bisschop gerigenes tot aartsbisschopvan Corinthe; deze was vroeger reeds gewijd vocr de stad ratras, ïr1aar Íras daar niet aanvaard; ock nu kvíarnen en -Qus protesten. Iu,en werndde zich to} Rore, dat op advieí van de vicaris vó6r ae geldigheid van de oíerdlaatsing'besliste. De ontevredenheiduurde vooft en-de TtressaLische bisschoppen wendien zich tot Constantinopel, met het gevot.g, dat de Byzantijnse keizer ïheodosius JI een edikt uitvaardigrle, dat alte twistpun* eer.st aan de bisschop van Constantinopel veorgelegd noesten r/crden, diê 'r af.'r.e voorrechten van het uude F"orre genoeë". Afdus"ti,erd I L tvrie t. "níza aan de jurisdiclie van B.ome onttrokèen. Bonifati'rs protestéerde bij de vicaris in ongeveer dezetfde bewoordingen a[s de Roneinse sypode van 582. t'ensr-otte werd het edilct op aansporen van de iyest-roaeinse keizer nonorius dooé Theodosius weer ingetrolcken. ffet is duiderijt<, dat d.e aanspraken slendtrvan Constantinopel steed.s duiderijker gefornruieerd worden. zeventig j aar na het conci.t ie van Constanbinoper, waervan wij de derd.e canon besproken hebben, koot de positie van ConstantinopeL weer in het geding op het concil ie van Chalcedon in 451. De bissclrop:) D van C,eze stad, was het intussen gelutt door allerl-ei verwikke.i ingen, rraarvan we juist een vo orbe el d-gave n, aan de erevoorrang, in 58t gekregenq. oek een grotere jurisdictie toe te voegen. l,.en EÍid.e van de chaos, d.íe n.a.v.het nonophysitisch schisrra van Jtlutychus ontstaan was, gebruik natcen ou deze jurisdictie in Chal.- cedon gerdig te d.oen verkr.aren. Het voorstei werd onder woorden gebracht in de bekend geworden canon 28.(texst 9,/.' De opsterlers van cieze canon beriepen zich, evenal.s in 381 gebeurd. vras, op het feit, dat Constantinopel een bijzondere plaats ínnan ais xeizerstad. l'oen vas echter de opzet Constantinnoel eeo ere':rinaat, te geven boven ALerandrie, terwir'1 Een nu gel ijhberechtigdheid àet Rone eiste. De rneerderheid. van de concilievaders was echter van oordeel., dat Rore het prinaat dant<te aan de onafgebrolien cpvol ging van de H.petrus en dat de S,erk van Constantinonel àich er niei cp t ón beroepen, gesticht te zijn d.oor de eerste naus..andreas was welïsqaar een broár van_r'etrus, rnaar dit t qla! volgens raij niet een kert<el ijkeafhankelijkheici in, zoal s.dat gerdt-bi j.een apostelt.eeri,ing, waar wi j, vo1 gens-ni j van een vrerkei i jke jurisdictieoverdracht kunnen spreken. 0êk c1e-conci-- Lievaders waren het er in neerderheid niet rcee eens, maar zij uiltlen de bisschoo van Censtantinopel iret enige voorrechtei'r [oekennèn, die in zich vee! onschuldiger Taren dan,]e r.otieven. viaarop zii berustten.die vocrrechten waren cá.patriarchagg^g,gghten ovér een deet"van het Costen, zoals nog ter spnake zai kcrnen."diii.ë'de argrarentatie van de voorrachten niet juist was, kon de canon ir, d.e zitting van 51 oktober 451, waarbij 9.

12 tc. de p ausel iike t.eqaten. d,e bisschodnen r'achasius van,,iivbaeur(sici r ie'. r.ucbntius èn Jul.ïanus- van r'^ios en de nriesters Bonif atiils en rasi t ius, niet tegenwcordig lvaren,een meerderheid van de aanvrezige r'osterse bisschoppen verkrijgen, die tevoren heel antlere nenin3en boorstonden. ír waren echter slechts Zuu van de 5ll0-6u0 concil ievaders aanwezig. De anderen Lradden rrlet de legaten rie vergauering verl aten on drie red.enen: op de eerste p1 aats zou d,eze canon li8 de zesd"e canon van llicea schenrlerr,zoal.s we reedrs orjnjerklell kanon 5 van Consl,antincpel. is nooit bekrachtigd; tenslotte zou,lcn zij niet vrij zijn bij het cndertekenen van deze canon. áo kreeg Ccnstantinopel dezelf d.e rechi,en voor het uosten, afs R.one voor het. ssten. le nausel-iike leeaten protesteerden de vol Eende dae uitcrukliei. i jk tegen canon LB, wel Èe eerl. vernedering vcer Ce--Aocstot.ische 5t oe.