vakblad voor de OPTICIEN, zomer 2016 MIDO 2016 ALLE TRENDS BIJ ELKAAR PRACHTIGE REIS CHARMANT TERUGBLIK NCC DUBBELDIK ZOMERNUMMER

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "vakblad voor de OPTICIEN, zomer 2016 MIDO 2016 ALLE TRENDS BIJ ELKAAR PRACHTIGE REIS CHARMANT TERUGBLIK NCC DUBBELDIK ZOMERNUMMER"

Transcriptie

1 vakblad voor de OPTICIEN, zomer 2016 MIDO 2016 ALLE TRENDS BIJ ELKAAR PRACHTIGE REIS CHARMANT TERUGBLIK NCC DUBBELDIK ZOMERNUMMER

2 ARE YOU IN CHARGE NOW? op 13 en 14 maart 2016 vond het 6e nederlandse contactlens congres plaats met als thema 'get in charge', mede mogelijk gemaakt door de nac en het anvc. wat in 2006 als een nationaal congres startte, is anno 2016 uitgegroeid tot een toonaangevend internationaal congres. de lat werd dit jaar door de organisatie weer een stukje hoger gelegd. geweldig, het hoge aantal unieke bezoekers, de internationale sprekers en het programma dat met veel zorg werd samengesteld door de sprekerscommissie. Enkele hoogtepunten die onderstrepen hoe bijzonder het NCC eigenlijk is... en dat wij daar als Nederland zeer trots op mogen zijn! meer dan 1800 ingeschreven deelnemers deelnemers uit meer dan 20 verschillende landen 31 exposanten 250 personen deden mee aan NCC Doing Research 'To Flip or Not to Flip' 17 Free Paper Presentations 63 nationale en internationale sprekers kroketten en worstenbroodjes De organisatie van het NCC 2016 wil u graag bedanken voor uw deelname en positieve instelling. Het NCC zou nooit een succes zijn geworden zonder uw bijdrage. Dat is onze motivatie om zoveel tijd en energie in het congres te steken! Wij hebben reeds de nodige feedback ontvangen, die ons als organisatie inspireert. We nemen dit mee naar het NCC 2018, dat gepland staat voor zondag 11 en maandag 12 maart. Noteer deze data alvast in uw agenda!

3 Dit raakt aan de intrinsieke vraag in onderwijsland: moet educatie leidend (of volgend) zijn? eef van der worp

4 KLAS(SIFICATIE) Bij zachte lenzen ligt het wat anders, en helaas tot onze ergernis, moeten we vaststellen dat we een stuk beperkter zijn. Ten eerste zijn centrale keratometerwaarden niet erg zinvol om de eerste paslens te bepalen. Dat gebeurt dus eigenlijk at random : gewoon willekeurig dus. Vervolgens gaan we dan net als bij vormstabiele lenzen op het oog kijken wat we van de passing vinden, met die beperking dat de meettechniek daarvoor het beoordelen van de bewehet ncc 2016 bevatte weer veel stof dat tot nadenken stemde. een van de aspecten die ruim aan bod kwamen in nederlandse en buitenlandse lezingen was de huidige manier van lens aanpassen met betrekking tot zachte lenzen. en de vraag is: moeten we ons onderwijssysteem hierop aanpassen? aansluitend daaraan was een andere discussie op het ncc onder leiding van ruud van t pad bosch en henri eek, en onder de vlag van de international association of contact lens educators (iacle) of het niet eens tijd wordt dat we ons onderwijssysteem aanpassen aan de nieuwe inzichten op ons vakgebied? dit raakt aan de intrinsieke vraag in onderwijsland: moet educatie leidend (of volgend) zijn? TEKST Eef van der Worp BEELD Pieter Bas Kampmeinert Terug naar de klas Even terug naar de klas, en naar de basis. Waar gaat het om bij het aanpassen van zachte lenzen, en bij het aanpassen van lenzen in het algemeen? Dat je een lens aanpast of zoekt, die zorgt voor comfortabel dragen gedurende de hele dag, met een optimaal optisch resultaat en die de integriteit van het oculaire oppervlak zo min mogelijk aantast. Met andere woorden, die geen nadelig effect heeft op de fysiologie van het oog of topografische veranderingen teweegbrengt. Bij vormstabiele lenzen, en bij zachte lenzen in het verleden, wordt daarom gewerkt met een passet, een term die vrij letterlijk moet worden genomen. Bij vormstabiele lenzen kan op basis van centrale keratometerwaarden in eerste instantie een goede inschatting worden gemaakt van de pasvorm, waarna fluoresceïne helpt om met een behoorlijke mate van nauwkeurigheid vast te stellen of een lens 0.1 of zelfs 0.05mm vlakker of dieper moet. ging en centratie subjectief en nauwelijks te kwantificeren is. In het verleden waren er dan in ieder geval, mochten we niet tevreden zijn met de passing, een aantal alternatieven binnen hetzelfde lensontwerp (diameter, sagitta of kromming) om een vlakker of dieper exemplaar te proberen; opnieuw op trial-and-error basis. Een beetje passet bij zachte lenzen kon derhalve uit in ieder geval 3, tot wel 6 of 8 lenzen bestaan. Pashokje Waar we bij zachte lenzen op de eerste beperkingen (meettechniek van het oculaire oppervlak en beoordeling van de lens op het oog) niet zo snel vat krijgen, was het laatste (de variatie in lenzen) in ieder geval een manier om ons vak uit te oefenen en onze kennis en kunde te exploiteren: middels het pashokjes -principe dus. Echter, laat dat nu juist hetgeen zijn waar we in de laatste jaren fors op hebben moeten inleveren. In plaats van diverse alternatieve lenzen voor de paslens op het oog, hebben we er hoogstens één (of vaak géén) alternatief binnen hetzelfde lensontwerp. De reden hiervoor is even begrijpelijk als logisch: om te voldoen aan de zeer welkome eis van snellere vervangingssystemen, moest de parameter range worden ingeperkt. Zelfs met maar twee krommingen is het aantal lensopties voor bijvoorbeeld een torische variant al enorm. Daarnaast voldoen de passets, zoals vroeger gebruikt, geheel niet meer aan de hygiënische eisen die we vandaag de dag stellen aan de verzorging van lenzen. eyeline 19

5 Op het NCC werd de vraag gesteld: hoe kunnen we dit nu beter aanpakken? Laten we zachte lenzen eerst eens onderverdelen in een aantal subcategorieën, even klassificeren dus. Matthew Lampa en Mark André deelden in 2011 zachte lenzen in, in drie groepen. De voorraadlenzen (stock lenses), de buitenstandaard lenzen (out-of-standard lenses) en de custom-made lens. Voorraadlenzen De eerste categorie, de voorraad- of standaardlens, bestaat uit wat we nu zien als een lens voor snelle vervanging: disposable lenzen die we op de plank hebben liggen met een vaste geometrie en met een vaste diameter. In principe komt het erop neer dat de contactlensaanpasser een oog zoekt dat past bij een gegeven lens die diegene in zijn arsenaal heeft. Hoe meer variatie er in deze standaardlenzen is, hoe groter de kans dat er een lens is die een match is met een gegeven oog. Een beetje als speeddaten. De grootste kans op succes binnen deze categorie, is als we te maken hebben met een normaal oog. Wat normaal is, is echter niet gedefinieerd en zoals eerder beschreven hebben we nauwelijks middelen om dit normale oog op te sporen. Het is dus een beetje een gok of het werkt. Maar de aanname is, als we te maken hebben met een normaal oog, de kans dat deze standaardlens past vrij groot is. Binnen deze categorie zou het adagium one-sizefits-all dus best kunnen kloppen, tot op zekere hoogte. Het grote voordeel is dat deze lenzen met cast-molding kunnen worden gemaakt: met malletjes dus, en in enorme hoeveelheden desgewenst. Buitenstandaard lenzen In de tweede categorie vinden we de lenzen die in principe wel een vaste geometrie hebben (of mogelijk een aantal geometrieën). Er kan niet vrijelijk worden gevarieerd met het lensontwerp: die is vast gedefinieerd. Echter, ze hebben wel een veel bredere parameter range die verder gaat dan de standaardlenzen die allemaal rond het midden bivakkeren. Uit onderzoek blijkt dat een normaal oog een variatie in sagittahoogte heeft van ongeveer 900 micron (het verschil tussen het vlakste en het diepste oog dus in een normale populatie). We zien ook dat binnen het silicone hydrogel maand- en tweewekelijkse vervangingssegment de variatie tussen de vlakste en de diepste lens ongeveer 300 micron is. Een stuk beperkter dus, maar volledig gericht op de top van de bell-curve (ook wel de gauss- of normaalverdeling genoemd). Buitenstandaard lenzen kunnen dus een groter bereik aan, in principe onbeperkt, door bijvoorbeeld de diameter te variëren, of afwijkende krommingen te gebruiken. Tevens is er een groot bereik aan hoge sterkten, cylinders, cylinderassen etc. Maar deze lenzen kunnen wel gewoon in maandvervanging worden gemaakt. Een van de fabrikanten die werken volgens dit principe, zegt op deze manier 1 miljard mogelijkheden te hebben als je alle parameters (tot en met torische multifocale lenzen) combineert. In principe worden deze lenzen op dit moment op een draaibank gefabriceerd. Wel wordt er ook gewerkt aan een combinatie: hierbij wordt de voorkant bijvoorbeeld gedraaid, terwijl de achterkant volgens het cast-molding principe wordt gemaakt. Dit om de efficiëntie van fabricage te verhogen. Custom-made lenzen De naam spreekt voor zich: hier wordt op individuele basis een lens gemaakt die geschikt is voor een bepaald oog, als een maatpak. Hierbij zijn er letterlijk geen grenzen aan de parameters zowel qua geometrie, als qua optiek. De geometrie wordt beperkt door de meetapparatuur die de data moet verschaffen om de lens zo goed mogelijk bij het oogoppervlak te laten aansluiten. Qua optische correctie is het niet zozeer de meetapparatuur op dit moment (wavefront aberrometers kunnen minutieus de optiek van het oog in kaart brengen). Het probleem zit m erin dat een lens beweegt, dat die doorbuigt en vooral dat een lens roteert op het oog (tenzij deze met stabilisatie in positie wordt gehouden). Met betrekking tot materiaal heeft de aanpasser veel vrijheid in deze klasse. Niet alle draaibanken kunnen alle materialen aan, maar er is een ruime keuze uit zowel silicone hydrogel, als conventionele materialen die gedraaid kunnen worden, zoals dat in jargon wordt genoemd. Maar los van de beperkingen van meten en fysieke kenmerken van de lens en fabricage geldt hier the sky is the limit. Maatpak Je moet bij de voorraadlenzen toch het meest denken aan een kledingzaak waar ze maar één of hoogstens een paar maten hebben (en past dat niet, dan is er misschien nog wel een T-shirt van een ander merk dat past). Maar ben je erg lang, kort, dun of dik: dan gaat het m niet worden. Misschien dat voor die mensen een buitenstandaard kledingstuk wel kan passen: dan kom je uit bij een zaak waar ze in ieder geval van elke spijkerbroek een hele trits maten hebben, liefst zowel voor de taille als binnenbeenlengte. Maar zoek je bijvoorbeeld een pak, dat perfect aansluit bij je lichaam, en elk lijf is uniek uiteindelijk, dan kom je uit bij een maatpak. Maar daar is de prijs ook naar natuurlijk: die moet worden opgemeten, en aangemeten. Binnen ons vakgebied spreekt dat laatste ons veelal het meest aan, zeker omdat we daar ook ons vakmanschap het meest in kwijt kunnen. Of het altijd het beste is, en of het altijd nodig is om een maatpak te laten aanmeten, dat is een vraag. Hierbij spelen tevens individuele en subjectieve beoordeling mee (sommi- eyeline 21

