Aardig onderweg Jaarverslag

Transcriptie

1 Aardig onderweg Jaarverslag

2 2 Inhoudsopgave Deel 1 Wie zaait zal oogsten 3 Goed bestuur (corporate governance) 5 Structuur van de onderneming 5 Corporate governance-structuur 5 Naleving Corporate Governance Code 5 Interne beheersingsstructuur 5 In Control Statement Project Governance 6 Financiële ontwikkelingen 7 Structuur 7 Efficiency 7 Resultaat Vooruitblik Taakverdeling directie 8 Personalia directie 9 Juridische structuur RET N.V. en RET Infrastructuur B.V Verslag van de Raad van Commissarissen 11 Deel 2 16 Geconsolideerde balans per 31 december Geconsolideerde winst- en verliesrekening over Geconsolideerd kasstroomoverzicht over Grondslagen van waardering en resultaatbepaling 20 Toelichting op de geconsolideerde balans 25 Toelichting op de geconsolideerde winst- en verliesrekening 35 Vennootschappelijke balans per 31 december Vennootschappelijke winst- en verliesrekening over Toelichting op de vennootschappelijke balans 43 Toelichting op de vennootschappelijke winst- en verliesrekening 51 Deel 3 54 Controleverklaring van de onafhankelijke accountant 55 Statutaire regeling omtrent winstneming 56 Voorstel resultaatbestemming 56 Gebeurtenissen na balansdatum 57 Meerjarenoverzicht 58 Jaarverslag Rotterdamse Elektrische Tram N.V., hierna te noemen RET N.V.

3 deel 1 Voorwoord 3 Wie zaait zal oogsten Wie zaait zal oogsten was de titel van het Jaarplan Vorig jaar schreef ik in het jaarverslag dat 2010 een veelbewogen jaar was en ik voorspelde dat 2011 het jaar van de oogst zou worden heeft zeker niet ondergedaan voor We hadden te maken met onder andere stakingen, bezuinigingen en verplichte aanbesteding maar ook met de opening van een duurzame remise, het uitreiken van de Aardig Onderweg Award, een enorme daling van het zwartrijderspercentage, een groei van het aantal reizigers en door dit alles aanzienlijk hogere inkomsten. Inspanningen van de fasen daarvoor verzilveren zich. Staken Helaas werd 2011 al vanaf het begin overschaduwd door de verplichte aanbesteding en de aangekondigde bezuinigingen die vanaf 2012 worden gerealiseerd. Maar liefst zes keer hadden we te maken met stakingen en acties tegen de bezuinigingen op het openbaar vervoer en de verplichte aanbesteding van het OV in de drie grote steden. De directie was het eens met de doelen, maar niet met staken als middel. Terwijl de acties zich richtten tegen het beleid van de minister werden de reiziger en de RET de dupe. Daarom zijn wij ook, tevergeefs, in juni naar de rechter gegaan om de staking te laten verbieden. Ik vind het belangrijk te vermelden dat wij voorstander zijn van marktconform werken in het openbaar vervoer. We zijn echter tegen het uit elkaar trekken van infrastructuur, beheer, onderhoud en vervoer. Een beter prijs- kwaliteitverhouding (efficiëntie), reizigersgroei en een betere afstemming van vraag en aanbod (innovatie, klantgerichtheid) moeten in de grote stad op een andere manier dan uitsluitend via aanbesteding worden bereikt. Aanbesteding is geen doel op zich en is geen synoniem voor marktwerking. Wij blijven pleiten voor het Rotterdamse model: het behoud van een integraal OV-systeem zonder concurrentie tussen vervoersmodaliteiten en zonder opsplitsing van infrastructuur en vervoer. En met één aanspreekpunt voor al het openbaar vervoer in de regio: de RET. Bezuinigen De aangekondigde bezuinigingen op het openbaar vervoer voor 2012 en de jaren erna zijn fors. Met de voorbereidingen van de bezuinigingen in 2012 werden wij in 2011 volop geconfronteerd. Zo zag de stadsregio zich genoodzaakt om het busaanbod door de RET in 2012 met circa 19% te verminderen en heeft de stadsregio op sociale veiligheid flink bezuinigd. Dit heeft veel banen gekost in de functies van buschauffeur, medewerker toezicht en dienstleider veiligheidstoezicht. Ook de taakstelling Infra zorgt voor verlies van banen bij de afdeling Techniek. Op eigen initiatief zijn we begonnen de kosten verder omlaag te brengen. Bezuinigingen van deze omvang kunnen echter niet worden opgevangen met efficiënter werken alleen. De bezuinigingen hebben reeds gevolgen gehad voor ons voorzieningenniveau en onze werkgelegenheid. Aanbesteden Niet alleen de bezuinigingen maar ook de verplichte aanbesteding van de bus zorgde voor een hoop onrust en onzekerheid. In september kwam het bestek voor de busconcessie op de markt. Qbuzz en RET hebben een verzoek ingediend bij de NMa om gezamenlijk een nieuw busbedrijf te starten. De NMa besloot dat het nodig was een volledig vergunningstraject te doorlopen. De NMa heeft daarbij aangegeven dat uitgebreider onderzoek nodig was om vast te stellen of de concurrentie bij de lopende aanbesteding werd belemmerd als gevolg van het samengaan van RET en Qbuzz. Het gevolg van deze uitspraak was dat Qbuzz en RET zich genoodzaakt zagen af te zien van de samenwerking en afzonderlijk een bieding deden. Behalve de RET en Qbuzz bracht ook Connexxion een bieding uit. Op 14 maart 2012 werd bekend gemaakt dat de RET de busconcessie heeft gewonnen. De voorbereiding op de aanbesteding bus eist veel capaciteit op in Een succesvolle implementatie van de nieuwe concessie is het belangrijkste speerpunt voor Vanaf december 2012 rijden wij volgens de eerste dienstregeling van de nieuwe concessie: met ongeveer 200 nieuwe collega s en 90 bussen erbij van Qbuzz.

