2014 Vrijwillige weidevogelbescherming. Jaarverslag

Transcriptie

1 2014 Vrijwillige weidevogelbescherming Jaarverslag

2 JAARVERSLAG 2014 JACOB MULDER 2 3 Inhoud Voorwoord Voorwoord 3 Organisatie 4 Broedseizoen bijlage 1 Aantal gevonden nesten en 12 uitkomstresultaat per soort bijlage 2 Resultaat per groep 13 bijlage 3 Contactpersonen groepen 14 Toen mij de vraag werd gesteld om als nieuw lid van de raad van toezicht van Lanschapsbeheer Drenthe het voorwoord te schrijven voor het weidevogelverslag 2014, heb ik daar met plezier mee ingestemd. Als melkveehouder ben ik omringd door natuur en weidevogels spelen daarin een belangrijke rol. Iedereen herkent het moment: het is vroeg in het voorjaar, het zonnetje wint aan kracht, het voorjaar ruik je in de lucht en boven het land duikelen de kieviten. Weken daarvoor - toen het nog koud was - zijn ze in groepen aangekomen, sommige trekken door en andere blijven bij ons in het beekdal. En daar zijn ze, de eerste weidevogels die luid roepend hun paringsbalts gedrag tonen. Voor mij het ultieme teken dat een nieuw seizoen voor de deur staat en dat de grutto, scholekster en andere weidevogels snel hun voorbeeld volgen. Vroeger in mijn jeugd gingen we in het voorjaar op zoek naar kievitsnesten om eieren te rapen om er o.a. pannenkoeken van te bakken. Die tijd ligt ver achter ons, want ook bij ons in het beekdal is het aantal weidevogels sterk verminderd door veranderend graslandgebruik en predatie. Eieren rapen is daarom verleden tijd. We gebruiken nu de kennis van het zoeken van de nesten om deze te ontzien bij de voorjaarswerkzaamheden. Door onze koeien te laten weiden ontstaan er afwisselende graslandpercelen, die de weidevogels een betere leefomgeving verschaffen. Hierdoor hebben de kuikens een verhoogde kans om groot te worden. Door de inzet van veel vrijwilligers en het verbeteren van de omstandigheden kunnen we ervoor zorgen dat de weidevogels er ook in de toekomst zullen zijn. Dit gaat niet vanzelf, maar vraagt blijvende inzet van de boeren en de groep vrijwilligers. Het nieuwe agrarische natuurbeleid kan hier ook een belangrijke bijdrage aan leveren door een maatregelpakket te bieden dat gunstig werkt voor zowel de weidevogels als de boeren. Samen kunnen we er voor zorgen dat graslanden weidelanden blijven die ook een blijvende plaats bieden aan niet alleen de koeien, maar ook aan de weidevogels. Jacob Mulder veehouder en lid Raad van Toezicht Landschapsbeheer Drenthe Paapje

3 4 ORGANISATIE Jaaravond 2014 ORGANISATIE Cursus 5 Zalencentrum Meursinge is jaarlijks het decor voor een informatieve jaaravond voor alle betrokken agrariërs en vrijwilligers van het project Boerenlandvogels. In 2014 werd de avond gehouden op 18 maart. Voorzitter Bert Wassink, voorzitter van de raad van toezicht van Landschapsbeheer Drenthe, vertelde in zijn opening dat hij met veel plezier een veldbezoek heeft bijgewoond. Op uitnodiging van de groep Gasteren deed hij hier zijn eerste praktijkervaring op. Na de opening reikte Jaap van Gorkum de wisseltrofee voor de vinder van het eerste kievitsei uit aan vrijwilliger Johan Scheper. Johan is een zeer actieve vrijwilliger van de groep uit Emmen en vond het eerste kievitsei op 10 maart. In 2013 vond Johan het eerste Drentse ei van de wulp en de scholekster. Jaap van Gorkum vervolgde het programma met een presentatie