Emotie Regulatie Training

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Emotie Regulatie Training"

Transcriptie

1 Emotie Regulatie Training voor adolescenten Marieke Schuppert kinder- en jeugdpsychiater Accare UCKJP

2 Vanaf welke leeftijd mag de diagnose persoonlijkheidsstoornis gesteld worden?

3 PD s in adolescentie DSM-IV: Duurzaam, stabiel patroon Tenminste één jaar Geen ondergrens in leeftijd Geen leeftijdspecifieke criteria Uitzondering: antisociale persoonlijkheidsstoornis

4 Borderline persoonlijkheidsstoornis Krampachtig voorkomen van verlating Instabiele relaties Instabiel zelfbeeld/zelfgevoel Impulsiviteit (schadelijk) Suïcidaliteit en/of automutilatie Affectlabiliteit Leegte Woedebuien Paranoïdie die/dissociatie

5 Borderline persoonlijkheidsstoornis Meest stabiele kenmerk is instabiliteit!

6 Behandeling BPD bij volwassenen CAT STEPPS DBT TFP CT SFT MBT

7 toch Lager niveau van functioneren (werk( werk, scholing, partnerrelaties, vrije tijd, verminderde kwaliteit van leven leven) (Gunderson, 2009; Skodol et al., 2002; Crawford et al., 2008 ) Hoge consumptie van zorg (v. Asselt et al., 2008) Hoge mortaliteit door suïcide (Pompili et al., 2005)

8 BPD in adolescentie Cijfers lopen sterk uiteen: : 0,9% (Lewinsohn et al., 1997); 3% (Bernstein et al., 1993); 6-14% (Chabrol et al., 2001 en 2004) Ambulante GGZ: 21,8% (Chanen et al., 2008) Klinische GGZ: 49% (Grilo et al., 1998)

9 BPD in adolescentie Even betrouwbaar en valide als bij volwassenen (Bondurant et al., 2004; Chanen et al., 2007; Miller et al., 2008) Continuïteit teit van adolescentie naar volwassenheid (Cohen et al., 2005; Miller et al., 2008)

10 Cluster B PD over de jaren Meeste symptomen tot 20 jaar 2007; Crawford et al., 2008) jaar (Chanen et al., Afname van symptomen in de loop van het leven (Lenzenweger et al., 2004; Samuels et al., 2002)

11 Grotere kans op: MAAR: As I stoornis (inclusief verslaving) School/werk problemen Antisociaal gedrag Problemen binnen het gezin (o.a. scheiding) Contact met jeugdzorg en justitie Interpersoonlijke conflicten Slechte zelfzorg (Chanen et al., 2007; Cohen et al., 2005; Crawford et al., 2008)

12 op langere termijn: Slechte prognose, o.a.:.: BPD Meer as I (m.n( m.n.. verslaving en depressie) Meer interpersoonlijke problemen Slechtere kwaliteit van leven Meer geslaagde suïcides (Chen et al., 2006; Cohen et al., 2005; Crawford et al., 2008; Pompili et al., 2005)

13 Risico s van vroege diagnose Stigmatisering (Chanen et al., 2008) Iatrogene schade (Fonagy & Bateman, 2006) Lagere levensdoelen stellen (Chanen et al., 2008) Medicatie, polyfarmacie (Chanen et al., 2008)

14 Voordelen vroege diagnose Opluchting bij jongere en netwerk Herkenning en erkenning Informatie opzoeken Mogelijkheden voor onderzoek maar vooral: Mogelijkheden voor vroege interventies!

15 Interventies BPD adolescenten Dialectical Behaviour Therapy-adolescents adolescents (Miller, Rathus & Linehan,, 2007) Mentalisation Based Treatment (nog onderzocht) nog niet Cognitive Analytic Therapy (Ryle, 2004) Emotion Regulation Training (v. 2007) (v. Gemert et al.,

16 Emotie Regulatie Training Ontwikkeld in 2002 op polikliniek Accare UCKJP Groningen T. van Gemert,, J. Ringrose en H. Wiersema Destijds geen behandelprotocol voor jongeren met BPD symptomen Geïnspireerd door VERS (STEPPS( STEPPS)

17 ERT research groep Marieke Schuppert, hoofdonderzoeker Tonny van Gemert en Herman Wiersema, ontwikkelaars ERT Paul Emmelkamp, Ruud Minderaa,, Josephine Giesen-Bloo en Maaike Nauta, denktank Iris Rooke en Annelies Wolters, onderzoeksassistenten Affiliaties: Accare (Groningen), GGZ Friesland (Leeuwarden), Dimence (Zwolle), Lentis (Groningen)

18

19 Opzet van de ERT Groepstraining (6-9 jongeren; ; jaar) Twee therapeuten 17 wekelijkse sessies en twee terugkomsessies Informatiebijeenkomst in week 4 Te combineren met individuele psychotherapie, systeemtherapie, medicatie, (dag)opname(

20 Doelen van de ERT (H)erkennen van symptomen van emotionele disregulatie (m.n. affectlabiliteit) Verbeteren van locus of control Meer verantwoordelijkheid voor eigen gedrag (keus( keus)

21 Doelgroep Regulatie problemen (emoties en/of gedrag): Instabiele interpersoonlijke relaties Affectlabiliteit Impulsiviteit (die potentieel schadelijk is) Automutilatie en/of suïcidaal gedrag Schoolverzuim Autoriteitsproblemen

22 ERT sessie Bespreken van huiswerkopdrachten Introductie van nieuw onderwerp Pauze Voorbeelden en oefeningen Ontspanningsoefening Huiswerk voor de komende week

23 ERT programma 4 fasen Fase 1: psycho educatie en introductie cognitieve model Wat is een emotie regulatie stoornis? G-schema, automatische gedachten Herkennen van een emotionele bui Introductie vaardigheidstraining Informatiebijeenkomst voor ouders en belangrijke anderen

24

25 Dag/ tijd Wat gebeurde er? gebeurtenis gedachten gevoel Wat deed je? gedrag Hoe liep het af? gevolg Wat zijn helpende gedachten in deze situatie? Welk gevoel geven de helpende gedachten? Wat had je anders kunnen doen? Welke gevolgen zou dat hebben gehad?