4 deel 1 Voorwoord 4 Oogstmomenten De afgelopen jaren is veel bereikt. De RET is weerbaarder geworden en er zijn grote verbeteringen zichtbaar in kostenbeheersing, productiviteit, efficiëntie, kwaliteit, professionaliteit en het voorzieningenniveau op straat. We zetten ons ervoor in dat we veel kunnen behouden, ondanks de bezuinigingen. Duurzaam bezuinigen noemen wij dat. En dat is dan ook de titel van ons Jaarplan In veel opzichten is 2011 een mooi jaar geweest. De cijfers uit de OV-Klantbarometer laten zien dat de RET Aardig onderweg is. In 2011 behaalden we de derde plaats van alle twaalf stadsbusconcessies. De cijfers laten zien dat de klantwaardering steeg en dat we ons op veel punten verbeterden. In juni kregen we het certificaat Prince2, Volwassenheidsniveau 2 uitgereikt. Daarmee behoort de RET tot de top 3 van Nederland als het gaat om het uitvoeren van projecten. Andere hoogtepunten waren de opening van de duurzame remise Beverwaard in augustus en de doortrekking van de metrolijn E (RandstadRail) naar Slinge in december. Ook wordt het straatbeeld steeds meer bepaald door onze nieuwe trams en metro s was een oogstjaar en dat zien we terug in de financiële resultaten. De stijging van de inkomsten en de daling van de kosten betalen zich nu uit. Er zou financiële ruimte zijn om te investeren in extra en nieuw openbaar vervoer, zoals vervoer over water en de Hoekse Lijn. We kunnen de oogst echter niet meer gebruiken om te investeren in de verbetering van het openbaar vervoer. Door de enorme taakstellingen zal dit geld nodig zijn om de bezuinigingen elders op te vangen. Aan de andere kant kunnen we niet anders dan onszelf gelukkig prijzen dat wij de oogst hebben binnengehaald. Anders zouden de bezuinigingen nog ingrijpender zijn. Blik vooruit Ook in 2012 spelen de aanbesteding en bezuinigingen een grote rol. De bus wordt gereed gemaakt voor de overgang naar de nieuwe concessie. Maar aanbesteden en bezuinigen mogen niet ons jaar overheersen. Wat we de afgelopen jaren hebben opgebouwd, willen we behouden. Duurzaam ondernemen is een essentieel onderdeel van de bedrijfsvoering binnen de RET. Bij het nemen van onze maatschappelijke verantwoordelijkheid reikt onze ambitie verder dan Rotterdam. In 2011 hebben wij een integrale visie op duurzaam ondernemen geformuleerd. De RET ziet duurzaam ondernemen als verstandig omgaan met de beperkte middelen die wij tot onze beschikking hebben, om zowel milieu als kosten te sparen. Niet voor niets hebben wij met onze partners in het Rotterdam Climate Initiative afgesproken om een voorbeeldfunctie te vervullen op het gebied van duurzaam ondernemen. We willen een van de duurzaamste OV-bedrijven van Europa zijn. Zo wordt meer dan 80% van onze reizigers met elektrisch aangedreven voertuigen vervoerd, waarvoor de RET groene stroom gebruikt. De busvloot van de RET voldoet aan de hoogste vigerende milieueisen (Euro V of EEV) en loopt de RET voorop bij experimenten met hybride bussen, nieuwe technieken voor het terugwinnen en opslaan van remenergie en is een duurzame en energiezuinige nieuwe tramremise gebouwd. Tevens is in 2011 een raamafspraak gemaakt voor de aanschaf van elektrische bedrijfsauto s. Maar duurzaam ondernemen betekent voor de RET meer. Wij willen als organisatie een positieve impact hebben op de maatschappij waarin wij opereren. De RET is niet alleen de logistieke verbinder maar wil ook een sociale verbinder zijn. Een voorbeeld hiervan is de Aardig Onderweg Award voor mensen die zelf aardig onderweg zijn of anderen aardig onderweg helpen. Tot duurzaam ondernemen rekenen wij ook de zorg voor en ontwikkeling van ons (toekomstig) personeel. In ons personeelsbeleid is de duurzame en optimale inzetbaarheid van alle medewerkers binnen de organisatie een belangrijke waarde. Ook zijn wij actief deelnemer van de onderwijsinitiatieven Eerst de Klas en Jinc. Hiermee bieden wij gericht stageopdrachten en plaatsen aan jonge afgestudeerde academici in de lerarenopleiding en (V)MBO studenten. De RET biedt hen zo de kans van dichtbij kennis te laten maken met ons bedrijf en een beter zicht te ontwikkelen op de arbeidsmarkt. Wij zijn een openbaar vervoerbedrijf en het is onze taak om de reiziger kwalitatief en kwantitatief goed openbaar vervoer aan te bieden. Onze reisinformatie (dreis) zal nog verder verbeteren en de punctualiteit van ons openbaar vervoer zal verhogen. Het aantal veiligheidsincidenten nam ook dit jaar weliswaar af, maar toch hebben in 2011 meer dan 50 medewerkers tijdens de uitoefening van hun beroep te maken gekregen met verbaal en/of fysiek geweld. We blijven dan ook inzetten op het vergroten van de veiligheid in en rond het openbaar vervoer voor de reiziger en de medewerker. Dit blijft topprioriteit. Pedro Peters, statutair directeur

5 deel 1 Goed bestuur (corporate governance) 5 Goed bestuur (corporate governance) Openheid en transparantie zijn belangrijke waarden voor de RET. De RET is geen beursgenoteerde onderneming en is vanuit die hoedanigheid niet verplicht om de Nederlandse beginselen van deugdelijk ondernemingsbestuur en de bijbehorende best practice bepalingen toe te passen. Wel wensen wij zoveel mogelijk te voldoen aan de Nederlandse corporate governance code (de Code). In de reglementen van de Raad van Commissarissen en haar commissies is de Code grotendeels verwerkt. De RET heeft aan de hand van de Code een checklist samengesteld en deze met de auditcommissie besproken. De naleving van de Code wordt separaat gerapporteerd aan de aandeelhouder. Structuur van de onderneming RET N.V. is een naamloze vennootschap naar Nederlands recht. De vennootschap wordt bestuurd door de directie, waarvan er één statutair directeur is. De Raad van Commissarissen houdt toezicht en wordt in zijn werk terzijde gestaan door de auditcommissie en de HR-commissie. De directie en de Raad van Commissarissen inclusief haar commissies zijn onafhankelijk van elkaar. Zie het Verslag van de Raad van Commissarissen voor een samenvatting van de activiteiten van de Raad van Commissarissen en haar commissies in Corporate governance-structuur De directie is verantwoordelijk voor het besturen van de onderneming op een transparante wijze. De directie en de Raad van Commissarissen hebben de continuïteit van de onderneming als gemeenschappelijk belang. De directie stelt de visie en de daaruit voortkomende missie, strategie en doelstellingen vast. De belangen van de vennootschap staan voor de directie altijd voorop. De directie verschaft tijdig de informatie aan de Raad van Commissarissen die nodig is om haar taak goed uit te oefenen. De Raad van Commissarissen en haar individuele leden zijn in staat om alle informatie te verkrijgen die nodig is om als toezichthoudend orgaan te functioneren. De directie rapporteert over ontwikkelingen op alle gebieden aan de Raad van Commissarissen en haar commissies. De aandeelhouder benoemt de externe accountant. Deze brengt minimaal eenmaal per jaar een accountantsverslag en de management letter uit aan de directie, de auditcommissie en de Raad van Commissarissen. De externe accountant woont de vergaderingen van de auditcommissie en de Raad van Commissarissen bij waarin zijn verslag over de controle van de jaarrekening wordt besproken en waarin de vaststelling van de jaarrekening wordt behandeld. Naleving Corporate Governance Code De RET onderschrijft de principes en best practice-bepalingen van de Corporate Governance Code, dien verstande dat een aantal principes en best practice-bepalingen door de structuur van de RET niet van toepassing zijn. De RET voldoet nagenoeg geheel aan de Code. Er zijn een beperkt aantal afwijkingen. Zo dienen bijvoorbeeld de reglementen van de Raad van Commissarissen en de HR-commissie geactualiseerd te worden. Interne beheersingsstructuur De accountant heeft de management letter naar aanleiding van zijn onderzoek naar de processen die van belang zijn voor het jaarrekeningtraject, de zogenaamde systeemgerichte werkzaamheden, gepresenteerd aan de directie, de auditcommissie en Raad van Commissarissen. Uit dit rapport blijkt dat de RET grote stappen heeft gemaakt in de beheersing van de processen met name op het vlak van projectgovernance en het proces rondom de OV-chipkaart. De RET heeft een klokkenluidersregeling en een gedragscode. De klokkenluidersregeling is verankerd in de CAO en de gedragscode is beschikbaar voor het RET-personeel. Met behulp van deze regelingen en de interne handhaving heeft de directie een transparant kader geschetst voor gewenste integriteit en openheid binnen de organisatie.

