Wat is een goed pensioen?

Transcriptie

1 Wat is een goed pensioen? Vragenlijst LISS panel datum 25 juli 2008 auteur Vera Toepoel T: E: Postbus 90153, 5000 LE Tilburg Warandelaan 2, Gebouw K, 6e verdieping, kamer K635

2 CentERdata, Tilburg, 2012 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

3 Inhoudsopgave 1 Projectbeschrijving Inleiding Codeboek Descriptives Wat is een goed pensioen 1/32

4 1 Projectbeschrijving Title: What is an Adequate Old-Age Income? Datafile: aa08a Funding sources: MESS project Investigator: Johannes Binswanger, Daniel Schunk Project description: Choice and other types of questions in relation to monthly spending during working life and retirement Sample: Selected number of household members: 2717 (Respondents with reported net monthly income higher than 800 euro s, age greater or equal to 25, position<4) Nonresponse: 712 (26.2%) Actual response: 2005 (73.8%) Date of data collection: January 2008 Titel: Wat is een goed pensioen? Databestand: aa08a Financiering: MESS project Onderzoeker: Johannes Binswanger, Daniel Schunk Projectbeschrijving: Keuzes en andere vragen over inkomen tijdens het arbeidsleven en het pensioen Responsoverzicht: Selectie aantal leden huishouden:2717 (leeftijd: 25 jaar en ouder, netto maandinkomen van meer dan 800 euro, positie<4) Nonrespons: 712 (26.2%) Respons: 2005 (73.8%) Datum van dataverzameling: januari 2008 Wat is een goed pensioen 2/32

5 2 Inleiding In maart 2007 hebben Binswanger en Schunk een vragenlijst afgenomen in het LISS panel over de relatie tussen inkomen en bestedingen tijdens het werkend leven en pensioen. Een nagenoeg identieke versie was al afgenomen in het CentERpanel. Zij hebben de vragenlijst herhaald in het LISS panel om na te gaan of nieuwe respondenten dezelfde antwoorden geven als getrainde respondenten (uit het CentERpanel). De vragenlijst is voorgelegd aan 2717 respondenten en 2005 respondenten vulden de vragenlijst in (responspercentage 73.8%). Wat is een goed pensioen 3/32

6 3 Codeboek Dit codeboek bevat de vragenlijst zoals deze in het LISS panel is afgenomen. De variabelennamen worden vet weergegeven en corresponderen met de namen in de dataset. De routing van de vragenlijst wordt bij de desbetreffende variabele cursief weergegeven. Wanneer de vraagtekst variabel is, wordt dit aangegeven met [.../...]. nomem_encr Nummer van lid huishouden versleuteld nohouse_encr Nummer van huishouden versleuteld aa08a_m Jaar en maand van de veldwerkperiode De volgorde van de vragen is random voorgelegd (aa08a001), de inhoud van de vragen (aa08a002, aa08a003), en de volgorde van antwoordmogelijkheden (aa08a004). aa08a001 randomisatie vraagvolgorde 1 aa08a059 t/m aa08a087 2 aa08a071 t/m aa08a087, aa08a059 t/m aa08a070 aa08a002 randomisatie vraag aa08a071 t/m aa08a086 1 oplopend: aa08a018 t/m aa08a025 2 aflopend: aa08a025 t/m aa08a018 aa08a003 randomisatie vraag aa08a088 t/m aa08a092 1 oplopend: aa08a041 t/m aa08a050 2 aflopend: aa08a050 t/m aa08a041 aa08a004 randomisation agree of accordance (or similar) answer categories 1 oplopend (normaal) 2 aflopend (omgekeerd) aa08a005 randomisatie vraag broeikaseffect 1 geen referentie point, geen problemen, geen gezamenlijke inspanningen 2 geen referentie point, geen problemen, gezamenlijke inspanningen 3 geen referentie point, problemen, geen gezamenlijke inspanningen 4 geen referentie point, problemen, gezamenlijke inspanningen 5 laag referentie point, geen problemen, geen gezamenlijke inspanningen 6 laag referentie point, geen problemen, gezamenlijke inspanningen 7 laag referentie point, problemen, geen gezamenlijke inspanningen 8 laag referentie point, problemen, gezamenlijke inspanningen 9 hoog referentie point, geen problemen, geen gezamenlijke inspanningen 10 hoog referentie point, geen problemen, gezamenlijke inspanningen 11 hoog referentie point, problemen, geen gezamenlijke inspanningen 12 hoog referentie point, problemen, gezamenlijke inspanningen Wat is een goed pensioen 4/32

7 aa08a006 Positie in het huishouden 1 Huishoudhoofd* 2 Gehuwde partner 3 Ongehuwde partner 4 (Schoon)ouder 5 Kind dat thuis woont 6 Huisgenoot 7 Familielid of kostganger 9 Onbekend (missing) * Het huishoudhoofd is degene op wiens naam het huur- of koopcontract van de woning staat. Als dat contract op meerdere namen staat, is het huishoudhoofd degene die het hoogste inkomen heeft. aa08a007 Is kostwinner* 0 Nee 1 Ja * De hoofdkostwinner is degene met het hoogste inkomen. aa08a008 Geboortejaar heden aa08a009 Belangrijkste bezigheid 1 Verricht betaald werk in loondienst 2 Werkt of is meewerkend in gezins- of familiebedrijf 3 Is vrije beroepsbeoefenaar, freelancer of zelfstandige 4 Zoekt werk na verlies werkkring 5 Zoekt voor het eerst werk 6 Vrijgesteld van werkzoeken na verlies van werkkring 7 Gaat naar school of studeert 8 Verzorgt de huishouding 9 Is met pensioen (vervroegd, AOW of VUT) 10 Is (gedeeltelijk) arbeidsongeschikt 11 Verricht onbetaald werk met behoud van uitkering 11 Verricht onbetaald werk met behoud van uitkering 13 Doet iets anders 14 Is te jong, heeft nog geen bezigheden aa08a010 Aantal leden in het huishouden 1 Eén persoon 2 Twee personen 3 Drie personen 4 Vier personen 5 Vijf personen 6 Zes personen 7 Zeven personen 8 Acht personen 9 Negen personen of meer Wat is een goed pensioen 5/32

8 aa08a011 Aantal thuiswonende kinderen in het huishouden, kinderen van het huishoudhoofd of zijn/haar partner 0 Geen 1 Eén kind 2 Twee kinderen 3 Drie kinderen 4 Vier kinderen 5 Vijf kinderen 6 Zes kinderen 7 Zeven kinderen 8 Acht kinderen 9 Negen kinderen of meer aa08a012 Woonvorm huishouden 1 Alleenstaande 2 (On)gehuwd samenwonend, zonder kind(eren) 3 (On)gehuwd samenwonend, met kind(eren) 4 Alleenstaande, met kind(eren) 5 Anders aa08a013 Het huishoudhoofd woont samen met een partner (gehuwd of ongehuwd) 0 Nee 1 Ja aa08a014 Netto maandinkomen huishouden* in euro s aa08a015 inc: totaal maandelijks huishoudinkomen na belasting. Als gepensioneerd, dan delen door.85 aa08a016 prof1_0w: hypothetische uitgaven werkend leven als ratio uitgaven pensioen-werkend leven 140 procent is, rente 1% aa08a017 prof1_0r: hypothetische uitgaven pensioen als ratio uitgaven pensioen-werkend leven 140 procent is, rente 1% aa08a018 prof1_1w: hypothetische uitgaven werkend leven als ratio uitgaven pensioen-werkend leven 100 procent is, rente 1% aa08a019 prof1_1r: hypothetische uitgaven pensioen als ratio uitgaven pensioen-werkend leven 100 procent is, rente 1% aa08a020 prof1_2w: hypothetische uitgaven werkend leven als ratio uitgaven pensioen-werkend leven 88 procent is, rente 1%. Wat is een goed pensioen 6/32

