Wat is een bos? Aandeel van verschillende taxongroepen voor de soortenrijkdom in gematigde loofbossen

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Wat is een bos? Aandeel van verschillende taxongroepen voor de soortenrijkdom in gematigde loofbossen"

Transcriptie

1 Bosecologie

2 Wat is een bos? Bossen zijn biotopen waar bomen het aspect bepalen. Maar niet alleen bomen bepalen of het een bos is Bij ons: # boomsoorten beperkt Toch zijn de boomsoorten de sleutelsoorten Aandeel van verschillende taxongroepen voor de soortenrijkdom in gematigde loofbossen

3 Uit wat bestaat een bos? Wat is er dat invloed heeft op het ecosysteem?

4 Componenten van het ecosysteem Lucht Water Temperatuur Nutriënten (stikstof, koolstof, fosfor, kalium, calcium) Planten (bomen, struiken, kruiden) Bacteriën Schimmels Dieren (slakken, insecten, wormen, vogels, reeën)

5 zon voedselcyclus Fotosynthese Respiratie

6 zon voedselcyclus Respiratie Fotosynthese

7

8 Canadees onderzoek (C-opslag) 7.3 kg in de vegetatie 4.5 kg in het hout 1.5 kg in the takken en bladeren 1.3 kg in the wortels 10 kg in of op de bodem 3 kg in de humus 7 kg in de minerale bodem

9

10 Diensten? Zuiveren van lucht Opslag van CO2 Vasthouden van water en bodem Hout Recreatie Behouden van biodiversiteit

11

12 Adelaarsvaren

13

14 Groot heksenkruid

15 niets, toevallig door een dier wind, zwaar wind, licht vogels

16 Ellenbergwaarden Nederlandse naam F N R L S Wetenschappelijke naam Bosaardbei Fragaria vesca Bosandoorn Stachys sylvatica Bosanemoon Anemone nemorosa Bosbingelkruid Mercurialis perennis Bosdroogbloem Gnaphalium sylvaticum Bosereprijs Veronica montana Bosgierstgras Milium effusum Boskortsteel Brachypodium sylvaticum

17

18 Standplaats bostype? Nat - voedselrijk =? Nat - zuur en voedselarm =? Nat zout water Belgisch klimaat =? Nat zout water tropisch klimaat =? Nat zoet water getijdenwerking =?

19 Abiotische diversiteit biotische diversiteit Abiotische diversiteit biotische diversiteit

20 Hoe krijg je diversiteit in je bos? Door de abiotische diversiteit te behouden Biotische diversiteit creëren boomsoorten, verschil in leeftijd Door abiotische diversiteit te creëren: open plek, bosrand Door natuurlijke processen toe te laten (windval, dood hout, dode dieren?)

21 Abiotsche diversiteit: gradiënten Nat droog Licht donker Voedselarm voedselrijk Koel warm

22 Belangrijke elementen voor de ecologie en het beheer Welke boomsoorten Oppervlakte van het bos versnippering Leeftijd van het bos Structuur (horizontaal en vertikaal) Natuurlijke verstoringen Open plekken en bosranden Dood hout, dikke en holle bomen

23 Belangrijke elementen voor de ecologie en het beheer Welke boomsoorten Oppervlakte van het bos versnippering Leeftijd van het bos Structuur (horizontaal en vertikaal) Natuurlijke verstoringen Open plekken en bosranden Dood hout, dikke en holle bomen

24 Eigenschappen van boomsoorten: Maximale leeftijd Schaduw maken Schaduw verdragen Afbraak strooisel NBL-natuurbeheer, module 2, bos en struweel

25 Humus Zachte humus Hazelaar Gewone es Linde Olm Esdoorns Populier Wilg Zoete kers Zwarte els Ruwe humus Zomereik Wintereik Beuk Tamme kastanje Naaldbomen

26 Aantal zaden Zomereik: Grove den: Berk:

27 Belangrijke elementen voor de ecologie en het beheer Welke boomsoorten Oppervlakte van het bos versnippering Leeftijd van het bos Structuur (horizontaal en vertikaal) Natuurlijke verstoringen Open plekken en bosranden Dood hout, dikke en holle bomen

28 Sterk versnipperd bosareaal, vroeger reeds maar nu nog meer

29

30 Grotere bossen hebben meer bosplantsoorten Maar verschillende kleine bossen samen hebben sneller meer soorten

31 Zelfde trend voor andere soortgroepen, hier loopkevers

32 Bepaalde bosvogels hebben grote bossen nodig

33 Belangrijke elementen voor de ecologie en het beheer Welke boomsoorten Oppervlakte van het bos versnippering Leeftijd van het bos Structuur (horizontaal en vertikaal) Natuurlijke verstoringen Open plekken en bosranden Dood hout, dikke en holle bomen

34 Oude bossen Bossen die sinds Ferraris (1775) nooit een ander landgebruik gekend hebben Weinig verstoorde bodem Rijk aan oude bossoorten (oude bosplanten, bepaalde loopkevers) Vb.: Bosanemoon, Boszegge, Dalkruid, Ruige veldbies Soorten met zeer trage verbreiding ( m/eeuw)

35 Flora Daslook Oude bosplant Verspreiding zaden: door mieren

36 Enkele oude bosplanten Daslook Gevlekte Aronskelk Dubbelloof Groot heksenkruid Dalkruid Klaverzuring Adelaarsvaren Heelkruid Valse salie Volledig lijst, artikel: Honnay, O., Degrootte, B. & Hermy M. Ancient-forest plant species in western Belgium: a species list and possible ecological mechanisms. Belgian journal of Botany, 130,

37 Oude bossoorten Meeste oude bossoorten zijn soorten van gronden met een gemiddelde voedselrijkdom en ph-waarde Vermijden zeer natte plaatsen en zeer droge het zijn schaduw tolerante soorten Vaak zijn het geofyten 24 % van alle oude bosplantsoorten wordt verspreid door mieren Het zijn vooral stress-tolerante soorten Lijsten van oude bosplanten moeten regionaal worden opgesteld

38 Fauna Loopkeversoort van oude bosgebieden Kan niet vliegen Slakkenloopkever, Cychurus attenuats

39 Belangrijke elementen voor de ecologie en het beheer Welke boomsoorten Oppervlakte van het bos versnippering Leeftijd van het bos Structuur (horizontaal en vertikaal) Natuurlijke verstoringen Open plekken en bosranden Dood hout, dikke en holle bomen