6 deel 1 Goed bestuur (corporate governance) 6 Gedurende 2011 zijn er geen significante tekortkomingen geconstateerd in de interne beheersingsstructuur en de interne beheersingsystemen hebben naar behoren gewerkt. De interne beheersingssystemen geven een redelijke mate van zekerheid dat de financiële verslaggeving geen onjuistheden van materieel belang bevat. In Control Statement Project Governance De directie is verantwoordelijk voor het inrichten, handhaven en monitoren van een adequate project governance. Om ten aanzien van de totale onderhanden projectenportefeuille in control te komen, zijn in het afgelopen jaar de volgende maatregelen genomen: 1. Het RET-breed inrichten van de projectbeheersing door middel van het adopteren van een best practice methode, in casu Prince 2 en hierop een onafhankelijke audit laten uitvoeren; 2. Het RET-breed inrichten van de projectbesturing door middel van het beschrijven en invoeren van een nieuw governance model en hierop een onafhankelijke audit laten uitvoeren. Voor de projectbesturing is een nieuw governance model opgesteld. Dit model zorgt dat op directieniveau volledige informatie beschikbaar is ten aanzien van de totale project portefeuille over risico s, voortgang en de bijdrage die projecten leveren aan de organisatiedoelstellingen. Het model is begin 2012 door een externe partij geaudit op opzet en voor de in 2011 opgestarte projecten zijn bestaan en werking geaudit. De uitkomsten hiervan zijn door de directie beoordeeld en met de Raad van Commissarissen en auditcommissie besproken. Onder verwijzing naar best-practicebepaling II.1.5 van de Nederlandse Corporate Governance Code ten aanzien van financiële verslaggevingsrisico s, is de directie er naar beste weten van overtuigd dat de interne risicobeheersings- en controlesystemen ten aanzien van projecten een redelijke mate van zekerheid geven dat de financiële verslaggeving ten aanzien van projecten geen onjuistheden van materieel belang bevat en dat de risicobeheersings- en controlesystemen ten aanzien van projecten in het verslagjaar naar behoren hebben gewerkt. Uit hoofde van projectbeheersing is Prince2 als projectmethodiek aangenomen en wordt toegepast op alle in 2011 opgestarte projecten. Alle betrokkenen (projectmanagers, medewerkers) hebben een opleiding gekregen in deze methodiek. Een nieuw project mag vanaf nu alleen nog worden geleid door een projectmanager die minimaal Prince2 Foundation is gecertificeerd. Daarnaast zijn templates en procedures ontwikkeld die (verplicht) in alle projecten moeten worden toegepast. Om vast te stellen dat dit volledig en RET-breed is gedaan, is een audit uitgevoerd door een geaccrediteerde Prince2 auditor. Deze heeft op 14 juni 2011 vastgesteld dat de RET zich op volwassenheidsniveau 2 bevindt, dit is een grote stap voorwaarts ten opzichte van de meeting in 2009 (niveau 1) en geeft aan dat de bedoelde maatregelen inderdaad hun beslag hebben gekregen.

7 deel 1 Goed bestuur (corporate governance) 7 Financiële ontwikkelingen In 2011 is er geoogst. Het ziekteverzuim is onder controle, de productiviteit is verhoogd en het aantal zwartrijders is sterk gedaald, het aantal reizigerskilometers is toegenomen en daardoor is de kaartverkoop gegroeid. Het jaar 2011 stond in het teken van de bezuinigingen, het maken van een aanbieding voor de zevenjarige busconcessie, het verbeteren van de beheersing van de projectenportefeuille, en het verder verbeteren van de interne besturing en beheersing. De directie heeft sterk op financiële en operationele kpi s gestuurd. De directie organiseerde kwartaalreviews met het management. Daarnaast is veel aandacht besteed aan het verder verbeteren van de cashflowprognose. De prognose heeft een sterk voorspellende waarde gekregen. Het financieel bewustzijn is in het afgelopen jaar verder verbeterd, naast de kwartaalreviews zijn er voor het gehele management financiële trainingen georganiseerd. Structuur De aandelen van RET N.V. zijn in 2008 gecertificeerd, waarbij gemeente Rotterdam certificaathouder is geworden en stadsregio Rotterdam aandeelhouder. Medio 2011 zijn de aandelen gedecertificeerd en is gemeente Rotterdam weer volledig aandeelhouder geworden. RET N.V. is als naamloze vennootschap gebonden aan de Richtlijnen voor de jaarverslaglegging en Titel 9 Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek. Efficiency Het rijdend personeel was in 2011 productiever dan ooit. Door het aantal stakingen is de ambitieuze productiviteitsdoelstelling net niet gerealiseerd. Kritische succesfactoren blijven het managen van roostering, ziekteverzuim en inhuur. Het totale ziekteverzuim is bijna gelijk gebleven. Dit is een goed, stabiel resultaat. Het management, de Taskforce verzuim en het nulverzuim bonussysteem droegen allemaal bij aan een adequate aanpak. Resultaat 2011 We hebben het jaar 2011 afgesloten met een positief resultaat van e 10 miljoen, geheel volgens de verwachting. Door de sterke afname van het zwartrijderspercentage zijn de kaartopbrengsten structureel wezenlijk verhoogd. In tegenstelling tot voorgaande jaren zijn de operationele kosten, doordat de productiviteit beter onder controle is, op het gewenste niveau gekomen. De financiële baten waren hoger dan verwacht. Daarmee hebben we tegenvallers op kunnen vangen waardoor we toch op het verwachte resultaat zijn uitgekomen. Vooruitblik 2012 In 2010 zijn in het regeerakkoord grote bezuinigingen afgekondigd op het openbaar vervoer. In de komende periode geeft het kabinet structureel 120 miljoen euro minder uit aan het openbaar vervoer. Door de openbare aanbesteding van het openbaar vervoer in de drie grote steden wil de regering bovendien nog eens e 97 miljoen extra bezuinigen. Alles bij elkaar opgeteld komt het er op neer dat maar liefst 75% van de landelijke bezuinigingen op het openbaar vervoer wordt opgelegd aan de drie grote steden: de gebieden met de meeste reizigers en de grootste mobiliteitsproblemen. De totale bezuiniging voor stadsregio Rotterdam loopt op tot e 565 miljoen over een periode van tien jaar. Dit betekent dat stadsregio Rotterdam al in 2012 een lagere rijksbijdrage zal krijgen. Stadsregio Rotterdam moet structureel namelijk meer dan e 70 miljoen per jaar gaan bezuinigen op het openbaar vervoer. Voor de daarna volgende jaren moet rekening gehouden worden met een verdere, forse teruggang van de exploitatiebijdrage. De besluitvorming over de aanbesteding en bezuinigingen op het openbaar vervoer zijn in belangrijke mate van invloed op de financiële resultaten. Als het ons lukt om de productiviteit op peil te houden, de efficiency verder te verbeteren en in combinatie met een strakke planning & control cyclus, zal de RET financieel succesvol zijn.