26 ERT programma 4 fasen Fase 2: ken jezelf Aanleg, geschiedenis, huidige situatie, toekomst Gebruiken van zelfkennis, anderen informeren De spiraal van de emotionele storm doorbreken

27

28 Basisgevoelens: Oefening

29 Vervolg oefening Noem zoveel mogelijk emoties en breng ze onder in deze categorieën Zet ze in volgorde van heftigheid

30 ERT programma 4 fasen Fase 3: Veranderplannen Veranderplannen leren maken Onderwerpen: slapen, eten, alleen zijn, school/vrije tijd, zorg voor je lichaam, geld, interpersoonlijke relaties

31 ERT programma 4 fasen Fase 4: evaluatie en terugkomsessies Evaluatie van de training Terugkomsessies 6 en 12 weken na de training Terugkoppeling naar de individuele behandelaar

32 Leeftijdspecifiek ERT houdt rekening met ontwikkelingsfase Doelgericht Concreet Korte bijeenkomsten Heldere taal Duidelijke voorbeelden, passend bij de leeftijd Aandacht voor identiteitsontwikkeling

33 Klinische indruk Enthousiaste jongeren, ouders en trainers Opluchting bij verwijzers Relatief korte interventie Positieve groepsinteracties Nauwelijks emotionele buien tijdens sessies Duidelijk onderscheid tussen training en therapie Afname van BPD symptomen Verbetering van locus of control

34 Pilotstudy Randomized controlled trial 5 GGZ-instellingen ERT+TAU (n=23) vergeleken met TAU (n=20) only 3 ERT groepen Schuppert et al.; Effectiveness of an Emotion Regulation Group Training for Adolescents a Randomised controlled Pilot Study (Clinical Psychology and Psychotherapy, 2009)

35 Inclusie Affectlabiliteit Tenminste één van de volgende criteria: Impulsiviteit (potentieel schadelijk) Herhaaldelijk (dreiging) suïcidaal gedrag, automutilatie Inadequate, intense woede of moeite kwaadheid te beheersen (b.v( b.v.. frequente driftbuien, aanhoudende woede of herhaaldelijke vechtpartijen)

36 Pilot - meetinstrumenten Borderline Personality Disorder Severity Index IV (semi-structured structured interview) Youth Self Report Multidimensional Emotion Regulation Locus of Control

37 Pilot resultaten Verbetering op BPDSI-IV IV totaal score in beide groepen (p=.02) Trend op YSR subschaal internaliserend gedrag (improvement) in beide groepen (p=.06) Significante verbetering op MERLC (subschaal intern) (p=.006)! Verbetering locus of control is één van de belangrijkste doelen van ERT

38 Pilot - resultaten Kleine effect sizes ( ) Mogelijke verklaringen hiervoor: Goede TAU in de GGZ-instellingen? BPDSI-IV IV niet zonder meer toepasbaar in deze leeftijdsgroep? Lage scores op baseline? Baseline meting nét na de zomervakantie?

39 Pilot drop-outs outs 70% volgde 9 of meer sessies Drop-outs outs experimentele groep: : 39%; drop-outs outs controle groep: : 15% (N.B.: drop-outs outs DBT-A: 36% en CAT: 38%) Geen verschillen tussen completers en non- completers op BPDSI-IV IV en MERLC Hogere scores op internaliserend gedrag (YSR) geassocieerd met lagere drop-out out

40 Hoofdstudie Grotere RCT gestart in november Jongeren met ernstige BPD symptomen (score van 15 op BPDSI-IV IV-ado) Aanpassingen meetinstrumenten Ook metingen bij de ouders (o.a. ouderlijke stress, visie ouders op BPD symptomen jongeren, persoonlijkheidspathologie ouders) Validerings studies

41

REFEREERAVOND LECTORAAT GGZ

REFEREERAVOND LECTORAAT GGZ REFEREERAVOND LECTORAAT GGZ 9 december 2013 DE BEHANDELING VAN ADOLESCENTEN MET EEN BORDERLINE PERSOONLIJKHEIDSSTOORNIS Marieke Schuppert Kinder- en Jeugdpsychiater PROGRAMMA Welkom Introductie Marieke

Nadere informatie

Vroegsignalering borderline problematiek. Utrecht, 24 november 2016

Vroegsignalering borderline problematiek. Utrecht, 24 november 2016 Vroegsignalering borderline problematiek Utrecht, 24 november 2016 Wat is een Borderline PS? Diepgaand patroon van instabiliteit (DSM-5) Relaties Zelfbeeld Emoties Gedrag (impulsiviteit Dit patroon komt

Nadere informatie

Clinical Staging en Vroege Interventie voor Borderline Persoonlijkheidsstoornis

Clinical Staging en Vroege Interventie voor Borderline Persoonlijkheidsstoornis Clinical Staging en Vroege Interventie voor Borderline Persoonlijkheidsstoornis Christel Hessels Symposium, 16 maart 2017 Persoonlijkheidsstoornissen gedurende de levensloop Borderline persoonlijkheidsstoornis

Nadere informatie

Bijlage 17: Informatie voor de individuele behandelaar

Bijlage 17: Informatie voor de individuele behandelaar Bijlage 17: Informatie voor de individuele behandelaar N.b.: stuur deze informatie (inclusief de drie bijlagen) naar de individuele behandelaar vóórdat de training van start gaat Emotieregulatietraining

Nadere informatie

Evidence based behandeling van borderline patiënten: mentalisation

Evidence based behandeling van borderline patiënten: mentalisation Evidence based behandeling van borderline patiënten: mentalisation based therapy (MBT), transference focused therapy, schema gerichte therapie en dialectische gedragstherapie op één podium Marjon Nadort

Nadere informatie

ERT nieuws ERT nieuws ERT nieuws

ERT nieuws ERT nieuws ERT nieuws Nieuwsbrief nr. 5, februari 2010 Emotie Regulatie Training voor jongeren Het zal velen niet ontgaan zijn: de Triade Borderline Award 2010 is toegekend aan de ERT en het ERT-onderzoek! Het prachtige bronzen

Nadere informatie

Mindfulness binnen de (psycho) oncologie. Else Bisseling, 16 mei 2014

Mindfulness binnen de (psycho) oncologie. Else Bisseling, 16 mei 2014 Mindfulness binnen de (psycho) oncologie Else Bisseling, 16 mei 2014 (Online) Mindfulness-Based Cognitieve Therapie voor kankerpatiënten. (Cost)effectiveness of Mindfulness-Based Cognitive Therapy (MBCT)

Nadere informatie

DGT voor adolescenten

DGT voor adolescenten DGT voor adolescenten VGCT 2012 Met dank aan Nicole Muller Rosanne de Bruin Agaath Koudstaal Nicole Muller Kennismaking VGCT 2012 ESSPD 2012 In press; november 2012 VGCT 2012 Aangepast aan de ontwikkelingstaken

Nadere informatie

Borderlinepersoonlijkheidsstoornis en behandeling (MBT)

Borderlinepersoonlijkheidsstoornis en behandeling (MBT) Borderlinepersoonlijkheidsstoornis en behandeling (MBT) Wat is een borderlinepersoonlijkheidsstoornis Kenmerken: krampachtig proberen te voorkomen om feitelijk of vermeend in de steek gelaten te worden.

Nadere informatie

borderline persoonlijkheidsstoornis Dr. Josephine Giesen-Bloo Capaciteitsgroep Clinical Psychological Science Universiteit Maastricht

borderline persoonlijkheidsstoornis Dr. Josephine Giesen-Bloo Capaciteitsgroep Clinical Psychological Science Universiteit Maastricht Schema therapie voor mensen met een borderline persoonlijkheidsstoornis Dr. Josephine Giesen-Bloo Capaciteitsgroep Clinical Psychological Science Universiteit Maastricht Opzet q De Borderline persoonlijkheidsstoornis

Nadere informatie

Ruim tien jaar geïntegreerde Dialectische Gedragstherapie voor Jongeren in de Bascule.

