Het Veiligheidscluster in Twente

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Het Veiligheidscluster in Twente"

Transcriptie

1 Het Veiligheidscluster in Twente Verslag van de inventarisatie van de omvang, omzet, werkgelegenheid en toepassingsgebieden van het veiligheidscluster in Twente. saxion.nl/leefomgeving

2 Inhoudsopgave Samenvatting 6 Inleiding 7 1. Definitie en deelgebieden veiligheid 8 2. Opzet van het onderzoek 9 Colofon Opdrachtgever Twente Safety & Security 3. Resultaten 11. Conclusies 20 Auteur(s) Paul Bijleveld, Saxion Niek Hinsenveld, Universiteit Twente Ontwerp Factor12, Deventer 5

3 Samenvatting Inleiding In september en oktober van 201 heeft een eerste inventarisatie plaatsgevonden van de omvang en aard van het Safety & Security cluster in Twente. De inventarisatie is uitgevoerd door Saxion en de Universiteit Twente in opdracht van het samenwerkingsverband Twente Safety & Security. Uit de inventarisatie wordt duidelijk dat de veiligheidssector in de regio Twente sterk vertegenwoordigd is in zowel de regio als in Nederland. Bedrijven en kennisinstellingen die zich geheel of gedeeltelijk richten op veiligheid, zijn samen goed voor arbeidsplaatsen en een omzet van bijna 115 miljoen Euro. Het Twentse veiligheidscluster bestaat voornamelijk uit private bedrijven (166). Er zijn daarnaast een tiental instellingen of instituten vanuit de overheid of kennisinstellingen actief op het vlak van veiligheid. De private bedrijven bevinden zich vooral in de sectoren, Informatie & Communicatie, Advies & Onderzoek en Overige Zakelijke Dienstverlening. In deze laatste categorie bevinden zich ook de private beveiligingsbureaus. De sector is dominant in het Twentse Veiligheidscluster met 73% van de werkgelegenheid en 85% van de omzet van het cluster. Vanaf 2006 tot heden heeft er aanzienlijke groei plaatsgevonden van de omzet in het veiligheidscluster. Het groeipercentage wisselde wel per jaar op basis van de conjunctuur. Ook de werkgelegenheid is van 2006 tot 2012 gegroeid. De meeste groei vond plaats in het toepassingsgebied stedelijke veiligheid. De landelijke veiligheidssector heeft volgens Security Delta arbeidsplaatsen en een omzet van 6 miljard Euro. Op basis van deze cijfers heeft het Twentse veiligheidscluster een aandeel van 10% van de werkgelegenheid en 20% van de omzet van het landelijk veiligheidscluster. Het aandeel van de Twentse economie in de landelijke economie is ongeveer 3%. Het cluster is dus in Twente vele malen groter dan op grond van het Twentse aandeel in de economie kan worden verwacht. Als het aandeel van Twente in het landelijk cluster veiligheid gelijk blijft, dan wordt nog een aanzienlijke groei van werkgelegenheid en omzet in Twente verwacht tot Twents innovatiebeleid Veiligheid is een belangrijk thema in het innovatiebeleid van de Regio Twente. In december 2005 werd de eerste Twentse Innovatieroute aangeboden aan premier Balkenende tijdens het eerste nationale innovatiecongres in Maarssen. Het Twentse Innovatieplatform had destijds 5 kansrijke clusters geïdentificeerd voor de economische ontwikkeling van Twente, namelijk High Tech Systemen en Materialen, Food, Gezondsheidszorg, Bouw en Veiligheid (security). De betrokken partijen in het cluster Veiligheid hebben destijds de Stichting International Security Experimentation and Transformation (Iseti) opgericht met als doelstelling om inzicht en mogelijke oplossingen te bieden in complexe vraagstukken uit het openbare orde en veiligheidsdomein door gebruik te maken van moderne en innovatieve middelen. Daarvoor is de Txchange gestart als serious gaming tool, waarmee crises en rampen gesimuleerd kunnen worden. ISETI heeft het programma overgedragen aan het Regionaal Platform Criminaliteitsbeheersing Twente (RPCT) en zichzelf in juli 2011 opgeheven. Twente Safety and Security De ontwikkeling van het veiligheidscluster in Twente heeft een nieuwe impuls gekregen met de start van de Twente Safety and Security (TSS). TSS is een Publiek Private Samenwerking tussen overheid, onderwijs en bedrijfsleven. De samenwerking is opgezet om op het gebied van veiligheid en innovatie verdere ontwikkelingen te stimuleren. Doel van TSS is een samenleving die actief betrokken is bij de veiligheid van het woon, werk en leefklimaat en adequaat kan anticiperen op onvoorziene gebeurtenissen. Dit wordt gerealiseerd door met de betrokken partijen innovatieve oplossingen te ontwikkelen en toe te passen, waardoor nieuwe bedrijvigheid en banen tot stand komen. Aansluiting bij landelijke ontwikkelingen Twente Safety & Security maakt deel uit van het landelijke veiligheidscluster The Hague Security Delta. Dit cluster heeft drie belangrijke regionale hubs in de regio Den Haag, Noord-Brabant en Twente. Overheid, bedrijfsleven en kennisinstellingen werken samen aan innovaties op het vlak van nationale veiligheid, stedelijke veiligheid, het bestrijden van cybercrime, bescherming van kritische infrastructuur en forensisch onderzoek. Het uiteindelijke doel is een betere veiligheid en economische groei. Inventarisatie van het veiligheidscluster In 2012 is een eerste foto gemaakt van de veiligheidssector in de regio Den Haag. Een jaar later heeft Policy Research voor de veiligheidssector voor Nederland in kaart gebracht op het vlak van werkgelegenheid, productiewaarde (omzet) en toegevoegde waarde. Dit resulteerde in het Eindrapport Security Delta. Voor een goede aansluiting bij de activiteiten van de The Hague Security was het noodzakelijk meer inzicht te krijgen in het Twentse cluster. In september en oktober van 201 heeft daarom een eerste inventarisatie plaatsgevonden van de omvang en aard van het Safety & Security cluster in Twente. De inventarisatie is uitgevoerd door Saxion en de Universiteit Twente in opdracht van het samenwerkingsverband Twente Safety & Security. De uitkomsten van de inventarisatie vormen mede de basis voor de ontwikkeling van een programma van activiteiten van TSS. 1 B&A Consulting (2011). De Veiligheidssector in de regio Den Haag en Nederland. 2 Policy Research Corporation (2013). Security Delta Eindrapport. 6 7

4 1 Definitie en deelgebieden veiligheid Opzet van het onderzoek 2 In dit onderzoek is het begrip Veiligheid gedefinieerd als de afwezigheid van gevaar en dreiging. Deze definitie omvat beide Engelstalige begrippen Security en Safety. In de Strategie Nationale Veiligheid worden vijf verschillende vormen van veiligheid onderscheiden: 1. Territoriale veiligheid: Het ongestoord functioneren van Nederland als onafhankelijke staat in brede zin, dan wel de territoriale integriteit in enge zin. 2. Fysieke veiligheid: Het ongestoord functioneren van de mens in Nederland en zijn omgeving. 3. Economische veiligheid: Het ongestoord functioneren van Nederland als een effectieve en efficiënte economie.. Ecologische veiligheid: Het ongestoord blijven voortbestaan van de natuurlijke leefomgeving in en nabij Nederland. 5. Sociale en politieke stabiliteit: Het ongestoorde voortbestaan van een maatschappelijk klimaat waarin individuen ongestoord kunnen functioneren en groepen mensen goed met elkaar kunnen samenleven binnen de verworvenheden van de Nederlandse democratische rechtstaat en daarin gedeelde waarden. Bij de selectie van bedrijven en organisaties, die behoren tot het veiligheidscluster, zijn dezelfde criteria gehanteerd als bij eerder onderzoek in de regio Den Haag om regionale vergelijking mogelijk te maken. Bij de huidige inventarisatie zijn daarom vooral bedrijven en organisaties opgenomen die actief zijn op het vlak van Territoriale Veiligheid en Fysieke veiligheid. Bestrijding van cybercrime wordt ook beschouwd als economische veiligheid. Er zijn tot nu toe geen bedrijven opgenomen die zich richten op ecologische veiligheid. Stap 1. Opbouw database van bedrijven Voor deze inventarisatie van de veiligheidssector is een andere methode gebruikt dan gebruikelijk voor het in kaart brengen van sectoren en clusters. Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) maakt gebruik van standaard bedrijfscodes om activiteiten van bedrijven te rubriceren. Slechts een beperkt aantal van deze bedrijfscodes hebben echter direct te maken met het thema veiligheid. Bedrijven die zich bezighouden met de bestrijding van cybercrime bevinden zich bijvoorbeeld meestal binnen de statistische code Informatie en Communicatie. Veel bedrijven die hun verdienmodel hebben geënt op het oplossen van veiligheidsvraagstukken bevinden zich dus in diverse sectoren van de economie en daarmee binnen diverse sbi-codes. Er kon voor deze inventarisatie dus geen gebruik gemaakt worden van sectorinformatie van het CBS. Daarom is gekozen voor een andere methode. De lijst van bedrijven is één voor één opgebouwd op basis van de beschikbare informatie over individuele bedrijven van intermediaire organisaties, branche organisaties en kennisinstellingen in de regio, bijvoorbeeld de Kamer van Koophandel, Oost NV, kennispark Twente en de Industriële Kring Twente. Een twintigtal contactpersonen bij deze organisaties heeft bedrijven en instellingen in Twente, die actief zijn op het vlak van veiligheid, aangeleverd voor het opbouwen van een database. Deze lijst is aangevuld met de bedrijven, waarvoor wél een specifieke sbi code is op het vlak van veiligheid, namelijk beveiligingsbedrijven en veiligheidsdiensten. In een tweede fase zijn de directeuren/ondernemers van de al geïnventariseerde bedrijven gevraagd of zij nog andere bedrijven kenden in hun branche. Ook deze zijn toegevoegd aan de totale database. 3 LISA is een databestand met gegevens over alle vestigingen in Nederland waar betaald werk wordt verricht. Uitgebreide webbased informatiebron met bedrijfs- en financiële gegevens van Nederlandse bedrijven. 8 9