8 deel 1 Taakverdeling directie 8 Taakverdeling directie Algemeen directeur Directie woordvoering Programmabureau Regie & Ontwikkeling Personeel & Organisatie Directeur Exploitatie Bedrijfsbureau Exploitatie Veiligheid Bus Tram Metro Centrale Verkeersleiding Marketing, Services & Communicatie Directeur Financiën Concern control Business control Project control Concernadministratie Inkoop & Contractmanagement ICT Directeur Techniek Bedrijven Vlootservices Vlootmanagement Inframanagement Infraservices Ingenieursbureau

9 deel 1 Personalia directie 9 Personalia directie P.G. Peters (1951) algemeen/statutair directeur Drs. W. Bontes (1969) Directeur Financiën Aandachtsgebieden: imago en woordvoering, regie&ontwikkeling, programmabureau, personeel&organisatie, risk- en veiligheidsmanagement. Nevenfuncties: Voorzitter Raad van Commissarissen Meerlanden N.V. Lid Raad van Commissarissen Reisinformatiegroep 9292OV Lid Raad van Commissarissen Rotterdamse Mobiliteits Centrale B.V. Lid Raad van Commissarissen Trans Link Systems B.V. Aandachtsgebieden: control, financiële administratie, inkoop en contractmanagement en ICT. Nevenfuncties: Lid Raad van Commissarissen Cyclus N.V. Lid Raad van Toezicht Stichting Openbaar Onderwijs Rijn- en Heuvelland Lid Raad van Toezicht van Stichting Kinderopvang Barendrecht Lid Raad van Toezicht van Respont (tot 01/02/2012) Lid Bestuur van de Nederlandse Vereniging van Financial Executives J.P.M. Bakker (1961) Directeur Exploitatie P.J.A. Lorist (1965) Directeur Techniek Aandachtsgebieden: tram, bus, metro, veiligheid, bedrijfsbureau exploitatie, centrale verkeersleiding, marketing, services en communicatie. Nevenfuncties: Lid Raad van Commissarissen Rotterdamse Mobiliteits Centrale B.V. Lid Raad van Toezicht SKO Westfriesland Aandachtsgebieden: onderhoud materieel, onderhoud infrastructuur, bedrijven, beheer&ontwikkeling. Nevenfuncties: geen

10 deel 1 Juridische structuur 10 Juridische structuur RET N.V. en RET Infrastructuur B.V Gemeente Rotterdam (100%) RvC RET N.V. Directie RET N.V. RET Infrastructuur B.V. RMC (49%) RET Service B.V. (100%) RET Materieel B.V. (100%) TLS (12,5%) RET Railgebonden Voertuigen B.V.

11 deel 1 Verslag van de Raad van Commissarissen 11 Verslag van de Raad van Commissarissen Aanbieding Hierbij bieden wij het verslag van de Raad van Commissarissen over het jaar 2011 aan. Wij hebben de jaarrekening van RET N.V. over het boekjaar 2011 besproken en goedgekeurd. Tevens is de jaarrekening door onze externe accountant Baker Tilly Berk gecontroleerd en deze heeft hiertoe een goedkeurende accountantsverklaring afgegeven. Wij adviseren de aandeelhouder de jaarrekening 2011, zoals door de directie is opgesteld, vast te stellen en de directie van de RET decharge te verlenen voor het gevoerde bestuur. En wij vragen de aandeelhouder om decharge voor het toezicht door de Raad van Commissarissen. heeft in haar vergaderingen regelmatig aandacht besteed aan deze bezuinigingen en de gevolgen daarvan voor het bedrijf en zijn medewerkers. De Raad van Commissarissen heeft veel waardering voor de wijze waarop de directie daarop heeft ingespeeld. Enerzijds door met slimme dienstregelingwijzigingen te komen, waardoor zo min mogelijk reizigers gedupeerd worden, anderzijds door het treffen van maatregelen die de kosten verder naar beneden brengen. Dit neemt niet weg dat de Raad van Commissarissen het betreurt dat, terwijl het bedrijf goed op weg is om de vruchten van eerdere efficiencyverbeteringen te verzilveren, er als gevolg van het kabinetsbeleid thans forse verminderingen in het vervoeraanbod nodig zijn en een groot aantal arbeidsplaatsen verloren gaat. Zoals vastgelegd in de aandeelhoudersovereenkomst, zal de solvabiliteit van RET N.V. in de komende jaren gefaseerd worden verhoogd. Teneinde hieraan te kunnen voldoen adviseert de Raad van Commissarissen de winst over 2011 in zijn geheel toe te voegen aan het eigen vermogen. Belangrijke ontwikkelingen in 2011 Als gevolg van het kabinetsbesluit om de aanbesteding van het openbaar vervoer in de drie grote steden toch weer verplicht te maken in de Wet personenvervoer, is in het verslagjaar de beslissende zeggenschap over en de eigendom van het bedrijf volledig teruggegaan naar gemeente Rotterdam. Naast de voorgenomen aanbestedingsverplichting, hebben ook de aangekondigde bezuinigingen gevolgen voor het openbaar vervoer in het algemeen en in de drie grote steden in het bijzonder. Stadsregio Rotterdam moet structureel namelijk meer dan e 70 miljoen per jaar gaan bezuinigen op het openbaar vervoer. RET is dit jaar dan ook geconfronteerd met forse bezuinigingen, zowel bij de exploitatie als bij Sociale Veiligheid en het Beheer en Onderhoud van de Infrastructuur. In het bedrijf leidde dat bij het personeel tot onrust en de vakbonden hebben meerdere werkonderbrekingen en stakingen georganiseerd. De Raad van Commissarissen Uiteraard heeft de Raad van Commissarissen de aanbesteding van het busvervoer intensief gevolgd. Zowel de biedingstrategie, maar ook de voorgenomen samenwerking met Qbuzz is indringend besproken. De Raad van Commissarissen betreurt het dat de Nederlandse Mededingingsautoriteit deze samenwerking verwees naar een tweede fase onderzoek. De RvC heeft de businesscase busconcessie en de hierop gebaseerde bieding goedgekeurd. In deze businesscase zijn alle kosten en opbrengsten opgenomen waarvoor RET de concessie uit kan voeren. In de kosten en opbrengsten is op geen enkele wijze sprake van kruissubsidiëring vanuit de rail. De Raad van Commissarissen had er overigens alle vertrouwen in dat de RET in staat is om zelfstandig een goede bieding uit te brengen. Met genoegen heeft de Raad van Commissarissen kennis genomen van het constructieve, voorbereidende overleg hierover met de ondernemingsraad van RET. Andere dossiers die in de Raad van Commissarissen regelmatig aan de orde kwamen, zijn onder andere de afwikkeling van de meerkosten van de OV-chipkaart en de productiviteitsontwikkeling bij exploitatie, waar de gestelde doelstellingen nu bijna volledig gehaald worden. Met betrekking tot de projectbesturing en de Prince2 methodiek kan de RET zich inmiddels meten met de beste bedrijven in