Ruim tien jaar geïntegreerde Dialectische Gedragstherapie voor Jongeren in de Bascule. Ruim tien jaar geïntegreerde Dialectische Gedragstherapie voor Jongeren in de Bascule. Polikliniek en deeltijdbehandeling met 24-uurs crisiszorg voor jongeren met ernstige emotieregulatieproblemen Janet

Nadere informatie

Borderline in het gezin. Koos Krook, sr. preventiefunctionaris GGZ Midden Brabant

Borderline in het gezin. Koos Krook, sr. preventiefunctionaris GGZ Midden Brabant Borderline in het gezin. Koos Krook, sr. preventiefunctionaris GGZ Midden Brabant Inleiding - Stellingen. - Ontstaan psychiatrische aandoeningen. - Wat zien naastbetrokkenen. - Invloed van borderline op

Nadere informatie

Emotieregulatieproblemen bij jongeren. 13 februari 2018

Emotieregulatieproblemen bij jongeren. 13 februari 2018 Emotieregulatieproblemen bij jongeren 13 februari 2018 Inhoud presentatie 1. De doelgroep / uitleg borderline persoonlijkheidsstoornis 2. BPS bij jongeren/ feiten en cijfers 3. Ontstaan van BPS / insteek

Nadere informatie

PERSOONLIJKHEIDSSTOORNISSEN BIJ ADOLESCENTEN

PERSOONLIJKHEIDSSTOORNISSEN BIJ ADOLESCENTEN amenvatting Dit proefschrift gaat over het diagnosticeren van persoonlijkheidsstoornissen (P) in adolescenten, de ziektelast die adolescenten en volwassenen met een (borderline) persoonlijkheidsstoornis

Nadere informatie

Implementatie van vroege interventie voor BPS: hoe zorgen we ervoor dat het geen HYPE wordt?! Gerda Blom Christel Hessels

Implementatie van vroege interventie voor BPS: hoe zorgen we ervoor dat het geen HYPE wordt?! Gerda Blom Christel Hessels Implementatie van vroege interventie voor BPS: hoe zorgen we ervoor dat het geen HYPE wordt?! Gerda Blom Christel Hessels HYPE Team: Rik Schieveen ambulatory (youth) care worker Christel Hessels Clinical

Nadere informatie

Screening en behandeling van psychische problemen via internet. Viola Spek Universiteit van Tilburg

Screening en behandeling van psychische problemen via internet. Viola Spek Universiteit van Tilburg Screening en behandeling van psychische problemen via internet Viola Spek Universiteit van Tilburg Screening en behandeling van psychische problemen via internet Online screening Online behandeling - Effectiviteit

Nadere informatie

Persoonlijkheids- stoornissen

Persoonlijkheids- stoornissen Persoonlijkheids- stoornissen Classificatie, epidemiologie en psychotherapie Dr. Helene Andrea Wetenschappelijk onderzoeker Viersprong Institute for Studies on Personality Disorders (VISPD), Halsteren

Nadere informatie

Onderzoek naar werkzaamheid schematherapie bij borderline persoonlijkheidsstoornis en alcoholafhankelijkheid

Onderzoek naar werkzaamheid schematherapie bij borderline persoonlijkheidsstoornis en alcoholafhankelijkheid Onderzoek naar werkzaamheid schematherapie bij borderline persoonlijkheidsstoornis en alcoholafhankelijkheid presentatie ESPRi Symposium 26-11-2015 Michiel Boog, klinisch psycholoog, psychotherapeut Titel:

Nadere informatie

ADHD en BPD Aandachtstekortstoornis en borderline persoonlijkheidsstoornis. Kinder-en jeugdpsychiater Accare, Groningen t.van.gemert@accare.

ADHD en BPD Aandachtstekortstoornis en borderline persoonlijkheidsstoornis. Kinder-en jeugdpsychiater Accare, Groningen t.van.gemert@accare. ADHD en BPD Aandachtstekortstoornis en borderline persoonlijkheidsstoornis T.M.van Gemert T.M.van Gemert Kinder-en jeugdpsychiater Accare, Groningen t.van.gemert@accare.nl Programma ADHD (kort) BPD Co-morbiditeit/verband

Nadere informatie

VERS-I. Vaardigheidstraining Emotie Regulatie Stoornis. Deel I

VERS-I. Vaardigheidstraining Emotie Regulatie Stoornis. Deel I VERS-I Vaardigheidstraining Emotie Regulatie Stoornis Deel I Informatiefolder voor cliënten, behandelaren, familieleden en overige betrokkenen van mensen met emotie regulatie problemen. 2009 Lentis en

Nadere informatie

Dialectische Gedrags Therapie Bij volwassenen met een lichte verstandelijke beperkingen

Dialectische Gedrags Therapie Bij volwassenen met een lichte verstandelijke beperkingen Dialectische Gedrags Therapie Bij volwassenen met een lichte verstandelijke beperkingen Dialectische Gedrags Therapie 2 1. Voor wie? Deze brochure geeft informatie over Dialectische Gedragstherapie (DGT).

Nadere informatie

Marijn Nijboer Orthopedagoog i.o.t. GZ-psycholoog Accare UCKJP

Marijn Nijboer Orthopedagoog i.o.t. GZ-psycholoog Accare UCKJP Marijn Nijboer Orthopedagoog i.o.t. GZ-psycholoog Accare UCKJP INHOUD Impulsief en agressief gedrag; normaal op jonge leeftijd? Alarmsignalen Verwijzen? Werkwijze team jonge kinderen zorglijn ADHD en gedragsstoornissen

Nadere informatie

Schematherapie: update van onderzoek en implementatie-kwesties

Schematherapie: update van onderzoek en implementatie-kwesties Schematherapie: update van onderzoek en implementatie-kwesties Arnoud Arntz Overzicht 1. Klinische trials 2. Procesonderzoeken 3. Meta-analyses 4. Zorgstandaard persoonlijkheidsstoornissen 5. Implementatie-kwesties

Nadere informatie

Persoonlijkheidsstoornissen bij ouderen: Meten en weten. Prof. Dr. Bas van Alphen

Persoonlijkheidsstoornissen bij ouderen: Meten en weten. Prof. Dr. Bas van Alphen Persoonlijkheidsstoornissen bij ouderen: Meten en weten Prof. Dr. Bas van Alphen Inhoud Temporele stabiliteit Leeftijdsneutraliteit DSM-5 Behandelperspectief Klinische implicaties Casuïstiek Uitgangspunten!