6 gen houden simpelweg van een maatpak, maar niet iedereen). En de prijs speelt hier zeker een rol: wat als dit maatpak voor een vergelijkbare prijs kan worden aangeboden? Dan kiezen veel mensen ineens wel voor het maatpak, in plaats van de confectiemaat. Aanpak Maatpak prima, maar wat is nu het plan van aanpak? Het is niet logisch dat er één oplossing is voor alles: het is waarschijnlijk beter dit per categorie te bekijken. Maatwerk dus ook. Voor de eerste groep, de voorraadlenzen, is het eerst en vooral wenselijk dat er apparatuur komt die in kan schatten of het oog in kwestie waar we een lens bij willen aanpassen in de normaal categorie valt. Wat vervolgens dan wel nog even moet gebeuren, is dat we vaststellen wat de criteria zijn voor een normaal oog. Indien dat is vastgesteld zouden we met de standaard cast-mold lenzen die we tot onze beschikking hebben waarschijnlijk een goede passing kunnen creëren. Het ligt in de lijn der verwachting dat er betere apparatuur komt die het oog kan meten, en dat we dan ook meer kennis krijgen over de lenspassing. Graeme Young had hier op het NCC 2016 een fascinerende lezing over, betreffende edge strain. Deze edge strain kan berekend worden op basis van de exacte parameters van een oog, in combinatie met de precieze geometrie gegevens van een gegeven lens. Wat hier bijvoorbeeld nieuw aan is is dat de overgang van cornea naar sclera helemaal niet zo abrupt verloopt als altijd werd gedacht: deze overgang is doorgaans voor het gemiddelde oog best geleidelijk, ofwel: een tangentiaal limbus profiel. Deze mathematische methode om de edge strain te berekenen kan ons helpen het gemiddelde oog beter in kaart te brengen, en de gemiddelde lens daar beter op te laten aansluiten. Stappenplan En zo ontrolt zich, min of meer organisch, een stappenplan. Stap twee zou kunnen zijn, als is vastgesteld dat een oog niet tot de top van de genoemde bell-curve behoort met een afwijkende parameter de juiste aansluiting te vinden. In het geval van de eerder genoemde afwijkende sagittahoogte, zou een lens kunnen worden gekozen die zich qua sagitta links of rechts van het midden in het spectrum bevindt. Dit zou ook een afwijkende diameter kunnen zijn: met twee of drie diameters zou een veel groter bereik aan ogen kunnen worden aangepast dan nu het geval is. Diameter is derhalve eigenlijk een betere parameter om mee te werken dan basiscurve radius. Een andere methode zou kunnen zijn om met corneatopografen de perifere hoek te meten op de cornea. Als deze hoek wordt doorgetrokken middels het gegeven van de tangentiale periferie kan dit gegeven gebruikt worden om een lens aan te passen. Sommige fabrikanten werken bijvoorbeeld met een aantal perifere tangentiale hoeken: een standaard periferie aan de zachte lens, een optie met een vlakkere hoek (voor een lossere passing) en een met een steilere hoek, voor een diepere passing. Heilige Graal De Heilige Graal voor veel aanpassers en een deel van de lensdragers die we in onze praktijk tegenkomen is om een lens precies aan te laten sluiten bij het oogoppervlak. Dat wil zeggen: de mate van precisie is door de aanpassers te bepalen. Er zijn fabrikanten die werken met een multiple sagitta principe. Eerst wordt de centrale sagitta bepaald op basis van de corneagegevens. Vervolgens een perifere sagitta op basis van het cornea-sclerale profiel, gevolgd door een randsagitta waarbij de scleravorm kan worden meegenomen. Of, in lijn met de 3D print technologie: er wordt een scan van het oog en een complete custom-made lens gemaakt. Beperking is wel dat de lens rotatie-symmetrisch moet zijn: dus concentrisch zal een gemiddelde genomen moeten worden. It is all about Optics We begonnen dit artikel met vast te stellen wat er komt kijken bij een succesvolle passing. Naast comfort en pasvorm werd daarbij de optiek genoemd. Maar het één kan niet los worden gezien van het ander. Als een lens veel te diep op een oog wordt aangepast, dan zal deze doorbuigen op dat oog. Wat doet dat met de optiek van die lens? Best veel eigenlijk, afhankelijk van de grootte van het verschil tussen lens en oog. Maar dat verschil weten we niet want dat kunnen we nu niet meten. Voor een sferisch lensje van -3D zal dit niet zo n drama zijn. Maar voor complexe optiek zoals een multifocale lens, een myopia control zachte lens of een wavefront gecorrigeerde lens is dit wel essentieel. Om de optiek dan goed te krijgen, moeten we dus eerst weten hoeveel de lens gaat doorbuigen. En dan komen we weer uit bij het stappenplan: dan moeten we eerst weten wat we aanpassen, en op welk oppervlak. Zeker bij myopiebeheersing, waar sowieso geldt It is all about Optics, zou dit wel eens een prominente rol kunnen spelen. Klasse En daarmee is de cirkel weer rond, dan zijn we weer bij het begin: de aanpassing. En daar kunnen we onze klasse tonen, want daar gaat het om: ons beroep als contactlensaanpasser is in het geding. En om antwoord te geven op de eerder gestelde vraag: wat moeten we met het onderwijs? Wat mij betreft begint het daarmee. De kennis en de kunde moeten er zijn om het oog goed te meten. Maar het begint met het begrijpen wat we doen en waaróm we dat doen. Het klassificatiesysteem kan daarbij helpen. Maar het begint in de klas. ReCreating Perfect Vision eyeline 23

7 GEWELDIG NCC2016 Bedankt! de organisatie van ncc2016 heeft meer dan haar uiterste best gedaan. wat een presentaties, speeches, workshops, paneldiscussies en lezingen. de koningshof in velhoven barstte beide dagen bijna uit zijn voegen. dat het ncc2016 zo professioneel is opgezet, zelfs bcla zocht een samenwerking, is mede te danken aan het nac en alle andere standhouders. wij vroegen hen om een reactie op het tweedaagse congres. BEELD Loek Peters Pas de lens aan op het oog in plaats van het oog op de lens. Bij Soft lenses fitting 'It's all about diameters. It's all about mark'ennovy'. Volgens Eef van der Worp: 'It's all about 'Sags'. Quess what: That's us, mark'ennovy!,,,, Een succesvolle introductie van ZEISS van hun nieuwste OCT: de PRIMUS 200. Met dit toestel bent u weer volledig 'in charge' voor de oogzorg van uw consumenten. 24 eyeline Voldaan kijken wij terug op een succesvol en gezellig NCC. Vooral de enthousiaste reacties op onze nieuwste Nachtlenzen -campagne en het nog steeds groeiende succes van Nachtlenzen zijn ongekend.,,

8 ,, Een kleurrijk en gezellig samenzijn bij Oté Optics: met bier en Happy Bitterballen! "Het NCC wordt steeds professioneler, ieder jaar wordt er weer meer aandacht besteed aan standbouw, techniek en details. Ook internationaal komt het NCC steeds beter op de kaart. Belangrijk is dat opticiens en contactlensspecialisten enthousiast blijven over het NCC. Dit was zeker het geval op het NCC2016!",, SiHy is inderdaad ook bij daglenzen het materiaal van de toekomst, leuke gesprekken hierover op de beurs!,, Procornea Nederland uitgeroepen tot branchewinnaar 2016 'Meest toonaangevende onderneming in contactlensbranche'. eyeline 25

