Fysiotherapie bij dieren

Transcriptie

1 Fysiotherapie Fysiotherapie is het toepassen van fysische prikkels teneinde stoornissen in het houdings- en bewegingsapparaat te voorkomen of te verbeteren. Onder deze fysische prikkels worden verstaan warmte, koude, licht, druk en beweging. Die fysische prikkels worden opgewekt door massage, oefentherapie en fysiotechniek. Door circulatiebevordering, oedeemresorptie, pijnvermindering en stimulatie van spierweefsel moeten ze leiden tot normalisering van gestoorde bewegingen of voorkomen van blessures. Fysiotherapie bij dieren is een jong vak, dat sinds 1 augustus 1992 erkend is door het Ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij. In het Besluit Paraveterinairen van de nieuwe Wet op de Diergeneeskunde zijn de bevoegdheden, de opleiding en het tuchtrecht van de dierfysiothera- peuten die aan de in het Besluit gestelde eisen voldoen, toelating tot uitoefening van het vak aanvragen bij het Ministerie. Oefentherapie Oefentherapie is het doelgericht uitvoeren of doen uitvoeren van bewegingen aan het lichaam met een preventief en curatief resultaat. Bij aandoeningen als traumatische bewegingsbeperkingen, capsulitiden, arthroseklachten, atrofieën, dysplasie, meniscusklachten en andere oorzaken van afwijkend gangpatroon is oefentherapie geïndiceerd. Evenals bij neurologische aandoeningenen als hernia's, paresen, paralysen en neuropathieën. Postoperatieve klachten reageren goed op (preventieve) behandeling met oefentherapie. Doel is verbetering van spierkracht, conditie, coördinatie en mobiliteit en het stimuleren om weer in beweging te komen. In de oefentherapie onderscheiden we aktieve en passieve, belaste en onbelaste oefeningen. Passieve oefeningen worden alleen dan gedaan wanneer het dier aktief de beweging niet uit kan voeren. Aktieve oefentherapie is altijd te prefereren, omdat de hele bewegingscyclus geoefend wordt. Bij paarden onderscheidt men enerzijds gedoseerde bewegingen, op te bouwen van boxrust via vrij in de bak naar weidegang en anderzijds gecontroleerde beweging, dat is een progressief oefenschema van stappen aan de hand via longen tot training. Tenslotte zijn er onbelaste aktieve oefeningen aan de hand, belaste aktieve oefeningen onder de man en verhoogd aktieve oefeningen over balken, met verzwaarde gamaches, in verzameling, over geaccidenteerd terrein. Massage Onder massage verstaan we het gericht uitvoeren van handgrepen op het lichaam met een 1 / 5

2 preventief of curatief doel. Massage grijpt aan op de weke delen zoals huid, spieren, pezen, gewrichtskapsels en -banden. Door middel van massage wordt de circulatie, ook van de lymfe, bij bijvoorbeeld hypertonieën, stuwingen en oedeem gestimuleerd, te hoge en te lage touns genormaliseerd, en littekenweefsel gemobiliseerd. Dit bewijst goede diensten bij tendinitiden, tendomyogene aandoeningen, posttraumatisch en postoperatieve klachten, overbelasting, reumatische en degeneratieve aandoeningen en stress. De intensiteit van de massage is bij dieren lager dan bij mensen, omdat dieren gevoeliger reageren op aanraking en pijn. De zichtbare reakties op de massage zijn het optreden van een totale ontspanning, de neiging om in slaap te vallen. Bij honden wordt de neus nat, paarden laten hun onderlip hangen, de tong komt naar buiten, gapen en speekselen. Naast ontspannen handgrepen wordt gewerkt met drukpuntmassage. Drukpuntmassage wordt toegepast op plaatsen in het spierweefsel die daar gevoelig voor zijn. Het geeft pijndemping en een diepe ontspanning. Op slecht doorbloed weefsel, zoals pezen en banden worden fricties toegepast ter mobilisering en pijndemping. Huidtechnieken kunnen verklevingen van huid en onderhuids bindweefsel, bijvoorbeeld bij oude littekens, losmalen waardoor bewegingsbeperkingen verminderd worden. Elektrotherapie Laagfrequente elektrotherapie wordt vooral gebruikt voor spierprikkelen bij paresen, verbeteren van circulatiestoornissen en iontoforese. Dit laatste is het inbrengen van verschillende stoffen via de huid door middel van elektrotherapie, ultra geluid en laser, o.a. ter verbetering van de wondgenezing. Middenfrequente electrotherapie wordt gebruikt bij de behandeling van circulatiestoornisssen, pijnklachten, adhaesies in muskulatuur, pezen en kapsels, hypertonieën, neuritiden, bursitiden, tendinitiden, posttraumatische klachten en hydrops. Thermotherapie Thermotherapie bestaat voornamelijk uit het aanbrengen van pakkingen met paraffine of ijs ter bestrijding van pijnklachten, circulatiestoornissen (warmte), hypertonieën (warmte), ontstekingen (koude) en hydrops/overvulling (koude). Het bekenste is de ijspakking bij akute letsels en de warmte pakking bij spierverkrampingen. Hydrotherapie De bekendste vorm van hydrotherapie is wel het afspuiten. Er kunnen nogal wat nadelen aan kleven, zoals het nat blijven van de benen bij paarden of de kans kou te vatten. In de paardewereld is afspuiten echter niet weg te denken en als het goed gedaan wordt kan het zeker z'n nut hebben. Belangrijk is dat er een dun water "filmpje" om het been gelegd wordt en dat het been naderhand wordt gedroogd. Natte verbanden vallen ook onder de hydrotherapie, maar zullen in de praktijk eerder door de eigenaar dan door de fysiotherapeut worden toegepast. 2 / 5

