Pedagogisch beleid 4-13 JAAR

Transcriptie

1 Pedagogisch beleid 4-13 JAAR

2 Inhoudsopgave Hoofdstuk 1. Inleiding Hoofdstuk 2. De buitenschoolse opvang 2.1 Wet kinderopvang 2.2 Pedagogisch kader 2.3 Pedagogische uitgangspunten 2.4 Groepsindeling Hoofdstuk 3. Pedagogisch klimaat: ontwikkelingsgericht werken 3.1 Ontwikkelingsgericht werken 3.2 De rol van de pedagogisch medewerker Hoofdstuk 4. Interactie 4.1 Emotionele veiligheid 4.2 Praten, uitleggen en luisteren 4.3 Positieve benadering 4.4 Regels, structuur en duidelijkheid 4.5 Ingrijpende gebeurtenissen Hoofdstuk 5. Samen 5.1 Sfeer op de groep 5.2 Vriendschappen 5.3 Conflicten 5.4 Feesten en rituelen Hoofdstuk 6. Spelen en onderzoeken 6.1 Spelen 6.2 Onderzoeken 6.3 Activiteitenaanbod 6.4 Materialen 6.5 Ruimten en inrichting 6.6 Buiten spelen en buitenruimte Hoofdstuk 7. Levensecht 7.1 Overdracht van normen en waarden 7.2 In de wereld Hoofdstuk 8. Participatie 8.1 Voorbeeldgedrag 8.2 Respect voor autonomie en eigen keuzes 8.3 Kinderparticipatie Maart

3 Hoofdstuk 9. Ouders 9.1 Relatie met ouders 9.2 Gezamenlijk belang 9.3 Contactmomenten 9.4 Oudercommissie Hoofdstuk 10. Kwaliteitszorg 10.1 De ontwikkeling van een kind 10.2 Meldcode 10.3 Overdracht 10.4 Brede zorgketen 10.5 Pedagogisch Expertise Centrum 10.6 Aanvullende protocollen en beleid Tot slot Omwille van de leesbaarheid is steeds: - hij gebruikt in de tekst. Waar hij staat kan uiteraard ook zij worden gelezen. - ouder gebruikt in de tekst. Waar ouders staat, kan ook verzorgers worden gelezen. Maart

4 1. Inleiding Voor u ligt het pedagogisch beleid van COKD Kinderopvang. COKD Kinderopvang kent de volgende vormen van kinderopvang: 1. hele en halve dagopvang voor 0-tot 4-jarigen, kortweg kinderdagverblijf genoemd (KDV) 2. vakantie-, voor- en buitenschoolse opvang voor 4-tot 12-jarigen, kortweg buitenschoolse opvang genoemd (BSO) 3. flexibele opvang voor 0- tot 12-jarigen 4. 7 kinderdagverblijfgroepen VVE Dit pedagogisch beleid beschrijft specifiek de opvang op onze buitenschoolse opvang voor kinderen van 4 tot 13 jaar. Het pedagogisch beleid is gebaseerd op onze pedagogische visie Samen de Wereld Kleuren met als belangrijkste uitgangspunt het ontwikkelingsgericht werken. Wij leggen de nadruk op de ontwikkeling van de persoonlijke identiteit van kinderen en stellen de interesses, behoeften en ontwikkeling van kinderen centraal. Wij creëren volop kansen voor kinderen en bieden hen uitdagingen. Kinderen kunnen zich optimaal ontwikkelen als ze zich emotioneel vrij en vertrouwd voelen, nieuwsgierig zijn en zelfvertrouwen hebben. Onze pedagogisch medewerkers spelen hierbij een belangrijke rol. Zij zorgen ervoor dat kinderen zich thuis voelen op de locaties. Dit doen zij door met persoonlijke aandacht en respect naar kinderen te kijken en in te spelen op hun interesses en behoeften. COKD Kinderopvang wil met het aanbieden van kinderopvang op al haar locaties een belangrijke bijdrage leveren aan de ontwikkeling en opvoeding van kinderen. Dit doen wij met oog voor de toekomst en de veranderende maatschappij waarin kinderen opgroeien. Wij herkennen vaardigheden zoals creativiteit, flexibiliteit en sociaal gedrag. Vaardigheden die noodzakelijk zijn voor de volwassenen van de toekomst. Wij bieden kinderen dan ook alle ruimte deze vaardigheden verder te ontwikkelen. Als professioneel opvoeder is het onze taak om met antwoorden te komen op pedagogische vragen. Hoe zorgen we voor de juiste balans tussen veiligheid en vertrouwen? Wat hebben kinderen nodig? Wat willen we bereiken? Hoe zorgen wij voor een dagritme dat de ontwikkeling van kinderen stimuleert en aansluit bij hun behoeften en de verwachtingen van ouders? Wat bieden wij en hoe bieden wij dit? Het pedagogisch beleid is specifiek genoeg om duidelijk richting te geven aan het dagelijks pedagogisch handelen en toch ruimte te bieden aan locaties om zich te kunnen onderscheiden. Elke locatie geeft een specifieke invulling aan het beleid. Een invulling die past in de wijk, bij de kinderen, bij de ouders en bij de specifieke talenten van de pedagogisch medewerkers. Deze invulling wordt vastgelegd in onze locatiegidsen die jaarlijks met de oudervertegenwoordiging per locatie worden besproken. Dit geeft ouders de keuze om hun kind te plaatsen op een locatie met de sfeer, passend bij hun wensen binnen het brede palet van onze organisatie. De pedagogische visie, het pedagogisch beleid en de locatiegids vormen samen één geheel. Dit pedagogisch beleidsplan is voor: - de ouders van alle kinderen die wij dagelijks begeleiden bij spelen, ontdekken en groeien. - onze enthousiaste en betrokken medewerkers om hen een kader te bieden voor hun dagelijks werk. - ouders die in de toekomst overwegen van onze kinderopvang gebruik te maken. - professionals die bij COKD Kinderopvang willen werken zodat ze kunnen zien of onze ideeën en werkwijze bij hen passen. - iedereen die wil weten hoe wij over opvoeden en opgroeien van kinderen denken en door onze ideeën geïnspireerd wil worden. Maart

5 2. De buitenschoolse opvang (BSO) Op een BSO verblijven kinderen van 4 tot 13 jaar in speciaal daartoe ontworpen en ingerichte locaties. De kinderen worden opgevangen in zogenaamde basisgroepen. De buitenschoolse opvang is bedoeld voor kinderen van 4 tot 13 jaar. Onze buitenschoolse opvang is een voorziening voor kinderen waar zij hun vrije tijd op een leuke, zinvolle manier kunnen doorbrengen. Op de BSO worden onder begeleiding van professionele pedagogisch medewerkers verschillende uitdagende activiteiten aangeboden. Zo krijgen kinderen de gelegenheid om zich zo optimaal mogelijk te ontwikkelen en nieuwe talenten te ontdekken. Op de BSO is het anders dan thuis, maar wel een veilige thuishaven. Een BSO is bovendien een thuishaven met een meerwaarde: het samen zijn en leven met andere kinderen in een groep. Wij benutten de extra mogelijkheden die groepsopvang biedt. Kinderen krijgen de kans om kinderen uit andere achtergronden te ontmoeten, te leren wat samenwerken is, vriendschapsbanden aan te gaan en conflicten op te lossen. Kortom, kinderen leren in de kinderopvang een samenleving te vormen. We helpen kinderen om zich te ontwikkelen tot actieve burgers in een democratische samenleving met oog voor hun individuele talent. In dit hoofdstuk worden de kaders beschreven van waaruit wij werken en gaan we kort in op de pedagogische uitgangspunten die door COKD Kinderopvang worden gehanteerd. 2.1 Wet kinderopvang In de Wet kinderopvang wordt aangegeven dat elke kinderopvangorganisatie moet voorzien in vier pedagogische basisdoelen. In ons beleid werken wij de vier basiscompetenties van de Wet kinderopvang verder uit. Maart

