Jaargang 9 - nummer

Transcriptie

1 <<< PROTECT Bulletin Trimestriële nieuwsbrief van Verzekeringsmaatschappij Protect Jaargang 9 - nummer Editoriaal Bij Protect staan 3 waarden centraal: specialisatie, innovatie en kwaliteit. Specialisatie via gerichte polissen voor specifieke doelgroepen. Innovatie en kwaliteit via unieke diensten op maat. Bijvoorbeeld de nieuwe, maatwerkpolissen rechtsbijstand waar nu al meer dan 800 architecten en ingenieurs op intekenden. Of de polis ongevallen A24+ exclusief voor ontwerpers en hun vrije medewerkers plus het Protect pensioenfonds voor architecten en ingenieurs. Protect wil ook permanent innoveren en creatief zijn. Verzekeren is ons vak, maar we hebben ook aandacht voor stijl en imago. Protect verhuist vanaf 22 april. Meteen dé gelegenheid om ook een aantal andere zaken te wijzigen, zoals logo, huisstijl, layout van het Bulletin én website. Ook het Protect Bulletin werd grondig aangepakt. De inhoud blijft echter ongewijzigd, met aandacht voor actuele technische en juridische items. Het geheel wordt overzichtelijker en vlotter leesbaar door de grafieken, illustraties en samenvattingen. Ten slotte hebben we ook onze webstek verjongd. Naast een restyling van intro en homepage werd de opbouw gedynamiseerd. In aanvulling op de oorspronkelijke gemeenschappelijke zone is er nu ook een private zone met paswoord. Dit paswoord zal u binnenkort per mail worden bezorgd. U vindt er modeldocumenten en -contracten alsook een archief van Protect Bulletins en antwoorden op <<< veel gestelde vragen. We willen deze zone nog verder uitbouwen met een exclusief privaat domein per klant waar on line uw verzekeringsattesten zullen kunnen worden opgevraagd of uw jaaraangiftes ingevuld... Ook de url werd vereenvoudigd: protect.be ipv nvprotectsa.be. Naar adressen van medewerkers betekent dit: voornaam.naam van de medewerker@protect.be (b.v.: rebecca.ramboer@protect.be). Door deze aanpassingen zal uw samenwerking met Protect nog vlotter en dynamischer kunnen verlopen dan voorheen. Rebecca Ramboer Bestuurder - directeur <<<Wij verhuizen! De Protect hoofdzetel wordt vanaf hoger vermelde datum overgebracht naar een nieuw kantoorgebouw aan de Jetsesteenweg 221, 1080 Brussel. <<< vanaf 22 april: Jetsesteenweg Brussel <<< In dit nummer: De verzekering ABR: een noodzaak op de werf 2-3 Nieuwigheden in de modelovereenkomst bouwheer-architect 5 Solidariteit bij een tijdelijke vereniging 6-7 Prefinanciering posterioriteit 8 PROTECT Bulletin - 1 -

2 De verzekering ABR: een noodzaak op de werf Hoe overtuig ik mijn opdrachtgever? Vaststellingen bij schadegevallen Het optrekken van zowel een complex project als een eenvoudige villa houdt steeds diverse risico's in. Problemen op de werf zijn quasi niet te vermijden. Wanneer tijdens de bouwfase schade ontstaat die niet onmiddellijk kan opgelost worden, brengt dit in eerste instantie een verstoorde relatie tussen de bouwpartners met zich mee. Een verstoorde relatie tussen de bouwprofessionelen onderling - aannemers en ontwerpers-, maar ook een verstoorde relatie ten opzichte van de bouwheer. Deze verstoorde relaties zijn het gevolg van de aanslepende discussies omtrent de oorzaak, de omvang van de schade en de verdeling van de kosten. Vooreerst leert de ervaring ons dat vooral discussies tussen niet verzekerde partijen aanslepen. Het is een gegeven dat het negotiëren met verzekerde partijen veel gemakkelijker is dan met partijen die niet verzekerd zijn. Daarnaast is de maatschappelijke rol van een verzekeraar bemiddelen en vergoeden. Dit is niet de rol van de andere partijen, de bouwpartners. Deze hebben een andere ingesteldheid en bekijken de zaak mogelijks vooringenomen, wat het bekomen van minnelijke schikkingen bemoeilijkt. Daarnaast is de architect, ingevolge een deontologische regel, verplicht om zijn aansprakelijkheid in te dekken. Die verplichting bestaat niet voor de raadgevend ingenieurs en voor de aannemers. De aannemers zijn