p r o v i n c i e Limburg

Transcriptie

1 p r o v i n c i e Limburg D i r e c t i e Omgeving Ruimte Vlaanderen De heer Peter Cabus Phoenixgebouw Koning Albert II-laan 19 bus BRUSSEL Ruimtelijke Planning en Beleid Geachte Betr eft: advies m.b.t. de werkteksten voor het Witboek Beleidsplan Ruimte Vlaanderen (BRV) Samen aan de slag voor een evenwichtige ruimtelijke ontwikkeling Gelet op het belang om de ruimtelijke ontwikkelingsmogelijkheden van Limburg voldoende te garanderen, heeft de deputatie in zitting van beslist om een advies uit te brengen over deze werkteksten. De bemerkingen op de werktekst Witboek BRV zijn op hoofdlijnen geformuleerd, maar geven tegelijkertijd ook al een eerste en gedeeltelijk inzicht in de visie en positionering van Limburg en wat voor de deputatie belangrijke thema s zijn (zie vnl. Oostelijk deel van Vlaanderen). Daarnaast komt ook de rol ter sprake die wij als provincie zien in de verdere operationalisering van het witboek en het ruimtelijk beleid. 1. Oostelijk deel van Vlaanderen De provincie Limburg kan zich niet vinden in de strategische speerpunten per gewestdeel, meer bepaald voor het Oostelijk deel van Vlaanderen (p ). Dit is een te sterke vereenvoudiging van de ruimtelijke structuur die in Vlaanderen bestaat en gewenst is. Deze speerpunten zijn te eng, ongenuanceerd en onaanvaardbaar en moeten verbreed, verfijnd en uitgewerkt worden. De omschrijving van Limburg als (energie)landschapspark is te simplistisch. Limburg is niet enkel het park voor Vlaanderen! Limburg is een stedelijk landschap met een stedelijke, sociale en economische dynamiek centraal gelegen in de Euregio. Er wordt bij dit gewestdeel niet gesproken over de bestaande stedelijke en economische ontwikkelingen, terwijl hier tijdens de structuurplannings-periodes sterk op ingezet is geweest. Hoewel het enkel over strategische aspecten van Vlaams niveau gaat, willen wij vanuit de provincie deze kwesties en keuzen mee bespreken en bepalen, zeker vanuit het zelf vooropgestelde principe van gelijkwaardig partnerschap. Het oostelijk deel van Vlaanderen is meer dan een (energie)landschapspark, waterbufferbekken en kleine Contactpersoon: Telefoonnummer: Kenmerk: /S2016N Dossier: 2009N Bijlagen: / C o r r e s p o n d e n t i e a d r e s Provincie Limburg, Universiteitslaan 1, B-3500 Hasselt T e l e f o o n Fax roplangroep@limburg.be B i j a n t w o o r d k e n m e r k, d o s s i e r e n d a t u m v e r m e l d e n

2 kernen met lokale voorzieningen. Er moet binnen de Vlaamse context in Limburg ook ruimte zijn voor meer stedelijkheid (in een specifiek aangepaste netwerkstructuur), economische ontwikkeling (ENA), verbindende (openbaar) vervoersinfrastructuren, uitbouw van hoogwaardige toeristisch-recreatieve voorzieningen (Limburg als vrijetijdsregio). De structurerende strategische projecten en gebiedsprocessen spelen een belangrijke ruimtelijke rol in (de open/productieve ruimte van) Limburg: Bosland, De Wijers, NPHK, De Duinengordel, Kempen-Broek, rivierpark Maasvallei, de Albertknoop, de Merode, Volgende speerpunten moeten al zeker toegevoegd worden aan het oostelijk deel van Vlaanderen : het versterken van het logistiek netwerk, de internationale poort Genk en het stedelijke netwerk Kempische As. En dit in relatie tot het Centraal deel van Vlaanderen én gebieden over de landsgrens. De grensoverschrijdende relaties zijn voor Limburg cruciaal en verdienen de nodige aandacht en zorg, ook bij de uitwerking