12 deel 1 Verslag van de Raad van Commissarissen 12 Nederland. Alleen de realisatie van businesscase bij Techniek blijft achter bij het gewenste ambitieniveau. Daarom is dit een onderwerp waaraan in de komende jaren, ook door de Raad van Commissarissen zelf, extra aandacht moet worden besteed. De Raad van Commissarissen verwacht dat door de benoeming van een nieuwe directeur Techniek, de heer P. Lorist, dit een sterke impuls krijgt. De Raad van Commissarissen wil zijn waardering uitspreken over de inzet van het RET personeel, dat ondanks de aangekondigde kabinetsvoornemens, zich het afgelopen jaar enorm heeft ingespannen om de dienstverlening aan de reizigers verder te verbeteren. Zoals ook blijkt uit de OV-klantbarometer en de Aardig Onderweg-index, krijgen alle bedrijfsonderdelen daarvoor thans goede rapportcijfers. Daarnaast kon het lage ziekteverzuimcijfers uit de afgelopen jaren in 2011 worden vastgehouden. Tenslotte spreekt de Raad van Commissarissen zijn waardering en dank uit aan de directie voor hun functioneren en hun bijdrage aan het resultaat van de onderneming. Corporate Governance Structuur De directie en de Raad van Commissarissen voelen zich gezamenlijk verantwoordelijk voor de naleving van de Corporate Governance Code. De Raad van Commissarissen past de Code zoveel mogelijk toe en rapporteert samen met de directie over de naleving van de Code aan de aandeelhouder. De Raad van Commissarissen houdt conform de code toezicht op het beleid van de directie en opereert onafhankelijk van de bestuurder en de aandeelhouder. In het verslagjaar hebben geen relevante wijzigingen plaatsgevonden in de corporate governance-structuur. Samenstelling Raad van Commissarissen Ir. P. Smits, voorzitter (1946) Commissaris sinds: 21 februari 2007 Huidige zittingstermijn: Nevenfuncties: Professioneel - Voorzitter van de AVRO - Voorzitter Raad van Commissarissen Deerns N.V. - Lid Raad van Commissarissen De Oude Stad B.V. - Lid Raad van Commissarissen Byelex B.V. - Lid Raad van Advies Ciber Nederland B.V. - Lid Raad van Advies ASP4ALL Maatschappelijk - Voorzitter Bestuur KNVB stichting Meer dan Voetbal - Voorzitter Bestuur Stichting het Kunkelsorgel Prof. dr. H.A. Keuzenkamp, vice-voorzitter (1961) Commissaris sinds: 1 oktober 2003 Huidige zittingstermijn: Hoofdfunctie: Lid Raad van Bestuur Westfriesgasthuis Nevenfuncties: - Hoogleraar Universiteit van Amsterdam - Lid Raad van Advies DBC Onderhoud - Lid Raad van Advies SEO A.H. Bruins Slot (1955) Commissaris sinds: 21 februari 2007 Huidige zittingstermijn: Hoofdfunctie: Algemeen directeur Alescon Nevenfuncties: - Bestuurslid VNO/NCW Noord Nederland - Lid Algemeen Bestuur Kamer van Koophandel Noord Nederland - Penningmeester Bedrijvensociëteit A37

13 deel 1 Verslag van de Raad van Commissarissen 13 Ir. L.H. Keijts (1952) Commissaris sinds: 1 februari 2011 Huidige zittingstermijn: Hoofdfunctie: Nevenfuncties: Mr. V. van der Chijs (1960) Voorzitter Raad van Bestuur van Portaal - Bestuurslid Aedes - Lid Bestuur Stichting Aandelen Kantoor Ballast Nedam - Lid Stuurgroep van het opdrachtgeversforum in de bouw Commissaris sinds: 1 februari 2011 Huidige zittingstermijn: Hoofdfunctie: Nevenfuncties: - Lid Audit Committee Ministerie van OCW Algemeen directeur Office for Metropolitan Architecture - Lid Dutch Trade Board - Lid Raad van Toezicht Nationaal Historisch Museum - Lid Raad van Toezicht Stichting Nederland Kennisland - Lid Economic Development Board Rotterdam - Voorzitter Topteam Creatieve Industrie Vergaderingen en overige bijeenkomsten De Raad van Commissarissen is in 2011 zes keer voor een reguliere vergadering bijeen gekomen en een keer voor een extra vergadering in verband met de busaanbesteding. Commissies HR-Commissie De HR-commissie heeft als taken de Raad van Commissarissen te adviseren over de bezoldiging van de directie, het opstellen van het remuneratierapport, de selectiecriteria en de benoemingsprocedures te bewaken bij voordracht van leden van de directie en Raad van Commissarissen aan de aandeelhouder en het onderhouden van de profielschets van de Raad van Commissarissen. De taken van de HR-commissie liggen vast in haar reglement. De HR-commissie, welke bestaat uit de heer Van der Chijs, voorzitter, en de heer Keijts, is dit jaar niet bijeen gekomen. De taken van de commissie zijn door de Raad van Commissarissen als geheel gedaan. Beloningsbeleid De directie wordt beloond middels een vaste en een variabele beloning. De variabele beloning bedraagt maximaal 15% van het vaste salaris en wordt gebaseerd op een aantal prestatiecriteria. De prestatiecriteria en de uiteindelijke hoogte van de variabele beloning worden voor het boekjaar besproken en goedgekeurd door de Raad van Commissarissen en vervolgens vastgesteld door de aandeelhouder. De prestatiecriteria die voor 2012 zijn vastgesteld hebben onder andere een relatie met de strategische lange termijn doelstellingen van de RET. De directie heeft een regulier arbeidscontract en valt daarmee onder de reguliere CAO wat betreft de ontslagvergoeding en andere regelingen. Zelfevaluatie Raad van Commissarissen Met betrekking tot het functioneren over 2011 stelt de Raad van Commissarissen vast dat er een goede en effectieve bestuurlijke interactie is tussen Raad van Commissarissen, directie en aandeelhouder. De informatievoorziening tussen deze bestuurlijke eenheden bevindt zich op een hoog niveau en wordt door alle betrokkenen als bijzonder goed ervaren. Zoals elk jaar heeft de Raad van Commissarissen aan het einde van het jaar haar eigen functioneren geëvalueerd. Deze zelfevaluatie wordt gedaan aan de hand van een checklist met relevante punten van aandacht. Tevens heeft ze haar reglement beoordeeld. Geconstateerd werd dat door de personele veranderingen in de Raad van Commissarissen deze kwalitatief is versterkt. De nieuwe leden konden, mede