40 Horizontale structuurvariatie: ontwikkelingsfasen van het bos Pionierfase Optimale fase Verval Veroudering

41 Kale fase: zaailingen van bomen in concurrentie met gras Jonge fase: bomen boven grassen, aspect ongeveer zelfde als vorige fase Dichte fase: struweel-aspect Stakenfase: bomen 10 tot 20 m hoog (dicht bij elkaar) Boomfase: hogere bomen kroondak hier en daar open Vervalfase: afsterven van bomen Terugval naar een vorige fase alleen als, open plek > 1 x boomhoogte NBL-natuurbeheer, module 2, bos en struweel

42 Vele soorten gebruiken verschillende stadia in een bos Vele soorten gebruiken geen bomen voor voedsel of om te broeden deze zijn afhankelijk van de open plekken Soortendiversiteit is het laagst in de stakenfase Specialisten vind je vooral in de eerste en laatste fases

43 boomlaag bovenetage middenetage onderetage Struiklaag kruidlaag moslaag Vertikale structuur

44

45

46 Belangrijke elementen voor de ecologie en het beheer Welke boomsoorten Oppervlakte van het bos versnippering Leeftijd van het bos Structuur (horizontaal en vertikaal) Natuurlijke verstoringen Open plekken en bosranden Dood hout, dikke en holle bomen

47 Abiotische diversiteit Toelaten: windval, ziekte Creëren open plek maken, bosrand maken

48 Yellow Stone Park, USA, na brand 1988, foto 1998

49 Windval

50 Windval

51 Vult zich met bladeren en is vochtiger, soms nat Hoger, droger, uitgeloogd Windval Vestigen zich vele zaailingen maar van maar weinig soorten Oorspronkelijke bovenste bodem, verrijkt door afgestorven wortel en stam Veel zaailingen en van verschillende soorten Losse grond, verrijkt door afgestorven wortels

52 Vorming van open plekken 3 % tot 24 % van het bos (gemiddeld 9,5%) Continue vorming van kleine open plekken (1 of enkel bomen vallen) Meestal kleinere diameter dan de hoogte van het bos Open plekken worden soms groter Grote open plek catastrofe

53 Respons op verstoring Verstoring Kroon expansie Regeneratie vanuit onderlaag Scheutvorming Zaalingen plaatselijk Zaalingen migratie lichte, niet lang: kleine open plek lichte, niet lang, gemiddelde open plek ? lichte, niet lang, grote open plek zware, niet lang (brand) Zeer zware, niet lang, landverschuiving Zeer zwaar, lang, akkerbouw +++

54 Hoeveel jonge bomen in een bos? Aanplant: 2,5 m * 2 m verband = 2000 st/ha Aanplant: 8 m * 8 m verband = 123 st/ha In natuur vaak veel meer tot st/ha (zaailingen tot 1 miljoen/ha)

55 Beheer open plekken kleine delen van het bos kappen (2 tot 3X boomhoogte) 5 tot 15 % van natuurbos kan open plek zijn In meer dynamische bossystemen tot 30 %

56 Bosrand langs pad: zoom en mantel goed ontwikkeld mantel mantel zoom zoom pad 12 m 6 m 4 m 40 m

57 Belangrijke elementen voor de ecologie en het beheer Welke boomsoorten Oppervlakte van het bos versnippering Leeftijd van het bos Structuur (horizontaal en vertikaal) Natuurlijke verstoringen Open plekken en bosranden Dood hout, dikke en holle bomen

58

59

60 Tussen de 10-30% Aandeel dood hout in oude, strikte bosreservaten van Europa Aandeel dood hout in bosreservaten van Vlaanderen NBL-natuurbeheer, module 2, bos en struweel

61 Gewone zwavelkop Zeer algemeen Op liggend dood hout Zorgt voor witrot Primaire houtafbreker

62 Gewoon elfenbankje Zeer algemeen Secundaire afbreker Meestal op loofhout Komt na primaire afbrekers

63 Spechten, Bialowieza

64 Bosanemoon

65 Wilgenroosje

66 Zwarte specht Niet bedreigd ( broedparen) Vaak in Beuken Ook in levende bomen Diameter stam : 40 tot 45 cm Hoogte 8 m tot 12 m Spechten algemeen: 20m 3 /ha staand dood hout is nodig voor goed populaties Spechten maken holen voor andere holenbroeders

67

Starters in het bosonderzoek 2011. Gorik Verstraeten Bart Muys, Jakub Hlava, Kris Verheyen. Margot Vanhellemont. Inleiding

Starters in het bosonderzoek 2011. Gorik Verstraeten Bart Muys, Jakub Hlava, Kris Verheyen. Margot Vanhellemont. Inleiding Starters in het bosonderzoek 2011 Veranderingen in bodem- en strooiselkenmerken bij de omvorming van gemengd loofhout naar fijnspar. Gorik Verstraeten Bart Muys, Jakub Hlava, Kris Verheyen Margot Vanhellemont

Nadere informatie

Workshop bosbeheer. Beheerteamdag 2017

Workshop bosbeheer. Beheerteamdag 2017 Workshop bosbeheer Beheerteamdag 2017 Consulent bosbeheer Bosbeheer Elke boom heeft de functie om gekapt te worden Natuurwaarde bos? Wat bepaalt de natuurwaarde? Wat bepaalt de natuurwaarde van een bos?

Nadere informatie

Vegetatie-ontwikkeling in bossen op rijke bodem. Patrick Hommel en Rein de Waal Alterra; Wageningen-UR

Vegetatie-ontwikkeling in bossen op rijke bodem. Patrick Hommel en Rein de Waal Alterra; Wageningen-UR Vegetatie-ontwikkeling in bossen op rijke bodem Patrick Hommel en Rein de Waal Alterra; Wageningen-UR Onderwerpen voordracht bostypen in Nederland verschillen tussen rijke bossen en arme bossen de rol

Nadere informatie

Natuurmanagement basis Biotoop Bos dag 1

Natuurmanagement basis Biotoop Bos dag 1 C U R S U S Natuurmanagement basis Biotoop Bos dag 1 Martin Winnock, inverde 1 Bossen in Vlaanderen Het b o s in Eu ro pa 146.000 ha 2 Verschuiving bosareaal van west naar oost! BBB - Bosbeheer deel 1

Nadere informatie

6+ 10 WAT MAAKT EEN BOS TOT EEN BOS? 3+ 8 + Opdracht EDUKIT 3

6+ 10 WAT MAAKT EEN BOS TOT EEN BOS? 3+ 8 + Opdracht EDUKIT 3 WAT MAAKT EEN BOS TOT EEN BOS? 6+ 10 + Wanneer is een bos een bos? Een paar bomen samen vormen pas een bos als ze een oppervlakte van 1/2 hectare beslaan. Je zou dit kunnen vergelijken met een voetbalvel

Nadere informatie

WAARDEVOLLE VEGETATIE NA BEBOSSING VAN LANDBOUWGROND, KAN DAT?