van het ruimtelijk beleid op Vlaams niveau. Voor de economische ontwikkeling van Limburg is de internationale relatie via de Noordzuid met Brainport Eindhoven belangrijk. Een excentrische positionering en benadering van Limburg vanuit Vlaanderen is achterhaald en klopt ook niet langer met de ambities om Vlaanderen geleidelijk te transformeren tot een duurzame en welvarende regio binnen de Europese Deltametropool. Limburg ligt in dat opzicht net heel centraal in de Euregio Maas Rijn en midden in het kennisnetwerk ELAt (grensoverschrijdend netwerk dat de kennisregio s Eindhoven, Leuven en Aken met elkaar verbindt tot een Europese technologische topregio). De verschillende incubatoren in Limburg naast de UHasselt zoals Bioville, Greenville, Agropolis, Dronevalley, Cordacampus, C-mine cribe, Energyville, IncubaTor Thorpark, en nog in opbouw zijnde incubatoren zoals de Construction Academy, Limburg Healthcare Valley en Mode Incubator, zijn belangrijke troeven en katalysatoren in dit netwerk. Deze potenties moeten uitgespeeld worden om de gewenste aansluiting te vinden met dit kennisnetwerk. Binnen die grensoverschrijdende dimensie zijn ook vooral sterke ruimtelijke/fysieke verbindingen levensnoodzakelijk voor de ontsluiting van de provincie en de aansluitingen op die internationale netwerken. Concreet betekent dit ruimtelijk dat de realisatie van de Noordzuidverbinding binnen Limburg en aansluitend de opwaardering van de N69 in Nederland tot een internationale verbinding van grote betekenis is als ontsluiting voor het regionaal stedelijk gebied Hasselt/Genk naar de Brainport Eindhoven. Ook de realisatie van Spartacus is nodig om deze samenwerking verder te stimuleren. Daarnaast wordt er groot belang gehecht aan het kernnetwerk van het Transeuropese Vervoersnetwerk (TEN-V) (zie werktekst p. 37). En onterecht is er nergens sprake van de IJzeren Rijn die nochtans voor Vlaanderen en Limburg van grote betekenis is. 2. Dwingende regionale samenwerkingsverbanden Elke gemeente in Vlaanderen zal zich moeten aansluiten in één regionaal samenwerkingsverband. Het Vlaams ruimtelijk beleid faciliteert de totstandkoming van regionale samenwerkingsverbanden om deze in beleidskaders te erkennen als het vehikel met een gemeenschappelijke ruimtelijke ontwikkelingsopdracht. Met betrekking tot de voorgestelde regiovorming en operationele gebiedswerking (werktekst 2.2. en 2.3, p ) willen we als provincie eerst verder nadenken over de betekenis, concrete uitwerking en gevolgen hiervan, vooraleer een gemotiveerd standpunt te kunnen innemen. Verdieping en overleg (intern op provinciaal niveau, maar ook met gemeenten) is nodig, zowel wat betreft mogelijke indelingen als een mogelijke gebieds- of ruimteregie door de provincie. Bij de geopperde verkenningsronde vanuit Vlaanderen, zien we hierin een sleutelrol voor de provincie, zeker om de maximale aansluiting bij de lokale realiteit te waarborgen (cf. p. 87). We zijn niet overtuigd van een stringente opdeling waarbij gemeenten moeten kiezen voor één regionaal samenwerkingsverband. Afhankelijk van het thema kan het raadzaam zijn voor een bepaalde gemeente om meerdere gerichte samenwerkingsplatformen op te zetten. Het is juist afhankelijk van de ruimtelijke problematiek/thema dat er een ander samenwerkingsverband moet gezocht worden bijv. ENA, De Wijers, het Kolenspoor. Zoals zelf gesteld bij de geïntegreerde 2