Nadere informatie

Body awareness training als behandeling voor wearing-off gerelateerde stress bij patiënten met de ziekte van Parkinson

Body awareness training als behandeling voor wearing-off gerelateerde stress bij patiënten met de ziekte van Parkinson Body awareness training als behandeling voor wearing-off gerelateerde stress bij patiënten met de ziekte van Parkinson Ires Ghielen, promovendus & GZ-psycholoog i.o., i.ghielen@vumc.nl Parkinson symptomen

Nadere informatie

Interpersoonlijke psychotherapie

Interpersoonlijke psychotherapie Interpersoonlijke psychotherapie in een groep een behandelprotocol voor depressie Dina Snippe, Opleider-supervisor IPT en groepspsychotherapie Cora Versteeg, supervisor IPT en groepspsychotherapeut i.o.

Nadere informatie

Dialectische Gedragstherapie De stand van zaken VGCt november 2015. Wies van den Bosch Pro Persona Arnhem, Scelta Nijmegen, Dialexis Deventer

Dialectische Gedragstherapie De stand van zaken VGCt november 2015. Wies van den Bosch Pro Persona Arnhem, Scelta Nijmegen, Dialexis Deventer Dialectische Gedragstherapie De stand van zaken VGCt november 2015 Wies van den Bosch Pro Persona Arnhem, Scelta Nijmegen, Dialexis Deventer Inhoud presentatie 2 DGT in Nederland Wetenschappelijke evidentie

Nadere informatie

Mindfulness - de 8-weekse training in vogelvlucht

Mindfulness - de 8-weekse training in vogelvlucht Mindfulness - de 8-weekse training in vogelvlucht Flip Kolthoff, psychiater Radboud Universitair Centrum voor Mindfulness, GGZ Noord-Holland-Noord Flip Kolthoff, VUmc, 20-01-2012 1 Inleiding Flip Kolthoff,

Nadere informatie

Persoonlijkheidsstoornissen

Persoonlijkheidsstoornissen Persoonlijkheidsstoornissen PAUL VAN DER HEIJDEN MIRIAM VAN VESSEM Inhoud 1. Wat is een persoonlijkheidsstoornis? 2. Hoe vaak komt het voor? 3. Hoe stellen we een persoonlijkheidsstoornis vast? 4. Wat

Nadere informatie

INCANT. International Cannabis Need of Treatment Study. België, Duitsland, Frankrijk, Nederland, Zwitserland

INCANT. International Cannabis Need of Treatment Study. België, Duitsland, Frankrijk, Nederland, Zwitserland INCANT International Cannabis Need of Treatment Study 2006 2010 België, Duitsland, Frankrijk, Nederland, Zwitserland Het onderzochte behandelprogramma MDFT Multidimensional Family Therapy Gericht op adolescenten

Nadere informatie

training van basis naar brug

training van basis naar brug training van basis naar brug een extra steuntje in de rug voor kinderen met autisme bij de overstap van de basisschool naar de brugklas een aanbod van de Polikliniek in Doorwerth informatie voor cliënten,

Nadere informatie

VROEGE SIGNALERING & BEHANDELING VAN (BORDERLINE) PERSOONLIJKHEIDSPROBLEMATIEK BIJ JONGEREN

VROEGE SIGNALERING & BEHANDELING VAN (BORDERLINE) PERSOONLIJKHEIDSPROBLEMATIEK BIJ JONGEREN VROEGE SIGNALERING & BEHANDELING VAN (BORDERLINE) PERSOONLIJKHEIDSPROBLEMATIEK BIJ JONGEREN Workshop Congres Klinisch Psychologen en Klinisch Neuropsychologen 20 april 2018, Utrecht Christel Hessels &

Nadere informatie

Beat Victimization! Onderzoek naar een psychomotorische weerbaarheidstraining met kickboks-oefeningen voor mensen met een psychotische kwetsbaarheid

Beat Victimization! Onderzoek naar een psychomotorische weerbaarheidstraining met kickboks-oefeningen voor mensen met een psychotische kwetsbaarheid Beat Victimization! Onderzoek naar een psychomotorische weerbaarheidstraining met kickboks-oefeningen voor mensen met een psychotische kwetsbaarheid Pilot studie Onderzoeksteam Elise van der Stouwe Bertine

Nadere informatie

Cognitieve gedragstherapie bij borderline persoonlijkheidsstoornis: schematherapie en dialectische gedragstherapie

Cognitieve gedragstherapie bij borderline persoonlijkheidsstoornis: schematherapie en dialectische gedragstherapie Cognitieve gedragstherapie bij borderline persoonlijkheidsstoornis: schematherapie en dialectische gedragstherapie Informatie voor mensen die hun probleem willen aanpakken 2 Cognitieve gedragstherapie:

Nadere informatie

BeMind studie: Mindfulness bij kanker

BeMind studie: Mindfulness bij kanker BeMind studie: Mindfulness bij kanker Een vergelijking tussen online en face to face mindfulness versus standaardzorg Prof. Dr. A.E.M. Speckens, Radboud UMC en Dr. M. van der Lee, Helen Dowling Instituut

Nadere informatie

Mindfulness en kanker

Mindfulness en kanker Mindfulness en kanker Else Bisseling 3 oktober 2015 augustus 2014 00 maand 0000 Mindfulness (Kabat-Zinn, 1990; Teasdale, Segal & Williams, 1995) Aandacht geven aan wat we van moment tot moment doen en

Nadere informatie

Wie denk je wel dat je bent?!

Wie denk je wel dat je bent?! Centrum adolescentenpsychiatrie Wie denk je wel dat je bent?! Identiteit en persoonlijkheidspathologie in de adolescentie: richtlijnen voor diagnostiek Christel Hessels Centrum Adolescentenpsychiatrie

Nadere informatie

Vroege interventie bij Borderline persoonlijkheidsstoornissen. Joost Hutsebaut Den Haag, 28 juni 2018 Symposium Vroegdetectie in de GGz

Vroege interventie bij Borderline persoonlijkheidsstoornissen. Joost Hutsebaut Den Haag, 28 juni 2018 Symposium Vroegdetectie in de GGz Vroege interventie bij Borderline persoonlijkheidsstoornissen Joost Hutsebaut Den Haag, 28 juni 2018 Symposium Vroegdetectie in de GGz Evidentie voor vroege interventie Oncologie Als een melanoom bij een

Nadere informatie

Guideline-Informed Treatment for Personality Disorders (GIT-PD) in Nederland: verleden, heden en toekomst Congres GIT-PD Altrecht 7 juni 2019

Guideline-Informed Treatment for Personality Disorders (GIT-PD) in Nederland: verleden, heden en toekomst Congres GIT-PD Altrecht 7 juni 2019 Guideline-Informed Treatment for Personality Disorders (GIT-PD) in Nederland: verleden, heden en toekomst Congres GIT-PD Altrecht 7 juni 2019 Uit het voorwoord 1990-2010 GIT-PD: VERLEDEN Hoop ook in Nederland

Nadere informatie

Vroeg Detectie. On The ROAD. Marieke Pijnenborg namens Stuurgroep Vroegdetectie

Vroeg Detectie. On The ROAD. Marieke Pijnenborg namens Stuurgroep Vroegdetectie Vroeg Detectie & On The ROAD Marieke Pijnenborg namens Stuurgroep Vroegdetectie Beperkingen huidige zorgprogramma s Hoge co-morbiditeit Grote klinische heterogeniteit Overlap van risico factoren Geen diagnose-specifieke