over de resultaten van het voorjaar Het voorjaar van 2013 was uitzonderlijk koud, veel weidevogels gingen twee tot drie weken later tot eileg over dan gebruikelijk. Het seizoen liep hierdoor langer door, tot in juli. Het aantal gevonden nesten bleek achteraf vrijwel gelijk ten opzichte van het voorgaande jaar. De eerste gastspreker, Jochum Sloothaak, weidevogelcoördinator en projectleider soortenbeheer van Het Brabants Landschap, presenteerde de resultaten van zijn onderzoek naar overlevingskansen van kievitpullen op maïsland. Bij dit onderzoek zijn verschillende soorten akkerranden aangelegd, getest en maïspercelen later ingezaaid. Belangrijkste conclusie is dat bij dit aangepaste beheer bijna twee keer zoveel kievitsjongen vliegvlug werden! Jochum deed een oproep om op lokaal niveau meer aandacht te schenken aan de overlevingskansen van kievitpullen. De slotpresentatie werd verzorgd door Ronald Messenmaker, medewerker van de Vereniging Natuurmonumenten De Wieden. Hij liet met prachtige beelden de soortenrijkdom van dit gebied zien. Om kwart over tien wenste de voorzitter iedereen wel thuis. Collectief weidevogelbeheer In 2014 heeft Landschapsbeheer Drenthe voor het vijfde achtereenvolgende jaar gebiedscoördinatie gevoerd in het kader van collectief weidevogelbeheer. In deze gebieden wordt tegen vergoeding door agrariërs aangepast graslandbeheer uitgevoerd. Van alle vijf gebieden werden alleen in het Drostendiep goede resultaten geboekt. Vooral kritische soorten als grutto, tureluur en wulp boekten door de bank genomen goede broedresultaten. In 2014 maakte de provincie Drenthe ook haar nieuwe beleid voor collectief weidevogelbeheer bekend. Uitrijden van ruige mest De provincie kiest er voor om het collectief beheer voort te zetten in het Drostendiep. In de gebieden Masloot, Klatering, Wapserveen en Breevenen wordt daarentegen gestopt vanwege matige tot slechte resultaten. In het Hunzedal ter hoogte van Zuidlaren wordt een nieuw gebied toegevoegd. Per 1 januari 201 zal de gebiedscoördinatie vallen onder de opdracht van het Drents Collectief. Landschapsbeheer Drenthe heeft het collectief een samenwerkingsaanbod gedaan. Ha met beheerpaketten Drostendiep 04 Klatering 55 Wapserveen 170 Breevenen 35 Grote Masloot 59 Op 25 februari en 3 maart werd in Exloo een cursus voor beginnende weidevogelbeschermers georganiseerd. De cursus werd in samenwerking met de groep Boerenlandvogels de Veenkoloniën georganiseerd en had onder andere als doel vrijwilligers voor deze groep te werven. Aan de cursus namen 21 cursisten deel. Dit waren hoofdzakelijk reeds actieve vrijwilligers die hun kennis wilden verbreden. Tijdens de cursusavonden werd aandacht besteed aan de ecologie van weidevogels, de werkwijze op een modern, doorsnee boerenbedrijf en het beschermingswerk dat door vrijwilligers kan worden uitgevoerd. De coördinator van de groep Boerenlandvogels Veenkoloniën, Petra van Koppen, was ook op beide avonden aanwezig. Op 10 maart is er een verkort cursusprogramma aangeboden. Voor deze avond werd er een oproep in het lokale huis-aan-huis krantje geplaatst. Deze avond leverde de lokale groep zeven nieuwe vrijwilligers op. Voor het veldseizoen werden alle nieuwe mensen aan een bestaande groep gekoppeld. De nieuwe vrijwilligers kregen begeleiding van Rinus Dillerop van Landschapsbeheer Drenthe.