14 deel 1 Verslag van de Raad van Commissarissen 14 door een uitgebreid introductieprogramma, al snel hun gewaardeerde inbreng leveren in de beraadslagingen. De samenstelling van de Raad van Commissarissen van RET N.V. is begin 2011 gewijzigd. Twee leden, mevrouw Anneke van Leeuwen en de heer Jan Cees van Duin zijn afgetreden en in hun plaats zijn per 1 februari 2011 twee nieuwe leden benoemd; de heer Victor van der Chijs en de heer Bert Keijts. De Raad van Commissarissen is de aftredende leden erkentelijk voor hun getoonde inzet en betrokkenheid bij het bedrijf. De leden van de Raad van Commissarissen worden benoemd voor een termijn van vier jaar en kunnen daarna worden herbenoemd. Zij kunnen maximaal 12 jaar aanblijven vanaf de datum van hun eerste benoeming. Kandidaten die worden voorgedragen voor benoeming of herbenoeming dienen te voldoen aan de criteria zoals opgenomen in de profielschets. De profielschets is beschikbaar op de website Auditcommissie De auditcommissie heeft als taak de Raad van Commissarissen bij te staan in zijn controlerende taak en toezichthoudende rol. De auditcommisse selecteert en begeleidt de interne en externe accountants. Daarnaast heeft de commissie een toezichthoudende rol inzake de integriteit van de interne en externe financiële rapportages van de vennootschap, de financiering, het beheersen van bedrijfsrisico s, het planning- en controlesysteem en de toepassing van informatie- en communicatietechnologie. De commissie adviseert de Raad van Commissarissen over deze onderwerpen en bespreekt de naleving van de Code. Het reglement van de commissie voldoet aan de vereisten die de Code daaraan stelt en is beschikbaar op de website De auditcommissie heeft, mede ter voorbereiding van de kwartaalrapportages, vier keer vergaderd. De commissie bestaat uit de heer Keuzenkamp, voorzitter, en de heer Bruins Slot. Risicobeheersings- en controlesystemen De auditcommissie heeft in 2011 vier keer vergaderd met de financieel directeur en de concern controller over de kwartaalrapportages en de werking van het interne risicobeheersings- en controlesysteem. Eenmaal per jaar voegt ook de internal auditor zich bij de vergadering. Ook is de management letter van de externe accountant besproken. Naar aanleiding van de verbeteringen in de projectbeheersing, het behalen van het Prince2 certificaat en de bevindingen van de externe accountant, kan de Raad van Commissarissen concluderen dat het interne risicobeheersings- en controlesysteem van de RET op een goed niveau functioneert en er altijd verbeteringen mogelijk zijn. Overleg met de externe accountant De Raad van Commissarissen heeft met de directie en de accountant de jaarrekening, het jaarverslag en de management letter besproken. De accountant heeft afzonderlijk gerapporteerd omtrent twee door de Raad van Commissarissen geformuleerde specifieke aandachtsgebieden. De auditcommissie en de Raad van Commissarissen hebben in 2011 niet buiten aanwezigheid van de directie met de accountant gesproken. Er is hiervoor geen aanleiding geweest, maar het behoort wel tot de mogelijkheden indien gewenst. De onafhankelijkheid van de accountant is in 2011 door de Raad van Commissarissen beoordeeld. Daarbij is geconcludeerd dat, mede gezien de zeer beperkte omvang van de non-audit diensten, er geen sprake is van bedreigingen van de onafhankelijkheid. De Raad van Commissarissen is van mening dat de externe accountant de raad alle relevante informatie heeft verstrekt om zijn toezichthoudende taak te kunnen uitoefenen. De accountant heeft geen onregelmatigheden in de verslaggeving gerapporteerd. De benoeming van de huidige accountant liep tot en met het boekjaar In het najaar van 2011 heeft de auditcommissie criteria opgesteld voor de keuze van de accountant voor de periode 2012 en Deze criteria hadden betrekking op kwaliteit, prijs, partner-betrokkenheid, branchekennis en proactiviteit. Daarna zijn vijf accountantskantoren uitgenodigd een voorstel te doen. De auditcommissie zal op basis hiervan een keuzeadvies opstellen. Personeel en contacten met ondernemingsraad De directie voert maandelijks overleg met de ondernemingsraad. De Raad van Commissarissen stelt het ook op prijs dat een of meer leden van de Raad van Commissarissen de zogeheten Halfjaarlijkse overlegvergadering van de directie met de ondernemingsraad kunnen bijwonen. Ook het kennismakingsgesprek

15 deel 1 Verslag van de Raad van Commissarissen 15 tussen de nieuwe leden van de Raad van Commissarissen met het dagelijks bestuur van de ondernemingsraad, is nuttig geweest. Bijzondere aangelegenheden Specifieke goedkeuringsbesluiten De statutair directeur heeft in 2011 een verzoek gekregen om lid te worden van de raad van commissarissen van Trans Link Systems B.V., de organisatie die het nationale OV-chipkaartsysteem in Nederland heeft ingevoerd en beheert en waarin RET N.V. een deelneming heeft van 12,5%. De Raad van Commissarissen heeft dit voorstel goedgekeurd. Verder hebben er zich geen bijzondere aangelegenheden voorgedaan, waarvoor krachtens de wet, statuten of de Code de goedkeuring van de Raad van Commissarissen is voorgeschreven. Tegenstrijdige belangen Er hebben zich in 2011 geen transacties voorgedaan waarbij tegenstrijdige belangen van directie, commissarissen, aandeelhouder en/of externe accountant speelden of spelen die van materiële betekenis zijn voor de vennootschap en /of de betreffende directieleden, commissarissen, aandeelhouder en/of externe accountant. Rotterdam, 22 maart 2012 Raad van Commissarissen Ir. P. Smits, voorzitter Prof. Dr. H.A. Keuzenkamp, vice-voorzitter A.H. Bruins Slot Ir. L.H. Keijts Mr. V. van der Chijs

16 Deel 2

17 17 Geconsolideerde balans per 31 december 2011 (voor winstbestemming) * e [toelichting] 31 december december 2010 Materiële vaste activa [1] Financiële vaste activa [2] Voorraden [3] Onderhanden projecten [4] Vorderingen [5] Liquide middelen [6] Totaal Activa Groepsvermogen [7] Voorzieningen [8] Langlopende schulden [9] Kortlopende schulden [10] Totaal Passiva

18 18 Geconsolideerde winst- en verliesrekening over 2011 * e [toelichting] 31 december december 2010 Bedrijfsopbrengsten Netto-omzet [11] Overige bedrijfsopbrengsten [12] Totaal Bedrijfsopbrengsten Bedrijfskosten Kosten van grond- en hulpstoffen [13] Uitbesteed werk en externe [14] kosten Energieverbruik [15] Salarissen eigen personeel [16] Sociale lasten [17] Afschrijvingen [18] Overige bedrijfskosten [19] Totaal Bedrijfskosten Bedrijfsresultaat Financiële baten en lasten [20] (2.840) Aandeel in winst / verlies [21] 45 (205) deelnemingen Netto Resultaat