Nadere informatie

Ontwikkelingen. DGT bij ASS. Michelle Teluij. Eindreferaat 22-04-2014

Ontwikkelingen. DGT bij ASS. Michelle Teluij. Eindreferaat 22-04-2014 Ontwikkelingen DGT bij ASS Michelle Teluij Eindreferaat 22-04-2014 Inhoud Achtergrond Vraagstelling Resultaten Literatuur Interviews therapeuten Database DGT Zetten Conclusie Aanbevelingen Achtergrond

Nadere informatie

Interpersoonlijke psychotherapie

Interpersoonlijke psychotherapie Interpersoonlijke psychotherapie in een ambulante groep een behandelprotocol voor depressie Dina Snippe, psychotherapeut Opleider-supervisor NVGP en NVIPT De genezing van de krekel Geacht somber gevoel,

Nadere informatie

Mindfulness bij kanker en andere (chronische) lichamelijke aandoeningen. Félix René Compen NvPD 26 januari 2018

Mindfulness bij kanker en andere (chronische) lichamelijke aandoeningen. Félix René Compen NvPD 26 januari 2018 Mindfulness bij kanker en andere (chronische) lichamelijke aandoeningen Félix René Compen NvPD 26 januari 2018 1. Mindfulness, een introductie 2. Mindfulness in klinische settings 3. Mindfulness en psychodermatologie

Nadere informatie

WELKOM! Borderline... wie heeft de macht. Themadag georganiseerd door Friese werkgroep\labyrinth-in Perspectief 29 november 2003

WELKOM! Borderline... wie heeft de macht. Themadag georganiseerd door Friese werkgroep\labyrinth-in Perspectief 29 november 2003 WELKOM! Borderline... wie heeft de macht Themadag georganiseerd door Friese werkgroep\labyrinth-in Perspectief 29 november 2003 Borderline. wie heeft de macht Martin Steendam clusterhoofd behandeling Heerenveen

Nadere informatie

CLUSTER C PERSOONLIJKHEIDSSTOORNISSEN CO-MORBIDITEIT. Rien Van. Arkin: Opleider Psychiatrie, directeur behandelzaken NPI

CLUSTER C PERSOONLIJKHEIDSSTOORNISSEN CO-MORBIDITEIT. Rien Van. Arkin: Opleider Psychiatrie, directeur behandelzaken NPI CLUSTER C PERSOONLIJKHEIDSSTOORNISSEN CO-MORBIDITEIT Rien Van Arkin: Opleider Psychiatrie, directeur behandelzaken NPI Tijd voor Cluster C! Joost Hutsebaut, Ellen Willemsen, Rien Van Tijdschrift voor Psychiatrie

Nadere informatie

Executieve functies en emotieregulatie. Annelies Spek Klinisch psycholoog/senior onderzoeker Centrum autisme volwassenen, GGZ Eindhoven

Executieve functies en emotieregulatie. Annelies Spek Klinisch psycholoog/senior onderzoeker Centrum autisme volwassenen, GGZ Eindhoven Executieve functies en emotieregulatie Annelies Spek Klinisch psycholoog/senior onderzoeker Centrum autisme volwassenen, GGZ Eindhoven Inhoud 1. Executieve functies en emotieregulatie 2. Rol van opvoeding

Nadere informatie

Symbiose tussen cognitievegedragstherapie. Het voorbeeld van MDFT. Henk Rigter

Symbiose tussen cognitievegedragstherapie. Het voorbeeld van MDFT. Henk Rigter Symbiose tussen cognitievegedragstherapie en systeemtherapie Het voorbeeld van MDFT Henk Rigter Effectief bij praktisch elke aandoening, stoornis, probleemgedrag. Een panacee. Alle CGT op een hoop gegooid:

Nadere informatie

Persoonlijkheidsstoornissen Stand van zaken & Toekomst Lentecongres VVP 17 maart 2017

Persoonlijkheidsstoornissen Stand van zaken & Toekomst Lentecongres VVP 17 maart 2017 Stand van zaken & Toekomst Lentecongres VVP 17 maart 2017 belang? PS komen vaak voor (Andrea & Verheul, 2008) 10-15% van de normale populatie (vooral dwangmatige PS) 25-70% (mediaan 49%) van de psychiatrische

Nadere informatie

Reeks 11. Psychiatrie op volwassen leeftijd

Reeks 11. Psychiatrie op volwassen leeftijd Reeks 11 Psychiatrie op volwassen leeftijd Psychiatrische aandoeningen Wanneer ben je ziek en wat is normaal? Hoe wordt een diagnose gesteld? Symptomen van de meest voorkomende ziektebeelden Angst Depressie

Nadere informatie

WELKOM! Borderline, het zit tussen de oren! Labyrinth/In Perspectief 9 april 2005

WELKOM! Borderline, het zit tussen de oren! Labyrinth/In Perspectief 9 april 2005 WELKOM! Borderline, het zit tussen de oren! Labyrinth/In Perspectief 9 april 2005 Programma wat u wilt psychische problematiek borderline problematiek doen denken voelen Psychische stoornissen Stoornissen

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle  holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/43602 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Fenema, E.M. van Title: Treatment quality in times of ROM Issue Date: 2016-09-15

Nadere informatie

Studie type Populatie Patiënten kenmerken Interventie Controle Dataverzameling

Studie type Populatie Patiënten kenmerken Interventie Controle Dataverzameling Evidence tabel bij ADHD in kinderen en adolescenten (studies naar adolescenten met ADHD en ) Auteurs, Gray et al., 2011 Thurstone et al., 2010 Mate van bewijs A2 A2 Studie type Populatie Patiënten kenmerken

Nadere informatie

Psychotherapie voor Depressie werkt! Maar hoe?

