Samenvatting van de standaard Constitutioneel eczeem (eerste herziening) van het Nederlands Huisartsen Genootschap
|
|
- Gerarda van den Pol
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 voor de praktijk Samenvatting van de standaard Constitutioneel eczeem (eerste herziening) van het Nederlands Huisartsen Genootschap F.S.Boukes, Tj.Wiersma, J.P.Cleveringa, P.C.Dirven-Meijer en A.N.Goudswaard Zie ook de artikelen op bl. 1385, 1387 en De NHG-standaard Constitutioneel eczeem uit 1996 is herzien. De diagnose constitutioneel eczeem wordt gesteld met behulp van de criteria van Williams. Onderzoek naar voedselallergie is alleen zinvol bij kinderen jonger dan 2 jaar, die naast eczeem andere met inname van voedsel samenhangende allergische klachten hebben. Bij de behandeling van eczeem is het essentieel dat de huid met behulp van indifferente middelen in goede conditie wordt gehouden, daarnaast zijn lokale corticosteroïden eerste keus bij de behandeling. Bij ernstig eczeem heeft starten met een klasse 3-corticosteroïd de voorkeur. Bij frequente recidieven is pulstherapie aangewezen: het gebruik van lokale corticosteroïden op 2-4 opeenvolgende dagen per week als onderhoudsbehandeling. De plaats van teerpreparaten is marginaal. Gebruik van de topicale immunomodulatoren tacrolimus en pimecrolimus wordt in de huisartsenpraktijk afgeraden. Ned Tijdschr Geneeskd. 2007;151: Het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG) publiceerde in augustus 2006 de herziene standaard Constitutioneel eczeem. 1 In dit artikel richten wij ons op de belangrijkste aanbevelingen en op veranderingen ten opzichte van de vorige versie van de standaard uit In de figuren 1 en 2 staat het samenvattingskaartje. De volledige tekst van de standaard is ook te vinden op de NHG-website ( artsennet.nl). de diagnose Bij de diagnostiek van constitutioneel eczeem raadt de standaard aan de criteria van Williams te gebruiken (tabel). Dit is een handzame set criteria, eenvoudig bruikbaar en goed gevalideerd, ook in de eerste lijn. Jeuk is daarbij een essentieel kenmerk: zonder jeuk geen constitutioneel eczeem. De criteria van Williams zijn in de standaard zodanig vertaald dat ze nog gebruiksvriendelijker zijn geworden. eczeem en allergie Een door IgE-gemedieerde allergie komt vaak voor bij patiënten met constitutioneel eczeem, maar bepaling van specifiek IgE heeft geen meerwaarde bij de diagnostiek of de behandeling. 2 Constitutioneel eczeem is doorgaans goed te behandelen met uitwendige middelen. Bovendien vallen Nederlands Huisartsen Genootschap, afd. Richtlijnontwikkeling en Wetenschapsbeleid, Postbus 3231, 3502 GE Utrecht. Mw.F.S.Boukes, hr.dr.tj.wiersma, hr.j.p.cleveringa, mw.p.c.dirven-meijer en hr.a.n.goudswaard, huisartsen. Correspondentieadres: mw.f.s.boukes (f.boukes@nhg.org). de effecten van eliminatie van voedingsallergenen erg tegen. Van vermindering van de blootstelling aan inhalatieallergenen zoals huisstofmijt is het effect op het eczeem zelfs helemaal niet aangetoond. Onderzoek naar voedselallergie is volgens de standaard slechts in bepaalde gevallen zinvol bij jonge kinderen. Alleen als zij naast eczeem ook acute allergische reacties, maag-darmklachten of klachten van hoesten en piepen na inname van bepaalde voedingsmiddelen hebben, kan nader onderzoek aangewezen zijn. voorlichting Constitutioneel eczeem is een chronisch recidiverende aandoening die veel bij jonge kinderen voorkomt en vaak uitdooft met het ouder worden. Vooral ouders van kleine kinderen met eczeem kunnen behoorlijk ongerust zijn. De standaard legt daarom een belangrijk accent bij voorlichting en begeleiding. Het is van belang dat de huisarts duidelijk uitlegt dat er in feite geen therapie is die het eczeem definitief geneest. Zo kan worden voorkómen dat teleurstelling over het niet blijvende effect van de behandeling ertoe leidt dat om een verwijzing wordt verzocht. 3 De huisarts geeft uitleg over de aard en het beloop van het ziektebeeld en wijst op factoren die het eczeem kunnen verergeren. Dit zijn vooral invloeden die de jeuk versterken door prikkeling of uitdroging van de huid. behandeling Bij de behandeling van eczeem dient men te beginnen met adviezen over een goede verzorging van de huid. De huid 1394 Ned Tijdschr Geneeskd juni;151(25)
2 figuur 1. Samenvatting van de standaard Constitutioneel eczeem (eerste herziening) van het Nederlands Huisartsen Genootschap (het vervolg staat in figuur 2). Ned Tijdschr Geneeskd juni;151(25) 1395
3 figuur 2. Vervolg van de samenvatting van de standaard Constitutioneel eczeem (eerste herziening) van het Nederlands Huisartsen Genootschap (zie ook figuur 1) Ned Tijdschr Geneeskd juni;151(25)