9 aa08a021 prof1_2r: hypothetische uitgaven pensioen als ratio uitgaven pensioen-werkend leven 88 procent is, rente 1% aa08a022 prof1_3w: hypothetische uitgaven werkend leven als ratio uitgaven pensioen-werkend leven 76 procent is, rente 1% aa08a023 prof1_3r: hypothetische uitgaven pensioen als ratio uitgaven pensioen-werkend leven 77 procent is, rente 1% aa08a024 prof1_4w: hypothetische uitgaven werkend leven als ratio uitgaven pensioen-werkend leven 64 procent is, rente 1% aa08a025 prof1_4r: hypothetische uitgaven pensioen als ratio uitgaven pensioen-werkend leven 64 procent is, rente 1% aa08a026 prof1_5w: hypothetische uitgaven werkend leven als ratio uitgaven pensioen-werkend leven 50 procent is, rente 1% aa08a027 prof1_5r: hypothetische uitgaven pensioen als ratio uitgaven pensioen-werkend leven 50 procent is, rente 1% aa08a028 Prof2_0w: hypothetische uitgaven werkend leven als ratio uitgaven pensioen-werkend leven 140 procent is, rente 6% aa08a029 Prof2_0r: hypothetische uitgaven pensioen als ratio uitgaven pensioen-werkend leven 140 procent is, rente 6% aa08a030 Prof2_1w: hypothetische uitgaven werkend leven als ratio uitgaven pensioen-werkend leven 100 procent is, rente 6% aa08a031 Prof2_1r: hypothetische uitgaven pensioen als ratio uitgaven pensioen-werkend leven 100 procent is, rente 6% aa08a032 Prof2_2w: hypothetische uitgaven werkend leven als ratio uitgaven pensioen-werkend leven 88 procent is, rente 6% aa08a033 Prof2_2r: hypothetische uitgaven pensioen als ratio uitgaven pensioen-werkend leven 88 procent is, rente 6% aa08a034 Prof2_3w: hypothetische uitgaven werkend leven als ratio uitgaven pensioen-werkend leven 76 procent is, rente 6% Wat is een goed pensioen 7/32

10 aa08a035 Prof2_3r: hypothetische uitgaven pensioen als ratio uitgaven pensioen-werkend leven 76 procent is, rente 6% aa08a036 Prof2_4w: hypothetische uitgaven werkend leven als ratio uitgaven pensioen-werkend leven 64 procent is, rente 6% aa08a037 Prof2_4r: hypothetische uitgaven pensioen als ratio uitgaven pensioen-werkend leven 64 procent is, rente 6% aa08a038 Prof2_5w: hypothetische uitgaven werkend leven als ratio uitgaven pensioen-werkend leven 50 procent is, rente 6% aa08a039 Prof2_5r: hypothetische uitgaven pensioen als ratio uitgaven pensioen-werkend leven 50 procent is, rente 6% aa08a040 Bracket: 30 procent van inc (aa08a015), afgerond aa08a041 rate1_h: 95 procent van inc (aa08a015), afgerond aa08a042 rate1_l: 80 procent van inc (aa08a015), afgerond aa08a043 rate2_h: 105 procent van inc (aa08a015), afgerond aa08a044 rate2_l: 75 procent van inc (aa08a015), afgerond aa08a045 rate3_h: 115 procent van inc (aa08a015), afgerond aa08a046 rate3_l: 70 procent van inc (aa08a015), afgerond aa08a047 rate4_h: 125 procent van inc (aa08a015), afgerond aa08a048 rate4_l: 65 procent van inc (aa08a015), afgerond aa08a049 rate5_h: 150 procent van inc (aa08a015), afgerond aa08a050 rate5_l: 50 procent van inc (aa08a015), afgerond aa08a051 rra_s: 85 procent van inc (aa08a015), afgerond Wat is een goed pensioen 8/32

11 aa08a052 rra_rl: 70 procent van inc (aa08a015), afgerond aa08a053 rra_rh: 100 procent van inc (aa08a015), afgerond aa08a054 spendw_w: 100 procent van inc (aa08a015), afgerond aa08a055 spendw_j: 60 procent van inc (aa08a015), afgerond, plus 100 Euro aa08a056 spendr: 60 procent van inc (aa08a015), afgerond aa08a057 climref_: 0.5 procent van inc (aa08a015), afgerond aa08a058 climrefa: 2.5 procent van inc (aa08a015), afgerond [introductie] Deze vragenlijst gaat over enkele belangrijke elementen van pensioenen en pensioenvoorzieningen. De volgende vragen gaan over [uw/uw en uw partners] financiële behoefte tijdens uw pensioen. Wilt u er bij alle vragen in deze vragenlijst van uit gaan dat de prijzen van dingen waar u geld aan uitgeeft in de toekomst hetzelfde zijn als nu (geen inflatie). aa08a059 Hoeveel hebt u over uw oudedag nagedacht? 1 veel 2 tamelijk veel 3 een beetje 4 bijna niet aa08a060 In welke mate bent u het eens of oneens met de volgende stelling: Als [ik/ik en mijn partner] gepensioneerd [ben/zijn], [ben/zijn] [ik/wij] bereid te verhuizen naar een ander appartement of huis om de woonlasten te verlagen. 1 helemaal mee oneens 2 beetje mee oneens 3 beetje mee eens 4 helemaal mee eens aa08a061 Als u denkt aan de eerste 10 jaar dat u gepensioneerd bent, hoe hoog denkt u dat [uw/uw en uw partners] woonlasten dan zullen zijn? Zullen ze lager, ongeveer gelijk, of hoger zijn dan nu? Houdt u alstublieft rekening met alle kosten gerelateerd aan uw woning (zoals huur, hypotheekrente, reparatiekosten etc.). 1 lager 2 ongeveer gelijk 3 hoger Wat is een goed pensioen 9/32

