MAGAZINE. Bedrijfsopvolging probleem in de sector. Samenvatting Jaarverslag Vroege zaai. 45 e jaargang / april 2011 / nr. 2

Transcriptie

1 MAGAZINE 45 e jaargang / april 2011 / nr. 2 Bedrijfsopvolging probleem in de sector Samenvatting Jaarverslag 2010 Vroege zaai

2 2 april 2011 nr. 2 In dit nummer Contact Cosun hoofdkantoor Postbus MG Breda infocosun@cosun.nl Secretariaat raad van beheer T: secretariaat.rvb@cosun.com F: Colofon Cosun Magazine is een uitgave van Koninklijke Coöperatie Cosun U.A. voor leden van Cosun Vormgeving en druk VAN AS, Oud-Beijerland Joris Baecke, voorzitter CEJA Iedereen moet onze standpunten kennen 4 Dinteloord centrum van duurzaam bedrijventerrein 6 Krapte op de Europese suikermarkt 8 Veel bieten vroeg ingezaaid 9 Deelname aan Unitip zorgt voor meeropbrengst 10 Het signaal staat op geel 12 Controleer regelmatig de opkomst 14 Onkruid kost opbrengst 15 Vraag & Antwoord en Kort Nieuws 16 Redactieraad Jan Willem van Roessel hoofdredacteur PRLT Communicatie eindredactie Pieter Brooijmans Kees Geschiere Jan Hazen Dirk Jan Kemp Hakkert Gert Sikken Suiker Unie secretariaat agrarische dienst Postbus AC Oud Gastel T: agrarischedienst@suikerunie.com F: Bietenadministratie, Unitip en Suikersysteem Hans van Hassel John Ernest Annemarie Laanen Financiële administratie Piet Santbergen Teeltzaken Sjaak Kolff Management agrarische zaken Rik Gengler (gebied Noord) Arno Huijsmans (gebied Zuid) Pieter Brooijmans (centrale agrarische dienst) Agrarische dienst in de regio s Gebied Noord Robert Verberg Noord-Holland en Holland midden Peter Koopmans Oostelijk en Zuidelijk Flevoland Kees Geschiere Noordoostpolder Alex Kroon Groningen west en noord, Friesland Peter Roelfsema Groningen noordoost en -oost Harry Visser Drenthe noord, -midden en -west, Friesland zand Wim Schrijvers Drenthe oost en -zuidoost Jan Albert te Velde Drenthe zuid, Overijssel, Gelderland noord en midden Gebied Zuid Jurgen Michielsen West Zeeuws-Vlaanderen René van den Eijnden Oost Zeeuws-Vlaanderen en Zuid-Beveland Ynego Brouwers Walcheren, Noord-Beveland, Schouwen Duiveland en Goeree Overflakkee Teun Kleinjan West-Brabant en Tholen Johan Mol Midden-Brabant, Betuwe, Utrecht en Veluwe Erik Roelfsema Zuid-Hollandse Eilanden en Zuid-Holland vast Fotografie in dit nummer Royal Cosun, Suiker Unie, IRS en Camille Schelstraete Koninklijke Coöperatie Cosun U.A., 2011 CSV COVAS Gelderland-Zuid, Oost-Brabant en Limburg

3 april 2011 nr. 2 3 Van de voorzitter Historisch moment In het hart van dit Cosun Magazine treft u een samenvatting van het Jaarverslag 2010 aan. Het was voor Royal Cosun een heel goed jaar, wat tot uiting komt in de bietenprijs. Het biedt ook de mogelijkheid de ingroeiperiode voor de nieuwe aandelen van na 1 januari 2007 te verkorten met nog eens vier jaar. Vorig jaar hebben we die termijn al met drie jaar verkort. Daarmee zijn vanaf 2011 alle aandelen voor wat betreft de uitbetaling van quotumbieten gelijk. Een historisch moment voor alle bietentelers in Nederland. Sinds 1919 wordt er al over gesproken en zijn er verschillende pogingen ondernomen. Nu kunnen we zeggen dat het gelukt is. En het meest belangrijke: We hebben het als coöperatie - of vul in: als Nederlandse suikerbietentelers - zelf gerealiseerd. Brussel De Nederlandse suikersector is gezond en klaar om volgende uitdagingen aan te gaan. En die uitdagingen liggen in het verschiet. In het kader van de hervorming van het Gemeenschappelijk Landbouw Beleid (GLB) hebben we als CIBE in de afgelopen maand gesproken met Dacian Ciolos, de Eurocommissaris voor landbouw, en Joao Pacheco, de hoogste ambtenaar van DG Agri van de EU. Beiden gaven aan dat de quotering van suiker in de nog te formuleren voorstellen voor het GLB voor 2020 nog onderwerp van discussie is. De keuze is nog niet gemaakt. Daarom is dit contact zeker in de komende maanden van groot belang. In mei/juni komt er een vervolggesprek. De Commissie wil in september/oktober met voorstellen komen. De hele suikersector (boeren, industrie, verwerkers, importeurs) zit op één lijn als het gaat om een stabiele EU-markt. Wel verschillen de motieven. De telers willen een stabiel inkomen. De suikerindustrie wil een stabiele benutting van de fabriekscapaciteit. De verwerkende industrie vindt voedselzekerheid en voedselveiligheid een heel belangrijk thema. De prijs komt niet meer op de eerste plaats. De MOL- en ACP-landen hebben liever een redelijke prijs dan grotere hoeveelheden tegen een lage(re) prijs. Het is nu zaak deze coalitie voldoende vorm en inhoud te geven, zodat de voorstellen niet op politieke, maar op zakelijke afwegingen worden gebaseerd. toegestaan dat ton surplussuiker verkocht mag worden onder dezelfde voorwaarden als quotumsuiker. Normaal Jos van Campen zit er een boete van 500 euro per ton op een dergelijke verkoop van surplussuiker. Die is voor die ton nu op 0 gesteld, maar het blijft wel surplussuiker. Voorwaarde is ook dat aan de teler voor deze suiker de EU-basisprijs wordt uitbetaald. Dit geldt dus ook voor onze surplussuiker. Omdat we nog niet de exacte uitkomst weten, zullen we in mei een nabetaling doen over de surplussuiker die onder deze voorwaarden verkocht is. U hebt daar al een brief over ontvangen. Ook in dit Cosun Magazine wordt daarover uitleg gegeven. De Europese Commissie heeft verder ton extra heffingsvrije import van suiker uit landen buiten de EU toegestaan. Uitzaai 2011 Het voorjaar is dit jaar vroeg begonnen. Dat is overigens in grote delen van Europa het geval. Op het moment dat ik dit schrijf zijn de meeste bieten al gezaaid. De exacte gemiddelde zaaidatum is nog niet bekend, maar het lijkt erop dat we terug moeten naar 1960 om in de buurt te komen van een vergelijkbare datum. Dat biedt perspectief voor goede opbrengsten. Zeker als we in staat zijn het bladapparaat van de bieten lang gezond te houden, zoals dat de laatste jaren het geval is geweest. Hoe langer de plant kan blijven produceren, hoe hoger de hectareopbrengsten. Maar 2010 heeft wel geleerd dat we ook tijdig moeten rooien. Anders komen we andersoortige problemen tegen. Als akkerbouwer ben je nooit uitgeleerd. Dat maakt ons werk elk seizoen opnieuw tot een mooie uitdaging: optimaal proberen in te spelen op de omstandigheden zoals ze zich voordoen. Surplussuiker Actueel is ook de suikermarkt. Door de hoge wereldmarktprijzen blijft in de EU de import achter bij dat waarop gerekend was. De Europese Commissie heeft daarom