4 Criteria van Williams voor de diagnose constitutioneel eczeem * criterium hoofdcriterium nevencriteria kenmerk jeuk een voorgeschiedenis van huidafwijkingen in huidplooien, zoals elleboogplooien, knieholten, voorzijde van de enkels, nek en bij kleine kinderen ook de wangen astma of hooikoorts (bij kinderen onder de 4 jaar: bij een eerstegraads familielid) klachten van een droge huid in het afgelopen jaar begin van de aandoening onder de leeftijd van 2 jaar (dit kenmerk vervalt als het kind nog geen 4 jaar is) zichtbare afwijkingen in huidplooien (bij kinderen onder de 4 jaar ook op wangen, voorhoofd of strekzijde van de ledematen) *Behalve aan het hoofdcriterium jeuk moet tenminste aan 3 nevencriteria voldaan zijn om de diagnose te kunnen stellen. van een patiënt met constitutioneel eczeem is droog. De huid moet regelmatig ingesmeerd worden met een indifferent vet middel, bijvoorbeeld vaseline-cetomacrogolcrème. Bij lichte vormen van eczeem kan een dergelijk gebruik van indifferente middelen afdoende zijn. Als dit niet voldoet, en ook bij ernstiger afwijkingen, is het gebruik van een corticosteroïd aangewezen. De behandelstappen bij licht, matig en ernstig eczeem staan in de standaard (zie ook figuur 2). Anders dan in de eerste versie van de standaard is er ruimte gecreëerd voor een zogenaamde step-down -benadering: bij ernstig eczeem, blijkend uit ernstig erytheem, oedeem of papels en duidelijke krabeffecten, wordt nu begonnen met een klasse 3-corticosteroïd, waarna de therapie wordt afgebouwd op geleide van het effect. Nieuw is ook het toepassen van de zogenoemde pulstherapie, waarbij patiënten met frequente recidieven, hoewel zij indifferente middelen gebruiken, 2-4 opeenvolgende dagen in de week een corticosteroïdpreparaat mogen gebruiken. Het idee hierachter is dat eventuele huidatrofie op de hormoonvrije dagen kan herstellen. Ook als corticosteroïden nodig zijn blijft de huidverzorging belangrijk. Daarom geeft de standaard het advies om corticosteroïden in een vette basis (vette crème of zalf ) voor te schrijven en tijdens corticosteroïdgebruik de indifferente therapie voort te zetten. In de eerste versie van de standaard was er een vrij ruime plaats voor teerpreparaten ingeruimd. Deze werden als een volwaardige tweede keus beschouwd. In de praktijk werden ze vooral voorgeschreven als er weerstand was tegen corticosteroïden. Er is echter nauwelijks onderzoek gedaan naar de effectiviteit van teerpreparaten. Eén onderzoek, waarin de effectiviteit van corticosteroïden en teerpreparaten werd vergeleken, geeft aan dat deze werkzaamheid vergelijkbaar is met die van klasse 1-corticosteroïden. 4 De huisartsen die deelnamen aan de commentaarfase van de standaard hadden een wisselende mening over het gebruik van teer. Een flink aantal zag helemaal geen plaats meer voor teerpreparaten, enkelen gebruikten deze nog steeds als tweede keus. Uiteindelijk is de plaats van teerpreparaten in de nieuwe standaard gemarginaliseerd. Ze worden als optie genoemd, te gebruiken op de corticosteroïdvrije dagen tijdens pulstherapie, als indifferente middelen alleen niet voldoen. nieuwe middelen Hoewel de wijzigingen in de standaard niet zo groot zijn wil dat niet zeggen dat er geen ontwikkelingen in de behandeling van eczeem zijn te melden. Er is in de tussenliggende periode een nieuwe groep geneesmiddelen voor lokale behandeling beschikbaar gekomen, de calcineurineremmers, met als voorbeelden pimecrolimus en tacrolimus. Rond deze middelen was en is veel te doen. Aanvankelijk werd na registratie een strijd gevoerd rond de vergoeding. Op dit moment zijn vooral vragen rond de veiligheid actueel. Er zijn in internationaal verband meldingen geweest van huidkanker en van lymfomen, zowel bij volwassenen als bij kinderen. Of het om een causaal verband gaat, is nog niet duidelijk. Wat de huidcarcinomen betreft, kan men op theoretische gronden veronderstellen dat er in de behandelde huid een verminderd herstel van DNA-schade door zonlicht zou kunnen zijn, zodat gewaarschuwd wordt voor gebruik van deze middelen op aan zonlicht blootgestelde huid. 5 In elk geval hebben zowel instanties in Amerika, met name de Food and Drug Administration, als in Europa, de European Medicines Agency, aanbevolen voorzichtig te zijn met deze middelen zolang de veiligheid voor gebruik op de lange termijn niet onomstotelijk vaststaat. Het NHG voert van oudsher een terughoudend beleid als het gaat om nieuwe middelen vanuit het adagium primum non nocere (in de eerste plaats niet schaden). Een nieuwe therapie moet minstens zo goed of zelfs beter zijn dan wat gebruikelijk is, de bijwerkingen moeten kritisch beoordeeld worden en de veiligheid mag niet in het geding zijn. Daarna worden patiëntvriendelijkheid en de prijs in ogenschouw genomen. Vooral de twijfels rond de veiligheid zijn aanleiding geweest om gebruik van pimecrolimus en tacrolimus vooralsnog af te raden in de huisartsenpraktijk. Bovendien is de Ned Tijdschr Geneeskd juni;151(25) 1397
5 werkzaamheid niet veel beter dan die van de corticosteroïden die gebruikt worden bij eczeem. Dit betekent dat corticosteroïden in feite de enige medicamenteuze optie zijn. Tevens betekent dit dat de huisarts bij patiënten met angst voor corticosteroïden een belangrijke taak heeft. Hij moet uitleggen hoe corticosteroïden veilig gebruikt kunnen worden en hoe een goede huidverzorging de noodzaak van het gebruik ervan kan beperken. verwijzen Het overgrote deel van de patiënten met constitutioneel eczeem wordt behandeld in de huisartsenpraktijk. Slechts 1 op de 10 wordt verwezen naar de tweede lijn. Door de aanwijzingen in de NHG-standaard zorgvuldig te volgen, patiënten terug te laten komen en te volgen kan dit aantal wellicht nog verder beperkt worden. Mocht een verwijzing toch nodig zijn, dan is er goed nieuws. Tegelijkertijd met de standaard is een multidisciplinaire richtlijn Constitutioneel eczeem ontwikkeld, 6 die elders in dit nummer van het Tijdschrift wordt besproken. 