Cursus PHP voor beginners.

Transcriptie

1 Cursus PHP voor beginners. Door middel van voorbeelden zal ik jullie proberen wat wegwijs te maken in de programmeertaal PHP. Om met PHP te starten is een goede basiskennis nodig van HTML, daar de één niet zonder de andere kan. PHP werkt even goed onder windows als onder unix, maar ik baseer mij hier op het unix systeem, aangezien dit het systeem is waarmee ik werk. Ik laat de windows gebruikers echter niet in de kou staan, ik laat zien hoe je PHP onder windows aan de praat krijgt. Onder unix gebruik ik de HTML-editor Quanta om mijn HTML pagna's aan te maken. Een gewone teksteditor kan hiervoor ook dienen, maar met een HTML editor is het eenvoudiger werken. Onder windows kun je natuuurlijk kladblok gebruiken, maar gebruik liever ook een HTML editor, het zal je veel tikwerk besparen. Gebruik vooral geen WYSIWYG editor zoals Frontpage, want dergelijke editors voegen een heleboel nutteloze code toe aan je HTML pagina's, die wij hier kunnen missen als kiespijn. Bij de voorbeelden staat steeds de file met de source code. Als je klikt op de link zal je browser het script tonen. Als je nu in de navigatiebalk van je browser de letter "s" tikt na de extensie.php zal je browser de source code van het script tonen. Vb : als je op btw.php klikt toont je browser de uitvoer van het script, als je er dan btw.phps van maakt, zal hij de source code van het script tonen. Inhoud Les 1 : PHP, wie wat en waar Rasmus Lerdorf : de vader van PHP Wat is PHP JavaScript versus PHP Wat kost PHP? PHP en jouw provider Is PHP gemakkelijk? PHP versus Perl PHP versus ASP Wat kun je zoal doen met PHP? Les 2 : Installatie van de Apache webserver en PHP FreeBSD Linux Windows Les 3 : Eerste praktische stappen in PHP De PHP notatie Hello World script Commentaar in onze scripts De variabelen De concatenation operator punt De arrays Associatieve arrays of hashes Les 4 : Rekenen met PHP De rekenkundige operatoren De funktie round() De funktie sprintf() Les 5 : Beheren van formulieren Ons eerste formulier Methode post of get De if-else structuur Het gebruik van accolades De vergelijkings operatoren De functie isset() De variabele $PHP_SELF

2 Les 1 De funktie htmlspecialchars De funktie stripslashes() De funktie strtr() De funktie nl2br() Les 6 : Paswoorden De funktie require De elseif structuur De switch funktie Les 7 : Lussen onder PHP De do-while lus De funktie rand De while lus De for lus De foreach lus De funktie count() Les 8 : Versturen en valideren van formulieren Een mini-mailer opzetten Een maxi-mailer opzetten De funktie empty() Les 9 : Een gastenboek, werken met files Een teller installeren De funktie fopen() De funktie fgets() De funktie trim() De funktie rewind() De funktie fputs() De funktie fclose() De funktie fread() De funktie filesize De funktie date() De funktie readfile() Les 10 : De cookies De funktie setcookie() De funktie explode() Les 11 : Nog meer PHP stuff De funktie : import_request_variables() Nog meer werken met files Een grafische teller Een funktie zelf schrijven Wie heeft PHP uitgevonden? PHP werd uitgevonden door de Canadees van Deense afkomst Rasmus Lerdorf. In de herfst van 1994 wou Rasmus ontdekken hoe het mogelijk zou zijn om zijn applicaties via het web te publiceren. Hij schreef rap enkele server commando's die toelieten tellers en een gastenboek online te plaatsen. De Personal Home Page Tools waren geboren. Formulieren zijn één van de belangrijkste elementen op het web, en gedurende het jaar 1995 schreef Rasmus dan ook een Form Interpreter om formulieren te beheren via het web. Hij publiceerde zijn development omgeving gratis op het web, en de webdeveloppers gemeenschap begon zich te interesseren voor PHP/FI en een werkgroep rond PHP/FI werd algauw gevormd. PHP is thans aan versie toe en de ontwikkeling ervan wordt verder afgehandeld door andere personen dan Rasmus Lerdorf. PHP staat nu voor Hypertext Preprocessor.