9 NCC 2016 VEELZIJDIG, BOEIEND EN VOORAL OOK GEZELLIG ron beerten voert de spanning op 28 eyeline

10 Get in Charge, bezoekers nemen het heft in handen de tijd is gekomen om het heft in handen te nemen, schreef één van organisatoren in een voorbeschouwing. en dat gebeurt nadrukkelijk op dit tweejaarlijkse, tweedaagse contactlenscongres. het is de zesde uitvoering van het ncc en met 1800 unieke bezoekers is het nu ook het grootste ter wereld. twee dagen luisteren, meekijken en vooral ook meedoen, met elkaar aan de knoppen zitten van de toekomst van ons vak. De tribunes van de arena zitten zo goed als vol als zondagmorgen om 8.41 de als, elektromonteur verklede, medeorganisator Ron Beertens de stroom erop zet en daarmee de spanning voor het congres verder opvoert. Eef van der Worp en Marco van Beusekom betreden daarna om de beurt het podium. Ze spreken over het thema Get in charge en leggen het programma van de komende twee dagen uit. Marco: We hebben een prachtig vak. We kunnen mensen met irregulaire cornea s een acceptabele visus geven, we kunnen een alternatief bieden voor een bril en bij kinderen met bijziendheid kunnen we voor minder bijziendheid zorgen. Eef vertelt over het thema myopia control waar we in 2006 allemaal voor klaar zaten: En nu weten we het nog niet. Hoewel we wel een stuk verder zijn en we er op dit congres weer wat meer over horen. Ze vertellen over de stappen die we hebben gemaakt met silicone hydrogel, over de nieuwe manier van meten, de radius die zijn langste tijd gehad heeft en het proces van de keratometer naar topograaf. Ook de OCT heeft een toekomst bij het aanmeten van contactlenzen. Olympic speakers debat De eerste charge die de zaal krijgt is het mogen stemmen op de sprekers. Deze stellen zich met een korte presentatie voor en de zaal bepaalt dan welke presentatie in de grote main lecture room mag. Gedurende het congres zijn er meer, Get in charge keuze momenten waardoor de betrokkenheid van de bezoekers gegarandeerd is. Bijvoorbeeld bij het Olympic speakers debat. In totaal doen daar acht sprekers aan mee. Per debat strijden twee sprekers om de publiekspunten, de winnaar gaat naar de volgende ronde. Het publiek bepaalt ook het onderwerp en de debaters hebben ongeveer vijf minuten om zich voor te bereiden. Het kan zijn dat een debater door de keuze van het publiek iets moet verdedigen waar hij het in de praktijk juist mee oneens is. Het is vooral fun, leuk om te zien. Vuurwerk is het wanneer de ervaren rotten Nathan Efron en Patrick Caroline tegenover elkaar staan. Lowlands in charge, een hoogtepunt Nadat er een aantal jaren spectaculaire veranderingen waren zoals het staining debat, silicone hydrogel en myopia control is het nu voor veel bezoekers zoeken naar het nieuws, iets nieuws. Maar wie zijn best doet kan zeker gemarco van beusekom Efron: Het is onethisch wanneer we alle jonge mensen geen myopia control voorschrijven. Iedereen, alle kinderen moeten onderzocht worden. Caroline: Ik vind dat grote nonsens. Het is beter alleen de kinderen te begeleiden waar myopie in de familie voorkomt. Keuze uit vele zalen Wanneer je voor de zesde keer op het NCC komt, is de entourage geen verrassing meer. Maar het blijft indrukwekkend. De grote hal waar je steeds in terugkomt en waar je de leveranciers kan vinden. Daar omheen de andere zalen, duidelijk via borden aangeven. Je hebt de hele dag de keus. Je kunt in de main lecture room blijven zitten dan krijg je de grote sprekers. Maar je kunt ook naar de iets kleinere Brabant zaal, vaak vinden daar de sponsorlezingen plaats of de korte Nederlandse sessies. En wat dieper in het gebouw zijn nog meer zalen waar constant presentaties zijn. Nieuw is het Xperience center waar een echt onderzoek wordt gedaan. Soms is de keuze moeilijk. Kelly Anna Camphuis is er voor de eerste keer en is overrompeld door de grootsheid van het event en de hoeveelheid bezoekers: NCC 2016 is heus georganiseerd. Strakke planning en goed in elkaar gezet. Je zorgen maken dat je honger of dorst zal krijgen is niet nodig daar je perfect verzorgd wordt. Een verrukkelijk buffet en goede koffies ontbreken niet. Logistiek zit het goed in elkaar, er zijn nogal wat zalen en ruimtes en veel seminars en dat was allemaal heel overzichtelijk uitgewerkt in een map. Een map waar zelfs een handvat in zat zodat je niet zo onhandig een plattegrond vast hoeft te houden. Het personeel van de organisatie is, als je er dan toch niet helemaal uitkwam, ontzettend behulpzaam en erg proactief. eyeline 29

11 noeg vinden. In trek zijn altijd de korte blokken van de Nederlandse sprekers, dit jaar met de aangepaste titel Lowlands in charge. Een rij van sprekers, die in het kort een interessante casus of onderzoek met de zaal wil delen. Kees Broos, die laat zien hoe hij mini scerale lenzen aanmeet bij DSAEK. Cretien Frembach, die het record sheets per minuut neer zet en dan ook nog de zaal boeit met een pseudo keratoconus, waar zelfs de oogarts intrapte. Josien Zeeman, wat een makkelijke spreker is zij. Een talent, die het in principe saaie verhaal over omega vetzuren overduidelijk en boeiend bij de zaal laat binnenkomen. nathan efron patrick caroline sander van nkl patrick caroline en danielle robertson tijdens het champions debat In het auditorium is op zondagmiddag een boeiende workshop over de invloed van voeding op de gezondheid van de mens en op de ogen in het bijzonder. Onder andere geeft Kim Driesen een aantal praktijk voorbeelden hoe zij als optometrist haar klanten een stapje bewuster kan maken van gezond en gevarieerd eten. Bij Get in charge of research papers zitten te weinig mensen. Mogelijk verwacht je door de titel en het onderwerp een saaie lezing. Maar het is o zo nuttig als je beter begrijpt wanneer een door een fabrikant gebracht onderzoek echt zuiver is. Hoe goed is die nieuwe vloeistof nu echt? Wel erg gewild is, en druk bezocht zijn, de sponsorlezingen. Dit jaar ook de get in charge vorm. Bij NKL kon de zaal kiezen uit presentaties over de harde, zachte of nachtlenzen, of topografie. Met zijn allen op de knop van je smartphone drukken en Fokke en Sander pakken het gekozen onderwerp op. Ze deden het in zo n tempo dat drie van de vier onderwerpen behandeld konden worden. NCC Doing Research, To Flip or Not to Flip 1,5-0,5 klinkt het als ik er even bij sta. Het ooglid wordt omgeklapt en de persoon die door de spleetlamp kijkt roept zijn bevindingen. Op een scherm kijkt een tweede persoon mee en als ze het eens zijn wordt het genoteerd. Mee eens, 1,5?, Jazeker, maar het lijkt wel wat ruw. In het x-perience center staan vijf tafels opgesteld met een spleetlamp en een beeldscherm. Ik krijg nu veel beter inzicht, geeft een leerling aan: Op school krijgen we dit theoretisch en natuurlijk klappen we daar ook wel eens een ooglid om, maar zoveel achter elkaar en dan gelijk met overleg is echt perfect. Het doel is om te laten zien dat het doen van onderzoek niet gecompliceerd hoeft te zijn. Bovendien is het een prachtige gelegenheid om in twee dagen een enorme hoeveelheid data te verzamelen en daarmee meer inzicht te krijgen. Nienke Soeters, die het met collega s coördineert: We zitten nu al op nummer 222 en daar zullen er zeker nog bijkomen. Voor ons is het een bijzonder geslaagde research methode. De resultaten worden uitgewerkt en vanzelfsprekend gepubliceerd. Grote hal, het ontmoetingspunt De leveranciers zijn tevreden over de aandacht die ze krijgen. De pauzes zijn lang en talrijk genoeg voor de bezoekers om de stand op te zoeken die ze willen. Bij NKL praat men iedereen die langskomt bij over de nieuwe campagne: We 30 eyeline

12 willen de nachtlens beter promoten. De opticien weet het wel, maar het is nog steeds relatief onbekend bij de consument. We gaan het groots aanpakken met adverteren in de Linda, op abri s op NS stations en in radio spots. Met de opticiens die mee willen doen gaan we een omzet doelstelling creëren en wanneer dat gehaald wordt nodigen we die opticien uit voor een dag dierentuin in Emmen. Procornea heeft een eigen plein gemaakt met een bankje. Ze promoten op het NCC vooral de nieuwe dreamlite multi. Alex Lamse: Voor de opticien ligt er een enorme potentiele markt. De ortho-k lenzendrager, maar ook de dragers van zachte lenzen willen graag een goed werkende multifocale lens. En dat is deze lens. De ervaring leert ons dat de vorm waarin we deze lens gemaakt hebben voor minder halo s zorgt. Bij Oté is het altijd al druk, maar nu het aan het eind van de dag nog drukker omdat er dan bitterballen geserveerd worden. Soms is klantenbinding zo eenvoudig. En een praatje maken over de producten is met een volle mond toegestaan. Het zijn ook deze momenten, de breaks tussen de lezingen in een perfect ingerichte grote hal die het zo gezellig maken. Wil je rustig praten dan ga je om de hoek op een bankje zitten. De mensen die rond lopen zie je constant bekenden tegenkomen. En dat willen de meeste. Arthur Alberts is tevreden over het NCC: Mijn stokpaardje is Myopia Control en ik heb weer veel kunnen leren. Richard Hoogeveen uit Marum vond het programma van te voren er matig uitzien maar komt toch helemaal aan zijn trekken bij de korte scene lezingen. Voor Simone Stad zijn er veel ontwikkelingen te zien: Het zijn geen grote stappen dit jaar, maar er zit genoeg interessants tussen voor mij. In totaal zijn er 23 nationaliteiten. België is na Nederland een goede tweede. Voor Marleen Van Den Driessche uit Rouselare is het alweer het vierde NCC: Ik heb vooral veel geleerd op het gebied van multifocale lenzen en ook weet ik nu dat ik door de lezing Corneal & Scleral topography dat ik de cornea topografie meer moet gaan gebruiken in de praktijk. En de feestavond was weer gezellig. Op de feestavond is de ruimte naast de grote hal in een korte tijd omgetoverd tot dé feestzaal. Honderden mensen lopen langs het buffet en de dansvloer is bijna te klein wanneer oud-judoër Dennis van de Geest in charge is. De feestavond lijkt iedere keer verder uit te groeien tot the place to be. organisatie ncc Danielle Robertson wint debat Aan het eind van het congres wordt de finale van het Championsdebat gewonnen door Danielle Robertson. Ze verslaat Patrick Caroline door in de laatste minuut een dringend beroep op de vrouwen in de zaal te doen om toch maar op haar te stemmen. Patrick Caroline toont zich een charmante verliezer. Lyndon Jones zet in zijn slotwoord heel terecht de organisatie in het zonnetje: Het grootste congres ter wereld en dan op deze manier georganiseerd. Mijn complimenten en een voorrecht dat ik er weer bij mocht zijn. Hij krijgt van Ron, Marco en Eef een paar rood-wit-blauw gekleurde klompen en mag zich vanaf nu, wegens zijn verdienste voor het congres, pseudo- Nederlander voelen. De microfoon staat nog aan, en het geeft hilariteit in de zaal wanneer we horen met welke woorden hij de eerste stappen op klompen verslaat. De laatste woorden van het congres zijn traditioneel voor een slotspreker die een boodschap voor komende dagen mee mag geven. The shorter is better, hoorde ik langskomen tijdens een presentatie, Ik zal mijn best doen. Aan het woord is Jan van Setten, auteur, management coach en een veel gevraagd spreker. Van Setten geeft een presentatie, of beter een show van bijna een half uur, dat de zaal boeit vanaf de eerste minuut: Stel vragen en beantwoord de vragen van de klant met een wedervraag. Houd geen afstand maar maak contact. Ga dansen met de klant. De klant ziet HOE je het doet en veel minder wat je doet. Fijne terugreis. Kelly Anna Camphuis was tevreden na haar eerste congres: Mooi om te zien dat zo veel mensen passie voor het vak hebben en iedereen geboeid was door al wat zich af speelde. De intelligentie van de verschillende sprekers was duidelijk merkbaar. Sommige onderwerpen gingen mijn pet nog wat te boven. Des te meer heeft het in mij los gemaakt om me meer te verdiepen in de onderwerpen. Het hele onderwerp multifocale lens heeft me nog het meest geboeid. Dit zou toch ook wel een grote rol kunnen gaan spelen voor de toekomst. De seminar over zachte contactlens aanpassingen was ook interessant, er zitten veel veranderingen aan te komen in de manier waarop dit nu gebeurt en wellicht ook anders kan. Daarbij zal te zijner tijd ook de contactlens opleiding en manier van educatie zich evolueren. Verandering is vaak niet makkelijk, edoch goed dat het gebeurt. Het NCC heeft me geprikkeld en weer goed aan het denken gezet, de volgende keer ben ik er weer bij! 32 eyeline

