EEN WAARDERENDE KIJK OP DE LEERLING: PRAKTIJKVERHAAL VAN EEN VLAAMSE SCHOOL OVER SWPBS. Gilbert Deketelaere

Transcriptie

1 EEN WAARDERENDE KIJK OP DE LEERLING: PRAKTIJKVERHAAL VAN EEN VLAAMSE SCHOOL OVER SWPBS Gilbert Deketelaere

2 Even voorstellen Beleidsondersteuner, kwaliteitscoördinator aan het Sint-Godelievecollege, Gistel-Eernegem, België Voorzitter SOK (Schooloverstijgend Kwaliteitsnetwerk) Contact:

3 Onze school Middelbaar onderwijs in Vlaanderen 6 jaar in 3 graden 1 e graad: A-stroom en B-stroom B-stroom: moeite met het bereiken van de onderwijsdoelen / risicogroep (potentiële schoolmoeheid, kansarmoede, ) Sint-Godelievecollege Gistel-Eernegem Afdeling Gistel: 3 graden, enkel A-stroom 1 e graad ong. 960 leerlingen Afdeling Eernegem: enkel 1 e graad, A- en B-stroom ong. 85 leerlingen ong. 15 lln. in B-stroom)

4 Aanleiding Moeilijk gedrag van leerlingen in de B-stroom Gevolg: uitsluiting Wat merkten we? Leerkrachten klaagden en raakten gedemotiveerd Bespreking leerlingen was een beschrijving van ellende Strafprocedure was een eenrichtingsstraat Uitgaan van evidenties: het is toch normaal dat Geen sprake van beloning van gewenst gedrag Straf als enige oplossing Uitsluiting nauwelijks gebaseerd op data

5 Sense of urgency Besef van leidinggevenden: dat kan zo niet verder Uitsluiting Ontevredenheid leerkrachten Beleidsondersteuner/kwaliteitscoördinator gaat op zoek Noodzaak aan visie op B-stroom Noodzaak van de terugkeer van trots SWPBS biedt mogelijkheden

6 Visie op B-stroom en SWPBS Wat voor onderwijs willen we in de B-stroom? Brainstorm in heterogeen team Inspiratie van leerkrachten Enkele principes: Verrijking van onderwijs door contact met de buitenwereld (vakoverstijgend onderwijs) Zoveel als mogelijk inspelen op behoeftes leerling Vernieuwing attitude-aanpak Aandacht voor beloning van gewenst gedrag Straffen als belonen niet helpt Stappenplan bij ernstige overtredingen Noodzaak van geregeld overleg Aandacht voor welbevinden van elke actor

7 Visie op B-stroom en SWPBS Interne vorming: kennismaking met principes SWPBS Voorbereiding: uitvlooien van Wat herkennen leerkrachten al? Wat kunnen we realiseren? Evaluatie van de huidige manier van werken Voorstel van een andere manier van werken Iedereen akkoord, 1 onthouding Met personeelsvergadering augustus: Go! Ik ben trots op jullie Laat ons trots zijn op onze leerlingen

8 Onze manier van werken Inspiratie SWPBS Triple P (Positive Parenting Program) positief opvoeden Kinderen een veilige en stimulerende omgeving bieden Kinderen laten leren door positieve ondersteuning Een aansprekende discipline hanteren Realistische verwachtingen hebben van het kind Goed voor jezelf zorgen Handelingsgericht werken Systematisch, transparant, doelgericht werken Aandacht voor positieve aspecten Belang van samenwerking Kwaliteitszorg Ontwikkelen van visie en evalueren van geleverde kwaliteit

9 Onze manier van werken Onze aanpak = totaalaanpak Simultaan acties op de 3 niveaus Zoveel als mogelijk Groen Naam: GoedBezig-aanpak