7 Huisartsen uit de standaardwerkgroep hebben hieraan meegewerkt. Het resultaat is een goede onderlinge afstemming van deze richtlijn en de NHG-standaard, waardoor het beleid in de eerste en dat in de tweede lijn vrijwel naadloos op elkaar aansluiten. Belangenconflict: geen gemeld. Financiële ondersteuning: geen gemeld. Aanvaard op 6 november 2006 Literatuur 1 Cleveringa JP, Dirven-Meijer PC, Hartvelt-Faber G, Nonneman MMG, Weisscher P, Boukes FS. NHG-standaard Constitutioneel eczeem (eerste herziening). Huisarts Wet. 2006;49: Flohr C, Johansson SG, Wahlgren CF, Williams H. How atopic is atopic dermatitis? J Allergy Clin Immunol. 2004;114: Het preëmptieve bod. In: Wiersma Tj, Boukes FS, redacteuren. Listen voor de huisarts. Utrecht: Van der Wees; p Munkvad M. A comparative trial of Clinitar versus hydrocortisone cream in the treatment of atopic eczema. Br J Dermatol. 1989;121: Bruin-Weller MS de, Bruijnzeel-Koomen CAFM. Topicale immunosuppressiva zoals tacrolimus en pimecrolimus bij de behandeling van constitutioneel eczeem. Ned Tijdschr Geneeskd. 2005;149: Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg CBO. Richtlijn Constitutioneel eczeem. Alphen aan den Rijn: Van Zuiden Communications; Bruijnzeel-Koomen CAFM, Sillevis Smitt JH, Boukes FS, Everdingen JJE van. Richtlijn Constitutioneel eczeem. Ned Tijdschr Geneeskd. 2007;151: Abstract Summary of the practice guideline Atopic dermatitis (first revision) from the Dutch College of General Practitioners The 1996 practice guideline on atopic dermatitis from the Dutch College of General Practitioners has been updated. For diagnosing atopic dermatitis, the use of Williams criteria is recommended. Testing for food allergy is only useful in case of children under the age of 2 who have other food-related allergic complaints together with dermatitis. In the treatment of atopic dermatitis, keeping the skin in good condition with emollients is essential; furthermore, topical corticosteroids are the therapy of first choice. In case of a severe exacerbation of atopic dermatitis, starting with a class 3 corticosteroid is preferred. In case of frequent recurrences, pulse-therapy is indicated: topical corticosteroids on 2-4 consecutive days per week as maintenance therapy. The role of preparations from tar is marginal. The use of the topical immunomodulators tacrolimus and pimecrolimus in general practice is discouraged. Ned Tijdschr Geneeskd. 2007;151: Ned Tijdschr Geneeskd juni;151(25)
1. Inleiding 1 2. Pathofysiologie 1 3. Klinisch beeld 2 4. Diagnostiek 2 5. Behandeling 3 6. Literatuur 4
Protocol constitutioneel eczeem Annette Blauw, verpleegkundig specialist kinderallergologie Yvonne Duijvestijn, kinderarts Inhoud Pagina 1. Inleiding 1 2. Pathysiologie 1 3. Klinisch beeld 2 4. Diagnostiek
Nadere informatieSamenvatting van de standaard Fluor vaginalis (eerste herziening) van het Nederlands Huisartsen Genootschap
gaan. Fluorklachten hebben invloed op de seksualiteit en vrouwen kunnen bang zijn dat de klachten door een seksueel overdraagbare aandoening (soa) veroorzaakt worden. Bij de meeste vrouwen die zich bij
Nadere informatieConstitutioneel eczeem
46 04 Samenvatting Richtlijnen Dermatologie 2012 Constitutioneel eczeem Prof. dr. C.A.F.M. Bruijnzeel-Koomen, dr. J.H. Sillevis Smitt De richtlijn dateert uit 2006. Inleiding Het doel van deze richtlijn
Nadere informatieAtopisch eczeem Wat is atopisch eczeem? Hoe ontstaat atopisch eczeem?
Atopisch eczeem Wat is atopisch eczeem? Atopisch eczeem, ook wel constitutioneel eczeem genoemd, is een veel voorkomende huidaandoening die behoort tot het atopiesyndroom. Bij dit syndroom ontstaan ontstekingsreacties
Nadere informatieWat is atopisch eczeem?
Atopisch eczeem Wat is atopisch eczeem? Atopisch eczeem, ook wel constitutioneel eczeem genoemd, is een veel voorkomende huidaandoening die behoort tot het atopiesyndroom. Bij dit syndroom ontstaan ontstekingsreacties
Nadere informatieWorkshop diagnostiek en herkenning van eczeem; smeren hoe doe je dat? Ronald Frank, dermatoloog Gordon Slabbers, kinderarts Bernhoven
Workshop diagnostiek en herkenning van eczeem; smeren hoe doe je dat? Ronald Frank, dermatoloog Gordon Slabbers, kinderarts Bernhoven Het kinderallergie team: KNO- arts Kinderallergoloog Dermatoloog Kinderarts
Nadere informatieEen vragenlijst over het begin en het beloop van het eczeem bij kinderen tot 4 jaar
Een vragenlijst over het begin en het beloop van het eczeem bij kinderen tot 4 jaar Jeukende huidafwijkingen op wangen, voorhoofd, de strekzijde van de extremiteiten bij kinderen < 2 jaar passen bij eczeem.
Nadere informatiehttp://www.huidziekten.nl/folders/nederlands/atopischeczeem.htm ATOPISCH ECZEEM (CONSTITUTIONEEL ECZEEM, DAUWWORM) WAT IS ATOPISCH ECZEEM?
http://www.huidziekten.nl/folders/nederlands/atopischeczeem.htm ATOPISCH ECZEEM (CONSTITUTIONEEL ECZEEM, DAUWWORM) WAT IS ATOPISCH ECZEEM? Eczeem is de medische term voor een huid die rood is, schilfert
Nadere informatie, v16; FK Achtergrondinformatie Contacteczeem Pagina 1 van 5
2016127797, v16; FK Achtergrondinformatie Contacteczeem Pagina 1 van Consultatiedocument Farmacotherapeutisch Kompas voor registratiehouders Graag reactie voor 30 april 2017 van de registratiehouders die
Nadere informatieAtopisch eczeem, Constitutioneel Eczeem, Dauwworm
Atopisch eczeem, Constitutioneel Eczeem, Dauwworm Wat is atopisch eczeem? Eczeem is een bij kinderen veel voorkomende ontsteking van de huid. Ongeveer 20% van de kinderen in Nederland en Belgie heeft er
Nadere informatieatopisch eczeem Eczeem
atopisch eczeem Eczeem is een ziekte van de huid die bij veel mensen voorkomt. Atopisch eczeem is een aangeboren vorm van eczeem. Het wordt ook wel constitutioneel eczeem genoemd. Wat is atopisch eczeem?