5 Stap 2. Verzamelen data werkgelegenheid en omzet Deze database is aangevuld met informatie over werkgelegenheid en omzet uit het werkgelegenheidsregister LISA en de Reach database. Gegevens zijn opgevraagd van 2006 tot en met meest recente beschikbare jaar Ter verificatie van de gegevens is aan zeventig van de grotere bedrijven (>5 werknemers) in de database een enquête gestuurd met een beperkt aantal vragen over de bedrijfsactiviteiten als omzet en werkgelegenheid. Deze is door 0 bedrijven ingevuld. Indien geen gegevens over de omzet beschikbaar waren, werd deze berekend op basis van de CBS tabellen met de gemiddelde omzet per werknemer per sector. Dit is een gebruikelijke methode. Bij sommige bedrijven is slechts een deel van de omzet gebaseerd op de verkoop van veiligheidsgerelateerde goederen en diensten. In dat geval wordt het veiligheidsgerelateerde deel van de omzet als percentage opgenomen in de database. Naast omzet en werkgelegenheid zijn ook de sbi-codes toegevoegd aan de database. Daarmee wordt weergegeven in welke economische sectoren de bedrijven en instellingen in het veiligheidscluster actief zijn. Voorbeelden van sectoren zijn industrie, bouw of zakelijke dienstverlening. Stap 3. Bepalen toepassingsgebieden en benchmarking Het is ook belangrijk te weten op welke toepassingsgebieden van veiligheid de producten en diensten van de bedrijven in de database betrekking hebben. Belangrijk uitgangspunt was de vergelijkbaarheid met ander regio s. Daarom is hier niet gekozen voor de veelgebruikte indeling van de Strategie Nationale Veiligheid (zie hoofdstuk 1), maar de indeling die in 2012 is gebruikt voor het in kaart brengen van het Veiligheidscluster van de Regio Den Haag. Deze is gebaseerd op de economische afbakening van het begrip veiligheid in de Maatschappelijke Innovatie Agenda Veiligheid (MIA Veiligheid). De aldus verkregen inzichten zijn uitgesplitst naar de door HSD onderscheiden toepassingsgebieden nationale veiligheid, stedelijke veiligheid, het bestrijden van cybercrime, bescherming van kritische infrastructuur, forensisch onderzoek, veiligheidsdiensten en onderwijs & onderzoek. Conservatieve schatting In deze inventarisatie is sprake van een conservatieve schatting. Bij de eerste meting in Den Haag was er sprake van 250 bedrijven en instellingen. Na vervolgonderzoek werd dit cijfer verhoogd tot 00. Ook in Twente zullen naar verwachting in een latere fase 15 nog bedrijven aan de huidige database worden toegevoegd. Ten tweede is de omzet 10 berekend op basis van de gegevens uit Op basis van werkgelegenheidsgroei in het Handelsregister is er waarschijnlijk sprake 22 geweest van een verdere omzetgroei in 2013 en 201, die nog niet in de figuren zichtbaar is. Resultaten Aantal bedrijven 58 Nationale veiligheid Stedelijke veiligheid Critische infrastructuur Bestrijden van cybercrime Forensisch onderzoek Specialistische zakelijke dienstverlening 3 Specialistische zakelijke dienstverlening Figuur 1: 15 Aantal bedrijven per SBI categorie Veiligheidscluster Twente 201 Saxion 10 & Onderzoek 122 Veiligheidsdiensten Overheid Overig Interdepartementale Programmadirectie Kennis en Innovatie (2008). Maatschappelijke Innovatie Agenda Veiligheid. Figuur 2: Aantal bedrijven per toepassingsgebied Veiligheidscluster Twente 201 Saxion 10 11

6 Bij de eerste inventarisatie van de omvang van het Twentse veiligheidscluster zijn in totaal 187 bedrijven en instellingen geïdentificeerd, die producten en/of diensten leveren op het vlak van de bovengenoemde toepassingsgebieden. Het betreft 166 private bedrijven en 21 niet-private instellingen of instituten. Figuur 1 geeft het aantal bedrijven en instellingen weer per SBI (standaard bedrijfscode). Daaruit blijkt dat de private bedrijven zich vooral bevinden in de sectoren (23), Informatie & Communicatie (3), Advies & Onderzoek (17) en Overige Zakelijke Dienstverlening (57). In deze laatste categorie bevinden zich ook de private beveiligingsbureaus. Ter vergelijking omvat het veiligheidscluster in de regio Den Haag een 00-tal organisaties. Deze regio telt echter aanzienlijk meer publieke en semi-publieke instellingen op het vlak van veiligheid. In figuur 2 zijn de bedrijven en instellingen ingedeeld naar toepassingsgebieden. Daaruit blijkt dat de overgrote meerderheid (122) van de bedrijven in Twente actief is op het vlak van stedelijke veiligheid. Dit toepassingsgebied omvat ook de beveiligingsbureaus. Daarnaast ontplooien 22 bedrijven activiteiten op het vlak van het bestrijden van Cybercrime. Binnen de overige toepassingsgebieden zijn relatief weinig bedrijven actief. De vier bedrijven op het vlak van nationale veiligheid zijn wel grote bedrijven, waaronder Thales. 30,6% 3,6% 30,6% 3,6% 1% 2,5% 3,5% 1% 2,5% 3,5% 31,7% 31,7% 27,2% 27,2% Nationale veiligheid Stedelijke veiligheid Critische infrastructuur Nationale veiligheid Stedelijke veiligheid Bestrijden van cybercrime Forensisch onderzoek & Onderzoek Veiligheidsdiensten Critische infrastructuur Bestrijden van cybercrime Forensisch onderzoek & Onderzoek Veiligheidsdiensten Figuur : Aandeel werkzame personen per toepassingsgebied van het totaal Veiligheidscluster Twente 2012 Saxion/Lisa/CBS 3.2 Werkzame personen 6,2% Specialistische zakelijke dienstverlening Overheidsdiensten Figuur 3: Aandeel werkzame personen per SBI categorie van het totaal Veiligheidscluster Twente 201 Saxion/Lisa/CBS 30,6% 8,0% 0,% 3,6% 2,5% 3,0% 2,7% 1,1% 1,5% 0,3% 6,2% Specialistische zakelijke dienstverlening Overheidsdiensten Daarnaast ontplooien 22 bedrijven activiteiten op het vlak van het bestrijden van Cybercrime In het Veiligheidscluster in Twente werken 5555 personen. Bij dit getal zijn de werkzame personen bij de veiligheidsdiensten en de onderzoekers en docenten op het vlak van veiligheid bij de kennisinstellingen meegeteld. Uit figuur 3 blijkt dat de meeste werkzame personen zich bevinden in de sectoren (6,2%), de Overheid (30,6%) en de Overige zakelijke dienstverlening (8%). Werknemers bij de kennisinstellingen, politie en brandweer vallen onder de sector overheid. Indien we kijken naar de werkgelegenheid per toepassingsgebied, dan valt op dat de meeste werkzame personen actief zijn in de gebieden stedelijke veiligheid (31,7%), veiligheidsdiensten (30,6%) en nationale veiligheid (27,2%). De vier grote bedrijven op het vlak van nationale veiligheid genereren dus samen meer dan een kwart van de werkgelegenheid