4 KOOS KAH 7 Mijn eerste ei Het zal eind februari zijn geweest toen er in het regionaal nieuwsblaadje Week In, Week Uit een artikel stond dat er voor 10 maart in Exloo een cursus weidevogelbescherming gepland stond. Als pre-pensionado beschik ik over voldoende vrije tijd en de natuur, specifiek de vogels, boeit mij zeer. De cursus werd gegeven door Jaap van Gorkum van Landschapsbeheer Drenthe en van de weidevogelvereniging de Veenkoloniën was Adam van der Vinne aanwezig. Op boeiende wijze werd door Jaap het belang van de weidevogelbescherming naar voren gebracht. Eén en ander ondersteund met beeldmateriaal en folders als interessant naslagwerk. Op donderdag 13 maart vond de eerste bijeenkomst voor de nieuwe cursisten plaats. Uitvalsbasis voor de vogelwerkgroep de Veenkoloniën is de woning van Sieta de Vries waar voorafgaand aan het veldwerk, onder het genot van koffie met koek wordt overlegd welke percelen bezocht worden. Er was door een aantal leden al wat voorwerk gedaan en zo werd besloten een perceel te bezoeken waar al enige serieuze activiteit van kieviten was waargenomen. En zowaar na een paar honderd meter en enkele proefkuiltjes verder vond ik het nestje met het eerste ei. Dit bleek dus ook het eerste ei van 2014 te zijn van de Veenkoloniën. Een grote wisselbeker bepaalt nu de aanblik van de computerkast in de kamer. Mijn mooiste ervaring had ik enkele weken later toen ik met Adam van der Vinne een nestje met pas uitgekomen kievitkuikens ontdekte. Beginnersgeluk bestaat dus wel. Ik hoop nog veel jaren weidevogels te kunnen beschermen en ik hoop dat het belang daarvan de komende jaren breder zal worden gedragen. Wellicht kan de teruggang van het aantal weidevogels tot staan worden gebracht. Ook in de veenkoloniën zullen we actief de medewerking van boeren in het gebied moeten zien uit te breiden. Want bij hen begint het werkelijke beschermen. Koos Kah HULP BIJ DE AANSCHAF VAN EEN VERREKIJKER Combi Foto Sipkes uit Groningen organiseert jaarlijks in april een kijkershow in restaurant De Twee Provinciën aan het Paterswoldsemeer. Voor vrijwilligers die op zoek zijn naar een nieuwe kijker biedt deze show op 12 april een unieke gelegenheid meerdere kijkers te proberen. Voor meer informatie: VOORLICHTING In 2014 verzorgde de provinciaal coördinator, in samenwerking met de Weidevogelvrijwilligers uit Eelde e.o., de jaarlijkse bemanning van een stand op de open dag van de biologische boerderij t Hogeveld bij Eelde. In de vogelkijkweek was Landschapsbeheer Drenthe aanwezig op de boerderij van Maatschap Wiers-Klasen, één van de twee Drentse weidevogelboerderijen van Vogelbescherming Nederland. Daarnaast werd er voorlichting gegeven op de jaarvergaderingen van de groepen Eelde, Assen, Norg, Zuidlaren, Emmen en Dalen. VERBREDING Voor veel nieuwe vrijwilligers is het helpen van de weidevogels nog steeds de hoofdreden om zich bij Landschapsbeheer Drenthe aan te melden als Boerenlandvogelvrijwilliger. In de afgelopen vijf jaar kwamen er steeds meer beschermingsactiviteiten bij die zich ook op andere vogelsoorten in het boerenland richten. In 2014 startten vijf groepen met het onderhouden van landschapselementen en kleine natuurterreinen. Bijna de helft van de 34 Drentse boerenlandvogelgroepen zet zich nu breder in voor natuur en landschap. In mei werd een fietstocht georganiseerd in samenwerking met vogelwacht Uffelte. De vogelwacht Uffelte is een uitstekend georganiseerde vogelwacht, die uit vele werkgroepen bestaat. In de tocht is het de bedoeling dat deze werkgroepen haar activiteiten op verschillende locaties toelichten. Wegens te weinig deelname ging deze activiteit niet door. Volgend jaar wordt deze tocht opnieuw georganiseerd. VELDBEGELEIDING Na een beginnerscursus in het vroege voorjaar, koppelen we ervaren en onervaren vrijwilligers aan een van de bestaande lokale groepen. Binnen de bestaande groep wordt er door de vrijwillige coördinator van de groep geregeld dat je op een passend tijdstip met ervaren mensen het veld in kan. Bij een gebrek aan opleiding vanuit de groep, is er de mogelijkheid de begeleiding via de inzet van een mentor te regelen. In 2014 werden de groepen Assen, Dalen, Boerenlandvogels Veenkoloniën, Coevorden, Kerkenveld en Zuidlaren door de mentor Frits Fink en de medewerkers, Rinus Dillerop en Jaap van Gorkum van Landschapsbeheer Drenthe begeleid bij hun veldwerk. In 2014 stopte mentor Flip ter Heide zijn begeleidingsactiviteiten vanwege een verhuizing naar de provincie Utrecht. We zijn nog op zoek naar een vervanger. GROEPCOÖRDINATOREN De weidevogelbescherming in Drenthe is georganiseerd in 34 lokale werkgroepen, aangestuurd door een vrijwillige groepscoördinator. De provinciaal coördinator communiceert voornamelijk met deze groepscoördinatoren. Binnen de groep regelen zij de organisatie van de bescherming. Enkele coördinatoren vervullen deze functie al meer dan vijftien jaar. In 2014 moesten we helaas afscheid nemen van Dhr. van Steenwijk uit Eelde. Deze zeer gedreven groepscoördinator overleed in mei Vorig jaar stopte hij vanwege ziekte met de coördinatie van zijn groep. De coördinatie van IVN Norg werd door Arend Veenstra van Flip ter Heide overgenomen. Bij Echten werd de coördinatie van Kees Smit overgenomen door Jan Ensing. Geert Klooster stopte na drie jaar als coördinator van de groep Boerenlandvogels Veenkoloniën. Zijn taak wordt waargenomen door Petra van Koppen uit Ees.