WAARDEVOLLE VEGETATIE NA BEBOSSING VAN LANDBOUWGROND, KAN DAT? Inhoud WAARDEVOLLE VEGETATIE NA BEBOSSING VAN LANDBOUWGROND, KAN DAT? 1. Focus op oud bosplanten 2. Bos op landbouwgrond: waar? 3. Bodem van bos op landbouwgrond 4. Effecten van boomsoort op bodem 5. Effecten

Nadere informatie

WAT MAAKT EEN BOS TOT EEN BOS?

WAT MAAKT EEN BOS TOT EEN BOS? 10 WAT MAAKT EEN BOS TOT EEN BOS? Wanneer is een bos een bos? Een paar bomen samen vormen pas een bos als ze een oppervlakte van 1/2 hectare beslaan. Dat is gelijk aan 5000 m² en ongeveer even groot als

Nadere informatie

Maatregelen voor bosherstel

Maatregelen voor bosherstel Veldwerkplaats Voedselkwaliteit en biodiversiteit in bossen Maatregelen voor bosherstel Gert-Jan van Duinen Arnold van den Burg Conclusie OBN-onderzoek bossen Te hoge atmosferische stikstofdepositie Antropogene

Nadere informatie

Wat is essentaksterfte?

Wat is essentaksterfte? Wat is essentaksterfte? Essentaksterfte is een ziekte die wordt veroorzaakt door de schimmel (vals wit bladvlieskelkje, Chalara fraxinea). Door de aantasting van essentaksterfte verzwakt de boom dusdanig

Nadere informatie

Planten in bossen: beheer en biodiversiteit

Planten in bossen: beheer en biodiversiteit Planten in bossen: beheer en biodiversiteit Arnout-Jan Rossenaar Foto s: Heukels CD-ROM Opzet lezing Bos in Nederland Bosplanten Bostypen Ontwikkeling bos voedselarme grond Beheer en biodiversiteit (Edese(

Nadere informatie

Loof-en naaldbomen. Naam :

Loof-en naaldbomen. Naam : Loof-en naaldbomen Naam : Veel bomen maken een bos In een boomgaard staan soms honderden bomen, en toch is een boomgaard geen bos. Ook in een park kun je veel bomen zien, maar een park is beslist geen

Nadere informatie

Beheer en behoud cultuurhistorische elementen vs. biodiversiteit

Beheer en behoud cultuurhistorische elementen vs. biodiversiteit Beheer en behoud cultuurhistorische elementen vs. biodiversiteit Symposium Dansende bomen en oude bossen Paul van den Bremt 1 april 2010 1 2 Traditioneel midden- en hakhoutbos 3 Midden- en hakhoutbosbeheer

Nadere informatie

Bijlagen. 6 Bijlagen

Bijlagen. 6 Bijlagen 6 Bijlagen Bijlage 1: Bijlage 2: Bijlage 3: Bijlage 4: Bijlage 5: Bijlage 6: Bijlage 7: Algemene kenmerken per bestand Bosbouwopnames Vegetatie-opnames (bosbestanden) Tansley-opnames Adviezen en participatie

Nadere informatie

Bijlage VMBO-KB. biologie CSE KB. tijdvak 2. Deze bijlage bevat informatie.

Bijlage VMBO-KB. biologie CSE KB. tijdvak 2. Deze bijlage bevat informatie. Bijlage VMBO-KB 2013 tijdvak 2 biologie CSE KB Deze bijlage bevat informatie. KB-0191-a-13-2-b Tropische regenwouden Lees eerst informatie 1 tot en met 3 en beantwoord dan vraag 42 tot en met 50. Bij het

Nadere informatie

Trosbosbes Effecten op het ecosysteem en mogelijkheden voor bestrijding

Trosbosbes Effecten op het ecosysteem en mogelijkheden voor bestrijding Trosbosbes Trosbosbes Effecten op het ecosysteem en mogelijkheden voor bestrijding GertJan van Duinen Vraagstelling Hoe beïnvloedt Trosbosbes ecosysteem? Peelvenen: veenontwikkeling, biodiversiteit Factoren

Nadere informatie

Bloeiend plantje Spoor van een dier

Bloeiend plantje Spoor van een dier Volwassen boom Jonge boom Dode boom Hoge struik Lage struik Varen Mos Klimmende plant Bloeiend plantje Spoor van een dier Paddenstoel (op de grond) Bodemdiertje Paddenstoel (op een boom) Activiteit 3 :

Nadere informatie

Planten voor de Prins Werkmap Tweede graad Basisonderwijs

Planten voor de Prins Werkmap Tweede graad Basisonderwijs Planten voor de Prins Werkmap Tweede graad Basisonderwijs Tekeningen: Jowan De Saedeleer Inleiding Wil jij Prins Baldewijn helpen om terug in zijn kasteel te gaan wonen? Dan moet je op zoek gaan naar nuttige

Nadere informatie

HOOGWAARDIGE VEGETATIE NA BEBOSSING VAN LANDBOUWGRONDEN. Luc De Keersmaeker Eindhoven, 16 maart 2014

HOOGWAARDIGE VEGETATIE NA BEBOSSING VAN LANDBOUWGRONDEN. Luc De Keersmaeker Eindhoven, 16 maart 2014 HOOGWAARDIGE VEGETATIE NA BEBOSSING VAN LANDBOUWGRONDEN Luc De Keersmaeker Eindhoven, 16 maart 2014 1 INLEIDING 1) Flora in relatie tot boshistoriek: focus op oud bosplanten 2) Herstel van bos op landbouwgrond:

Nadere informatie

Wat gaan we doen? Biodiversiteit dankzij Kwaliteitshout. Oerboslandschap op zandgronden. Uitlogen bruine bosgrond

Wat gaan we doen? Biodiversiteit dankzij Kwaliteitshout. Oerboslandschap op zandgronden. Uitlogen bruine bosgrond Wat gaan we doen? Oerboslandschap op zandgronden Biodiversiteit dankzij Kwaliteitshout Bij bosherstel op zandgrond 1. Bosherstel op zand 2. Maatregelen biodiversiteitsherstel 3. Duurzaam verdienmodel onder

Nadere informatie

VASTE PLANTEN toepassen

VASTE PLANTEN toepassen samenstelling: E.J. Stoffels (ej.stoffels@hetnet.nl) VASTE PLANTEN toepassen deel 1 inleiding begrippen Bij de syllabus: TOEPASSING VAN VASTE PLANTEN E.J. Stoffels Inhoudsopgave type het verwijzingsnummer