13 De ontwikkeling van de daglens NEDERLAND, GRIJP JE KANS ver weg van de drukte van grote zalen was er op de tweede dag van het ncc gelegenheid drie, door coopervision uitgenodigde, sprekers te ontmoeten. nathan efron gaf tijdens het congres een lezing met de titel rethinking contact aftercare, pete kollbaum over digital eyestrain of our patients en arthur black verzorgde een algemene lezing over myopia control. TEKST Riens Gort BEELD Loek Peters Ze zitten er ontspannen bij in dit kleine zaaltje, alledrie met een kom maar op met de vragen - blik. Ook voor deze mannen is het relaxed om even weg te zijn uit de drukte. Echte zenuwen voor een presentatie hebben ze niet meer maar toch, deze keer was het anders. Ze zijn het er alledrie over eens: Het NCC is vooral een innovatiecongres, zowel voor wat betreft de inhoud, als de manier van presenteren. Het feit dat je in de arena niet alleen mensen voor je hebt maar aan alle kanten om je heen, maakt het zeer dynamisch. Voor een onervaren spreker is dat wellicht moeilijk, maar je ziet dat alle sprekers het tot nu toe voortreffelijk doen. Voor het debat in deze nieuwe vorm waren zelfs ervaren sprekers als wij nerveus, vertelt Nathan Efron. We zijn wel gewend om een presentatie te geven, maar nu moeten we ineens improviseren tegenover een collega. We krijgen het onderwerp te horen dat gekozen is en vijf minuten later moeten we er iets intelligents over zeggen. Maar het is vooral ook heel leuk om te doen. Arthur Black en Pete Kollbaum vallen hem bij: Het thema is Get in charge en dat betekent dat we in de rede gevallen kunnen worden. En dat is goed, op die manier hebben we een directer contact met het publiek. Het was grappig om iedereen te zien stemmen. Maar behalve dat dit fun is, zorgt het er ook voor dat de meest geliefde presentatie plaatsvindt in de grootste zaal. De mannen erkennen wel dat het publiek dit jaar niet de grote, spectaculaire veranderingen en nieuwtjes te zien krijgt zoals andere jaren vaak het geval was. Nathan Efron: Na de discussie rond staining, de onderzoeken naar myopia control en de introductie van silicone hydrogel hebben we nu niet die grote veranderingen. Dat kan ook niet elk jaar. Maar het is ook erg belangrijk om met elkaar over veranderingen van het tweede level te praten. Over de parameters veranderingen, de vorm van de lenzen en, zoals bij CooperVision, het introduceren van de Clariti daglens in silicone hydrogel materiaal. Pete Kollbaum geeft een voorbeeld van hoe je met elkaar dieper in de materie kan duiken: Wij hebben onderzoek gedaan naar hoe lensdragers over de ervaring van hun lens communiceren. Het blijkt voor de drager lastig om het gevoel te differentiëren. Twee aspecten, waar we tijdens een controle goed door moeten vragen, zijn de visus sensatie en hoe het oog het lensmateriaal ervaart. De klant kan het in zijn algemeenheid uitdrukken in spanning op het oog, maar wat is het precies? Pete Kollbaum adviseert om de klanten te categoriseren: De ene klant vindt het draagcomfort het belangrijkste, de ander juist de visus. Arthur Black ziet kansen voor de industrie om een bijdrage te leveren aan het verder ontwikkelen van het vertragen van de myopie: Uit de gegevens van vele landen blijkt een aanzienlijke toename in bijziendheid. Daar moeten we met z n allen wat aan doen. Het is nu bekend dat het haalbaar is om de toename van myopie met optische, farmaceutische en omgevingsinterventies te vertragen. Het is een uitdaging om dit allemaal beschikbaar te stellen aan de (beginnende) myopen. Op het NCC hebben we daar ook uitgebreid over kunnen praten. Op de vraag wat men de boeiendste ontwikkeling van dit moment vindt in de contactlensindustrie antwoordt Nathan Efron op zijn bekende enthousiaste wijze: De ontwikkeling van de daglens. CooperVision levert nu daglenzen in silicone hydrogel in alle mogelijke varianten: torisch en multifocaal. Je ziet de andere fabrikanten hier achteraan hollen, zij gaan het ook snel in de markt zetten. Jullie lopen hier achter wat betreft de aantallen daglenzen, dus: grijp je kans. 38 eyeline

14 NCC VOORAL INNOVATIECONGRES NATHAN EFRON, PETE KOLLBAUM EN ARTHUR BLACK

15 VOOR DE EERSTE KEER NAAR HET NCC WAT VONDEN ZE ERVAN voor het ncc vroegen we een aantal mensen naar wat ze verwachten van hun eerste ncc. na afloop hebben we ze weer benaderd en vertelden ze hun ervaring TEKST Riens Gort De les van maandag 21 maart vond niet in het Da Vinci klaslokaal plaats maar op het NCC. Overweldigend toen we binnenkwamen, wat een hal, wat een mensen en wat gezellig. Wilbert Hermenet en eigenlijk de meeste anderen hadden soms moeite met het Engels. Soms ben je nog bezig met vertalen en dan zijn ze alweer drie zinnen verder, vult Joost van den Berg aan. Inez de Jonge had zelfs bij Lowlands in charge moeite met de gebruikte termen: Terwijl dat Nederlands was. Ook Rianne van Holland vond het niveau hoog, beetje op optometristen niveau. Maar ze heeft ook veel geleerd: De slotbijeenkomst was erg praktijk gericht, daar stak ik veel van op. Afgelopen weekend zag ik bij een café een bordje staan waarop stond wanneer het gesloten was in plaats van dat ze de openingstijden vermelden. Ik moest gelijk aan die presentatie denken en wilde bijna even naar binnengaan. Iedereen vond Lowlands in charge de boeiendste sessie. Heel erg leuk om mee te maken, vond ook Aranka, We hebben nu gezien hoe het is en als we twee jaar verder zijn zullen we ongetwijfeld nog meer kennis opdoen. Allemaal vonden ze de opstelling in de grote hal geweldig: Gelukkig geen opdringerige vertegenwoordigers, we konden gewoon even rondkijken. Maar de stand waar ze het eerste naar toe gingen was die van de ANVC: Want daar was onze docente te vinden, klinkt het plagerig. Wie weet gaan we de volgende keer twee dagen en dan ook naar het feest. Kimberley Luijten en Nicole Ridderhof vonden het allebei een boeiend congres. Ze zijn met een paar collega s gegaan en hebben veel geleerd. Het is prettig dat je zelf kan bepalen naar welke lezing je wilt gaan, vertelt Kimberley: Daarnaast waren de stands ook de moeite waard om langs te gaan, je zag de nieuwste producten. Leuk dat er ook zoveel buitenlanders waren. Nicole heeft een hoop geleerd in het Xperience Centre met het omklappen van de oogleden en het beoordelen daarvan: Verder vind Ik het echt een aanrader om als opticien naar dit congres te gaan. Beide zijn benieuwd hoe het over twee jaar is als ze hun opleiding afgerond hebben. Ik heb het NCC als inspirerend ervaren, leuk om met zoveel vakgenoten met elkaar te luisteren naar de nieuwste feiten op het gebied van contactlenzen, Marlies van Nimwegen wordt weer enthousiast als ze er over praat: Ook leuk dat er niet alleen bezoekers uit Nederland waren, maar ook uit België. Het was even groot als dat ik had verwacht en het was tot in de puntjes goed geregeld, zoals het prachtige uitgewerkte programmaboekje, dat bovendien ook nog handig mee te sjouwen was. Ik ga zeker de volgende keer weer. Alain de Bie is student aan de Hogeschool: De lezingen over nachtlenzen en corneaproblemen vond ik interessant. Presentaties met alleen maar cijfertjes boeien me niet zo. Het meeste dat hij geleerd heeft, is dat hij nog veel moet leren: Ook merk ik dat het goed is dat ik als optometrist meer achtergrond kennis heb als ik binnenkort lenzen aan ga meten. En ja, over twee jaar ga ik graag weer. 52 eyeline

Uw opticien, Bril-in-Mode.