12 If aa08a061<>weet niet aa08a062 Kunt u aangeven hoeveel u denkt dat uw woonlasten [lager/hoger] zullen zijn? Geeft u een bedrag per jaar. bedrag 9 E +020 weet niet aa08a063 Deze vraag gaat over het totaal aan uitgaven [van u/van u en uw partner]tijdens uw pensioen. Wat is het minimale bedrag dat [u/u en uw partner] per se per maand [zou/zouden] willen besteden tijdens uw pensioen? Denkt u aan al uw uitgaven: eten en drinken, kleding, huisvesting, verzekering etc. Ga ervan uit dat de prijzen van dingen waar u geld aan uitgeeft in de toekomst hetzelfde zijn als nu (geen inflatie). bedrag 9 E +020 weet niet If aa08a063<>weet niet aa08a064 Kunt u aangeven of dit minimale bedrag aan bestedingen tijdens uw pensioen lager, ongeveer gelijk, of hoger is dan uw huidige bestedingen? 1 lager 2 ongeveer gelijk 3 hoger If aa08a064=1 aa08a065 [Hoeveel lager is dit minimale bedrag aan bestedingen dan uw huidige bestedingen?/hoeveel lager denkt u dat dit minimale bedrag aan bestedingen tijdens uw pensioen zal zijn?] Meer dan [aa08a040] euro lager dan uw huidige bestedingen per maand of minder dan [aa08a040] euro lager? 1 meer dan [aa08a040] euro lager 2 ongeveer [aa08a040] euro lager 3 minder dan [aa08a040] euro lager aa08a066 t/m aa08a070 Hoe bent u tot dit minimale bedrag aan bestedingen tijdens uw pensioen gekomen? Kunt u aangeven in hoeverre de volgende stellingen uw manier van denken beschrijven? aa08a066 Ik probeerde mijn bestedingen aan huisvesting, eten, verzekeringen etc. in te schatten en bij elkaar op te tellen. aa08a067 Ik dacht dat ik een gedeelte van mijn huidige maandelijkse uitgaven nodig zou hebben. aa08a068 Ik dacht dat ik een gedeelte van mijn huidige maandelijkse inkomen nodig zou hebben. aa08a069 Ik herinner me advies dat ik heb gekregen van een financieel expert of iets wat ik heb gelezen. If aa08a001=2: aa08a070 Ik dacht aan cijfers in vorige vragen en die leken me logisch. 1 helemaal niet 2 niet goed 3 enigszins 4 goed Wat is een goed pensioen 10/32

13 If aa08a002=1 (up) aa08a071 [/Gaat u er nu van uit dat u nog niet met pensioen zou zijn.] Hieronder vindt u vier mogelijkheden hoe u uw geld zou kunnen uitgeven tijdens uw leven. De eerste kolom geeft de gemiddelde uitgaven van de verschillende mogelijkheden weer [/van uw huishouden] van uw 25e levensjaar tot uw pensioen. Het gaat hier dus om uw totale (arbeids)leven van 25 jaar tot uw pensioen, en NIET om uw resterende (arbeids)leven. In de tweede kolom staat hoeveel [u/u en uw partner] kunnen zijn tijdens uw pensioen. Denkt u aan al uw uitgaven: eten en drinken, kleding, huisvesting, verzekering, reiskosten etc.. Gaat u er verder van uit dat onderstaande bedragen na aftrek van belastingen zijn. Ga er ook van uit dat de prijzen van dingen waar u geld aan uitgeeft in de toekomst hetzelfde zijn als nu (geen inflatie). Als u kon kiezen, welke mogelijkheid zou u het liefste hebben? euro's gedurende arbeidsleven (van 25 jaar tot pensioen) euro's gedurende pensioen Mogelijkheid A: [aa08a018, prof1_1w] [aa08a019, prof1_1r] Mogelijkheid B: [aa08a020, prof1_2w] [aa08a021, prof1_2r] Mogelijkheid C: [aa08a022, prof1_3w] [aa08a023, prof1_3r] Mogelijkheid D: [aa08a024, prof1_4w] [aa08a025, prof1_4r] 1 Mogelijkheid A 2 Mogelijkheid B 3 Mogelijkheid C 4 Mogelijkheid D aa08a072 En wat is uw tweede keus? 1 Mogelijkheid A 2 Mogelijkheid B 3 Mogelijkheid C 4 Mogelijkheid D Wat is een goed pensioen 11/32

14 If aa08a002=2 (down) aa08a073 [/Gaat u er nu van uit dat u nog niet met pensioen zou zijn.] Hieronder vindt u vier mogelijkheden hoe u uw geld zou kunnen uitgeven tijdens uw leven. De eerste kolom geeft de gemiddelde uitgaven van de verschillende mogelijkheden weer [/van uw huishouden] van uw 25e levensjaar tot uw pensioen. Het gaat hier dus om uw totale (arbeids)leven van 25 jaar tot uw pensioen, en NIET om uw resterende (arbeids)leven. In de tweede kolom staat hoeveel [u/u en uw partner] kunnen zijn tijdens uw pensioen. Denkt u aan al uw uitgaven: eten en drinken, kleding, huisvesting, verzekering, reiskosten etc.. Gaat u er verder van uit dat onderstaande bedragen na aftrek van belastingen zijn. Ga er ook van uit dat de prijzen van dingen waar u geld aan uitgeeft in de toekomst hetzelfde zijn als nu (geen inflatie). Als u kon kiezen, welke mogelijkheid zou u het liefste hebben? euro's gedurende arbeidsleven (van 25 jaar tot pensioen) euro's gedurende pensioen Mogelijkheid A: [aa08a024, prof1_4w] [aa08a025, prof1_4r] Mogelijkheid B: [aa08a022, prof1_3w] [aa08a023, prof1_3r] Mogelijkheid C: [aa08a020, prof1_2w] [aa08a021, prof1_2r] Mogelijkheid D: [aa08a018, prof1_1w] [aa08a019, prof1_1r] 1 Mogelijkheid A 2 Mogelijkheid B 3 Mogelijkheid C 4 Mogelijkheid D aa08a074 En wat is uw tweede keus? 1 Mogelijkheid A 2 Mogelijkheid B 3 Mogelijkheid C 4 Mogelijkheid D If aa08a002=1 (up) If aa08a071=1 aa08a075 Uw eerste keuze was mogelijkheid A: [aa08a018] euro gedurende uw arbeidsleven en [aa08a019] euro gedurende uw pensioen. Als u kon kiezen tussen deze mogelijkheid en een andere nieuwe mogelijkheid (Z), zie de tabel hieronder, welke zou u dan kiezen? euro's gedurende arbeidsleven (van 25 jaar tot pensioen) euro's gedurende pensioen Mogelijkheid A: [aa08a018, prof1_1w] [aa08a019, prof1_1r] Mogelijkheid Z: [aa08a016, prof1_0w] [aa08a017, prof1_0r] 1 Mogelijkheid A 2 Mogelijkheid Z Wat is een goed pensioen 12/32