veelal niet verzekerd voor schade aan het uit te voeren project zelf. De meeste aannemers hebben wel een polis BA-uitbating onderschreven, doch deze polis BA-uitbating voorziet veelal geen hoge verzekerde kapitalen en dekt enkel de extra-contractuele schade aan derden. De werf zelf is niet verzekerd. Het aantal niet verzekerden op een werf is dus groot. In tweede instantie zal, wanneer de schade niet onmiddellijk kan opgelost worden, het project vertraging oplopen. De bouwheer zal lang op zijn vergoeding moeten wachten of ook geen zekerheid hebben van een vergoeding. Hij zal zich ervan moeten vergewissen dat de aansprakelijke bouwpartner een geldige verzekering heeft of op zijn minst, dat deze vermogend zal zijn op het ogenblik dat hij moet vergoed worden. Hij zal bovendien extra kosten hebben en fondsen moeten prefinancieren (schade, procedurekosten,...). Een niet verzekerde schade zorgt ongetwijfeld voor: - een verstoorde relatie tussen bouwpartners onderling en bouwheer - een bouwheer die het slachtoffer wordt door: - vertraging van de werken - financiële onzekerheid - extra kosten De ABR-polis voorkomt tal van problemen als alle bouwpartners verzekerd zijn PROTECT Bulletin

3 Een globale verzekering tijdens de bouwtermijn voor alle bouwpartners samen De hiervoor opgesomde problemen in geval van schade kunnen deels vermeden worden door het afsluiten van een globale verzekering tijdens de bouwtermijn. Een ABR-verzekering is een globale verzekering die alle bouwpartners, nl. alle uitvoerende partijen en ook de ontwerpers, verzekert in 1 globale verzekeringspolis gedurende de bouwperiode. Het voordeel van een dergelijke globale polis is dat alle bouwpartners als verzekerde opgenomen zijn bij eenzelfde maatschappij. Wanneer een dergelijke verzekering is onderschreven, zal bij schade niet moeten nagegaan worden welke bouwpartner al dan niet verzekerd is. Er zullen minder discussies omtrent aansprakelijkheidsverdeling zijn en lange procedures hieromtrent via expertises en procedures kunnen worden vermeden. De benadeelde partij zal sneller vergoed worden en de financiële onzekerheid bij insolvabiliteit van een bouwpartner valt weg. Belangrijk hierbij is wel dat de inhoud van deze polis aangepast is aan het te verzekeren risico, in die zin dat de polis de nodige uitbreidingen voorziet afgestemd op de werf. In het volgend Protect Bulletin zal diepgaand op de inhoud van de polis ABR worden ingegaan. De ABR-polis kan worden afgesloten bij een ruim aanbod van Belgische verzekeraars. De algemene polisvoorwaarden op de Belgische markt zijn quasi identiek. Het verschil in waarborgen zit echter in de bijzondere polisvoorwaarden. Deze bijzondere voorwaarden kunnen erg ruime, doch ook erg beperkte waarborgen voorzien. De polis ABR wordt in de praktijk soms onderschreven door de aannemer die hiertoe verplicht is via het lastenboek voor bouwwerken. Vele lastenboekclausules zijn echter erg onvolledig opgesteld waardoor de onderschreven ABR-polis dan ook niet de gepaste dekkingen voorziet en veelal leemtes vertoont. Daarnaast zoeken de aannemers met de "verplichte" lastenboekclausules regelmatig niet de beste doch wel de goedkoopste oplossing, waardoor de polis niet voldoet aan de libellering van het lastenboek. Het gebeurt bovendien ook dat de aannemer wel een attest van ABR-verzekering aflevert bij de aanvang van de werken, doch dat achteraf blijkt dat er uiteindelijk geen polis werd afgesloten of dat deze geschorst of achteraf vernietigd werd, waardoor er helemaal geen waarborg is. Vele ABR-polissen afgesloten door de aannemer worden in een abonnementsformule op jaarbasis onderschreven. Deze abonnementsformules voorzien standaarddekkingen voor alle werven. Een aangepaste verzekering per werf is er meestal niet. In de meeste ABR-polissen door aannemers onderschreven zijn veelal enkel de aannemer zelf en niet de andere bouwpartners zoals de ontwerpers of de occasionele onderaannemers meeverzekerd. Hierdoor gaat het doel van de globale ABR-polis grotendeels verloren. Ik kan bijgevolg concluderen dat het beter is dat de bouwheer zelf het initiatief neemt tot het onderschrijven PROTECT Bulletin - 3 -