Nadere informatie

verwerking : wat is een bos?

verwerking : wat is een bos? verwerking : wat is een bos? Leven vestigt zich op plaatsen waar het goed is om te leven. Er zijn verschillende factoren die de leefomgeving vorm geven : levende factoren, niet-levende factoren en menselijke

Nadere informatie

De Dennen. Wandelen. Paardrijden. Fietsen. Onderedeel van Nationaal Park Duinen van Texel

De Dennen. Wandelen. Paardrijden. Fietsen. Onderedeel van Nationaal Park Duinen van Texel Staatsbosbeheer Nationaal Park Duinen van Texel Ruijslaan 92, 1796 AZ De Koog T 0222-317741 www.staatsbosbeheer.nl Wandelen Fietsen Paardrijden De Dennen Onderedeel van Nationaal Park Duinen van Texel

Nadere informatie

Bijlage VMBO-GL en TL

Bijlage VMBO-GL en TL Bijlage VMBO-GL en TL 2013 tijdvak 2 biologie CSE GL en TL Deze bijlage bevat informatie. GT-0191-a-13-2-b Tropische regenwouden Lees eerst informatie 1 tot en met 3 en beantwoord dan vraag 41 tot en met

Nadere informatie

4. Hoeveel rupsjes verdwijnen per dag in het opengesperde bekje van een jong koolmeesje?

4. Hoeveel rupsjes verdwijnen per dag in het opengesperde bekje van een jong koolmeesje? Bos- en natuurquiz 1. Hoeveel procent van de oppervlakte van Vlaanderen is bos? a. 10% b. 30% c. 50% d. 80% 2. Er bestaan verschillende soorten spechten: de zwarte specht, de groene specht, de grote bonte

Nadere informatie

De Dennen. Wandelen. Paardrijden. Fietsen. Onderedeel van Nationaal Park Duinen van Texel

De Dennen. Wandelen. Paardrijden. Fietsen. Onderedeel van Nationaal Park Duinen van Texel Staatsbosbeheer Nationaal Park Duinen van Texel Ruijslaan 92, 1796 AZ De Koog T 0222-317741 www.staatsbosbeheer.nl Wandelen Fietsen Paardrijden De Dennen Onderedeel van Nationaal Park Duinen van Texel

Nadere informatie

Natuurstreefbeelden bos. Natuurmanagement: natuurstreefbeelden bos

Natuurstreefbeelden bos. Natuurmanagement: natuurstreefbeelden bos Natuurstreefbeelden bos Inhoud 1. Kenmerken van bosnatuurstreefbeelden 2. Types van bosnatuurstreefbeelden en de kenmerkende soorten 3. Bosnatuurstreefbeelden plaatsen in een abiotisch schema 4. Beheer

Nadere informatie

Bossen in Vlaanderen

Bossen in Vlaanderen C U R S U S Natuurmanagement basis Biotoop Bos deel 1 Martin Winnock, inverde Bossen in Vlaanderen 1 H e t bos op w e r e l d s c h a a l - E u r o p a H e t bos op w e r e l d s c h a a l - E u r o p

Nadere informatie

De bomen op golfclub Grevelingenhout, overzicht per hole. Geïnventariseerd door Nienke Mulders in 2016, in opdracht van de golfclub.

De bomen op golfclub Grevelingenhout, overzicht per hole. Geïnventariseerd door Nienke Mulders in 2016, in opdracht van de golfclub. De bomen op golfclub Grevelingenhout, overzicht per hole. Geïnventariseerd door Nienke Mulders in 2016, in opdracht van de golfclub. Dit document bevat tabellen met soorten bomen en aantallen. Hole 1 Totaal

Nadere informatie

Wat is essentaksterfte?

Wat is essentaksterfte? Wat is essentaksterfte? Essentaksterfte is een ziekte die wordt veroorzaakt door de schimmel (vals wit bladvlieskelkje, Chalara fraxinea). Door de aantasting van essentaksterfte verzwakt de boom dusdanig

Nadere informatie

module 2 ECOLOGISCHE & BEHEERPRINCIPES

module 2 ECOLOGISCHE & BEHEERPRINCIPES ECOLOGISCHE & BEHEERPRINCIPES Hoofdstuk 2 Inhoudsopgave: Wat is ecologie? Wat is biodiversiteit? Wat is natuurbeheer? Boerennatuur op en rond het erf Wat is ecologie? Wat is ecologie? Wat is ecologie?

Nadere informatie

ALLES WAT JE WILT WETEN OVER BOMEN

ALLES WAT JE WILT WETEN OVER BOMEN 3 8 6 10 ALLES WAT JE WILT WETEN OVER BOMEN Een boom is...... een vaste plant met een houten stam en een kruin, alleen noemen de onderdelen anders dan bij een plant. Delen van de boom Laat de kinderen

Nadere informatie

In de ecologie bestudeert men de relatie tussen de organismen en het milieu waar ze voorkomen.

In de ecologie bestudeert men de relatie tussen de organismen en het milieu waar ze voorkomen. Samenvatting Thema 3: Ecologie Basisstof 1 In de ecologie bestudeert men de relatie tussen de organismen en het milieu waar ze voorkomen. Waarom leeft het ene dier hier en het andere dier daar? Alle organismen

Nadere informatie

Kwaliteit van de natuur. Hoe spoor je aantastingen op?

Kwaliteit van de natuur. Hoe spoor je aantastingen op? Kwaliteit van de natuur Hoe spoor je aantastingen op? Ecosystemen en levensgemeenschappen Zoek vergelijkende gebieden (oerbossen, intacte riviersystemen, ongerepte berggebieden, hoogveenmoerassen, etc)

Nadere informatie

Informatie reader. Over bomen

Informatie reader. Over bomen Informatie reader Over bomen Bron: een selectie uit folders van de bomenstichting Hoe groeit een boom? blz. 1 t/m 4 Bomen en mensen blz. 5 t/m 7 Bomen en feesten blz. 8 t/m 10 Bomen en medicijnen blz.