3 gebiedsgerichte ruimtelijke ontwikkeling is dit een dynamisch proces en verschilt dit van een bestuurlijke regio-indeling. Regiovorming en gebiedsgerichte werking wordt in het BRV regelmatig door elkaar gebruikt. Wij kunnen ons ook niet vinden in de vaste of strikte opdeling in landelijke en stedelijke regio s. Deze beleidskeuze roept in eerste instantie veel vragen op, zowel vanuit de bestaande als gewenste ruimtelijke praktijk (zie Werktekst, Deel 2 Operationalisering 1.6. Gebiedsontwikkeling in regio s, p ). Afstemming op de Limburgse situatie op vlak van diverse aspecten (woonontwikkeling, voorzieningen, openbaar vervoer, open ruimte, ) moet nog uitgewerkt worden. Ook het gegeven dat de provincie enkel een regierol krijgt binnen de gebiedswerking van de landelijke gebieden, is vreemd en onterecht. In afwachting van verdere operationalisering of alternatieve voorstellen, formuleren we een strikt voorbehoud op dit punt. We wensen het voortouw te nemen om te onderzoeken hoe de totstandkoming van de regionale samenwerkingsplatformen vorm kan krijgen en wat de rol van de provincie hier in kan en moet zijn. We redeneren hierbij vanuit het principe van één Limburg, één bestuurlijke, ruimtelijke en functionele Limburgse regio die de 44 Limburgse gemeenten kan omvatten en samenhouden. Deze startgedachte moet nog verder gebiedsgericht, thematisch en beleidsmatig uitgewerkt worden om dit (én de impact ervan) concreet te maken voor Limburg. Het opzetten van een gepaste en realistische ruimtelijke (en bestuurlijke) structuur rond regionale samenwerkingsverbanden m.b.t. gebiedsontwikkeling kan onmogelijk verder gaan zonder gedetailleerde betrokkenheid en regie van de provincie. We kunnen hierbij verwijzen naar het begrip/idee van Stad Limburg (zie publicatie Stad Limburg projectnota atelier Limburg Europa Architectuurwijzer), waarin gepleit wordt voor samenwerking en gemeenschapsvorming tussen de 44 gemeenten in Limburg, maar ook voor méér stedelijkheid en een stedelijkheidsgedachte in Limburg. 3. Knooppuntwaarde en voorzieningenniveau bepalen ontwikkelingsmogelijkheden De knooppuntwaarde en het voorzieningenniveau van een kern bepalen de ontwikkelingsmogelijkheden van een kern, zoals de uitbreidingsmogelijkheden, de streefwaarden voor ruimtelijk rendement, het type en mix van activiteiten (wonen, werken, voorzieningen). Gelet op de huidige mobiliteitssituatie en de geringe aanwezigheid van openbaar vervoer zal de toepassing van dit concept op Limburg, de ontwikkelingen in Limburg sterk inperken. De vrees bestaat dat landelijke kernen hierdoor (nog sterker) gehypothekeerd en geremd gaan worden in hun ruimtelijke ontwikkelingsmogelijkheden. De woonbehoefte is onlosmakelijk verweven met de andere factoren als mobiliteit, werkgelegenheid, voorzieningen, functievermenging, etc. Indien in de provincie Limburg onvoldoende knooppunten met onvoldoende draagkracht opgenomen worden, is dit nefast voor Limburg, niet enkel op het vlak van wonen, maar ook op het vlak van economische ontwikkeling, leefbaarheid, sociaal-maatschappelijke achteruitgang etc. Vlaanderen moet Limburg gericht faciliteren zodat nieuwe ontwikkelingen naar de toekomst toe mogelijk blijven. De knooppuntwaarde is geen vaststaand gegeven maar evolueert in belangrijke mate mee met investeringen in het railnetwerk. Is dit een realistische aanname (werktekst, p. 46 en p. 80), zeker voor Limburg? De investeringen van de NMBS in Limburg zijn zeer minimaal, Spartacus is onzeker. Het is dan ook voor de