Economie en Personeel

Transcriptie

1 RIS093729_ Gemeente Den Haag Bestuursdienst Commissie Economie en Personeel Retouradres: Postbus , 2500 DJ Den Haag Uw brief van Aan de leden en plaatsvervangende leden Uw kenmerk van de commissies voor Economie en Personeel, Ons kenmerk Ruimtelijke Ordening, Stadsvernieuwing en DSO/ Volkshuisvesting en Doorkiesnummer Verkeer, Binnenstad en Beschermde Stadsgezichten (070) /4893 Sport, Promotie, Media- en Informatiebeleid. Aantal bijlagen 1 Datum 5 februari 2001 Onderwerp voortgangsbericht hotels Inleiding Op 6 juli 2000 heeft de gemeenteraad het voorstel Hotelbeleid Den Haag (rv 239/2000) en de daarbij horende notitie Room Service vastgesteld. De beleidsnotitie hotels was de eerste nadere uitwerking van de toeristische nota Den Haag, s-gravenhage, The Hague (rv 238/2000) die in diezelfde vergadering is geaccordeerd. Het toeristische beleid maakt onderdeel uit van het algemene economische beleid zoals vastgelegd in de nota Kiezen èn Delen (rb 237/2000). Voor u ligt het voortgangsbericht hotels. Hierin wordt u op de hoogte gebracht van de actuele situatie op de hotelmarkt, de mogelijke gevolgen van recente ontwikkelingen, de stand van zaken ten aanzien van hotelontwikkelingen in de stad en andere resultaten van het vigerend hotelbeleid. Beleid Een korte recapitulatie van het vigerend beleid. Toerisme Het doel van het toeristisch beleid is de sociaal-economische positie van Den Haag te versterken. In de nota Toerisme worden een aantal toeristische (kern)gebieden onderscheiden waar een bepaald profiel in meer of mindere mate (primair, secundair, tertiair) tot uitdrukking komt. De profielen hebben de metaforen Den Haag, s-gravenhage, The Hague meegekregen. Het beleid is er op gericht toeristische ontwikkelingen en investeringen te doen plaatsvinden in overeenstemming met en ter versterking van die profielen. Een van de speerpunten van het toeristisch beleid is het verlengen van de verblijfsduur. Daarvoor is een adequaat logiesaanbod een essentiële voorwaarde. Hotels Inlichtingen bij: D. Aarts/L. Dalerup Postadres: Postbus , 2500 DJ Den Haag Telefoon Bezoekadres: Spui 70, Den Haag Telefax

2 2 De gemeente staat in beginsel positief tegenover initiatieven op de markt van verblijfsaccommodaties en ziet vestigingen van accommodaties bij voorkeur in de toeristischrecreatieve speerpuntgebieden. Zo luidt de algemene beleidslijn van het hotelbeleid. In de notitie Room Service wordt geconstateerd dat er in Den Haag ruimte voor en behoefte is aan een uitbreiding van de logiescapaciteit van 600 tot kamers. Deze (voorzichtige) raming is gemaakt door de gemiddelde kamerbezetting (65-75%), de destijds geprognosticeerde jaarlijkse economische groei (3%) en het huidige aantal kamers tegen elkaar af te zetten. Den Haag streeft bij de uitbreiding een evenwichtige segmentering van het hotelaanbod na. Daarom wordt in de notitie een uitbreiding voorgesteld van de kamercapaciteit in het drie sterren-, het vijf sterren- (de lux), het budget en het self cateringsegment. Ter bevordering hiervan besloot de gemeenteraad de gedifferentieerde uitbreiding te stimuleren in met name de Binnenstad en in Scheveningen-Kuststrook en concrete hotelinitiatieven aan de hand van toetsingscriteria - verwoord in de notitie Room Service - te beoordelen. Ter ondersteuning van dit beleid besloot de raad de hotelmarkt actiever te bewerken (speerpunt acquisitie activiteiten en relatiebeheer) en voorwaarden te scheppen om plannen (sneller) mogelijk te maken. Bij het laatste punt gaat het om het zoeken naar potentiële locaties