6 Wet kinderopvang De basisdoelen uit de Wet Kinderopvang zijn: - bieden van veiligheid en verbondenheid Kinderen moeten zich veilig en vertrouwd voelen. Pas dan kunnen kinderen zich ontspannen en zich optimaal ontwikkelen. - bijdragen aan de persoonlijke competentie van kinderen Kinderen krijgen de mogelijkheid om eigen talenten en vaardigheden te ontwikkelen waarmee zij voorbereid zijn op een goede toekomst. - bijdragen aan de sociale competenties van kinderen Samenwerken, anderen helpen, conflicten oplossen, communiceren. Door te ervaren hoe het is om in een groep te functioneren, worden kinderen sociaal vaardig. - socialisatie en overdragen van normen en waarden Om goed te kunnen functioneren in de samenleving is het belangrijk dat kinderen normen en waarden leren kennen en gebruiken. Om de basisdoelen op een goede manier te kunnen invullen, vinden wij het belangrijk om samen te werken met ouders. Ouders zijn eerstverantwoordelijken als het gaat om de opvoeding van hun kinderen. Wij delen als professionele organisatie de opvoedingstaak met ouders. Kinderen zijn erbij gebaat wanneer de pedagogisch medewerkers en de ouders als natuurlijke partners met elkaar optrekken. Samen vormen zij een team om het kind om ervoor te zorgen dat het kind een goede startpositie krijgt in de samenleving van de 21 ste eeuw. 2.1 Pedagogisch kader In 2011 is het pedagogisch kader kindercentra 4 tot 13 jaar verschenen. Het beschrijft de kern van het werk in de buitenschoolse opvang aan de hand van drie hoofdvragen: wat hebben kinderen nodig, wat willen we bereiken en wat doen we in de buitenschoolse opvang? In het kort gezegd maakt het pedagogisch kader duidelijk wat goede buitenschoolse opvang inhoudt: een plek waar kinderen zich thuisvoelen. Waar ze met hun vrienden en vriendinnen spelen. En een plek die kinderen volop mogelijkheden biedt om zich te ontwikkelen. Pedagogisch medewerkers maken die omgeving voor kinderen. Hierbij wordt rekening gehouden met de verschillende behoeften en ontwikkelingsfasen van kinderen, zodat kinderen van vier jaar zich er net zo thuisvoelen als kinderen van twaalf jaar. 2.2 Pedagogische uitgangspunten COKD Kinderopvang heeft haar pedagogisch beleid gebaseerd op de wettelijke opvoedingsdoelen en informatie uit het pedagogisch kader. Ons uitgangspunt is het ontwikkelingsgericht werken: Samen de Wereld Kleuren. We hebben aandacht voor de totale ontwikkeling van kinderen, door met elkaar zoveel mogelijk leuke, uitdagende en verschillende dingen te beleven. Kinderen vertellen ons wat zij nodig hebben. Wij luisteren en helpen ze vooruit. Hoe? Door hen ervaringen te geven. Door ze kansen te bieden om vaardigheden te ontwikkelen. Door ze met elkaar te laten spelen om zó zelf te ontdekken hoe zij op willen groeien. Kinderen zijn eigenaar van hun eigen leerproces in een voor hen motiverende omgeving. Waarbij de pedagogisch medewerkers de opbrengsten in beeld houden. Maart

7 Ons centrale pedagogische uitgangspunt is spelen en onderzoeken. De wereld ontdekken door een rijkdom aan weloverwogen prikkels. Dit geeft aan dat onze pedagogisch medewerkers kinderen stimuleren om kritisch na te denken, creatief te zijn, problemen op te lossen en ondernemend te zijn. Wij houden in ons aanbod dan ook rekening met wat er van kinderen verwacht wordt aan vaardigheden. Het ontwikkelingsgericht werken krijgt vorm door middel van vijf kernpunten: interactie: open en nieuwsgierig zijn samen: deel uitmaken van een groep spelen en onderzoeken: de wereld ontdekken door een rijkdom aan weloverwogen prikkels levensecht: spelenderwijs de echte wereld ontmoeten participatie: kinderen hebben een stem Deze punten vormen de rode draad door het pedagogisch beleid en worden in de volgende hoofdstukken verder uitgewerkt. 2.3 Groepsindeling De groep is voor kinderen de veilige basis. Kinderen hechten zich aan pedagogisch medewerkers en de andere kinderen. Vertrouwde gezichten geven een veilig gevoel. De BSO is bedoeld voor kinderen van 4 tot 13 jaar. Wij houden rekening met de verschillende behoeften van jongere en oudere kinderen. Oudere kinderen krijgen meer vrijheid, meer inspraak en de activiteiten zijn afgestemd op hun leeftijd en behoeften. Een aantal BSO s hanteert bij de groepsindeling een onderverdeling in leeftijd. Een groep voor jongere kinderen en een groep voor oudere kinderen. Voor alle BSO s geldt dat kinderen worden opgevangen in zogenaamde basisgroepen. De verhouding tussen het aantal medewerkers en het aantal aanwezige kinderen bedraagt 1 op 10. Kinderen eten en drinken over het algemeen in een vaste groep in een eigen ruimte. Elke BSO benut tijdens de dag het gehele gebouw zo optimaal mogelijk. Door in verschillende ruimtes, verschillende activiteiten aan te bieden, krijgen de kinderen meer spelkeuze en ruimte om zich te ontwikkelen. Specifieke afspraken over het gebruik van de ruimtes, groepsindeling en activiteiten zijn terug te vinden in de locatiegidsen van de BSO s. Onze professionele, flexibele en creatieve pedagogisch medewerkers zorgen in de diverse soorten groepen dat alle kinderen voldoende passende aandacht en uitdaging krijgen. Maart