15 If aa08a002=1 (up) If aa08a071=4 aa08a076 Uw eerste keuze was mogelijkheid D: [aa08a024] euro gedurende uw arbeidsleven en [aa08a025] euro gedurende uw pensioen. Als u kon kiezen tussen deze mogelijkheid en een andere nieuwe mogelijkheid (Z), zie de tabel hieronder, welke zou u dan kiezen? euro's gedurende arbeidsleven (van 25 jaar tot pensioen) [aa08a024, prof1_4w] euro's gedurende pensioen Mogelijkheid [aa08a025, prof1_4r] D: Mogelijkheid Z: [aa08a026, prof1_5w] [aa08a027, prof1_5r] 1 Mogelijkheid D 2 Mogelijkheid Z If aa08a002=2 (down) If aa08a073=1 aa08a077 Uw eerste keuze was mogelijkheid A: [aa08a024] euro gedurende uw arbeidsleven en [aa08a025] euro gedurende uw pensioen. Als u kon kiezen tussen deze mogelijkheid en een andere nieuwe mogelijkheid (Z), zie de tabel hieronder, welke zou u dan kiezen? euro's gedurende arbeidsleven (van 25 jaar tot pensioen) euro's gedurende pensioen Mogelijkheid A: [aa08a024, prof1_4w] [aa08a025, prof1_4r] Mogelijkheid Z: [aa08a026, prof1_5w] [aa08a027, prof1_5r] 1 Mogelijkheid A 2 Mogelijkheid Z If aa08a002=2 (down) If aa08a073=4 aa08a078 Uw eerste keuze was mogelijkheid D: [aa08a018] euro gedurende uw arbeidsleven en [aa08a019] euro gedurende uw pensioen. Als u kon kiezen tussen deze mogelijkheid en een andere nieuwe mogelijkheid (Z), zie de tabel hieronder, welke zou u dan kiezen? euro's gedurende arbeidsleven (van 25 jaar tot pensioen) euro's gedurende pensioen Mogelijkheid A: [aa08a018, prof1_1w] [aa08a019, prof1_1r] Mogelijkheid Z: [aa08a016, prof1_0w] [aa08a017, prof1_0r] 1 Mogelijkheid D 2 Mogelijkheid Z Wat is een goed pensioen 13/32

16 If aa08a002=1 (up) aa08a079 Hieronder vindt u een zelfde type tabel als bij de vorige vragen maar dan met andere getallen. Als u kon kiezen, welke mogelijkheid zou u nu het liefste hebben? euro's gedurende arbeidsleven (van 25 jaar tot pensioen) euro's gedurende pensioen Mogelijkheid A: [aa08a030, prof2_1w] [aa08a031, prof2_1r] Mogelijkheid B: [aa08a032, prof2_2w] [aa08a033, prof2_2r] Mogelijkheid C: [aa08a034, prof2_3w] [aa08a035, prof2_3r] Mogelijkheid D: [aa08a036, prof2_4w] [aa08a037, prof2_4r] 1 Mogelijkheid A 2 Mogelijkheid B 3 Mogelijkheid C 4 Mogelijkheid D aa08a080 En wat is uw tweede keus? 1 Mogelijkheid A 2 Mogelijkheid B 3 Mogelijkheid C 4 Mogelijkheid D If aa08a002=2 (down) aa08a081 Hieronder vindt u een zelfde type tabel als bij de vorige vragen maar dan met andere getallen. Als u kon kiezen, welke mogelijkheid zou u nu het liefste hebben? euro's gedurende arbeidsleven (van 25 jaar tot pensioen) euro's gedurende pensioen Mogelijkheid A: [aa08a036, prof2_4w] [aa08a037, prof2_4r] Mogelijkheid B: [aa08a034, prof2_3w] [aa08a035, prof2_3r] Mogelijkheid C: [aa08a032, prof2_2w] [aa08a033, prof2_2r] Mogelijkheid D: [aa08a030, prof2_1w] [aa08a031, prof2_1r] 1 Mogelijkheid A 2 Mogelijkheid B 3 Mogelijkheid C 4 Mogelijkheid D Wat is een goed pensioen 14/32

17 aa08a082 En wat is uw tweede keus? 1 Mogelijkheid A 2 Mogelijkheid B 3 Mogelijkheid C 4 Mogelijkheid D If aa08a002=1 (up) If aa08a079=1 aa08a083 Uw eerste keuze was mogelijkheid A: [aa08a030] euro gedurende uw arbeidsleven en [aa08a031] euro gedurende uw pensioen. Als u kon kiezen tussen deze mogelijkheid en een andere nieuwe mogelijkheid (Z), zie de tabel hieronder, welke zou u dan kiezen? euro's gedurende arbeidsleven (van 25 jaar tot pensioen) euro's gedurende pensioen Mogelijkheid A: [aa08a030, prof2_1w] [aa08a031, prof2_1r] Mogelijkheid Z: [aa08a028, prof2_0w] [aa08a029, prof2_0r] 1 Mogelijkheid A 2 Mogelijkheid Z If aa08a002=1 (up) If aa08a079=4 aa08a084 Uw eerste keuze was mogelijkheid D: [aa08a036] euro gedurende uw arbeidsleven en [aa08a037] euro gedurende uw pensioen. Als u kon kiezen tussen deze mogelijkheid en een andere nieuwe mogelijkheid (Z), zie de tabel hieronder, welke zou u dan kiezen? euro's gedurende arbeidsleven (van 25 jaar tot pensioen) [aa08a036, prof2_4w] euro's gedurende pensioen Mogelijkheid [aa08a037, prof2_4r] D: Mogelijkheid Z: [aa08a038, prof2_5w] [aa08a039, prof2_5r] 1 Mogelijkheid D 2 Mogelijkheid Z Wat is een goed pensioen 15/32

18 If aa08a002=2 (down) If aa08a081=1 aa08a085 Uw eerste keuze was mogelijkheid A: [aa08a036] euro gedurende uw arbeidsleven en [aa08a037] euro gedurende uw pensioen. Als u kon kiezen tussen deze mogelijkheid en een andere nieuwe mogelijkheid (Z), zie de tabel hieronder, welke zou u dan kiezen? euro's gedurende arbeidsleven (van 25 jaar tot pensioen) euro's gedurende pensioen Mogelijkheid A: [aa08a036, prof2_4w] [aa08a037, prof2_4r] Mogelijkheid Z: [aa08a038, prof2_5w] [aa08a039, prof2_5r] 1 Mogelijkheid A 2 Mogelijkheid Z If aa08a002=2 (down) If aa08a081=4 aa08a086 Uw eerste keuze was mogelijkheid D: [aa08a030] euro gedurende uw arbeidsleven en [aa08a031] euro gedurende uw pensioen. Als u kon kiezen tussen deze mogelijkheid en een andere nieuwe mogelijkheid (Z), zie de tabel hieronder, welke zou u dan kiezen? euro's gedurende arbeidsleven (van 25 jaar tot pensioen) euro's gedurende pensioen Mogelijkheid A: [aa08a030, prof2_1w] [aa08a031, prof2_1r] Mogelijkheid Z: [aa08a028, prof2_0w] [aa08a029, prof2_0r] 1 Mogelijkheid D 2 Mogelijkheid Z aa08a087 Wat betreft de vorige vragen over uitgaven gedurende uw arbeidsleven en pensioen, in hoeverre bent u het eens of oneens met de volgende stelling: Zelfs als ik lang over de vragen nadenk, weet ik niet wat ik eigenlijk zou moeten antwoorden. 1 helemaal mee oneens 2 beetje mee oneens 3 beetje mee eens 4 helemaal mee eens [intro] De toekomst is onzeker. Het is onmogelijk om vandaag met absolute zekerheid te weten hoeveel geld [u/u en uw partner] in de toekomst ter beschikking [zal/zullen] hebben gedurende uw pensioen. Het totale inkomen (inclusief pensioen, rente, etc.) dat [u/u en uw partner] ter beschikking [zal/zullen] hebben hangt onder andere af van de economische ontwikkelingen, bv. hoe loon, rente e.d. zich zullen ontwikkelen. De volgende vragen gaan over dit aspect. Wat is een goed pensioen 16/32