5 8 JAARVERSLAG 2014 Broedseizoen Na vele bijzondere, droge en koude, of juist warme, voorjaren verliep het voorjaar van 2014 normaal. Vanwege de zachte winter was de grasgroei niet of nauwelijks tot stilstand gekomen. Met slechts een enkel graadje vorst in maart en in elke week een regenbui, was het bijna een ideale start voor de terugkerende weidevogels. Ook april verliep gunstig, geen extreme temperaturen en af en toe een bui. Op Koningsdag, 27 april, werd er in Drenthe volop gemaaid. In 2013 jaar werd er pas eind mei voorzichtig gestart met de maaiwerkzaamheden. In mei viel de neerslag ook verspreid over de maand. Overdag varieerde de temperatuur tussen de negen en de tweeëntwintig graden. OMVANG Het aantal vrijwilligers werd in 2014 aangevuld met tien cursisten. Vanwege verhuizingen, ziekte en sterfgevallen moeten we elk jaar afscheid nemen enkele deelnemers. In totaal staan er 430 vrijwilligers geregistreerd, enkelen zijn individueel actief en de rest is aangesloten bij een van de 34 Drentse groepen. Bij het project zijn 700 agrariërs betrokken. Zij geven de vrijwilligers toestemming om de nesten te markeren en houden bij het bewerken van hun akkers en graslanden rekening met de aanwezige nesten. Eerste ei Johan Scheper Drenthe Kievit EERSTE NESTVONDSTEN Bijna een maand eerder dan vorig jaar vond Johan Scheper op 10 maart om tien over negen het eerste Drentse ei op een akker nabij Westenesch, ten westen van Emmen. RTV Drenthe en Het Dagblad van het Noorden waren erbij om Johan bij het nest te interviewen. Eind maart was het opnieuw Johan Scheper die het eerste nest van de scholekster ontdekte. Op 3 april vond Rina Fieten, een vrijwilligster van de groep Kerkenveld, het eerste ei van de wulp. Pas op 14 april vond Jaap van Gorkum het eerste gruttonest. Dit nest met al drie eieren lag in lang gras. Jaap vond op 27 april ook het eerste tureluurei van Drenthe. Het nest van deze tureluur was al compleet en bestond uit vier eieren. Niet het weer, maar het lange gras en daardoor moeilijk te ontdekken nesten verklaren waarschijnlijk deze late nestvondsten maart Johan Scheper Grutto 14 april Jaap van Gorkum Tureluur 27 april Jaap van Gorkum Scholekster 31 maart Johan Scheper Wulp 3 april Rina Fieten legsels Nederland Kievit Grutto Tureluur Scholekster Wulp maart 23 maart 29 maart 24 maart 25 maart Figuur 1, aantal gevonden nesten in de periode GEVONDEN LEGSELS In 2014 werden er in Drenthe 2581 legsels gevonden en geregistreerd door de 34 vrijwilligersgroepen en een enkele individuele vrijwilliger. In het koude, late voorjaar van 2013 waren dit slecht 2190 nesten, 18% minder legsels dan in Het aantal ligt echter ook hoger dan in de vijf voorafgaande jaren (figuur 1). Het aantal gevonden nesten van de kievit groeide met 21% en bij de grutto was dit 13%. Ook bij de scholekster (9%) en de tureluur (78%) werden meer nesten geregistreerd. Van de vijf steltlopers is de wulp (-7%) de enige soort waarvan minder nesten zijn gevonden. Het feit dat van de meeste soorten meer nesten zijn gevonden, betekent niet per definitie dat 2014 een goed jaar was. Het aantal nesten zegt niets over het aantal jongen dat succesvol groot wordt. Volgens