Beltone Tinnitus Handboek

Transcriptie

1 Beltone Tinnitus Handboek

2 2 Dit handboek is speciaal gemaakt voor mensen die last hebben van tinnitus of daarmee te maken hebben. Het bevat waardevolle informatie om tinnitus beter te begrijpen en het zal een aantal behandelopties met betrekking tot tinnitus bespreken. Achterin staat een sectie met bronnen waar u nog meer informatie vandaan kunt halen, mocht dat wenselijk zijn. Hoofdstuk 1: Inleiding tinnitus Tinnitus is beter bekend als "oorsuizen". Wat tinnitus zo bijzonder maakt, is dat het een perceptie van geluid is dat in één of twee oren optreedt, terwijl er geen externe geluidsbron is die dat geluid genereert. Tinnitus wordt gewoonlijk alleen maar gehoord door de persoon die het ervaart, omdat het geluid ontstaat in de hersenen van de persoon zelf. Desondanks is het een zeer reeël fenomeen. De meeste mensen hebben wel eens last van tinnitus. Er wordt over het algemeen aangenomen dat tinntus die spontaan optreedt en weer verdwijnt een onderdeel is van het normaal functionerende gehoor. 10 tot 15% van de bevolking heeft regelmatig last van tinnitus. Van deze groep mensen heeft ongeveer 2% in extreme mate last van tinnitus. Als mensen langer dan zes maanden last hebben van tinnitus wordt het chronisch genoemd. Ongeveer een derde deel van de mensen boven de 70 geeft aan wel eens last te hebben van tinnitus. Tinnitus kan variëren in het soort geluid, de ernst en de mate waarin iemand er last van heeft. Het kan variëren van periodes met relatief weinig klachten tot een periode waarin de tinnitus continue aanwezig is en waarbij het een negatieve invloed heeft op het dagelijkse functioneren. Het tinnitusgeluid kan variëren van een piepend, suizend, brommend, bonkend tot rinkelend geluid. Het kan een aantal keren per maand, per dag, of per uur optreden, maar het kan ook continu aanwezig zijn; zelfs in die mate dat slapen een probleem wordt. Hoofdstuk 2: Oorzaken van tinnitus Tinnitus komt voornamelijk voor bij mensen waarbij het binnenoor beschadigd is, wat tot uitdrukking komt in een gehoorverlies. Een typische vorm hiervan is lawaaibeschadiging. Lawaaibeschadiging kan optreden als gevolg van langdurig blootgesteld zijn aan een bepaalde (dagelijkse) mate van geluid (industrie, transport, luide muziek). Of wanneer iemand eenmalig is blootgesteld aan een zeer hoog geluidsniveau, zoals dat van geweervuur of een explosie. Andere oorzaken kunnen zijn: kaakproblemen, medicijngebruik (o.a. overdosis aspirine), oorontsteking, vitaminetekort, vaatproblemen, ouderdomsslechthorendheid, stofwisselingsproblemen en de ziekte van Menière. In zeer zeldzame gevallen kan een tumor op de gehoorzenuw de oorzaak zijn. In sommige gevallen is het mogelijk dat de tinnitus verdwijnt door medische interventie of door het aanpassen van de levensstijl. In de meeste gevallen is de exacte oorzaak en oorsprong van tinnitus onbekend. Echter de meest bestudeerde theorie vandaag de dag is er op gebaseerd dat er bij het grootste gedeelte van de mensen met tinnitus toch een beschadiging is van de kleine structuren in het binnenoor. Voornamelijk door lawaaibeschadiging of ouderdom. Een slakkenhuis dat beschadigd is gedraagt zich anders dan een onbeschadigd slakkenhuis. In een gezond slakkenhuis zitten kleine haarcellen die bewegen op het geluid wat van buiten naar binnen komt. Een deel van de haarcellen zorgt er eigenlijk voor dat het geluid wat binnenkomt nog wat extra wordt versterkt. Een ander deel van de haarcellen zorgt ervoor dat de geluidstrillingen worden omgezet in elektrische signalen die naar de hersenen worden gezonden, waar deze worden omgezet in een betekenisvol signaal. Er wordt aangenomen dat wanneer een slakkenhuis beschadigd is, de haarcellen willekeurig bewegen zelfs wanneer er geen geluid aanwezig is. Er wordt aangenomen dat wanneer een slakkenhuis beschadigd is, de haarcellen willekeurig bewegen zelfs wanneer er geen geluid aanwezig is. Ook werkt het systeem dat normaal gesproken controleert of hetgeen dat naar de hersenen gestuurd wordt, wel een echt geluid is, niet meer goed. Wanneer dit gebeurt, treedt er een spontaan signaal op dat ook nog eens versterkt wordt en dat door de hersenen geïnterpreteerd wordt als geluid. Dit kan resulteren in een suis- of pieptoon, oftewel tinnitus (zie fig. 1). Ook psychische invloeden kunnen een grote rol spelen in de beleving van tinnitus. Hoofdstuk 3: Is het noodzakelijk om tinnitus te behandelen? Tinnitus is een symptoom, geen ziekte. Daarom is het belangrijk om alle mogelijke onderliggende medische oorzaken, die de tinnitus zouden kunnen veroorzaken, uit te sluiten. Ga altijd langs een KNO-arts of audiologisch centrum, zeker als u de volgende klachten hebt: u heeft langdurig aanhoudende tinnitus, u heeft tinnitus in één oor of uw tinnitus gaat gepaard met een plotseling gehoorverlies, duizeligheid of evenwichtstoornissen. Over het algemeen is er niets ernstigs aan de hand met tinnitus, en is het simpelweg het gevolg van een beschadigd slakkenhuis. Wanneer tinnitus iemands leven negatief beïnvloedt, is het raadzaam om het te laten behandelen. Ongeveer 3-5% van de mensen met tinnitus heeft een vorm die klinisch behandeld kan worden. Iedereen gaat anders met zijn of haar tinnitus om. De mate van iemands tinnitus is vaak afhankelijk van hoeveel focus iemand op zijn tinnitus legt. Sommige personen kunnen het beter negeren of er beter aan wennen dan anderen. Voor deze personen is de prioriteit van de tinnitus laag en ze besteden er weinig aandacht aan, zodat de tinnitus zich mengt met het omgevingsgeluid. Wanneer tinnitus continu aandacht en hoge prioriteit krijgt, zullen de hersenen het steeds 3