3 Wat is PHP? PHP is een programmeertaal ( script taal ). PHP wordt direkt in de HTML pagina's geïntegereerd en wordt geïnterpreteerd door de webserver. Aangezien PHP in de eerste plaats werd ontworpen voor het web, kan het enkel iets nuttigs doen voor webapplicaties. PHP heeft geen overbodige bagage, wat wel het geval is voor enkele concurerende programmeertalen. Hoe functioneert PHP? Zoals reeeds gezegd, PHP wordt geïnterpreteerd door de webserver. Wat gebeurt er nu juist : De browser stuurt een HTTP verzoek naar de webserver ( opvragen van een pagina ). De webserver reageert op het verzoek, leest de PHP webpagina, voert het PHP script uit, en stuurt dan het document terug naar de browser. Omdat PHP wordt uitgevoerd door de server, zal de client nooit de PHP code te zien krijgen, daar hij het uiteindelijke resultaat voorgeschoteld krijgt als een webpagina in HTML formaat. Wat is het vershil tussen Java en PHP? Misschien kennen jullie reeds al wat Javascript. Javascript wordt rechtstreeks in de HTML code geïntegreerd. De client zal steeds de code te zien krijgen als klare tekst in zijn browser als hij de source van de pagina bekijkt. Waarom? Javascript wordt enkel geïnterpreteerd nadat je de pagina opgevraagd hebt. Javascript wordt uitgevoerd door de client en niet door de server. Enkele van de gekende minpunten hiervan zijn : wat javascript betreft heeft iedere browser zo zijn eigen eigenaardigheden, en voor hen die niet over javascript beschikken, niets werkt van de code. De voordelen van PHP zijn evident. Als het werkt, werkt het in iedere browser. Enige voorwaarde is, dat je provider PHP ondersteund op hun servers waarnaartoe je je pagina's verstuurd. Wat kost PHP? Helemaal niets! PHP werd in open-source geplaatst, waardoor de broncode voor iedereen vrij beschikbaar is. Als je een Linux of andere unix distributie gebruikt, is de kans groot dat PHP al met je systeem meegeleverd is. De laatste versie kun je steeds downloaden op PHP wordt over het algemeen tesamen gebruikt met de webserver apache, maar kan ook met het even welke andere webserver worden gebruikt, zolang die maar PHP ondersteund. Apache is de populairste webserver op het net, en bovendien geheel gratis. Ik gebruik hier dan ook Apache als webserver. Later meer over de installatie ervan. PHP ondersteuning bij uw provider PHP zoals Apache zijn gratis, dus je kunt die zonder problemen installeren op je computer thuis. Je kunt dan prachtige scripts ontwerpen maar als je dan je eigen werk met anderen wilt delen, zal je provider PHP moeten ondersteunen op zijn webserver of niemand zal kunnen meegenieten van je eigen werk. Voor de telenet gebruikers, telenet heeft geen PHP ondersteuning. Na een mailtje te hebben gestuurd om te vragen of er eventueel PHP ondersteuning was, kreeg ik als antwoord dat HTML voor dummies een goed boek was om te starten met HTML om mijn webpagina online

4 te plaatsen. Ofwel draai je dan je eigen webserver of moet je op zoek gaan naar een webhost die PHP ondersteund. Eéntje die ik ken die PHP ondersteund en gratis is kun je vinden op Is PHP gemakkelijk aan te leren? Ja, PHP is zonder meer gemakkelijk aan te leren en is veel eenvoudiger dan JavaScript en Perl. Als men al ervaring heeft met een andere programmeertaal, zal PHP natuurlijk eenvoudiger te leren zijn. In het begin zal ik hier alles zo eenvoudig mogelijk proberen te houden, maar naargelang de lessen vorderen, zal het natuurlijk gecompliceerder worden. Onthoud echter, al smedend wordt men smid of oefening baart kunst. Als je stap voor stap werkt, de voorbeelden goed nakijkt en je werkelijk geïnteresseerd bent in PHP, zal alles wel meevallen. PHP versus Perl Perl is ook een veelvuldig gebruikte programmeertaal op het web. Perl is in tegenstelling tot PHP enorm gecompliceerd. Perl werd ontworpen in het jaar 1986, een tijd waarop internet nog voor velen een droom leek. PHP zag het levenslicht 10 jaar later en werd dan ook rechtstreeks geschreven voor het web. PHP versus ASP ASP met VBScript of JScript is ook geen echt alternatief te noemen voor PHP, daar deze uitvinding van Microsoft enkel werkt met Internet Information Server, en deze webserver vertegenwoordigd maar een heel klein percentage van de webservers. Wat kun je met PHP doen? PHP heeft zowat alles ter beschikking om volgende zaken te maken : Pagina tellers Een gastenboek Versturen en beheren van cookies Huidige datum en uur integeren in jouw pagina Controle of een webformulier volledig werd ingevuld Een webwinkel inrichten Een automatische service enz... Met deze kleine voorstelling van PHP wordt het tijd om de koe bij de horens te vatten en binnen te dringen in de wondere wereld van PHP. Les 2 : Installatie van de Apache webserver en PHP FreeBSD root # cd /usr/ports/net/apache13 root # make && make install clean Nadat apache is geinstalleerd :

5 root # cd /usr/ports/net/mod_php4 root # make && make install clean Nadat je dit commando hebt gerund, krijg je een mogelijkheid om enkel opties te kiezen. Kies de volgende opties : GD2 zlib imap MySQL FTP gettext Voor diegenen die al gewoon zijn te werken met een database en PostgreSQL gebruiken, kunnen dan deze optie aanvinken i.p.v. MySQL of je kunt ze natuurlijk beiden aanvinken. Na de compilatie beschik je dan over een apachewebserver met ondersteuning voor PHP. Debian GNU/Linux root # apt-get install apache php4 php4-mysql php4-imap php4-gd mysqlclient mysql-server Voor andere Linux distributies even zelf kijken hoe je dat allemaal moet installeren. Windows Onder windows heb je een gemakkelijke en moeilijke manier om PHP te installeren. Ik geef je hier de gemakkelijke. Surf naar en download daar easyphp voor windows. Enig minpuntje is dat het in het Frans is, download dan ook de engelstalige module. Installeren doe je dan gewoon door te dubbelklikken op de file die je hebt gedownload. Na de installatie krijg je in de systray een E met een flikkerend rood puntje dat aangeeft of apache en mysql actief is of niet. Als je de moeilijke weg wilt bewandelen, ga naar en download daar PHP, ga vervolgens naar en download daar de apache server voor windows. Voor verdere installatie, volg de help op de bewuste pagina's. Wens je ook MySQL, dan vindt je dat op Als apache en PHP op jouw systeem zijn geïnstalleerd kunnen we beginnen met het serieuze werk. De configuratie van apache is geen onderwerp dat ik hier zal behandelen, er staan reeds howto's over op mijn site en wat windows betreft, met easyphp is alles van de eerste keer in orde, gewoon rechts klikken op de E en kiezen voor local, en je webbrowser zal opgestart worden en de index pagina tonen die te vinden is in c:\program Files\EasyPHP\www en dat is dan ook de plaats waarin je je pagina's die je opmaakt door middel van PHP zult moeten plaatsen Voor de FreeBSD en Linux gebruikers, normaal installeert je distributie alles in één keer, en is je httpd.conf ook aangepast. Zorg er wel voor dat je DocumentRoot verwijst naar bv /home/jouw_usernaam/homepage, want in de default installatie directory heeft alleen root schrijfrechten. Om te controleren of PHP daadwerkelijk werkt op ons systeem, zullen we onze eerste pagina schrijven die we info.php noemen met volgende inhoud : <html>