4 4 april 2011 nr. 2 CEJA-voorzitter Joris Baecke Iedereen moet onze standpunten kennen Met Joris Baecke als voorzitter van CEJA en Jos van Campen als voorzitter van CIBE heeft Nederland twee sleutelposities in de Europese belangenbehartiging in handen. Joris Baecke heeft een akkerbouwbedrijf in het Zeeuwse Nieuw-Namen. Brussel is een klein uurtje rijden. Joris Baecke: Het grootste probleem van de sector is de bedrijfsopvolging De periode van de kieming van het zaad is de mooiste tijd van het jaar. Daar leef ik echt naartoe. De planning, het zaad, de machines. De voorbereiding. Het zaaien. En dan: het kiemmoment. Dan is het groeiproces op gang en zie je geleidelijk de rijtjes planten opkomen. De passie voor de akkerbouw straalt er vanaf als Joris Baecke (32) het heeft over zijn bedrijf. Planten telen is genieten. Een belevenis. Het kiemmoment heb je nooit onder controle, vertelt Joris. Ik kan me er nog steeds over verwonderen, dat je in het voorjaar met een pak bietenzaad onder je arm naar het land loopt en dat je daar dan een geweldige berg aan product voor terugkrijgt. Dat maakt plantenteelt zo machtig mooi. Als akkerbouwer sta je er meestal niet zo bij stil, want je bent vooral bezig met de praktische kant van de teelt. Maar het blijft wonderlijk. Risicospreiding Baecke heeft samen met zijn ouders een akkerbouwbedrijf in Nieuw-Namen, vlakbij de grens met België. Joris is de vierde generatie. In zijn bouwplan heeft hij consumptieaardappelen, zaaiuien, bruine bonen, zomertarwe, wintergerst, vlas, korrelmaïs en suikerbieten. Spreiding van teelt, werk en marktrisico, zo vat hij de keuze voor zoveel gewassen samen. Het bevalt goed. Als de markt niet wil of ongunstig is, schromen we niet om het volgende jaar een ander gewas in het bouwplan op te nemen. Alleen de consumptieaardappelen, suikerbieten, graan en uien zijn vaste keuze in het bouwplan. Die blijven we altijd telen, zegt Baecke. Vooral de uienteelt is prachtig. Ui is een kwetsbaar gewas. Niet eenvoudig te telen. En je hebt te maken met een heftige markt. Ik heb in enkele jaren tijd prijzen meegemaakt van 0 tot 30 cent. Top en flop volgen elkaar heel snel op in die teelt, vertelt hij. Acht gewassen in het bouwplan kost ook iets extra s. Met vier gewassen ben je eerder klaar. Ik moet bijvoorbeeld bij het spuiten tijdens de periode van de onkruidbestrijding extra oppassen. En dus ook vaker spoelen. Europees lobbywerk Baecke is naast zijn bedrijf gemiddeld twee dagen per week met bestuurswerk actief. Ondermeer zit hij sinds 2004 in het bestuur van het NAJK. Hij is daar algemeen bestuurslid, maar doet tijdelijk de akkerbouwportefeuille erbij. We zoeken nog een bestuurder. Dus mocht iemand geïnteresseerd zijn. Het NAJK geeft graag aanvullende informatie, vertelt hij. Besturen is waardevol voor je ontwikkeling. Je vertegenwoordigt de sector in het politieke en maatschappelijke debat. Ook wordt van je verwacht dat je je collega-akkerbouwers informeert over wat er speelt in de politiek. Maar bestuurswerk maakt je ook scherper op je eigen bedrijf, gaat hij verder. Je wordt zo niet snel bedrijfsblind. Het besturen dwingt je namelijk voortdurend goed om je heen te kijken. Je snuift zo kennis op die je ook helpt betere keuzes voor je eigen bedrijf te maken. Sinds 2009 is Joris ook voorzitter van CEJA. De Europese koepelorganisatie vertegenwoordigt een miljoen jonge boeren en boerinnen, verdeeld over 28 lidorganisaties. De bestuurstermijn loopt in april af, maar hij is herkiesbaar. Tijdens zijn voorzitterschap heeft Baecke vooral gewerkt aan het vergroten van de zichtbaarheid van de jongerenorganisatie in Brussel. Juist, omdat de factor Europa zo bepalend is voor het inkomen en het toekomstperspectief van de boerenbedrijven. Vandaar ook dat de CEJA-voorzitter steevast aanwezig is bij vergaderingen van onder meer de Landbouwcommissie van het Europarlement. Dat parlement wordt steeds belangrijker. Het is van adviseur van de Europese Commissie en de