8 3. Pedagogisch klimaat: ontwikkelingsgericht werken Alle opvanglocaties, dus kinderdagopvang én buitenschoolse opvang van COKD Kinderopvang werken vanuit de gemeenschappelijke visie, namelijk Samen de Wereld Kleuren. Ons uitgangspunt is dat ieder kind uniek en speciaal is. Een kind ontwikkelt zich van nature op zijn of haar eigen manier. Ieder kind heeft veel mogelijkheden in zich om van alles te kunnen leren. Zoals aangegeven wordt het concept Samen de Wereld Kleuren binnen COKD Kinderopvang vormgegeven door het ontwikkelingsgericht werken. Door de ruimte voor het spel en het centraal stellen van de interesses, behoeften en ontwikkeling van kinderen creëren we volop ontwikkelingskansen. Om zich te kunnen ontwikkelen, moeten kinderen zich emotioneel vrij en vertrouwd voelen, nieuwsgierig zijn en zelfvertrouwen hebben. Kinderen bezoeken de BSO in hun vrije tijd. Wij werken op alle BSO s vanuit het uitgangspunt dat spelen, plezier hebben, zelf ervaren en ontdekken voor kinderen dé manier is om zich te ontwikkelen. Spelen is leuk, is dingen doen waar je zin in hebt, is experimenteren, is leren. Kinderen kunnen zich op de BSO ontspannen en uitrusten, zonder dat er eisen aan hun prestaties worden gesteld. Toch leren kinderen heel veel. Ze maken kennis met nieuwe activiteiten en leren nieuwe vaardigheden. Ze leren keuzes te maken. Alleen en samen met anderen. Ze maken ontwikkelingsstappen op veel verschillende gebieden: emotioneel, sociaal, motorisch, cognitief, taal, moreel en expressief. Inzicht in die ontwikkelingsstappen vormt de basis van ons werk. De ervaringen die wij bieden, maken dat een kind binnen de verschillende ontwikkelingsfasen ervaringen opdoet in een rijke omgeving. Waardoor het soepel naar een volgende fase kan als het daar zelf aan toe is. 3.1 Rol van de pedagogisch medewerker Pedagogisch medewerkers spelen een belangrijke rol. COKD Kinderopvang investeert in haar medewerkers door waardering te tonen en gelegenheid en kansen te bieden voor overleg en ontwikkeling. Pedagogisch medewerkers zorgen ervoor dat kinderen zich thuisvoelen op de opvang. Door met persoonlijke aandacht en respect naar kinderen te kijken en in te spelen op hun interesses en behoeften. We bieden een activiteitenaanbod dat aansluit bij de belevingswereld van kinderen. Hierbij wordt rekening gehouden met leeftijd, geslacht en interesse. Door een divers aanbod van activiteiten wordt gewerkt aan de persoonlijke competenties van kinderen. Ontwikkelingsgericht werken is geen kunstje, het is een houding. Onze medewerkers hebben deze houding naar kinderen maar ook naar ouders en collega s. Samen willen we dat kinderen kunnen spelen, ontdekken en groeien. Onze pedagogisch medewerkers leren kinderen niet wat ze moeten zijn, maar hoe ze zijn en wat ze daarmee kunnen om zich als zelfstandig mens verder te ontwikkelen. Kinderen hebben een sterke behoefte om te ontwikkelen, om groot te worden. Wij begeleiden hen om zeker in hun schoenen te staan en naar zichzelf te durven kijken. Werken met kinderen en opvoeden is een dynamisch en boeiend proces waarbij continu observeren essentieel is. Het vraagt een open, flexibele houding van onze pedagogisch medewerkers om voortdurend bezig te zijn voor de kinderen een uitdagende, ondersteunende en vertrouwde omgeving te bieden. Door goed te observeren, kunnen we goed inspelen op de ontwikkeling van de kinderen met een ontwikkelingsgericht activiteitenaanbod. Dat is de kunst van het begeleiden en opvoeden op een buitenschoolse opvang. Maart

9 Onze pedagogisch medewerkers geven kinderen herinneringen en ervaringen. Zij laten voorbeeldgedrag zien en zijn persoonlijk betrokken. Een van de belangrijkste dingen die we kinderen kunnen geven, is inspirerende mensen om hen heen. Mensen die hen vertrouwen, hen laten inzien wie ze zijn, wat ze kunnen én willen. 3.2 Opbouw pedagogisch beleid Door ontwikkelingsgericht te werken, leveren we op alle gebieden een waardevolle bijdrage aan de ontwikkeling van kinderen. We zetten daarbij in op de vijf kernpunten interactie, samen, spelen/onderzoeken, levensecht en participatie. Deze vijf kernpunten kunnen niet los van elkaar worden gezien. In dit beleid brengen we in feite een kunstmatige scheiding aan tussen onderdelen die in het dagelijks werk op de locaties nauw met elkaar verbonden zijn. In de praktijk lopen interactie, samen, spelen/onderzoeken, levensecht en participatie continu door elkaar heen. Om een voorbeeld te geven: Als we met een aantal kinderen een nieuw recept bereiden, zijn we aan het spelen en onderzoeken. Tegelijkertijd praten we met de kinderen, we stellen vragen, geven positieve feedback op wat ze doen en zijn dus volop in interactie met elkaar. We stimuleren kinderen om samen te werken bij het verdelen van de taken. We moedigen kinderen aan om zelf de bruikbare materialen te zoeken én mee te denken wat we nog meer nodig hebben (participatie). Bij het koken betrekken we zoveel mogelijk levensechte materialen zoals divers keukengerei. En we gaan bijvoorbeeld in de supermarkt op zoek naar de diverse benodigdheden. De vijf kernpunten zijn dus sterk met elkaar verweven. In de opbouw van dit beleid beschrijven we steeds per kernpunt hoe we hier in onze werkwijze aandacht aan besteden en waarom we dit zo doen. Maart

10 4. Interactie Goede interactie tussen kinderen en pedagogisch medewerkers ligt aan de basis van een goed thuisgevoel voor kinderen op de BSO. Het helpt kinderen zich emotioneel veilig en goed te voelen. Een plek om je thuis te voelen, betekent voor een kind dat het lekker in zijn vel zit en zich gewaardeerd en gezien voelt. Op onze BSO s zorgen we er dan ook voor dat er gezelligheid, een vrolijke sfeer en persoonlijke aandacht is. Een goede dialoog met kinderen en tussen kinderen onderling is een cruciaal onderdeel van ons pedagogisch handelen. Uiteraard geldt dit ook voor pedagogisch medewerkers onderling. Immers, een goed voorbeeld doet goed volgen! Kortom, bij het uitgangspunt interactie wordt gestimuleerd om goed met elkaar te communiceren. 4.1 Emotionele veiligheid Emotionele veiligheid is een basisbehoefte van kinderen. Door kinderen op een goede manier te begeleiden, kun je hun zelfvertrouwen en vertrouwen in anderen bevorderen. Pedagogisch medewerkers laten kinderen merken dat ze betrokken zijn bij wat de kinderen beleven, ervaren en voelen. Er wordt bewust gekeken naar kinderen: wat doen ze, wat doen de kinderen met elkaar en waar gaat hun aandacht naar uit. Op het moment dat kinderen op de BSO binnenkomen, proberen pedagogisch medewerkers na te gaan hoe het met elk kind gaat. Dit doen ze door vragen te stellen, te luisteren naar de kinderen en te kijken naar hun non-verbale gedrag. Kinderen kunnen hun verhaal kwijt en worden serieus genomen. Of een kind een vervelende dag of juist hele leuke dag op school heeft gehad, kinderen kunnen altijd bij de pedagogisch medewerkers terecht om hun ervaringen te uiten. Kinderen kunnen emoties als vreugde, angst, verdriet, teleurstelling en boosheid heel intens ervaren. Deze emoties horen erbij. Wij laten kinderen weten dat ze er mogen zijn. Wij geven het voorbeeld en leren het kind toe te staan te voelen wat hij/zij voelt. We benoemen wat we zien. Dat kan goed door letterlijk te zeggen: Ik zie dat je je verdrietig voelt, klopt dat? Zo erkennen we het gevoel. Daarna is er ruimte om te kijken naar mogelijkheden of oplossingen. We kiezen daarbij voor een aanpak die past bij het kind en de situatie. Sommige kinderen moeten zich even ontladen, anderen willen getroost worden of hun verhaal vertellen. We kunnen ervoor kiezen om andere kinderen erbij te betrekken. Zo leren we kinderen zich in te leven in de gevoelens van anderen. 4.2 Praten, uitleggen en luisteren Om kinderen te helpen zichzelf te leren kennen en de wereld om hen heen te begrijpen, praten we veel met kinderen. Pedagogisch medewerkers luisteren met aandacht naar wat kinderen vertellen. Ze reageren daarop door antwoorden te geven, vragen te stellen en de kinderen met elkaar in gesprek te brengen. In de gesprekken sluiten medewerkers aan op de taal, humor en het gedrag van een kind. Door open vragen te stellen, wordt het denkvermogen van kinderen gestimuleerd. Pedagogisch medewerkers helpen kinderen om woorden te geven aan hun gevoel en ervaringen. Zij helpen kinderen bij het formuleren van een oplossing voor een probleem. Bijvoorbeeld hoe je kunt omgaan met een groepsgenoot die je vervelend vindt. Onderwerpen die voor kinderen belangrijk zijn, worden open en eerlijk besproken: verliefd zijn, pesten, vakantie, het overlijden van een familielid of scheiden van ouders. 4.3 Positieve benadering Op de BSO geven pedagogisch medewerkers leiding op een positieve manier. Dit doen we door duidelijkheid en veiligheid te bieden en betrouwbaar en voorspelbaar te zijn. We gaan in op de initiatieven van kinderen, belonen, prijzen en complimenteren. Positieve aandacht en belonen door het geven van een compliment of omhooggestoken duim motiveren een kind om nieuwe dingen te leren en zich te ontwikkelen. Bij ongewenst gedrag benoemen we direct helder en duidelijk waarom Maart