Nadere informatie14. Constitutioneel eczeem
14. Constitutioneel eczeem Dermatologie Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee! Wat is constitutioneel eczeem? Constitutioneel eczeem, ook wel atopisch eczeem genoemd, is een vorm
Nadere informatieConstitutioneel eczeem
Dermatologie Constitutioneel eczeem www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Kenmerken van constitutioneel eczeem... 3 Verschil eczeem per leeftijd... 4 Hoe wordt de aandoening vastgesteld... 4 De behandeling
Nadere informatieECZEEM BIJ KINDEREN A1002
ECZEEM BIJ KINDEREN A1002 Inleiding Er bestaan veel verschillende soorten eczeem. Bij jonge kinderen is er vooral sprake van constitutioneel eczeem, ook wel atopisch eczeem of dauwworm genoemd. Dit is
Nadere informatieCONSTITUTIONEEL ECZEEM
CONSTITUTIONEEL ECZEEM 1147 Inleiding De dermatoloog of kinderarts heeft bij uw kind constitutioneel eczeem geconstateerd. Deze folder geeft u meer informatie over deze aandoening en de behandelmogelijkheden.
Nadere informatieConstitutioneel eczeem
Constitutioneel eczeem Eczeem, atopisch eczeem, dauwworm Wat is constitutioneel eczeem? Constitutioneel eczeem, ook wel atopisch eczeem genoemd, is een vorm van eczeem die voornamelijk optreedt op de kinderleeftijd.
Nadere informatieErnst van constitutioneel eczeem vastleggen in de dagelijkse praktijk: de TIS-score, praktisch voor de huisarts!
Ernst van constitutioneel eczeem vastleggen in de dagelijkse praktijk: de TIS-score, praktisch voor de huisarts! Auteurs Trefwoorden P.C. Dirven-Meijer en E.J. Glazenburg consultatiebureau, huisarts, kwaliteit
Nadere informatie13447_BW_Casusboek Allergie.indd 9 27-09-12 15:28
Deel 1: Casuïstiek 13447_BW_Casusboek Allergie.indd 9 27-09-12 15:28 13447_BW_Casusboek Allergie.indd 10 27-09-12 15:28 n Casus 1 Kunnen we allergie voorkomen? De ouders van Stijn, een atopisch 3-jarig
Nadere informatieConstitutioneel eczeem
Patiënteninformatie Constitutioneel eczeem Informatie over (mogelijke behandeling van) constitutioneel eczeem Inhoudsopgave Pagina 1 Algemeen 4 2 Hoe ontstaat constitutioneel eczeem? 5 3 Wat zijn de verschijnselen?
Nadere informatieOnderwijsmateriaal voor toetsgroepen
1. Toelichting op dit onderwijsmateriaal Deze verdiepingsmodule is gebaseerd op de NHG-Standaard M47 van oktober 2010. Voedselallergie wordt veel vaker vermoed dan dat het feitelijk voorkomt. Daarnaast
Nadere informatieJoep, en zijn vermoeide ouders
Casus 1 Joep 1 Joep, en zijn vermoeide ouders Joep is 3 maanden oud en komt met zijn jonge ouders op het spreekuur. Ouders zien er vermoeid en gespannen uit. Joep huilt veel en is moeilijk te troosten,
Nadere informatieConstitutioneel eczeem
Wilhelmina Ziekenhuis Assen Vertrouwd en dichtbij Informatie voor patiënten Constitutioneel eczeem z Constitutioneel eczeem is een vorm van eczeem die vaak al op heel jonge leeftijd ontstaat. Het eczeem
Nadere informatiemetabole en cardiovasculaire aandoeningen info voor de patiënt Atopisch eczeem UZ Gent, Dienst Dermatologie
metabole en cardiovasculaire aandoeningen info voor de patiënt Atopisch eczeem UZ Gent, Dienst Dermatologie Wat is atopisch eczeem? Symptomen Atopisch eczeem (= atopische dermatitis, constitutioneel eczeem)
Nadere informatieDermatologie. Constitutioneel eczeem en (voedsel)allergie
Dermatologie Constitutioneel eczeem en (voedsel)allergie Dermatologie Veel ouders van kinderen, en ook volwassenen, denken dat een allergie de oorzaak is van eczeem. Zij komen met de vraag bij de huisarts
Nadere informatieRichtlijn Diagnostiek van Koemelkallergie bij Kinderen in Nederland
Richtlijn Diagnostiek van Koemelkallergie bij Kinderen in Nederland OVERZICHT VAN DE DOOR DE NVK GEAUTORISEERDE AANBEVELINGEN Uitgangsvraag 1 Bij welke symptomen, aanwijzingen uit de (voedings)anamnese
Nadere informatie7. Rosacea. Dermatologie. Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee!
7. Rosacea Dermatologie Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee! Wat is rosacea? Rosacea is een veel voorkomende chronische huidaandoening in het gezicht. De aandoening komt vooral
Nadere informatieConstitutioneel eczeem
Dermatologie Patiënteninformatie Constitutioneel eczeem U ontvangt deze informatie, omdat u of uw kind last heeft van constitutioneel eczeem (of atopisch eczeem). Vooral kinderen hebben last van deze huidaandoening.
Nadere informatieIMMUNOTHERAPIE BIJ KINDEREN
IMMUNOTHERAPIE BIJ KINDEREN 277 Inleiding Op dit moment gebruikt uw kind medicijnen om klachten van zijn of haar allergie te voorkomen. De arts heeft met u en uw kind besproken dat immunotherapie een optie
Nadere informatie(PID) CONSTITUTIONEEL ECZEEM
Patiënteninformatiedossier (PID) CONSTITUTIONEEL ECZEEM onderdeel WAT IS CONSTITUTIONEEL ECZEEM? ECZEEM Wat is constitutioneel eczeem? INHOUDSOPGAVE Inleiding...3 Hoe ontstaat constitutioneel eczeem?...4
Nadere informatieDauwworm Wat is het? Hoe ontstaat het? Prikkels uit de omgeving
Dauwworm Wat is het? Dauwworm is een huidaandoening, die veel last kan veroorzaken, maar die gelukkig meestal goed behandeld kan worden. Deze huidziekte komt voor bij 5% van de zuigelingen en peuters.