3 makkelijker gaan opmerken. Zelfs wanneer er een achtergrondgeluid aanwezig is. Eén van de meer bekende behandelmethoden is geluidstherapie. Geluidstherapie maakt gebruik van een extern geluid dat zich gedeeltelijk mengt met de tinnitus, zodat het tinnitusgeluid moeilijker te onderscheiden is van het achtergrondgeluid. Het doel van geluidstherapie is om de intensiteit van het tinnitussignaal te doen verminderen, door de hersenen te trainen er niet meer op te focussen, zodat er verlichting van de tinnitus optreedt. Continue tinnitus kan bij veel personen angst, irritatie en stress opleveren. Angst en stress kunnen andere gedeelten in de hersenen gaan beïnvloeden. Wanneer deze andere gedeelten hierbij betrokken raken (limbisch systeem en autonoom zenuwstelsel), kan er een cyclus ontstaan die moeilijk te stoppen is. Deze cyclus begint bij de waarneming van tinnitus. Bij sommige personen kan deze waarneming een aantal emoties teweeg brengen die gerelateerd zijn aan het limbisch systeem, zoals angst, gevaar, depressieve gevoelens etc. Deze emoties kunnen lichamelijke reacties veroorzaken die gerelateerd zijn aan het autonome zenuwstelsel, zoals benauwdheid en stress. Slapeloosheid en zichzelf terugtrekken kunnen hier ook weer het gevolg van zijn. Als deze verbindingen gevestigd zijn, kan er een vicieuze cirkel ontstaan waarbij het lymbisch systeem (emoties/ associaties) en het autonome zenuwstelsel (lichamelijke reacties) betrokken zijn. Doorbreken van de vicieuze cirkel Er wordt in geluidstherapie vaak gebruik gemaakt van dagelijkse geluidsbronnen zoals TV en radio (zie figuur 2). Bij mensen die ook een gehoorverlies hebben worden hoortoestellen ingezet, met regelmatig een positief resultaat. Ook wordt er soms gebruik gemaakt van speciale sonnagenerators. Deze worden voor iedere cliënt specifiek afgestemd op zijn/haar tinnitusklachten. Het is de bedoeling dat die de hele dag gedragen worden. Voor sommigen wil dat zeggen dat de hersenen overdag getraind zijn, zodat het mogelijk is s avonds zonder toestellen te gaan slapen. Een andere bekende methode is de Tinnitus Retraining Therapie (TRT). In de TRT wordt de nadruk gelegd op voorlichten, counselen en hoe de hersenen betrokken zijn bij de perceptie van tinnitus. Het doel van TRT is om de cliënt te leren wat er gebeurt met tinnitus, hoe het proces werkt, waardoor zij meer controle krijgen over hun emoties en reacties op hun tinnitus, zodat ze er beter mee om kunnen gaan. U heeft controle over de tinnitus Uw gehoorsysteem besteedt extra aandacht aan de tinnitus Het gehoorsysteem geeft selectief aandacht aan de tinnitus U wordt gespannen en bezorgd over de tinnitus Figuur 1: Doorbreken van de vicieuze cirkel- de blauwe pijlen laten de stappen zien van de vicieuze cirkel voor aanvang van tinnitustherapie en de zwarte pijlen laten het doel van tinnitustherapie zien: controle hebben. Er wordt vaak gebruik gemaakt van een combinatie van verschillende therapieën in behandelplannen voor tinnitus. TRT maakt bijvoorbeeld ook gebruik van geluidstherapie. En aangezien er bij tinnitus ook een psychologische component meespeelt, wordt er ook regelmatig een psycholoog, met ervaring op het gebied van tinnitus, bij betrokken. Zij kunnen helpen in het counselingproces en ingaan op die facetten, die buiten het vakgebied van de audicien en audioloog vallen. Ook wordt er wel eens gebruik gemaakt van ontspanningstherapie, massage/ fysiotherapie en cognitieve gedragstherapie. In principe heeft iedere behandelmethode hetzelfde doel: het doorbreken van de vicieuze cirkel en het verminderen van de negatieve associatie van de tinnitus. Hoofdstuk 4: Behandelmethoden Dit handboek zal een aantal van de meest populaire behandelmethoden van vandaag de dag bespreken. Er zal geen specifieke methode worden aangeraden, omdat de éne methode meer geschikt is voor de éne persoon en de andere voor een ander. We adviseren u dan ook om altijd te rade te gaan bij een professional die gespecialiseerd is in werken met mensen met tinnitus. Een professional kan uw klachten analyseren en een op u afgestemd tinnitusbehandelplan opstellen. 4 5