Nadere informatie

de (on?)zin van het werken met streekeigen plantgoed

de (on?)zin van het werken met streekeigen plantgoed baron ruzettelaan 35 8310 brugge tel (050) 36 71 71 fax (050) 35 68 49 www.wvi.be de (on?)zin van het werken met streekeigen plantgoed boompjes planten: een pleidooi voor streekeigen, autochtoon en biodiversiteit

Nadere informatie

Biodiversiteit en netwerken

Biodiversiteit en netwerken Basiscursus Ecologische Moestuin Biodiversiteit en netwerken Ecologisch tuinieren is 1. Niet destructief, maar constructief tuinieren; 2. Netwerken bevorderen 1. Destructief boeren/tuinieren Pesticiden

Nadere informatie

De rol van de beuk in de bosontwikkeling

De rol van de beuk in de bosontwikkeling De rol van de beuk in de bosontwikkeling Patrick Hommel Rein de Waal Alterra; Wageningen-UR Vegetatiekundige invalshoek: Bostypen zijn vaste combinaties van plantensoorten (struiklaag, kruidlaag, moslaag).

Nadere informatie

Beestige Buren. Naverwerking in de klas

Beestige Buren. Naverwerking in de klas Beestige Buren Naverwerking in de klas INHOUD 1. Kaartje aan Klauw 1.1 Voorbereiding 1.2 Uitleg 2. Inhoud van het spel 2.1 Deel 1: uitkijkposten in Vlasroterbeek 2.2 Deel 2: de buurtbewoners 2.3 Deel 3:

Nadere informatie

Ooibossen zijn bossen die op natuurlijke wijze zijn ontstaan en langs rivieren groeien.

Ooibossen zijn bossen die op natuurlijke wijze zijn ontstaan en langs rivieren groeien. Ooibossen Definitie Ooibossen zijn bossen die op natuurlijke wijze zijn ontstaan en langs rivieren groeien. Ooi is een oud woord voor nat terrein nabij een rivier Deze bossen worden voortdurend blootgesteld

Nadere informatie

BIODIVERSITEIT. Welke stappen doorloop je als je een wetenschappelijk onderzoek doet? (kernwoorden)

BIODIVERSITEIT. Welke stappen doorloop je als je een wetenschappelijk onderzoek doet? (kernwoorden) BIODIVERSITEIT Datum: Groep 1 2 3 4 Namen:.. Welke stappen doorloop je als je een wetenschappelijk onderzoek doet? (kernwoorden) 1.. 2.. 3.. 4.. 5.. Verklaar bondig het begrip Biodiversiteit..... NMEC

Nadere informatie

BIODIVERSITEIT. Groep Welke stappen doorloop je als je een wetenschappelijk onderzoek doet? (kernwoorden)

BIODIVERSITEIT. Groep Welke stappen doorloop je als je een wetenschappelijk onderzoek doet? (kernwoorden) BIODIVERSITEIT Datum: Groep 1 2 3 4 Namen:.. Welke stappen doorloop je als je een wetenschappelijk onderzoek doet? (kernwoorden)..... Verklaar bondig het begrip Biodiversiteit..... Werkbladen: Veldwerk

Nadere informatie

Addendum Natuurtoets Natuurbeschermingswet. Aanpassing fietspad Rozendijk; kruising Bakkenweg Westerslag

Addendum Natuurtoets Natuurbeschermingswet. Aanpassing fietspad Rozendijk; kruising Bakkenweg Westerslag Addendum Natuurtoets Natuurbeschermingswet Aanpassing fietspad Rozendijk; kruising Bakkenweg Westerslag Addendum Natuurtoets Natuurbeschermingswet Aanpassing fietspad Rozendijk; kruising Bakkenweg - Westerslag

Nadere informatie

BOOM de kampioen. vertelt over de plek die alle bomen over de hele wereld in ons. Er zijn ontelbaar veel boomsoorten en soms heeft een boom

BOOM de kampioen. vertelt over de plek die alle bomen over de hele wereld in ons. Er zijn ontelbaar veel boomsoorten en soms heeft een boom BOOM de kampioen vertelt over de plek die alle bomen over de hele wereld in ons leven innemen. En in het leven van de dieren. Er zijn ontelbaar veel boomsoorten en soms heeft een boom ook nog eens familieleden

Nadere informatie

Oudbosplanten in Vlaanderen

Oudbosplanten in Vlaanderen BOSrevue 34 17 Oudbosplanten in Vlaanderen Cornelis et al. (2009) presenteerden recent een nieuwe typologie van bosplantengemeenschappen in Vlaanderen (zie Bosrevue 26). Als afgeleide van deze typologie

Nadere informatie

1. Biotische factoren (zijn afkomstig van andere organismen) - voedsel - soortgenoten - ziekteverwekkers - vijanden

1. Biotische factoren (zijn afkomstig van andere organismen) - voedsel - soortgenoten - ziekteverwekkers - vijanden Ecologie De wetenschap die bestudeert waarom bepaalde planten en dieren ergens in een bepaalde leefomgeving (milieu) voorkomen en wat de relaties zijn tussen organisme en hun milieu 1. Biotische factoren

Nadere informatie

Ecosysteem voedselrelaties

Ecosysteem voedselrelaties Ecosysteem ecologie Ecosysteem voedselrelaties Oceanen: voedselweb + energiestromen Ga naar Mypip.nl en open de oefening 3 voedselketen - voedselweb Doe de oefening en maak vervolgens de aangeleverde vragen.

Nadere informatie

3.3 Zonering: natuurlijk en functioneel groen

3.3 Zonering: natuurlijk en functioneel groen 3.3 Zonering: natuurlijk en functioneel groen In dit bedrijfsnatuurplan wordt een hoofdzonering aangebracht tussen 'natuurlijk groen' en 'functioneel groen'. In het natuurlijke groen is de natuurwaarde

Nadere informatie

Wat gaat er gebeuren in het Oosterpark?

Wat gaat er gebeuren in het Oosterpark? Essentaksterfte De situatie in Nederland Inmiddels is meer dan 80 % van de essen in Nederland aangetast. De verwachting is dat hooguit 10 % van de essen de ziekte zal overleven, gebaseerd op ervaringen

Nadere informatie

Bijlage 1 Groene kaart

Bijlage 1 Groene kaart Bijlage 1 Groene kaart Bron: www.leiden.nl Bijlage 2 Resultaten bomeninventarisatie Overzicht: - Overzichtskaart van deelkaarten - Kaart 1 - Kaart 2 - Kaart 3 - Kaart 4 - Kaart 5 - Tabel met resultaten

Nadere informatie

22-5-2014. Landbouw in bos. Landbouw met bos. Landbouw buiten bos. Agroforestry in het verleden, heden en toekomst

22-5-2014. Landbouw in bos. Landbouw met bos. Landbouw buiten bos. Agroforestry in het verleden, heden en toekomst 22-5-2014 Agroforestry in het verleden, heden en toekomst Evolutie landbouw Mei 2014, Anne Oosterbaan Landbouw in bos Vruchten, groenten en vlees uit het bos Akkertjes in het bos, dieren in het bos Recente

Nadere informatie

Beheerplan bosreservaat. Kluisbos SAMENVATTING

Beheerplan bosreservaat. Kluisbos SAMENVATTING Beheerplan bosreservaat Kluisbos SAMENVATTING Beheerplan bosreservaat Kluisbos SAMENVATTING Opdrachtgever: Ministerie van Leefmilieu, Natuur en Energie Agentschap voor Natuur en Bos Koning Albert II-laan

Nadere informatie

Bijlage VMBO-GL en TL-COMPEX 2006

Bijlage VMBO-GL en TL-COMPEX 2006 Bijlage VMBO-GL en TL-COMPEX 26 tijdvak 1 BIOLOGIE CSE GL EN TL COMPEX Deze bijlage bevat informatie. 613-1-589b DUINEN INFORMATIE 1 DUINGEBIEDEN Het grootste deel van de Nederlandse kust bestaat uit duingebieden.