-r- betekencle, vci-gens de verkl aring van bisschop,,ucentius.4e zou.den he{. berichten aan cle Aloslol isohe bisschcp,,i ie cie eerst,e is van Ce hele r.erll, olr.l at iri j ovet'.1:t :iri. t.:t9r.,a:i-','e'-c n;-r'rih i r.,- t.,-. ;;hc,;1,,,._ van áe canons (..r:.l:icea 0)ái1n cordeel."zou vellen. Oudat het concitie eensgezind de canon verdedigde, ei?igce de kerkvergadering net een wanklarur. Veordat de vergadering uiteenging, richtte zij een schrijven aan de paus, v'aarin hem dank wordt overgebracht,ondat onder zijn reiding de waar:heid getoond Í{erd. ilien hocpt van de paus, da.t hij ook canon i,u zai bel*aohtigen, want het concil ie heeft in aanslui. ting on canon 5 van Constantinoper srechts het reeds bestaanile gewoenterëcht vastgeregd. Hoe dit gevr-oonterecht zich cntwikkel.de, wordt nog, besproken in het v6l.gende hoofdstuk. uok de tcernalige Byzantijnse keizer I'l arcianus riet cloor een sneciale gezant een eigenhandig schríjren naar d.e n aus overbrengen net hetzel-fde verzoek. uok de bisschop van Constartinonel, Anatol iuè, verzoekt d,e,n au-s, de Eanon te berrrachtigeí:, rlu. zi jn-legaten, die hi I r'let. al le hen t oexoriendeer had cplgeven, rie zete I 1'sn f,6nstantinopel s:n aad harlden aer:eedaan. De paus noest Ce eervan de zetel van Ccnstantinopel als zi jr- eigen e"r beschouu.en, or. d-at, ce Àpostorische fitoel- steeds ar zijn zorg L,aàr haar liet uitgaan en zij beiden steeds eensgezind tegenover elkaar gestaan hadd.en. Ánatot, iu6 zoncl bisschop,jui iar:rirs van nios naat, Êouie om zi. jn verzoek te steunen. raus leo was zeer verheugd over d.e eensgezind.heid, waarnee de besrissingen van dognatische aerd or het eoncilie genouien waren, nagr niet ninder scherp v,as ziin verzet tegen canon 2A. Aan keizen \:.a'sisxut.n diens zuster íutcheria geeft hij zijn misnoegen te *ennen over de eer-- zucht van Anatotius, die de vrede in de r:erk verstóorde, riij rnoest tevreden zijn met bisschop van de keizersstad te zijn, sraarvan hij geen pausstac, kan ÍÍraken. aijn aanspnaken schenden de orde van llicea, die vaststelde, dat de p ars steeds doofcl van 'le rrêrk was en brijft. nij verkl aart canon 28 vs6r ongetdig en dwing+, AnatoLius toe te geven, die hij het vervrijt riaakt, het concilie voor zijn eerzuchtige p1 annen misbruikt te hebben. De derde canon van 381 is evermln van kracht, want deze is niet aan ilone nedegerleeirl en boventlien heeft I'jice a raatreeelen petrcffen vocr at le ti jnsx, ïólte niet 'loor een '(r ein, iang nieb zo círux bózocht concil.ie oozij g.eschcven kunnen worden. vok Julianus van r.ios r,;ordt d-oor de paus ernstig terecht ge'ezen van"rla rle steun, die hij Anato' ius had gegeven. Ir: een-brief van-455, genicht -aan al'l-e dáelner,reró van het concil.ïe, ver-

13 .lr. zet hij zich nqqaals tegen de canon. Franteí vraag! Tich veríonderd af, vraar on paus :,eo de vertangens van de reizensstad niet heeft ingewirt.igc., terwijl het toch in dè ontwirr<erir.g van de oerk in het vosten rag, dat Constantinopel een vnoru me, zel.f s de voornaanste pl. aats ging inneuen. De p aus had dan i.c,v.het arguuént betreffende het xeizersstad-zijn, een andere reden kunnen opeeven.(lu,/ Ïergens r,i j is C,eze verwond.ering van Franr<en geheel. ouerboàig, aangezien p6us ueovan tevoren reeds begrepen hac, dat Constantincpe r op de duur met een erevoorrang niet tevreden zou zijr. en een werkelijk jurisdictieprimaat zou opeisen. Een ander doorsraggevend argre'nent zou nijns inziens trouwens moeili jtr te geven.zi jn voor een erevooruang boven Antiochie, ocr een zetel- van de Princeps Apostoloruur. Al deze protesten hebben eclter niet runnen verhincleren,dat constartónoper spoedig Antiochie en Alexandrie boven het hoofd groóide en de Leid.ing over het vosten in lranden nar..ueo voorzag toen reedl. dat een r.ogetiike noritieke scheiding tusse:. r,ost en liest cók een kerkeiijxe verdeeianeía sterk in c1e.h and zou werken. uolr begreep hij, wat er,.i an zou gebeuren, ats cle cpvatting stand zou houden, dat het ppinaatschap verboáden vias-met d.e pcl, itier.e rangorc,e cier steden. Roee zou dan trourvens at l- ane onder Ravenna q-oeten horen, r at niet i:et geval n,as. Die opvatting had dus geen ziri, Aan tle ber',iddering van c1e Byzanti jnse keizers is hàt te danxón. dat de splitsing ig.l t niet.gevolgd is. Anatolius schrijft de paus een-tlegemoetkónende bríef, u'aarin hij de breur rr.et Rome berr.aagt en de verzexering geeft, zich niet tegen bevelen uit Rome te verzet{en. De canon Zg ïías veroorzaart door de eenvoudige clerus, die heni in hun eerzucht zever brachten, en door de bisschop en van het uosten, Cie het er nee eens!