5 april 2011 nr. 2 5 Raad van Ministers veel meer een medewetgever geworden. En daarmee neemt ook de macht toe van de Europarlementariërs, aldus Baecke. CEJA praat iedere zes weken met Eurocommissaris Ciolos en/ of diens medewerkers. Baecke: Dat structureel overleg met de Eurocommissaris is nieuw. Het geeft ons de mogelijkheid vroegtijdig onze mening te geven over de plannen van de Commissie en met elkaar van gedachten te wisselen over allerlei onderwerpen. Ook is een CEJA-delegatie steeds aanwezig bij de halfjaarlijkse informele Landbouwraad. Delegaties van CEJA en COPA-COGECA (overkoepelende organisatie van europese Plantenteelt is machtig mooi boeren en coöperaties) krijgen van de ministers vóór de vergadering spreektijd om het boerenstandpunt toe te lichten en nieuwe ideeën te presenteren. Maar ook met de leden van het ambtelijk comité van experts op landbouwgebied dat de vergaderingen van de Europese Landbouwministers voorbereidt, is voortdurend contact. Iedereen moet onze standpunten kennen, stelt Baecke. Optimistisch CEJA heeft in de discussie over de suikermarktordening hetzelfde standpunt als CIBE. Suiker is een strategisch onderdeel van het voedselpakket. We hebben goede argumenten voor continuering van de suikermarktordening. We hebben net een hervormingsronde achter de rug. Daarin hebben de 48 armste landen ruim baan gekregen op de Europese markt. Dat is een breed maatschappelijke belang. Dat alles wordt tenietgedaan als de marktordening niet wordt gecontinueerd, benadrukt Baecke. Iedereen in de EU, van bietenteler tot voedingsindustrie, is ervan overtuigd dat je de suikerproductie niet volledig moet liberaliseren. Er is een marktinstrument nodig om de grotere productie- en prijsfluctuaties te kunnen opvangen. Overigens is hij optimistisch over de toekomst van de akkerbouw. Met de groei van de wereldbevolking en de stijgende welvaart in het vooruitzicht ziet de toekomst er voor de plantaardige sector gunstig uit. Ik ben optimistisch. We hebben in Nederland een goede organisatiestructuur. Het coöperatieve zit in ons systeem ingebakken. Het werkt. Dat moeten we koesteren. Kijk maar hoe snel na de overname van CSM Suiker gerealiseerd kon worden dat alle leden gelijk behandeld worden. Dat versterkt de eenheid, aldus Baecke. We hebben een sterke coöperatie en een efficiënte suikerketen. Daardoor behoren we tot de absolute top van Europa. Ook de veredelaars hebben ons flink vooruitgeholpen, maar we zijn er nog lang niet. Een enkel land is ons alleen nog voor met de suikeropbrengst. Baecke teelt zelf Coyote en Sabrina (12,5 hectare). Vorig jaar had hij Coyote en Emilia. Dat beviel, maar volgens de rassenlijst is de financiële opbrengst van Sabrina hoger. Bedrijfsopvolging De coöperatie is een goede organisatievorm, gaat hij verder. Dat zie je ook aan de constructief kritische manier waarop bij Cosun wordt meegedacht over de strategie en de aansturing van de coöperatie. Maar je moet het coöperatieve systeem wel blijven doorontwikkelen, want de ondernemers doen dat zelf met hun bedrijf ook, aldus Baecke. De coöperatie moet het verlengstuk blijven van het bedrijf. Hij vervolgt: Het grootste probleem van de agrarische sector is de bedrijfsopvolging. Die bepaalt het tempo van de vernieuwing en de modernisering. Slechts 4% van de bedrijfshoofden is jonger dan 35. Een op de drie bedrijfshoofden is ouder dan 65. Dat is slecht voor de concurrentiekracht. Het biedt weliswaar kansen voor schaalvergroting, maar niet voor de jongeren, want die kunnen na de bedrijfsovername niet veel meer. Het zet een rem op de bedrijfsontwikkeling en op de efficiencyverbetering. Tegelijkertijd wordt vanuit Brussel de lijst met wensen voor de sector steeds langer. Maar wie kan dat straks leveren?, vraagt Baecke zich af. Steeds meer randvoorwaarden aan de productie matcht niet met de vergrijzing. Jonge ondernemers die willen investeren, moeten daarom bij de overheid een streepje voor krijgen. De helft van de boeren is nu Die zijn over tien jaar met pensioen. Dan moet je dus nu sterk inzetten op verjonging en versterking van de concurrentiekracht. Alleen dan zijn de overheidsdoelen haalbaar. Ton Schönwetter

6 6 april 2011 nr. 2 Agro & Food Cluster Nieuw Prinsenland Dinteloord centrum van duurzaam Rondom de suikerfabriek in Dinteloord wordt een duurzaam bedrijventerrein, annex glastuinbouwgebied ingericht. Reststromen, installaties en de infrastructuur van de fabriek kunnen zo nog efficiënter worden benut. De fabriek van Suiker Unie speelt bij de duurzame ontwikkeling van het terrein een sleutelrol als aanjager en motor. Paul Hagens, projectleider Nieuw Prinsenland Nieuw Prinsenland wordt een cluster van agro- en voedingsmiddelenbedrijven en alles wat daarmee verbonden is. Het wordt gerealiseerd naast de suikerfabriek. De naam is een verwijzing naar de Oud Prinslandse polder, 400 jaar geleden drooggelegd onder het bewind van prins Philips Willem van Oranje, vertelt Paul Hagens, namens Suiker Unie projectleider voor Nieuw Prinsenland. Plattegrond plangebied Waardevolle restproducten Bruto 70 ha groot wordt het duurzaam ingerichte bedrijventerrein naast de fabriek. De ambitie is dat het gebied uitgroeit tot de thuisbasis voor bedrijven uit de agro- en levensmiddelensector, waaronder verpakkingsbedrijven, bedrijven actief in de zogenoemde toegevoegde waarde logistiek van agro&foodproducten en bedrijven die biomassastromen verwerken. Ook een glastuinbouwcomplex van 220 ha en een windturbinepark met in totaal twaalf windmolens (in samenwerking met twee andere initiatiefnemers) gaan er deel van uitmaken. Het doel is door winstgevende samenwerking duurzamer te produceren. De achterliggende gedachte achter het project is dat de reststroom van de een de input is voor de ander. Dat kan bijvoorbeeld restwarmte zijn, maar ook proceswater dat hergebruikt kan worden als gietwater, en de verwerking van biomassa(rest)stromen. De Suiker Uniefabriek is voor dit alles een zeer aantrekkelijke partner met een uitermate geschikte infrastructuur. Mogelijkheden voor samenwerking in duurzaamheid zijn er vele, zegt Paul Hagens. Samenwerking kan bijvoorbeeld door het delen van kennis en technologie. Het meest concreet zijn het hergebruik van restwarmte, proceswater en biomassa. Daar zit tevens de vliegwielfunctie, waarmee het concept achter het AFC Nieuw Prinsenland tot ontwikkeling gebracht gaat worden. Bijzonder project De suikerfabriek maakt met zijn 170 ha een fors deel uit van de in totaal meer dan 500 ha van het cluster. Suiker Unie is een enthousiast promotor en stimulator van het AFC Nieuw Prinsenland. Niet in de laatste plaats, omdat restproducten zo een nuttige herbestemming dicht bij huis krijgen. De suikerfabriek is in feite het eerste bedrijf dat in het cluster gevestigd is, maar op basis van het bestemmingsplan zou eigenlijk elk Cosun-bedrijf zich hier kunnen vestigen, aldus Paul Hagens. Overigens wordt voor de ontwikkeling van het agro & food cluster veel geleund op de kennis- en onderzoekscapaciteit van het Cosun Food Technology Centre in Roosendaal. Nieuw Prinsenland is voor de suikerindustrie in Europa een bijzonder project. British Sugar heeft iets vergelijkbaars bij een van haar suikerfabrieken. Het kassencomplex daar beslaat slechts vijf hectare, vertelt Hagens. De omvang maakt AFC Prinsenland de enige in zijn soort. Die omvang is ook nodig om voldoende kritische massa te bereiken voor allerlei initiatieven op het gebied van winstgevende samenwerking. Zo zal onder meer de biomassavergister die Suiker Unie bouwt een belangrijke rol vervullen in het complex. De vergister draait op bietresten en pulp, maar ook groenafval uit de glastuinbouw zal er een bestemming vinden. Grondstofleverancier Suiker Unie buigt zich al vele jaren over het plan voor een duurzaam bedrijvenpark. Nu gaat het project dan toch concreet gerealiseerd worden. Vele kuubs