4 Protect heeft voor de architect een argumentarium om de bouwheer aan te sporen zelf een ABR-polis af te sluiten. De architect wordt door Protect vergoed voor zijn geleverde prestaties. van een polis ABR. Wanneer deze door een andere bouwpartner wordt onderschreven, wordt de kostprijs van deze polis toch doorgerekend naar de bouwheer. Deze bruto kostprijs wordt dan nog verhoogd met de BTW en eventueel met andere kosten, winstmarges e.d.m. van de verzekeringnemer. De bouwheer onderschrijft de ABR dan ook het best in overleg met zijn architect. De architect is misschien wel een leek in verzekeringen, doch hij is de best geplaatste om het risico te analyseren naar de te verzekeren gevaren. Hij kan zich bovendien op verzekeringstechnisch vlak laten bijstaan door een gespecialiseerde verzekeraar. Protect heeft hiervoor het volgende samenwerkingsvoorstel voor de architect: Aan de hand van een clausule in het architectencontract stelt de architect aan zijn opdrachtgever voor om zelf een polis ABR te onderschrijven. Hij wordt hiervoor ondersteund door een door Protect klaargemaakte presentatie en motiveringsbrief voor zijn bouwheer. Hij bezorgt een ingevuld verzekeringsvoorstel met de technische gegevens van de werf aan de maatschappij. Deze laatste volgt de zaak met de bouwheer op. De architect heeft hierbij volgende voordelen: - Hij heeft zijn informatieplicht naar zijn bouwheer vervuld. - Hij heeft de zekerheid dat alle bouwpartners tijdens de bouwtermijn verzekerd zijn. - Hij krijgt 10% premiereductie op zijn polis beroepsaansprakelijkheid voor deze werf (polis Protect). - Hij ontvangt een bijkomende administratievergoeding voor het invullen van het verzekeringsvoorstel. Rebecca Ramboer Bestuurder - Directeur In het volgend Protect Bulletin zal een extra artikel gewijd worden aan de inhoud van een polis ABR en aan de uitbreidingen die het best voorzien worden in een ABR omdat ze aangepast zou zijn aan de risico's eigen aan de werf. Wenst u nu reeds meer informatie, vul de antwoordkaart in bijlage in en stuur deze terug. Onze medewerkers maken een afspraak met u PROTECT Bulletin

5 De inhoud van het contract met de opdrachtgever is een belangrijke maatstaf voor het beoordelen van de burgerlijke aansprakelijkheid van de architect. Nieuwigheden in de modelovereenkomst bouwheer-architect De burgerlijke aansprakelijkheid van de ontwerper wordt hoofdzakelijk bepaald door zijn contractuele aansprakelijkheid. Met andere woorden, de inhoud van het contract met de opdrachtgever is een belangrijke maatstaf voor het beoordelen van de burgerlijke aansprakelijkheid van de architect. Het is dan ook van primordiaal belang dat het contract met de bouwheer sluitend en evenwichtig is. Onze ervaringen in een aantal schadedossiers en de besprekingen in de werkgroep "Handleiding voor een goede praktijk", hebben ertoe geleid dat onze typeovereenkomst op een aantal punten werd aangepast en vervolledigd. Hierna geef ik een overzicht van de belangrijkste wijzigingen. Een eerste punt dat gewijzigd werd, is de omschrijving van het budget. De voorgestelde aanpassing gaat uitgebreider in op wat in het vooropgestelde budget staat en wat de toegelaten afwijking is. In het gedeelte betreffende de opdracht van de architect wordt in artikel 2.2. een gedeelte toegevoegd waarin de controle uitgebreider beschreven wordt. Zo wordt de frequentie van de controles bepaald alsook de wijze van verslaggeving. In de toegevoegde tekst wordt eveneens vastgesteld dat de architect moet op de hoogte gebracht worden van het verkrijgen van de stedenbouwkundige vergunning, de datum van de uitpaling en de datum van de aanvang van de werken. Er wordt ook duidelijk gesteld dat de architect niet verantwoordelijk kan gesteld worden voor gebreken