3 Ultrageluid Ultrageluidtherapie is een zeer veelzijdige applikatie, waarbij gebruik gemaakt wordt van geluidstrillingen met een frequentie boven de Hz. Deze hoogfrequente geluidsgolven kunnen zich niet in lucht voortplanten, waardoor het gebruik van een water houdende tussenstof (gel) nodig is. Dit houdt tevens in dat het haarkleed verwijderd meot worden. De werking berust op het stimuleren van de lokale circulati en het aanzetten van de stofwisseling van de verschillende weefsels. Met name paarden reageren heel goed op ultrageluidtherapie. Neveneffect van ultrageluid kan het optreden van cavitatie (verstoring van het celverband) en pseudocavitatie zijn. De apparatuur is echter beveiligd, zodat een dosis die deze veschijnselen kan geven niet gehaald kan worden. Lichttherapie Onder lichttherapie verstaan we: 1) behandeling met ultraviolet bij slecht helende wonden, ontstekingen en overgevoeligheidsreacties van de huid en decubitiden; 2) behandeling met infrarood als warmtetherapie; 3) toepassing van lasertherapie. Lasertherapie is een vrij nieuwe vorm die net als de ultrageluidstherapie vele toepassingen kent. Bij aandoeningen van de huid bewijst laser goede diensten. Verder wordt bij posttraumatische en postoperatieve klachten, heumatische klachten, degeneratieve gewrichtsaandoeningen, pees- en spieraandoeningen en burstiden laser toegepast. Vooral bij dieren is het belangrijk te behandelen met een minimale pijnprikkel, omdat de reactie op pijn door dieren niet onderdrukt wordt en dit de behandeling ernstig kan verstoren. Magneetveldtherapie Magneetveldtherapie is een elektromagnetische golftherapie, waarbij stroom door een geleider een magnetisch veld opwekt. Bij de behandeling van paarden wordt gebruik gemaakt van een deken met vakken waar de gamaches in gehangen worden om bijvoorbeeld een schouder, rug, of heup te doorstralen. De gamaches kunnen ook om de benen van het paard aangelegd worden. Ook kneuzingen, verstuikingen, artrosen, peesklachten en verstijvingen reageren goed op magneetveld. Een behandeling kan bestaan uit het toepassen van één van de genoemde therapievormen, maar zal in het algemeen bestaan uit combinaties van bijvoorbeeld oefentherapie en massage of oefentherapie en een vorm van fysiotechniek. Orthopaedie bij honden Aandoeningen van het bewegingsapparaat, gewrichten, kapsels, banden, spieren en pezen, die gepaard gaan met verstoring van het normale bewegingspatroon zijn geïndiceerd voor fysiotherapeutische behandeling. Hierbij denken we aan artrose, artritis, periostitis, heupdysplasie, patella luxatie, fibrositis, spierreuma, krampen, spierdystrofie, tendinitiden en tendovaginitiden. 3 / 5