7 april 2011 nr. 2 7 bedrijventerrein Duurzaamheid in Nieuw Prinsenland bietengrond worden aangewend voor de ophoging van het terrein en de grondwallen eromheen. Deze wallen zijn nodig voor de landschappelijke inpassing van het bedrijventerrein. De eerste ideeën voor het AFC zijn al vijftien jaar oud. Een suikerfabriek is een zeer interessante partner op weg naar meer duurzaamheid. De suikerbiet is immers een perfecte grondstof voor de bio-based-economy. Behalve suiker levert de biet potentieel waardevolle reststromen op, zoals bietenpulp, Betacal en bietengrond, waar anderen van kunnen profiteren. Ook de fabriek genereert reststromen (warmte, water) die zeer goed hergebruikt kunnen worden. Het AFC-project kwam zeven jaar geleden in een stroomversnelling, doordat de provincie Noord-Brabant op zoek was naar een geschikte glastuinbouwlocatie. Dinteloord bleek door de aanwezigheid van Suiker Unie een zeer interessante optie. Voor de glastuinbouw is daarom de TOM (Tuinbouw ontwikkelingsmaatschappij), een samenwerkingsverband van ZLTO en provincie Noord- Brabant, de trekker van het Nieuw Prinsenlandproject. De acquisitie van bedrijven die zich Suiker Unie investeert in grote vergistingsinstallatie Door de intensieve samenwerking tussen de suiker fabriek, de bedrijven en de glastuinbouw ontstaan op tal van punten mogelijkheden voor verduurzaming. Voorbeelden van deze winstgevende samenwerking: Hergebruik van restwarmte van de suikerfabriek in kassen en bedrijven (een besparing van miljoen m 3 aardgas). Uitwisseling, hergebruik en verwerking van (rest)stromen. Zo kan kubieke meter proceswater van Suiker Unie na zuivering gebruikt worden als giet water in de kas. Verwerking van biomassareststromen van de glastuinbouw willen vestigen op het bedrijventerrein, is in volle gang. Hagens verwacht dat er voldoende belangstelling zal zijn, maar geeft ook aan dat potentiële deelnemers wel moeten bijdragen aan het duurzame concept. Het is de bedoeling dat het bedrijventerrein wordt uitgegeven in de komende vijf tot tien jaar. Impuls Nieuw Prinsenland heeft een positief effect op de ontwikkeling van de regio, stelt Hagens. Bij de uitvoering wordt zo veel mogelijk rekening gehouden met de omgeving. Het gehele gebied wordt omgeven door landschappelijk ingepaste grondwallen. Het gedeelte bij de woonkern Stampersgat wordt toegankelijk voor het publiek als een soort landschapspark. Paul Hagens: Nieuw Prinsenland geeft een impuls aan de regionale economie. Het zorgt voor meer werkgelegenheid en biedt nieuwe kansen voor lokale ondernemers. Het zorgt voor meer vitaliteit in de dorpen in de omgeving. Nieuw Prinsenland ligt heel en agro- en foodbedrijven in de vergistings installatie van Suiker Unie en de productie van groen gas (in eerste instantie ca. 10 miljoen m 3 groen gas: genoeg voor huishoudens). Twaalf windmolens voor de stroomproductie (gezamenlijk vermogen 36 megawatt), waarvan vier op de vloeivelden van Suiker Unie. Het (her)gebruik van aanwezige bietengrond voor ondermeer de ophoging en landschappelijke inpassing van het bedrijventerrein en glastuinbouwlocatie. Meer informatie op: centraal tussen de havens van Rotterdam en Antwerpen. En dicht tegen Brabant Stad (Eindhoven, Breda, Tilburg) aan. Het gebied is zeer goed ontsloten door een uitstekend snelwegennet. Een belangrijke randvoorwaarde voor het succes, stelt Hagens. Wellicht kunnen in de toekomst ook de agrarische bedrijven in de omgeving ervan extra meeprofiteren. Hagens: Het achterland van Nieuw Prinsenland is het hele zuidwestelijke akkerbouwgebied. Het hangt er natuurlijk vanaf welke bedrijven zich op het nieuwe bedrijventerrein gaan vestigen, maar het ligt voor de hand dat zich hier bedrijven gaan vestigen die ook andere producten van de telers verwerken tot eindproduct. Vierverlaten Ook rondom de suikerfabriek Vierverlaten zijn er volgens Hagens vergelijkbare kansen en mogelijkheden als in Dinteloord. De uitgangsituatie is daar echter wel heel anders. Er ligt immers al een bedrijventerrein naast de fabriek. De Groningse overheden en het bedrijfsleven stimuleren al een project dat bekend staat als Energy Valley. Nieuw Prinsenland moest door de solitaire ligging van de suikerfabriek van de grond af aan worden opgebouwd. Dirk Jan Kemp Hakkert

8 8 april 2011 nr. 2 Verkoop surplussuiker in de EU toegestaan Krapte op de Europese suikermarkt Door de hoge prijs voor suiker op de wereldmarkt komt er minder suiker Europa binnen dan was voorzien. De Europese suikerfabrikanten mogen in de EU ton surplussuiker voor voedingsdoeleinden verkopen. Het witsuikerquotum voor 2010 is gelijk gebleven. De Europese Commissie heeft besloten dat ton suiker heffingvrij mag worden geïmporteerd. /ton witsuiker Wereldmarktprijs in / ton Door de veranderingen in de suikermarkt - ordening is het Europese witsuikerquotum sinds 2005 gezakt van 17,5 naar 13 miljoen ton. De Europese suikerconsumptie is 16,5 miljoen ton. Er is dus 3,5 miljoen ton import nodig om te voldoen aan de behoefte. De wereldmarktprijs is momenteel hoog en in veel landen is de suikerprijs de afgelopen jaren gestegen. De prijs in Europa is juist gedaald. Daardoor is de EU een minder aantrekkelijke markt geworden. De prijs op de wereldmarkt is momenteel ongeveer 700 dollar (500 euro). De suikerprijs in de EU ligt ongeveer op hetzelfde niveau. Daar komt nog bij dat de Europese markt is afgeschermd. De minst ontwikkelde landen hebben vrije toegang tot de EU. Andere landen, vooral voormalige koloniën, mogen in Europa een beperkte hoeveelheid verkopen. Dit leidt ertoe dat er minder suiker de EU binnenkomt dan nodig is. De situatie zou komende zomer kunnen leiden tot een tekort aan suiker. Minimumprijs Eerdere maatregelen van de Europese Commissie hebben onvoldoende effect gehad. Daarom heeft de Commissie nu besloten dat er ruimte komt voor ton import zonder heffingen ongeacht de herkomst. Daarnaast mochten de Europese suikerfabrikanten intekenen op een regeling waardoor ze ton surplussuiker vrij mogen verkopen binnen de EU. Normaliter mag surplussuiker binnen de EU alleen verkocht worden voor non-foodtoepassingen, bijvoorbeeld aan de chemische industrie. De Europese fabrikanten en telers hadden liever gezien dat het witsuikerquotum was verhoogd. Daartoe heeft de Commissie echter niet besloten. Wel is vastgelegd dat voor de bieten in dit geval de Europese minimumprijs moet worden betaald. Suiker Unie verkoopt zoveel mogelijk surplussuiker onder deze regeling. Doordat de eerder aangekondigde verruiming van de export niet is doorgegaan, had Suiker Unie nog surplussuiker beschikbaar. In de eerste week werd het totale volume overschreden en werd er ton toegewezen aan Suiker Unie. Dit betekent dat de eerste 8% surplussuiker die de leden hebben geleverd in de afgelopen campagne, onder de regeling valt. Voor deze surplusbieten ontvangen * Gemiddelde prijs korte termijn, geen volumeaanpassing de leden een prijs van 27,75 in plaats van 25,= (bij 16% suiker en 87 WIN). Wie meer dan 8% heeft geleverd, krijgt voor het meerdere zoals was afgesproken 25,=. Begin mei vindt de aanvulling op de betaling plaats. Meer afzet Zolang de suikerprijs op de wereldmarkt hoog blijft ten opzichte van de prijs in de EU, zal Europa niet overspoeld worden door suiker van elders. Het is daarom zeer wel mogelijk dat de Europese Commissie volgend jaar opnieuw maatregelen zal moeten nemen om ervoor te zorgen dat er voldoende suiker in Europa beschikbaar komt om aan de behoefte te voldoen. Suiker Unie is daarom optimistisch over de afzet van surplussuiker volgend jaar. Een nadeel van de extra afzetmogelijkheden is echter dat daardoor de markt minder krap wordt, wat een prijsdrukkend effect heeft. Jan Willem van Roessel Optimisme over afzet surplussuiker