Psychotherapie voor Depressie werkt! Maar hoe? Psychotherapie voor Depressie werkt! Maar hoe? Effecten en Werkingsmechanismes van Cognitieve Therapie en Interpersoonlijke Therapie voor Depressie Dr. Lotte Lemmens Maastricht University Psychotherapie

Nadere informatie

Kenmerken. VG protocol Borderlinepersoonlijkheidsstoornis (BPS) Comorbiditeit. Vaak gepaard met:

Kenmerken. VG protocol Borderlinepersoonlijkheidsstoornis (BPS) Comorbiditeit. Vaak gepaard met: VG protocol Borderlinepersoonlijkheidsstoornis (BPS) (Emotioneel instabiele persoonlijkheidsstoornis) Kenmerken stabiel onstabiel : een pervasief patroon van: Emotionele instabiliteit Impulsieve gedragingen

Nadere informatie

Severity Indices for Personality Problems (SIPP-118 en SIPP-SF) Laura Weekers & Annelies Laurenssen Trimbos Instituut, 3 februari 2016

Severity Indices for Personality Problems (SIPP-118 en SIPP-SF) Laura Weekers & Annelies Laurenssen Trimbos Instituut, 3 februari 2016 Severity Indices for Personality Problems (SIPP-118 en SIPP-SF) Laura Weekers & Annelies Laurenssen Trimbos Instituut, 3 februari 2016 Inhoud Theoretische achtergrond Ontwikkeling SIPP Domeinen en facetten

Nadere informatie

MDFT Masterclass. Borderline, een stoornis die van alles in je losmaakt. Jeanne de Jong- Tummers & Sylvia Cool

MDFT Masterclass. Borderline, een stoornis die van alles in je losmaakt. Jeanne de Jong- Tummers & Sylvia Cool MDFT Masterclass Borderline, een stoornis die van alles in je losmaakt Jeanne de Jong- Tummers & Sylvia Cool Medisch en Systeemmodel Medisch model Systeem model Individu gericht (Be)oordelen Accent op

Nadere informatie

Kliniek Ouder & Kind

Kliniek Ouder & Kind Kliniek Ouder & Kind Voor wie? Heb je last van heftige emoties zoals verdriet, somberheid, wanhoop, angst, boosheid of een wisseling van heftige emoties (dan weer blij, dan weer boos, dan weer verdrietig)

Nadere informatie

VOOR PERSOONLIJKHEIDSPATHOLOGIE Informatie voor zorgverzekeraars omtrent indicatiegebied en werkzaamheid.

VOOR PERSOONLIJKHEIDSPATHOLOGIE Informatie voor zorgverzekeraars omtrent indicatiegebied en werkzaamheid. TFP Nederland www.tfpnederland.com www.istfp.org TRANSFERENCE - FOCUSED PSYCHOTHERAPIE (TFP) VOOR PERSOONLIJKHEIDSPATHOLOGIE Informatie voor zorgverzekeraars omtrent indicatiegebied en werkzaamheid. Wat

Nadere informatie

Beeldende. kinderen /adolescenten met gedrags- en emotionele problemen De resultaten van een beschrijvende literatuur studie

Beeldende. kinderen /adolescenten met gedrags- en emotionele problemen De resultaten van een beschrijvende literatuur studie Beeldende therapie voor LVB kinderen /adolescenten met gedrags- en emotionele problemen De resultaten van een beschrijvende literatuur studie Liesbeth Bosgraaf MAth Dr. Kim Pattiselanno Dr. Marinus Spreen

Nadere informatie

Verslaving en comorbiditeit

Verslaving en comorbiditeit Verslaving en comorbiditeit Wat is de evidentie? Dr. E. Vedel, Jellinek, Arkin 18 november 2014 Comobiditeitis hot 1 Jellinek onderzoek comorbiditeit Verslaving & persoonlijkheid, 1997 Verslaving & ADHD,

Nadere informatie

Hoofdstuk 1 is de algemene inleiding van dit proefschrift. Samenvattend, depressie is een veelvoorkomende stoornis met een grote impact op zowel het

Hoofdstuk 1 is de algemene inleiding van dit proefschrift. Samenvattend, depressie is een veelvoorkomende stoornis met een grote impact op zowel het Samenvatting Hoofdstuk 1 is de algemene inleiding van dit proefschrift. Samenvattend, depressie is een veelvoorkomende stoornis met een grote impact op zowel het individu als op populatieniveau. Effectieve

Nadere informatie

Traumagerichte CGt versus EMDR na stabilisatie voor de behandeling van PTSS na misbruik in de jeugd: pilot data. Paul Emmelkamp

Traumagerichte CGt versus EMDR na stabilisatie voor de behandeling van PTSS na misbruik in de jeugd: pilot data. Paul Emmelkamp Traumagerichte CGt versus EMDR na stabilisatie voor de behandeling van PTSS na misbruik in de jeugd: pilot data Ingrid Wigard Thomas Ehring Paul Emmelkamp Achtergrond Samenwerking PsyQ met Universiteit

Nadere informatie

De begeleiding bij chronische angst en depressie (resultaten van de ZemCAD studie)

De begeleiding bij chronische angst en depressie (resultaten van de ZemCAD studie) Improving Mental Health by Sharing Knowledge De begeleiding bij chronische angst en depressie (resultaten van de ZemCAD studie) Jan Spijker, Maringa de Weerd, Henny Sinnema, Bauke Koekkoek, Ton van Balkom,

Nadere informatie

Muziektherapie in de oncologie

Muziektherapie in de oncologie Muziektherapie in de oncologie Wetenschap en praktijk combineren Tom Abrahams 26 mei 2015 Wat is muziektherapie? Een vorm van vaktherapie Ervaringsgericht Interventies binnen muzikale context Waar wordt

Nadere informatie

Cognitieve Gedragstherapie en Mindfulness Based Stress Reduction Therapie voor Angst en Depressie klachten bij volwassenen met

Cognitieve Gedragstherapie en Mindfulness Based Stress Reduction Therapie voor Angst en Depressie klachten bij volwassenen met Cognitieve Gedragstherapie en Mindfulness Based Stress Reduction Therapie voor Angst en Depressie klachten bij volwassenen met Autismespectrumstoornissen: ADASS Achtergrond ADASS Veelvuldig voorkomen van

Nadere informatie

Groepsschematherapie voor Borderline Persoonlijkheidsstoornis

Groepsschematherapie voor Borderline Persoonlijkheidsstoornis Groepsschematherapie voor Borderline Persoonlijkheidsstoornis Arnoud Arntz Universiteit van Amsterdam Universiteit van Maastricht Gesteund door ZonMW en Fonds Psychische Gezondheid Schema Therapie Fundamentele

Nadere informatie

Info-avond Zorgprogramma Persoonlijkheid Dialectische Gedragstherapie De Spinnaker

Info-avond Zorgprogramma Persoonlijkheid Dialectische Gedragstherapie De Spinnaker Info-avond Zorgprogramma Persoonlijkheid Dialectische Gedragstherapie De Spinnaker 1-2 - 3 Het Zorgprogramma Persoonlijkheid Behandelmodel: Dialectische Gedragstherapie (DGT ) (1993, M. Linehan): verandering

Nadere informatie

Ambulante Mentalisatie Bevorderende Therapie

Ambulante Mentalisatie Bevorderende Therapie Ambulante Mentalisatie Bevorderende Therapie Wubbo Scholte (w.scholte@degelderseroos.nl), klinisch psycholoog, is hoofd zorgprogramma Persoonlijkheidsstoornissen van de Gelderse Roos en lid van de wetenschapscommissie

Nadere informatie

Geïntegreerde RichtlijnBehandeling Persoonlijkheidsstoornissen Lustrumcongres Kenniscentrum Persoonlijkheidsstoornissen 18 juni 2015

Geïntegreerde RichtlijnBehandeling Persoonlijkheidsstoornissen Lustrumcongres Kenniscentrum Persoonlijkheidsstoornissen 18 juni 2015 Geïntegreerde RichtlijnBehandeling Persoonlijkheidsstoornissen Lustrumcongres Kenniscentrum Persoonlijkheidsstoornissen 18 juni 2015 Wat is GRB? GRB in een notendop GRB in een notendop Initiatief van het

Nadere informatie

ZE KOMEN WEL, MAAR VERANDEREN NIET

ZE KOMEN WEL, MAAR VERANDEREN NIET ZE KOMEN WEL, MAAR VERANDEREN NIET SCHEMATHERAPIE (ST) EN DIALECTISCH GEDRAGSTHERAPIE (DGT) IN ACTIE BIJ PERSOONLIJKHEIDSSTOORNISSEN MET STERKE AFFECT FOBIE SECTIE PERSOONLIJKHEIDSSTOORNISSEN VGCT NAJAARSCONGRES,

Nadere informatie

Supershrinks Bestaan ze?