ï a- ren. De lanon werd echten niet opgenonen in de cude officiele Griekse canonieke oot Lecties. vok i'hotius verr'reidt hem niet. Ur ''ryerd echter wet I angz arrerh and uitvoering aan $egeven. 1';aai aanleiding van dezó gebeirïenissen, benoerade de paus een Derrnanente vertegenwoordiger, een zg. apocrisarius, in Constantinopet, oo op de zuiverheid van het geloof toe ie zien: Ju.l iar.'us van ',ios, d.ie in Itatie Eeboren.en ge+"ogen.vras, r, aar een ireet deel van zijn leven deorgebracht-bad in hetru'osten. uij vras na zi jr: terecbt'nijzing doer paus reo eón vurig aan- Fgry." van hen geworden en v"as al weer verscbil'!.ende uialen tegaat geíeest. \il/. faus SirDt icius (463-4U5)noest in het begin van ziin nontificaat een nicuve poging van_r1e bis'schop van Constaàtinopel,on nàt steun van de Byzantijnse. keizer de. erkenning 'i'och v3p de _2uste_canon'te verkrijgen, afwijzên. rr t<on een breuk niet uitbiijven. Deze kv'ên iíxrxsiirr;xtrtri in ff3 onder invloed van het monóphysitisne, dat door het concirie van char-- cedon niet was verd.wenel. Deze tcetteri j werd ook voor de ïrereldli jke rnachthebbers een noeiii jl( probreem, ordat-, behalve religieuse rnotieven, oet natinnale en Dolitietce -t endenzèn een betangri-ike roi speetden. uro*"1 tegen de nei t.enistisch-tsyzanti jnse wereld. De- bëney.-ins had haar'bràei-- nest in ugyfrtg en Jyrie. uet Lur<te haar dikuijts zich tí;aetijk meester te-nat<en val 49 patriarchaten van Jeruzaien, ant,iochie en vooral fuexandnie. Sed.ert 471 was Áclacius, aanvankelijt{'een groot tegenstancler van de

14 12. norbphysieten, l ater neer tolerant geword.en, patriarch van Constantincpel. Deze probeerde de uonophysiet 1'etrus lii6ngus door toegevendheid" te winnen. naar hij moest d.eze dan ars pat,riarch van Àlelandrie erkennen. under áeer sterëe invtced van keizer' "eno(4?+-491),zonder Cat er een synode werd geraadp1eegd. kwmen ze inderd.aad tot overeensteroning. De r<eizer, niet de beide patriarchen, vaardigde het zg.tlenotikon uit,een verenieiresediot, vraarin over de tvistpunten wend gezwegen an dat a[leen naar zár<eiijx, dubbelzinnig en onduidelijk was, zodat het aan geen van beide partiien vol.deerl. Bovendien was het een produxt van een extreen c aes arà-p ap i srne " Aangez ien de p atr i archen p er soonl i jt tevred en rlaren, werd de ondertet<ening. net "leh.ulp. van de keizer ne t - geweld - door gevoerd en weerspannige bisschcp?en van beide parti jen 'rerden verbannen. Deze berraagden zión bij de!àus, die het nènotiion rrerv,iero en Accacius en zi in nedestanders exc cnmunic e erde. het was een stri jd oií' de ÍroÍrdprincifen va: de,rerrl het betrof naneiijtr de xrestie of de paus"of dè reizer zeggingsmacht had over geloofszaken. liet deze exconrnunic atie in 4o4 begon het Actaciaanse schisna, clat het uosten en tïesten 55 jaar tang scheidáen, (rnden invtced van'oaus Hornisdas (Sr+-gZSjen op gezag van Justinianus, die sinds 5tB nedekeizer $as van.justinus, werd het schisma cnderdnurt. Oijdens dit schisna nu is Acacius zieh vcor het eerst "oecumenisch pr triarch Eaan noenen, wat een tetren is varn de noq steeds groeiende invroed vai Constantiiropet. De n aus uerd echter nof ats prièiaat errend, lrant Justinianus noeut nen rrprinus o$ niuír sacercl6tum" (12,/. undanks de hereniging in 5l9 vraren uost en llest toch weer verder van etkaar geraakt, wat-oo[ gestiriuleerd wordt door de verscliit.lende ontvixker-ingen, die beid.e teizerrijren rloornaren sinc.s hetbuiteenvallen van het F,one inse.ili jr. uet Byz anti jnse Ri jt< bereikt onder Justiuianus zijn hoogtepunt. net ornvatte de balkan, r'lein Azie, Syrie, Palestina, Egypte, i{oerd Áfriata gedeertetijl(, Luid. Spanje en Itatie. Justinianus vras ecbter een groot despoot en rlit reidd.e in rerxel ijre zatcen tot een noga! tr!trlster* caesaro-papisse, voorar sed.ert zijn verovering van ltarie, toen de p aus ook tiin of rrieer