Sovon Vogelonderzoek Nederland 2009 is het 2010 vroege 2011 maaien de 2012oorzaak 2013 van een 2014 dramatisch kievit grutto jaar. Vanuit 53 de 58 groepen 0 in Drenthe 55 is er over 58 de kievit 58 grutto wel positief nieuws, 59 deze 70 soort 70 bracht in 52 onze provincie 7 veel 77 tureluur jongen groot. wulp scholekster Figuur 2. Uitkomstsucces steltlopers Uitkomst (%) 0 kievit grutto tureluur wulp scholekster UITKOMSTRESULTAAT Van alle gevonden nesten is, net als in 2013, 59% succesvol uitgekomen. Het hoge uitkomstpercentage van de tureluur (83%) en de grutto (77%) vallen op. De scholekster en wulp laten een lager uitkomstpercentage zien dan in Net als in 2013 is het uitkomstpercentage van de kievit 58% VERLIESOORZAKEN Weidevogels hebben te maken met verlies van nesten in de broedperiode. De oorzaken van deze verliezen worden, indien mogelijk, door de beschermers genoteerd. Jaarlijks ligt het percentage mislukte nesten rond de 40%. Predatie, werkzaamheden en verlaten zijn de hoofdoorzaken van dit verlies. Predatie is de belangrijkste verliesoorzaak, in 2014 ging 24% van de nesten hierdoor verloren. Dit was iets minder dan in 2013 het geval was (2%). Ook gaan er altijd gemarkeerde nesten verloren bij de werkzaamheden. Met grote machines wordt soms dag en nacht gewerkt. In totaal sneuvelde 7% van de nesten op deze wijze, een vergelijkbaar percentage als in voorgaande jaren. Taartdiagram uitkomst en verliesoorzaken alle soorten Figuur 3. Uitkomst en verliesoorzaken alle soorten ,08,9 24,12 0,7 3,7 5,3 59,23 Uit Predatie Uit Beweiding PredaAe Werkzaamheden Beweiding Verlaten Overig Werkzaamheden Onbekend Verlaten Overig Onbekend

6 10 JAARVERSLAG 2014 Broedseizoen Figuur 4. Verliezen (%) door predatie en werkzaamheden in de periode Percentage verlies door preda2e en werkzaamheden werkzaamheden werkzaamheden predatie preda7e BESCHERMINGSACTIVITEITEN Ongeveer 80% van de gevonden nesten waren afkomstig van de kievit. Van deze soort broedt ongeveer 80% op bouwland. Op deze akkers vinden veel activiteiten plaats in de broedperiode. Het is daarom niet verwonderlijk dat de meeste nesten worden beschermd bij werkzaamheden op akkers. Uit ervaring weten we dat een deel van de vrijwilligers niet noteert of nesten beschermd zijn. De aantallen in tabel 3 geven daarom geen volledig beeld van het werkelijk aantal beschermde nesten. In 2014 is bij 509 van de 2581 nesten een beschermingsactiviteit genoteerd. Bemesting, ploegen-eggen, zaaien-poten en gewasbescherming zijn de meest genoteerde landbewerkingen waarbij de legsels gespaard zijn. In de onderstaande grafiek is bij elke landbouwactiviteit te zien, om hoeveel en welke weidevogel het gaat. Predatie van scholeksternest door een vos (beelden cameraval) Figuur 5. Beschermingsactiviteiten per soort (n= 509) o 0% AA BM GB NB OM OV PE RS ZP Grutto 1 Kievit Scholekster Tureluur 2 Wulp Overig Aanaarden (AA); Bemesten (BM); Gewasbescherming (GB); Beweiden (NB); Maaien (OM); Overig (OV); Ploegen/Eggen (PE); Rollen/Slepen (RS) ; Zaaien/Poten (ZP). WEBSITE WEIDEVOGELBESCHERMING Kijk ook eens op de site Op deze site vindt u naast vele onderzoeksrapporten, foto s, handleidingen, eerste eieren en