provincie cruciaal én noodzakelijk dat Vlaanderen ook op Limburg blijft inzetten op vlak van verkeers- en vervoersinfrastructuren. De verbetering van de mobiliteit en het openbaar vervoersaanbod zijn kritische succesfactoren voor het welslagen van het beoogde ruimtelijk beleid. Bij dit knooppuntenmodel wordt geen rekening gehouden met de kwaliteit van de leefomgeving, ontwikkelingen rond thuiswerken, fietsverbindingen.m.a.w. de kwaliteit van het verstedelijkt landschap, zoals vandaag kenmerkend voor Limburg (en Vlaanderen). De provincie Limburg wenst voor de 3

4 ontwikkeling van de kernen op basis van hun knooppuntwaarde en het voorzieningenniveau zelf vanuit een gebiedsgerichte werking criteria op te stellen en niet enkel vanuit knooppuntwaarde en voorzieningen. Wij wensen hierbij rekening te houden met de leefbaarheid van een aantal landelijke kernen. In die optiek kunnen we algemeen stellen dat het een meerwaarde zou zijn dat vanuit het BRV er niet te strikte kaders worden voorzien waarbinnen de lokale besturen en provincies verder kunnen. Er moet ook rekening gehouden worden met de vervoersregio s en de basisbereikbaarheid. 4. Logistiek De opzet is om de ruimtelijke ontwikkelingen te richten op het bundelen van goederenstromen (continentale, internationale en regionale verbindingen) en de ontwikkelingskansen van ENA zo veel mogelijk te benutten door rendementsverhoging, economische herstructurering in de ruimere regio rond het Albertkanaal. De logistieke activiteiten worden gebundeld in internationale (vb. Zaventem, zeehavens) en regionale knooppunten. Wij stellen dan ook voor dat Genk als internationaal knooppunt opgenomen wordt. 5. Proces en bestuurlijke aspecten advies VVP (zie bijlage) Met deze nota formuleren de Vlaamse provincies een aantal vragen bij de werktekst voor het Witboek BRV. De werktekst voor het Witboek Beleidsplan Ruimte bevat zeker interessante en vernieuwende ruimtelijke principes. Het is goed dat met deze werktekst een aanzet tot een debat over de inhoud en de operationalisering van het ruimtelijk beleid in Vlaanderen wordt gegeven. Echter, de tekst is volgens VVP onvoldoende uitgewerkt om een basis voor een Witboek of voor een Beleidsplan Ruimte Vlaanderen te vormen. De tekst en de inhoudelijke voorbereiding naar beleidsplanning vergen nog een verder rijpingsproces. Deze werktekst biedt nog onvoldoende houvast voor een kaderend ruimtelijk beleid. Ook inzake de implementatie van nieuwe beleidsinstrumentaria is er veel onzekerheid en is de mogelijke meerwaarde ervan ten opzichte van het huidige planningssysteem voor de Vlaamse provincies niet duidelijk. De Vlaamse provincies zijn zeker bereid om mee na te denken over de mogelijke concretisering van een Witboek Ruimte Vlaanderen, zich inschrijvend in een interbestuurlijk partnerschap met Vlaanderen en met de steden en gemeenten. De Vlaamse provincies zijn immers vragende partij voor een wervend, duidelijk en werkbaar beleidskader voor het toekomstige ruimtelijke beleid van Vlaanderen, dat door de provincies en de lokale besturen gebiedsgericht kan vertaald worden. We vinden het positief dat de Vlaamse provincies een eigen ruimtelijk beleid kunnen blijven voeren. De provincies hebben dit in de voorbije periode sterk opgenomen en de provincies willen ook in de toekomst op deze grondgebonden bovenlokale materie blijven inzetten. Met achting Namens de deputatie 4

5 Renata Camps provinciegriffier Inge Moors gedeputeerde 5