11 iets niet mag en welk gedrag we afkeuren. We zijn hierbij consequent en benadrukken daarbij vooral wat we dan wél verwachten van de kinderen. Tegen een kind dat binnen wil skaten, zeggen we dus niet Niet skaten binnen. maar Ik zie dat jij heel goed kunt skaten, maar wil je dat buiten doen? Binnen bots je straks tegen anderen op. 4.4 Regels, structuur en duidelijkheid Duidelijke regels zorgen voor een prettige sfeer op de groep en geven kinderen houvast. De regels worden zoveel mogelijk met elkaar én met inspraak van de kinderen gemaakt. Op die manier snappen kinderen waarom de regels er zijn en kunnen zij zich er gemakkelijker aan houden. De regels worden zoveel mogelijk positief geformuleerd (wij helpen elkaar, we ruimen samen op, et cetera) en perken de vrijheid van kinderen niet onnodig sterk in. In een groep waar kinderen de regels kennen en naleven, ontstaat een duidelijk wij-gevoel. Regels en vaste structuren zijn er ook om af en toe eens te worden doorbroken en flexibel mee om te gaan. Als kinderen een prachtig bouwwerk hebben gemaakt en vragen of ze dit mogen laten staan voor morgen om dan verder te spelen, mag de regel dat er altijd wordt opgeruimd best eens worden doorbroken. Als kinderen iets doen wat niet mag, spreken we kinderen daar op aan. Dit doen we door te verwoorden wat we feitelijk zien gebeuren of horen. Samen met het kind kijken we naar de situatie en zoeken we naar een oplossing of alternatief. Als kinderen lekker bezig zijn of elkaar helpen, besteden we daar op een positieve manier aandacht aan. Kinderen krijgen de ruimte door ze eigen verantwoordelijkheid te geven. In het vrije spel bepalen kinderen de regels en volgen de pedagogisch medewerkers. Bij georganiseerde activiteiten ligt de leiding bij de pedagogisch medewerkers. Zij betrekken kinderen bij de activiteiten, geven aanwijzingen en doen iets voor. Kinderen krijgen wel de ruimte voor eigen inbreng. Niet alleen regels zorgen voor structuur en duidelijkheid. Pedagogisch medewerkers zorgen er ook voor dat er een duidelijk herkenbaar dagritme wordt gevolgd. Zo moet het bijvoorbeeld voor kinderen duidelijk zijn welke activiteiten er worden aangeboden, waar en wanneer ze kunnen eten en drinken en welke groepsruimtes gebruikt kunnen worden. 4.5 Ingrijpende gebeurtenissen Ingrijpende gebeurtenissen in het leven van kinderen zoals een verhuizing, scheiding, de komst van een broertje of zusje of het verlies van een geliefd persoon of dier maken grote indruk op kinderen. Ze maken deel uit van het leven en zijn voor kinderen soms lastig te begrijpen. In overleg met de ouders leren we de kinderen deze gebeurtenissen op hun niveau te begrijpen. Er is ruimte om gevoelens te uiten. We zijn ons er ook van bewust dat het soms juist fijn is als de situatie even normaal is en een kind even los van alle emoties lekker wil ravotten of kletsen met vrienden en vriendinnen. Voor gebeurtenissen die te maken hebben met verdriet, verlies en rouw hebben wij een verdrietkoffer binnen COKD Kinderopvang. Deze koffer bevat verschillende materialen, zoals leesboekjes, artikelen, werkplaten en handreikingen voor pedagogisch medewerkers ter ondersteuning van het verdriet van het kind en/of de groep. Maart

12 Interactie in het kort Uitgangspunt Wat doen we? Wat willen we daarmee bereiken? Interactie Luisteren naar kinderen. Emotionele vaardigheid: Positief benaderen. Ik mag er zijn. Benoemen wat we zien Taal- en en horen. communicatievaardighei Handelen met respect d: Ik kan het zelf voor kinderen. zeggen. Persoonlijke aandacht Cognitieve vaardigheid: geven. Ik voel, denk en Actief en hardop ontdek. meedenken met Morele vaardigheid: Ik kinderen. heb normen en Ingaan op initiatieven waarden. van kinderen en hierop aansluiten. Wat hebben kinderen ervaren? Dat je mag verwoorden en uitdrukken wat je voelt, wil en doet. Dat je contact kunt maken. Dat je iemand om hulp kunt vragen. Dat je je mening mag geven. Dat er naar je geluisterd wordt. Dat je gezien wordt. Dat het prettig is als je positief benaderd wordt en persoonlijke aandacht krijgt. Dat je vertrouwen hebt in eigen kunnen. Dat je niet alleen bent. Maart