6 <head> <title>php info</title> </head> <body> <h1>informatie over PHP</h1> phpinfo(); </body> </html> Sla deze pagina nu op in je DocumentRoot directory, start je browser en surf naar of Als alles goed gaat moet je nu de informatie zien over de bij jouw geïnstalleerde PHP versie. Om te vergroten, klik op de afbeelding Mocht je deze informatie niet te zien krijgen, dan is er iets mis met de configuratie van apache, volg de aanwijzingen van je distributie, zodat apache op de juiste wijze wordt geconfigureerd. Les 3 : Eerste praktische stappen in PHP Laten we beginnen met PHP. In deze les zal ik jullie vertrouwd laten worden met de PHP notatie, hoe op een eenvodige wijze gegevens te publiceren, variabelen en arrays. De PHP notatie De PHP code wordt rechtstreeks in de HTML pagina ingevoerd. Waar de code wordt ingevoerd speelt geen enkele rol. Het voornaamste is dat je aangeeft waar de code begint door middel van de tag en waar de code eindigt door middel van de tag Deze tags zijn de lange versie, conform de XML richtlijnen. Je kunt de tags ook schrijven op de korte manier als <? en en men heeft ook gedacht aan de liefhebbers van ASP <% en %> Ik zal hier steeds gebruik maken van de lange versie, en jullie worden verzocht om het ook zo te houden om geen verassingen te krijgen bij het aanmaken van jullie scripts. Vanaf de versie van PHP is het gebruik van de korte tags (short tags) bij default op off geplaatst in het php-ini bestand alsook de register_globals. Al mijn scripts worden geschreven met de standaard instellingen van php-ini vanaf versie en die eveneens werken met de lagere versies. Dat deze instellingen bij default van de ene versie tot de andere verschillen, heeft te maken met de veiligheid van je

7 scripts, en wie zijn wij om te twijfelen daaromtrent. De makers van PHP zullen het wellicht beter weten :-) Ons eerste script : Hello World! Zoals in elke programmeertaal is tonen van Hello World! het eerste wat geleerd wordt, en ik zal deze traditie niet breken :-) Gegevens tonen in een HTML pagina wordt verkregen door het commando echo. Maak nu een nieuwe lege HTML pagina aan. Daarmee bedoel ik voor in het vervolg van de lessen, een pagina bevattende : <html> <head> <title></title> </head> <body> </body> </html> Vul nu in tussen de title tags : Hello World voorbeeld En tussen de body tags : <h1>het wereldberoemde Hello World script</h1> <p> echo "Hello World!"; </p> En sla de pagina op als hello.php. Als je nu surft naar zul je begroet worden door het Hello World script. Wil je nu dat Hello World! vet wordt afgedrukt, geen probleem, verander het echo commando door echo "<b>hello World!</b>"; Zoals je ziet kunnen typische HTML tags en PHP instructies moeiteloos door elkaar gebruikt worden. Een punt-comma op het einde van de regel Je vraagt je misschien af, waarom een ; op het einde van de regel. Wel, de ; is onontbeerlijk op het einde van de lijn. Net zoals onder C++, Java of JavaScript, een PHP code wordt beëindigt met een ; Indien je dit vergeet en je code bevat meerdere lijnen, zullen de errors je om de oren vliegen. Natuurlijk bevestigen de uitzonderingen de regel en deze uitzonderingen zijn : functies gedefinieerd door het codewoord function() alsook voor if, else, while, switch enz.. Daar is het dan verboden een ; te plaatsen, maar alles op zijn tijd als we zover zijn. Zoals je ook merkt, bij het commando echo, wordt hetgeen dat moet worden getoond voorafgegaan door aanhalingstekens en afgesloten door aanhalingstekens. Je kunt dan ook geen aanhalingstekens meer gebruiken tussen de eerste en laatste aanhalingstekens. Dit brengt natuurlijk al een probleem met zich mee als je bijvoorbeeld de tekst HELLO WORLD!