Uw opticien, Bril-in-Mode. Uw opticien, Bril-in-Mode. Zien is belangrijk en kan de kwaliteit van uw leven behoorlijk beïnvloeden. De kwaliteit van de opticien die u kiest, is bepalend voor de oplossing die u aangedragen krijgt.

Nadere informatie

UCO introduceert de. NovaKone

UCO introduceert de. NovaKone UCO introduceert de NovaKone De kans Keratoconus patiënten kunnen veel baat hebben bij het comfort van een zachte lens: Intolerantie voor vormstabiele lenzen Tolerantie voor vormstabiel maar een beperkte

Nadere informatie

Les 1 Voorspellen Leestekst: De nieuwe computer. Introductiefase: 2. Vraag: "Kan iemand mij vertellen wat voorspellen betekent?"

Les 1 Voorspellen Leestekst: De nieuwe computer. Introductiefase: 2. Vraag: Kan iemand mij vertellen wat voorspellen betekent? Les 1 Voorspellen Leestekst: De nieuwe computer "Welkom:..." Introductiefase: 1. "We gaan vandaag proberen te voorspellen." 2. Vraag: "Kan iemand mij vertellen wat voorspellen betekent?" 3. Discussie:...

Nadere informatie

Nieuwsbrief nr. 6. Voorwoord KALENDER INHOUD. Maart 2015. Hallo allemaal. 19 maart

Nieuwsbrief nr. 6. Voorwoord KALENDER INHOUD. Maart 2015. Hallo allemaal. 19 maart 1 KALENDER 9 maart Vergadering oudervereniging 12 maart Studiemiddag groep 1 t/m 4 13 maart Schoolfeest 14 maart Oud papier 19 maart Boomplantdag groep 8 Zie ook de kalender op www.bsodaschool.nl INHOUD

Nadere informatie

Teksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen.

Teksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen. Bidden Teksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen.nl en kinderactiviteiten www.lambertuskerk-rotterdam.nl

Nadere informatie

Checklist Gesprek voeren 2F - handleiding

Checklist Gesprek voeren 2F - handleiding Checklist Gesprek voeren 2F - handleiding Inleiding De checklist Gesprek voeren 2F is ontwikkeld voor leerlingen die een gesprek moeten kunnen voeren op 2F. In deze handleiding wordt toegelicht hoe de

Nadere informatie

Resultaten van de Kans- tevredenheidenquête d.d. juni 2012.

Resultaten van de Kans- tevredenheidenquête d.d. juni 2012. Resultaten van de Kans- tevredenheidenquête d.d. juni 2012. In totaal legden 42 mensen deze enquête af. Statistieken voor vraag 1 : Heb je dit schooljaar contact gehad met Kans? Ja 90.48% Nee 9.52% Statistieken

Nadere informatie

Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching. Jaargang 4: Nieuwsbrief 1 (januari 2015) In deze nieuwsbrief aandacht voor:

Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching. Jaargang 4: Nieuwsbrief 1 (januari 2015) In deze nieuwsbrief aandacht voor: Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching Jaargang 4: Nieuwsbrief 1 (januari 2015) In deze nieuwsbrief aandacht voor: Terugblik Kinderyoga Rots & Water De Sterrenplukmachine Theaterweek Thema avond (hoog)gevoeligheid

Nadere informatie

Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching. Jaargang 2: Nieuwsbrief 3 (oktober 2013) Hallo allemaal,

Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching. Jaargang 2: Nieuwsbrief 3 (oktober 2013) Hallo allemaal, Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching Jaargang 2: Nieuwsbrief 3 (oktober 2013) Hallo allemaal, Veel te laat krijgen jullie deze nieuwsbrief. Ik had hem al veel eerder willen maken/versturen, maar ik

Nadere informatie

Sprankelend Spraakmakend Verrassend Inspirerend Waanzinnig

Sprankelend Spraakmakend Verrassend Inspirerend Waanzinnig Grijp je Ambities Sprankelend Spraakmakend Verrassend Inspirerend Waanzinnig Je dromen verwezenlijken in 7 stappen. Grijp je ambities Brengt je dichterbij je ideaal Geeft je inzicht in jouw persoonlijke

Nadere informatie

Sprankelend Spraakmakend Verrassend Inspirerend Waanzinnig

Sprankelend Spraakmakend Verrassend Inspirerend Waanzinnig Grijp je Ambities Sprankelend Spraakmakend Verrassend Inspirerend Waanzinnig Je dromen verwezenlijken in 7 stappen. Grijp je ambities Brengt je dichterbij je ideaal Laat je talenten leven Helpt je het

Nadere informatie

Contactlenzen en lensvloeistoffen: een handleiding

Contactlenzen en lensvloeistoffen: een handleiding Contactlenzen en lensvloeistoffen: een handleiding Professional Services CIBA VISION Benelux - 2007 Inleiding Een belangrijk deel van de correctiebehoevende bevolking draagt contactlenzen. Toch heeft een

Nadere informatie

familie Multifocaal Astigmatisme, Myopie, Hyperopie Presbyopie Prolate Corneas, Keratoconus Oblate Corneas, Post-Chirurgisch

familie Multifocaal Astigmatisme, Myopie, Hyperopie Presbyopie Prolate Corneas, Keratoconus Oblate Corneas, Post-Chirurgisch Training 1 familie A Astigmatisme, Myopie, Hyperopie Multifocaal Presbyopie KC Prolate Corneas, Keratoconus PS Oblate Corneas, Post-Chirurgisch 2 Synergeyes Hybride lens met hoge DK l Materiaal Bepaling

Nadere informatie

Inspirerend Presenteren

Inspirerend Presenteren Inspirerend Presenteren Door Kai Vermaas & Charis Heising Bla bla bla bla bla bla bla bla bla bla bla bla Inleiding Wil je leren hoe jij een presentatie kunt geven waar je zeker bent van je verhaal? En

Nadere informatie

Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst.

Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst. Hallo, Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst. Dat is namelijk helemaal niet zo makkelijk. Veel studenten weten nog niet precies wat ze willen en hoe ze dat

Nadere informatie

Presentatie Tekst Top plan (talentontwikkelingsplan) Amy Kouwenberg OABCE1A

Presentatie Tekst Top plan (talentontwikkelingsplan) Amy Kouwenberg OABCE1A Presentatie Tekst Top plan (talentontwikkelingsplan) Amy Kouwenberg OABCE1A INLEIDING Ik heb vandaag een cadeautje meegenomen. Niet voor jullie, maar voor mijzelf. Het cadeautje staat voor de verrassingen

Nadere informatie

Juridische medewerker

Juridische medewerker 28-11-2013 Sectorwerkstuk Juridische medewerker Temel, Elif HET ASSINK LYCEUM Inhoudsopgave Inhoud Inhoudsopgave... 1 Inleiding... 2 Hoeveel procent van de opleiding bestaat uit stage?... 6 o Begeleiding...

Nadere informatie

E-PAPER. Drie praktische tips om je werk als apothekersassistent(e) leuker te maken!

E-PAPER. Drie praktische tips om je werk als apothekersassistent(e) leuker te maken! Dé expert in praktische apotheektrainingen E-PAPER Drie praktische tips om je werk als apothekersassistent(e) leuker te maken! 1 Inhoudsopgave De cliënt en ik 3 Weet jij nog waarom je in de apotheek wilde

Nadere informatie

Persbericht. s Nachts lenzen dragen en overdag scherp zien zonder bril of lenzen. Steeds meer sporters stappen over op nachtlenzen

Persbericht. s Nachts lenzen dragen en overdag scherp zien zonder bril of lenzen. Steeds meer sporters stappen over op nachtlenzen Persbericht www.nachtlenzen.nl s Nachts lenzen dragen en overdag scherp zien zonder bril of lenzen Nachtlenzen; de nieuwe manier van lenzen dragen. s Avonds voor het slapen gaan, doet men de nachtlenzen

Nadere informatie

Interview met DJ Kit T

Interview met DJ Kit T Interview met DJ Kit T Ik denk dat heel veel mensen nieuwsgierig zijn naar wie Kit-T nu precies is. Kun je ons wat over jezelf vertellen? Mijn naam is Kitty Nendels, geboren in Kerkdriel en opgegroeid

Nadere informatie

Portfolio: Praktijkervaring > Ervaringen Jaar 2

Portfolio: Praktijkervaring > Ervaringen Jaar 2 Portfolio: Praktijkervaring > Ervaringen Jaar 2 Visrestaurant De Viskêête Tijdsperiode: 2006 tot heden Locatie: Havendijk 36, 4401 NS Yerseke Website: www.pietvanoost.nl Competenties: Stressbestendigheid,

Nadere informatie

Wat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen.

Wat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Wat is PDD-nos? 4 PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Eigenlijk vind ik stoornis een heel naar woord. Want zo lijkt het net of er iets niet goed aan me

Nadere informatie

Bijlage interview meisje

Bijlage interview meisje Bijlage interview meisje Wat moet er aan de leerlingen gezegd worden voor het interview begint: Ik ben een student van de Universiteit van Gent. Ik wil met jou praten over schrijven en taken waarbij je

Nadere informatie

Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl.

Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl. Chatten Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl. Colofon Een uitgave van Eenvoudig Communiceren

Nadere informatie

Evaluatie project webshop 2.0

Evaluatie project webshop 2.0 Evaluatie project webshop 2.0 Kim Krijt MM2A Kim Ik vind dat de productie erg goed is verlopen, wij hebben onderling geen problemen gehad. Ik vind dat er erg goed werk is geleverd. Als ik het vergelijk

Nadere informatie

Zaken voor mannen. Verhalen van mannen met epilepsie

Zaken voor mannen. Verhalen van mannen met epilepsie Zaken voor mannen Verhalen van mannen met epilepsie Introductie Niet alle mannen vinden het prettig om over hun gezondheid te praten. Ieder mens is anders. Elke man met epilepsie ervaart zijn epilepsie

Nadere informatie

Ik wilde een opdracht ontwikkelen voor leerlingen die voldoet aan de uitgangspunten van competentiegericht leren.

Ik wilde een opdracht ontwikkelen voor leerlingen die voldoet aan de uitgangspunten van competentiegericht leren. 1/5 Fase 1: Wat wilde ik bereiken? Handelen/ ervaring opdoen Ik wilde een opdracht ontwikkelen voor leerlingen die voldoet aan de uitgangspunten van competentiegericht leren. De opdracht wilde ik zo ontwikkelen,

Nadere informatie

FLIPPEN. Naam: Ruben van Dijk Datum van inlevering: 28/11/06 Klas: M1C Tutorgroep: 2

FLIPPEN. Naam: Ruben van Dijk Datum van inlevering: 28/11/06 Klas: M1C Tutorgroep: 2 FLIPPEN Naam: Ruben van Dijk Datum van inlevering: 28/11/06 Klas: M1C Tutorgroep: 2 Verantwoording: Opleiding: Media Vormgeven School: Media college Amsterdam Jaar: 1 Projectomschrijving: Het maken van

Nadere informatie

2.9 Lesplan opzet workshop 8 Lesformulier

2.9 Lesplan opzet workshop 8 Lesformulier 2.9 Lesplan opzet workshop 8 Lesformulier Naam docent: Onderwerp van de les/training/ workshop: Aantal deelnemende studenten: Datum: Presenteren Beginsituatie: Groep kent elkaar nu al redelijk goed. Er

Nadere informatie

Periode: CBT examens 15 april t/m 30 april 2014

Periode: CBT examens 15 april t/m 30 april 2014 Periode: CBT examens 15 april t/m 30 april 2014 1. Doet u dit examen voor de eerste keer of gaat het om een herexamen? Eerste keer 279 70% Herexamen 104 26% Niet beantwoord 16 4% Totaal 399 2. Als de voorlopige

Nadere informatie

1. Brillenglazen zijn toch gewoon brillenglazen? Merk jij het verschil tussen een glas van Pearle, Hans Anders of een dure opticien? Waarom een hele hoop euro's betalen als het ook stukken goedkoper kan.

Nadere informatie

Presentatie algemene ledenvergadering

Presentatie algemene ledenvergadering Presentatie algemene ledenvergadering Beste collega s, Maandag 14 november had ik het voorrecht om, samen met mijn studenten Jules en Mitchel, een presentatie te verzorgen op onze ledenvergadering. Door

Nadere informatie

DOELGERICHT LEZEN EN SAMENVATTEN KWALITATIEF ONDERZOEK ENGELS GRAMMAR CREATIEF DENKEN

DOELGERICHT LEZEN EN SAMENVATTEN KWALITATIEF ONDERZOEK ENGELS GRAMMAR CREATIEF DENKEN STUDIELOOPBAANBEGELEIDING DOELGERICHT LEZEN EN SAMENVATTEN KWALITATIEF ONDERZOEK ENGELS GRAMMAR CREATIEF DENKEN BUSINESS BENCHMARK COMMUNICATIEMIDDELEN INLEIDING COMMUNICATIE PROJECTMATIG WERKEN PRESENTEREN

Nadere informatie

Luisteren: muziek (B1 nr. 4)

Luisteren: muziek (B1 nr. 4) OPDRACHTEN LUISTEREN: MUZIEK www.nt2taalmenu.nl nt2taalmenu is een website voor mensen die Nederlands willen leren én voor docenten NT2. Iedereen die Nederlands wil leren, kan gratis online oefenen. Kijk

Nadere informatie

Villa Reynaert DE HAND VAN PIETER PORTERS IN TEKST: ANNEMIE WILLEMSE - FOTOGRAFIE: CLAUDE SMEKENS 56 TIJDLOOS

Villa Reynaert DE HAND VAN PIETER PORTERS IN TEKST: ANNEMIE WILLEMSE - FOTOGRAFIE: CLAUDE SMEKENS 56 TIJDLOOS Villa Reynaert DE HAND VAN PIETER PORTERS IN TEKST: ANNEMIE WILLEMSE - FOTOGRAFIE: CLAUDE SMEKENS 56 TIJDLOOS Of je nu tot rust wilt komen tussen zakelijke beslommeringen door of je wilt met je geliefde

Nadere informatie

Spel: Wat heb ik geleerd dit jaar?

Spel: Wat heb ik geleerd dit jaar? Spel: Wat heb ik geleerd dit jaar? Inleiding Traditioneel staat de decembermaand in het teken van jaaroverzichten en top 100 of top 2000 lijstjes. Allemaal bedoeld om terug te kijken op het afgelopen jaar.

Nadere informatie

Vormstabiele lenzen. (harde lenzen)

Vormstabiele lenzen. (harde lenzen) Vormstabiele lenzen (harde lenzen) Herhaling:astigmatisme Herhaling:astigmatisme Uitwendig astigmatisme= corneaal Herhaling:astigmatisme Uitwendig astigmatisme= corneaal Inwendig astigmatisme = lens REGEL

Nadere informatie

Voorbereiding assessment

Voorbereiding assessment Voorbereiding assessment 1. Zelfportret gemaakt door malou... 1 2. Samenvatting... 3 3. Zelfportret door een docent... 5 4. Zelfportret door Slc er... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 5. Aanvullende

Nadere informatie

Eindverslag SLB module 12

Eindverslag SLB module 12 Eindverslag SLB module 12 Marthe Verwater HDT 3C 0901129 Inhoudsopgave: Eindreflectie.. Blz.3 Reflectieverslag les 1.. Blz.4 Reflectieverslag les 2.. Blz.6 Reflectieverslag les 3.. Blz.8 2 Eindreflectie

Nadere informatie

FEEDBACK GEVEN IN ZELFSTURENDE TEAMS. Yvette Paludanus

FEEDBACK GEVEN IN ZELFSTURENDE TEAMS. Yvette Paludanus FEEDBACK GEVEN IN ZELFSTURENDE TEAMS Yvette Paludanus 2 Dit boekje is tot stand gekomen dankzij de vragen en verhalen van medewerkers in de zorg. Wil je een exemplaar van dit boekje bestellen? Wil je begeleiding

Nadere informatie

Jeroen Dusseldorp 17-12-2013

Jeroen Dusseldorp 17-12-2013 Groeidocument trainingen blok 2 Jeroen Dusseldorp 17-12-2013 Inleiding Voor u ligt mijn groeidocument van de trainingen die zijn gegeven in blok 2 van de minor Consultancy. Om een succesvolle consultant

Nadere informatie

Reflectiegesprekken met kinderen

Reflectiegesprekken met kinderen Reflectiegesprekken met kinderen Hierbij een samenvatting van allerlei soorten vragen die je kunt stellen bij het voeren van (reflectie)gesprekken met kinderen. 1. Van gesloten vragen naar open vragen

Nadere informatie

Jaarverslag 2013-2014

Jaarverslag 2013-2014 NOVA Voorzitter Anthony Matthijsen 24-9-2014 Inhoud Voorwoord... 2 Inleiding... 3 Mijn taken... 3 Externe contacten... 4 Vergaderingen... 4 Administratie... 4 Commissies... 5 Eerstejaarsfeest... 5 De club...

Nadere informatie

Tuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 5

Tuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 5 Tuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 5 5 Tuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 6 Zacheüs (1) Het is erg druk in de stad vandaag. Iedereen loopt op straat. Zacheüs wurmt zich

Nadere informatie

Editorial Media Design Guido Hildebrand - 1582968 Talisa van Dreven - 1582766 Alexander Ringnalda - 1547759. 24 september 2013 Versie 1

Editorial Media Design Guido Hildebrand - 1582968 Talisa van Dreven - 1582766 Alexander Ringnalda - 1547759. 24 september 2013 Versie 1 Editorial Media Design Guido Hildebrand - 1582968 Talisa van Dreven - 1582766 Alexander Ringnalda - 1547759 24 september 2013 Versie 1 Aanleiding en probleemomschrijving: Het project wordt uitgevoerd omdat

Nadere informatie

Praktijkervaring. reflectieverslag. Haagse Hogeschool Voeding & Diëtetiek

Praktijkervaring. reflectieverslag. Haagse Hogeschool Voeding & Diëtetiek Praktijkervaring reflectieverslag Haagse Hogeschool Voeding & Diëtetiek Datum: 19 mei 2013 Docent: Floor Scheffers Student: Jennifer van Staalduinen Studentnummer: 12062561 Klas: 1F2 Voorwoord Ik wil graag

Nadere informatie

Succeservaring. Donderdagmiddag

Succeservaring. Donderdagmiddag Succeservaring Donderdagmiddag Het zonlicht valt gefilterd door de bomen het klaslokaal in. Je hoort de wind zachtjes door de bladeren spelen. Leerlingen van groep acht zijn bezig met projectwerk. Geroezemoes

Nadere informatie

Overtuigend en Ontspannen Presenteren

Overtuigend en Ontspannen Presenteren Overtuigend en Ontspannen Presenteren voor technische professionals 20 juni 2013 Jullie doelen? Workshop Presenteren Minder zenuwen bij presentaties Makkelijker contact met het publiek Wat wél en beter

Nadere informatie

Met een rugzakje vol info ga ik naar huis, veel gesprekken, leuke manier van middagvulling.