voor hotels en de vestiging daarvan anticiperend juridisch-planologisch mogelijk maken. Meer concreet betrof het onder meer locaties aan de kop van de Keizerstraat en bij het Noordelijk Havenhoofd en het mogelijk maken van de hotels in de bestemmingsplangebieden Spuimarkt en CS-Kwadrant. Eind 2000 is door het dagelijks bestuur van het Stadsgewest Haaglanden op basis van een marktanalyse van het bureau ZKA (voor Den Haag werd een benodigde groei van de logiescapaciteit van tussen 525 en kamers geraamd) besloten de hotelontwikkelingen in de regio te volgen, grote vestigingen af te stemmen en gemeenten op te roepen hotelvestigingen in hun bestemmingsplannen mogelijk te maken. Een en ander is in lijn met Haagse beleidsvoornemens en constateringen. Recente ontwikkelingen De toeristisch-recreatieve markt opereert op een Europees en zelfs mondiaal niveau. Algemene, economische en bijzondere ontwikkelingen in Europa en in de wereld werken direct door in het toerisme. Dat maakt de sector kwetsbaar. Het laatste decennium is het economische belang van de sector parallel aan de economische hoogconjunctuur sterk toegenomen. Individuele burgers geven behoorlijk wat geld uit in hun steeds schaarser wordende vrije tijd. De bestedingen in de vrijetijdssector (inclusief het winkelen) bedraagt in Nederland circa 26 miljard euro (2001). In Den Haag werd in miljoen in de sector uitgegeven. De terugval van de economie, de mond- en klauwzeer-crisis en de terroristische aanslagen in de Verenigde Staten (09-11) hebben directe gevolgen voor de toeristische markt in In Groot- Brittannië heeft de mond- en klauwzeercrisis voor een golf van faillissementen gezorgd, ook in de hotelbranche. De Haagse toeristische sector heeft de gevolgen van deze MKZ-crisis slechts ten dele gevoeld. In de getroffen Nederlandse gebieden zijn de gevolgen ingrijpender.

3 3 De aanslagen in de Verenigde Staten en de strijd tegen het terrorisme hebben onmiskenbaar een effect op het toeristische bezoek en het aantal hotelovernachtingen, ook in Den Haag. Voor onze regio komen de gevolgen vooral voort uit een stagnatie van het zakelijk toerisme uit zowel Europa als de Verenigde Staten. Den Haag heeft traditioneel niet veel Amerikaanse overnachtingen. Het ontbreken van een grote Amerikaanse hotelketen als Hilton of Mariott is daar mede debet aan. In dit geval dempt deze afwezigheid het negatieve effect van de gebeurtenissen in de Verenigde Staten, terwijl een stad als Amsterdam zwaardere klappen te verduren krijgt. Wel is het zo dat de overflow uit Amsterdam als gevolg van de aanslagen minder is geworden. De invloed van de gebeurtenissen voor de nabije toekomst is moeilijk in te schatten. Duidelijk is wel dat de Nederlandse en daarmee ook de Haagse hotellerie haar verwachtingen voor de komende periode naar beneden moet bijstellen. De negatieve trend kan enigszins gecompenseerd worden door de komst van de Euro. De invoering van één gemeenschappelijk munt in de Europese gemeenschap en de vervaging van de grenzen zal naar verwachting tot een toename van het aantal buitenlandse overnachtingen leiden. Voor het bezoek uit de aangrenzende buitenlandse regio s: (het grensgebied van Duitsland, België, Luxemburg en een gedeelte van Noord-Frankrijk is door Toerisme Recreatie Nederland (TRN) gekwalificeerd als de thuismarkt ) wordt het aanzienlijk vereenvoudigd om gedurende een korte tijd in het buitenland te verblijven. Al met al zal dit een stimulans voor het kort (zakelijk) verblijf en stedentrips zijn. Het Britse bezoek valt hier buiten. Verder zijn vanwege de Floriade 