9 april 2011 nr. 2 9 Marktvooruitzichten gunstig Veel bieten vroeg ingezaaid In maart is al zo n 80% van de bieten gezaaid. Dat is meer dan in andere jaren en een mooi uitgangspunt voor een hoge opbrengst. Ook de markt vooruitzichten voor het komende seizoen zijn gunstig. Suiker Unie mikt op een maximale afzet van surplussuiker. bekend: ha. Sommige telers moeten nog aanpassingen doorgeven. Zij worden verzocht de veranderingen in areaal en op de ligplaats zo spoedig mogelijk te melden. Een tijdige en correcte registratie van het areaal leidt tot een betere productieprognose. Het kan over enkele maanden bovendien nuttig zijn bij het opvragen van leveringswensen. Met een areaal van ha is de de te verwachten bietsuikerproductie tot ton. Naarmate het groeiseizoen verder vordert wordt deze bandbreedte steeds smaller op basis van nieuwe gegevens, zoals de groeipuntdatum en de weergegevens. Met een goede opbrengstprognose kan Suiker Unie ook tijdig inhaken op de marktmogelijkheden. Ook bij loonwerker Deelen uit Wouwse Plantage startte de uitzaai vroeg Ten opzichte van voorgaande jaren zijn er dit jaar in maart beduidend meer bieten ingezaaid. De bodemstructuur is bovenop mooi, maar op de zwaardere gronden zal hier en daar de ondergrond minder goed de winter zijn doorgekomen. Regionaal zijn er behoorlijke verschillen. Meer detailinformatie over de uitzaai is te vinden op de website van Suiker Unie ( en het IRS ( Een vroege inzaai is een goede basis voor een hoge opbrengst. De correlatie tussen zaaidatum en eindopbrengst is vrij sterk. Uiteraard is een vroege inzaai op zich nog geen garantie voor een hoge opbrengst, maar wel een belangrijk uitgangspunt. Begin maart zaaien brengt ook risico s met zich mee. Vooral op gronden en in gebieden die gevoelig zijn voor nachtvorst kunnen bieten afvriezen. Maar de kans op vorst neemt in de periode maart-april maar weinig af. Daarnaast is er een verhoogde kans op schieters in het verdere verloop van het seizoen. Dit risico is iets groter bij rassen met resistentie tegen rhizoctonia en bietencysteaaltjes. Omdat deze rassen een grotere schietergevoeligheid hebben is het verstandig deze niet te vroeg te zaaien. Bietenareaal Inmiddels is ook het areaal goeddeels Suikermarkt De afzetmogelijk heden voor suiker zijn momenteel goed door krapte op de wereld- en de Europese markt. Door die krapte zijn de prijzen al geruime tijd hoog. De situatie op de wereldmarkt heeft gevolgen in de EU. Omdat er minder import is, is er hier ook krapte. Op pagina 8 is aangegeven welke effecten dit heeft op het lopende verkoopseizoen en wat de gevolgen zijn voor de betaling van de surplussuiker van de campagne van vorig jaar. Vooralsnog lijkt de situatie op de wereldmarkt structureel tot krapte te gaan leiden. Suiker Unie ziet voor het komende jaar goede afzetmogelijkheden. Ook bij een vrij grote productie van surplussuiker is de verwachting dat deze grotendeels of zelfs in zijn geheel afgezet kan worden. Dit zal zeker het geval zijn als de Europese Commissie, net als dit jaar, ook volgend jaar de verkoop van surplussuiker op de EU-voedingsmarkt toestaat. Gert Sikken

10 10 april 2011 nr. 2 Gemiddeld 150 extra per hectare Deelname aan Unitip zorgt voor meeropbrengst In 2010 hebben ruim bieten telers hun teelt geregistreerd in Unitip. En niet zonder reden. Extra aandacht voor de teelt levert geld op. Unitip-deelnemers halen meer rendement uit hun teelt, vooral door een hogere opbrengst. Tabel 1: Gemiddelde opbrengst en kwaliteit 2010 en netto suiker tarra WIN polsuiker fin.opbr/ ton / ha gehalte kg / ha ha Unitip ,6 16,8 15,3 91, Suiker Unie totaal 74,8 16,8 15,9 91, Verschil 3,8 0-0, Unitip ,9 17,8 12,9 91, Unitip ,1 17,3 14,3 91, Unitip ,4 17,5 14,4 91, * bietenprijs per ton 33,= incl. premies en surplusbieten. De Unitip-deelnemers hadden in 2010 een suikeropbrengst van kilogram per ha. Deze opbrengst is alleen in het recordjaar 2009 hoger geweest. Ook nu weer scoren de deelnemers beduidend beter dan collega s die niet meedoen aan Unitip. Het voordeel is 150 per ha (tabel 1). Een teler met een gemiddeld areaal heeft met Unitip zo al snel een voordeel van meer dan Resultaten 2010 De winter van 2009/2010 was duidelijk aan de koude kant. Het te koude weer bleef gedurende de eerste helft van maart aanhouden. Hierdoor kwam in maart het zaaiseizoen maar langzaam op gang. Na een natte eerste aprilweek brak echter een langdurige droge en zonnige periode aan. Twee weken later, omstreeks 20 april, waren vrijwel alle bieten gezaaid. Zo kon ondanks de late start toch nog een normale gemiddelde zaaidatum worden genoteerd: 8 april. Ook in 2010 leert Unitip dat op tijd zaaien loont (tabel 2). De telers met een zaaidatum voor 23 maart, hebben het hoogste saldo. Een maand later zaaien, rond half april, levert al een nadeel op van 408. Vergelingsziekte Een opvallend verschijnsel in 2010 is de aantasting door vergelingsziekte (tabel 3). Bladluizen brengen het virus tijdens het zuigen aan de plant over. Maar met de komst van speciaal pillenzaad met een lange systemische werking tegen onder andere bladluizen leek de vergelingsziekte verleden tijd te zijn geworden. Dit jaar Tabel 2: Zaaitijdstip en opbrengst (Unitip 2010) zaaiperioden suiker netto polsuiker/ planten/ opkomst fin. gehalte ton/ hectare hectare* * % opbr. hectare e/hectare voor 23 maart 16,8 85, maart t/m 5 april 16,8 81, april t/m 12 april 17 78, april t/m 19 april 16,8 75, na 19 april 16, Gemiddelde ,9 78, * telling 4-blad stadium Tabel 3: Percentage percelen met vergelingsziekte (Unitip 2010) regio Flevoland Holland Noordelijke klei Noordelijke lichte grond Zuidoost klei + löss Zuidoost zand Zuidwesten Gemiddelde is echter in Flevoland op 7% van de percelen aantasting geconstateerd, terwijl in dit gebied vrijwel uitsluitend het speciale pillenzaad wordt gebruikt. De agrarische dienst zoekt samen met het IRS naar de mogelijke oorzaken. Eén van de vragen is waar de groene perzikbladluizen het virus hebben opgenomen. Komt dit door onkruiden, vogelmuur en/of klein kruiskruid? Of zijn te laat afgedekte bietenhopen de oorzaak? Met andere woorden: Een verslapping van de aandacht voor de bedrijfshygiëne? Campagne en bewaring Half augustus brak een periode aan met veel neerslag. Hierdoor kregen steeds meer percelen te maken met wateroverlast. Kenmerkend voor campagne 2010/11 zijn dan de zeer moeizame oogstomstan-