Met een rugzakje vol info ga ik naar huis, veel gesprekken, leuke manier van middagvulling. Leerzaam, leuk, nieuwe contacten opgedaan, nieuwe ideeën. Het open Space concept is geweldig. Met een rugzakje vol info ga ik naar huis, veel gesprekken, leuke manier van middagvulling. Ontspannen maar

Nadere informatie

Hoofdstuk 2. Contact maken, inlichtingen verstrekken en onderhandelen

Hoofdstuk 2. Contact maken, inlichtingen verstrekken en onderhandelen Hoofdstuk 2 Contact maken, inlichtingen verstrekken en onderhandelen 48 Gangbare uitdrukkingen bij contact maken en onderhandelen De meeste zinnen die in dit overzicht staan, zijn formeel. U kunt deze

Nadere informatie

Werkboek Het is mijn leven

Werkboek Het is mijn leven Werkboek Het is mijn leven Het is mijn leven Een werkboek voor jongeren die zelf willen kiezen in hun leven. Vul dit werkboek in met mensen die je vertrouwt, bespreek het met mensen die om je geven. Er

Nadere informatie

Live Radio. Bordes op de Borrel

Live Radio. Bordes op de Borrel Live Radio Bordes op de Borrel Bordes op de Borrel Live Radio tijdens jouw vrijdagmiddagborrel 2 Bordes op de Borrel bij jou Nodig Bordes uit op de Borrel bij jouw bedrijf. En maak samen een echt Radio

Nadere informatie

MINIGIDS Omschrijving van de talenten

MINIGIDS Omschrijving van de talenten Omschrijving: Waar haal ik mijn drive vandaan? Aansteker Bezige Bij Als ik een idee heb of hoor, wil ik meteen aan de slag gaan. Ik wil actie en ben vaak de eerste die eraan begint. Ik steek vaak anderen

Nadere informatie

In deze informatiebrief de volgende onderwerpen:

In deze informatiebrief de volgende onderwerpen: Je ontvangt deze email omdat wij elkaar persoonlijk kennen. Stel je deze informatief niet op prijs, meld je dan af via de daarvoor bestemde link. Is dit e-mailadres niet correct? Mail ons dan even, alvast

Nadere informatie

3 Hoogbegaafdheid op school

3 Hoogbegaafdheid op school 3 Hoogbegaafdheid op school Ik laat op school zien wat ik kan ja soms nee Ik vind de lessen op school interessant meestal soms nooit Veel hoogbegaafde kinderen laten niet altijd zien wat ze kunnen. Dit

Nadere informatie

ATTRIBUEREN OF TOESCHRIJVEN

ATTRIBUEREN OF TOESCHRIJVEN ATTRIBUEREN OF TOESCHRIJVEN De meeste mensen, en dus ook leerlingen, praten niet alleen met anderen, maar voeren ook gesprekken met en in zichzelf. De manier waarop leerlingen over, tegen en in zichzelf

Nadere informatie

Dag 15 - natuurlijk speechen met mind mapping

Dag 15 - natuurlijk speechen met mind mapping Dag 15 - natuurlijk speechen met mind mapping Zodra je er op gaat letten zie je dat veel toespraken eigenlijk heel onnatuurlijk overkomen. De spreker staat kaarsrecht achter zijn spreekgestoelte. Hij duikt

Nadere informatie

VRAGEN BIJ DE COMPETENTIES

VRAGEN BIJ DE COMPETENTIES ONDERWIJSMAGAZIJN VOOR LOB VRAGEN BIJ DE COMPETENTIES Landelijk Stimuleringsproject LOB in het mbo VRAGEN BIJ ONTDEK COMPETENTIES JE PASSIE MOTIEVEN INLEIDING In LOB-trainingen en tijdens gesprekken met

Nadere informatie

veel opgestoken! Programma voldeed niet aan mijn verwachting en half uur later beginnen stoorde mij.

veel opgestoken! Programma voldeed niet aan mijn verwachting en half uur later beginnen stoorde mij. prima Dat de hele keten was uitgenodigd. Goed om een beeld te hebben welk systemen er allemaal zijn en waar ze toe dienen. Afwisselende onderwerpen. De sfeer, locatie en informatie. iets meer inzicht in

Nadere informatie

Laat zien en vertel, dat is het motto van

Laat zien en vertel, dat is het motto van Geef een presentatie en doe dat vooral met tekeningen Dan Roam, Visueel presenteren - Het ontwerpen van presentaties die overtuigen, Vakmedianet, 260 blz., ISBN 978 94 6276 016 5. Het doel van de presentator

Nadere informatie

Communicatie op de werkvloer

Communicatie op de werkvloer Communicatie op de werkvloer Voor een goede communicatie op de werkvloer is het noodzakelijk dat we letterlijk dezelfde taal spreken. Een goede kennis van het vakjargon is dan ook erg belangrijk. Net zo

Nadere informatie

Inleiding. En uw parochie kan daaraan meedoen!

Inleiding. En uw parochie kan daaraan meedoen! MaS In de Parochie Inleiding De maatschappelijke stage (MaS) is definitief begonnen en in volle gang. In Nederland zijn middelbare scholieren verplicht gedurende hun middelbare school carrière een maatschappelijke

Nadere informatie

Impressies uit Apeldoorn

Impressies uit Apeldoorn Impressies uit Apeldoorn We beleefden afgelopen woensdag een avond met een ster. Twee mensen uit het Israëlische dorp Neve Shalom Wahat al-salam (oase van vrede) lieten ons in een adembenemende presentatie

Nadere informatie

Test: Je ouders als studie oriëntatiecoach

Test: Je ouders als studie oriëntatiecoach Test: Je ouders als studie oriëntatiecoach Je ouders kunnen perfecte last minute studie oriëntatiecoaches zijn, maar weten ze eigenlijk wel wat je dromen en ambities zijn? En omgekeerd: weet jij hoe jouw

Nadere informatie

Lesmateriaal bij de voorstelling: Zwemmen Zonder Mouwen

Lesmateriaal bij de voorstelling: Zwemmen Zonder Mouwen Lesmateriaal bij de voorstelling: Zwemmen Zonder Mouwen Beste docent, Binnenkort gaat u met uw klas naar de voorstelling Zwemmen Zonder Mouwen; een muzikale 8+ voorstelling die zich afspeelt in en rondom

Nadere informatie

13 Acquisitietips. AngelCoaching. Coaching en training voor de creatieve sector www.angelcoaching.nl

13 Acquisitietips. AngelCoaching. Coaching en training voor de creatieve sector www.angelcoaching.nl 13 Acquisitietips AngelCoaching Coaching en training voor de creatieve sector Tip 1 Wat voor product/dienst ga je aanbieden? Maak een keuze, niemand kan alles! Tip 1 Veel ondernemers zijn gezegend met

Nadere informatie

Waar een wil is, is een Weg!

Waar een wil is, is een Weg! 5 tips om moeiteloos voor jezelf te kiezen en een stap te zetten. Waar een wil is, is een Weg! - Lifecoach http://www.facebook.com/arlettevanslifecoach 0 Je bent een ondernemende 40+ vrouw die vooral gericht

Nadere informatie

Les 1 Vragen stellen Leestekst: De tandarts

Les 1 Vragen stellen Leestekst: De tandarts Les 1 Vragen stellen Leestekst: De tandarts "Welkom:... " Introductiefase: 1. "Vandaag gaan we weer een tekst lezen. Daarbij gaan we een nieuwe strategie leren. Deze strategie heet vragen stellen. We gaan

Nadere informatie

SLB eindverslag. Rozemarijn van Dinten HDT.1-d 12053449 11-11-12

SLB eindverslag. Rozemarijn van Dinten HDT.1-d 12053449 11-11-12 SLB eindverslag Rozemarijn van Dinten HDT.1-d 12053449 11-11-12 Eindverslag De afgelopen periode heb ik een aantal lessen SLB gehad. Hierover ga ik een eindverslag schrijven en vertellen hoe ik de lessen

Nadere informatie

Irma Steenbeek VERSTAG

Irma Steenbeek VERSTAG Irma Steenbeek VERSTAG Colofon Eindredactie Joost Pool Redactie Boris Goddijn Vormgeving Pien Vermazeren Fotografie Boris Goddijn Beeldbewerking Pien Vermazeren Copyright en disclaimer Het overnemen van

Nadere informatie

Relaties. HDYO heeft meer informatie beschikbaar over de Ziekte van Huntington voor jongeren, ouders en professionals op onze website: www.hdyo.

Relaties. HDYO heeft meer informatie beschikbaar over de Ziekte van Huntington voor jongeren, ouders en professionals op onze website: www.hdyo. Relaties HDYO heeft meer informatie beschikbaar over de Ziekte van Huntington voor jongeren, ouders en professionals op onze website: www.hdyo.org Relaties kunnen een belangrijke rol spelen bij het omgaan

Nadere informatie

Wees duidelijk tegen je klanten

Wees duidelijk tegen je klanten Ronald Dingerdis Wees duidelijk tegen je klanten 3 In onze training Klantgerichtheid en communicatie vroeg een cursist me onlangs of je tegen je klant kan zeggen dat hij extreem vervelend is. Dat hij onredelijk

Nadere informatie

Deel het leven Johannes 4:1-30 & 39-42 7 december 2014 Thema 4: Gebroken relaties

Deel het leven Johannes 4:1-30 & 39-42 7 december 2014 Thema 4: Gebroken relaties Preek Gemeente van Christus, Het staat er een beetje verdwaald in dit hoofdstuk De opmerking dat ook Jezus doopte en leerlingen maakte. Het is een soort zwerfkei, je leest er ook snel overheen. Want daarna

Nadere informatie

150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft!

150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft! 150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft! Scott de Jong http://www.positiefleren.nl - 1 - Je leest op dit moment versie 2.0 van het Ebook: 150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft.

Nadere informatie

Welkom op de pagina van groep 8b! Het komende schooljaar zullen wij hier regelmatig leuke nieuwtjes en weetjes uit onze groep plaatsen

Welkom op de pagina van groep 8b! Het komende schooljaar zullen wij hier regelmatig leuke nieuwtjes en weetjes uit onze groep plaatsen maandag 7 december 2015 Welkom op de pagina van groep 8b! Het komende schooljaar zullen wij hier regelmatig leuke nieuwtjes en weetjes uit onze groep plaatsen Planning spreekbeurt Planning nieuwskring

Nadere informatie

Ontwikkellijn 1: Ik zorg ervoor dat ik aan het werk ga en blijf!