8 gecentreerd wilt tonen op de HTML pagina. De code wordt dan echo "<div align="center"><b>hello World!</b></div>"; Als je dit nu opslaat in hello.php en dan de pagina opvraagt, zul je een parse error krijgen. Zoals : Parse error: parse error, expecting `','' or `';'' in / home/serge/homepage/hello.php on line 8 Nu om aanhalingstekens te gebruiken binnen de eerste en laatste aanhalingstekens, moeten wij die escapen zoals dat gebruikelijk is in iedere programmeertaal. Het escapen gebeurt door middel van de backslash "\". Met de backslash vertellen wij PHP dat hij het letterteken na de backslash letterlijk moet opvatten en deze niet moet interpreteren. We zullen die backslash nog veelvuldig moeten gebruiken, niet alleen om aanhalingstekens te escapen, maar alles op zijn tijd. Onthoud als ik spreek over escapen, dat ik het over die fameuze backslash heb. Hoe moet die echo regel er dan uiteindelijk uitzien : echo "<div align=\"center\"><b>hello World!</b></div>"; En op die wijze zal de tekst Hello World! correct gecentreerd worden weergegeven in je pagina. Om dit gemakkelijk te onthouden, schrijf je regel zoals je gewoon bent, kijk of de regel begint met een aanhalingsteken en eindigt met een aanhalingsteken. Indien ja, plaats dan een backslash voor elk aanhalingsteken tussen deze eerste en laatste aanhalingstekens. Commentaar Een gouden raad : gebruik commentaar in je scripts. Specifieer door middel van commentaar wat elke lijn van je code uitvoert. Dit klinkt natuurlijk belachelijk bij korte scripts, maar eenmaal je grotere scripts gaat aanmaken en je moet een paar maanden later wat aan je script aanpassen, zul je zeker vergeten zijn welke rol deze lijn heeft of wat de betekenis kan zijn van deze tiende sluitende accolade. Wedden? Syntax van commentaar onder PHP Eerst en vooral, commentaar beïnvloed de werking van het script niet. Het is wat het moet zijn, gewoon commentaar. Commentaar kan men op de volgende wijze invoeren : //Ziehier een korte commentaar regel of /* Dit commentaar kan gespreid worden over meerdere regels */ of # Dit is commentaar die we # gewoon zijn onder Perl # of shell scripting. Ter herinnering : als je commentaar wilt plaatsen in de HTML syntax : <!-- en het commentaar wordt afgesloten met --> of

9 //--> Commentaar kan ook nuttig zijn om fouten op te sporen. Je hebt enkele lijnen toegevoegd aan je code, en plots werkt je script niet meer? Je kunt dan één lijn uit commentariëren, vervolgens een andere om zo de fouten te vinden. Een ander gebruik is, om een bestaande lijn code te commentariëren en die te vervangen door een nieuwe. Als er iets fout gaat, heb je nog steeds de originele lijn code ter beschikking om die eventueel terug te plaatsen. Unix gebruikers weten dit, alhoewel het vaak niet gedaan wordt, maar als je config bestanden moet veranderen op jouw systeem, plaats je dan de bestaande regel in commentaar en voeg je de nieuwe toe die je wilt hebben. Bij belangrijke config bestanden kan dit je systeem om zeep helpen zodat je moet overgaan tot herinstallatie in het uiterste geval. Commentaar kan dus werkelijk belangrijk zijn. De variabelen Geen enkele programmeertaal kan zonder variabelen, en PHP maakt hierop geen uitzondering. Wat is een variabel? Variabelen zijn plaatsen in het geheugen van de computer waar men bepaalde waarden kan bewaren. Deze waarden blijven dan beschikbaar gedurende de ganse uitvoering van een programma. Tijdens het uitvoeren van een script kun je deze plaatsen gebruiken om gegevens in te bewaren, aan te passen en nieuwe waarden toe te kennen, naargelang de behoefte van het script. De levensduur van deze waarden eindigt met het afsluiten van het programma of script. Een waarde kan een getal (integer) zijn, een tekenreeks (string), een waarheids test (boolean), een geheel getal van 0 tot 255 (byte), een getal met zwevende komma (float), Double, Date, Currency, Variant enz... In het begin moet elke variabel gedefinieerd worden in de meeste programmeertalen. Als je dergelijke programmeertaal aanleert, brengt dat al serieus wat stress mee van in het begin. Voor elke variabel die je gebruikt zonder deze vooraf te hebben gedefinieerd, krijg je een error. Onder PHP geen stress, PHP werd in de eerste plaats geschreven voor het web, en werd ontdaan van alle niet nodige onderdelen van een klassieke programmeertaal. Onder PHP moet je je hoofd niet breken over welk type variabel het nu juist gaat, je gebruikt variabelen "on the fly" en PHP zal zelf wel uitmaken over welk type variabel het gaat. Onder PHP moet je geen variabelen op voorhand definiëren. Onder PHP MOET elke variabele beginnen met het "$" teken. Vermijd accenten, spaties en namen van variabelen die eigen zijn aan de programmeertaal. Variabelen zijn hoofdletter gevoelig, $naam en $Naam of $NaAm zijn drie verschillende variabelen, die elk een andere waarde kunnen hebben. Variabelen een naam geven specifiek aan de programmeertaal mag niet, voorbeeld : $if, $while, $else enz... Een underscore "_" is toegelaten en dient in vele gevallen om een verboden ruimte in te vullen. voorbeeld $naam_serge. Maar genoeg theorie nu, wat zou je denken van een praktisch voorbeeld? Maak een nieuw HTML document aan met de naam variabel1.php. Plaats nu tussen de <p> en </p> tags de volgende code : $naam="essetee"; echo "Bedankt <strong>$naam</strong> voor deze cursus!";