onder zijn invloed was geronen. lïa zijn regering wordt het Byzantijnse Rijt bedreigd door verschillende voiken zoals Avaren,!atzafi en Árabieren, De ferzen veroverden ^ uyrie, ralestina en bgypté, maar li'erden door geizer neracrius( ) versi aeen. De Arabieren vonden in hun heiliee oorloít een Eebied zond.er " $eerstánd en vcroverden in een korte spanne-tijds grote déren van de beschaafde Byzantijnse wererd.. In 642 waren $gypte, iiyriie en íalestina en een $root deel van Perzíe veroverd; op het einde van de 7de eeuw ird.afrit(a en irest-azie gedeeltetijk en bij de grote aanval rond 715 waren ÍJpanje en r,uicl Gaf Lie het stachtoffer, totdat \arel l,ri artel hen in rcitiers versf.oeg (732I In het uosten lrad tegerijkertijd een \.ohemedaanse aanval plaats, d.ie leiclde tot het beleg vanconstantinopel, dat vergeefs bla< te 2L 1I]. In-de vroege nid'l,eieeuwenaa.kte de ByzantijÍrso Lork eeng geheet- andene cntritkeliig door dan de westerse. z,e'b1eef-in tegenstelliig fuet tret westen in náuw tronta:rt n;et het christelijk raat-aátiet<e nel.i.enisme, vaard.oor ze steeds neer opvalt door een star conservatisne. net verval, d"at

15 'lc hieà het gevolg. van was, hing ccl< sa!.en L']et de beeldenstri jd, d.ie tot twee rnaal toe uítbrak tussen L,ost en r;est en die ein,ligde in'945..'et cptreden van Aare[.de Grote tegen het tweede concifie van ]iicea, de *westie over het "Fil. ioque'r en de xeizersgoning van Àarel de 0róte ría^rer. oorz aken van steeds grotere antipathiedn van-de kant van het Bvzanti jnse Ri jk- te.n- opzichtè va; het rlesten. Ár, deze antipathiebn uorh.o een verpersoonl i jking in rhctius, die ze dienstbaaruou àaken oa een breuk te veroorzaren, nog geen d.ef initieve, maar wel een,die Rone een grote si. ag zou toebrengen. Artikel 4: De sctiisnars van Phetius en Caerurarius. BO0 - t0b4. uit het voorafgaande is duidelijk gebler<en, dat de uiteindelijr<e breux tussen uost en riest gedurende tàngó t,ijr1 vóorbereid weril door"alrerlei factoren ve.n uiterl ijx.-historisc[ karakter. we willen nu een o- genblitr onze aandacht bested.en aan de psychol ogische zijde van het vraagstuk. In de vijfrle ger,rw at was de ^erk het strijdtoneel van een aantal chrisiol ogische twisten" r'etteri jen kwmen op èn werden door een oecur;eniscb concilie veroordeerd, waarop-dan weer dikwijrs een afscheiding volgdi. Áldus ontstond het Nestorianisne, dat op he[ ogenbrik nee 25.t-jw *ánharr_ gers telt in ballingschan,in-de Y...3.,zo.ontstoíd,en ook dë uonophysitiscne Àerken, d1e er nog steeds zrjn bv. in-j:gypte, Àbessinie, liyrie en nr'- nenie,, en nog tal van andere :<etteri jen,.dió echëer spoedig'daá.rna zijn weggeebt. nj.erdocr een verdere vervreeriding tussen nórgeni en avondr ánd sterk,in de hand, gewerkt. ljen "verd.ere" vervreemding, wánt een vervreernding tusseu Grieken en,,atijnen bestond reeds vó6r trót christendon:, dat geen overbrugging tot stand kon brengen. Dr De voornaanste. factor, die wij-daarbij in het oog noeten houden, is het karakter.ver"schil tussen beidé vot.ken. De -atijnei zijn ernstig,' degeii jr<, -wat onh-andig-, onverschiltig van aard, terwí jl de órieren oí1 qgwek., fijngevoelig, kunstzinrig en science-minded wsxen. De.,atijnèn verweted de Grleken gebre* aan vertrcuvien en aan cerliikheid. terwiir de Grieken van hun kánt de,,atijnen ar s barbaren kuar iiicoeráen,-o"á"ut toen bi j de inval len van de Gerraanse volken veel r,ati.ir,se cul- táurwaar_" den vepl oren gegaan Í'/aren. \.en was in het uosten ock gèneigd on het i;esten te beschuldigen,van conservatisrre: teveer vastzit{en aën principes. iïe zaeen echter reeds, dat het vosten- zelf vreinig plocibaar was, o-.rdat ze óterr vasthíerden aab het Laat-antieke nellenïsie; dit feit íendde l: :'[' i:'y3#, :ï-3i. "Ít!;fl ïei liilii. ïï:ts: g Ë:: :*:iëïi: :3;.i*;$;' - theologische twisten, d"ie de gerïr6sfls3sn zo bezïg Ëieiden, dat n;en onenigheden over de diepste geloófsu,ysteries op stësat bestóchtte.,oè-op 1: li.:lky:*gaderingen, kr:6.. [61 tot- hef tige disputen, zozeer uo*i, d ut-hu gewapende i,.acnt, n. oest lngrljpen, zoals bekend is van de Roverssynod.e van liphese in 449.