2002 in Haarlemmermeer de verwachtingen in de branche hoog. Nu al wordt een tekort aan hotelbedden in en om Amsterdam geconstateerd. Dit kan zoals vaker het geval was een positief effect op de overnachtingen in Den Haag hebben. De genoemde gebeurtenissen is voor Toerisme Recreatie Nederland (TRN) aanleiding het komende seizoen extra promotie-inspanningen op de buurlanden te richten. Het Ministerie van Economische Zaken heeft hiervoor extra middelen gegeven. Ontwikkelingen in de hotelbranche De trends zoals genoemd in de notitie Room Service: schaalvergroting, toenemende ketenvorming en het grote belang van de zakelijke en buitenlandse klant zijn nog onverminderd van toepassing. Verder zien we het belang van ICT groeien. Schaalvergroting De schaalvergroting in de branche zet door. Het gemiddelde aantal hotelkamers per vestiging is verder toegenomen. De groei wordt met name veroorzaakt door de grotere (> 100 kamers) hotels in het drie of meer sterren segment. Deze groei houdt de vraagstijging echter niet bij, zeker niet in het westen van het land 1. Ook in Den Haag streven aanwezige hotels naar een uitbreiding van het aantal kamers en zijn er initiatieven voor nieuw- of verbouw. 1 The Benelux Hotel Industry 2001, HOSTA 2001, Horwath Consulting

4 4 Ketenvorming Een steeds groter deel van de logiesverstrekkers is onderdeel van een landelijk of internationaal opererende keten. Dit heeft als nadeel dat het lastig is daadwerkelijk een hoteluitbreiding of acquisitie te realiseren. De lange beslislijnen bij de ketens en de tussenpersonen zijn hier de oorzaken van. Hotels worden vaak op risico van een ontwikkelaar tot stand gebracht waarna deze het object bij een belegger onderbrengt. Vervolgens huurt de hotelketen het object en kan de daadwerkelijke bedrijfsvoering van start. Hier doorheen speelt de franchise-formule waarbij het hotel alleen gebruik maakt van de naam van de keten en de tussenkomst van een belegger niet noodzakelijk is omdat deze meestal de uitbater van het hotel is. Hotelgasten De verhouding binnenlandse en buitenlandse klanten wordt geïllustreerd door de cijfers van hotelovernachtingen in Den Haag (2000): Duitsers (77.900), Belgen (21.100), Engelsen ( ) en door andere buitenlanders tegenover overnachtingen door Nederlanders. Op landelijk niveau geldt de verhouding 32% binnenlandse overnachtingen en 68% buitenlandse overnachtingen. 2 In Den Haag ligt dit percentage op 42% resp. 58%. Verder is het belang van de zakelijke toerist voor Den Haag van eminent belang. Vandaar het belang dat vanuit de gemeente aan een goed functionerend Nederlands Congrescentrum (NCC) wordt gehecht. In het rapport 3 is aangegeven dat ca 47% van de overnachtingen in Nederland tot stand komt door het zakelijk gebruik van hotels. Het jaar 2000 was voor drie, vier en vijf-sterrenhotels in Nederland een absoluut topjaar met een gemiddelde kamerbezetting van 76,4%. De meest recente cijfers van het CBS (oktober 2001) over het eerste halfjaar 2001 wijzen op een daling met name van buitenlandse overnachtingen. De hotelbezetting in Den Haag is toch nog steeds goed te noemen; tot en met augustus was de gemiddelde hotelbezetting in de Haagse regio cumulatief afgerond 71%. (De actuele mondiale gebeurtenissen komen in deze cijfers nog niet tot uitdrukking.) Opgemerkt moet worden dat verbouwingen in enkele hotels de bezettingscijfers een paar procentpunten lager doen uitvallen. Zo bedroeg tot en met juli 2000 de gemiddelde bezetting 74%. Met deze bezettingspercentages treden regelmatig capaciteitstekorten op en moet nee worden verkocht. ICT Het belang van de informatie- en communicatietechnologie (ICT) neemt in de hotelbranche fors toe. Het is steeds makkelijker om rechtstreeks via het internet te boeken. Op en wordt deze mogelijkheid ook geboden. Het gebruik wordt dikwijls ook gestimuleerd door het aanbieden van kortingen bij een on-line boeking. In het jaar 2000 is het aantal 2 idem voetnoot 1 3 idem voetnoot 1