7 3.3 Omzet private ondernemingen 11,% 11,% 2,0% 1,2%,9% 1,9% 2,0% 1,2%,9% 1,9% Nationale veiligheid Stedelijke veiligheid Nationale veiligheid Overige branches Stedelijke veiligheid Critische infrastructuur Critische infrastructuur Bestrijden van cybercrime Bestrijden van cybercrime 88,6% Overige branches 37,9% 37,9% 52,2% 52,2% Forensisch onderzoek Forensisch onderzoek & Onderzoek & Onderzoek Figuur 5: Aandeel omzet industrie en overige Figuur : Aandeel werkzame personen per 88,6% branches van de totale omzet Veiligheidscluster Twente 2012 Saxion/Lisa/CBS toepassingsgebied van het totaal Veiligheidscluster Twente 2012 Saxion/Lisa/CBS % 2% Figuur 6: Specialistische zakelijke dienstverlening Aandeel omzet overige branches van de totale omzet Veiligheidscluster Twente 2012 Saxion/Lisa/CBS 17% 10% 10% 15% 2% 9% 10% 25% 2% Er zijn alleen cijfers over omzet beschikbaar van de private ondernemingen. De totale omzet van deze bedrijven in het veiligheidscluster in Twente is 115 miljoen Euro in Uit figuur 3 blijkt dat verreweg het grootste deel (88,6%) van deze omzet wordt gegenereerd in de 23 bedrijven in de sector. Het aandeel van de industrie in het veiligheidscluster in de omzet is dus aanzienlijk groter dan de werkgelegenheid. Dat betekent dat er sprake is van een relatief grote productiviteit per werknemer. Na de industrie zijn de sectoren Informatie & Communicatie en Overige zakelijke dienstverlening het grootst. In figuur 5 is de omzet verdeeld naar toepassingsgebied. De omzet is het grootst op het terrein van nationale veiligheid en stedelijke veiligheid. Hier valt de nog beperkte omzet op in de gebieden, waar de meeste groei wordt verwacht, Specialistische zakelijke dienstverlening namelijk de bestrijding van cybercrime en forensische studies. 1 15

8 3. Ontwikkeling Figuur 10: Ontwikkeling omzet per toepassingsgebied Veiligheidscluster Twente in mln. Euro Saxion/Lisa/CBS Figuur 8: Ontwikkeling omzet Veiligheidscluster Twente in mln. Euro Saxion/Lisa/CBS De figuren 8 tot en met 10 tonen de ontwikkeling van het veiligheidscluster ontwikkeling tussen 2006 en Figuur 8 laat zien dat, ondanks de crisis, de omzet in het veiligheidscluster in Twente is gestegen. Opvallend is dat uit figuur 9 blijkt dat bijna alle groei van de omzet gegenereerd wordt in het toepassingsgebied stedelijke veiligheid. De voorspelde groei op het vlak van forensisch onderzoek en de bestrijding van cybercrime moet binnen Twente nog plaatsvinden. De bedrijven in deze toepassingsgebieden zijn nog relatief klein. Ondanks de crisis, lijkt de omzet in het veiligheidscluster in Twente te zijn gestegen Figuur 9: Nationale veiligheid Stedelijke veiligheid Critische infrastructuur Bestrijden van cybercrime Forensisch onderzoek & Onderzoek Veiligheidsdiensten Overheid Overig Ontwikkeling omzet per toepassingsgebied Veiligheidscluster Twente in mln. Euro Saxion/Lisa/CBS Uit figuur 10 blijkt dat de groei van de werkgelegenheid een grilliger patroon heeft. Toch is lijkt ook hier sprake te zijn van een stijgende trend. Het Lisa werkgelegenheidsregister verschafte ten tijde van het onderzoek cijfers tot Uit het minder betrouwbare handelsregister van de Kamer van Koophandel blijkt er ook een stijging in werkgelegenheid te hebben plaatsgevonden tussen 2012 en

9 3.5 Aandeel Twente in totaal Nederland en toekomstige ontwikkeling 25% 20% 20% Landelijke trend Bedrijven Banen Omzet (in Euro) 6 mld 12 mld 1 mld Twentse trend Bedrijven Banen Omzet (in Euro) 1,2 mld 2 mld 2,8 mld 15% 10% Tabel 11: Trend Veiligheidscluster Nederland en Twente Saxion/Policy Research 10% 5% 0% Banen 3% Omzet 3% 3.6 Verspreiding veiligheidscluster in Twente Aandeel Twente in NL Veiligheidscluster Aandeel Twente in NL economie Figuur 11: Aandeel Veiligheidscluster Twente in Veiligheidscluster Nederland 2012 Saxion/Lisa/CBS De landelijke veiligheidssector heeft volgens Security Delta arbeidsplaatsen en een omzet van 6 miljard Euro. Figuur 11 laat zien dat op basis van deze cijfers het Twentse veiligheidscluster een aandeel van 10% heeft van de werkgelegenheid en 20% van de omzet van het landelijk veiligheidscluster. Het aandeel van de Twentse economie in de landelijke economie is ongeveer 3%. Het cluster is dus in Twente vele malen groter dan op grond van het Twentse aandeel in de economie kan worden verwacht. Policy Research heeft op basis van studies van Forensics Technologies Market (2012), Freedonia Group (2013), GS (2013) en MarketsandMarkets (2012) een schatting gemaakt voor de groei van het Veiligheidscluster in Nederland tot Het veiligheidscluster wereldwijd zal tegen 2020 aangegroeid zijn tot 300 à 350 miljard euro, waarvan ongeveer 70 miljard euro in West-Europa wordt gegenereerd. De grootste procentuele groei zowel wereldwijd als in West-Europa wordt volgens de Europese Commissie verwacht in de bestrijding van cybercrime en forensische studies. De verwachte groei is weergegeven in Tabel 1. De schatting is een groei van 100 bedrijven, 2000 arbeidsplaatsen en 8 miljard Euro in omzet. Een kanttekening hierbij is dat uitgegaan wordt van een grote productiviteitsstijging per werknemer. Stel dat Twente het huidige aandeel in het Nederlandse Veiligheidscluster in de toekomst zou behouden, dan komt dat neer op een groei in Twente van 70 bedrijven, 200 arbeidsplaatsen en 1,6 miljard Euro in omzet. Daarbij moet worden opgemerkt dat de snelle groeisectoren Cybercrime en forensisch onderzoek relatief (nog) niet sterk in Twente aanwezig zijn. Tabel 12: Locatie van bedrijven en instellingen van het cluster Veiligheid in Twente Saxion/I&O Research In de eerste inventarisatie zijn 166 bedrijven en instellingen geïdentificeerd die toegevoegde waarde realiseren met de verkoop van goederen en diensten op het vlak van veiligheid. Deze zijn in figuur 12 geplot op een kaart van Twente. Daaruit blijkt dat de bedrijven en instellingen verspreid zijn over geheel Twente. De meeste bevinden zich in de gemeenten Enschede, Hengelo, Almelo en Oldenzaal