10 3-5% Enkele leerlingen (hoog risico) Individuele interventies 7-10% Sommige leerlingen (risicoleerlingen) Interventies in de klas, in kleine groepen Gedrags Functie Analyse (GFA) Individueel pedagogisch handelingsplan Oudertraining en begeleiding Multidisciplinaire aanpak Intensieve training sociale vaardigheden Individuele pedagogische begeleiding Preventieve groepstraining voor ouders Individuele didactische begeleiding 85-90% Alle leerlingen schoolbrede aanpak Trainen sociale vaardigheden Positieve, proactieve benadering Onderwijzen van gewenst gedrag Actief toezicht houden Positieve beloningssystemen Consequente, duidelijke sancties Gedragsaanpak op basis van geregistreerde gegevens

11 Vijf pijlers (SW)PBS 1. Schoolbrede aanpak vanuit gedeelde waarden 2. Gericht op preventie. 3. Positieve insteek; versterken van gedrag aan de hand van heldere, eenduidige verwachtingen ten aanzien van gedrag. 4. Planmatige aanpak op basis van data. 5. Partnerschap met ouders en samenwerking met de keten.

12 11 pijlers van ons gedragsproject Aanpak vanuit onze eigen waarden Aanleren van gewenst gedrag Positieve kijk op de leerling Consequenties voor ongewenst gedrag Aantrekkelijk onderwijs Preventie centraal Gebruik van data over gedrag Samenwerking met ouders Ondersteuning van de leraar, de opvoeder Begeleiding door SteamTeam, CLB, Aandacht voor visieontwikkeling en zelfevaluatie

13 Aanpak vanuit onze eigen waarden 3 waarden kiezen waar we volledig voor gaan Waarden worden vertaald naar concreet gewenst gedrag Waarden zijn zichtbaar in het gebouw Een vraag voor ons: welke waarden kiezen we? Resultaat Respect, eerlijkheid, verantwoordelijkheid Concreet Ik verwoord mijn mening op een aangename, vriendelijke manier. Als ik iets fouts deed en een leraar, opvoeder, enz. spreekt mij daarop aan, dan geef ik dit eerlijk toe. Bij samenwerking doe ik mijn deel.

14

15 Aanleren van gewenst gedrag Aanleren, herhaald inoefenen en in herinnering brengen van gewenst gedrag Goed gedrag is nooit vanzelfsprekend! Een vraag voor ons: op welke manier leren we gewenst gedrag aan? Resultaat B-stroom: 1 uur per week sociale vaardigheidstraining O.a. visualiseren van waarden, cursus Rots en Water

16 Positieve kijk op de leerling Hiermee staat of valt alles! Belonen van gewenst gedrag Toon uitdrukkelijk je waardering bij gewenst gedrag Verras de leerling met positieve aandacht Doe het vaak: verhouding belonen:corrigeren = 4:1 Leg eerder de nadruk op wat de leerling wél moet doen dan op wat niet goed is Een vraag voor ons: op welke manier kun je leerlingen belonen?

17 Positieve kijk op de leerling Resultaat Uitdrukkelijk gewenst gedrag belonen in de les, op de speelplaats Bij oudercontacten: starten met positieve punten Bij klassenraden: starten met een positief rondje Week van de WAUW Duimpjes Belonen van personeelsleden Persoonlijk kaartje met waardering Paaseitjes met woordje van dank

18 Positieve kijk op de leerling Resultaat COB (Collega s op Bezoek): leren van elkaar Focus COB Op welke manier bevordert, stimuleert de leraar het gewenste gedrag bij leerlingen? Wat doet de leraar? Wat doet hij niet? Op welke manier slaagt de leraar er in om probleemgedrag bij leerlingen te voorkomen? Of hoe haalt de leraar de lont uit het kruitvat? Leermoment COB Komt dit initiatief (de uitvoering en de nabespreking) de kwaliteit van het onderwijs ten goede? 9/17: ja 5/17: nee 3/17: geen mening Positief: herkenning in de manier van werken / positief om collega s aan het werk te zien

19 Consequenties voor ongewenst gedrag Negatief gedrag aanvaarden we niet Een vraag voor ons: wat zijn goed en effectieve consequenties voor ongewenst gedrag? Resultaat: Enerzijds: ruimte voor individuele aanpak van de leraar Anderzijds: summier stappenplan ongewenst gedrag bij ernstige overtredingen Uit de les bij leerling maakt het lesgeven onmogelijk / ernstige overtreding respect Bijhouden van data Actiepunt voor : hoe gepast interveniëren?