5 5 internet boekingen op landelijk niveau vervijfvoudigd. De verwachting is dat deze vorm van boeken veel van de reguliere distributiekanalen (VVV en reisbureaus) zal gaan vervangen. Resultaten en stand van zaken acties Haags hotelbeleid Sinds het uitbrengen van de notitie Room Service medio 2000 heeft nog geen nieuw hotel daadwerkelijk haar deuren geopend. Wel is een aantal initiatieven in een vergevorderd stadium (zie hierna). In de notitie Room Service is destijds al aangegeven dat slechts een op de tien initiatieven tot uitvoering leidt. Het Bedrijfschap Horeca en Catering stelde in een artikel in de Haagsche Courant in juli 2001 zelfs dat slechts vijf procent van de hotelplannen gerealiseerd wordt. Bij de Dienst Stedelijke Ontwikkeling worden - conform de voorstellen uit de hotelnotitie - de hotelontwikkelingen structureel gemonitord in een periodiek overleg waar aan de hand van de hotelnotitie de acquisitie-inspanningen, planvorming en -ontwikkeling en voortgang van de bestemmingsplannen aan de orde komen. Dit ambtelijk hoteloverleg geldt ook als intern meldpunt voor initiatieven. De structurele monitoring, de genoemde ontwikkelingen in de hotelbranche en de voorbereidingstijd voor feitelijke realisatie van plannen bieden voldoende mogelijkheden voor sturing van gemeentezijde zodat ook een mogelijk overaanbod wordt vorkomen. Acquisitie en relatiebeheer Marktpartijen, beleggers en ketens zijn zeer geïnteresseerd in Den Haag als vestigingsplaats voor hotels. In de bijlage treft u uitgebreidere informatie. In de periode sinds het uitbrengen van Room Service zijn veel inspanningen gericht geweest op het benaderen van ketens en tussenpersonen. De bewerking van de hotelbranche vergt een andere aanpak dan de acquisitie van bedrijven en instellingen. Dit komt door de langere beslislijnen waarover hiervoor melding is gemaakt. De huidige hotelnotitie biedt voor investeerders inzicht of een initiatief wel of niet in het gemeentelijke beleid past. De notitie is een middel om het Haagse hotelbeleid door te laten dringen tot ketens, ontwikkelaars en beleggers. Om dit middel ook in het buitenland in te kunnen zetten is de notitie medio 2001 in samenwerking met de West Holland Investment Agency in het Engels vertaald. Ook voor Nederlandse ontwikkelaars en beleggers is het met dit acquisitie-instrument makkelijker om te communiceren met de vaak Engelsgeoriënteerd ketens. Aan het opstellen van een factsheet zoals in Room Service is gesteld, is geen uitvoering gegeven omdat dit weinig toegevoegde waarde heeft. Naast acquisitie inspanningen is het relatiebeheer met de in Den Haag aanwezige hotels geïntensiveerd. Voorbeeld hiervan is het bezoek van het college van burgemeester en wethouders aan de Haagse Hogere Hotelschool met een ontvangst van de Haagse hotelliers. Ambtelijk wordt gestructureerd invulling gegeven aan het relatiebeheer door met de vereniging van drie, vier en vijfsterren hotels te overleggen en individuele bezoeken te brengen aan de Haagse hotels. Planvorming en -ontwikkeling De prioriteit die aan de Binnenstad en Scheveningen-Kuststrook is gegeven voor de vestiging van hotels is terug te vinden in de plannen voor deze gebieden.