10 Conclusie Uit de inventarisatie wordt duidelijk dat de veiligheidssector sterk vertegenwoordigd is in zowel de regio als in Nederland. Bedrijven en kennisinstellingen die zich geheel of gedeeltelijk richten op veiligheid, zijn samen goed voor 5555 arbeidsplaatsen en een omzet van bijna 115 miljoen Euro. Het aantal banen en de omzet in het Twentse cluster zijn respectievelijk 3 maal en 7 maal groter dan op basis van het aandeel van Twente in de Nederlandse economie verwacht mag worden. In tegenstelling tot de Regio Den Haag wordt deze omzet en werkgelegenheid in Twente vooral gerealiseerd door de private sector en dan met name door bedrijven in de moderne maakindustrie. Deze bevindingen komen overeen met de economische structuur van de regio. De meeste omzet en werkgelegenheid van de in de database opgenomen bedrijven, heeft betrekking op de toepassingsgebieden nationale veiligheid en stedelijke veiligheid. Ondanks de financiële crisis is het veiligheidscluster tussen 2006 en 2012 met pieken en dalen verder gegroeid. Opvallend is dat bijna alle groei van de omzet gegenereerd wordt in het toepassingsgebied nationale veiligheid. De voorspelde groei op het vlak van forensisch onderzoek en bestrijding van cybercrime moet binnen Twente nog plaatsvinden. De bedrijven in deze toepassingsgebieden zijn nog relatief klein. Twente blijft een aantrekkelijke vestigingsmilieu ten opzichte van concurrerende regio s Het veiligheidscluster wereldwijd zal tegen 2020 gegroeid zijn tot een markt van 300 à 350 miljard euro per jaar. Volgens The Hague Security Delta zal in die periode ook het veiligheidscluster in Nederland aanzienlijk groeien. Een belangrijk deel daarvan komt voor rekening van de regio s Den Haag (HSD), Brabant (DITTS) en Twente (TSS). Bij een gelijkblijvend aandeel van Twente in Nederland zou dat neerkomen op een toename van 70 bedrijven, 200 arbeidsplaatsen en 1,6 miljard Euro in omzet in Twente tot Toch moeten hierbij kanttekeningen worden gemaakt. Ten eerste is Twente (nog?) niet sterk in de toepassingsgebieden bestrijding cybercrime en forensisch onderzoek, waar de meeste groei wordt verwacht. Ten tweede veronderstelt een gelijkblijvend aandeel in het Nederlandse totaal, dat Twente voor het veiligheidscluster een aantrekkelijke vestigingsmilieu blijft ten opzichte van concurrerende regio s

11 Enschede M.H. Tromplaan 28 Postbus KB Enschede Tel Deventer Handelskade 75 Postbus KB Enschede Tel Apeldoorn Kerklaan 21 Postbus GC Apeldoorn Tel saxion.nl/leefomgeving

Het Veiligheidscluster in Twente

Het Veiligheidscluster in Twente Het Veiligheidscluster in Twente 2013-2015 Juni 2016 Colofon: Het Veiligheidscluster in Twente 2013-2015 Versie 1.1 Samenstelling: H. Seker & E. van de Wiel Uitgave: Kennispunt Twente, Mei 2016 2016, Kennispunt

Nadere informatie

POLICY RESEARCH CORPORATION

POLICY RESEARCH CORPORATION POLICY RESEARCH CORPORATION MANAGEMENT SOLUTIONS FOR COMPANIES AND GOVERNMENTS Update 206 veiligheidscluster HSD 3 februari 207 Policy Research Corporation Nederland B.V. Copyright 207 Parklaan 40 306

Nadere informatie

WERKGELEGENHEID REGIO WATERLAND 2012

WERKGELEGENHEID REGIO WATERLAND 2012 1.1 Arbeidsplaatsen De regio Waterland telt in totaal 61.070 arbeidsplaatsen (dat zijn werkzame personen). Daarvan werkt 81 procent 12 uur of meer per week (49.480 personen). Het grootste deel van de werkgelegenheid

Nadere informatie

AgriFood Capital Monitor Belangrijkste feiten en cijfers

AgriFood Capital Monitor Belangrijkste feiten en cijfers AgriFood Capital Monitor 2018 Belangrijkste feiten en cijfers Inleiding AgriFood Capital Monitor In dit boekje presenteren wij de feiten en cijfers van de AgriFood Capital Monitor 2018*. De Monitor geeft

Nadere informatie

Aandeel van buitenlandse bedrijven in de economie van Oost- Nederland; een 0-meting

Aandeel van buitenlandse bedrijven in de economie van Oost- Nederland; een 0-meting Aandeel van in de economie van Oost- ; een 0-meting C. Groot Zevert (*) P.C. Bijleveld (*) en H. Ligtenberg (**) (*) Kenniscentrum leefomgeving, Saxion, M.H. Tromplaan 28, NL-7513 AB Enschede Emails: 127381@student.saxion.nl;p.c.bijleveld@saxion.nl

Nadere informatie

Mede mogelijk gemaakt door de RPC s in Limburg

Mede mogelijk gemaakt door de RPC s in Limburg Onderzoek Criminaliteit onder het Limburgse bedrijfsleven Mede mogelijk gemaakt door de RPC s in Limburg Inleiding Veilig ondernemen is een belangrijk thema bij de Kamer van Koophandel. Jaarlijks wordt

Nadere informatie

VOORSTEL. Algemeen Bestuur

VOORSTEL. Algemeen Bestuur VOORSTEL Algemeen Bestuur ONDERWERP Twente Safety & Security en doorontwikkeling innovatie en veiligheid DATUM 15 december 2014 AGENDAPUNT E01a OPENBAAR ja BEHANDELD DOOR F. Jansen/H. Rorije REGISTRATIENUMMER

Nadere informatie

HTSM in Twente. Over de topsector High Tech Systemen en Materialen juni 2016

HTSM in Twente. Over de topsector High Tech Systemen en Materialen juni 2016 HTSM in Twente Over de topsector High Tech Systemen en Materialen 2007-2015 juni 2016 INHOUDS OPGAVE 1. Samenvatting 2. Aantal werkzame personen en vestigingen HTSM 2015 3. Aantal vestigingen HTSM 2015

Nadere informatie

Het college van Gedeputeerde Staten verzoekt de leden van Provinciale Staten om:

Het college van Gedeputeerde Staten verzoekt de leden van Provinciale Staten om: STATENBRIEF Eindverslag EFRO-programma GO 2007-2013 Portefeuillehouder: M. Scheffer Kerntaak/plandoel: Economie Doel van deze brief: Het college van Gedeputeerde Staten verzoekt de leden van Provinciale

Nadere informatie

Maatwerk voor brancheverenigingen

Maatwerk voor brancheverenigingen Rapport Maatwerk voor brancheverenigingen FEDA Branchevereniging op het gebied van Aandrijf- en Automatiseringstechniek CBS Den Haag Henri Faasdreef 312 2492 JP Den Haag Postbus 24500 2490 HA Den Haag

Nadere informatie

Maatwerk voor brancheverenigingen

Maatwerk voor brancheverenigingen Rapport Maatwerk voor brancheverenigingen VNFKD Vereniging van Nederlandse Fabrikanten in Kinder- en Dieetvoeding CBS Den Haag Henri Faasdreef 312 2492 JP Den Haag Postbus 24500 2490 HA Den Haag +31 70

Nadere informatie

Oktober Regionale Recessie Barometer Rotterdam. Economische verwachting tot 2011

Oktober Regionale Recessie Barometer Rotterdam. Economische verwachting tot 2011 Economische verwachting tot 2011 Oktober 2009 CONCLUSIES Zakelijke diensten, zorg en logistiek hebben een belangrijk aandeel in de Rotterdamse werkgelegenheid. Verwachte daling van werkgelegenheid in Rotterdam

Nadere informatie

Zzp ers in de provincie Utrecht 2013. Onderzoek naar een groeiende beroepsgroep

Zzp ers in de provincie Utrecht 2013. Onderzoek naar een groeiende beroepsgroep Zzp ers in de provincie Utrecht 2013 Onderzoek naar een groeiende beroepsgroep Ester Hilhorst Economic Board Utrecht Februari 2014 Inhoud Samenvatting Samenvatting Crisis kost meer banen in 2013 Banenverlies

Nadere informatie

Innovatieplatform Twente S a m e n w e r k e n a a n i n n o v a t i e

Innovatieplatform Twente S a m e n w e r k e n a a n i n n o v a t i e Innovatieplatform Twente S a m e n w e r k e n a a n i n n o v a t i e Twente is een innovatieve regio die nationaal en internationaal sterk in opkomst is. Daarom is op initiatief van de provincie Overijssel

Nadere informatie

CO2-monitor 2013 s-hertogenbosch

CO2-monitor 2013 s-hertogenbosch CO2-monitor 2013 s-hertogenbosch Afdeling Onderzoek & Statistiek Maart 2013 2 Samenvatting In deze monitor staat de CO2-uitstoot beschreven in de gemeente s-hertogenbosch. Een gebruikelijke manier om de

Nadere informatie

Snapshots van de regionale economie

Snapshots van de regionale economie Snapshots van de regionale economie Een Groene, Gezonde en Slimme Regio Provincie Utrecht Economische groei (%) bbp/brp, Provincie Utrecht en, 1996- Beroepsniveau banen (%), Provincie Utrecht en, 4 4 7%