13 5. Samen Kinderen die sterke sociale vaardigheden hebben, zijn later vaak gelukkiger. Zij presteren beter en voelen zich betrokken bij de maatschappij. De BSO is een geweldige plek voor de sociale ontwikkeling van kinderen. Doordat kinderen in groepen worden opgevangen, leren ze op een natuurlijke wijze met elkaar omgaan in hun vrije tijd. Natuurlijk door gewoon samen te spelen en plezier te hebben. Maar tegelijkertijd oefenen kinderen in een groep vaardigheden zoals je in een ander kunnen verplaatsen, communiceren, samenwerken, verantwoordelijkheid nemen en elkaar helpen. Een groep biedt een kind een gevoel van veiligheid en erbij horen. Kinderen ontmoeten kinderen uit verschillende achtergronden en culturen en leren zo omgaan met verschillen. 5.1 Sfeer op de groep Kinderen worden opgevangen in vaste stamgroepen. In de groep werken voor kinderen bekende medewerkers zodat zowel de kinderen onderling als de pedagogisch medewerkers een vertrouwensband met elkaar kunnen opbouwen. De samenhang, sfeer en groepscontinuïteit wordt hierdoor zoveel mogelijk gewaarborgd. Uiteraard zijn kinderen vrij om ook met kinderen uit andere groepen te spelen of activiteiten te ondernemen. Pedagogisch medewerkers hebben volop aandacht voor het groepsklimaat, de veiligheid op de groep en bespreken met elkaar en de kinderen hoe ze met elkaar omgaan. Zij zorgen voor een ontspannen sfeer in de groep door spelletjes en activiteiten aan te bieden die de onderlinge sociale contacten bevorderen. Voor de hele groep of voor kleinere subgroepjes. Sommige kinderen hebben behoefte om even alleen te zijn. Bijvoorbeeld om lekker te tekenen, te dagdromen, te lezen, te mijmeren of zich gewoon te vervelen. Dit mag. Kinderen wordt geleerd anderen met rust te laten als die even geen behoefte hebben aan contact of liever met iemand anders willen spelen. Kinderen worden zoveel mogelijk betrokken bij de dagelijkse gang van zaken op de groep. Zo mogen ze helpen bij het tafeldekken, afruimen of klaarzetten van materialen voor een activiteit. Op die manier bevorderen we dat kinderen zich verantwoordelijk en betrokken voelen bij hun BSO. Pedagogisch medewerkers zorgen ervoor dat zij de kinderen hierbij met humor, enthousiasme en op een positieve manier begeleiden. 5.2 Vriendschappen Al op jonge leeftijd kunnen tussen kinderen bijzondere vriendschappen ontstaan. Soms blijven die nog bestaan tot ver na het verlaten van onze BSO s. We motiveren en bevorderen deze vriendschappen en maken ouders hierop attent. Naarmate kinderen ouder worden, wordt het aangaan en ontwikkelen van vriendschappen steeds belangrijker. Pedagogisch medewerkers respecteren vriendschappen tussen kinderen en houden er zoveel mogelijk rekening mee. Vooral oudere kinderen hebben behoefte aan ruimten waar ze samen met andere kinderen kunnen zijn zonder pedagogisch medewerkers. De oudere BSO-kinderen krijgen de gelegenheid om hun sociale wereld te creëren met hun eigen activiteiten en regels. De pedagogisch medewerkers blijven op de achtergrond aanwezig en houden overzicht over de processen in de groep en het welbevinden van elk individueel kind. 5.3 Conflicten We besteden veel aandacht aan een positief leefklimaat op de BSO. Prettige omgangsvormen vinden we belangrijk. Kinderen worden gestimuleerd om elkaar te helpen en samen plannen te bedenken. Toch komen in alle groepen van tijd tot tijd conflicten voor. Conflicten hebben een belangrijke functie. Kinderen verkennen grenzen bij elkaar en zichzelf. Bij conflicten tussen kinderen grijpen we niet altijd direct in. Meestal lukt het kinderen heel goed om er Maart

14 zelf uit te komen. Indien nodig stellen we ons op als bemiddelaar. We proberen afspraken te maken waar alle partijen tevreden mee zijn. Als een ruzie uit de hand dreigt te lopen, wordt er uiteraard niet afgewacht maar direct ingegrepen. Op een later moment wordt de ruzie bijgelegd. We benoemen daarbij de gevoelens van beide kinderen en dragen oplossingen aan, zodat kinderen leren van het voorval. Elke locatie binnen COKD Kinderopvang werkt met de werkinstructie Omgaan met pestgedrag. In deze werkinstructie is er voor alle kinderen aandacht. Degene die gepest wordt, degene die pestgedrag vertoont, degene die meeloopt en degene die toeschouwer is. Dit doen wij omdat juist dat aansluit bij onze visie, toewerken naar sterke zelfstandige wereldburgers. 5.4 Feesten en rituelen Het vieren van feesten (bijvoorbeeld Sinterklaas, Kerst, Suikerfeest of zomerfeest) en hanteren van rituelen is leuk en bevordert het gevoel van saamhorigheid. Daarom wordt hier ook op onze locaties aandacht aan besteed. Bij de invulling van de activiteiten rondom de feesten praten we met kinderen over de betekenis ervan. Wereldoriëntatie is een belangrijk onderdeel binnen ons activiteitenprogramma. Zo krijgen ze meer begrip en kennis van de wereld om hen heen. Samen in het kort Uitgangspunt Wat doen we? Wat willen we daarmee bereiken? Samen Kinderen stimuleren Sociale om met elkaar te vaardigheid: We spelen. doen het samen. Kinderen stimuleren Emotionele onderling conflicten vaardigheid: Ik op te lossen. mag er zijn. Zorgen voor een Taalvaardigheid: sfeer van plezier, Ik kan het zelf samenspel en zeggen. uitdaging. Kinderen leren bijdragen aan het geheel: helpen met opruimen, tafeldekken, andere kinderen helpen, troosten, cadeautjes maken, activiteiten voorbereiden. Met elkaar eten, feesten vieren, gezamenlijk activiteiten ondernemen. Wat hebben kinderen ervaren? Dat je contact kunt maken met anderen en met andere kinderen kunt spelen. Dat je samen plezier kunt hebben. Dat je van elkaar kunt leren. Dat je vertrouwen kunt hebben in anderen. Dat je moet samenwerken bij een gezamenlijke opdracht. Dat je elkaar nodig hebt, hulp kunt aanbieden of anderen kunt helpen. Dat er afspraken en regels bestaan. Dat je je soms moet aanpassen aan anderen. Dat je rekening moet houden met de gevoelens en wensen van anderen. Dat niet iedereen hetzelfde is. Dat iedereen sterke en zwakke punten heeft. Dat er tegenstrijdige belangen bestaan. Dat er conflicten kunnen ontstaan. Dat je conflicten samen kunt oplossen. Dat je je eigen gedrag leert beheersen. Maart