6 6 Binnenstad In het Binnenstadsplan , Binnenstad Buitengewoon! (rv 14/2001) is nadrukkelijk aangegeven dat actief beleid zal worden gevoerd om nieuwe hotels aan te trekken. Zo was reeds voor het uitbrengen van het binnenstadsplan een quick scan naar potentiële hotellocaties uitgevoerd. De notitie Hotellocaties Binnenstad Den Haag, Quick Scan naar mogelijke locaties heeft tot nu toe geen gevolg gekregen. Aan de Jan Hendrikstraat is een initiatief voor een Ibis-hotel (199 kamers, drie sterren) in een deel van het voormalige VSB-bankgebouw. Op basis van een beginselplan worden met initiatiefnemer gesprekken gevoerd over de invulling van het bouwplan. Met name de oplossing voor het laden en lossen is onderwerp voor discussie. Vooruitlopend op een herziening van het betreffende bestemmingsplan zal een artikel-19 procedure noodzakelijk zijn. De (ver)bouw zou uitgaande van een voorspoedig verloop van procedures op zijn vroegst begin 2003 kunnen starten. Over het bouwplan van een kleinschalig (23 kamers) drie sterrenhotel aan de Boomsluiterskade net buiten de grachten van de Binnenstad, is eind 2001 een inspraakavond gehouden in het kader van een bouwplan. Het plan zal in februari 2002 in de raadscommissie ROSV behandeld worden. De verwachting is dat in juli 2002 een bouwvergunning kan worden verleend. In januari 2002 is een beginselplan voor de verbouw van Hotel du Passage tot winkel en hotel (voorlopig 38 kamers) ingediend. Een boeiend initiatief ook vanuit monumentenoptiek. In de Binnenstad gaat het om totaal circa 270 kamers die vóór 2005 gereed zouden kunnen zijn. Daar is de renovatie en toevoeging van ongeveer 10 kamers in het monumentale Hotel Des Indes in meegenomen. Buiten de Binnenstad maar wel in het Centrum, in het zakendistrict Beatrixkwartier, is eind 2001 de eerst paal geslagen voor Prinsenhof, waar behalve kantoren ruimte is voor een vier sterrenhotel met 200 kamers. Dit Golden Tulip hotel zal naar verwachting 2004 worden opgeleverd. Na de planningshorizon van Room Service (2005) zijn in en om het Centrum hotels opgenomen in de plannen voor de Spuimarkt, het CS-Kwadrant, rondom het station Holland Spoor en in het Wijnhavenkwartier. Binnenstad/Centrum categorie aantal units Jan Hendrikstraat drie sterren 199 kamers Boomsluiterskade drie sterren 23 kamers Hotel Des Indes vijf sterren 10 kamers Beatrixkwartier vier sterren 200 kamers Hotel du Passage onbekend 38 kamers (voorlopig) Scheveningen-Kuststrook

7 7 In het Masterplan Scheveningen-Kuststrook (rv 192/2001) zijn de mogelijkheden en plannen voor hotels in de Badplaats, het Dorp en de Haven geschetst. In de Badplaats zijn momenteel geen bijzondere ontwikkelingen. In Scheveningen Dorp is voor de plek van voormalig hotel Minstreel een hotelplan ontwikkeld. Dit plan bleek, ook nadat het was aangeboden aan andere exploitanten, financieel niet haalbaar. Uiteindelijk is daarom besloten een woningbouwplan te ontwikkelen om de ongewenste negatieve uitstraling op het gebied niet langer te laten voortduren. De ideeën voor hotels aan Seinpostduin en aan de kop van de Keizerstraat hebben tot nu toe niet tot reële plannen geleid. Over de uitbreidingsplannen van het Badhotel lopen nog gesprekken. De grootste ontwikkelingskansen voor hotels in Scheveningen zijn momenteel in het havengebied gelegen. In oktober 2001 is besloten op basis van een plan van de MAB voor het Noordelijk Havenhoofd een samenwerkingsovereenkomst