19 19 Geconsolideerd kasstroomoverzicht over 2011 * e jan dec jan dec 2010 Bedrijfsresultaat Aanpassingen voor: Afschrijvingen Toename / afname voorzieningen (11.703) Veranderingen in werkkapitaal: - toename vorderingen (88.200) (35.926) - afname / toename voorraden (4.494) - afname onderhanden projecten toename / afname kortlopende schulden (3.983) ( ) Verandering werkkapitaal (excl. liquide middelen) (48.817) (89.665) Kassstroom uit operationele activiteiten (21.580) (78.222) Investeringen in materiële vaste activa (22.918) (15.791) Desinvesteringen materiële vaste activa Investeringen in overige financiële vaste activa 45 (830) Afwaardering overige financiële vaste activa (45) 830 Kasstroom uit investeringsactiviteiten (22.882) Aflossingen langlopende schulden (2.466) ( ) Betaalde interest (3.042) (5.333) Ontvangen interest Dividenduitkering (15.000) 0 Kasstroom uit financieringsactiviteiten (15.869) ( ) Netto kasstroom (60.331) Stand liquide middelen 1 januari Stand liquide middelen 31 december Toename liquide middelen (60.331)

20 20 Grondslagen van waardering en resultaatbepaling Algemeen Activiteiten De activiteiten van RET N.V., statutair gevestigd te Rotterdam, Laan op Zuid, en haar groepsmaatschappijen bestaan voornamelijk uit het verzorgen van het openbaar vervoer per tram, bus en metro in stadsregio Rotterdam. Tevens draagt zij zorg voor de aanleg van en het onderhoud aan de infrastructuur voor het openbaar vervoer per bus, tram en metro en het waarborgen van de sociale veiligheid in het openbaar vervoer. Deze activiteiten zijn sinds 1 januari 2007 ingebracht vanuit de voormalige RET tak van dienst van gemeente Rotterdam. Groepsverhoudingen RET N.V. te Rotterdam staat aan het hoofd van een groep rechtspersonen. Een overzicht van de gegevens vereist op grond van de artikelen 2:379 en 2:414 BW is onderstaand opgenomen. Geconsolideerde maatschappijen Naam Statutaire zetel Aandeel in het kapitaal RET Materieel B.V. Rotterdam 100% RET Services B.V. Rotterdam 100% Niet-geconsolideerde maatschappijen Naam Statutaire zetel Aandeel in het kapitaal Trans Link Systems (TLS) B.V. Amersfoort 12,5% Rotterdamse Mobiliteits Centrale (RMC) B.V. Rotterdam 49,0%

21 21 Verbonden partijen Het betreft partijen welke een beleidsbepalende invloed kunnen uitoefenen in een andere partij, dan wel invloed van betekenis kunnen uitoefenen op het zakelijke en financiële beleid van de andere partij. Als verbonden partijen zijn aan te merken stadsregio Rotterdam (concessieverlener aan RET N.V.) en gemeente Rotterdam (aandeelhouder RET N.V.). Transacties met verbonden partijen Met RET N.V. verbonden partijen met de daarbij behorende transacties zijn onderstaand opgenomen. Transacties met gemeente Rotterdam Gedurende het boekjaar is 15 miljoen dividend uitgekeerd aan gemeente Rotterdam. Transacties met stadsregio Rotterdam RET N.V. heeft van stadsregio Rotterdam exploitatiebijdragen ontvangen, welke voor 198,1 miljoen als opbrengst is verantwoord (2010: 196,9 miljoen). Daarnaast ontvangt RET N.V. diverse investeringsbijdragen voor onder meer infrastructurele projecten, zoals RandstadRail, Trampluslijnen en remise Beverwaard. Transacties met Bestuurders en Commissarissen Behalve de jaarlijkse beloning zijn geen transacties met Bestuurders en Commissarissen geweest. Alle transacties met de verbonden partijen hebben middels marktconforme condities plaatsgevonden. subsidiebeschikking, afgegeven door stadsregio Rotterdam (concessieverlener). De concessiehouder heeft het recht en de plicht bij beëindiging van de overeenkomst voertuigen aan de nieuwe concessiehouder beschikbaar te stellen. Over het beheer en onderhoud van de railinfrastructuur zijn separate afspraken gemaakt. Overeenkomst concessie bus Op 14 december 2008 is de concessie ingegaan met een looptijd van 3 jaar. Stadsregio Rotterdam heeft besloten de busconcessie met 1 jaar te verlengen tot 8 december RET N.V. ontvangt als concessiehouder een jaarlijkse exploitatiebijdrage (concessievergoeding) voor de uitvoering van de concessie, zoals vastgelegd in de subsidiebeschikking afgegeven door stadsregio Rotterdam (concessieverlener). Grondslagen voor de consolidatie In de geconsolideerde jaarrekening van RET N.V. zijn de financiële gegevens verwerkt van de tot de groep behorende maatschappijen en andere rechtspersonen waarop een overheersende zeggenschap kan worden uitgeoefend. De geconsolideerde jaarrekening is opgesteld met toepassing van de grondslagen voor de waardering en de resultaatbepaling van RET N.V. De financiële gegevens van de groepsmaatschappijen en de andere in de consolidatie meegenomen rechtspersonen en vennootschappen zijn volledig in de geconsolideerde jaarrekening opgenomen onder eliminatie van de onderlinge verhoudingen en transacties. Algemene grondslagen voor de opstelling van de geconsolideerde jaarrekening Concessie stadsregio Rotterdam RET N.V. heeft, ter uitvoering van het openbaar vervoer bus, tram en metro in het gebied van stadsregio Rotterdam, overeenkomsten afgesloten met stadsregio Rotterdam. Overeenkomst concessie rail De concessie heeft een ingangsdatum van 10 december 2006 en een looptijd van 10 jaar. RET N.V. ontvangt als concessiehouder een jaarlijkse exploitatiebijdrage (concessievergoeding) voor de uitvoering van de concessie, zoals vastgelegd in de De geconsolideerde jaarrekening is opgesteld volgens de bepalingen van Titel 9 Boek 2 BW en de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving (RJ) van de Raad voor de Jaarverslaggeving. De waardering van activa en passiva en de bepaling van het resultaat vinden plaats op basis van historische kosten. Tenzij bij de desbetreffende grondslag voor de specifieke balanspost anders wordt vermeld, worden de activa en passiva opgenomen tegen nominale waarde. Baten en lasten worden toegerekend aan het jaar waarop ze betrekking hebben. Winsten worden slechts opgenomen voor zover