16 t,4. lle n ardere f actor van de vervreending q'as d-e taal. Rorne verstond vanaf 4Uu geen Gróeks neer. net vcsten r,oet daarorn bi ivo^rbeeid uit.drukret i jt<-vra[en, dat oe lausetijte brieven aan het concít- ie van Ephese in het G'riet<s vert;ald lrerd.en. christotcgische twisten vind"en dikwijl-s irun car z aatc. en verklaring in het feit, dat raen elkaar sl,echt verstoná. ïenslotte verweet nen F,one geen gevoel voor dergetijke thect.cgische disputen in het vosten te hebben, terwijr, zij toch aan het uosfen háar ge1 oofsbeli;denis dankte. al dezé anti-lioneinse tendenzen sist fhotius te verpersoonl i jl<e n, zoal s we reeds verr:e1dd.en. r'hotius was een t: an r,et vele kwal iteiten, hij hed redenaarstatent, was theolr,og, dichter, geleerde en po.liticus. ltat ài;n raratter betreft, was hi j. sj.uw en zee? ^.eerz.acirtig. In sb8 had de toenaà1 ige patriarch vanconstantinopel de H.ccrnnunie gèweigerd aan een f arí,i'l-ie'r íd van de keizer.. on grond van geruchten over diens àe,i.:l ófb Leven. Daarorc was tri j door cie treízer verbanr,en en door l'hotius opgevolgd, die in vijf dagei al. le nijtlpgun ir?+ onty?tsen. di; verzocbt_ net-de tóiáer Roire -erkeíning or:: van zljn geldrge rirjdinge:r, maa? deze bl,eef natuurl,ijk uit. Toen hij àeker. wist, dat hi j niet erkend zou. '',orden, begcn hi j de paus ar.s ketler te Deschculïen cn verweêt. heln,ultgezonded de kvrestie van hetlfirioque', en het prinaat, slechts. bijkonrsti[e dingen, In een briefwisseling van photius met de p aus vert{iaarden zi3 et.*áar vpor vervalt"en van a.r ie waarrliehá.1êh Enige jaren later-stierf ecbter de keizerlijke bescherner van r,hotius en,de vol.gende, keizer w.as lo:leinsgezind en Ërrstelde dus Ignatius ats D al,rlarcn; l'nct:'us bracht hij in een kteoster onder. ill6,en lenatius in 87? stierf, had :hotius een grote aantl ang verwcrven ir:-censïantinooel. 1n een kwestie over _dutgari je, De ko'.,ng van Bulgari je "ilde atl.een Áatijnse priesters toel aten in zijr:.land,'cmdat de"griërse à*rrhung"". uuo l'hctius en dus vol.gens her,. ongeidig ''varégn. nij kreeg uáo au purrë i"d."_ rlaad.ger ijf ul de.fauselijke ïegat6n, die nu# É"inà"ií. ij"onaen waren. keurden at- [e GrÍekse gewoonten. en opvattin;en af. iier.r]it"ul i jkt, dat fn! _,1e houding van liorne niet steeds goed ti keuren is, aa.neezien'de Griekse priesters wei ge Ldig wa.ren, naar srisschien niét all]em aar even trouw aaq de ir.st,oel. u,orr'[otius irerdedigde zi jn p":,"rt"", tegenover iloiue en da"r*docr Il:"e fi.j na_ignatius eïoe opiieil" á;-;;i"iri;h;i;' zerei Ioege*,e?:n. Ultr: aai keurde de,rsus de verheffing goed, op voor$ waarde,.dat hij ou een concir. ie vor.doening caf en zijá p'niestei.s uit ijurgari.ie terugtrok. flet eerste u,it_r igce hij niet in.,àt het tweede verzoelr betreft, tiet hij lorce de vrijheid.'toch wená d.e vrede herstet_d Door-ii de scherle aanver.ren 9p Ê",qaus, was ciit schisna dóeper ingeslagen.dan de -vorige. In u36 rnerd 'hctius áocr de nieuwe rieizer- no go., "át.. ver"c],reven. le orthodnxen vereren hen nog altijd al s een groot kërkleraar. vanaí het einde van ce negende roï aan Ë"t *raá.n ïàn'ae ertae eeuw is er tussen Rone en Constántinopel_ een clubbele contraire stror,inp te onderscheiclen: een van vredel ievendheid, rut;i i;;odhr ià-.r-l ïàrà!"'" een :l_*:,r:lun i,eg1ng91t,e1d andere stroming. van beschuiáigi ngurr, uno*_ ciorder.en, welke neer door po1 itierce dan religieuse riisveretrïaeí EÀvoed