20 Aantrekkelijk onderwijs Vakmanschap boven! Aantrekkelijk, kwaliteitsvol onderwijs is preventie nummer 1. Vragen voor ons: hoe kunnen we ons vakmanschap nog verbeteren? Resultaat Meer aandacht voor projectwerking Leren van elkaar Collega s op Bezoek (COB) B-uurtje Project Go4Talent

21 Preventie centraal Voorbeelden Aangenaam en veilig schoolklimaat Zelfmanagement van de leerling Cursus agressiebeheersing, leren samenwerken, leren conflicten oplossen, Enz Een vraag voor ons: welke preventieve acties organiseren we?

22 Preventie centraal Resultaat Cursus sociale vaardigheden B-uurtje: open communicatie Bespreking leerling: ook aandacht voor positieve zaken Oranje kaart 5 minuten afkoelen op de gang Aandacht voor aangenaam schoolklimaat / onderwijskwaliteit Enquête bij leerlingen Enquête bij leerkrachten Goed Bezig!?-document: zelfevaluatie centraal bij attitude-evaluatie

23

24

25 Gebruik van data over gedrag Zowel data als dialoog in het B-uurtje Voorbeelden van data: Wanneer toont de leerling gewenst gedrag? Wanneer toont de leerling ongewenst gedrag? Welke aanpak heeft vaakst succes? Een vraag voor ons: welke data verzamelen we? Resultaat Registreren van uit de les gezet Registreren van aantal strafstudies, telaatkomers Ondersteuning leerlingen door trajectbewaker (Geel)

26 Samenwerking met ouders Ouders kennen de waarden die de school nastreeft Ouders kunnen de waarden ook thuis hanteren Betrekken van ouders bij de aanpak van ongewenst gedrag Wat werkt thuis? Een vraag voor ons: op welke manier kunnen we samenwerken met ouders? Resultaat: ouders naar school halen Info over de aanpak van de school Openlesmoment Alternatief oudercontact Receptie voor ouders: leerlingen stellen een land voor met hapjes en drankjes

27 Ondersteuning van de leraar, de opvoeder Lesgeven kan lastig zijn Zorg goed voor jezelf. Zoek tijdig steun en ontspanning Een vraag voor ons: op welke manier kan de school de leraren, opvoeders ondersteunen? Resultaat Belonen van personeelsleden Aandacht voor personeelstevredenheid B-uurtje als overlegmoment Mogelijkheid tot volgen van vorming Interne studiedagen (intro / Kees van Overveld)

28 Begeleiding door SteamTeam, CLB, Aanwezigheid van SteamTeam op het B-uurtje (Rood) CLB als schakel naar externe hulpverlening (Rood)

29 Aandacht voor visieontwikkeling en zelfevaluatie Voortdurend vooruitkijken en achteruitkijken Wat willen we? Wat is goed voor de B-stroom? Wat werkt? Rekening houden met Wat moeten we? en Wat kunnen we? Hoe loopt het? Bereiken we onze doelen? Wat brengt het op? Zijn we nog met de juiste dingen bezig? Hoe is de tevredenheid van leerlingen, van leraren, opvoeders? Wat behouden we? Wat sturen we bij?