22 22 zij op balansdatum zijn gerealiseerd. Verplichtingen en mogelijke verliezen die hun oorsprong vinden voor het einde van het verslagjaar, worden in acht genomen indien zij voor het opmaken van de jaarrekening bekend zijn geworden. Alle opgenomen bedragen zijn vermeld in hele euro s, tenzij anders wordt vermeld. Schattingswijziging voorziening incourante voorraad In 2011 heeft een wijziging plaatsgehad van de methodiek tot bepaling van de voorziening voor incourante voorraden. De voorziening is gevormd op basis van de omloopsnelheid van de niet aan seriegebonden voorraden. De percentages voor incourantie per voorraadcategorie zijn in 2011 aangepast. Als de methodiek tot bepaling van de voorziening voor incourante voorraden in 2010 was gehanteerd, zou het resultaat in ,2 miljoen lager zijn geweest en het resultaat in ,2 miljoen hoger. De gehanteerde afschrijvingspercentages zijn per categorie als volgt: Bedrijfsgebouwen en -terreinen 2,00% - 10,00% Machines en installaties 1,33% - 20,00% Rollend materieel 3,33% - 10,00% Andere vaste bedrijfsmiddelen 3,33% - 14,29% Op vaste bedrijfsmiddelen in uitvoering en vooruitbetaalde bedragen op materiële vaste activa wordt niet afgeschreven. Reserveonderdelen inzake materieel met een waarde groter dan worden geactiveerd en afgeschreven in lijn met het gerelateerde materieel (2010: groter dan ). Reserveonderdelen met een waarde kleiner dan zijn als voorraad gepresenteerd. Grondslagen voor de waardering van activa en passiva Materiële vaste activa Materiële vaste activa worden gewaardeerd tegen de vervaardigings- of verkrijgingsprijs verminderd met de cumulatieve afschrijvingen op basis van een percentage van de oorspronkelijke kostprijs. De vervaardigingprijs omvat de kosten die rechtstreeks aan de vervaardiging kunnen worden toegerekend, vermeerderd met een opslag voor indirecte fabricagekosten en bouwrente. Kosten van vernieuwing worden slechts geactiveerd indien zij leiden tot een levensduur verlenging van het actief. Subsidies in verband met de aanschaf van (materiële) vaste activa worden in mindering gebracht op de vervaardiging- of verkrijgingprijs van deze vaste activa. De afschrijving vangt aan op het moment dat de activa in gebruik worden genomen. Financiële vaste activa De niet-geconsolideerde deelnemingen waar invloed van betekenis op het zakelijke en financiële beleid kan worden uitgeoefend, worden gewaardeerd op de nettovermogenswaarde, doch niet lager dan nihil. Deze nettovermogenswaarde wordt berekend op basis van de grondslagen van RET N.V. Deelnemingen waar geen invloed van betekenis op het zakelijke en financiële beleid kan worden uitgeoefend, worden gewaardeerd op verkrijgingsprijs en indien van toepassing onder aftrek van bijzondere waardeverminderingen. De vorderingen op en leningen aan deelnemingen alsmede de overige vorderingen worden opgenomen tegen nominale waarde, onder aftrek van noodzakelijk geachte voorzieningen. Voorraden Voorraden grond- en hulpstoffen worden gewaardeerd tegen de gemiddelde inkoopprijs. De gemiddelde inkoopprijs wordt aangepast bij iedere inkoop met een afwijkende prijs. Op de voorraden is een voorziening voor incourante voorraden in mindering gebracht. De voorziening incourante voorraden is gevormd op basis van de omloopsnelheid van de niet aan seriegebonden voorraden. De methodiek voor bepaling van de voorziening incourante voorraden is gewijzigd in Het effect hiervan is toegelicht bij de schattingswijzigingen.

23 23 Onderhanden projecten in opdracht van derden Onderhanden projecten in opdracht van stadsregio Rotterdam betreffen met name aanleg van infrastructuur ten behoeve van RET Infrastructuur B.V. en de aanschaf van railgebonden voertuigen. Het zijn de voor rekening van stadsregio Rotterdam in uitvoering zijnde werken en opdrachten tot constructie van een actief, waarvan op balansdatum nog geen oplevering heeft plaatsgevonden. RET N.V. brengt naast de vervaardigingprijs de kosten voor Voorbereiding, Administratie en Toezicht (VAT) en, indien sprake is van voorfinanciering, rentekosten tijdens de bouw in rekening. De onderhanden projecten in opdracht van derden worden gewaardeerd tegen vervaardigingsprijs, vermeerderd met de aan het uitgevoerde werk toe te rekenen VAT en rentekosten en verminderd met de op balansdatum reeds voorzienbare verliezen. De vervaardigingsprijs omvat het directe materiaalverbruik, de directe loon- en machinekosten en de overige kosten die rechtstreeks aan de vervaardiging kunnen worden toegerekend, een opslag voor indirecte fabricagekosten en bouwrente. De op de onderhanden projecten betrekking hebbende gedeclareerde termijnen worden in mindering gebracht op de onderhanden projecten en gesaldeerd met het onderhanden werk opgenomen op de balans. Indien het saldo van het project negatief is, wordt dit project gepresenteerd onder de kortlopende schulden (vooruit gefactureerde bedragen op onderhanden projecten). Omzet en kosten worden in het resultaat tot uitdrukking gebracht op basis van percentage of completion. Voorzieningen algemeen Voorzieningen zijn getroffen voor verplichtingen, verliezen dan wel risico s waarvan de omvang op de balansdatum onzeker is, doch redelijkerwijs in te schatten is en die hun oorsprong vinden voor balansdatum. De voorzieningen worden opgenomen tegen nominale waarde met uitzondering van personeels- en reorganisatievoorzieningen, welke worden opgenomen tegen de contante waarde. Voorzieningen voor personeelsbeloningen RET N.V. is voor haar pensioenregeling aangesloten bij het bedrijfstakpensioenfonds ABP (Algemeen Burgerlijk Pensioenfonds). RET N.V. heeft geen verplichting tot het voldoen van tekorten die bij het ABP zouden ontstaan anders dan middels verschuldigde premiebijdragen. De bijdragen worden als kostenpost opgenomen wanneer deze verschuldigd zijn. Voorts zijn er personeelsregelingen waarvoor additionele verplichtingen bestaan naast het voldoen van verschuldigde premiebijdragen. Hiervoor zijn voorzieningen getroffen op basis van RJ 271. Hierbij is rekening gehouden met sterftekansen en/of ingeschatte kansen dat betrokken personeel aan de geboden personele regelingen zal deelnemen. De verplichtingen zijn contant gemaakt op basis van een disconteringsfactor. Langlopende schulden Opgenomen rentedragende leningen en schulden worden nominaal gewaardeerd. Aflossingsverplichtingen voor het komend jaar zijn zichtbaar als kortlopende schuld. Vorderingen en overlopende activa De vorderingen worden opgenomen tegen nominale waarde, onder aftrek van de noodzakelijk geachte voorzieningen voor het risico van oninbaarheid. Deze voorzieningen worden bepaald op basis van individuele beoordeling van de vorderingen. Kortlopende schulden en overlopende passiva De schulden worden opgenomen tegen nominale waarde. Grondslagen voor de bepaling van het resultaat Het resultaat wordt bepaald op basis van het stelsel van baten en lasten. Groepsvermogen Het groepsvermogen bestaat uit het gestorte aandelenkapitaal, agio, de wettelijke reserves en de overige reserves. Verder maakt de onverdeelde winst deel uit van het groepsvermogen. Netto-omzet Onder netto-omzet wordt verstaan de opbrengst van de in het verslagjaar geleverde goederen en verleende diensten onder aftrek van kortingen.