4 Ook als de aandoening zelf door fysiotherapie niet of slechts in geringe mate beïnvloed kan worden zoals bij heupdysplasie en artrose, kunnen de gevolgen van de aandoening voor de weefsel heel goed aangepakt worden. Door bestrijding van pijn, vermindering hypertonie, verbetering van spierfunctie en mobiliteit, evenwicht, coördinatie en looppatroon wordt de vicieuze cirkel van pijn, stijfheid, slechte doorbloeding, meer pijn, meer stijfheid en nog slechtere doorbloeding, doorbroken. Bijvoorbeeld bij heupdysplasie treden veranderingen op aan het acetabulum, de femurkop en -hals. Ook het gewrichtskapsel kan zich verdikken, terwijl de banden uitgerekt of juist verkort raken. De verandering van de botten van het heupgewricht hebben weer gevolgen voor de aangehechte spieren, met name de iliopsoas en de pectinues. Door massage en spierrekkingen kunnen de spieren ontspannen en verlengd worden. Kapsels en banden zijn door middel van manupulatie (voorzichtige trek en translatie) soepel te maken. Daarnaast kan behandeling met apparatuur, voorwaarden scheppen voor oefentherapie. Het doel van oefentherapie in deze is verval van spieren tegen te gaan en geatrofieerde spieren te versterken, om zo een stevig funktioneel spierkorset om het aangedane heupgewricht te krijgen. Met behulp van zo'n spierkorset moet de hond redelijk normaal kunnen bewegen. Het uiteindelijke resultaat van de behandeling van heupdysplasie is afhankelijk van het stadium waarin de aandoening zich bij aanvang van de behandeling bevond en de periode gedurende welke de klachten al bestaan. Daarnaast is de economische en emotionele waarde van de hond van belang. Het voordeel van een behandeling met fysiotherapie, met name bij aandoeningen van chronische aard, is dat er geen schadelijke bijwerkingen kunnen optreden zoals bij medicijn gebruik en dit zelfs verminderd of gestopt kan worden. Daarnaast ervaart het dier de behandeling over het algemeen als plezierig en kan tijdens de opeenvolgende behandelingen de eigenaar goed geïnstrueerd worden over de belasting en het "gebruik" van de hond. Neurologie bij honden Bij neurologische aandoeningen die voor fysiotherapeutische behandelingen in aanmerking komen, denken we het eerst aan hernia's en daarop gelijkende aandoeningen gepaard gaande met ataxie, tetraparese of tetraparalyse. Oorzaken kunnen onder andere liggen in versmalling van de tussenwervelschijf, vernauwing van de uittreedplaats van de perifere zenuwen door osteofyten of instabiele weefsels. Voor de prognoses en het verloop van de aandoening is het van belang de preciese oorzaak te weten. De behandeling echter gaat uit van de verschijnselen. Soms bestaat er alleen een ataxie, soms een volledige verlamming. De therapie richt zich op stimuleren van de uitgevallen spieren, verbeteren van de conditie van de bijbehorende perifere zenuw, door vermindering van de druk op het centrale zenuwstelsel. Stimulerende massage en oefentherapie van de verlamde spieren en sederende massage van de hypertone spieren, in combinatie met fysiotechniek geven de beste resultaten. De behandeling is voor postoperatieve hernia en niet geopereerde hernia in principe hetzelfde, zij het met accentverschillen. Bij myelum degeneratie kan een tijdelijke verlichting van de klachten bereikt worden. Blijvende resultaten zijn door het langzame progressieve verloop van de aandoening niet te verwachten. Soms helpt de wetenschap dat alles gedaan is om de hond zo waardig mogelijk naar zijn onvermijdelijk einde te brengen, de eigenaar het afscheid te aanvaarden. 4 / 5

5 Resultaten van de behandeling van perifere zenuwlaesies, zoals de radialis parese hangen af van de oorzaak van de aandoening (de plaats van de laesie) en het stadium waarin de patiënt doorverwezen is. In eerste instantie is het zaak zo snel mogelijk de druk op de zenuw te verminderen. Als er echter zes weken na het ontstaan nog geen spieractiviteit waarneembaar is, heeft fysiotherapie geen zin. Hoewel de effectiviteit van de behandeling met elektrostimulatie tegenwoordig betwijfeld wordt, kan het ingeval van een dergelijke parese het enige aanknopingspunt zijn. Komt de spieractiviteit wel langzaam terug, dan kan met stimulerende massage, oefentherapie en elektrotherapie verder gewerkt worden. Bron: : 5 / 5