30 Wat brengt het op bij de leerling van de B-stroom? 10 op 12 leerlingen kent de 3 waarden A-stroom: 54/60 12 op 12 leerlingen beweert altijd/meestal goed gedrag te tonen A-stroom: 59/60 8 op 12 krijgt soms/altijd een pluimpje van de leraar als hij/zij goed gedrag toont A-stroom: 32/60 10 op 12 vindt dat straffen op een eerlijke manier gebeurt A-stroom: 45/60 Ik vind de school aangenaam en veilig : 6/11 ja, zeker, 5/11 ja, eerder A-stroom: 19/60 ja, zeker, 33/60 ja, eerder wel, 8/60 nee

31 Schooljaar Strafstudie Aantal Korte en lange timeout Aantal Uit de school Aantal START SWPBS B-stroom START SWPBS A en B-stroom

32 Wat brengt het op bij de leraar? Voorzichtig optimisme 14 antwoorden bij open vraag naar feedback over het project: 9 collega s uiten spontaan positieve feedback 5 collega s vragen een verdere concrete implementatie van de waarden en specifieke houdingen, bv. in de les, op de speelplaats 15 antwoorden bij open vraag naar feedback over het principe van de positieve kijk op de leerling 10 collega s uiten spontaan positieve feedback 3 collega s melden dat het effect van de aanpak duidelijk is 2 collega s zoeken nog een balans tussen het positief benaderen en het feedback geven over dingen die niet goed lopen Over de vorming: 9/15 positieve respons

33 Wat brengt het op bij de leraar? Sporadisch een vraag om te mogen werken in Eernegem In de B-stroom Grotere personeelstevredenheid in Eernegem dan in Gistel

34 Van School Wide naar Community Wide? De hele community doet mee! 1 week PBS en Belonen van gewenst gedrag staat centraal Doel: creëren van een warme, positieve sfeer in de gemeente waar mensen elkaar ondersteunen Gepland: september 2013

35 CWPBS: Week van de WAUW Belonen van gewenst gedrag door de bakker, de slager om de hoek de politie de gemeentewerker de plaatselijke winkelier Beloning Verbaal, non-verbaal Polsbandje Ik doe het goed! Probleem: sponsoring

36 Randvoorwaarden en valkuilen Engagement in woord en daad van leidinggevende Echt in het verhaal geloven! SWPBS: geen one shot, geen trucjesdoos, geen makkelijke oplossing Goede voorbeeld tonen Inspelen op weerstand Niet terugplooien bij de implementatiedip In dialoog gaan Oproepen om de weg te blijven volgen Communiceren en nog eens communiceren Herhalen van PBS-boodschap: moet in het behang sluipen

37 Randvoorwaarden en valkuilen Vorming is noodzakelijk Verandering zit tussen de oren Ondersteuning door iemand met knowhow Duidelijke visie en stappenplan helpt Het is een totaalproject Het vraagt tijd

38 Valkuilen, weerstand, misverstanden Belonen van leerlingen gaat over het belonen van het halen van goede resultaten Leerlingen worden niet graag beloond. En zeker oudere leerlingen niet. Leerlingen hoeven niet beloond te worden: we mogen toch verwachten dat Ik ben niet voor dit systeem want ik doe dit al jaren Belonen: allemaal goed en wel, maar straffen is ook belangrijk Je denkt toch niet dat we zullen doen wat dien ollander zegt

39 Toekomst Op dit moment: verdere implementatie principes SWPBS voor de hele afdeling Eernegem Introductie van een preventieve pestaanpak, geïnspireerd op Rob Horner Op dit moment: geleidelijke implementatie in afdeling Gistel Intro tijdens personeelsvergadering eind augustus 2013, met o.a. Rita Pierson Every kid needs a champion Denkoefening: attitudevorming (aanleren belonen evalueren)

40 Toekomst. Wat hoopvol is Besef: leren en houding (leven) hangen samen Waarderende kijk: voor beide domeinen noodzakelijk In de samenleving: langzame evolutie in de richting van de waarderende kijk op de leerling SWPBS Handelingsgericht werken Oplossingsgericht werken Positieve psychologie Aandacht voor talenten (minder voor gebreken), bv. Luk Dewulf, Go4Talent Appreciative Inquiry (waarderend onderzoek) Dick Swaab: aanvaard de tekortkomingen Laat programma s beter aansluiten op individuele capaciteiten (Onderwijsraad) Diverse trends op sociale media Operation Education (Claire Boonstra) Ken Robinson Kees van Overveld