19 aa08a088 t/m aa08a092 Hoe tevreden zou u zijn met elk van de volgende scenario's als u die nu zou moeten beoordelen? Gaat u ervan uit dat de volgende bedragen alle inkomsten tijdens uw pensioen omvatten. Gaat u er eveneens van uit dat deze bedragen na aftrek van belastingen (netto) zijn en over [uzelf/u en uw partner] gaan. [/Het gaat dus om het totale inkomen van uw huishouden, waarbij er dus geen andere inkomstenbronnen zijn.] aa08a088 90% kans dat uw totale pensioeninkomen [aa08a041] euro per maand zal zijn, en 10% kans dat het [aa08a042] euro per maand zal zijn. aa08a089 90% kans dat uw totale pensioeninkomen [aa08a043] euro per maand zal zijn, en 10% kans dat het [aa08a044] euro per maand zal zijn. aa08a090 90% kans dat uw totale pensioeninkomen [aa08a045] euro per maand zal zijn, en 10% kans dat het [aa08a046] euro per maand zal zijn. aa08a091 90% kans dat uw totale pensioeninkomen [aa08a047] euro per maand zal zijn, en 10% kans dat het [aa08a048] euro per maand zal zijn. aa08a092 90% kans dat uw totale pensioeninkomen [aa08a049] euro per maand zal zijn, en 10% kans dat het [aa08a050] euro per maand zal zijn. 1 helemaal ontevreden 2 een beetje ontevreden 3 een beetje tevreden 4 helemaal tevreden 5 weet niet aa08a093 Wat betreft de laatste vragen over onzeker pensioeninkomen, in hoeverre bent u het eens of oneens met de volgende stelling: Zelfs als ik lang over de vragen nadenk, weet ik niet wat ik eigenlijk zou moeten antwoorden. 1 helemaal mee oneens 2 beetje mee oneens 3 beetje mee eens 4 helemaal mee eens If aa08a004=1 aa08a094 t/m aa08a098 In de volgende tabel leggen we u 5 keuzes voor. U kunt telkens kiezen uit twee verschillende pensioeninkomens, A en B. Ga er hierbij van uit dat deze alle inkomsten tijdens uw pensioen omvatten. Als u voor A kiest zal het totale pensioeninkomen [/van uw partner en u samen] altijd [aa08a051] euro zijn per maand ongeacht de economische ontwikkeling. Als u voor B kiest zal [ u/uw en uw partners] totale pensioeninkomen afhangen van de economische ontwikkeling (bv. opbrengsten op de financiële markten). Als de economische ontwikkeling slecht is, zal het totale pensioeninkomen [/van uw partner en u samen] [aa08a052] euro per maand zijn. Als de economische ontwikkeling goed is, zal het totale pensioeninkomen [/van uw partner en u samen] [aa08a053] euro per maand zijn. De 5 vragen verschillen alleen in de kans dat de economische ontwikkeling goed of slecht zal zijn. Voor welke mogelijkheid kiest u? aa08a094 A:[aa08a051 euro]/ B:50% kans op [aa08a052] euro 50% kans op [aa08a053] euro aa08a095 A:[aa08a051] euro/ B:40% kans op [aa08a052] euro 60% kans op [aa08a053] euro aa08a096 A:[aa08a051] euro/b: 30% kans op [aa08a052] euro 70% kans op [aa08a053] euro Wat is een goed pensioen 17/32

20 aa08a097 A:[aa08a051] euro/b: 20% kans op [aa08a052] euro 80% kans op [aa08a053] euro aa08a098 A:[aa08a051] euro/b: 10% kans op [aa08a052] euro 90% kans op [aa08a053] euro 1 A 2 B 3 weet niet If aa08a004=2 aa08a099 t/m aa08a103 In de volgende tabel leggen we u 5 keuzes voor. U kunt telkens kiezen uit twee verschillende pensioeninkomens, A en B. Ga er hierbij van uit dat deze alle inkomsten tijdens uw pensioen omvatten. Als u voor A kiest zal het totale pensioeninkomen [/van uw partner en u samen] afhangen van de economische ontwikkeling (bv. opbrengsten op de financiële markten). Als de economische ontwikkeling slecht is, zal het totale pensioeninkomen [/van uw partner en u samen] [aa08a052] euro per maand zijn. Als de economische ontwikkeling goed is, zal het totale pensioeninkomen [/van uw partner en u samen] [aa08a053] euro per maand zijn. Als u voor B kiest zal uw totale pensioeninkomen altijd [aa08a051] euro per maand zijn ongeacht de economische ontwikkeling. De 5 vragen verschillen alleen in de kans dat de economische ontwikkeling goed of slecht zal zijn. Voor welke mogelijkheid kiest u? aa08a099 A:50% kans op [aa08a052] euro 50% kans op [aa08a053] euro/ B:[aa08a051] euro aa08a100 A:40% kans op [aa08a052] euro 60% kans op [aa08a053] euro/ B:[aa08a051] euro aa08a101 A: 30% kans op [aa08a052] euro 70% kans op [aa08a053] euro B:[aa08a051] euro aa08a102 A: 20% kans op [aa08a052] euro 80% kans op [aa08a053] euro B:[aa08a051] euro aa08a103 A: 10% kans op [aa08a052] euro 90% kans op [aa08a053] euro/ B:[aa08a051] euro 1 A 2 B 3 weet niet aa08a104 Wat betreft de vorige vragen over veilige en risicovolle inkomens, in hoeverre bent u het eens of oneens met de volgende stelling: Zelfs als ik lang over de vragen nadenk, weet ik niet wat ik eigenlijk zou moeten antwoorden. 1 helemaal mee oneens 2 beetje mee oneens 3 beetje mee eens 4 helemaal mee eens Wat is een goed pensioen 18/32