11 april 2011 nr Ieder jaar een uitgebreid verslag digheden. Door de natte omstandigheden is vooral op de zware kleipercelen de capaciteit van de rooiers sterk beperkt. Soms waren er tot drie rooiers nodig om de capaciteit van één rooier onder normale omstandigheden te behalen. Met het oog op de naderende vorst is eind november in diverse regio s dag en nacht gerooid. Door de langere campagnes laten telers de bieten langer in het veld staan. Toen de campagnes nog vóór Kerst werden beëindigd, waren eind november nagenoeg alle bieten gerooid. De bieten bleven maximaal dertig dagen liggen. Tegenwoordig duurt de campagne een maand langer en is de bewaartermijn voor de laatste bieten zestig dagen. Veel telers die laat leveren, stellen het rooien zo lang mogelijk uit. Ook telers die half december aan de beurt zijn om te leveren laten de bieten tot in december staan, ook al kan er in november gerooid worden. Hierdoor moeten er op het moment dat er vorst komt te veel bieten in te korte tijd worden gerooid. Dat in 2010 pas eind november op voorraad wordt gerooid, blijkt ook uit de bewaarduur in de grafiek. Nieuwe kengetallen Na afloop van de campagne als de opbrengstgegevens zijn vastgesteld, willen veel bietentelers graag weten hoe ze het hebben gedaan ten opzichte van de collega s in de regio. Vaak wordt gesteld dat je het als teler goed hebt gedaan als je boven het gemiddelde zit. Maar dat is niet altijd juist. Voor de opbrengst maakt het veel uit of de bieten begin september in de vroege levering zijn geleverd of eind november, wanneer de opbrengst maximaal is. Ook het zaaitijdstip en de rassenkeuze kunnen een behoorlijk effect op de eindopbrengst hebben. Bovendien wil je als teler weten wat je goed hebt gedaan en waar je mogelijk opbrengst hebt laten liggen. Om een betere vergelijking tussen Leverdatum en aantal dagen bewaring 2010 opbrengsten mogelijk te maken is Unitip uitgebreid met vier nieuwe kengetallen. Voor elk perceel wordt met behulp van het groeimodel berekend wat het opbrengsteffect is van zaaitijdstip, rassenkeuze, oogsttijdstip en bewaarperiode. Door bij zowel de opbrengst van de teler als van de regio rekening te houden met de opbrengsteffecten van deze kengetallen, worden de effecten van andere vaak onbekendere factoren beter zichtbaar. Zo kan de uitkomst zijn dat een teler met een bovengemiddelde opbrengst toch nog opbrengst heeft laten liggen, terwijl zijn buurman met een lagere opbrengst het relatief goed heeft gedaan. De nieuwe kengetallen zijn een hulpmiddel om de opbrengst goed te analyseren. Teun Schiphouwer

12 12 april 2011 nr. 2 Het signaal staat op geel Tijdige herkenning van signalen die het bietengewas afgeeft, is belangrijk voor het teeltresultaat in dit seizoen, maar ook in de toekomst. In dit artikel staan een aantal mogelijke oorzaken en hun oplossingen, waarvan de herkenning van groot belang is voor de opbrengst. Op veel percelen komen meerdere zaken gelijktijdig voor en vaak is de kleur geel onderdeel van de symptomen. Een brede kijk op de biet is dus van belang voor opbrengstverhoging. Foto 1 en 2. Links een plek met vergelingsziekte. Rechts een opvallende, scherp afgebakende plek met blinkers (rhizomanie). (Bron foto 2: Agrarische Dienst Suiker Unie.) Op de percelen van het SUSY-project waren de opbrengstverschillen tussen top- en middentelers te verklaren door meer dan elf factoren per bedrijfspaar. Dit betekent dat op elk perceel meerdere factoren beperkend kunnen zijn voor de opbrengst. Daardoor is het belangrijk om een brede blik te hebben en niets vooraf uit te sluiten. De opbrengstverschillen konden voor 76% worden verklaard door de kwaliteit van zaaien (10%), bodemstructuur (8%), teeltmaatregelen (20%) en ziekten en plagen (38%). Onregelmatig gewas Een mindere kwaliteit van zaaien uit zich in veel gevallen in een onregelmatige stand en soms in meerwassigheid. Door bij het zaaien een goed onderhouden machine te gebruiken en de juiste zaaidiepte te kiezen, is veel winst te behalen. Belangrijk is te streven naar het plaatsen van alle zaden in de vochtige, vaste grond. Hierdoor wordt de kans op meerwassigheid veel kleiner. Andere oorzaken van een onregel matige stand kunnen insecten zijn, zoals bietenkevertjes, springstaarten, wortelduizendpoten, miljoenpoten, ritnaalden en/of emelten. Zie voor maatregelen de GewasbeschermingsUpdate Suikerbieten Gele bieten Veel symptomen aan de bieten uiten zich in diverse tinten geel (zie foto 1 t/m 5). Een slechte bodemstructuur, vergelingsziekte, rhizomanie, verticillium, mangaanen magnesiumgebrek en eventueel een combinatie hiervan met bietencysteaaltjes of een lage ph, kunnen deze veroorzaken. De laatste jaren komt er in steeds meer regio s het fenomeen gele vlekjes voor (foto 6). Soms zijn de symptomen zo ernstig dat het bietenblad afsterft. Een sluitende oplossing is hiervoor nog niet beschikbaar. Tijdens het teeltseizoen is alleen wat te doen aan vergelingsziekte en mangaanen magnesiumgebrek. Ook als u zaken tegenkomt, waar u op dit moment niets aan kunt doen, is het verstandig de oorzaak te achterhalen. Dit om problemen in de volgende bietenteelt op dit perceel te voorkomen. Voor het vaststellen van de oorzaak van de vergeling kan uw teeltadviseur gebruik maken van het laboratorium van het IRS. Plekken met slecht groeiende bieten Dat bieten op plekken, variërend in grootte, op een perceel achterblijven in groei kan verschillende oorzaken hebben. Vaak treffen we in deze plekken het trichodorideaaltje, het wortelknobbelaaltje of het geel of witte bietencysteaaltje in hoge dichtheden aan of hebben deze plekken een lage ph of een slechte bodemstructuur. Een lage ph en een slechte Hulp bij diagnose informatie Rubriek onder verantwoordelijkheid van IRS Postbus 32, 4600 AA Bergen op Zoom Telefoon: Fax: irs@irs.nl Internet: Eindredactie: Jurgen Maassen Uit het artikel Het signaal staat op geel blijkt dat er veel zaken op een bieten perceel de opbrengst kunnen beïnvloeden. In veel gevallen kan de juiste handeling de schade beperken. Een snelle en goede diagnose is daarom belangrijk. Om signalen van het bietengewas op te pikken, kan het boek Suikerbietsignalen een hulpmiddel zijn. Op kan men met behulp van de Betakwik-module ziekten en plagen de oorzaak van symptomen achterhalen. Mochten u en de teeltadviseur er niet uitkomen, dan bestaat altijd de mogelijkheid een monster in te zenden naar de afdeling Diagnostiek van het IRS. Dat is kostenefficiënt, omdat bij een juiste diagnose geen onnodige handelingen, met daaraan verbonden kosten, moeten gebeuren.