Nadere informatie

Logistiek in Twente. Jaarbericht 2014 Over de sector Logistiek Publicatie op verzoek van het POWI Bijlage bij Arbeidsmarktmonitor augustus 2014

Logistiek in Twente. Jaarbericht 2014 Over de sector Logistiek Publicatie op verzoek van het POWI Bijlage bij Arbeidsmarktmonitor augustus 2014 Logistiek in Twente Jaarbericht 2014 Over de sector Logistiek Publicatie op verzoek van het POWI Bijlage bij Arbeidsmarktmonitor augustus 2014 Introductie Deze publicatie gaat over de sector Logistiek

Nadere informatie

Innovatie en samenwerking door Utrechtse bedrijven

Innovatie en samenwerking door Utrechtse bedrijven Innovatie en samenwerking door Utrechtse bedrijven 2008-2012 Ester Hilhorst Economic Board Utrecht April 2014 Samenvatting Vinger aan de pols Innovatie is sterk verbonden met vooruitgang, vernieuwing en

Nadere informatie

Werkgelegenheid in Twente. Jaarbericht 2014

Werkgelegenheid in Twente. Jaarbericht 2014 Werkgelegenheid in Twente Jaarbericht 214 Inhoudsopgave 1. Ontwikkeling werkzame personen en vestigingen (groei / afname) Ontwikkeling naar sectoren 2. Ontwikkeling naar sectoren Ontwikkeling naar branches

Nadere informatie

Mei Economische Barometer Valkenswaard en Waalre. Verwachting voor 2010 en 2011

Mei Economische Barometer Valkenswaard en Waalre. Verwachting voor 2010 en 2011 Verwachting voor 2010 en 2011 Mei 2010 CONCLUSIES Zakelijke dienstverlening domineert de economie van Waalre. Valkenswaard kent relatief veel industrie en groothandel. Afname van de werkgelegenheid doet

Nadere informatie

Werkgelegenheid in de Drechtsteden

Werkgelegenheid in de Drechtsteden Werkgelegenheid in de Bedrijvenregister 2010 Inhoud: 1. Conclusies 2. Ontwikkeling 3. Ontwikkeling t.o.v. Nederland 4. Bedrijventerreinen In deze factsheet leest u de meest recente informatie over de werkgelegenheid

Nadere informatie

M200413 Beperkte groei werkgelegenheid in het MKB

M200413 Beperkte groei werkgelegenheid in het MKB M200413 Beperkte groei werkgelegenheid in het MKB A.M.J. te Peele Zoetermeer, 24 december 2004 Beperkte groei werkgelegenheid MKB in 1999-2002 De werkgelegenheid in het MKB is in 2002 met 3% toegenomen

Nadere informatie

Regiobericht 1.0 Noord

Regiobericht 1.0 Noord Economie, innovatie, werk en inkomen 1 Kenmerken van het landsdeel Het landsdeel Noord bestaat uit de provincies Groningen, Friesland en Drenthe. De provincies werken samen in het Samenwerkingsverband

Nadere informatie

Openbaar vervoer-, auto- en multimodale ontsluiting werkgebieden,

Openbaar vervoer-, auto- en multimodale ontsluiting werkgebieden, penbaar vervoer-, auto- en multimodale ontsluiting werkgebieden, 2000-2010 Indicator 20 september 2012 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere

Nadere informatie

De arbeidsmarkt klimt uit het dal

De arbeidsmarkt klimt uit het dal Trends en ontwikkelingen arbeidsmarkt en onderwijs De arbeidsmarkt klimt uit het dal Het gaat weer beter met de arbeidsmarkt in, ofschoon de werkgelegenheid wederom flink daalde. De werkloosheid ligt nog

Nadere informatie

stad cijfers Inleiding Kerncijfers Werkgelegenheid Toename aantal banen Tabel 1: Banen en vestigingen

stad cijfers Inleiding Kerncijfers Werkgelegenheid Toename aantal banen Tabel 1: Banen en vestigingen stad cijfers Inleiding Deze aflevering van Stadcijfers presenteert de nieuwste informatie over de ontwikkeling van het aantal banen en het aantal vestigingen in de gemeente Groningen. Deze belangrijke

Nadere informatie

ScaleUp Dashboard 2015

ScaleUp Dashboard 2015 Rapportage ScaleUp Dashboard 2015 ScaleUp Dashboard 2015 Prof. dr. Justin Jansen Lotte de Vos Rotterdam School of Management Erasmus Centre for Entrepreneurship Conclusies Nederland staat aan de Europese

Nadere informatie

De leden van de raad van de gemeente Groningen te GRONINGEN

De leden van de raad van de gemeente Groningen te GRONINGEN Gemeente \jromngen OndenA/erp Rapport werkgelegenheidseffecten Ring Zuid Steller Jeroen Engels De leden van de raad van de gemeente Groningen te GRONINGEN Telefoon (050) 367 83 31 Bi lage(n) I Ons kenmerk

Nadere informatie

De softwaresector in Nederland

De softwaresector in Nederland De softwaresector in Nederland Survey 2010 In opdracht van: ICT~Office Project: 2010.002 Publicatienummer: 2010.002-1018 Datum: Utrecht, 23 augustus 2010 Auteurs: Robbin te Velde Jaap Veldkamp Marijn Plomp

Nadere informatie

Werk en vestigingen in Nederland, CBS-regiobase en LISA vergeleken

Werk en vestigingen in Nederland, CBS-regiobase en LISA vergeleken Duizenden Duizenden Werk en vestigingen in Nederland, CBS-regiobase en vergeleken Zowel het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) als het Landelijk InformatieSysteem Arbeidsplaatsen en vestigingen ()

Nadere informatie

Kwartaalmonitor detacheringsbranche Rapportage Q4 2016

Kwartaalmonitor detacheringsbranche Rapportage Q4 2016 www.pwc.nl Kwartaalmonitor detacheringsbranche Rapportage Q4 2016 29 maart 2017 Beste deelnemer, Bijgaand ontvangt u de "Kwartaalmonitor voor de Detacheringsbranche". De monitor ziet toe op het vierde

Nadere informatie

Brainport Monitor 2010 Samenvatting. Van crisis naar kracht

Brainport Monitor 2010 Samenvatting. Van crisis naar kracht Brainport Monitor 2010 Samenvatting Van crisis naar kracht People De effecten van de crisis laten zien dat de arbeidsmarkt in Brainport conjunctuurgevoelig is. Technology Brainport blijft goed presteren

Nadere informatie

Werkgelegenheidsonderzoek 2010

Werkgelegenheidsonderzoek 2010 2010 pr ov i nc i e g r oni ng e n Wer kgel egenhei dsonder zoek Eenanal ysevandeont wi kkel i ngen i ndewer kgel egenhei di nde pr ovi nci egr oni ngen Werkgelegenheidsonderzoek 2010 Werkgelegenheidsonderzoek

Nadere informatie

Tabel 1: De bijdrage van RtHA aan de regionale economie op basis van 2,4 miljoen passagiers

Tabel 1: De bijdrage van RtHA aan de regionale economie op basis van 2,4 miljoen passagiers Prognose 2020 Door Alexander Otgaar, RHV Erasmus Universiteit Rotterdam Diverse studies zijn in het verleden uitgevoerd met als doel om de economische bijdrage van Rotterdam the Hague Airport (hierna aan

Nadere informatie

Conclusies rapporten organiserend vermogen en snel groeiende bedrijven in Gelderland

Conclusies rapporten organiserend vermogen en snel groeiende bedrijven in Gelderland Conclusies rapporten organiserend vermogen en snel groeiende bedrijven in Gelderland Presentatie 8 februari 2017 Provincie Gelderland Provinciale Staten Commissie Economie, Energie en Milieu Linze Rijswijk,

Nadere informatie

Maatwerk voor brancheverenigingen

Maatwerk voor brancheverenigingen Rapport Maatwerk voor brancheverenigingen ROMAZO De gezamenlijke brancheverenigingen in de zonwering CBS Den Haag Henri Faasdreef 312 2492 JP Den Haag Postbus 24500 2490 HA Den Haag +31 70 337 38 00 www.cbs.nl

Nadere informatie

Den Haag: Internationale stad van vrede en recht

Den Haag: Internationale stad van vrede en recht Intergouvernementeel / VN Europees Kennis NGO Onderwijs Cultuur en expatorganisaties Ambassades en consulaten Den Haag: Internationale stad van vrede en recht De gemeente Den Haag is internationale stad