15 6. Spelen en onderzoeken Op de BSO krijgen kinderen volop mogelijkheden om zich te ontwikkelen en hun persoonlijke competenties te ontdekken en vergroten. Wij bieden kinderen een interessante en uitdagende speelen leefomgeving waar zij de kans krijgen om dingen zelf uit te proberen. Pedagogisch medewerkers leveren de materialen, de activiteiten, het luisterend oor, de woorden en ervaringen. Kinderen gaan hiermee aan de slag, wikken en wegen, gooien dingen overboord en voegen zaken toe. Uiteindelijk bepalen de kinderen wat zij doen, waar ze willen spelen en met wie. In het activiteitenaanbod komen alle ontwikkelingsgebieden van de kinderen aan bod. Denk hierbij aan vaardigheden als zelfvertrouwen, omgaan met gevoelens, veerkracht, flexibiliteit, motorische, communicatieve en cognitieve vaardigheden. Er wordt vaak met de kinderen meegespeeld waardoor het spel kan worden verdiept. Pedagogisch medewerkers vervullen een voorbeeldrol en kinderen worden in hun spel gestimuleerd om net een stapje verder te gaan. Dit is de zogenaamde zone van de naaste ontwikkeling. 6.1 Spelen Spelen is leren en leren is spelen. Op al onze BSO-locaties is elke dag ruimte voor het vrije spel waarin kinderen zelf keuzes maken, samen spelen en experimenteren. De pedagogisch medewerkers zijn in staat om de ideeën van de kinderen te ondersteunen door de juiste materialen en activiteiten aan te bieden. Zij verrijken het spel en de leermogelijkheden van kinderen door hun handelen, manier van omgaan met de kinderen en de organisatie van de dag. Doordat pedagogisch medewerkers veel naar kinderen kijken, weten ze waar ze de kinderen kunnen ondersteunen in hun ontwikkeling. Er wordt soms met de kinderen meegespeeld waardoor spel kan worden verdiept, een voorbeeldrol wordt vervuld en kinderen gestimuleerd kunnen worden om net een stapje verder te gaan. Door mee te spelen kan op een later moment makkelijk met kinderen over hun ervaringen worden gesproken. Wij gaan ervan uit dat kinderen de kans moeten krijgen om zich los te maken van hun ouders en mede-opvoeders. We laten kinderen weten en voelen dat losmaken oké is. Als een kind ergens mee bezig is, wordt het zoveel mogelijk vrijgelaten. Hiermee wordt bedoeld dat als kinderen intensief en betrokken bezig zijn, we ervoor zorgen dat we niet onnodig stoorzender zijn. We letten wel op, zijn belangstellend en benoemen af en toe de handelingen of ervaringen van de kinderen: Wat een heerlijke lucht komt er van die koekjes hé? et cetera. Wanneer er gestopt moet worden met een activiteit of wanneer er iets nieuws begint, wordt dit van tevoren duidelijk aangekondigd. Op die manier krijgen kinderen de kans om dingen af te maken of op rustige manier te beëindigen. Dit is prettig voor hen en brengt rust en duidelijkheid op de groep. 6.2 Onderzoeken Kinderen zijn van nature nieuwsgierig. Daarom krijgen ze de ruimte om zelf op onderzoek uit te gaan en zelf te kiezen wat ze willen doen: lekker hangen, actief meedoen aan een activiteit, samen met andere kinderen spelen of juist even alleen zijn met een boek of puzzel. Pedagogisch medewerkers zijn zich voortdurend bewust van het spanningsveld tussen het bieden van veiligheid en het zorgen voor uitdaging. Natuurlijk waarschuwen we dat een mes scherp is of het klimrek hoog. Maar we hebben ook de spreekwoordelijke verbandtrommel klaar staan. Kinderen willen ervaren, proberen, onderzoeken en die kans moeten ze krijgen. We zeggen niet als kinderen van het klimrek vallen: Ik zei toch dat het hoog was. Wel bieden we steun en hulp als kinderen ons dat vragen. We stimuleren de kinderen om zoveel mogelijk activiteiten zelfstandig uit te voeren. Dit houdt in dat kinderen kleine risico s kunnen lopen (bijvoorbeeld bij het snijden van het fruit of bij het timmeren in hout), maar ook juist de kans krijgen om te leren. Van te voren schatten we in wat een Maart

16 kind wel of niet kan, welk risico genomen kan worden en welk risico te groot is voor het kind en anderen. 6.3 Activiteitenaanbod De georganiseerde activiteiten zijn een belangrijk onderdeel van het aanbod op al onze BSO s. Het zorgt voor afwisseling in het dagprogramma en daagt kinderen uit om nieuwe dingen te leren. Er wordt rekening gehouden met de verschillen in belangstelling, leeftijd, sekse en ontwikkelingsniveau. Kinderen kiezen zelf of ze aan een activiteit mee willen doen. Als ze de keus maken voor een activiteit, spreken we af dat ze het afmaken. In het activiteitenaanbod komen alle ontwikkelingsgebieden van kinderen aan bod. Er is een gevarieerd aanbod: koken, dansen, drama, knutselen, sport en beweging, techniek, muziek, natuurbeleving, (voor)lezen enzovoorts. Activiteiten kunnen ook spontaan ontstaan. Bijvoorbeeld omdat kinderen graag willen verven. Elke BSO biedt dagelijks activiteiten aan waarvan er altijd één buiten is. Deze activiteiten worden in een wekelijks activiteitenprogramma bedacht en uitgevoerd. Afhankelijk van de grootte van een BSO kunnen er meer dan twee activiteiten worden georganiseerd. Elke BSO biedt dagelijks sport- en spelactiviteiten aan. Bij het activiteitenaanbod worden specifieke kwaliteiten van pedagogisch medewerkers expliciet ingezet. Een medewerker die Spaans spreekt, biedt kinderen een workshop Spaanse vakantietaal, een medewerker met muziekachtergrond geeft muziekles en iemand met een passie voor schilderen leert kinderen het verschil tussen een aquarel en een olieverfschilderij. Tijdens schoolvakanties worden verschillende uitjes georganiseerd in de stad en omgeving. De vakantieplanning krijgt u voorafgaand aan elke vakantie via de of wordt kenbaar gemaakt op de locatie op bijvoorbeeld een mededelingenbord. Bij het organiseren van activiteiten wordt zoveel mogelijk aansluiting en samenwerking gezocht bij organisaties, voorzieningen en scholen in de buurt van de BSO. Hierdoor krijgen kinderen een levensechte, reële beleving van de samenleving en buurt waarin zij opgroeien. Jongens/meisjes Niemand is hetzelfde, mensen verschillen, kinderen verschillen. Zo zijn er binnen groepen kinderen verschillen in gedrag op te merken tussen jongens en meisjes. Jongens zijn vaak drukker in beweging, competitiever en hebben een beter ruimtelijk inzicht. Meisjes daarentegen kunnen zich beter onder controle houden, zijn minder beweeglijk en vaak taliger. Zonder te stellen dat dit voor alle meisjes en alle jongens geldt, zijn we ons toch bewust van deze verschillen en houden we hier rekening mee in de aanpak. Over het algemeen stimuleren we zowel de jongens als de meisjes om mee te doen met typische jongens- of meisjesactiviteiten. Met respect voor hun keuze, proberen we te onderzoeken waarom ze niet willen meedoen. Bijvoorbeeld jongens die minder interesse hebben in voorlezen proberen we toch te stimuleren om te luisteren. Tegelijkertijd proberen we een meisje te stimuleren om in de boom te klimmen, terwijl ze dit misschien nog niet durft. We willen helpen om net iets meer te experimenteren, zodat kinderen meer leerervaringen opdoen. Jongens hebben beweging nodig om te leren. Door te bewegen ontdekken ze meer. Deze bewegingsdrang hebben ze van binnenuit. We zorgen ervoor dat jongens letterlijk en figuurlijk ruimte hebben om te rennen en te stoeien. We zorgen dat deze ruimtes niet alleen geschikt zijn om te rennen, maar ook uitdaging bieden. Jongens mogen ook stoeien. Daarbij letten we op of het er gelijkwaardig aan toegaat, of er direct gevaar is en blijven we erbij betrokken. We laten op neutrale manier merken dat we er zijn en ronden het af als dat nodig is. Na afloop benoemen we wat we hebben gezien met voor iedereen positieve feedback. Maart