Ontwikkellijn 1: Ik zorg ervoor dat ik aan het werk ga en blijf! Ontwikkellijn 1: Ik zorg ervoor dat ik aan het werk ga en blijf! Het gaat erom dat je laat merken dat jij zélf verantwoordelijk bent voor het leren: jij kiest de opdrachten, workshops en klussen zélf,

Nadere informatie

Evalueren van projecten met externen Kennisdocument Onderzoek & Statistiek

Evalueren van projecten met externen Kennisdocument Onderzoek & Statistiek Evalueren van projecten met externen Kennisdocument Onderzoek & Statistiek Zwaantina van der Veen / Dymphna Meijneken / Marieke Boekenoogen Stad met een hart Inhoud Hoofdstuk 1 Inleiding 3 Hoofdstuk 2

Nadere informatie

Evaluatie Waterdag 17 maart 2015

Evaluatie Waterdag 17 maart 2015 Evaluatie Waterdag 17 maart 2015 Grafieken uitgedrukt in % Wat vond je van deze activiteit? Wat vond je het meest/minst leuke onderdeel van deze dag? Redenen meest/minst leuk: Workshop Meest Minst Super

Nadere informatie

Nico bleef altijd rustig, legde dingen goed en duidelijk uit en nam de tijd, net zolang tot je het begreep.

Nico bleef altijd rustig, legde dingen goed en duidelijk uit en nam de tijd, net zolang tot je het begreep. Review van Denice: Beste Nico, Voordat ik bij Nico kwam lessen, zat ik bij een andere rijschool. Bij deze rijschool lukte het maar niet om verbetering te krijgen in mijn rijden. Dit was frustrerend en

Nadere informatie

Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen,

Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, Afgelopen maandag hebben we met de deelnemers van de kring Eigentijds Bijbellezen Paasverhalen gelezen. Vier verhalen van de opstanding, verteld door

Nadere informatie

R.E.S.P.E.C.T. Het aanpassen van zachte lenzen is een beetje verworden tot lost art

R.E.S.P.E.C.T. Het aanpassen van zachte lenzen is een beetje verworden tot lost art achtergrond eyeline R.E.S.P.E.C.T. Kijkt men naar de pachymetrie (diktemeting van de cornea), dan duurt het zelfs 35.1 ± 20.8 dagen voordat de cornea stabiel is bij zachte lensdragers wat ons dagelijks

Nadere informatie

Checklist Presentatie geven 2F - handleiding

Checklist Presentatie geven 2F - handleiding Checklist Presentatie geven 2F - handleiding Inleiding De checklist Presentatie geven 2F is ontwikkeld voor leerlingen die een presentatie moeten kunnen geven op 2F. In deze handleiding wordt toegelicht

Nadere informatie

Dialogen website Motiveren tot rookstop

Dialogen website Motiveren tot rookstop Dialogen website Motiveren tot rookstop Dialoog verandertaal uitlokken en versterken Goedemorgen. Heeft u problemen gehad sinds uw vorige controle? Ja, eigenlijk wel. Mijn tanden zijn sterk verkleurd.

Nadere informatie

Training. Vergaderen

Training. Vergaderen Training Vergaderen Halide Temel 1-5-2014 Inhoudsopgave Inleiding 3 Doelen 4 Deelnemers 4 Werkvormen 4 Programma 4 Voorstellen & introductie 5 Opdracht Luciferspel 6 Theorie 7 Opdracht - Vergaderen 12

Nadere informatie

Verslag van een ervaringsdeskundige. Nu GAP-deskundige.

Verslag van een ervaringsdeskundige. Nu GAP-deskundige. Burn out Verslag van een ervaringsdeskundige. Nu GAP-deskundige. Ik was al een tijd druk met mijn werk en mijn gezin. Het viel mij zwaar, maar ik moest dit van mezelf doen om aan de omgeving te laten zien

Nadere informatie

Inhoud. Woord vooraf 7. Het allereerste begin 9. Oervaders 19. Israël als moeder 57. Wijsheid voor ouders en kinderen 83. Koninklijke vaders 113

Inhoud. Woord vooraf 7. Het allereerste begin 9. Oervaders 19. Israël als moeder 57. Wijsheid voor ouders en kinderen 83. Koninklijke vaders 113 Inhoud Woord vooraf 7 Het allereerste begin 9 Oervaders 19 Israël als moeder 57 Wijsheid voor ouders en kinderen 83 Koninklijke vaders 113 Profetische opvoedkunde 145 Kinderen in zijn koninkrijk 177 Leerling

Nadere informatie

HET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN

HET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN HET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN Gratis PDF Beschikbaar gesteld door vlewa.nl Geschreven door Bram van Leeuwen Versie 1.0 INTRODUCTIE Welkom bij deze gratis PDF! In dit PDF

Nadere informatie

Enquête stichting Parentes Zoetermeer

Enquête stichting Parentes Zoetermeer Enquête stichting Parentes Zoetermeer In de afgelopen weken hebt u de mogelijkheid gehad om d.m.v. onze enquête uw stem te laten horen over diverse punten die spelen binnen onze stichting Parentes. In

Nadere informatie

Draaiboek voor een gastles

Draaiboek voor een gastles Draaiboek voor een gastles Dit draaiboek geeft jou als voorlichter van UNICEF Nederland een handvat om gastlessen te geven op scholen. Kinderen, klassen, groepen en scholen - elke gastles is anders. Een

Nadere informatie

Lesbrief bij de voorstelling Mijn vriend en ik van Soulshine Connection

Lesbrief bij de voorstelling Mijn vriend en ik van Soulshine Connection Lesbrief bij de voorstelling Mijn vriend en ik van Soulshine Connection 1 Beste docent, Binnenkort gaat u samen met uw klas naar de voorstelling Mijn vriend en ik van Soulshine Connection. Deze lesbrief

Nadere informatie

Workshop Handleiding. Verhalen schrijven. wat is jouw talent?

Workshop Handleiding. Verhalen schrijven. wat is jouw talent? Workshop Handleiding Verhalen schrijven wat is jouw talent? Inhoudsopgave Hoe gebruik je deze workshop? Hoe kun je deze workshop inzetten in je klas? Les 1: Even voorstellen stelt zich kort voor en vertelt

Nadere informatie

IF netwerkbijeenkomsten evaluatie. Inhoudsopgave. 1 Algemeen...1

IF netwerkbijeenkomsten evaluatie. Inhoudsopgave. 1 Algemeen...1 Inhoudsopgave 1...1 2 Hoofdsectie...2 1 Kunt u aangeven hoe u op deze bijeenkomst bent geattendeerd?...2 2 Wat is uw belangrijkste reden om deze bijeenkomst te bezoeken?...3 3 In hoeverre voldeed de bijeenkomst

Nadere informatie

GA VOORAL NIET DENKEN VOOR DE GEBRUIKERS, MAAR VRAAG HET ZE ZELF Martine Brommer, communicatieadviseur Omring

GA VOORAL NIET DENKEN VOOR DE GEBRUIKERS, MAAR VRAAG HET ZE ZELF Martine Brommer, communicatieadviseur Omring Stap 1 GA VOORAL NIET DENKEN VOOR DE GEBRUIKERS, MAAR VRAAG HET ZE ZELF Martine Brommer, communicatieadviseur Omring 34 { INTERVIEW Waarom hebben jullie gekozen voor een social intranet? Ons oude intranet

Nadere informatie

Jonge ambtenaar van het jaar

Jonge ambtenaar van het jaar Verkiezing opent vele deuren voor Katherine Diaz Winnares Katherine Diaz vertelt over haar motiva Winnares Katherine Diaz vertelt over haar motivatie voor het werk, bewustwording tijdens en kansen na het

Nadere informatie

UITKOMSTEN EVALUATIE TESTREIS LEEUWARDEN 10 OKTOBER 2009

UITKOMSTEN EVALUATIE TESTREIS LEEUWARDEN 10 OKTOBER 2009 UITKOMSTEN EVALUATIE TESTREIS LEEUWARDEN 10 OKTOBER 2009 ingevuld door 18 van de 26 deelnemers deelnemers waren heel divers eb varieerden in leeftijd van 13 t/m 23 jaar oud Welk cijfer geef je de training?

Nadere informatie

Checklist Sollicitatiebrief schrijven 2F - handleiding

Checklist Sollicitatiebrief schrijven 2F - handleiding Checklist Sollicitatiebrief schrijven 2F - handleiding Inleiding De checklist Sollicitatiebrief schrijven 2F is ontwikkeld voor leerlingen die moeten leren schrijven op 2F. In deze handleiding wordt toegelicht

Nadere informatie

e-tip Workshops/bijeenkomst organiseren

e-tip Workshops/bijeenkomst organiseren e-tip Workshops/bijeenkomst organiseren Een workshop organiseren? Veel werk, maar ook erg leuk! Hieronder vindt je wat tips en aandachtspunten die je vast en zeker van pas zullen komen. De lijst is natuurlijk

Nadere informatie

Feedback aan leerkrachten

Feedback aan leerkrachten Feedback aan leerkrachten Studiedag Leerlingenparticipatie 24 april 2013 Paleizenstraat Saskia 90 > 1030 Vandeputte Brussel T 02 215 32 29 > F 02 215 41 78 > www.vsknet.be Wie ben ik? Saskia Vandeputte

Nadere informatie

Reflectieverslag mondeling presenteren

Reflectieverslag mondeling presenteren Reflectieverslag mondeling presenteren Naam: Registratienummer: 900723514080 Opleiding: BBN Groepsdocente: Marjan Wink Periode: 2 Jaar: 2008 Inleiding In dit reflectieverslag zal ik evalueren wat ik tijdens

Nadere informatie

Peppelinfo december 2014, nummer 4

Peppelinfo december 2014, nummer 4 Peppelinfo december 2014, nummer 4 Beste ouders, Inmiddels ben ik al weer drie weken op de Peppel en begin ik me al aardig thuis te voelen. Ik heb al veel ouders ontmoet en al een aantal prettige gesprekken

Nadere informatie