aan te gaan. Onderdeel van het plan is een vijf sterrenhotel van circa 200 kamers en 110 hotelappartementen in combinatie met andere vrijetijdsvoorzieningen. In de voorlopige plannen voor het Nautisch Centrum op Landhoofd C is gecombineerd met maritieme voorzieningen een appartementenhotel van circa 170 units opgenomen. Met de initiatiefnemers is nog overleg gaande over dit aanbod. Voor beide plannen geldt dat vanuit de gemeente nadrukkelijk aangestuurd is op het opnemen van verblijfsaccommodatie in de programma s (zie Programmabrief Noordelijk Havenhoofd). Met deze twee plannen wordt een substantiële hoeveelheid self-catering accommodaties aan het Haagse overnachtingsaanbod toegevoegd, waarmee het logiesaanbod verder gedifferentieerd wordt. In Den Haag komt deze accommodatievorm bijna niet voor. Meer inzicht in deze niche van de markt is dan ook wenselijk. Overigens moet bedacht worden dat dit type aanbod slechts voor een deel mikt op de klassieke hotelgast. Wel is voor een deel sprake van overlap met de markt voor vakantiebungalows e.d. In Scheveningen-Haven is verder een intentieovereenkomst gesloten met een Belgische hotelexploitant Global hotels voor een hotel (87 kamers in de drie sterrenklasse) op het Schiereiland tussen de Eerste en de Tweede Haven. Op korte termijn wordt voor dit plan een beginselaanvraag ingediend. Bij realisatie van de plannen in Scheveningen wordt een uiteenlopend logiesaanbod gefaseerd tot ver na 2005 aan het huidige bestand in Scheveningen toegevoegd. Alleen het hotel aan de Tweede Haven zal vóór 2005 gereed zijn. Scheveningen-Kuststrook categorie aantal units Schiereiland drie sterren 87 kamers Noordelijk Havenhoofd vijf sterren 200 kamers appartementen Nautisch Centrum self catering 170 appartementen/studio s Overig Den Haag In overige Den Haag (niet- hotel stimulansgebieden ) lopen enkele initiatieven en plannen. Voor Ockenburgh, Kijkduin worden de voorbereidingen voor een tenderprocedure getroffen. Er zijn diverse ontwikkelaars en/of ketens geïnteresseerd in de vestiging van een luxe conferentiehotel aldaar.

8 8 De lange lijst van geïnteresseerden wordt momenteel teruggebracht tot vijf kandidaten, waarna de tender van start kan gaan. Ten slotte hebben tal van hotels meer of minder concrete uitbreidingsplannen die afhankelijk van het gebied waar zij zijn gelegen meer of minder actieve steun krijgen van de gemeente (Promenade hotel, Carlton Ambassador, Atlantic en Carlton Beach). Bestemmingsplannen Het juridisch planologisch mogelijk maken van hotelvestigingen in betrokken bestemmingsplannen is een actiepunt dat zowel in de Haagse als de Haaglandse hotelnotitie terugkomt. Sinds de notitie Room Service zijn/worden hotels mogelijk gemaakt in de gebieden gelegen binnen grenzen van de bestemmingsplannen Het Oude Centrum (rb 292/2001), Beatrixkwartier (juni 2001 vastgesteld), Spuimarkt, voorontwerp (vastgesteld door b. en w ), St Jacobskerk e.o. (partiële herziening in voorbereiding), Binnenhof e.o (in voorbereiding) en CS-Kwadrant (moet nog opstarten). Het Masterplan Scheveningen-Kuststrook (MSK) is uitgangspunt bij de huidige planvorming in de Haven. In het bestemmingsplan voor Scheveningen-Haven is reeds voorzien in hotelfuncties op het Noordelijk Havenhoofd en het talud van het schiereiland. Voor de (gehele) ontwikkeling van het Nautisch Centrum is dat niet het geval. In de wat oudere bestemmingsplannen Scheveningen-Dorp, Oost