17 6.4 Materialen Het spelmateriaal op de BSO is gevarieerd. Het zorgt ervoor dat kinderen de mogelijkheden hebben nieuwe vaardigheden te ontwikkelen en nieuwe ervaringen op kunnen doen. Er is geschikt en gevarieerd speelgoed voor zowel jonge als oudere kinderen. Speelmateriaal is niet vanzelfsprekend gekoppeld aan (gekocht) speelgoed. Als onderdeel van het ontwikkelingsgericht werken wordt binnen de groepen veel gewerkt met echte materialen die kinderen zowel binnen- als buitenshuis tegenkomen. Zoals afgedankt en kosteloos materiaal, natuurlijke materialen en levensechte materialen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de inhoud van een keukenkastje, potten, pannen, lepels maar ook dozen, lappen, knopen, zand, hout, water en stenen. De digitale leefwereld van kinderen is een reëel gegeven. Nieuwe media wordt bewust ingezet en dienen zo mogelijk als startpunt voor activiteiten in de groep. Op de locaties wordt met kinderen besproken wat de afspraken zijn over het gebruik van televisie en computers. Er is geen overdaad aan spelmaterialen aanwezig op de groepen maar wel voldoende variatie. Materiaal waarmee verschillende ontwikkelingsgebieden worden aangesproken, materiaal dat geschikt is voor de leeftijd van de kinderen, materiaal dat prikkelend en uitdagend is, materiaal waar je alleen én samen mee kunt spelen en materiaal voor binnen en buiten. Speelmateriaal wordt gedoseerd en zoveel mogelijk passend ingezet. Door een selectie te maken en de beschikbare materialen af te wisselen, valt er voor kinderen steeds weer iets nieuws te ontdekken en worden nieuwe spelimpulsen gegeven. Kinderen krijgen de gelegenheid om mee te denken over aan te schaffen speelmateriaal. Pedagogisch medewerkers leren de kinderen om materiaal zelfstandig te gebruiken en weer op te ruimen. Het speelmateriaal ligt op duidelijk zichtbare plekken zodat kinderen er zelf bij kunnen. Materialen die kwetsbaar zijn (bijvoorbeeld een aquarium of planten) worden op zodanige manier geïntroduceerd dat kinderen leren hoe ze met het materiaal om moeten gaan. Pedagogisch medewerkers stimuleren kinderen om verschillende vormen van spel en materiaal te gebruiken en bieden ondersteuning daar waar het kind het nog niet zelf kan. 6.5 Ruimten en inrichting De inrichting en ruimtes van de BSO s spelen een belangrijke ondersteunende rol bij de dagelijkse pedagogische praktijk. In de ruimte zijn volop mogelijkheden om verschillende activiteiten te ontplooien. Pedagogisch medewerkers richten op de locatie de groepsruimte in in verschillende themahoeken. Kinderen weten wat ze op de verschillende plekken kunnen doen. De ruimtes zijn zo ingericht dat het positief sociaal gedrag oproept. Er zijn afgescheiden plekken voor activiteiten, hoeken waar kinderen zich kunnen terugtrekken en zogenaamde actieplekken waar kinderen kunnen bouwen, knutselen of rennen. De afwisseling van plekken geeft kinderen de mogelijkheid om te kiezen voor veel of weinig contact met andere kinderen. Kinderen mogen in principe alle ruimtes gebruiken en kunnen zoveel mogelijk zelf speelmateriaal pakken en kiezen. Voor de jonge kinderen geldt dat zij alles wat zij nodig hebben zoveel mogelijk kunnen vinden in de eigen groepsruimte. Bij de oudere BSO-kinderen streven we ernaar ruimtes te creëren waar kinderen zonder toezicht van pedagogisch medewerkers kunnen zijn. Bijvoorbeeld een eigen zolder of huiskamer. Wanneer uit het gedrag van kinderen (ongeïnteresseerd, pesterig, baldadig, niet tot spel komen) blijkt dat ze niet voldoende worden geprikkeld door de omgeving, zorgen we ervoor dat de omgeving of het aanbod verrijkt wordt. Bijvoorbeeld door nieuwe spelimpulsen te geven, zelf te gaan spelen of iets te gaan doen wat de kinderen zelf nog niet ontdekt hadden. Andersom geldt dit ook. Als blijkt dat kinderen heel erg overprikkeld worden door hun omgeving, wordt de omgeving verarmd. Maart

18 We streven we naar een huiselijke, gezellige sfeer. Bijvoorbeeld door het gebruik van rustige, heldere kleuren op de muren, aquarium, plantje op de tafel, een gevulde fruitmand of mooie foto s aan de muur die kinderen zelf gemaakt hebben. Er is ruimte voor kinderen om foto s of eigen werk op te hangen. 6.6 Buitenspelen en buitenruimte Buitenspelen is een essentieel onderdeel van het spelen van kinderen. Buitenspelen geeft kinderen andere mogelijkheden. Rennen, stoeien, verstoppertje spelen, andere kinderen ontmoeten, fietsen of gewoon lekker in het zonnetje zitten of met een tak roeren in een waterplas. Kinderen komen buiten tot ander spel dan binnen. Ze ontdekken vaak nieuwe dingen. We moedigen hen daarom aan om naar buiten te gaan. Niet alleen als het zomer is en de zon schijnt, maar in elk seizoen en in elk weertype. Bij het inrichten van de buitenruimtes wordt, binnen de mogelijkheden van de specifieke BSO, zoveel mogelijk rekening gehouden met de verschillende behoeften van kinderen. Er zijn ontmoetingsplekken, schuilplekken zoals een speelhuisje, ruimte om te voetballen of tikkertje te doen. Er zijn zoveel mogelijk natuurlijke elementen; struiken, water en zand. Er is los en vast speelmateriaal dat kinderen een uitdaging biedt. Doeken, ballen, kruiwagens, scheppen, schommels, skateboarden, et cetera. Pedagogisch medewerkers vergroten de buitenruimte van de kinderen door in de buurt op stap te gaan. Naar een park, een sportterrein of skatebaan. Met de oudere kinderen kunnen aparte afspraken gemaakt worden in overleg met de ouders. Spelen/onderzoeken in het kort Uitgangspunt Wat doen we? Wat willen we daarmee bereiken? Spelen/onderzoeken Uitdagende binnen en Motorische, buitenruimtes bieden. zintuigelijke Uitdagende vaardigheid: Ik materialen aanbieden. kan het zelf, het Kinderen zoveel lukt mij. mogelijk dingen zelf Expressieve en laten ontdekken en beeldende doen. vaardigheid: Ik (Beweeg)activiteiten kan dansen, aanbieden, sport, zingen en iets muziek, dans, vrij spel, maken. knutselen, tekenen, Cognitieve computervaardighede vaardigheid: Ik n, koken. voel, denk en Buiten spelen. ontdek. Kinderen volgen in Taalvaardigheid: hun spel. Ik kan het zelf Kinderen uitdagen net zeggen, Ik mag iets verder te gaan er zijn, We doen dan zij al kunnen. het samen. Kinderen zelf materialen en activiteiten laten kiezen. Meespelen met de kinderen en hun spel waar mogelijk verrijken of verdiepen. Wat hebben kinderen ervaren? Dat er verschillende materialen bestaan die anders voelen, proeven, ruiken en bewegen. Dat je met verschillende materialen verschillende activiteiten kunt doen. Dat je weet wat je leuk vindt en/of waar je goed in bent. Dat ze kennis hebben gemaakt met muziek en dans. Dat ze kennis hebben gemaakt met diverse creatieve materialen en activiteiten. Dat het soms helpt om even door te zetten. Dat ze kennis hebben gemaakt met fantasiespel. Dat ze kennis hebben gemaakt met verschillende manieren van bewegen en sporten. Dat je kunt ordenen, meten en tellen door vertrouwde dingen en materialen te verzamelen. Maart