Nadere informatieDauwworm. Dermatologie. Beter voor elkaar
Dauwworm Dermatologie Beter voor elkaar 2 Dauwworm Wat is dauwworm? Dauwworm is een huidaandoening die vaak veel last veroorzaakt, maar die gelukkig goed behandeld kan worden. Deze huidziekte komt voor
Nadere informatieNHG-Standaard Eczeem. NHG-Standaard
Eczeem NHG-Standaard Deze standaard moet worden geciteerd als: Dirven-Meijer PC, De Kock CA, Nonneman MGM, Van Sleeuwen D, De Witt-de Jong AWF, Burgers JS, Opstelten W, De Vries CJH. NHG-Standaard Eczeem.
Nadere informatieDatum 28 november 2017 Betreft GVS aanvraag geregistreerde FNA producten Onze referentie
> Retouradres Postbus 320, 1110 AH Diemen Zorginstituut Nederland Zorg I Oncologie Aan de minister voor Medische Zorg en Sport Postbus 20350 2500 EJ DEN HAAG Eekholt 4 1112 XH Diemen Postbus 320 1110 AH
Nadere informatieHet piepende kind. Nascholing huisartsen. 20 mei 2014. Annejet Plaisier. kinderarts
Het piepende kind Nascholing huisartsen 20 mei 2014 Annejet Plaisier kinderarts Incidentie van wheezing bij kinderen 18 16 Kinderen in % 14 12 10 8 6 4 2 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 MAS-90 Leeftijd
Nadere informatieUitgebreid bloed- of fecesonderzoek bij maagklachten, gericht op voedselallergie is geen te verzekeren prestatie
Onderwerp: Uitgebreid bloed- of fecesonderzoek bij maagklachten, gericht op voedselallergie is geen te verzekeren prestatie Samenvatting: Soort uitspraak: Datum: 28 februari 2007 Uitgebracht aan: De vraag
Nadere informatieDermatologie. Dagbehandeling voor patiënten met eczeem
Dermatologie Dagbehandeling voor patiënten met eczeem Dermatologie Inleiding In deze brochure kunt u meer lezen over een dagbehandeling voor patiënten met eczeem. Het behandeltraject is bedoeld voor patiënten
Nadere informatieConstitutioneel eczeem
3 Casus 1 Constitutioneel eczeem Wij hopen dat deze casuïstiek aan uw wensen voldoet. Wij horen het echter graag als u suggesties heeft voor verbetering. Zo kunnen wij onze materialen verbeteren en u de
Nadere informatieEen vragenlijst over het begin en het beloop van het eczeem bij kinderen van 4 tot 18 jaar
Een vragenlijst over het begin en het beloop van het eczeem bij kinderen van 4 tot 18 jaar Jeukende huidafwijkingen in de elleboog- en knieholten, voorzijde enkels, nek en/of rond de ogen bij kinderen
Nadere informatieAchtergronden bij casusschetsen
Interline Dermatologie Achtergronden bij casusschetsen Casusschets 1 NHG standaard M 15 : Acne Vraag 1: antwoord 1 is juist. Onder erger worden wordt verstaan irritatie van de huid, de acne worden niet
Nadere informatieConstitutioneel eczeem. Eczeem, atopisch eczeem, dauwworm
Constitutioneel eczeem Eczeem, atopisch eczeem, dauwworm Wat is constitutioneel eczeem? Constitutioneel eczeem, ook wel atopisch eczeem genoemd, is een vorm van eczeem die voornamelijk optreedt op de kinderleeftijd.
Nadere informatieKlinische dagbehandeling allergologie
Klinische dagbehandeling allergologie Afdeling Kindergeneeskunde Locatie Purmerend/Volendam Inleiding Deze folder geeft informatie over de klinische dagbehandeling allergie in het Waterlandziekenhuis.
Nadere informatieSamenvatting van de standaard Hoofdpijn van het Nederlands Huisartsen Genootschap
voor de praktijk Samenvatting van de standaard Hoofdpijn van het Nederlands Huisartsen Genootschap M.H.Grol, A.Knuistingh Neven, L.Pijnenborg en A.N.Goudswaard Zie ook de artikelen op bl. 289 en 291. De
Nadere informatieECZEMATEUZE AFWIJKINGEN BIJ OUDEREN
ECZEMATEUZE AFWIJKINGEN BIJ OUDEREN 17 september 2015 Patrick Kemperman, dermatoloog Waterlandziekenhuis Purmerend AMC, Amsterdam ECZEEM Uit het Grieks Betekent overkoken Ontstekingsreactie in de huid
Nadere informatieDermatologie. Rosacea. Slingeland Ziekenhuis
Dermatologie Rosacea i Patiënteninformatie Slingeland Ziekenhuis Wat is rosacea? Rosacea is een veel voorkomende chronische huidaandoening in het gezicht, die vooral gezien wordt bij vrouwen van middelbare
Nadere informatieAstmatische klachten bij kinderen jonger dan 6 jaar
Astmatische klachten bij kinderen jonger dan 6 jaar Afdeling kindergeneeskunde Veel kinderen hebben als baby, peuter of kleuter wel eens last van astmatische klachten, zoals een piepende ademhaling met
Nadere informatieSamenvatting (Summary in Dutch)
Samenvatting (Summary in Dutch) Zowel beleidsmakers en zorgverleners als het algemene publiek zijn zich meer en meer bewust van de essentiële rol van kwaliteitsmeting en - verbetering in het verlenen van
Nadere informatieVerdiepingsmodule. Astma bij volwassenen: Aanvullende diagnostiek allergietest (Toets)
1. Toelichting Deze module is gebaseerd op de NHG-Standaard van oktober 2007 (tweede herziening) Allergie speelt een belangrijke rol in de pathofysiologie van astma: klachten en symptomen kunnen erdoor
Nadere informatieCover Page. Author: Smelt, Antonette Title: Treatment of migraine : from clinical trial to general practice Issue Date: 2014-05-14
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/25761 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Smelt, Antonette Title: Treatment of migraine : from clinical trial to general
Nadere informatieOmgaan met jeuk. Dermatologie. Locatie Hoorn/Enkhuizen
Omgaan met jeuk Dermatologie Locatie Hoorn/Enkhuizen Omgaan met jeuk Inleiding Leven met jeuk, elke dag opnieuw, is geen gemakkelijke opgave. Deze folder is bedoeld voor mensen die jeuk hebben als gevolg
Nadere informatieederlandse samenvatting
ederlandse samenvatting In hoofdstuk 1 wordt algemene achtergrond informatie gegeven over de diagnose, histologie, pathogenese en behandeling van constitutioneel eczeem (CE). CE is een veel voorkomende
Nadere informatieMijn kind heeft eczeem?