21 aa08a105 Hieronder vindt u de uitgaven gedurende het arbeidsleven en pensioen van twee personen, laten we ze Wim en Jan noemen. euro's gedurende arbeidsleven (van 25 jaar tot pensioen) euro's gedurende pensioen Wim [aa08a054, spendw_wim] [aa08a056, spendr] Jan [aa08a055, spendw_jan] [aa08a056, spendr] Wim en Jan zijn beiden gepensioneerd. In welke mate bent u het eens of oneens met de volgende stelling: Het is duidelijk dat Jan veel tevredener is met zijn financiële situatie tijdens zijn pensioen dan Wim. 1 helemaal mee oneens 2 beetje mee oneens 3 beetje mee eens 4 helemaal mee eens In welke mate bent u het eens of oneens met de volgende stellingen: aa08a106 Veel vragen vond ik niet duidelijk. aa08a107 Veel vragen waren te abstract voor mij. aa08a108 Over het algemeen denk ik niet graag na over mijn pensioenvoorziening. aa08a109 Ik vind het erg moeilijk om in te schatten hoeveel geld ik wil hebben als ik gepensioneerd ben. aa08a110 Ik wil graag zelf de verantwoordelijkheid nemen voor mijn pensioenvoorziening, bv. beslissen hoe veel ik spaar en hoe ik mijn geld investeer. 1 helemaal mee oneens 2 beetje mee oneens 3 beetje mee eens 4 helemaal mee eens If aa08a005=1 aa08a111 Deze allerlaatste vraag gaat over een heel ander onderwerp: klimaatverandering. De risico's van klimaatverandering en het broeikaseffect worden vaak besproken in de media. Stelt u zich eens voor dat er een nieuwe technologie bestaat die ervoor zorgt dat ons klimaat niet verder verslechtert. Wat zou u per maand willen betalen om bij te dragen aan de financiering van deze technologie? Bedrag Wat is een goed pensioen 19/32

22 If aa08a005=2 aa08a112 Deze allerlaatste vraag gaat over een heel ander onderwerp: klimaatverandering. De risico's van klimaatverandering en het broeikaseffect worden vaak besproken in de media. Er is algehele overeenstemming dat alle landen in de wereld zich gezamelijk in moeten spannen om de mogelijke gevaren onder controle te krijgen. Stelt u zich eens voor dat er een nieuwe technologie bestaat die ervoor zorgt dat ons klimaat niet verder verslechtert. Wat zou u per maand willen betalen om bij te dragen aan de financiering van deze technologie? Bedrag If aa08a005=3 aa08a113 Deze allerlaatste vraag gaat over een heel ander onderwerp. Onze maatschappij kent vele problemen die vaak besproken worden in de media. Om deze problemen aan te pakken is geld nodig dat, uiteindelijk, betaald wordt door u als belastingbetaler. Denk bv. aan de bestrijding van criminaliteit, de verbetering van de gezondheidszorg, armoedebestrijding, de reductie van milieuproblemen, en het beter regelen van de oudedagsvoorziening. We willen u graag een vraag stellen over klimaatverandering. Stelt u zich eens voor dat er een nieuwe technologie bestaat die ervoor zorgt dat ons klimaat niet verder verslechtert. Wat zou u per maand willen betalen om bij te dragen aan de financiering van deze technologie? Bedrag If aa08a005=4 aa08a114 Deze allerlaatste vraag gaat over een heel ander onderwerp. Onze maatschappij kent vele problemen die vaak besproken worden in de media. Om deze problemen aan te pakken is geld nodig dat, uiteindelijk, betaald wordt door u als belastingbetaler. Denk bv. aan de bestrijding van criminaliteit, de verbetering van de gezondheidszorg, armoedebestrijding, de reductie van milieuproblemen, en het beter regelen van de oudedagsvoorziening. We willen u graag een vraag stellen over klimaatverandering. Er is algehele overeenstemming dat alle landen in de wereld zich gezamelijk in moeten spannen om de mogelijke gevaren onder controle te krijgen. Stelt u zich eens voor dat er een nieuwe technologie bestaat die ervoor zorgt dat ons klimaat niet verder verslechtert. Wat zou u per maand willen betalen om bij te dragen aan de financiering van deze technologie? Bedrag If aa08a005=5 aa08a115 Deze allerlaatste vraag gaat over een heel ander onderwerp: klimaatverandering. De risico's van klimaatverandering en het broeikaseffect worden vaak besproken in de media. Stelt u zich eens voor dat er een nieuwe technologie bestaat die ervoor zorgt dat ons klimaat niet verder verslechtert. Stel u voor dat, gemiddeld gezien, mensen ^aa08a057 euro per maand willen bijdragen aan de financiering van deze technologie. Wat zou u per maand willen betalen om bij te dragen aan de financiering van deze technologie? Bedrag Wat is een goed pensioen 20/32

23 If aa08a005=6 aa08a116 Deze allerlaatste vraag gaat over een heel ander onderwerp: klimaatverandering. De risico's van klimaatverandering en het broeikaseffect worden vaak besproken in de media. Er is algehele overeenstemming dat alle landen in de wereld zich gezamelijk in moeten spannen om de mogelijke gevaren onder controle te krijgen. Stel u voor dat er een nieuwe technologie bestaat die ervoor zorgt dat ons klimaat niet verder verslechtert. Stelt u zich voor dat, gemiddeld gezien, mensen ^ aa08a057 euro per maand willen bijdragen aan de financiering van deze technologie. Wat zou u per maand willen betalen om bij te dragen aan de financiering van deze technologie? Bedrag If aa08a005=7 aa08a117 Deze allerlaatste vraag gaat over een heel ander onderwerp. Onze maatschappij kent vele problemen die vaak besproken worden in de media. Om deze problemen aan te pakken is geld nodig dat, uiteindelijk, betaald wordt door u als belastingbetaler. Denk bv. aan de bestrijding van criminaliteit, de verbetering van de gezondheidszorg, armoedebestrijding, de reductie van milieuproblemen, en het beter regelen van de oudedagsvoorziening. We willen u graag een vraag stellen over klimaatverandering. Stel u voor dat er een nieuwe technologie bestaat die ervoor zorgt dat ons klimaat niet verder verslechtert. Stelt u zich voor dat, gemiddeld gezien, mensen ^ aa08a057 euro per maand willen bijdragen aan de financiering van deze technologie. Wat zou u per maand willen betalen om bij te dragen aan de financiering van deze technologie? Bedrag If aa08a005=8 aa08a118 Deze allerlaatste vraag gaat over een heel ander onderwerp. Onze maatschappij kent vele problemen die vaak besproken worden in de media. Om deze problemen aan te pakken is geld nodig dat, uiteindelijk, betaald wordt door u als belastingbetaler. Denk bv. aan de bestrijding van criminaliteit, de verbetering van de gezondheidszorg, armoedebestrijding, de reductie van milieuproblemen, en het beter regelen van de oudedagsvoorziening. We willen u graag een vraag stellen over klimaatverandering. Er is algehele overeenstemming dat alle landen in de wereld zich gezamelijk in moeten spannen om de mogelijke gevaren onder controle te krijgen. Stel u voor dat er een nieuwe technologie bestaat die ervoor zorgt dat ons klimaat niet verder verslechtert. Stelt u zich voor dat, gemiddeld gezien, mensen ^ aa08a057 euro per maand willen bijdragen aan de financiering van deze technologie. Wat zou u per maand willen betalen om bij te dragen aan de financiering van deze technologie? Bedrag Wat is een goed pensioen 21/32