in de uitvoering welke plaatsvonden vooraleer hij schriftelijk van de aanvang der werken werd ingelicht. Voor wat de erelonen betreft, wordt in het nieuwe typecontract een voorstel gedaan om de erelonen op te splitsen in een deel dat berekend wordt als een percentage op de waarde van de bouwprijs en dat geldt voor het opstellen van de ontwerper, de uitvoerings- en detailplannen, de coördinatie van de werken en van alle taken die moeten leiden tot de oplevering van de stedenbouwkundige vergunning. Voor alle taken vanaf het ogenblik dat de stedenbouwkundige vergunning is afgeleverd, worden de prestaties per uur verrekend. In een bijkomend artikel worden de regels vastgelegd met betrekking tot de afwijkingen van de plannen en lastenboeken en de impact hiervan op het budget. Het artikel dat handelt over de gespecialiseerde studies werd eveneens grondig gewijzigd. Als gevolg van de recente wijzigingen in de wetgeving werden nog enkele kleine wijzigingen aangebracht in de artikelen omtrent de veiligheidscoördinatie. Deze wijzigingen moeten er ook toe leiden dat door specifieke bepalingen de aansprakelijkheid van de ontwerpers beter gedefinieerd en ingeperkt wordt. Wie een exemplaar van de aangepaste overeenkomst wenst te bekomen, kan dit telefonisch aanvragen op het secretariaat van Protect of per op het adres Marcel Mertens Directeur Productie PROTECT Bulletin - 5 -

6 Solidariteit bij een tijdelijke vereniging Een nieuwe oplossing! De beroepsaansprakelijkheid verzekeren in het kader van een tijdelijke vereniging kan op verschillende manieren waarbij de ene formule al meer zekerheid biedt dan de andere. Recentelijk voegde Protect aan de twee bestaande methodes een derde toe. Een kort overzicht. Eenmalige werf polis De meest volledige formule bestaat erin dat alle partners van een tijdelijke vereniging verzekerd worden in een afzonderlijke polis dewelke los staat van de individuele beroepsverzekeringen. De polis wordt afgesloten voor de duur van de werf en voor de duur van de tienjarige aansprakelijkheid. Voordelen zijn dat alle partijen opgenomen zijn en dat er aldus geen discussie kan ontstaan omtrent het aandeel van elke partij, dat men specifieke aangepaste verzekerde kapitalen kan kiezen, dat de vrijstelling pas één maal per schadegeval toegepast wordt en dat de zekerheid bestaat dat de verzekering tussenkomt ook al verdwijnt een van de partijen lopend de aansprakelijkheidsperiode. Tien jaar is immers lang. Nadeel is dat de premie merkelijk duurder is dan langs de verzekering in de eigen polis. Eigen polis Een minder waterdichte methode bestaat er in dat elke partner van de tijdelijke vereniging zijn aandeel opgeeft aan zijn verzekeraar en dat elke partij langs zijn continue loopbaanpolis verzekerd is. Deze formule is in principe goedkoper doch heeft tal van onvolkomendheden. De polissen van de partijen kunnen sterk verschillen qua kapitalen en vrijstelling. De vrijstelling is op elke polis toepasselijk maar vooral is er geen oplossing voor de solidariteit. Partijen zijn immers solidair gehouden tot schadevergoeding en de verzekeraar komt pas tussen voor het deel dat het gevolg is van de eigen fout. Dit brengt mede dat het mogelijk is dat u zelf moet tussenkomen voor het aandeel van uw partner wanneer die lopend de aansprakelijkheidsperiode verdwijnt, niet meer verzekerd is en onvermogend wordt. Immers door de hoofdelijkheid kan de schade-eiser zich wenden tot elk van de partners en dit voor de totaliteit van de vordering, dus ook voor het deel waarvoor de fout bij een derde ligt. Solidariteit Als ontwerper bent u solidair aansprakelijk met de collega met wie u in tijdelijke vereniging samenwerkt. Voortaan is het mogelijk om de gevolgen van deze aanvaarde hoofdelijkheid integraal mede te verzekeren in uw eigen polis wanneer uw collega in gebreke blijft. Protect heeft nu een oplossing voor zij die toch verkiezen hun aansprakelijkheid te verzekeren in de loopbaanpolis. Door een aangepaste