Supershrinks Bestaan ze? Supershrinks Bestaan ze? drs. Mark P.M. Crouzen klinisch psycholoog / psychotherapeut mcrouzen@diakhuis.nl 030-2566853 Bestaan ze? Wie zijn ze? Hoe leven ze? Ricks 1974 Kunnen wij iets van ze leren? Pseudoshrinks

Nadere informatie

ADHD Centrum & behandelvormen

ADHD Centrum & behandelvormen ADHD Centrum & behandelvormen Hanneke van Aalst GZ-psycholoog/Orthopedagoog- Generalist 21 oktober 2016 Symposium ADHD 1 Psychologische theorie Genetisch Biologisch (Medicatie) Omgeving (Ouder/leerkracht

Nadere informatie

Borderline persoonlijkheidsstoornis vanuit levensloopperspectief: Klinische stadiëring en health management

Borderline persoonlijkheidsstoornis vanuit levensloopperspectief: Klinische stadiëring en health management Borderline persoonlijkheidsstoornis vanuit levensloopperspectief: Klinische stadiëring en health management Dr. A.C. (Arjan) Videler Psychotherapeut/GZ-psycholoog/Senior Onderzoeker Hoofd behandelzaken

Nadere informatie

Denken, Kijken, Voelen en Ruiken!

Denken, Kijken, Voelen en Ruiken! Denken, Kijken, Voelen en Ruiken! Cognitieve Therapie vs. Cognitieve Therapie + Exposure voor Eetstoornissen: Design van een RCT Dr. Lotte Lemmens VGCT Najaarscongres 13 November 2015 CGT effectief voor

Nadere informatie

Persoonlijkheidsstoornissen Kortdurend Behandelaanbod

Persoonlijkheidsstoornissen Kortdurend Behandelaanbod Persoonlijkheidsstoornissen Kortdurend Behandelaanbod U bent niet de enige Een op de tien Nederlanders heeft te maken met een persoonlijkheidsstoornis of heeft trekken hiervan. De Riagg Maastricht is gespecialiseerd

Nadere informatie

Info-avond Zorgprogramma Persoonlijkheid Dialectische Gedragstherapie De Spinnaker

Info-avond Zorgprogramma Persoonlijkheid Dialectische Gedragstherapie De Spinnaker Info-avond Zorgprogramma Persoonlijkheid Dialectische Gedragstherapie De Spinnaker 1-2 - 3 Het Zorgprogramma Persoonlijkheid Behandelmodel: Dialectische Gedragstherapie (DGT ) (1993, M. Linehan): verandering

Nadere informatie

e-exercise bij knie en heup artrose

e-exercise bij knie en heup artrose e-exercise bij knie en heup artrose Ontwikkeling, evaluatie en implementatie Corelien Kloek (TiU, NIVEL, UMCU, HU) Daniël Bossen (HvA), Joost Dekker (VUmc), Dinny de Bakker (TiU, NIVEL), Cindy Veenhof

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Addendum A 173 Nederlandse samenvatting Het doel van het onderzoek beschreven in dit proefschrift was om de rol van twee belangrijke risicofactoren voor psychotische stoornissen te onderzoeken in de Ultra

Nadere informatie

Persoonlijkheidsstoornissen. Joost Hutsebaut Congres KJP 30 oktober 2018

Persoonlijkheidsstoornissen. Joost Hutsebaut Congres KJP 30 oktober 2018 Persoonlijkheidsstoornissen Joost Hutsebaut Congres KJP 30 oktober 2018 Vragen Uw mening? Een diagnose Borderline PS bij een 14-jarige stellen: a. Is onzin: je mag volgens DSM-5 geen BPS stellen op die

Nadere informatie

Het maakbare brein? Inhoud. Sociale competentie. Waarom van belang?

Het maakbare brein? Inhoud. Sociale competentie. Waarom van belang? Inhoud Het maakbare brein? Selfmanagementtraining bij adolescenten met een zwakke sociale competentie Gieke Buur GZ-psycholoog in opleiding tot klinisch neuropsycholoog GGzE-Universiteit Leiden Wat is

Nadere informatie

Uitkomstmaten. Het Mindset Cognitieve Remediatie Project. Onderzoek Mindset Cognitieve Remediatie Project (CoRePro) Lana Otto

Uitkomstmaten. Het Mindset Cognitieve Remediatie Project. Onderzoek Mindset Cognitieve Remediatie Project (CoRePro) Lana Otto Onderzoek Mindset Cognitieve Remediatie Project (CoRePro) Lana Otto Inclusie criteria Ouder dan 18 jaar Cognitieve problemen die normaal school functioneren belemmeren Nog minstens 1 jaar studie te gaan

Nadere informatie

Mood and Resilience in Offspring

Mood and Resilience in Offspring Mood and Resilience in Offspring De Depressie deal 19 februari 2017 Depressie deal ondertekend Doel: 30 procent minder mensen met een depressie in 2030 Investering in vroegherkenning en preventie Huidige

Nadere informatie

Aantrekkelijke interventies: Gaming voor mentale gezondheid (2) Marlou Poppelaars, promovenda

Aantrekkelijke interventies: Gaming voor mentale gezondheid (2) Marlou Poppelaars, promovenda Aantrekkelijke interventies: Gaming voor mentale gezondheid (2) Marlou Poppelaars, promovenda Waarom video games? Nadelen van huidige interventies Effectiviteit Toegankelijkheid Stigmatisering Didactische

Nadere informatie

Dr. Barbara van den Hoofdakker, klinisch psycholoog - gedragstherapeut Accare Universitair Centrum Groningen. Lezing GGNet 27 juni 2013 1

Dr. Barbara van den Hoofdakker, klinisch psycholoog - gedragstherapeut Accare Universitair Centrum Groningen. Lezing GGNet 27 juni 2013 1 Dr. Barbara van den Hoofdakker, klinisch psycholoog - gedragstherapeut Accare Universitair Centrum Groningen Lezing GGNet 27 juni 2013 1 Behandelmogelijkheden bij kinderen met ADHD in de basisschoolleeftijd

Nadere informatie

Maaike Nauta (UHD RuG / GZ Accare)

Maaike Nauta (UHD RuG / GZ Accare) Blended behandelen van angststoornissen bij kinderen en jongeren Maaike Nauta (UHD RuG / GZ Accare) Leonie Kreuze (PhD RuG/ Accare) Gemma Kok (InterPsy) In samenwerking met: Accare (Groningen, Friesland,

Nadere informatie

Preventie van depressie bij adolescenten: wat is de beste weg? Dr. Daan Creemers Gz-psycholoog/onderzoekscoordinator K&J GGZ Oost Brabant

Preventie van depressie bij adolescenten: wat is de beste weg? Dr. Daan Creemers Gz-psycholoog/onderzoekscoordinator K&J GGZ Oost Brabant Preventie van depressie bij adolescenten: wat is de beste weg? Dr. Daan Creemers Gz-psycholoog/onderzoekscoordinator K&J GGZ Oost Brabant Film: fragmenten Iedereen depressief (VPRO) Wat is een depressie?