Nadere informatie

Wat hebben bijen nodig?

Wat hebben bijen nodig? Wat hebben bijen nodig? Plek om te nestelen en te schuilen Genoeg voedsel Bijen zijn volledig afhankelijk van bloemen: stuifmeel (bouwstof) en nectar (brandstof). Hoe meer floristische diversiteit, hoe

Nadere informatie

Jan Kolsters Correlaties en oorzaken

Jan Kolsters Correlaties en oorzaken Bosvogels op microniveau Jan Kolsters Correlaties en oorzaken Opzet van het onderzoek alle soorten 6 deelgebieden 9 bezoeken inventarisatie waarnemingen territoria Bochtige smele Pijpenstrootje Braam Varen

Nadere informatie

Bos/Bosplaats Perceelsnummer LH1 Bestandsnummer

Bos/Bosplaats Perceelsnummer LH1 Bestandsnummer Bos/Bosplaats Perceelsnummer LH1 Bestandsnummer B Grauwe els 40% B Zwarte els 10% K Grassen (Henna, Witbol, Raaigras) 30% K Braam 30% K Koninginnekruid 10% K Grote brandnetel 10% K Moerasspirea 4% K Gewone

Nadere informatie

Het is winter. op Landgoed Schothorst

Het is winter. op Landgoed Schothorst Het is winter op Landgoed Schothorst In de winter is er genoeg te zien en te beleven in de natuur. Tijdens deze wandeling kun je dat ervaren. 6 Enkeerdpad 1 Winterbloeiers Zelfs in de winter kun je soms

Nadere informatie

Tiny Forest; levert het iets op?

Tiny Forest; levert het iets op? Tiny Forest; levert het iets op? C.J. Nonhof KNNV afdeling Delfland Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging KNNV afdeling Delfland Postbus 133 2600 AC DELFT afdelingdelfland@knnv.nl www.knnv.nl/afdelingdelfland

Nadere informatie

Klimaatrondetafel Omgeving en Natuur

Klimaatrondetafel Omgeving en Natuur Klimaatrondetafel Omgeving en Natuur Mogelijke gevolgen van klimaatwijziging op natuur en bos Beatrijs Van der Aa 1 Klimaat verandert bron: MIRA 2015 Tov pre-industrieel 2100 Gemiddelde jaartemp +2,4 C

Nadere informatie

BOSSEN. Dwaal door onze groene wereld. Christiane Dorion

BOSSEN. Dwaal door onze groene wereld. Christiane Dorion DE BOSSEN IN Dwaal door onze groene wereld Christiane Dorion LEMNISCAAT ROTTERDAM Inhoud Wereldbossen 4 Groene reuzen 34 Van zaadje tot boom 6 Herken naaldbomen 36 Bladeren, stammen en wortels 8 Tropische

Nadere informatie

KNNV afd. Regio Delft INVENTARISATIE DELFTSE HOUT EN HERTEKAMP 2008

KNNV afd. Regio Delft INVENTARISATIE DELFTSE HOUT EN HERTEKAMP 2008 KNNV afd. Regio Delft INVENTARISATIE DELFTSE HOUT EN HERTEKAMP 2008 Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging KNNV afd. Regio Delft Postbus 133 2600 AC DELFT email: afd.regiodelft@knnv.nl www.knnv.nl/afd.regiodelft

Nadere informatie

01 De hut vol info. POSTENTOCHTantwoordblad. biotoopstudie. 4. ja/neen. 5. ja/neen GROEP

01 De hut vol info. POSTENTOCHTantwoordblad. biotoopstudie. 4. ja/neen. 5. ja/neen GROEP 01 De hut vol info 1........ 2....... ha Het natuurreservaat is zo groot als.... voetbalvelden. 3......... 4. ja/neen 1...... 2...... 5. ja/neen een schildpad..... 6. 5 km 2 km 02 Vier landschappen op

Nadere informatie

Streefbeelden Bomen & Bos. Streefbeelden Bomen, Bos & Struweel. Stadsbomen. Van Leefbaarheid & Emotie tot Biodiversiteit & Natuureducatie

Streefbeelden Bomen & Bos. Streefbeelden Bomen, Bos & Struweel. Stadsbomen. Van Leefbaarheid & Emotie tot Biodiversiteit & Natuureducatie Streefbeelden Bomen, Bos & Struweel Van Leefbaarheid & Emotie tot Biodiversiteit & Natuureducatie Streefbeelden Bomen & Bos Van Leefbaarheid & Emotie tot Biodiversiteit & Natuureducatie Stadsbomen Stadsbomen

Nadere informatie

Bostypes: deel 2 Voedselrijke types. Bosgemeenschappen

Bostypes: deel 2 Voedselrijke types. Bosgemeenschappen Bostypes: deel 2 Voedselrijke types Ga naar www.inverde.be en druk op het slotje Vul hier het sleutelwoord in = eenbes en druk op toon pagina Alle bossen k. = kensoort tr. = transgrediërend zw. = zwak

Nadere informatie

reijrink heijmans Landschappelijke inpassing Fam. Duis, Bladel LAND S CHAPS I N R I C H T I N G

reijrink heijmans Landschappelijke inpassing Fam. Duis, Bladel LAND S CHAPS I N R I C H T I N G Landschappelijke inpassing Fam. Duis, Bladel werkdocument: 0mschakeling van een melkveehouderij naar een vleeskalverenhouderij opdrachtgever: Fam. K.A.C. Duis De Elsten 3 5531 NS Bladel datum: 07-10-2013

Nadere informatie

Resultaten. Toelichting abundatiekaart en aantalsschatting Zwarte Specht Veluwe. Henk Sierdsema, Sovon Vogelonderzoek Nederland.