17 t:rerd en zoals zcvele stroningen bezlsaard docr de,r:c_"t er Eer ni sr:etrk e n_ i: i:ïi,:ffï':g:l :àl i;"ïi;l;ï:l,,i:t l:, uf-iiijj*i"í:is ;i;ë;;; -*" rol. bena"1 vari de t'.'eecie ",Èàtius, i,. ichaeí Cu"r"i*i"..' ::r i I dl, i;:fi' i ï'ë: ::r :l,"ll'l r ï.ln :' ï ;'5. *l;:ir" l. ;;;;!,,'.ifl ; 33 ïï :::;!el: I"l* "fl" ï:i :i:í if.ï*. ff S, :; I :;;"Íi íj;íí xinq n-et^ei.xaar. r lï*;ï: l,elgrins ïi:ï_ op doorneis naar HaLestiru. uorrà" ontii aal I n- co"' i *l i;"p ;i. -;"t; j ; ;;on,iou o l" u ;i;;á. ;""i; irë"ïi"ïli, - i,l,?3t'1,5t!::::ïëffi-iï:oïï$"5ï.i3jat *:::i;*"ffi I gíirii,:ihilfà lï t,ff ;i'; J"'* "il,,ë:il':::ïï. i.ï:ll;,;;;p{_i*_*lïï _iiïë:;i1" zeql,.dat van irhotius tot Caerularius d.: beice lcerl<en n9! e'kaar getecfd hebben. in-;;i il t, [í1,33';: :" ni,* r'l "'t3':;::#ïï;. x:, ;i..'s" ], lf ií:,ïï '"*u ze,ker e riaax waaracëtur and.u", oorzaken van í,wisten_schuil gingen, lflrtju"ïfrjo :l:iil i:.::i. :: i;'1": :'É" f:;l:r #J;",:sl: id uo. " "ïg,il iórd". n steed s ;:gí1,,;* *:;.:*:;, ;, - ;i; i -:;;"; 3'; ;:i:';.:; f;::ï ".:i': i:;:iïïilé,,,.,,,as. r.o.v.de uur*,rï;l!l'1,ïrií,ïïl"oï;rer, oirdat hun uèschàvlë';;ë;:;; I í.:i aíi" : f dïí *;: ffii" ïï: ï"j: r; "ti, ;i: ï3: iu : ï :'' :f il ti*iti:: rií*;';i-"h.ïí:{}q::r :f" l:'':''::'*i!fï',*ï!*lï l,*"l,:l* "iitp.i;!",rï*;,ti ;i{iriq;t::;;írx ;l :iiríï:r;i,tï, 3;ï,*,:'}Í* i ichael CaeruLarius van rti4r i,^i ;;,níi;;;;;:;:;*:.^:'; ï":u"j. Lusu """*ï"ë.'ï::j:1":ï.1":l:":fr!frli.ï"ijj::l;nl.i _ Ronrr ïi!:srti,ïr:í*'h \ii.ryi{:l= íiri:t*ï:ll;lí*iís:r:r;:t. F;l,Íïïl'. die in zijn heersz*ttt r.iir-,r" i"i;"'"""g-,,-r9h deed gehoor.zaii:en en net.! ïï'!'lii" l llï;ilf 3 i,ï.lsl;":1, 1" ;j;i.lii:ii ï: _q;ï"1; ;;;:" "s., i i"' à- :r,:.:"tiïíií, ;;íiit;ï l, ;iï;ëiïrí ff l;f Ës: ï t,*t ïï,j "t, d;" s;nva,.v e' ;:"**:irff ' itus nie i - t -ir á""'áà* aa::dén, ".-a" r j"",1";1, ï, í:"$: \t:: i:!:ëi!r'ï :"lt' ;iá,i{ï:ië i;i jn ";;ii i ï:rti ;+tïïn :.;i*r it, }i* Illïull' r3.,}" i:ï ií;^g'i i*i ài j *""-r ",.áië'"r" *e È,iiá "-á" -- -,.r,,.;i;;";,ï;:"*ï'f,ïi'"ëli::f iër" rà"r. "i"g. zer der barbaren. aldus stoncl heer vat cnenigheid ee:. overeenkonst tussen Roae en Bgzan- i.- :::rr;ïllriilt*rï;ir:idir;i::ï::

18 gaten: kardinaal nunberi,, jcardinaa!_ Frederik van.,.,otharinqen en aartsbisscho2 r'etrus van!ralfi naar de keizersstad. De patriarch-liet hen echter niet bij zich toe en verbood hen het n.i,.,isoffer op te dragen, l,ichael caeruiarius had zijr: doet bereilt: Up zaterdag 15 iuii lt'54 ieeden de drie legaten la?91 toespraak.tijdens een olechlige dienst in de"áya Sophia de excon;runic atiebul over ilichaet Caerrrrarius op het altaar en vêrlieien de stad, De definitieve sr]itsing was een feit.-p,one en censtantincpel waren vonr al ti jd. gescbeiden. artiiter 5: verhorrding tussen Àerk en litaat - flet caesaro-n apisne. Uver een eigeni-i jtre verhoud.ing tussen '.êf k ên 'jtaat t<unne n v/e. zoar s v'_e re-eds, c,omerkten, pas s.rreken.na 3r3, ordat de r\erk tevoren geeí dff icie1e plaats lnna: in cle sanenleving. I,et_de erkenning va.n het cëristendon docr constantijn was een nieuwe toestand geschapen.-j:r kwal nu een zekere sarrenuerking tyssen,'erl( en itaat vccr hei alger,;een wetzijn van hun beider onderhorigen. ir, bestond echter, nog geen theorie over clezé verhcuding, deze ls pas van t atere cl atui,:. vancl aar kva:len er dikwijts botsingen vocr"'t,rs- :.:l,qu,.qee1!elijke en de.qereidiijlre nac]rt,_ ondat béider betaágen zo dik- Iï1Jls 1n er.kaar overl.cpen, net. nair-re in d.e i,.b. -In ceze ti jd gáat het vooral over de verherrding tussen lreizer en {.erk, c:nd at het rreiáer i jx -uii"u-à" enige belangri jke- stáatsvor.l.rr as, rvaaní,ee dé nerl< in betrekkirg'.tirá.'