FONDATION Mijn kind heeft eczeem? Informatie voor de ouders en voor de leerkrachten Dokter Jacques ROBERT Pediater - Allergoloog Gerealiseerd door de STICHTING VOOR ATOPISCHE DERMATITIS Eczeem begrijpen
Nadere informatieASTMA Een chronische ziekte, een gezamenlijke zorg
ASTMA Een chronische ziekte, een gezamenlijke zorg Heldere afspraken over de manier waarop zorgverleners u helpen en ondersteunen bij uw chronische ziekte. Inleiding Bij u is de diagnose ASTMA gesteld.
Nadere informatie2 Farmaceutische patiëntenzorg en therapietrouw
2 Farmaceutische patiëntenzorg en therapietrouw In de openbare apotheek wordt sinds een aantal jaar gewerkt met farmaceutische patiëntenzorg. Dit houdt in dat de doelstelling van de apotheek is verbreed.
Nadere informatieDermatologie. Constitutioneel eczeem en de zalfbehandeling
Dermatologie Constitutioneel eczeem en de zalfbehandeling Dermatologie In deze brochure kunt u informatie lezen over de behandeling van eczeem met zalven. Het betreft de volgende behandelmethoden: de
Nadere informatieHandboek Eczeem. Datum Naam Versie Aanpassing 2017/02/13. Versie 1.0. Versie beheer
Handboek Eczeem 2017/02/13 Versie 1.0 Versie beheer Datum Naam Versie Aanpassing 1 Handboek POEM Dit handboek over de POEM betreft een voorlopige standaard die de Zorgladder aanhoudt, totdat experts uit
Nadere informatieNHG-Standaarden voor de praktijkassistente
IX Inleiding NHG-Standaarden voor de praktijkassistente Dit is de nieuwe editie van de NHG-Standaarden voor praktijkassistentes. Standaarden zijn wetenschappelijk onderbouwde richtlijnen voor diagnostiek
Nadere informatiePraktische tips en trucs over eczeem en voedselallergie. Petra Kentie Verpleegkundig specialist kinderallergie en eczeem Perone Gerritz diëtiste
Praktische tips en trucs over eczeem en voedselallergie Petra Kentie Verpleegkundig specialist kinderallergie en eczeem Perone Gerritz diëtiste Het kinderallergie team: KNO- arts Kinderallergoloog Dermatoloog
Nadere informatiewordt ook nagestreefd.
Richtlijn Constitutioneel eczeem Auteur Tref woorden R.A. Tupker constitutioneel eczeem, inhalatieallergenen, richtlijn, voedselallergenen, voorlichting Samenvatting Op initiatief van de Nederlandse Vereniging
Nadere informatieSmeer m. Tips en adviezen voor kinderen met eczeem. Behandelboekje kinderen.indd 1 16-11-2011 15:06:38
Smeer m Tips en adviezen voor kinderen met eczeem Behandelboekje kinderen.indd 1 16-11-2011 15:06:38 Inhoudsopgave Wat is de bedoeling van dit boekje? 3 Wat is eczeem? 4 Hoe ontstaat eczeem? 4 Waarom heb
Nadere informatieImmunotherapie met inhalatie-allergenen
Immunotherapie met inhalatie-allergenen Interne Geneeskunde Allergologie Inleiding U reageert allergisch op stuifmeel, huisstofmijt en/of huidschilfers van katten. Deze stoffen die in de lucht voorkomen,
Nadere informatieRefaja Ziekenhuis Stadskanaal. Algemene informatie over het gebruik van zalven en crèmes
Refaja Ziekenhuis Stadskanaal Algemene informatie over het gebruik van zalven en crèmes ALGEMENE INFORMATIE OVER HET GEBRUIK VAN ZALVEN EN CRÈMES INLEIDING Op de poli dermatologie heeft u of uw kind een
Nadere informatieDermatologie. Constitutioneel eczeem wordt ook wel atopisch eczeem genoemd.
Dermatologie Eczeem bij kinderen De kinderarts of dermatoloog heeft bij uw kind constitutioneel eczeem vastgesteld. Deze folder is geschreven voor u, als ouder, om u te informeren over de belangrijkste
Nadere informatieVerantwoordingsdocument voor gebruikte normen: constitutioneel eczeem
Verantwoordingsdocument voor gebruikte normen: constitutioneel eczeem Keuze-items Normen per keuze-item: Uw wensen. Let op: dit zijn geen normen voor goede zorg. Dit zijn normen om te bepalen of er wordt
Nadere informatieDe NHG-Standaard Traumatische knieproblemen (eerste herziening): samenvatting
Richtlijnen De NHG-Standaard Traumatische knieproblemen (eerste herziening): samenvatting L. Willem Draijer, Janneke N. Belo, Hans F. Berg, Roeland M.M. Geijer en A.N. Lex Goudswaard Gerelateerd artikel:
Nadere informatieAfdeling Dermatologie, locatie AZU. Omgaan met jeuk
Afdeling Dermatologie, locatie AZU Omgaan met jeuk Leven met jeuk, elke dag opnieuw, is geen gemakkelijke opgave. Deze folder is bedoeld voor mensen die jeuk hebben als gevolg van een chronische huidaandoening.