13 april 2011 nr Foto 3, 4 en 5. Gele symptomen die gemakkelijk zijn te verwarren. Links een blad met magnesiumgebrek. Dit uit zich in geelverkleuring tussen de nerven, beginnend aan de top van het blad. Later kan er op de top van het blad een zwarte rand ontstaan. Midden, mangaangebrek: wolkerige gele vlekken tussen de nerven in het blad. Rechts, verticillium: geelverkleuring tussen de nerven met in een later stadium afsterving (verbruining) van de vergeelde stukken blad. Symptomen treden vaak eerst op de helft van het blad op. bodemstructuur kunnen de mate van aantasting van diverse ziekten en plagen veel erger maken. Het wortelstelsel van de biet geeft al vaak een signaal van de oorzaak af. Spit de biet hiervoor uit met een schepje of schop en klop voorzichtig de grond van de wortels en bekijk ze goed, eventueel met een loep (foto s 7 t/m 9). Zit er nog te veel grond aan, spoel de wortels dan voorzichtig onder de kraan af en leg ze in een bakje water. Pleksgewijs slecht groeiende bieten hebben ook een effect op de onkruidonderdrukking. Op plekken met slecht groeiende bieten is het bietengewas minder concurrerend en zal onkruid later in het seizoen meer kans krijgen om zich te ontwikkelen (restveronkruiding). Later in het seizoen treden de bladschimmels op. Daarvan zijn roest en meeldauw het gemakkelijkst te herkennen. De vlekjes van ramularia, en met name cercospora, lijken ook sterk op de vlekjes veroorzaakt door pseudomonas. Bladschimmels moeten bij het optreden van de eerste vlekjes op het perceel worden bestreden om schade zoveel mogelijk te voorkomen. Hulpmiddelen bij diagnose Uit het bovenstaande blijkt dat er veel zaken op een perceel kunnen spelen, zie voor een overzicht van enkele hulpmiddelen het kader Hulp bij diagnose op pagina 12. Bram Hanse en Elma Raaijmakers Foto 6. De symptomen van gele vlekjes. Hiertegen is helaas nog geen sluitende oplossing aanwezig. Foto 7, 8 en 9. Het wortelstelsel vertelt een heel verhaal. Links vertakkingen als gevolg van een slechte bodemstructuur. In het midden het afsterven van de zijwortels door een te lage ph. Rechts vertakkingen en vorming van haarwortels door aantasting van het gele bietencysteaaltje. Vlekken en gaten in het blad Gedurende het seizoen worden op het bietenblad veel verschillende symptomen zichtbaar. De larven van de bietenvlieg kunnen vraatgangen maken en in beschadigde stukjes blad kan de bacterie pseudomonas zich ontwikkelen. Rupsen zorgen voor gaten in het blad. Verwar dit niet met hagelschade. De gaten van deze venstervraat nemen toe naarmate de rups groeit. Rupsen en bietenvliegen zijn bij overschrijding van de schadedrempel goed met een insecticide te bestrijden. Foto 10 en 11. Gemakkelijk te verwarren: bladvlekken veroorzaakt door cercospora (links) en door pseudomonas (rechts). informatie

14 14 april 2011 nr. 2 Controleer regelmatig de opkomst Om verschillende redenen kan de kieming van het zaad en de groei van de kiemplanten verstoord zijn, waardoor ze langzaam of onregelmatig opkomen. Het is belangrijk om dit snel te signaleren. Volg de opkomst door regelmatig planten te tellen op telstroken van tien meter verdeeld over het perceel. Planten tellen Controleer na het zaaien regelmatig het perceel en tel de planten vanaf het moment dat de eerste opkomen. Herhaal dit om de paar dagen. Zo krijgt u een goede indruk of er ergens problemen zijn. Een nauwkeurige telling gaat als volgt: zet diagonaalsgewijs op het perceel een aantal telvelden uit van tien meter rijlengte. Neem per telveld meerdere rijen en houd er rekening mee dat u niet iedere keer de rijen van hetzelfde zaaielement telt; bepaal het gemiddeld aantal planten per tien meter rij en vermenigvuldig deze uitkomst met voor het plantaantal per hectare. Overzaaien of niet? Met de Betakwik-module zaaiverloop en ontwikkeling op de IRS-website ( kunt u bekijken wanneer bij u de bieten moeten opkomen. Als ergens op het perceel de opkomst achterblijft, probeer dan te achterhalen waardoor dit komt door hier en daar zaad op te graven. Blijft het plantaantal op (een deel van) het perceel sterk achter en weet u de oorzaak, wacht dan niet te lang met de beslissing om over te zaaien. Bedenk wel dat dit pas Wat te doen met overgebleven zaad? Mocht u zaad overhouden en wilt u dat volgend jaar nog gebruiken, let dan op de volgende zaken: haal het zaad zo snel mogelijk na het zaaien uit de zaaimachine en berg het op in een afgesloten verpakking om te voorkomen dat het vochtig wordt; bewaar het zaad onder droge en koele omstandigheden; raadpleeg het etiket op de originele verpakking voor de juiste bewaaromstandigheden. Zaad bewaard onder goede omstandigheden behoudt zijn kiemkracht over het algemeen minimaal een jaar. Een garantie hierop geven zaadproducenten overigens niet. De concentratie van de aan de pil toegevoegde middelen, vooral van het fungicide hymexazool (Tachigaren), kan afnemen. Graaf bij opkomstproblemen zaad op en probeer het probleem vast te stellen. bij zeer lage plantaantallen loont. Of dit voor uw situatie het geval is, kunt u berekenen met de Betakwik-module overzaaien. Mogelijk dat de oorzaken voor de slechte opkomst nog te verhelpen zijn (bijvoorbeeld door korstbreken of beregenen als korstvorming de oorzaak is) en dat dit meer oplevert dan overzaaien. Noud van Swaaij informatie