-ojs-elzer was in de heidense tijd náast staatshcofd-onk "pontiiex"naxirnus',. ooperpriester, en daaro:r vias Lle heidense staat één in der:eize". i" Jít' rerspectief :,oeten wij de *erkvervcl gingen ee,t. zíen, ar s rnidde I or: destaats_ veiligheid.te handhavèn..r.rêt is dus SegFilperi;t, áát ae r,uiru" in clechristei i;',re ti jd deze tradities r'eer wil deí trèi'steirán, oncer het rcor. var. oge_ re1tll--i jtr beschermer van de Àerk. iri e kri jgen dan te'mahien inet.het caesaronapisme: het systea;r of de pratrtijk, waaibij de reizeë in de rec!:ten van de par;s treedt, -dus beroeiing of overhóersing van de ste.a.tsnacht i" r.er:,uii;r.á aange i e ge nhede n. under constantijn ha{ het caesarc-papis::e nog geen extravagante vormen aangenonen. _jct de bisschoppen z.ei dèze keizór"cens:"gij zïjt de bisschol_,er van de dinger. in de r,er't<. jk echter ben door 0"d auie"sier d ar- s bis_ scnon vcor het uiter].i jke".(tbz.ni j noende zich L outer be-schermheer, *iens taar net. "??,,.19 vnede en erde in rlê ^eri te ber',aren, iiet-verrt aren van haax beslurten tot ri jt<s'"etter, en het bijeenroepen vár: kerkvergaderingen ter opl.6ssing van -ceilijkheden in cre.,eëx. Conitantijn ;iil-;8i-;;;'3;k._ Le desr. te ver, naar.dat-'' as tegen zijn bedoe'ing. -.,.rjn zoon uonstantrus verkr-aardevenwereeds:,'i._i jr: vi1 is cancn,, :,i.1"-t_:ul_l*g:tapisi'e kvraii weer ireer near voren onder r"ëtioià"u] i-(ïir- Í)bi wat we reed.s ver.erdèen. De serk gi'g.volgens hern vor-konen op inàe staat en noest een steun zijn vocr de itaàtsn"ëtt o.,."n'*""ula"iji. christeti jr<e op- ;roncslag te- vór,.en- -i,enheic1,.c.k van geroof, i*, zi jn doel _ stelli'g.er; hij roeicé arle niet-christeiíjè;-v;ik'.fi-uii.'uïtr*[ijk Ie.k werd de oro deze vocrdel-en voerat deor hen veróerd. we rnoeten àven,rel becenkendat Justini anus ze r f theor ocg w.as en dus wer *ist, iràá ;;;-hi j"k;"";;:*il' sritrratie van de keízer ais bëscher',u" uáo de ^err'dn-áu ontstaan clner de tzuri j':e!"oi."";;;";;-;g;- cog.aatische tri.t.o i"u.ëi.r.-liàà"oaaox t i jkerwi jze nccc.zane- een ingri jf.n uufi zi jn r<ani rnee.

19 17. De rcrrí verdeidgde haar d,addpunt eché,er tegen de alte Erote eerzucht van de vost-r.omeinsd keizers, vróegen at door iil arius ven-i'cirtiens' diê 'ret boek "Ad Constantirur'AugusÏun" schreef, dgor p*r G;i;;irr,-áiË-p"- triarchen_ chrysostornos en Áthanasius en doór Árubrosius vanr i[áan, aàn wie de i,;.e. de princiepen van het publieke recht ontt_eende: deze Íaatste vulde het iloii,einse necht, dat luidde: 'rin potestate eius (imperatirris) gnnia.l aan met:"ea cluae sunt d ivina, imperateriae potestate non esse subrecta". Aan de keizer v;erd in de acten van d"e concil ies de traditionele titel "basiier:s kai hierelrs" gegeven. u aar, de keizers wiltren dit een reel e inhoud geven. uêo de Isauiiër (21 z-zgl) tnrekt hieruit de conclusie. dat d.e,r'enk de dienares is van de staat. TÍeze *eizer reefde in de ti id' van de beeldenstrij9. lggl g9.nle_idiog our"uutt hij in briefwisseli.g Ëlond ::et paus Gregorius ii (7i5-751) In nun correspondentie kwam de t<weitie a?o. gg orce., of de.r<eizer het recht had zich in geioofszaken te $engen,,or lij als.keizer tege! i jk-hoofd van rlê.^êr{ wasl uok in het l;yzantïjnáe land heer.ste over d.it probleem onenigheid onder cl.erus en vork. liaus-$regorius verwierp de opvatting van de lieizer net dern: ate scberpe bewoorl dingen,, dat- er bijna een arnestatie op vol.gde. $t.lohannes Dauascenus wees de keizei er in zijn drie Apo'! ogieèn of,- dat hij zich noch het gezag, noch de bevoegdheid"lol zijn-ootiedea Icocht aanmatiggn. uoi( de u.'l'heodoros va n str"udíor: bestreed Ëet saesa:ce- D?IJisme. Bn zi.i hadden er inderd.aad reden toe, orndat de scheiding haar drepste $"gnq,had in het. nocdlottige systeen van het caesaro-papïr*".. Jurst crclat i+-aat en r\erk nauv 'et elraar verbonden "aren. r--,aàkte constantincpet aanspraak cp bet erenrirnaat, en het is stjóds'een princice gebleveir van de autokephalie._de Reizer-schieo zich een episcoiaat, iát zijn bevelen nauvgezet opuglgdg: riij d,icteerde hen a.b.w.