10 Surf nu naar en de tekst Bedankt Essetee voor deze cursus! zou getoond moeten worden. Wat doen deze twee lijnen code? We initialiseren de string Essetee aan de variabel $naam. De tweede lijn print de inhoud van de variabel af in een wat meer interessante omgeving. Onthou, de variabel staat links van de waarde die je eraan wilt toekennen. Zoals je merkt, wordt de inhoud die we willen toekennen aan de variabele omringd door aanhalingsteken. Normaal is het verplicht om zo te werken met strings. Wil je een getal toekennen aan een variabele, moet deze niet tussen aanhalingstekens worden geplaatst. Nu mocht je vergeten die aanhalingstekens te plaatsen als je een string wilt definieren als variabele, dan zal PHP daar niet moeilijk over doen en proberen er het beste van te maken, wat dan ook tot vreemde resultaten kan leiden. voorbeeld : $naam=serge; $getal=1; $totaal=$naam + $getal; echo "het getal = $totaal"; PHP zal hier geen fout geven en leuk meedelen dat de waarde van het getal 1 is. Waarom? Wel heel eenvoudig, $naam bevat zogezegd het getal serge, wat PHP niet kent, en hij geeft dan zelf de waarde 0 aan de variabele $naam. Ander voorbeeld : $naam="serge"; $getal=1; $totaal=$naam + $getal; echo "het getal = $totaal"; Dit geeft opnieuw hetzelfde resultaat, het getal heeft de waarde 1. Je probeert hier een string op te tellen met een geheel getal. Opnieuw zal PHP de string als het getal 0 initialiseren. Nog een voorbeeld : $naam="serge"; $getal="1"; $totaal=$naam + $getal; echo "het getal = $totaal"; Dit geeft opnieuw het getal 1 als resultaat. PHP probeert hier een waarde toe te kennen aan de strings, wat lukt voor $getal, want dit is gelijk aan 1, voor $naam vindt hij geen waarde en geeft terug de waarde 0. Zo zie je maar dat het vergeten van aanhalingstekens niet tot fouten leidt, maar dat de uitkomst soms niet is wat je zou verwachten. Ziehier een voorbeeld dat wel correct werkt met of zonder aanhalingstekens : $naam="12"; $getal="1"; $totaal=$naam + $getal; echo "het getal = $totaal"; Nu zal het totaal wel correct worden getoond, namelijk 13. Wat als we nu 12 vervangen door 1.2, wel dan zal de uitkomst 2.2 worden. Plaats je echter de waarde 1,2 (een komma ipv een punt), dan wordt de waarde van het getal 2.

11 Waarom? Wij zijn gewoon om onze decimalen aan te geven door middel van een komma, in een programmeertaal worden die aangeduid door middel van een punt. (Remember the good days of cobol, komma is decimal point) Opnieuw probeert PHP er het beste van te maken, hij gaat de string na, en het eerste wat hij vindt dat op een getal lijkt is de 1 en de komma en de rest negeert hij gewoon, en is nog steeds twee, ook onder PHP :-) Wat doet het volgende voorbeeld? $naam=1,2; $getal=1; $totaal=$naam + $getal; echo "het getal = $totaal"; Yep, je hebt prijs. Eindelijk een parse error. Aangezien 1,2 geen getal is voor PHP kun je dus ook die waarde niet toekennen aan de variabele $naam en geeft PHP dan dienovereenkomstig een foutmelding. Voor beginners zijn dat veel voorkomende fouten. Als je echter onthoudt dat strings tussen aanhalingstekens worden geplaatst en dat getallen zonder aanhalingstekens worden gedefinieerd, dan is er niets aan de hand. Als je al eens vergeet een punt te plaatsen voor een decimaal getal, zal PHP stoppen met het script, een parse error geven en het nummer van de lijn vermelden waar de fout staat. Zoniet, kan het heel moeilijk worden bij grotere scripts om de fout te vinden als de uitkomst iets totaal anders is dan je had verwacht. Laten we nu terug eens onze code bekijken die we aanvankelijk gebruikten : $naam="essetee"; echo "Bedankt <strong>$naam</strong> voor deze cursus!"; Voor iemand die al een programmeertaal kent, is dit niet logisch. De correcte schrijfwijze zou moeten zijn : echo "Bedankt " + $naam + " voor deze cursus!"; Wel onder PHP is dit niet nodig, en kan dus bijgevolg ook geen verwarring zaaien met het + teken bedoeld om iets op te tellen, zoals dit het geval is bv onder JavaScript. Nu op iedere regel is een uitzondering. Als je waarden recupereert uit functies of arrays gaat die vlieger niet meer op. De concatenation operator Punt (.) Als je meerdere strings op dezelfde lijn wenst weer te geven dan gebruik je de operator punt (.). Je kunt die natuurlijk altijd gebruiken, niemand belet het jou, maar het zal verplicht zijn deze te gebruiken als de waarden die je wilt afprinten afkomstig zijn uit een functie of array. We nemen nu terug ons voorbeeld en passen dit wat aan zodat we met de operator punt kunnen werken : echo "Bedankt ". $naam. " voor deze cursus!"; Dit zal exact hetzelfde afprinten. Zoals je ziet plaats je geen aanhalingstekens rond de variabele $naam. Wat indien je die toch tussen aanhalingstekens plaatst? Wel het resultaat blijft hetzelfde. Dat we er geen aanhalingstekens rond plaatsen heeft zijn bedoeling waar we later nog op zullen terugkomen. Ik zal dan wel op dat moment aangeven wat er fout zal gaan als we eenmaal zover zijn.