24 If aa08a005=9 aa08a119 Deze allerlaatste vraag gaat over een heel ander onderwerp: klimaatverandering. De risico's van klimaatverandering en het broeikaseffect worden vaak besproken in de media. Stelt u zich eens voor dat er een nieuwe technologie bestaat die ervoor zorgt dat ons klimaat niet verder verslechtert. Stel u voor dat, gemiddeld gezien, mensen ^ aa08a058 euro per maand willen bijdragen aan de financiering van deze technologie. Wat zou u per maand willen betalen om bij te dragen aan de financiering van deze technologie? Bedrag If aa08a005=10 aa08a120 Deze allerlaatste vraag gaat over een heel ander onderwerp: klimaatverandering. De risico's van klimaatverandering en het broeikaseffect worden vaak besproken in de media. Er is algehele overeenstemming dat alle landen in de wereld zich gezamelijk in moeten spannen om de mogelijke gevaren onder controle te krijgen. Stel u voor dat er een nieuwe technologie bestaat die ervoor zorgt dat ons klimaat niet verder verslechtert. Stelt u zich voor dat, gemiddeld gezien, mensen ^ aa08a058 euro per maand willen bijdragen aan de financiering van deze technologie. Wat zou u per maand willen betalen om bij te dragen aan de financiering van deze technologie? Bedrag If aa08a005=11 aa08a121 Deze allerlaatste vraag gaat over een heel ander onderwerp. Onze maatschappij kent vele problemen die vaak besproken worden in de media. Om deze problemen aan te pakken is geld nodig dat, uiteindelijk, betaald wordt door u als belastingbetaler. Denk bv. aan de bestrijding van criminaliteit, de verbetering van de gezondheidszorg, armoedebestrijding, de reductie van milieuproblemen, en het beter regelen van de oudedagsvoorziening. We willen u graag een vraag stellen over klimaatverandering. Stel u voor dat er een nieuwe technologie bestaat die ervoor zorgt dat ons klimaat niet verder verslechtert. Stelt u zich voor dat, gemiddeld gezien, mensen ^ aa08a058 euro per maand willen bijdragen aan de financiering van deze technologie. Wat zou u per maand willen betalen om bij te dragen aan de financiering van deze technologie? Bedrag If aa08a005=12 aa08a122 Deze allerlaatste vraag gaat over een heel ander onderwerp. Onze maatschappij kent vele problemen die vaak besproken worden in de media. Om deze problemen aan te pakken is geld nodig dat, uiteindelijk, betaald wordt door u als belastingbetaler. Denk bv. aan de bestrijding van criminaliteit, de verbetering van de gezondheidszorg, armoedebestrijding, de reductie van milieuproblemen, en het beter regelen van de oudedagsvoorziening. We willen u graag een vraag stellen over klimaatverandering. Er is een algehele mening dat alle landen in de wereld zich gezamelijk in moeten spannen om de mogelijke gevaren onder controle te krijgen. Stelt u zich eens voor dat er een nieuwe technologie bestaat die ervoor zorgt dat ons klimaat niet verder verslechtert. Stel u voor dat, gemiddeld gezien, mensen ^ aa08a058 euro per maand willen bijdragen aan de financiering van deze technologie. Wat zou u per maand willen betalen om bij te dragen aan de financiering van deze technologie? Wat is een goed pensioen 22/32

25 aa08a123 t/m aa08a127 Tot slot. Wat vond u van deze vragenlijst: aa08a123 Veel vragen vond ik niet duidelijk. aa08a124 Veel vragen waren te abstract voor mij. aa08a125 Over het algemeen denk ik niet graag na over mijn pensioenvoorziening. aa08a126 Ik vind het erg moeilijk om in te schatten hoeveel geld ik wil hebben als ik gepensioneerd ben. aa08a127 Ik wil graag zelf de verantwoordelijkheid nemen voor mijn pensioenvoorziening, bv. beslissen hoe veel ik spaar en hoe ik mijn geld investeer. 1=beslist niet =beslist wel aa08a0128 Begin datum vragenlijst aa08a0129 Begin tijd vragenlijst aa08a0130 Eind datum vragenlijst aa08a0131 Eind tijd vragenlijst Wat is een goed pensioen 23/32

26 4 Descriptives N Minimum Maximum Mean Std. Deviation aa08a_m month ,00,000 aa08a001 randomisation question order ,50,500 aa08a002 randomisation question aa08a071 to aa08a ,48,500 aa08a003 randomisation question aa08a0988 to aa08a ,50,500 aa08a004 randomisation agree of accordance (or similar) answer categories ,48,500 aa08a005 randomisation global warming question ,51 3,394 aa08a006 position in the household ,47,605 aa08a007 breadwinner ,58,494 aa08a008 year of birth ,59 13,198 aa08a009 primary occupation ,85 3,692 aa08a010 number of household members ,71 1,224 aa08a011 number of children in the household ,86 1,082 aa08a012 composition of the household ,37,766 aa08a013 partner ,83,375 aa08a014 household nett income per month aa08a015 inc: Total household monthly income after taxes. If retired, then total household monthly income after taxes divided by , , , ,351 aa08a016 prof1_0w: Hypothetical working-life equal to 140 percent and to 1 percent , ,901 aa08a017 prof1_0r: Hypothetical old age equal to 140 percent and to 1 percent , ,387 Wat is een goed pensioen 24/32

27 aa08a018 prof1_1w: Hypothetical working-life equal to 100 percent and to 1 percent , ,709 aa08a019 prof1_1r: Hypothetical old age equal to 100 percent and to 1 percent , ,709 aa08a020 prof1_2w: Hypothetical working-life equal to 88 percent and to 1 percent , ,866 aa08a021 prof1_2r: Hypothetical old age equal to 88 percent and to 1 percent , ,674 aa08a022 prof1_3w: Hypothetical working-life equal to 76 percent and to 1 percent , ,554 aa08a023 prof1_3r: Hypothetical old age equal to 76 percent and to 1 percent , ,572 aa08a024 prof1_4w: Hypothetical working-life equal to 64 percent and to 1 percent , ,193 aa08a025 prof1_4r: Hypothetical old age equal to 64 percent and to 1 percent , ,684 Wat is een goed pensioen 25/32

28 aa08a026 prof1_5w: Hypothetical working-life equal to 50 percent and to 1 percent , ,246 aa08a027 prof1_5r: Hypothetical old age equal to 50 percent and to 1 percent , ,374 aa08a028 Prof2_0w: Hypothetical working-life equal to 140 percent and to 6 percent , ,268 aa08a029 Prof2_0r: Hypothetical old age equal to 140 percent and to 6 percent , ,346 aa08a030 Prof2_1w: Hypothetical working-life equal to 100 percent and to 6 percent , ,145 aa08a031 Prof2_1r: Hypothetical old age equal to 100 percent and to 6 percent , ,145 aa08a032 Prof2_2w: Hypothetical working-life equal to 88 percent and to 6 percent , ,650 aa08a033 Prof2_2r: Hypothetical old age equal to 88 percent and to 6 percent , ,889 Wat is een goed pensioen 26/32