àe d.oi,matá. níeruit ontsproten vele ketterijen en schisila's, die na verloo! van Í[ ti jd vre r. weer verdwene n. tloe rvas de houding van de patriarchen van constantinoper tot de heerszuchtige praktijrken der kei"zers?,jor,nige van hen yeroordeelden het optreden van tle keizer, zoals i..acedonius II (496-5Ir). ai. zich verzetiè tegen keizer Anastasius, die uit eigen bewèging he['concil.ie van char - cedon u'ilde,vereoqdelen. Beirend is àck de tr'agëdie rond st..rcannes chr.ysostomos \ó4+-n7). van de anciere patriarchen-is het ons niet uitvoeril bekend, maar de ueeste waren voora.i rater, onder invro"á uuo-aë-[;i;;;" aangesteld. tlet c ae s ar o-p ap i srce is niet een tijdsverschijnsel geweest. net herleefde l ater nog ll _n"! cali-icanisrnen diverse vorïnen vai absolutisnre; i.n het uosten heeft het later,plaatsgenaakt voor het_-"ethno-p"rtir*",,, íuo *. :1t,1"!., 1::f.ii:!::lg stuk r:og"cp rerugkcmen. r:""it -à"i-ëiiái íooraeer, zrln alaeze stpolllngen rneestal noodl 0ttig geweest vocr cle nerk. Áantekeningen bij floof<istuk I: L/, Gnorts o.c.ne.54 2/lchiphorst: elc. De 't'i"jd 7-6:58 3l, Ct,l{- jy,.{j irg*17í 4/ "L)e Vita Caesarlur" Canut de vita Ciaudii 'às_4^

20 I B. c/ Brev.iion. riie 29 nov. in ii noct.i"atut" 6Í Clemens Cor.44 7/ Cycrianus np,59,5 8t Denz.162 9t Canon 28 van Chal cedon: "Daar wij ons geheel houden aan de voorschriften der heil ige Vaders en_ de canon der 15u bisschop:en kepnen, die on1 angs voorgól ezen werd. (n1.canon 5 van ;onstantinopel 381) hebten eok lrij-beslotën net betrekhing tot de allerheiligste nerk van Constantincpel, het i'ieuwe -io;. e, hetzel-f Ce l,e d-oen. i erecht hebten de Varlers aan àe zete'i. van het uulle llone, oaw i1'l e_van, zi jn hoedanigheid a1s keizersstad, h aar voorrechten verleenj. En uitgaande van à-ezelf de overweeins hóbben de 1>u bisschcppen ook aan de al-1 erheitigste zetel van heï llïeuwe Rou:e dezelfdi, voorrech te n- toe geke nd, omdat-ze terecht ocrdeelclen, oat rie stad, die de eer geniet de keizer en de senaat te herbereen'en die dus(.in civiei opzicbt) dezelfde voorrechten geniet ats Ëet oude Rotre, ock. in.kerkelijk opzicht verheven rnoet word,en-en de tvieede in rang rroet zij_n..[n daarom besluiten wij, dat in de diocesen /6tus, {sif, proconsul axis eh 'r'hracie ai Ieen Je r,retropolieten, n aar in d.e-eebieden van deze diocesen, die docr barbaren- bezet zij" (,'ín ba-rb;ris") oor<. r1e bischoppen door deze h9it,_tg? zetel van ConÁtantinopet- gevi jil noeten v/orclen, tenwijl nat'..rrr1-i jk-in genoende diocesen iedere rerropol iet tesmen met cle bisscholpen van-het diocees zijn nieuwe bisschoppen yijq!, zoa-l-s de canons voorschri.jven. De reiropol.ieten van de genoemde- diocesen ncetei: echler',zoa1 s gezegd, gewijd'worden door de patriarch van 0oristantinopel, nàdat hui veikieàing-tevoren op eendrachtige-r,rijze heeft nlaatsgehad en de bisschop ian ior:staniinopel -t-951-2, d aarvan rn kennis gestel.d is.,, r,.irch.!,nch.945, vert. Cvu jg.4 ps-.l54.!\'/,cv+ jg t ps 291 t1/, o;"ích.caspa5-r:r'g,es,chichte der rapsttrurs"?irbingen.l.gsc.d!..i pg.4oz-s04. 12/ Ccd. iust. Lcv r 3/ Eusebius:"''Àta Constántini" 4,24. i{oolldstuk 1i A ii t c li e p h a I i e o n p e n t a r c h i e, r.,iteratuur:de,.t ong o.c. ue vrles..c. i{ranken o. c. z,acharias o.c. Zacharias u.f.l..ca7,.t'r.of.dn.!'rl,.oskou het derde Rome,' in C(ifi Ren' er s, Dr. G..:,,r,en,,."if,il,llï?;iiiS; lï;tíi-lii,so eeuv: : rvan :ergrevítch Gagarin S.J.,'in Ju,n jg.p, t94g_s(,,d;.9.1_l()b,l6b_ lsg, l.