12 De HTML break of een einde regel teken? De break <br> wordt veel gebruikt in HTML pagina's. De break zorgt ervoor om naar een nieuwe lijn over te gaan, let wel, in het venster van de browser. PHP kent ook zoiets, namelijk een new line. Om deze twee te vergelijken nemen we terug ons variabel1.php voorbeeld, dat we wat gaan aanpassen : $naam="essetee"; echo "Bedankt <strong>$naam</strong> voor deze cursus!"; En we veranderen dit in : voorbeeld : variabel2.php $naam="essetee"; echo "Bedankt <strong>$naam</strong> voor deze cursus!<br>"; echo "Ik hoop dat ik er iets van kan leren"; Dit wordt dan getoond in je browser als : Bedankt Essetee voor deze cursus! Ik hoop dat ik er iets van kan leren Dit wordt dus correct weergegeven. De <br> die we hebben toegevoegd doet zijn werk goed in de browser. Maar wat als je nu de source van de pagina bekijkt? Wel dat geeft dan : <html> <head> <title>variabel1</title> </head> <body> <p> Bedankt Essetee voor deze cursus!<br>ik hoop dat ik er iets van kan leren</p> </body> </html> Zoals je ziet, geen enkel nieuwe lijn werd toegepast op de achtergrond. Als je vaak het commando echo gaat gebruiken, zal een lijn zonder onderbreking worden gevormd op de achtergrond. Als er iets fout gaat en je wilt even de pagina bron bekijken, wordt dit dan knap lastig. PHP heeft daarin iets voorzien, het commando new line \n. We gaan dit even toepassen op ons script : voorbeeld : variabel3.php $naam="essetee"; echo "Bedankt <strong>$naam</strong> voor deze cursus!<br>\n"; echo "Ik hoop dat ik er iets van kan leren"; Merk terug de bakslash die we hier gebruiken voor de letter n, laat geen plaats tussen de backslash en de n. We escapen hier de n en daarmee geven we te kennen aan PHP dat hij de n niet moet zien als een letter dat hij moet afprinten, maar wel degelijk als een nieuwe lijn teken. De pagina zal nu in je browser op exact dezelfde wijze worden weergegeven, maar als je nu de broncode van de pagina bekijkt geeft dit dan het volgende : <html>

13 <head> <title>variabel1</title> </head> <body> <p> Bedankt Essetee voor deze cursus!<br> Ik hoop dat ik er iets van kan leren</p> </body> </html> Zoals je ziet is er nu ook een nieuwe lijn op de achtergrond. De volgende tekens kun je gebruiken : Het escape teken Uitleg \n \r \t Nieuwe lijn Nieuwe paragraaf Maakt een tab aan Ik wil nu echter dan mijn naam tussen aanhalingstekens wordt geplaatst als ik de pagina afprint. Zoals reeds gezegd, aanhalingstekens duiden het begin en het einde aan van een karakterreeks. Hetzelfde voor als je een prijs wilt uitdrukken in dollars of indien je een backslash wilt laten afprinten. Wel al deze tekens moeten we escapen. Voorbeeld :variabel4.php: <html> <head> <title>variabel1</title> </head> <body> <p> $naam="essetee"; echo "Bedankt \"Essetee\" voor deze cursus!<br>\n"; echo "Of zo wordt dit ook correct geschreven<br>\n"; echo "Bedankt \"$naam\" voor deze cursus!<br>\n"; echo "Ik hoop dat ik er iets van kan leren<br>\n"; echo "Ik vind het fijn dat PHP \$0 kost<br>\n"; echo "Ik begin stillaan wel iets te begrijpen over het escape teken \\<br>\n"; </p> </body> </html> De arrays Variabelen zijn mooi, maar wat als we nu meerdere waarden willen toekennen aan dezelfde variabele? Wel in dit geval gebruiken we de arrays. Arrays worden ook wel lijsten genoemd. In tegenstelling tot andere talen, hoeven arrays niet op voorhand gedimensioneerd te worden, we maken arrays aan "on the fly" wanneer we er eentje nodig hebben. PHP kent associatieve arrays, wat totaal onbekend is in JavaScript en werkelijk uitzonderlijk is, maar daar komen we nog later op terug. Arrays hebben een korte notatie en een lange notatie. Hier gaan we dan. Arrays in de lange notatie Wat kunnen we nu in een array plaatsen? Laten we eens beginnen met de

14 dagen van de week. Per default, is de waarde van de index van de eerste array steeds 0, dus de computer begint te tellen vanaf 0 en niet zoals wij gewoon zijn vanaf 1. Niet vergeten, we tonen dit aan de hand van een voorbeeld : Voorbeeld : dagen1;php <html> <head> <title></title> </head> <body> <p> $dag[0]="zondag"; $dag[1]="maandag"; $dag[2]="disndag"; $dag[3]="woensdag"; $dag[4]="donderdag"; $dag[5]="vrijdag"; $dag[6]="zaterdag"; // Alleen woensdag tonen echo $dag[3]; </p> </body> </html> Als je dat nu in je browser bekijkt zal hij "Woensdag" tonen. Een week begint op zondag en eindigt op zaterdag. Dus is woensdag eigenlijk de vierde dag van de week, maar aangezien de computer van 0 telt, moeten we hier de waarde 3 toekennen, wat in feitelijk staat voor 4 als je begint te tellen vanaf 0. Arrays in de korte notatie We gaan nu terug de dagen van de week opnemen in een array, maar dit doen we ditmaal zo : voorbeeld : dagen2.php <html> <head> <title></title> </head> <body> <p> $dag=array ("Zondag","Maandag","Dinsdag","Woensdag","Donderdag","Vrijdag","Zaterdag"); // De zondag afprinten echo $dag[0]; </p> </body> </html>