4 Hoofdstuk 5: Tinnitus Breaker Pro De Beltone oplossing voor tinnitus is de Tinnitus Breaker Pro. Deze kan geactiveerd worden in de Beltone True hoortoestellen, die daarmee de meest geavanceerde combinatietoestellen worden in de huidige markt. Beltone True in combinatie met Tinnitus Breaker Pro geeft alle flexibiliteit in het behandelen van personen met zowel tinnitus als een gehoorverlies. De eigenschappen van het toestel maken het ideaal voor mensen met tinnitus die ook hun gehoorproblemen willen aanpakken, voor mensen bij wie het gehoorverlies het belangrijkst is, maar die toch ook hun tinnitus willen aanpakken en zelfs voor mensen met een normaal gehoor die lijden onder tinnitus. Geluidstherapie maakt dikwijls gebruik van hoortoestellen als onderdeel van de behandeling omdat onderzoeken hebben aangetoond dat bij sommige personen met een gehoorverlies alleen versterking al de tinnitus kan verlichten. Met andere woorden, zelfs wanneer hoortoestellen primair gedragen worden omdat de versterking nodig is, kunnen ze de aandacht al van de tinnitus afleiden, zodat ze een secundair voordeel bieden, namelijk het verlichten van de tinnitus. Veel tinnitusexperts moedigen bij slechthorenden met tinnitusklachten het aanpassen van Open toestellen aan, zoals de Beltone True (figuur 3), indien mogelijk. Figuur 5: Tinnitus Breaker Pro Beltone True met Tinnitus Breaker Pro Figuur is niet op ware grootte Deze hoortoestellen maken het de omgevingsgeluiden mogelijk normaal in het oor te komen, waardoor deze natuurlijke geluiden als een soort achtergrondruis de opvallendheid van de tinnitus kunnen reduceren. Standaard hoortoestellen zijn echter beperkt in hun gebruik bij tinnitusbehandelingen. De Beltone Tinnitus Breaker Pro daarentegen maakt het de hoorspecialist mogelijk de achtergrondruis zodanig te modificeren dat het de juiste geluidssoort met het juiste niveau wordt voor een optimale behandeling van de tinnitus. Tinnitus Breaker Pro beschikt over Amplitude Modulatie, die een zeegolf-achtig geluid geeft voor maximaal comfort. Daarnaast beschikt Tinnitus Breaker Pro over Environmental Steering wat betekent dat het niveau van de ruis (het zeegolf-achtige geluid) automatisch aangepast wordt aan de omgeving: in stilte is een hoger niveau gewenst dan tijdens een gesprek met anderen. Het is belangrijk te bedenken dan sound generators en combinatietoestellen de tinnitus niet genezen. Ze kunnen echter zeer effectief zijn als ze op de juiste wijze met het juiste behandelplan worden toegepast. Hoofdstuk 6: Tinnitus Breaker Pro-behandeling Zoals eerder aangegeven kost rehabilitatie bij tinnitus tijd. Vergeet niet dat tinnitus zelf geen schade aanricht, maar dat het vooral uw eigen reactie op tinnitus is die uw leven beïnvloedt. Het leren omgaan met tinnitus is een proces, een proces dat tijd en aandacht kost. Sommige mensen hebben direct baat bij het gebruik van een sound generator toestel en geven aan dat het toestel de scherpe kantjes van tinnitus afhaalt. Bij anderen duurt dit langer. Het doel van de Tinnitus Breaker Pro-behandeling is zorgen voor gewenning. Dit is dus een proces waarin men gewend raakt aan de stimulus. Een goed voorbeeld hiervan is de ruis van een airconditioner. De meeste mensen met een normaal gehoor horen deze ruis als ze een kamer met een airconditioner binnengaan, omdat deze stimulus nieuw is voor hun hersenen, maar ze leren deze ruis snel naar de achtergrond te dringen en zich te focussen op meer belangrijke geluidsstimuli. Zodra de airconditioner ruis niet langer meer opgemerkt wordt door deze persoon is gewenning een feit. Onderzoek aan de Tinnitus Breaker Pro heeft aangetoond dat de gebruikers gemiddeld na slechts zes maanden gebruik een duidelijke verlichting ondervonden van hun tinnitus, zoals bleek uit verbeterde scores op de Tinnitus Handicap Inventory (THI) en de Tinnitus Handicap Questionnaire (THQ). Experts zijn het overigens niet eens over de tijd die het de gebruikers kost om het volledige voordeel te realiseren van de gewenning aan de tinnitus én om bovendien goed te leren omgaan met hun tinnitus. 6 7