19 7. Levensecht Het is belangrijk dat kinderen weten dat ze ertoe doen en dat ze ergens bijhoren. Dit betekent ook dat ze vanuit de eigen veilige omgeving van de BSO naar buiten moeten treden om zich te kunnen ontwikkelen. Kinderen moeten zich thuisvoelen op de BSO maar ook in de wereld om hen heen. De wereld is groter dan het eigen kringetje van gezin, school en BSO. De wereld is groot, bestaat uit verschillende mensen en er bestaat altijd een andere kant van een verhaal. We leren kinderen dat er verschillende gezichtspunten zijn en dat ze hier altijd nieuwsgierig naar mogen blijven. Bij het uitgangspunt levensecht past vanzelfsprekend ook het begeleiden van computervaardigheden en het omgaan met multimedia in de breedste zin van het woord. Pedagogisch medewerkers geven uitleg over regels die voor volwassenen heel normaal zijn. Bijvoorbeeld als je met de bus gaat. Hoe doen we dat? En waarom doen we dat op die manier? Of als je ziek bent. Wat is er dan? Wat moet je dan doen? Ook is er ruime aandacht voor de maatschappij waarin wij leven. De buitenwereld komt letterlijk met de kinderen naar binnen. 7.1 Overdracht van normen en waarden Kinderen hebben allemaal hun eigen unieke achtergrond. Pedagogisch medewerkers sluiten hierbij aan door aandacht en waardering te hebben voor onderlinge verschillen en overeenkomsten (geloof, afkomst, cultuur, handicap, eenoudergezinnen, enzovoorts). In de BSO is de socialisatie, de overdracht van normen en waarden een vanzelfsprekend onderdeel. Pedagogisch medewerkers geven spelenderwijs uitleg over de (verschillende) culturele betekenissen van bijvoorbeeld kleding, overtuigingen, feesten, muziek of rituelen. Daarnaast geven zij ook spelenderwijs uitleg over regels, normen en waarden; hoe doen we dat en waarom? Kinderen kopiëren gedrag van volwassenen. Pedagogisch medewerkers zijn zich bewust van hun voorbeeldfunctie. Juist door kinderen met hun gedrag te laten zien hoe we met elkaar en de wereld om ons heen omgaan, leren kinderen. Dit werkt beter dan vertellen hoe ze iets wel of niet moeten doen. De waarden en normen die we hanteren leven we dus voor. We respecteren de eigenheid en emoties van ieder kind. We hebben respect voor elkaar en helpen elkaar. We vinden het belangrijk dat we goede omgangsvormen hanteren, zoals dank je wel zeggen, groeten bij binnenkomst en vertrek en het aanbieden van excuses. We luisteren naar elkaar en laten elkaar uitspreken. We doen elkaar geen pijn, schelden en vloeken niet en maken geen spullen kapot. We hebben respect voor de omgeving en de natuur. 7.2 In de wereld De wereld buiten de BSO is een uitdagende wereld waar risico s genomen kunnen worden. Zelfstandig worden betekent dat kinderen juist ook in de buitenwereld ervaringen moeten opdoen. De wereld houdt immers niet op bij het terrein van de BSO. Het park, het winkelcentrum, de kinderboerderij, de bibliotheek, het sportveld. Allemaal plekken waar we graag gebruik van maken. Leren gaat makkelijker als kinderen er zelf de betekenis of waarde van inzien. Dat gaat beter als er een verbinding is tussen datgene wat ze ervaren of leren en het echte leven. We streven er daarom naar om onze activiteiten zoveel mogelijk in logische samenhangende situaties aan te bieden. Om een voorbeeld te geven: als we besluiten om pannenkoeken te bakken, gaan we eerst samen met de kinderen naar de winkel om de ingrediënten te halen. Kun je in de winkel achterhalen wat je nodig hebt voor pannenkoeken? En dan eenmaal weer op de BSO? Beslag maken, samen bakken en daarna met elkaar gezellig aan tafel pannenkoeken eten. Kinderen leren terwijl ze hier met elkaar mee bezig zijn op een zinvolle manier: recepten lezen, omgaan met vuur en een hete pan, samenwerken met andere kinderen en vooral ook met elkaar genieten aan tafel. Pedagogisch medewerkers gaan met de kinderen op pad en benutten de interesse van de kinderen voor situaties en materialen in de buitenwereld. In interacties, thema s en activiteiten worden echte Maart

20 materialen verwerkt die voor kinderen herkenbaar zijn. Wij vinden het belangrijk dat de BSO-locaties onderdeel zijn van de wijk waar ze zich bevinden. Door gebruik te maken van de verschillende mogelijkheden die de wijk ons biedt, creëren we een ruimere keus aan activiteiten en leren we kinderen meer over de wereld om hen heen. We vergroten hun leefwereld door ze kennis te laten maken met activiteiten, mensen en beroepen. Bijvoorbeeld door een project waarbij kinderen kunst maken en deze verkopen op een door henzelf georganiseerde kunstmarkt, een project over beroepen waarbij kinderen op bezoek gaan bij de brandweer of politie. Of een project waarbij kinderen van de BSO samen met buurtbewoners een bank mozaïeken. Levensecht in het kort Uitgangspunt Wat doen we? Wat willen we daarmee bereiken? Levensecht Echte materialen op de Cognitieve groepen die herkenbaar vaardigheid: Ik voel, zijn. denk en ontdek. Eropuit trekken met de Sociale vaardigheid: kinderen. We doen het Ingaan op de interesses die samen. kinderen hebben voor Morele vaardigheid: situaties, personen en respect voor de materialen uit de natuur. buitenwereld. Uitleg geven over de thema s van de wereld. Gebruik maken van thema s uit de leefwereld van kinderen. Aandacht besteden aan de natuur. Aandacht besteden aan goede voeding. Aandacht besteden aan de actualiteit. Wat hebben kinderen ervaren? Dat ze een plek in de wereld hebben en weten dat ze deel uitmaken van de maatschappij. Dat ze kennis hebben gemaakt met de diversiteit in de wereld. Dat er gewoontes en afspraken zijn binnen culturen. Bijvoorbeeld over hoe feesten worden gevierd of wat er gegeten wordt. Dat ze de waarde, kracht en schoonheid van de natuur hebben ervaren. Dat ze kennis hebben gemaakt met verschillende soorten gezonde voeding en weten waar voeding vandaan komt. Dat het waardevol is om samen eten te maken, te koken en met elkaar te eten. Maart