29 aa08a034 Prof2_3w: Hypothetical working-life equal to 76 percent and to 6 percent , ,327 aa08a035 Prof2_3r: Hypothetical old age equal to 76 percent and to 6 percent , ,079 aa08a036 Prof2_4w: Hypothetical working-life equal to 64 percent and to 6 percent , ,963 aa08a037 Prof2_4r: Hypothetical old age equal to 64 percent and to 6 percent , ,667 aa08a038 Prof2_5w: Hypothetical working-life equal to 50 percent and to 6 percent , ,737 aa08a039 Prof2_5r: Hypothetical old age equal to 50 percent and to 6 percent , ,317 aa08a040 Bracket: 30 percent of inc, rounded , ,361 aa08a041 rate1_h: 95 percent of inc, rounded , ,236 aa08a042 rate1_l: 80 percent of inc, rounded , ,678 aa08a043 rate2_h: 105 percent of inc, rounded , ,318 aa08a044 rate2_l: 75 percent of inc, rounded , ,397 aa08a045 rate3_h: 115 percent of inc, rounded , ,271 aa08a046 rate3_l: 70 percent of inc, rounded , ,587 Wat is een goed pensioen 27/32

30 aa08a047 rate4_h: 125 percent of inc, rounded , ,367 aa08a048 rate4_l: 65 percent of inc, rounded , ,117 aa08a049 rate5_h: 150 percent of inc, rounded , ,053 aa08a050 rate5_l: 50 percent of inc, rounded , ,210 aa08a051 rra_s: 85 percent of inc, rounded , ,155 aa08a052 rra_rl: 70 percent of inc, rounded , ,706 aa08a053 rra_rh: 100 percent of inc, rounded , ,850 aa08a054 spendw_w: 100 percent of inc, rounded , ,492 aa08a055 spendw_j: 60 percent of inc, rounded, plus 100 Euros , ,090 aa08a056 spendr: 60 percent of inc, rounded , ,090 aa08a057 climref_: 0.5 percent of inc, rounded ,89 38,000 aa08a058 climrefa: 2.5 percent of inc, rounded ,77 189,297 aa08a059 How much have you thought about retirement? aa08a060 When retired, I would be ready to move to another apartment or house in order to reduce spending on housing aa08a061 How do you expect housing costs to be for you when you will be retired? ,85, ,54 1, ,87,713 aa08a062 expectation housing cost lower/higher , ,870 aa08a063 minimal level of monthly spending aa08a064 lower, equal, or higher than current spending , , ,65,635 aa08a065 how much lower ,63,694 aa08a066 I tried to project our needs for housing, food, insurance etc. and add them up aa08a067 I thought we would need a fraction of our current monthly expenditures ,37, ,89,941 Wat is een goed pensioen 28/32

31 aa08a068 I thought we would need a fraction of our current monthly income aa08a069 I was recalling advice I got from an expert of financial planning website aa08a070 I reffered to numbers that appeared in the previous conditions and that looked sensible to me ,94, ,61, ,33 1,099 aa08a071 first choice interest 1% ,49 1,082 aa08a072 second choice interest 1% ,48,850 aa08a073 first choice interest 1% ,51 1,034 aa08a074 second choice interest 1% ,44,869 aa08a075 choice between first option and new option interest 1% aa08a076 choice between first option and new option interest 1% aa08a077 choice between first option and new option interest 1% aa08a078 choice between first option and new option interest 1% aa08a079 first choice second question interest 6% aa08a080 second choice second question interest 6% aa08a081 first choice second question interest 6% aa08a082 second choice second question interest 6% aa08a083 choice between first option and new option second question interest 6% aa08a084 choice between first option and new option second question interest 6% ,27, ,42, ,29, ,19, ,49 1, ,46, ,48 1, ,51, ,39, ,60,492 Wat is een goed pensioen 29/32

32 aa08a085 choice between first option and new option second question interest 6% aa08a086 choice between first option and new option second question interest 6% aa08a087 Even if I spent a long time thinking about those questions, I would not know what I should answer aa08a088 satisfaction pension 90% ^rate1_h euro per maand, 10% rate1_l aa08a089 satisfaction pension 90% ^rate2_h euro per maand, 10% rate2_l aa08a090 satisfaction pension 90% ^rate3_h euro per maand, 10% rate3_l aa08a091 satisfaction pension 90% ^rate4_h euro per maand, 10% rate4_l aa08a092 satisfaction pension 90% ^rate5_h euro per maand, 10% rate5_l aa08a093 Even if I spent a long time thinking about those questions, I would not know what I should answer ,42, ,34, ,80, ,30, ,12, ,85, ,58 1, ,27 1, ,00,956 aa08a094 ^rra_s euro or 50% chance ^rra_rl euro ,15,360 aa08a095 ^rra_s euro or 40% chance ^rra_rl euro ,18,385 aa08a096 ^rra_s euro or 30% chance ^rra_rl euro ,39,487 aa08a097 ^rra_s euro or 20% chance ^rra_rl euro ,58,494 aa08a098 ^rra_s euro or 10% chance ^rra_rl euro ,66,475 aa08a099 50% chance ^rra_rl euro or ^rra_s ,87,337 aa08a100 40% chance ^rra_rl euro or ^rra_s ,86,348 aa08a101 30% chance ^rra_rl euro or ^rra_s ,69,463 aa08a102 20% chance ^rra_rl euro or ^rra_s ,50,500 Wat is een goed pensioen 30/32

33 aa08a103 10% chance ^rra_rl euro or ^rra_s ,43,496 aa08a104 Even if I spent a long time thinking about those questions, I would not know what I should answer aa08a105 It is obvious that Jan will be much more satisfied with his financial situation during retirement than Wim aa08a106 Many questions did not make sense to me ,87 1, ,07 1, ,71,971 aa08a107 Many questions were too abstract for me ,85,981 aa08a108 I generally do not like to think about oldage provision aa08a109 I find it very difficult to imagine how much money I would want to have during retirement aa08a110 I like to take some responsibility for my old-age provision. aa08a111 monthly contribution global warming without reference point, no problems, no joint efforts aa08a112 monthly contribution global warming without reference point, no problems, joint efforts aa08a113 monthly contribution global warming without reference point, problems, no joint efforts aa08a114 monthly contribution global warming without reference point, problems, joint efforts aa08a115 monthly contribution global warming low reference point, no problems, no joint efforts ,52 1, ,17, ,21, ,86 40, ,10 103, ,54 74, ,73 39, ,21 36,036 Wat is een goed pensioen 31/32

34 aa08a116 monthly contribution global warming low reference point, no problems, joint efforts aa08a117 monthly contribution global warming low reference point, problems, no joint efforts aa08a118 monthly contribution global warming low reference point, problems, joint efforts aa08a119 monthly contribution global warming high reference point, no problems, no joint efforts aa08a120 monthly contribution global warming high reference point, no problems, joint efforts aa08a121 monthly contribution global warming high reference point, problems, no joint efforts aa08a122 monthly contribution global warming high reference point, problems, joint efforts ,62 28, ,06 28, ,89 51, ,95 50, ,03 61, ,25 49, ,38 74,718 aa08a123 difficult questions ,66 1,283 aa08a124 clear questions ,13 1,190 aa08a125 think about questionnaire ,76 1,214 aa08a126 interesting topic ,94 1,274 aa08a127 pleasant questionnaire ,93 1,248 Valid N (listwise) 0 Wat is een goed pensioen 32/32