15 april 2011 nr Onkruid kost opbrengst Uit het SUSY-project bleek dat minder onkruid in het perceel vaak samen gaat met een hogere suikeropbrengst. Het benutten van goede spuitomstandigheden draagt bij aan een effectieve onkruidbestrijding. Een geslaagde onkruidbestrijding is belangrijk, omdat overblijvende onkruiden met het bietengewas concurreren om lucht, licht, water en nutriënten. Bovendien kunnen onkruiden erg veel zaad produceren, die in de toekomst de onkruidbestrijding lastiger kunnen maken. De sleutel voor een geslaagde bestrijding is te spuiten op klein onkruid onder zo goed mogelijke omstandigheden. Onkruidbestrijding SUSY-telers In 2006 tot en met 2008 zijn in het SUSY-project toptelers vergeleken met middentelers. Toptelers bleken even vaak en even veel te spuiten als middentelers. Echter, bij de toptelers bleken de percelen schoner te zijn dan bij de middentelers. Dit duidt op een beter resultaat van de bespuitingen bij toptelers, door een betere keuze van de bespuitingstijdstippen. Uit het SUSY-project kwam naar voren dat er een verband was tussen de suikeropbrengst en het aantal overgebleven onkruiden. Meer onkruid betekende een lagere suikeropbrengst! Benut goede spuitomstandigheden Bijna alle onkruiden zijn het beste te bestrijden in het kiembladstadium. Zodra ze één of meer echte bladeren hebben, is bestrijding moeilijker. De doseringen moeten dan omhoog en/of men moet extra middelen toevoegen. Bij hoge temperaturen (boven circa 22 C) en bij droog en schraal weer (lage luchtvochtigheid, veel straling) zijn onkruiden vaak moeilijker te bestrijden. Spuit dan bij voorkeur s avonds. De straling is dan veel geringer en ook de temperatuur is een stuk lager. Hierdoor worden de middelen beter opgenomen en kan men een beter bestrijdingsresultaat verwachten. Ook bij veel wind overdag kan s avonds spuiten uitkomst bieden. Vaak is er dan minder wind. s Ochtends vroeg spuiten op een nat gewas geeft een slecht resultaat. De middelen kunnen zich dan niet aan het blad hechten en kunnen er vanaf druipen. Telers denken vaak dat de middelen beter worden opgenomen door meer water te gebruiken. Dit is niet het geval. Water is een hulpmiddel om de middelen egaal over de onkruiden te spuiten. Bij een juiste doppenkeuze en druk is dit ook met weinig water mogelijk. Betakwik-module onkruidbestrijding Op staat een module onkruidbestrijding. Met behulp van deze module kunt u een keuze maken voor een middelen combinatie en doseringen die passen bij de onkruidsituatie op uw bedrijf. Voor de determinatie van onbekende onkruiden en grassen staat op dezelfde site de Betakwik-module onkruidherkenning. Meer informatie kunt u vinden in de GewasbeschermingsUpdate Suikerbieten 2011 (meegestuurd met Cosun Magazine, nummer 1). Peter Wilting Melganzevoet, een probleem op uw perceel? Op een toenemend aantal percelen heeft men problemen om melganzevoet goed te bestrijden. Onderzoek heeft uitgewezen dat in een aantal gevallen sprake is van resistentie tegen metamitron (werkzame stof van onder andere Goltix SC). Hebt u problemen om melganze voet in bieten te bestrijden, meld dit dan bij het IRS (Peter Wilting, wilting@irs.nl, ). Er kunnen dan van overgebleven melganzevoetplanten op uw perceel plantsapmonsters worden genomen. In deze sapmonsters wordt vastgesteld of er sprake is van resistentie tegen metamitron. Sap van melganzevoetplanten wordt uitgeperst op een kaart. Dit sap analyseert men op resistentie tegen metamitron. Onkruid kost opbrengst en produceert veel zaad. informatie

16 16 april 2011 nr. 2 VRAAG & ANTWOORD Waar is de afleverbon van het bietenzaad, geleverd door KWS? De afleverbon voor het bietenzaad van zaad leverancier KWS zit in een rood plastic hoesje aan de zijkant van een van de dozen. Deze bon moet u bewaren. U hebt hem nodig voor de administratie ten behoeve van de certificering van uw bieten. Vanaf half juni kunt u de nota via het telersportal op ook uitprinten. Wanneer los ik aandelen Cosun af? Bewaar de afleverbon Ieder Cosun-lid heeft aandelen. Ze kosten 181,50 per stuk. De leden hoeven deze aandelen bij het verkrijgen ervan niet direct te betalen. De aandelen worden in vijf jaarlijkse termijnen verrekend met het bietengeld. De eerste termijn wordt na drie jaar leveren verrekend. Bij de telers die in 2007 aandelen hebben genomen, wordt de eerste termijn van 36,30 per aandeel bij de eindafrekening van campagne 2010/11 in rekening gebracht. ECAS gestopt met certificeren suikerbieten ECAS is in februari gestopt met de certificering voor VVAK en de daarbij behorende gewascertificaten. Het VVAK is voor suikerbieten verplicht. ECAS blijft wel certificeren voor GlobalGAP. Ook medewerkers van HZPC, Holland Crop en Greenery doen dit onder toezicht van ECAS. Een controleur van GlobalGAP mag ook de controle voor het voedselveiligheidscertificaat suikerbieten uitvoeren. Via ECAS kan dit nu niet meer, omdat ECAS geen accreditatie meer heeft voor het voedselveiligheidscertificaat suikerbieten. De telers moeten daarom voor dit certificaat een andere controleur inhuren. Deze controleur (NakAgro, SGS of CUC) komt eens in de drie jaar langs voor de bietenteelt. Bij de overstap worden geen eerstejaarskosten in rekening gebracht, omdat het gezien wordt als een verlenging van het certificaat. Volledig overstappen is uiteraard ook mogelijk. KORT NIEUWS Jaarverslag Nieuwsberichten Suiker Unie en IRS plaatsen regelmatig actuele teeltberichten op hun website. Dit is de meest eenvoudige manier om op de hoogte te zijn van het laatste nieuws van Suiker Unie en IRS. Meldt u aan voor de nieuwsservice via en In het hart van dit Cosun Magazine is een samenvatting van het Jaarverslag 2010 opgenomen. Het complete jaarverslag is vanaf half april na te lezen op Kringvergaderingen 2011 De kringvergaderingen zijn ook dit jaar weer goed bezocht. De raad van beheer en de directie van Cosun gaven een toelichting op het gevoerde beleid, de opbouw van de bietenprijs en de strategie van Cosun. In diverse kringen zijn verkiezingen voor het kringbestuur geweest. In de desbetreffende kringbesturen zijn herkozen de heren E.F.M. Maerman (Emmeloord), F.H. Dekker (Hoofdplaat), J.L. Goense (Noordwelle), T.A. Oosterhof (Ee), C.A.J. Simons (Steenbergen), H. Meijer (Zeewolde), P. van Woerden (Leimuiden), H. Sinnema (Sellingen) en T. Tapken (Musselkanaal). De heer N.T. van Bergeijk (Lelystad) was statutair niet meer verkiesbaar en trad af als kringbestuurslid van de kring Flevoland. Mevrouw P. van Beek (Zuidland) en de heren R.H. Roosjen (Eeserveen) en H. Sikken (Nieuw-Weerdinge) stelden zich niet meer herkiesbaar voor het kringbestuur. In de kring Drenthe/Overijssel- Noord is als nieuw kringbestuurs- en ledenraadlid de heer J. Bos (Smilde) gekozen.