Nadere informatie

TOERISME en RECREATIE. Voorne PutteN 5 GEMEENTEN. 3 e editie. Opzet en inhoud

TOERISME en RECREATIE. Voorne PutteN 5 GEMEENTEN. 3 e editie. Opzet en inhoud 3 e editie TOERISME en RECREATIE 2017 Voorne PutteN Opzet en inhoud Recreatie en toerisme is voor de Voorne- Putten een belangrijke bedrijfstak. De sector levert niet alleen een bijdrage aan de regionale

Nadere informatie

Werkgelegenheid in Westfriesland Augustus 2014

Werkgelegenheid in Westfriesland Augustus 2014 Werkgelegenheid in Westfriesland Augustus 2014 Colofon Uitgave I&O Research Van Dedemstraat 6c 1624 NN Hoorn Tel.nr. 0229-282555 Rapportnummer 2014-2042 Datum Augustus 2014 Opdrachtgever De Westfriese

Nadere informatie

M201218. Meer snelgroeiende bedrijven en meer krimpende bedrijven in Nederland

M201218. Meer snelgroeiende bedrijven en meer krimpende bedrijven in Nederland M201218 Meer snelgroeiende bedrijven en meer krimpende bedrijven in Nederland drs. D. Snel drs. N. Timmermans Zoetermeer, november 2012 Relatief veel snelgroeiende bedrijven in Nederland In deze rapportage

Nadere informatie

Samenvatting Twente Index 2016

Samenvatting Twente Index 2016 Samenvatting Twente Index 2016 Kijk voor regionale en lokale data op www.twenteindex.nl INLEIDING De Twente Index wordt door Kennispunt Twente samengesteld in opdracht van de Twente Board. De Board wil

Nadere informatie

Werkgelegenheidsonderzoek 2011

Werkgelegenheidsonderzoek 2011 Werkgelegenheidsonderzoek 2011 Werkgelegenheidsonderzoek 2011 Provincie Groningen Werkgelegenheidsonderzoek 2011 Werkgelegenheidsonderzoek 2011 Provincie Groningen Provincie Groningen Drs. Eelco Westerhof

Nadere informatie

Arbeidsmarktontwikkelingen 2016

Arbeidsmarktontwikkelingen 2016 - Arbeidsmarktontwikkelingen 2016 Factsheet maart 2017 Het aantal banen van werknemers en zelfstandigen in Amsterdam nam het afgelopen jaar toe met bijna 14.000 tot bijna 524.000 banen, een groei van bijna

Nadere informatie

Economische Barometer

Economische Barometer Economische Barometer Peildatum maart 2018 Voorwoord Hierbij presenteer ik u de Economische Barometer van de gemeente Soest. In deze Economische Barometer rapporteren wij de belangrijkste en meest recente

Nadere informatie

REGIOBRANDING TWENTE. Eric Nijkamp Voorzitter

REGIOBRANDING TWENTE. Eric Nijkamp Voorzitter REGIOBRANDING TWENTE Eric Nijkamp Voorzitter Doel regiobranding Twente zowel nationaal als internationaal positioneren als innovatieve, ondernemende kennisregio in de komende 10 jaar. Een krachtige en

Nadere informatie

Openbaar vervoer-, auto- en multimodale ontsluiting werkgebieden,

Openbaar vervoer-, auto- en multimodale ontsluiting werkgebieden, Openbaar vervoer-, auto- en multimodale ontsluiting werkgebieden, 1996-2015 Indicator 7 september 2016 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere

Nadere informatie

Stichting Twente Index, p/a Postbus 70.000, 7500 KB Enschede Stichting Twente Index is ingeschreven bij de Kamer van Koophandel onder nummer 08141490

Stichting Twente Index, p/a Postbus 70.000, 7500 KB Enschede Stichting Twente Index is ingeschreven bij de Kamer van Koophandel onder nummer 08141490 Highlights Hoe staat Twente ervoor? De Twentse werkloosheid vertoonde een sterke schommeling in 2011 en de eerste helft van 2012. In het tweede kwartaal van 2012 was sprake van een daling. Ondanks de crisis

Nadere informatie

VEEL CROSS-SECTORALE INNOVATIES IN DE REGIO GRONINGEN ASSEN

VEEL CROSS-SECTORALE INNOVATIES IN DE REGIO GRONINGEN ASSEN VEEL CROSS-SECTORALE INNOVATIES IN DE REGIO GRONINGEN ASSEN De meeste innovaties ontstaan buiten de traditionele sectoren. Dat is de opvallendste uitkomst van de Regioanalyse die in opdracht van de Regio

Nadere informatie

Maatwerk voor brancheverenigingen

Maatwerk voor brancheverenigingen Rapport Maatwerk voor brancheverenigingen ENVAQUA Dutch Environmental & Water Technology Association CBS Den Haag Henri Faasdreef 312 2492 JP Den Haag Postbus 24500 2490 HA Den Haag +31 70 337 38 00 www.cbs.nl

Nadere informatie

Aantal medewerkers Zuidoost-Brabant

Aantal medewerkers Zuidoost-Brabant Regio Zuidoost-Brabant 1. Werkgelegenheid Zorg en Welzijn Zuidoost-Brabant In dit katern volgt een overzicht van diverse arbeidsmarktfactoren in de sector zorg en welzijn in de regio Zuidoost-Brabant.

Nadere informatie

Maatwerk voor brancheverenigingen

Maatwerk voor brancheverenigingen Rapport Maatwerk voor brancheverenigingen ROMAZO De gezamenlijke brancheverenigingen in de zonwering CBS Den Haag Henri Faasdreef 312 2492 JP Den Haag Postbus 24500 2490 HA Den Haag +31 70 337 38 00 www.cbs.nl

Nadere informatie

Sectorrapport zakelijke dienstverlening Arnhem

Sectorrapport zakelijke dienstverlening Arnhem Sectorrapport zakelijke dienstverlening Arnhem 2006-2015 1 juli 2016 Colofon: Gemeente Arnhem Afdeling Informatievoorziening Team Onderzoek & Statistiek Contactpersonen: Peter Bisseling / José Nieuwenstein

Nadere informatie

Economische impact Bèta College & Delta Academy

Economische impact Bèta College & Delta Academy Economische impact Bèta College & Delta Academy Onderzoek naar de jaarlijkse economische impact van de komst van het Bèta College en de uitbreiding van de Delta Academy op de Zeeuwse economie drs. Sven

Nadere informatie

Rapport. Maatwerk voor brancheverenigingen FME

Rapport. Maatwerk voor brancheverenigingen FME Rapport Maatwerk voor brancheverenigingen FME CBS Den Haag Henri Faasdreef 312 2492 JP Den Haag Postbus 24500 2490 HA Den Haag +31 70 337 38 00 www.cbs.nl projectnummer 303239-01 EBD/EBH 16 juni 2017 kennisgeving

Nadere informatie

Marktbeeld oktober 2014

Marktbeeld oktober 2014 oktober & groeit De totale - laat in het tweede en derde kwartaal van dit jaar een e omzetgroei zien ten opzichte van een jaar eerder. -ondernemers en dat de omzetgroei in het laatste kwartaal Op het gebied

Nadere informatie

CENTRE OF EXPERTISE CYBER SECURITY

CENTRE OF EXPERTISE CYBER SECURITY Oktober 2017 Resultaten nulmeting cyber security in het mkb CENTRE OF EXPERTISE CYBER SECURITY Opzet presentatie Het Centre of Expertise Cyber Security (CoECS) Lectoraat: Cyber Security & Safety Lectoraat:

Nadere informatie

Bundeling werken in nationale bundelingsgebieden,

Bundeling werken in nationale bundelingsgebieden, Bundeling werken in nationale bundelingsgebieden, 2000 2008 Indicator 20 mei 2010 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u

Nadere informatie

Ontwikkeling R&D-uitgaven industrie 2009 en 2010

Ontwikkeling R&D-uitgaven industrie 2009 en 2010 Centraal Bureau voor de Statistiek Divisie Bedrijfseconomische Statistieken Statistische analyse Den Haag Postbus 24500 2490 HA Den Haag Ontwikkeling R&D-uitgaven industrie 2009 en 2010 Gert Buiten, Andries

Nadere informatie

Openbaarvervoer-, auto- en multimodale ontsluiting werkgebieden,

Openbaarvervoer-, auto- en multimodale ontsluiting werkgebieden, Openbaarvervoer-, auto- en multimodale ontsluiting werkgebieden, 1996-2016 Indicator 6 september 2018 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere

Nadere informatie

Werkgelegenheid, vacatures en werving in de provincie Utrecht 2013. De knelpunten die Utrechtse bedrijven ervaren

Werkgelegenheid, vacatures en werving in de provincie Utrecht 2013. De knelpunten die Utrechtse bedrijven ervaren Werkgelegenheid, vacatures en werving in de provincie Utrecht 2013 De knelpunten die Utrechtse bedrijven ervaren Ester Hilhorst Economic Board Utrecht Februari 2014 Inhoud Samenvatting Crisis kost meer

Nadere informatie

Resultaten Conjunctuurenquete 1e helft 2014

Resultaten Conjunctuurenquete 1e helft 2014 Resultaten Conjunctuurenquete 1e helft 214 Willemstad, Maart 214 Inleiding In juni 214 zijn in het kader van de conjunctuurenquête (CE) de bedrijven benaderd met vragenlijsten op Curaçao. Doel van deze

Nadere informatie

Toeristisch bezoek aan Leiden in 2010

Toeristisch bezoek aan Leiden in 2010 April 2011 ugu Toeristisch bezoek aan in 2010 Al zeven jaar doet mee aan Toeristisch bezoek aan steden, onderdeel van het Continu Vakantie Onderzoek (CVO). Het CVO is een panelonderzoek waarbij Nederlanders

Nadere informatie

Regionaal-Economische Barometer

Regionaal-Economische Barometer Regionaal-Economische Barometer Verwachtingen voor Assen-Beilen in 2011 Januari 2011 CONCLUSIES Groeiverwachting Nederlandse economie in 2011 1½ procent Overheid en zorg goed voor 40 procent van de werkgelegenheid

Nadere informatie

RECREATIE EN TOERISME. Voorne PutteN 5 GEMEENTEN. 4 e editie. Opzet en inhoud

RECREATIE EN TOERISME. Voorne PutteN 5 GEMEENTEN. 4 e editie. Opzet en inhoud 4 e editie RECREATIE EN TOERISME 2018 Voorne PutteN Opzet en inhoud Recreatie en toerisme is voor Voorne- Putten een belangrijke bedrijfstak. De sector levert niet alleen een bijdrage aan de regionale

Nadere informatie

Publiek gefinancierd energieonderzoek In opdracht van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat

Publiek gefinancierd energieonderzoek In opdracht van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat Publiek gefinancierd energieonderzoek 2018 In opdracht van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat Inleiding Jaarlijks brengt de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl) de Monitor publiek

Nadere informatie

Onderzoek Alumni Bètatechniek

Onderzoek Alumni Bètatechniek Onderzoek Alumni Bètatechniek 0 meting - Achtergrond Eén van de knelpunten op de Nederlandse arbeidsmarkt is een tekort aan technisch geschoolden. De Twentse situatie is hierin niet afwijkend. In de analyse

Nadere informatie

Sociale media in Nederland Door: Newcom Research & Consultancy

Sociale media in Nederland Door: Newcom Research & Consultancy Sociale media in Nederland Door: Newcom Research & Consultancy Sociale media hebben in onze samenleving een belangrijke rol verworven. Het gebruik van sociale media is groot en dynamisch. Voor de vierde

Nadere informatie

Een blik over de Grens: Profielschets Regierungsbezirk Münster

Een blik over de Grens: Profielschets Regierungsbezirk Münster Een blik over de Grens: Profielschets Regierungsbezirk Münster Ann-Kristin Engelhardt Deze special van de Twente Index 2006 geeft een beknopte profielschets van de economie en arbeidsmarkt van het Regierungsbezirk

Nadere informatie

MARKTFLITSEN SPECIAL: Leeftijd intermediaire bedrijven. Bedrijfsleeftijd is een goede indicatie voor financiële soliditeit en omvang

MARKTFLITSEN SPECIAL: Leeftijd intermediaire bedrijven. Bedrijfsleeftijd is een goede indicatie voor financiële soliditeit en omvang : Leeftijd intermediaire bedrijven Bedrijfsleeftijd is een goede indicatie voor financiële soliditeit en omvang INLEIDING Het Ratinginstituut Financieel Dienstverleners (RiFD) publiceert regelmatig actuele,

Nadere informatie

Persbericht. 31 juli 2013. Werkloosheid en bezuinigingen grootste problemen in Twentse gemeenten

Persbericht. 31 juli 2013. Werkloosheid en bezuinigingen grootste problemen in Twentse gemeenten Persbericht 31 juli 2013 Werkloosheid en bezuinigingen grootste problemen in Twentse gemeenten Werkloosheid en bezuinigingen zijn volgens inwoners van Twente verreweg de grootste problemen in hun gemeenten.

Nadere informatie

Graydon studie: Betaalgedrag Nederlands bedrijfsleven 2015.

Graydon studie: Betaalgedrag Nederlands bedrijfsleven 2015. Graydon studie: Betaalgedrag Nederlands bedrijfsleven. Inleiding Als het gaat om betaalgedrag van het Nederlandse bedrijfsleven kunnen we met een tevreden gevoel terugkijken op. Dat blijkt als we niet

Nadere informatie

Aandeel MKB in buitenlandse handel en investeringen

Aandeel MKB in buitenlandse handel en investeringen Rapport Aandeel MKB in buitenlandse handel en investeringen Drie afbakeningen van het MKB Oscar Lemmers Dit onderzoek werd uitgevoerd in opdracht van het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Er waren geen

Nadere informatie

Vakantiewerk in het mkb 2004

Vakantiewerk in het mkb 2004 Vakantiewerk in het mkb 2004 Koninklijke Vereniging MKB-Nederland Delft, 3 augustus 2004 Contactpersoon: dhr. drs. A. van Delft : 015 21 91 255, e-mail: delft@mkb.nl Copyright Koninklijke Vereniging MKB-Nederland,

Nadere informatie

Ik hoop dus dat dit congres nieuwe ideeën gaat opleveren.

Ik hoop dus dat dit congres nieuwe ideeën gaat opleveren. Alleen de uitgesproken tekst geldt. Toespraak bij de opening van het Innoversum Innovatiecongres door Commissaris van de Koningin, drs. Ank Bijleveld-Schouten, op woensdag 25 mei 2011 om 9:20 te Enschede.

Nadere informatie

Fact sheet. Ondernemerschap in West. gen. In stadsdeel West zijn er in Amsterdam als geheel. Zo wordt er bijvoorbeeld

Fact sheet. Ondernemerschap in West. gen. In stadsdeel West zijn er in Amsterdam als geheel. Zo wordt er bijvoorbeeld Fact sheet november 11 Ondernemerschap in telt veel kleine bedrijven. Daarnaast heeft dit stadsdeel het hoogste aantal zzp ers. Ook kent geen ander stadsdeel jaarlijks meer starters dan. Het is een stadsdeel

Nadere informatie

Fact sheet Ondernemerschap in Centrum Ondernemers in Centrum, 2010 Ondernemers in Amsterdam, 2010

Fact sheet Ondernemerschap in Centrum Ondernemers in Centrum, 2010 Ondernemers in Amsterdam, 2010 Fact sheet november 11 Ondernemerschap in Stadsdeel is het kloppende hart van. Het is een dynamisch stadsdeel met veel kleine bedrijven. In veel opzichten is het in het klein. Ondernemerschap in In deze

Nadere informatie

KvK-barometer provincie Utrecht

KvK-barometer provincie Utrecht KvK-barometer De economie in de blijft zwaar onder druk staan. Dit blijkt vooral uit het aantal bedrijven dat een verslechtering ziet van het economisch klimaat. Daarnaast verwachten meer ondernemers een

Nadere informatie

AGRO FOOD MONI TOR Ede Wageningen 2017

AGRO FOOD MONI TOR Ede Wageningen 2017 AGRO FOOD MONI TOR HIGHLIGHTS 2017 Voorwoord Het gebied tussen en vormt het kennishart van Regio Foodvalley, de internationale topregio voor kennis en innovatie op het gebied van voedselproductie. Food

Nadere informatie

Bedrijvigheid & werkgelegenheid in Zuidoost-Brabant. Tabellenboek Vestigingsregister 2014

Bedrijvigheid & werkgelegenheid in Zuidoost-Brabant. Tabellenboek Vestigingsregister 2014 Bedrijvigheid & werkgelegenheid in Zuidoost-Brabant Tabellenboek Vestigingsregister 2014 1 Bedrijvigheid en Werkgelegenheid in Zuidoost-Brabant Tabellen- en trendboek Vestigingenregister 2014 juni 2015