15 Als je dit nu in je browser ziet, print hij nu Zondag af. Dit is de schrijfwijze van arrays die ik steeds zal gebruiken, en wat mij betreft, wel de eenvoudigste is om te gebruiken. Zoals je ziet moeten in de array alle velden tussen aanhalingstekens staan en moet ieder veld gescheiden zijn door middel van een komma. Allemaal goed en wel, maar wat kunnen we nu doen met die array. Laten we even voorstellen dat je de bezoekers op je pagina wenst mede te delen welke dag het vandaag is. Wel met een array en een specifieke functie van PHP is dat perfect mogelijk. Die functie heet date. Ik zal nu even demonstreren hoe we dat doen, maar op de functie date komen we later nog uitgebreid op terug. voorbeeld : dagen3.php <html> <head> <title>de dag van de week bepalen</title> </head> <body> <p> // bepalen welke dag we zijn vandaag $vandaag=date("w"); $dag=array ("Zondag","Maandag","Dinsdag","Woensdag","Donderdag","Vrijdag","Zaterdag"); echo " Vandaag zijn we $dag[$vandaag]<br>\n"; </p> </body> </html> Als je dit toont in je browser, moet hij de dag opgeven die we vandaag zijn. Zoals je ziet maken we gebruik van de variabele $vandaag om te weten welke dag we zijn. De functie date("w") geeft hier een getal terug, dat overeenstemt met de dag van de week, beginnende de Zondag met als waarde 0. Dus in plaats van nu zelf een getal in te vullen tussen de haakjes, gebruiken we hier de waarde $vandaag. Nu weten we dat de array $dag 7 elementen bevat. Maar we zullen dikwijls arrays dynamisch aanmaken, zonder op voorhand te weten hoeveel elementen die array zal bevatten. Wil je nu weten hoeveel elemeten een array bevat, dan heb je de fukntie count() ter beschikking. voorbeeld : count.php <html> <head> <title>de dag van de week bepalen</title> </head> <body> <p> // bepalen welke dag we zijn vandaag $vandaag=date("w");

16 $dag=array ("Zondag","Maandag","Dinsdag","Woensdag","Donderdag","Vrijdag","Zaterdag"); echo " Vandaag zijn we $dag[$vandaag]<br><br>\n"; $aantal_elementen=count($dag); echo "Onze array \"\$dag\" bevat $aantal_elementen elementen, zijnde het aantal dagen van de week <br>\n"; </p> </body> </html> Ik maak hier een nieuwe variable aan nl $aantal_elementen en de waarde daarvan wordt mij geleverd door de functie count($dag) die het aantal elementen telt in de array $dag. Die functie kan bijvoorbeeld handig zijn als je een array wilt aanmaken met gegevens uit een database, en je op voorhand niet weet hoeveel gegevens die database juist bevat. Associatieve arrays of hashes Nu wordt de index van een array altijd voorgesteld door middel van een getal. Hashes laten toe een element in de array te benaderen door middel van een sleutel die vrij door jouw te bepalen is. Opnieuw hebben we een korte en lange methode om die sleutels aan te maken. De lange notatie van hashes. We gaan dit terug demonstreren aan de hand van een voorbeeld : voorbeeld : hashes1.php <html> <head> <title></title> </head> <body> <p> $hoofdstad["de"]="berlijn"; $hoofdstad["be"]="brussel"; $hoofdstad["es"]="madrid"; $hoofdstad["dk"]="kopenhagen"; $hoofdstad["fr"]="parijs"; $hoofdstad["gb"]="london"; // De hoofdstad van België uitprinten echo $hoofdstad["be"]; </p> </body> </html> Als je nu die pagina laadt in je browser zal hij netjes Brussel tonen. Ik wil hier een hoofdstad uitprinten, dewelke wordt bepaald, nu niet meer door een getal, maar door de sleutel "BE".

17 De korte notatie van hashes voorbeeld : hashes2.php <html> <head> <title>korte notatie van hashes</title> </head> <body> <p> $hoofdstad=array("de"=>"berlijn","be" => "Brussel","ES" => "Madrid","DK" => "Kopenhagen","FR" => "Parijs", "GB" => "London"); // De hoofdstad van Denemarken uitprinten echo $hoofdstad["dk"]; </p> </body> </html> Je hebt dus terug keuze uit twee mogelijkheden, ik verkies terug de korte notatie, maar jij bent vrij deze te gebruiken die jouw het meest bevalt. Herinner je je nog wat ik zei in het begin over het niet tussen aanhalingstekens plaatsen van een variabele? Wel het is zover. Laten we nu even voorstellen dat je wil uitprinten De hoofdstad van Spanje is Madrid. Normaal zou je dit dan zo doen : Voorbeeld : concatenation <html> <head> <title>korte notatie van hashes</title> </head> <body> <p> $hoofdstad=array("de"=>"berlijn","be" => "Brussel","ES" => "Madrid","DK" => "Kopenhagen","FR" => "Parijs", "GB" => "London"); // De hoofdstad van Spanje uitprinten echo "De hoofdstad van Spanje is $hoofdstad["es"]"; </p> </body> </html> Wel dit zal niet lukken. Die aanhalingstekens rond de sleutel zijn er te veel aan. Je kunt die niet escapen. Hoe moet het dan wel? Door gebruik te maken van de concatenation operator als volgt : <html> <head> <title>korte notatie van hashes</title> </head> <body>