Nadere informatieKinderen met constitutioneel eczeem bij het atopie syndroom. Hoofdstuk Kinderen met constitutioneel eczeem bij het atopie syndroom
Hoofdstuk Kinderen met constitutioneel eczeem bij het atopie syndroom Corresponderende Auteur Dr. Suzanne G.M.A. Pasmans, kinderdermatoloog/immunoloog Afdeling Kinderdermatologie/-allergologie Wilhelmina
Nadere informatieBIJSLUITER. TRETINOÏNE 0,1% crème
BIJSLUITER TRETINOÏNE 0,1% crème Lees de hele bijsluiter goed voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke informatie in voor u. - Bewaar deze bijsluiter. Misschien heeft u hem later
Nadere informatieIndifferente therapie bij eczeem: dat kan beter
Indifferente therapie bij eczeem: dat kan beter Bernd Arents VMCE Licentievoorwaarden: Bernd Arents Zelf ernstig eczeem vanaf geboorte (1964) Sinds 1996 actief bij de Vereniging voor Mensen met Constitutioneel
Nadere informatieVragenlijst over arbeidsgerelateerde luchtwegklachten.
Vragenlijst over arbeidsgerelateerde luchtwegklachten. Toelichting bij de vragenlijst De vragenlijst bevat voornamelijk vragen over longklachten, allergische klachten en klachten tijdens en na het werk.
Nadere informatieBIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER. BENZAC 5% Gel BENZAC 10% Gel Benzoylperoxide
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER BENZAC 5% Gel BENZAC 10% Gel Benzoylperoxide Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken, want er staat belangrijke informatie in voor
Nadere informatieVoedselallergie en voedselintolerantie
DC 29 Voedselallergie en voedselintolerantie 1 Inleiding Bij voedselallergie of voedselintolerantie is er sprake van overgevoelige reacties op voedsel of bepaalde bestanddelen in voedsel. De informatie
Nadere informatieTweede kindje Geboren AD Geboortegewicht 3575 gr Apgar 9/10 Voeding: kunstvoeding
Casus 2 Dex 1 Dex, Tweede kindje Geboren AD 38 +3 Geboortegewicht 3575 gr Apgar 9/10 Voeding: kunstvoeding 2 Dex Bij 1 maand: Krentenbaard in gezicht waarvoor AB zalf. Extra controle 2 wkn later ivm roodheid
Nadere informatieKennistoets acute keelpijn
Acute keelpijn: kennistoets Aanvullende diagnostiek 1. Toelichting Deze module is gebaseerd op de NHG-Standaard M11 van feb 2007 (tweede herziening) Het hoofdstuk Keelpijn in de NHG-Telefoonwijzer is gebaseerd
Nadere informatieDe behandeling van constitutioneel eczeem bij kinderen
De behandeling van constitutioneel eczeem bij kinderen Samenvatting Suzanne Pasmans Dr. S.G.M.A. Pasmans, dermatoloog en hoofd Kinderdermatologie en Centrum voor Kinderallergologie, Wilhelmina Kinderziekenhuis,
Nadere informatieInleiding Wat is jeuk? Waar jeukt het? Wat zijn de oorzaken van jeuk?
OMGAAN MET JEUK 883 Inleiding Leven met jeuk, elke dag opnieuw, is geen gemakkelijke opgave. Deze folder is bedoeld voor mensen die jeuk hebben. In de folder vindt u informatie over de gevolgen van jeuk
Nadere informatieBenauwdheid bij kinderen jonger dan 6 jaar
KINDERGENEESKUNDE Benauwdheid bij kinderen jonger dan 6 jaar KINDEREN Benauwdheid bij kinderen jonger dan 6 jaar Veel kinderen hebben als baby, peuter of kleuter wel eens last van astmatische klachten,
Nadere informatieAllergische rhinitis bij kinderen
Allergische rhinitis bij kinderen Dr. Jurjan R. de Boer KNO heelkunde Martini Ziekenhuis Epidemiologie Prevalentie allergische en niet allergische rhinitis in Nederland: 150 200 per 1000 personen/jaar
Nadere informatie1 richtlijn voor diagnostiek van koemelkallergie
Richtlijnen 1 richtlijn voor diagnostiek van koemelkallergie Voor de eerste, tweede en derde lijn in Nederland Berber J. Vlieg-Boerstra, Carry L. Wensing, C.M.F. (Frank) Kneepkens, Yolanda Meijer, Esther
Nadere informatieAtopisch eczeem. Wat is atopisch eczeem? Hoe ontstaat atopisch eczeem?
Atopisch eczeem Wat is atopisch eczeem? Atopisch eczeem, ook wel constitutioneel eczeem genoemd, is een huidziekte die wordt gekenmerkt door een ontstekingsreactie. Een combinatie van factoren speelt een
Nadere informatieWat is er met mij / met mijn kind aan de hand?
BSL_LEVEN MET ECZEEM_148 x 210 4-4 02-11-11 16:00 Pagina 17 1 Wat is er met mij / met mijn kind aan de hand? Dr. Anton de Groot 1.1 Constitutioneel eczeem in vogelvlucht Constitutioneel eczeem is een jeukende,
Nadere informatieVijf gedragsthema s lopen als een rode draad door de begeleiding van de patiënt met astma/copd:
Praktijkondersteuning bij COPD en astma Doel van praktijkondersteuning is het ophogen en/of verdieping van kennis bij de patiënt en het daaraan verbonden zelfmanagement 1. De begeleiding richt zich in
Nadere informatieSpreekuur eczeem Kinderdermatologie
Spreekuur eczeem Kinderdermatologie Magda Spierings de Groot Verpleegkundig Specialist KinderHaven Havenziekenhuis Erasmus MC Sophia Kinderziekenhuis 29 mei 2013 Congres dermatologie Inhoud Wie is mijn
Nadere informatieBIJSLUITER. LCD 10% TRIAMCINOLONACETONIDE 0,1% vaselinelanettecrème
BIJSLUITER LCD 10% TRIAMCINOLONACETONIDE 0,1% vaselinelanettecrème Lees de hele bijsluiter goed vóórdat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke informatie in voor u. - Bewaar deze bijsluiter.