Nadere informatie

Mapping van creatieve stad en innovatiedynamiek

Mapping van creatieve stad en innovatiedynamiek Mapping van creatieve stad en innovatiedynamiek PROBLEEMSTELLING Creative Rotterdam Focus Creatieve industrie in de stedelijke omgeving Innovatie door en met de creatieve industrie Stedelijke milieus als

Nadere informatie

AGRO FOOD MONI TOR EDE

AGRO FOOD MONI TOR EDE AGRO FOOD MONI TOR EDE HIGHLIGHTS 2016 Voorwoord Ede ligt in het hart van FoodValley, de internationale topregio voor kennis en innovatie op het gebied van voedselproductie. Food omvat veel schakels in

Nadere informatie

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG 1 > Retouradres Postbus 20301 2500 EH Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Turfmarkt 147 2511 DP Den Haag Postbus 20301 2500 EH Den Haag www.rijksoverheid.nl/venj

Nadere informatie

Succesvol samenwerken in de Regio Eindhoven. Plaats voor een heading

Succesvol samenwerken in de Regio Eindhoven. Plaats voor een heading Succesvol samenwerken in de Regio Eindhoven Plaats voor een heading Jean Paul Kroese 26 april 2012 Opbouw presentatie 1. Kenmerken Regio Eindhoven 2. Regionale ambitie en inhoudelijke opgave 3. Governance

Nadere informatie

Den Haag: Internationale Stad van Vrede en Recht

Den Haag: Internationale Stad van Vrede en Recht Intergouvernementeel/VN Europees Kennis NGO Onderwijs Cultuur Expat serviceorganisaties Ambassades en consulaten Aan ambassades gelieerde organisaties Den Haag: Internationale Stad van Vrede en Recht Den

Nadere informatie

Maatwerk voor brancheverenigingen

Maatwerk voor brancheverenigingen Rapport Maatwerk voor brancheverenigingen ENVAQUA Dutch Environmental & Water Technology Association CBS Den Haag Henri Faasdreef 312 2492 JP Den Haag Postbus 24500 2490 HA Den Haag +31 70 337 38 00 www.cbs.nl

Nadere informatie

Graydon Kwartaalmonitor. incl Kwartaal 4

Graydon Kwartaalmonitor. incl Kwartaal 4 Graydon kwartaal monitor incl Kwartaal 4 1 Inhoud Inleiding 3 Persbericht 4 Per branche Overzicht Q2, Q3 en Q4 6 Starters per branche 7 Opheffingen per branche 8 Faillissementen per branche 9 Netto-Groei

Nadere informatie

Werk en vestigingen in Nederland. Drs. G. Scholtens (LISA) Drs. A.A.M.W. van Gessel-Dabekaussen (CBS)

Werk en vestigingen in Nederland. Drs. G. Scholtens (LISA) Drs. A.A.M.W. van Gessel-Dabekaussen (CBS) Werk en vestigingen in Nederland Drs. G. Scholtens (LISA) Drs. A.A.M.W. van Gessel-Dabekaussen (CBS) CBS Heerlen Stichting LISA CBS-weg 11 Zuiderval 70 6412 EX Heerlen 7543EZ Enschede Postbus 4481 Postbus

Nadere informatie

Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid

Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid WET MELDING COLLECTIEF ONTSLAG 2018 Jaarlijkse rapportage over de door bedrijven bij het UWV ingediende voor collectief ontslag maart 2019 N.Y. Kuiper INHOUDSOPGAVE

Nadere informatie

Inleiding. Met vriendelijke groet, Frans van den Heuvel Specialist Research and Learning bij Graydon. 2 Graydon kwartaalmonitor

Inleiding. Met vriendelijke groet, Frans van den Heuvel Specialist Research and Learning bij Graydon. 2 Graydon kwartaalmonitor Kwartaalmonitor 1ste Kwartaal 215 Graydon kwartaalmonitor 1 Inleiding Tijdens het eerste kwartaal van 215 is er in Nederland een netto-groei van het aantal bedrijven geweest met 28. entiteiten. Dat blijkt

Nadere informatie

Prijsindexcijfers 0f Reclamediensten

Prijsindexcijfers 0f Reclamediensten 07 Prijsindexcijfers 0f Reclamediensten Michel van Veen Publicatiedatum CBS-website: 20 november 2008 Den Haag/Heerlen, 2008 Verklaring van tekens. = gegevens ontbreken * = voorlopig cijfer x = geheim

Nadere informatie

December 2014 Betalen aan de kassa 2013

December 2014 Betalen aan de kassa 2013 December 2014 Betalen aan de kassa 2013 Betalen aan de kassa 2013 Betalen aan de kassa 2013 Uitkomsten DNB/Betaalvereniging Nederland onderzoek naar het gebruik van contant geld en de pinpas in Nederland

Nadere informatie

Onderwijs en arbeidsmarkt in cijfers

Onderwijs en arbeidsmarkt in cijfers Onderwijs en arbeidsmarkt in cijfers september 208 Regio Food Valley Onderwijs en arbeidsmarkt in cijfers regio Food Valley In aansluiting op de brochure Onderwijs en arbeidsmarkt in cijfers is deze aanvullende

Nadere informatie

Werkgelegenheid in West- Friesland November 2013

Werkgelegenheid in West- Friesland November 2013 Werkgelegenheid in West- Friesland November 2013 1. Inleiding In het kader van de overeenkomst over de statistische dienstverlening houdt I&O Research voor de samenwerkende Westfriese gemeenten statistische

Nadere informatie

Werkgelegenheidsonderzoek

Werkgelegenheidsonderzoek Monitor Ruimtelijke Economie Uitkomsten Werkgelegenheidsonderzoek Provincie Utrecht 2011 (Voorlopig) Januari 2012 Afdeling Mobiliteit, Economie en Cultuur Inleiding In de periode april t/m september 2011

Nadere informatie

Fact sheet. Ondernemerschap in Oost. Ondernemerschap in Oost. Het aantal vestigingen in stadsdeel Oost groeit sterk. november 2011

Fact sheet. Ondernemerschap in Oost. Ondernemerschap in Oost. Het aantal vestigingen in stadsdeel Oost groeit sterk. november 2011 Fact sheet november 11 Ondernemerschap in Stadsdeel telt veel kleine bedrijven die zich voornamelijk bevinden in de en in de explosief groeiende cultuur en recreatie sector. Het hoge aantal starters zorgt

Nadere informatie

Graydon Barometer. Graydon Barometer Betaalgedrag

Graydon Barometer. Graydon Barometer Betaalgedrag Q2 Graydon Barometer Betaalgedrag Nederlands bedrijfsleven 2017 1 Voorwoord Inhoud Inleiding 2 Persbericht 3 Betaalgedrag 5 Betaalgedrag per kwartaal 5 Betaalgedrag per jaar 6 Betaalgedrag per branche

Nadere informatie

Resultaten Conjunctuurenquête 1 e halfjaar 2018

Resultaten Conjunctuurenquête 1 e halfjaar 2018 Resultaten Conjunctuurenquête 1 e halfjaar 2018 Chris M. Jager Inleiding In juni en juli 2018 zijn in het kader van de conjunctuurenquête (CE) bijna 360 bedrijven benaderd. Doel van deze enquête is om

Nadere informatie

18 december 2012. Social Media Onderzoek. MKB Nederland

18 december 2012. Social Media Onderzoek. MKB Nederland 18 december 2012 Social Media Onderzoek MKB Nederland 1. Inleiding Er wordt al jaren veel gesproken en geschreven over social media. Niet alleen in kranten en tijdschriften, maar ook op tv en het internet.

Nadere informatie

Maintenance Innovatie in de Delta Regio, de strategie van Zuid Nederland tot 2020. Gerard Blom & Patrick Essers

Maintenance Innovatie in de Delta Regio, de strategie van Zuid Nederland tot 2020. Gerard Blom & Patrick Essers Maintenance Innovatie in de Delta Regio, de strategie van Zuid Nederland tot 2020 Gerard Blom & Patrick Essers Contents Koepelvisie Strategic Board Delta Region Strategische Innovatie Agenda Innovatiethema

Nadere informatie

Maatwerk voor brancheverenigingen

Maatwerk voor brancheverenigingen Rapport Maatwerk voor brancheverenigingen ROMAZO De gezamenlijke brancheverenigingen in de zonwering CBS Den Haag Henri Faasdreef 312 2492 JP Den Haag Postbus 24500 2490 HA Den Haag +31 70 337 38 00 www.cbs.nl

Nadere informatie