clausule kan werf per werf beslist worden om de solidariteit te verzekeren in de loopbaanpolis. De clausule voorziet dat de aanvaarde hoofdelijkheid (Tijdelijke Vereniging) toch verzekerd blijft en dat de verzekeraar tussenkomt voor het aandeel van de partij die niet verzekerd is, wanneer het schadegeval zich voordoet. Uiteraard moet men bij u komen aankloppen. Door een éénmalige bijpremie komt de verzekeraar tussen voor het aandeel van de partner in de tijdelijke vereniging wanneer deze laatste in gebreke blijft, niet verzekerd is en onvermogend wordt. Alvast een nieuwe clausule die de financiële zekerheid verhoogt voor zij die in tijdelijke vereniging werken. Voorafgaande aangifte is wel nodig. Ides Ramboer Ged. Bestuurder PROTECT Bulletin

7 Cijfers: een positief 2004! Na de overname van de pool AIA was het voor Protect uitkijken welke invloed deze overname zou hebben op de resultaten. Belangrijk waren de vragen: heeft de schaalvergroting een positieve invloed gehad, zet de dalende trend in de schadefrequentie zich verder door, hoe evolueert de gemiddelde kostprijs van een schadedossier,... Daarnaast was het uitkijken naar de evolutie op de regelgeving van de overheid. Hoe evolueren de Europese richtlijnen naar rapportering, solvabiliteit, financiële draagkracht,... Premie-incasso Na de overname van de pool AIA is de omzet meer dan verdubbeld. De groei kwam er niet alleen door de externe groei. De interne groei had eveneens een belangrijk effect. Het totaal premie-incasso bedraagt nu meer dan 15 Mio EUR. Euro x Omzet Ik ben dan ook overtuigd dat de kritische massa, nodig om het hoofd te bieden aan de door de overheid opgelegde verplichtingen, ruimschoots overschreden is. Als het al juist is dat er een polarisatie komt tussen grote verzekeraars en specialisten (nicheverzekeraars) dan is het duidelijk dat deze laatsten ook een minimum aan omzet moeten halen. In België zijn er ongeveer 140 verzekeringsmaatschappijen naar Belgisch recht. Protect staat nu ongeveer op rang 70. Bij de maatschappijen die de beroepsaansprakelijkheid verzekeren (alle vrije intellectuele beroepen samen) staat zij ongetwijfeld aan de top. Technische reserves - Dekkingswaarden De technische reserves (dit zijn in hoofdzaak de reserves die nodig zijn om de toekomstige verplichtingen na te komen voor aangemelde schadegevallen) stegen met 7,9 Mio EUR tegenover 3 Mio EUR in het jaar Euro x 1000 Met deze versteviging van de schadereserves bedragen de technische reserves nu 33,75 Mio EUR. Tegenover deze verplichtingen staan de dekkingswaarden. De dekkingswaarden (belegde activa), dewelke dienen om deze verplichtingen na te komen, bedragen 36,69 Mio EUR. Er is een overschot van 2,94 Mio EUR. In technische termen stelt men dat de dekkingsgraad 108,71% bedraagt. Dit is duidelijk boven het marktgemiddelde. Resultaat Euro x Het resultaat van EUR (winst na belastingen) mag zeker gezien worden. De negatieve jaren ten gevolge van de beursmalaise zijn voorbij. Alle minwaarden zijn nu definitief afgeboekt en het eigen vermogen bedraagt nu 3,570 Mio EUR. De solvabiliteitsmarge, dewelke volgens de richtlijnen 2,5 Mio EUR moet bedragen, bedraagt 4 Mio EUR. Dit is 60% meer dan wat de overheid oplegt. Schadefrequentie Technische reserves Netto resultaat De schadefrequentie (aantal aangemelde schadegevallen per aantal polissen in voege) blijft verder dalen Percentage 35% 30% 25% 20% 15% % schadegevallen / lopende polissen per jaar en kent dus een positieve evolutie. Deze dalende trend is het gevolg van enerzijds de lagere conjunctuur in de bouwsector, maar ook van de verbetering van de kwaliteit in de sector. Protect werkt hieraan mee. De preventieve adviezen bij overheidsopdrachten en het nieuw contract tussen bouwheer en ontwerper (zie p. 5 in dit Bulletin) zijn een eerste stap naar verdere kwaliteitsverbetering. Deze administratieve preventie wordt eerlang aangevuld met een technische preventie (gids voor goede praktijk). Hiermee