foldermateriaal ook de broedresultaten van alle in Nederland actieve weidevogelbeschermingsgroepen. In 2012 is door enkele mensen getest met het rechtstreeks op invoeren van nesten met GPS coördinaten. Vanaf het broedseizoen 2013 was hier ook een toegang voor uw smartphone of tablet beschikbaar. Met dit programma is het mogelijk uw nesten in het veld, rechtstreeks op de website, te registreren (de internet verbinding kan in het veld uitgezet worden). Op de genoemde website is een handleiding voor deze wijze van registratie beschikbaar. Scholeksternest in knotwilg

7 12 BIJLAGE 1 Aantal gevonden nesten en uitkomstresultaat per soort BIJLAGE 2 Resultaten per groep Bijlage 2: Resultaten per groep 13 Soort Totaal Bekend Uit Niet uit % uit Pred. Bew. Werk. Verl. Ov. Onb. Kievit Grutto Scholek. Wulp Turel. Watersnip Overig Totaal Weidevogelbescherming Roden Weidevogelbescherming Vries 5 5 Weidevogelbescherming Ruinen Weidevogelbescherming Hooghalen 5 1 Natuurwerkgroep Ruinerwold Weidevogelbescherming Oosterhesselen Stichting Vogelwerkgroep Emmen Vogelwerkgroep Vliegvlug Weidevogelbescherming Roderwolde 0 IVN Westerveld IVN Norg Weidevogelbescherming Beilen Weidevogelbescherming Alteveer Natuur- en milieuvereniging 'Het Stroomdal' Ver. Vrienden van de Weidevogels IVN Aa & Hunze Weidevogelbescherming Westerbork Natuurwerkgroep Dalen Weidevogelbescherming Zwiggelte Weidevogelbescherming Echten Weidevogelbescherming Assen e.o IVN Peize Vogelwacht Uffelte e.o Limosa limosa Zuidlaren e Weidevogelbescherming Eelde e.o Weidevogelbescherming Koekange Weidevogelbescherming Zeijerveld 5 5 De Weide Hoogeveen 4 4 Weidevogelbescherming Smilde e.o Stichting Boermarke Wapserveen Weidevogelbescherming Gasteren Weidevogelbescherming Kerkenveld Boerenlandvogels De Veenkolonien Individuele vrijwilligers Eend onbekend Fuut Gele kwikstaart Graspieper Grutto Kievit Kleine plevier Meerkoet Patrijs Scholekster Slobeend Tureluur Veldleeuwerik Waterhoen Watersnip Wilde eend Wulp Totaal % van bekend resultaat Pred= predatieverlies; Bew.= beweidingsverlies; Werk.= verlies door werkzaamheden; Verl.= verlaten; Ov.= overige verliesoorzaken; Onb= onbekend. Totaal

8 14 BIJLAGE 3 Deelnemende vrijwilligersgroepen 15 Weidevogelbescherming Roden J. Baard Zonnehof 20 Roden Weidevogelbescherming Vries R. Barkhof Boskamp 1 Vries Weidevogelbescherming Ruinen H. Bennink Zuides 10 Ruinen hpbenning@home.nl Weidevogelbescherming Hooghalen H. Boer Heuvingerweg 1 Hooghalen heuvingshof@kpnmail.nl Natuurwerkgroep Ruinerwold K. Boxem Dr. Larijweg 99 Ruinerwold Weidevogelbescherming Oosterhesselen J.P. Cleveringa Smalthaarweg 10 Oosterhesselen j.p.cleveringa@planet.nl Stichting vogelbescherming Emmen L. Buwalda Meerstraat 12 Emmen annely.buwalda@ziggo.nl Milieusamenwerkingsverband 't Riestlaand R. Rooze Commissieweg 7 De Wijk renerooze@hotmail.com Vogelwerkgroep Vliegvlug H. Folkerts Werkhorst 3 Meppel folkertsh@home.nl Weidevogelbescherming Roderwolde H. Heuker Bovenland 15 Roderwolde IVN Dwingeloo J. de Weerd Entingheweg 14a Dwingeloo tetsjeenjan@gmail.com IVN Norg W. Veenstra Rendijk 9 Haulerwijk wierd.veenstra@gmail.com Weidevogelbescherming Beilen A.G. Boerhof Noordveen 2 Beilen