Nadere informatie

Online behandeling van depressie. Drs. Carolien Christ Onderzoeker i.o. & Psycholoog

Online behandeling van depressie. Drs. Carolien Christ Onderzoeker i.o. & Psycholoog Online behandeling van depressie Drs. Carolien Christ Onderzoeker i.o. & Psycholoog Inhoud 1. Stand van zaken 2. Voorbeelden van internet-based interventies 3. Rondleiding behandelplatform 4. Rol van de

Nadere informatie

Verslaving en de Geïntegreerde RichtlijnBehandeling persoonlijkheidsstoornissen. Hein Sigling, specialismeleider Verslaving.

Verslaving en de Geïntegreerde RichtlijnBehandeling persoonlijkheidsstoornissen. Hein Sigling, specialismeleider Verslaving. Verslaving en de Geïntegreerde RichtlijnBehandeling persoonlijkheidsstoornissen Hein Sigling, specialismeleider Verslaving. Hein Sigling juni 2008 Wat staat er over verslaving in de GRB? Middelenmisbruik

Nadere informatie

Toepasbaarheid en effectiviteit van behandeling voor angststoornissen in de eerste lijn. Christine van Boeijen

Toepasbaarheid en effectiviteit van behandeling voor angststoornissen in de eerste lijn. Christine van Boeijen Toepasbaarheid en effectiviteit van behandeling voor angststoornissen in de eerste lijn Christine van Boeijen Indeling presentatie Welke stoornissen Vooronderzoeken Hoofdonderzoeken Implementatie Welke

Nadere informatie

Patricia van Oppen De impact van depressie op de behandeling van de Obsessieve compulieve Stoornis op lange termijn

Patricia van Oppen De impact van depressie op de behandeling van de Obsessieve compulieve Stoornis op lange termijn Patricia van Oppen De impact van depressie op de behandeling van de Obsessieve compulieve Stoornis op lange termijn 9 november 2012 VU Medisch Centrum/GGZinGeest/Amsterdam Patricia van Oppen 1 Presentatie

Nadere informatie

Screening van gedragsproblemen en consequenties hiervan op effect van interventies. Walter Matthys

Screening van gedragsproblemen en consequenties hiervan op effect van interventies. Walter Matthys Screening van gedragsproblemen en consequenties hiervan op effect van interventies Walter Matthys Preventie en behandeling Wezenlijk verschillend? Voorbeeld: Coping Power (Minder boos en opstandig) bij

Nadere informatie

Mood and Resilience in Offspring

Mood and Resilience in Offspring Mood and Resilience in Offspring De Depressie deal 19 februari 2017 Depressie deal ondertekend Doel: 30 procent minder mensen met een depressie in 2030 Investering in vroegherkenning en preventie Huidige

Nadere informatie

Zelfverwonding bij patiënten met een borderline persoonlijkheidsstoornis

Zelfverwonding bij patiënten met een borderline persoonlijkheidsstoornis Zelfverwonding bij patiënten met een borderline persoonlijkheidsstoornis Prof. dr. Laurence Claes KU Leuven Faculteit PPW UA Faculteit Geneeskunde Laurence.claes@psy.kuleuven.be Borderline Persoonlijkheidsstoornis

Nadere informatie

Borderline, waar ligt de grens?

Borderline, waar ligt de grens? Borderline, waar ligt de grens? Themadag georganiseerd door Friese werkgroep Labyrinth-In Perspectief 23 november 2002 Programma 10.00 10.15 10.20 11.00 11.15 11.45 12.15 13.00 14.00 15.00 Ontvangst met

Nadere informatie

EMDR effectief bij volwassenen met autisme

EMDR effectief bij volwassenen met autisme EMDR effectief bij volwassenen met autisme Ella Lobregt- van Buuren e.lobregt@dimence.nl 01-04-17, EMDR congres Cliënten, bedankt! En ook: Therapeuten Dimence: Angst & Stemming Deventer: Barbara Kemps

Nadere informatie

Cognitieve gedragstherapie bij problematisch alcoholgebruik

Cognitieve gedragstherapie bij problematisch alcoholgebruik Cognitieve gedragstherapie bij problematisch alcoholgebruik Informatie voor mensen die hun probleem willen aanpakken 2 Kortdurende motiverende interventie en cognitieve gedragstherapie Een effectieve behandeling

Nadere informatie

Psychologische behandeling van bipolaire patiënten. Dinsdag 17 januari 2017 Dr. Manja Koenders PsyQ Rotterdam/Universiteit Leiden

Psychologische behandeling van bipolaire patiënten. Dinsdag 17 januari 2017 Dr. Manja Koenders PsyQ Rotterdam/Universiteit Leiden Psychologische behandeling van bipolaire patiënten Dinsdag 17 januari 2017 Dr. Manja Koenders PsyQ Rotterdam/Universiteit Leiden Omgaan met stessoren (1) Stressgevoeligheid Stress Generation theory The

Nadere informatie

Stemmingsstoornissen. Van DSM-IV-TR naar DSM-5. Johan van Dijk, klinisch psycholoog-psychotherapeut Max Güldner, klinisch psycholoog-psychotherapeut

Stemmingsstoornissen. Van DSM-IV-TR naar DSM-5. Johan van Dijk, klinisch psycholoog-psychotherapeut Max Güldner, klinisch psycholoog-psychotherapeut Stemmingsstoornissen Van DSM-IV-TR naar DSM-5 Johan van Dijk, klinisch psycholoog-psychotherapeut Max Güldner, klinisch psycholoog-psychotherapeut Inhoud Veranderingen in de DSM-5 Nieuwe classificaties

Nadere informatie

Jong en depressief: pillen, praten, opvoeden of laten?

Jong en depressief: pillen, praten, opvoeden of laten? Jong en depressief: pillen, praten, opvoeden of laten? PRATEN? Effectiviteit van Cognitieve Gedrags Therapie (CGT) bij depressieve adolescenten; individuele CGT versus reguliere behandeling. Yvonne Stikkelbroek

Nadere informatie