18 <p> $hoofdstad=array("de"=>"berlijn","be" => "Brussel","ES" => "Madrid","DK" => "Kopenhagen","FR" => "Parijs", "GB" => "London"); // De hoofdstad van Spanje uitprinten echo "De hoofdstad van Spanje is ". $hoofdstad["es"]; </p> </body> </html> Zoals je ziet, kun je op die manier ook de variabele hoofdstad["es"] niet tussen aanhalingstekens plaatsen. Dat hashes belangrijk zijn onder PHP zal ik later aantonen. PHP transformeert automatisch de waarden verkregen door formulieren in hashes. Dit zal duidelijk worden als we de formulieren behandelen, en dan zul je de hashes leren waarderen. Tot zover de arrays en de variabelen. Les 4 : Rekenen met PHP Net zoals met iedere programmeertaal, kun je ook rekenen met PHP. Het is hier niet mijn bedoeling om jullie een cursus wiskunde te geven, we houden het hier op de eenvoudige rekenkundige bewerkingen, leerstof van het lagere onderwijs. Mochten jullie niet snappen over wat ik het heb, dan zul je wel even de wiskundige basis van het lagere onderwijs meten doornemen :-) De rekenkundige operatoren Heel eenvoudig, je hoeft slechts de 4 rekenkundige operatoren te gebruiken die je kent uit spreadsheets, nl : +,-,* en / De voornaamste rekenkundige operatoren Operato r Betekenis Voorbeeld + optellen $a=10+$b - aftrekken $c=$a-1 * vermenigvuld igen 10*3 / delen $a/$g ++ 1 toevoegen -- 1 aftrekken $a++ ( is gewoon de korte schrijfwijze van $a=$a+1 ) $a-- ( equivalent aan $a=$a-1 ) Verwonderd over de laatste twee elementen? Onder PHP, net zoals onder

19 andere programmeertalen hebben wij hier deze bijzondere tekens ++ en --, die respectievelijk een waarde met 1 verhogen of verlagen. In klare taal : $teller++ betekent hetzelfde als $teller=$teller+1 en $teller-- betekent hetzelfde als $teller=$teller-1 Dit zijn operatoren die we veelvuldig gaan gebruiken. Onthoud dat dit 1 optelt of aftrekt bij de huidige waarde van de variabele. Voorbeeld optellen.php : <html> <head> <title>optellen</title> </head> <body> <p> $a=100; $b=35; $resultaat=$a+$b; echo $resultaat; </p> </body> </html> We geven hier de waarde 100 aan de variabele a en 35 aan de vraiabele b. We tellen a en b op en kennen deze waarde toe aan de variabele $resultaat, waarna we door middel van het echo commando de waarde afprinten. We gaan het nu iets moeilijker doen. Zoals je wellicht weet wordt in België BTW geheven op produkten. Deze BTW bedraagt 19,6%, je vindt dat misschien te hoog? Zonder twijfel, maar het verandert niets aan onze berekening. We nemen nu als basis een produkt dat 100 Euro kost en we voegen daarbij 19,6 % BTW en we printen dan het totaal af wat het produkt kost. Voorbeeld : btw.php <html> <head> <title>btw</title> </head> <body> <p> $prijs_zbtw=100; $btwtarief=0.196; $resultaat=$prijs_zbtw*$btwtarief; echo $resultaat; </p> </body>

20 </html De funktie round() Dit script heeft hier wel één foutje. Verander eens de $prijs_zbtw in bv 113, het resultaat wordt dan : 135,148. Nu zitten we hier met 3 cijfers na de komma, geen enkele munt ter wereld werkt met dergelijke waarden. We willen echter dat de uitkomst afgeprint wordt met 2 cijfers na de komma, wel daar hebben we de funktie round() voor. Round gebruik je als volgt round($variabele,aantal_decimalen). In os voorbeeld wordt dit dan : Voorbeeld : round.php <html> <head> <title>btw</title> </head> <body> <p> $prijs_zbtw=113; $btwtarief=0.196; $btw=$prijs_zbtw*$btwtarief; $resultaat=$prijs_zbtw+$btw; echo round($resultaat,2); </p> </body> </html> Waarna de uitkomst wordt. Dit is dan een som die we wel met onze munt kunnen betalen. De voorgaande voorbeelden waren vrij eenvoudig, wat zou je ervan denken eens een rekenkundige bewerking te maken waarbij we alle rekenkundige operatoren gebruiken? We blijven in de wereld van de BTW en we gaan nu eens de prijs berekenen wat een produkt kost zonder BTW, uitgaande van de prijs BTW inclusief. Is gewoon de regel van drie toepassen. De totale waarde van het produkt is gelijk aan 100%. Dit kun je ook schrijven als 1. Het verschil tussen het bedrag met BTW en zonder BTW is het BTW percentage. Dus we moeten het BTW percentage aftrekken van de totale waarde. Voorbeeld : btw2.php <html> <head> <title>btw2</title> </head> <body> <p> $prijs_mbtw=119.6; $btw_tarief=0.196; $resultaat=$prijs_mbtw-1*$prijs_mbtw/(1+$btw_tarief); $produkt=$prijs_mbtw-$resultaat; echo "De prijs van het produkt zonder BTW = $produkt euro"; </p> </body> </html>