Weidevogelbescherming Alteveer H. Lunsing Oostenrijkselaan Hoogeveen h.lunsing1@kpnplanet.nl Natuur- en milieuvereniging 'Het Stroomdal' J. Nicolai Eschenbruggerdijk 57 Coevorden Jan@Nicolai.com VVW Borger Mevr. Roossien Hamrik 7 Borger IVN Aa & Hunze J. Oosterveen Woerdakkers 21 Gieten jan.oosterveen@online.nl Weidevogelbescherming Westerbork J. Bos Makkum 38 Beilen jaccobos@dolfijn.nl Natuurwerkgroep Dalen J. de Blouw Emmerweg 11 Dalen jhdeblouw@hetnet.nl Weidevogelbescherming Zwiggelte W. Schuurmans Zevenhoeksweg 1 Zwiggelte jaap.vanveen0@gmail.com Weidevogelbescherming Echten D. Abma Regulus 15 Hoogeveen d.abma1@kpnplanet.nl Weidevogelbescherming Assen S. Verra Geminisingel 20 Assen pjverra@live.nl IVN Peize W. v/d Wijk De Vries Lamstraat 10 Hoogkerk isfugl@kpnplanet.nl Limosa limosa Zuidlaren e.o. N. Kuik De Vallei 49 Assen nicokuik@hotmail.com Weidevogelbescherming Eelde J Ansing Westerhorn 32 Eelde hansenjanneke@live.nl Weidevogelbescherming Koekange G. Veld Pr. Magrietlaan 12 Koekange Weidevogelbescherming Zeijerveld K. Wold Nic. Beetslaan 5 Assen Weidevogelbescherming 'De Weide' M. v/d Aart Pijlkruid 11 Hoogeveen sa003354@hetnet.nl Weidevogelbescherming Smilde.eo. E. Meeuwissen Buitenroede 11 Smilde meeuwissen52@hetnet.nl Stichting Boermarke Wapserveen M. Doorten Midden 10a Wapserveen doorten@hotmail.com Vogelwerkgroep Uffelte H. Leenstra Leeuwerikweg 3 Havelte Weidevogelbescherming Gasteren G. Struik Dreslanden 10 Assen ghstruik@home.nl Weidevogelbescherming Kerkenveld J. Kremers De Vennen 17 Kerkenveld jannes.kremers@hetnet.nl Boerenlandvogels De Veenkolonien Mevr. P Koppen van Exloerweg 7 Ees pvankoppen@hotmail.com Kleine Plevier

9 2014 Vrijwillige weidevogelbescherming Ruimte voor plant en dier Landschapsbeheer streeft naar een integrale landschapszorg met speciale aandacht voor het verbeteren van leefgebieden voor bedreigde en/of streekeigen plant- en diersoorten. De provinciale organisaties beschikken over de specifieke kennis die nodig is om de regionaal sterk verschillende leefgebieden ook op kleine schaal in stand te houden, zoals in boomgaarden en groenstroken. Dat verzekert een levend landschap voor de toekomst. Dat doen we samen Landschapsbeheer is een professionele vrijwilligers organisatie. Samen met grondeigenaren werken duizenden vrijwilligers aan beheer, herstel en ontwikkeling van ons landschap. Zij doen dat met kennis van de bijzondere landschappen die Neder land heeft, zoals de Drentse hei, de Brabantse ven nen en de Noord-Hollandse polders. Landschaps beheer zorgt voor opleiding, Landschapsbeheer Drenthe Nijend 18a TR Anderen T (0592) F (0592) E drenthe@lbdrenthe.nl - De activiteiten van Landschapsbeheer Drenthe worden mede mogelijk gemaakt door o.a.: Fotografie Jaap van Gorkum Voorpagina Bert Dijkstra pagina 2 Jaap van Gorkum pagina 4 links Luuk Alberts pagina 4 midden Jaap van Gorkum pagina 5 rechts Koos Kah pagina Anninga fotografie pagina 8 Bert Dijkstra pagina 10 Piet Kerssies pagina 11 Roy Gommer pagina 15 Bert Dijkstra Achterpagina Tekst Bert Dijkstra en Jaap van Gorkum Financiering weidevogelproject Provincie Drenthe Vormgeving en productie: MultiCopy Assen The Communication Company