Resultaten. Toelichting abundatiekaart en aantalsschatting Zwarte Specht Veluwe. Henk Sierdsema, Sovon Vogelonderzoek Nederland. Toelichting abundatiekaart en aantalsschatting Zwarte Specht Veluwe Henk Sierdsema, Sovon Vogelonderzoek Nederland Juni 2015 Inleiding Door de provincie Gelderland is verzocht om een update te maken van

Nadere informatie

1. Geheimen. 2. Zwammen

1. Geheimen. 2. Zwammen 1. Geheimen 'Geen plant en geen dier' Een paddestoel is zeker geen dier, maar een plant is het ook niet. Ze hebben geen groene bladeren om zonlicht op te vangen. Bovendien groeien paddestoelen in het donker.

Nadere informatie

Bomenpad Park Vredeoord. Antwoordenblad. Vul hier eerst jullie namen in:

Bomenpad Park Vredeoord. Antwoordenblad. Vul hier eerst jullie namen in: Antwoordenblad Vul hier eerst jullie namen in: 1......................................................................................... 3.........................................................................................

Nadere informatie

bosplantsoen Dunnen van

bosplantsoen Dunnen van De gemeente Ede streeft naar een natuurlijk beheer van het openbaar groen. Deze manier van beheren is vooral geschikt voor de grotere groenobjecten, bijvoorbeeld bosplantsoen. Bij het juiste beheer kan

Nadere informatie

Een kluwen van bostypes, bosindelingen. Ecopedia wijst de weg.

Een kluwen van bostypes, bosindelingen. Ecopedia wijst de weg. Een kluwen van bostypes, bosindelingen. Ecopedia wijst de weg. 1 Indeling op basis van vegetatie Valse salie, lelietje-van-dale, hengel en dalkruid. Eiken-Beukenbossen op zure bodem. Essen-Eikenbossen

Nadere informatie

Wat hebben bijen nodig?

Wat hebben bijen nodig? [Naam docent] Wat hebben bijen nodig? Een zoemende tuin biedt: Nestelgelegenheid Variatie in soorten (en dus in bloeitijden) Variatie in structuur (hoog, laag) Variatie in onderhoud (in ruimte en in tijd)

Nadere informatie

Regionaal Landschap Groene Corridor vzw

Regionaal Landschap Groene Corridor vzw Regionaal Landschap Groene Corridor vzw Geen drempels voor Agrarisch natuurbeheer Wat is RLGC? Gït Geïntegreerde projecten Doelstellingen cursus Waarom dit initiatief? Wat willen we bereiken? Uitgangssituatie

Nadere informatie

Landschappelijke inpassing en tegenprestatie paardenhouderij A.Vullers Boekhorstweg 3, 6105 AD Mariahoop- PNR 6105AD

Landschappelijke inpassing en tegenprestatie paardenhouderij A.Vullers Boekhorstweg 3, 6105 AD Mariahoop- PNR 6105AD LIGGING Het plangebied is gelegen ten noorden van de kern Mariahoop. Rond 1900 was het gebied grotendeels nog bekend als heide. De veldweg in het centrum van het gebied was rond 1900 reeds aanwezig. Het

Nadere informatie

Oevers 2x maaien Oever 2

Oevers 2x maaien Oever 2 Oevers 2x maaien Oever 2 De vegetatie is rijk aan diverse soorten kruiden, zoals kattenstaart, grote waterweegbree en zwanebloem en behoort tot het Watertorkruidverbond (Oenanthion aquaticae). De vegetatie

Nadere informatie

Veldwerkplaats vochtige bossen

Veldwerkplaats vochtige bossen Veldwerkplaats vochtige bossen Hoe kan hydrologisch herstel (vermesting), verzuring en verdroging tegen gaan? Emiel Brouwer, onderzoekcentrum BWARE Rob van den Burg, Bosgroep Zuid Nederland Bos op de pleistocene

Nadere informatie

DE BOMEN DOOR HET BOS ZIEN

DE BOMEN DOOR HET BOS ZIEN DE BOMEN DOOR HET BOS ZIEN FSC Forest Kids Achtergrond rond bomen en bos DE BOOM Bomen zijn de grootste leden van het plantenrijk en bestaan in heel wat verschillende soorten, maar vrij typisch voor bomen

Nadere informatie

BULSKAMPVELD 2012. de leden van de smedersgilde stellen tentoon PROJECT BALUSTRADE TENTOONSTELLING

BULSKAMPVELD 2012. de leden van de smedersgilde stellen tentoon PROJECT BALUSTRADE TENTOONSTELLING BULSKAMPVELD 2012 de leden van de smedersgilde stellen tentoon Zoals je waarschijnlijk al weet via het artikel in de Klinknagel is er in juli en augusus een tentoonstelling van onze smedersgilde te Bulskampveld,

Nadere informatie

Bijlage 1 Uitgangspunten van geïntegreerd bosbeheer

Bijlage 1 Uitgangspunten van geïntegreerd bosbeheer Bijlage 1 Uitgangspunten van geïntegreerd bosbeheer Het geïntegreerd bosbeheer streeft ernaar om de productiefunctie van het bos op kleine schaal te integreren met de natuurfunctie en de recreatiefunctie.

Nadere informatie

STICHTING BEHEER LANDGOED DE KALENBERG

STICHTING BEHEER LANDGOED DE KALENBERG STICHTING BEHEER LANDGOED DE KALENBERG Mission Statement: Het beheren, onderhouden en verder tot wasdom brengen van het NSW- Landgoed de Kalenberg een en ander in het gedachtegoed van de Vereniging der

Nadere informatie

Spanningen en ecologische problemen binnen regio s 11

Spanningen en ecologische problemen binnen regio s 11 Geogenie p. 76-83 Atlas p.... Spanningen en ecologische problemen binnen regio s 5.. Amazoniië,, van werelldwiijjd bellang 1. De ecologie van het regenwoud Noteer met behulp van je atlas de jaarlijkse

Nadere informatie

Bossen ingedeeld in zes bostypen. Centrum Hout. Centrum Hout Postbus 1380, 1300 BJ Almere Westeinde 8, 1334 BK Almere-Buiten 036 532 98 21

Bossen ingedeeld in zes bostypen. Centrum Hout. Centrum Hout Postbus 1380, 1300 BJ Almere Westeinde 8, 1334 BK Almere-Buiten 036 532 98 21 2013/12 Bossen Bossen Bossen zijn leefgemeenschappen van planten, mensen en dieren waarbij bomen beeldbepalend zijn. Tezamen vormen zij een gesloten keten. Alle onderdelen hebben een eigen plaats en functie