5 Hoofdstuk 7: Beheersen van tinnitus door aanpassen van de levensstijl. Voor de meeste personen bestaan er geen snelle oplossingen voor tinnitus, maar het is mogelijk om uw tinnitus draagelijker te maken door uw een aantal dingen aan te passen in uw levensstijl. De eerste stap is om die zaken waar u zelf invloed op heeft aan te pakken, zoals het vermijden van omgevingen met veel en continu lawaai of het verminderen van uw aspirinegebruik. Hier volgen nog wat meer tips: Probeer zo positief mogelijk te blijven. Het is zwaar om met ernstige tinnitus te leven, maar er zijn deskundigen en hulpmiddelen beschikbaar, die u kunnen helpen. U barst dus van het zelfvertrouwen. Extra informatie: Nederlands Tinnitus Platform, NVVS en FENAC 1. Goede voeding en lichaamsbeweging: minder zout en cafeïne kan de mate van tinnitus verminderen. Daarnaast heeft lichaamsbeweging een stressverminderend effect en kan het een positieve invloed hebben op uw slaappatroon. 2. Zorg voor afleiding: door bezig te zijn met aangename bezigheden of taken die uw aandacht vragen, heeft u minder tijd om te focussen op uw tinnitus. 3. Zorg dat er wat zacht achtergrondgeluid (zoals muziek of TV) aanwezig is. De perceptie van de tinnitus kan daardoor minder zijn. U kunt dit ook gebruiken als u in slaap wilt vallen. 4. Draag alleen gehoorbescherming wanneer het echt nodig is. Als u gehoorbescherming draagt wanneer het niet nodig is, kan de gevoeligheid van uw gehoor toenemen en daardoor ook het bewustzijn van uw tinnitus. Gehoorbescherming moet gebruikt worden wanneer u blootgesteld wordt aan een hoog geluidsniveau, dat uw gehoor kan beschadigen of uw tinnitus kan verergeren. Nederlandse Vereniging van Slechthorenden Geestelijke gezondheidszorg en Maatschappelijke Dienstverlening voor Doven en Slechthorenden National Institutes of Health Progressive Tinnitus Management Hoofdstuk 8: Leren leven met tinnitus Helaas bestaat er op dit moment geen genezing voor tinnitus. Daardoor wordt bij de behandeling van tinnitus de grootste nadruk gelegd op het verminderen van de impact die tinnitus heeft op iemands leven. In hoeverre dit succesvol is, verschilt van persoon tot persoon. Daarom is het belangrijk dat de doelstellingenvan de therapie samen met u bepaald worden en dat deze haalbaar en realistisch zijn. Voor sommigen betekent succes dat de klachten van de tinnitus verminderen. Het weer dagelijks kunnen functioneren zonder de stress en ergernis van tinnitus op een continue basis, kan voor grote verlichting zorgen. Over het algemeen zullen de meeste behandelplannen tot doel hebben dat er een "gewenning" optreedt t.o.v. de tinnitus. Met gewenning wordt bedoeld dat men met de tinnitus om leert gaan en deze leert accepteren, zodat het minder belangrijk wordt. Waardoor er meer focus komt te liggen op andere dingen in het leven. 8 9

6 10 11

7 GN Hearing Benelux B.V Beltone Postbus AA Westervoort Nederland Tel.: +31 (0) Fax: +31 (0) België Beltone Tel.: +31 (0) Fax: +31 (0) Internationaal Hoofdkantoor Beltone A/S Lautrupbjerg 7 DK-2750 Ballerup, Denmark Tel.: Fax: M NL Rev.A