Nadere informatieDermatologie Een multidisciplinair spreekuur
Dermatologie Een multidisciplinair spreekuur voor kinderen met atopische aandoeningen zoals eczeem, astma, hooikoorts en (voedsel) allergie Dermatologie Inleiding U ontvangt deze folder omdat uw kind
Nadere informatieOMGAAN MET JEUK Inleiding Wat is jeuk? Waar jeukt het? Wat zijn de oorzaken van jeuk? Wat zijn de gevolgen van jeuk?
OMGAAN MET JEUK Inleiding Leven met jeuk, elke dag opnieuw, is geen gemakkelijke opgave. Deze folder is bedoeld voor mensen die jeuk hebben ten gevolge van een chronische huidaandoening. In de folder vindt
Nadere informatieAllergologisch onderzoek bij constitutioneel eczeem
Stand van zaken Allergologisch onderzoek bij constitutioneel eczeem Vaak niet nodig Judith L. Thijs, Roger A.M.J. Damoiseaux, Peter Lucassen, Suzanne G.M.A. Pasmans, Marjolein S. de Bruin-Weller en Carla
Nadere informatieInterne Geneeskunde Allergologie Immunotherapie met inhalatieallergenen
Interne Geneeskunde Allergologie Immunotherapie met inhalatieallergenen Desensibilisatie Interne Geneeskunde Allergologie Inleiding U reageert allergisch op stuifmeel, huisstofmijt, of huidschilfers van
Nadere informatieAzathioprine (Imuran) bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa
Azathioprine (Imuran) bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa formatiefolder Polikliniek Maag-Darm-Leverziekten 2 Uw behandelend arts en/of IBD verpleegkundige heeft met u gesproken over het gebruik
Nadere informatieConstitutioneel eczeem
Constitutioneel eczeem Uw behandelend arts heeft constitutioneel eczeem bij u geconstateerd. In deze folder vindt u informatie over deze aandoening en de behandelingsmogelijkheden. Wat is constitutioneel
Nadere informatieBenauwdheid en piepen bij kinderen jonger dan 6 jaar
Benauwdheid en piepen bij kinderen jonger dan 6 jaar Afdeling kindergeneeskunde Veel kinderen hebben als baby, peuter of kleuter wel eens last van klachten als een piepende ademhaling met benauwdheid,
Nadere informatieDERMANOX 20 mg/g crème
BIJSLUITER 1 BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER DERMANOX 20 mg/g crème Enoxolone Lees de hele bijsluiter zorgvuldig door, want deze bevat belangrijke informatie voor u. Dit geneesmiddel kan zonder
Nadere informatieCasusboek Allergie ONDER REDACTIE VAN: DR. H. DE GROOT, ALLERGOLOOG CENTRUM VOOR ALLERGIE EN KIND DIACONESSENHUIS VOORBURG, REINIER DE GRAAF GROEP
Casusboek Allergie Casusboek Allergie ONDER REDACTIE VAN: DR. H. DE GROOT, ALLERGOLOOG CENTRUM VOOR ALLERGIE EN KIND DIACONESSENHUIS VOORBURG, REINIER DE GRAAF GROEP Met medewerking van: Liesbeth Bakker-Jonges,
Nadere informatieBIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER. Benzac Wash 5%, suspensie voor cutaan gebruik Benzoylperoxide
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER Benzac Wash 5%, suspensie voor cutaan gebruik Benzoylperoxide Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken, want er staat belangrijke
Nadere informatieOsteoporoseprofylaxe bij corticosteroïdgebruik
Osteoporoseprofylaxe bij corticosteroïdgebruik 101-106 Deze Medisch Farmaceutische Beslisregel (MFB) is ontwikkeld door de KNMP en Health Base, in samenwerking met de Expertgroep MFB. Datum 27 mei 2013
Nadere informatieBijsluiter gebruik astma (kinderen) indicatoren in de huisartsenpraktijk. Fenna Schouten Versie 3
Bijsluiter gebruik astma (kinderen) indicatoren in de huisartsenpraktijk Fenna Schouten f.schouten@nhg.org 09-02-2017 Versie 3 Inhoud Overzicht van de indicatoren... 2 Populatie... 2 Monitoring... 2 Beschrijving
Nadere informatieUw brief van Uw kenmerk Datum 11 januari 2008 Farmatec/FZ februari 2008
Aan de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postbus 20350 2500 EJ 'S-GRAVENHAGE Uw brief van Uw kenmerk Datum 11 januari 2008 Farmatec/FZ-2825521 20 februari 2008 Ons kenmerk Behandeld door Doorkiesnummer
Nadere informatieSamenvatting van de standaard Bacteriële huidinfecties (eerste herziening) van het Nederlands Huisartsen Genootschap
L.W.Draijer, S.Koning, G.Wielink, F.S.Boukes, A.N.Goudswaard Samenvatting van de standaard Bacteriële huidinfecties (eerste herziening) van het Nederlands Huisartsen Genootschap De herziene standaard Bacteriële
Nadere informatie03 - Informatie over de sublinguale immonutherapie
03 - Informatie over de sublinguale immonutherapie Inhoud Wat is een allergie eigenlijk?... 1 Waarom is een behandeling nodig?... 1 Welke behandelingsvormen zijn mogelijk?... 2 Wat betekent 'specifieke
Nadere informatieTherapietrouw bij allergische aandoeningen, haalbaar?
Therapietrouw bij allergische aandoeningen, haalbaar? Symposium kinderallergologie 2015 Marlies de Graaf Ted Klok www.tedklok.nl Luisteren, luisteren, luisteren. Kinderdermatologie WKZ constitutioneel
Nadere informatieZiekten die mogelijk insufficiëntie veroorzaken:
Wat is nier insufficiëntie? Als de nieren altijd onvoldoende werken wordt dit chronische nierinsufficiëntie genoemd ( insufficiënt = onvoldoende) chronische nierinsufficiëntie is het mogelijke gevolg van
Nadere informatie