Nadere informatie

Revitalisering laag-productieve bossen

Revitalisering laag-productieve bossen Ir. W. (Wouter) Delforterie Regiobeheerder Utrecht & Holland Revitalisering laag-productieve bossen Ir. W. (Wouter) Delforterie Regiobeheerder Utrecht & Holland Revitalisering laag-productieve bossen Hoe

Nadere informatie

LEVEN MET BOMEN. Dirk Criel

LEVEN MET BOMEN. Dirk Criel LEVEN MET BOMEN Dirk Criel Wat is een boom? Is dit een boom? Hoe ziet een boom eruit? kroon = het gedeelte van de boom boven de takvrije stam kruin = het geheel van bladeren en twijgen Stamopbouw Het

Nadere informatie

Beheerplan Nimmerdor en Oud Leusden

Beheerplan Nimmerdor en Oud Leusden Beheerplan Nimmerdor en Oud Leusden 2015 2035 Publiekssamenvatting Inleiding Sinds Jonkheer Meijster landgoed Nimmerdor in 1640 liet aanleggen, genieten al vele generaties bezoekers van de bosgebieden

Nadere informatie

MIJN AROMATISCHE PLANTEN

MIJN AROMATISCHE PLANTEN De teelt van aromatische planten is een aangename en gemakkelijke manier om de vreugde van het zelf produceren te ontdekken. Beginner of fijnproever, iedereen kan genieten van verse kruiden die op een

Nadere informatie

Flora van naaldbossen,

Flora van naaldbossen, Indicator 7 september 2012 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. In de naaldbossen in Nederland

Nadere informatie

Staatsbosbeheer de Meierij Haanwijk 4a 5271 VG St. Michielsgestel T 073-55 13 036 www.staatsbosbeheer.nl. De Geelders in het Groene Woud

Staatsbosbeheer de Meierij Haanwijk 4a 5271 VG St. Michielsgestel T 073-55 13 036 www.staatsbosbeheer.nl. De Geelders in het Groene Woud Staatsbosbeheer de Meierij Haanwijk 4a 5271 VG St. Michielsgestel T 073-55 13 036 www.staatsbosbeheer.nl De Geelders in het Groene Woud De Geelders in het Groene Woud Niet voor niets is de Geelders een

Nadere informatie

Bodem. Bodemleven. Bodemverzorging. Gevorderdencursus dl 1 TT Boxtel Volkstuinvereniging Ceres 2013-2014

Bodem. Bodemleven. Bodemverzorging. Gevorderdencursus dl 1 TT Boxtel Volkstuinvereniging Ceres 2013-2014 Bodem Bodemleven Composteren Bodemverzorging Gevorderdencursus dl 1 TT Boxtel Volkstuinvereniging Ceres 2013-2014 Vanavond. Bodem: leer je bodem kennen Bodemvoedselweb Composteren Bodem verbeteren en voeden

Nadere informatie

Onderzoeksopdracht. Bodem en grondstaal

Onderzoeksopdracht. Bodem en grondstaal Onderzoeksopdracht Bodem en grondstaal Gebruik grondboor 1. Duw en draai gelijktijdig, in wijzerzin, de schroefachtige punt (het boorlichaam) in de bodem. Deze schroef verzamelt en houdt de grond vast.

Nadere informatie

Bosopdrachten. Praktijkopdrachten groep 7/8

Bosopdrachten. Praktijkopdrachten groep 7/8 Bosopdrachten Praktijkopdrachten groep 7/8 Inhoud..1 Determineren.2 Het bos van binnen naar buiten.5 Klimaat en sfeer in het bos 6 1) DOE JE OREN OPEN..6 2) VOEL EN RUIK..6 3) KLIMAAT..6 Boomdikte...7

Nadere informatie

Monumentale houtopstand

Monumentale houtopstand Boomnummer 549 Opname datum: 1-4-2008 Fotonummer 556 Plaats :oosterend Boomsoort wilg Straat:oosterend 14 Boomnummer 587 Opname datum: 1-4-2008 Fotonummer 594 Plaats :oosterend Boomsoort els Straat:Lijkweg

Nadere informatie

Natuur en groen op de speelplaats

Natuur en groen op de speelplaats Natuur en groen op de speelplaats MENU Waarom? Successie Uitgangssituatie Groenvormen gesloten ruimte Groenvormen open ruimte Water Fauna Keuze beplanting en Functies Beheer Risico s Natuur en groen op

Nadere informatie

Wat is biodiversiteit? Hoeveel biodiversiteit is er (wereldwijd en

Wat is biodiversiteit? Hoeveel biodiversiteit is er (wereldwijd en Biodiversiteit Cursus Natuur-in-zicht 1 Inhoud Wat is biodiversiteit? Hoeveel biodiversiteit is er (wereldwijd en bij ons)? Waar komt die biodiversiteit vandaan? Waarom is biodiversiteit belangrijk? Hoe

Nadere informatie

inhoud Herfst 1. Het weer 2. Overal blad 3. Zaden 4. Paddenstoelen 5. De eekhoorn 6. De egel 7. Insecten 8. Vogels op reis 9. Filmpje Pluskaarten

inhoud Herfst 1. Het weer 2. Overal blad 3. Zaden 4. Paddenstoelen 5. De eekhoorn 6. De egel 7. Insecten 8. Vogels op reis 9. Filmpje Pluskaarten Herfst inhoud Herfst 3 1. Het weer 4 2. Overal blad 5 3. Zaden 6 4. Paddenstoelen 7 5. De eekhoorn 8 6. De egel 9 7. Insecten 10 8. Vogels op reis 11 9. Filmpje 12 Pluskaarten 13 Bronnen en foto s 15 Colofon

Nadere informatie

9. SCHADUWTUIN. Op het einde van de dag kunt u dan het aantal uren zon berekenen. Minder dan 3 uur zon:

9. SCHADUWTUIN. Op het einde van de dag kunt u dan het aantal uren zon berekenen. Minder dan 3 uur zon: 9. SCHADUWTUIN De meeste groenten en kruiden hebben nood aan zon, maar in de stad hebt u niet altijd zon in uw tuin. In deze fiche bekijken we wat de mogelijkheden zijn in de schaduw of halfschaduw. Om

Nadere informatie

Notitie. 1 Korte toelichting op de boominventarisatie

Notitie. 1 Korte toelichting op de boominventarisatie Notitie Referentienummer Datum Kenmerk 335126 13 mei 2014 Betreft Boominventarisatie Campus WUR Wageningen, Campus Plaza en 3 e kwadrant 1 Korte toelichting op de boominventarisatie 1.1 Toekomst van de

Nadere informatie