en West en Scheveningen-Badplaats zijn de bestaande hotels positief bestemd en is er geen rekening gehouden met nieuwe hotels. Voor de Badplaats moeten de mogelijkheden nog eens bekeken worden. In het voorontwerp bestemmingsplan Kijkduin is, onder verwijzing naar de notitie Room Service, rekening gehouden met een nieuw hotel van maximaal 3000 m2 bvo binnen de bestemming recreatiedoeleinden. De notitie Room Service wordt buitendien gebruikt in artikel 19-procedures als onderbouwing bij het verlenen van vrijstelling in het kader van de zelfstandige projectprocedure. Bij het hotel aan de Boomsluiterskade is dit het geval. Constateringen en inzet komende periode Het jaar 2000 was een topjaar voor hotels. Veel congressen, incentives en meetings hebben in dat jaar plaatsgevonden die in hoge bezettingscijfers in de hotels heeft geresulteerd. Het jaar 2001 kan mede vanwege ingrijpende gebeurtenissen als de MKZ en 9-11 hier niet aan tippen. De voorlopige cijfers over 2001 laten - nog voor september - een afname in de bezettingcijfers van de hotels zien. In het komende jaar zullen vooral de mondiale gebeurtenissen na september 2001van invloed zijn. Toch is de verwachting dat dit een tijdelijke inzinking is die vooralsnog geen aanleiding geeft tot het bijstellen van het Haagse ambitieniveau ten aanzien van hotels. Het huidige lage ontwikkeltempo en de slaagkans van hotelinitiatieven geven geen reden tot bezorgdheid over een overaanbod aan hotels in Den Haag noch in totaliteit (circa 560 kamers tot 2005) noch in de deelgebieden. Het zal eerder moeilijk worden om de voorzichtig geraamde uitbreidingsruimte binnen de gestelde termijn van de grond te krijgen. Zeker gezien de meest recente gebeurtenissen. Onduidelijkheid over toekomstige marktontwikkelingen zal invloed hebben op de investeringsbereidheid en deze tijdelijk doen afnemen. Actief en stimulerend opereren op de hotelmarkt en veel ijzers in het vuur houden, is in deze situatie extra belangrijk. Er is

9 9 geen aanleiding om een wijziging aan te brengen in de ingezette beleidslijn zoals deze is weergegeven in de notitie Room Service. De ingezette route tot uitbreiding van het aantal hotelkamers in de aangegeven segmenten en met name in de Binnenstad en Scheveningen-Kuststrook zal worden voortgezet. Met name in de Binnenstad zullen extra inspanningen nodig zijn. Maar ook in Scheveningen-Bad zouden de uitbreidingsmogelijkheden nader bekeken moeten worden. De inzet vanuit acquisitie zal gericht zijn op Amerikaanse ketens van topklasse. Verder zal met de plannen in Scheveningen-Haven in het vooruitzicht de self-cateringmarkt nader in beeld gebracht moeten worden. Hierbij vormt het tegengaan van permanente bewoning een apart aandachtspunt waar een goede oplossing voor gezocht moet worden. Het ambitieniveau van Den Haag in de Deltametropool is om zich te profileren als internationale congres- en toeristenstad. Het uitblijven van aanvullingen in het huidige hotelaanbod zou de positie van Den Haag op de toeristische en zakelijke markt (inclusief congresmarkt) kunnen schaden. Steden als Amsterdam, Rotterdam en Maastricht zijn hard op weg om het aantal kamers uit te breiden. Vergeleken met deze steden loopt Den Haag nog steeds achter. Wil Den Haag ook in de toekomst de tweede toeristenstad van Nederland blijven, dan zullen hotelontwikkelingen blijvend gestimuleerd en gefaciliteerd moeten worden. De voorzitter, mr drs G.A.A. Verkerk