hoopt Protect de schadefrequentie verder te laten dalen. Spijtig genoeg wordt deze dalende frequentie overschaduwd door de stijgende schadelast per dossier. Enerzijds is de rechtspraak niet gunstig voor al wie een vrij beroep uitoefent en anderzijds is de schade-eiser veel creatiever geworden in zijn vordering. Ten slotte is er ook de inflatie van de verdedigingskosten. Ik kan maar hopen dat de inspanningen die we samen leveren om de frequentie te doen dalen, zullen volstaan om de totale schadelast in evenwicht te houden. Ik ben alvast positief ingesteld. Het jaar 2004 was in alle opzichten een positief jaar. De maatschappij bewijst dat zij als nicheverzekeraar de sociale rol vervult die van haar verwacht wordt en dat haar verzekerden veilig gehuisvest zijn. Ides Ramboer Ged. Bestuurder De resultaten van 2004 waren zeer positief. Protect heeft op alle ratio's gesteld door de overheid een overschot. >>> PROTECT Bulletin - 7 -

8 Prefinanciering posterioriteit >>> De formule prefinanciering van de posterioriteit biedt aan al wie toekomstgericht denkt de mogelijkheid om de premie van de posterioriteit op een fiscaalvriendelijke manier samen te stellen op het ogenblik dat men zelf kiest. Wie een dagje ouder wordt, denkt aan afbouwen, aan oppensioenstelling en aan zij die overblijven na een eventueel overlijden. Zowel bij het op pensioen gaan als bij het overlijden kan de posterioriteitspremie zwaar doorwegen. Immers bij stopzetting van de activiteiten is de aansprakelijkheid van de ontwerper niet automatisch verder verzekerd. Door de betaling van een éénmalige premie kan de posterioriteit verzekerd worden en is de verzekerde gewaarborgd tegen vorderingen die zich gedurende de tien jaar die volgen op de beëindiging van de activiteiten voordoen. De éénmalige premie, die in principe drie maal het gemiddelde bedraagt van de laatste vijf jaren, is verschuldigd op het ogenblik dat deze gebeurtenis zich voordoet. Op dit ogenblik is de kans groot dat de inkomsten wat minder zijn zodat een betaling niet altijd evident is. Reeds enige tijd heeft Protect een formule op de markt gebracht die u toelaat om gedurende uw actieve loopbaan uw posterioriteitspremie samen te stellen. De formule is relatief eenvoudig. U stort in één of meerdere malen de posterioriteitspremie. De hoogte van de premie wordt bepaald op basis van de actuele gegevens en wordt desgevallend op verzoek jaar per jaar aangepast. Ondertussen worden de gestorte bedragen gekapitaliseerd aan een samengestelde intrest. De gestorte bedragen blijven uw eigendom en kunnen op elk ogenblik terug opgevraagd worden. Ten slotte een niet onbelangrijk fiscaal element. De gestorte premie is fiscaal aftrekbaar op het ogenblik dat u de betaling uitvoert. Doet u stortingen in de "betere jaren" dan geniet u van een belastingswinst die gelijk is aan het marginale tarief dat hoger is dan in de jaren dat het minder goed gaat. Onze dienst productie kan op eenvoudig verzoek een offerte uitwerken. U beslist dan zelf wanneer u stortingen uitvoert en hoe hoog ze zijn. Ides Ramboer Ged. Bestuurder Protect en NGO's Protect steunt projecten van de derde wereld. Zij deed volgende stortingen in 2004: EUR aan Corporate Funding Programme. Deze niet-gouvernementele organisatie steunt en leidt projecten die een economische toegevoegde waarde geven in Afrika en Zuid-Amerika EUR aan de actie Tsunami. Pensioenfonds Fonds: Accent Global Fund Stand op 16/03/2005: 216,370 Return op 12 maand: 5,14% * De aangeslotenen bij het P.P.F. vinden hier trimestrieel de stand van het fonds waardoor het rendement van hun pensioenkapitaal kan nagegaan worden. Protect Bulletin Gratis trimestriële nieuwsbrief voor Protect-verzekerden Protect nv Jetsesteenweg 221, B-1080 Brussel T F info@protect.be - Redactie: Ides Ramboer, Rebecca Ramboer, Marcel Mertens, Christophe Roelandt Verantwoordelijke uitgever: Ir. Ides Ramboer Verzekeringsonderneming toegelaten onder codenummer PROTECT Bulletin