info Vrijwilligers in hart en ziel IKKIES Meten van kwaliteit Kunstwerken voor Koninginnedag

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "info Vrijwilligers in hart en ziel IKKIES Meten van kwaliteit Kunstwerken voor Koninginnedag"

Transcriptie

1 Wie en wat binnen onze organisatie Stichting Pedagogisch Sociaal Werk Midden- en Noord-Limburg info Zorg en ondersteuning bij een eigen leven PSW (Stichting Pedagogisch Sociaal Werk Midden- en Noord-Limburg) biedt zorg en ondersteuning aan kinderen en volwassenen met een verstandelijke handicap bij wonen, dagbesteding/werken/onderwijs en vrije tijd. Zorg en ondersteuning worden geboden in of vanuit kleinschalige centra midden in de samenleving. PSW wil bevorderen dat mensen met een verstandelijke handicap zoveel mogelijk zelf richting en inhoud kunnen geven aan hun eigen leven. PSW werkt vanuit een houding van respect voor de eigenheid van de kinderen en volwassen cliënten. De vraag van de cliënt staat centraal. Centraal Bureau Adres Charles de Gaullestraat HB Roermond Postadres Postbus 420, 6040 AK Roermond Telefoonnummer Telefax Website Cliëntenwebsite informatieblad van stichting pedagogisch sociaal werk midden- en noord- limburg uitgave april 2011 Colofon PSW Info is een uitgave van Stichting Pedagogisch Sociaal Werk Midden- en Noord-Limburg. PSW Info verschijnt viermaal per jaar, in een oplage van 2500 exemplaren. Redactie-adres Postbus AK Roermond telefoon telefax website Redactie Geert Tullemans (voorzitter) Els van Gils Wim van Baal Charles Beltjens Maud Golsteyn Trees van Heeswijk Ans Maessen Jet Vinken Jacques Wulms Aan dit nummer werkten mee Teksten Els van Gils, Maud Golsteyn Eindredactie Els van Gils Foto s Sjaak Bidlot, Paul Niessen, Jac Vullers Grafische verzorging Hoenen&vanDooren, Creatieve Communicatie, St. Odiliënberg Verzending Comcop, Activiteitencentrum Herten Belangrijke telefoonnummers zijn verder Klachtencommissie Stichting Pedagogisch Sociaal Werk Midden- en Noord-Limburg Centraal Bureau Postbus 420, 6040 AK Roermond Telefoonnummer Cliëntenvertrouwenspersoon Marlies Kunnen Telefoonnummer Centrale cliënten/ouder/verwantenraad Voorzitter Monica Hagen Telefoonnummer Bereikbaarheid activiteitencentra, kinderdagcentra en PSW Junior Ambulant buiten kantooruren via de teamleiders bereikbaarheidsdienst. Voor dringende zaken, die GEEN uitstel dulden kunt u buiten kantooruren contact opnemen met de teamleiders bereikbaarheidsdienst. Telefoonnummer Maatschappelijk werkers PSW PSW Junior Kim Loonen Telefoonnummer / PSW Volwassenen Vera Corstjens Telefoonnummer / Vrijwilligers in hart en ziel IKKIES Meten van kwaliteit Kunstwerken voor Koninginnedag zorg en ondersteuning voor kinderen en volwassenen met een verstandelijke handicap

2 2 Voorwoord door Geert Tullemans Vrijwilligers en kwaliteit De kopij van dit nummer lezend, viel me op dat er deze keer veel in staat over vrijwilligers. Er is een artikel over 3 vrijwilligers die al 25 jaar verbonden zijn aan een van onze WBC s en een over vrijwilligers van de zwemclub. En ook Watsu, een speciaal vrijetijdsaanbod van PSW voor mensen met een meervoudige handicap, draait grotendeels op vrijwilligers. Vrijwilligers; daar hebben we er gelukkig veel van bij PSW, bijna 300. Al is het in de dorpsgemeenschappen als Heythuysen en Nederweert makkelijker om vrijwilligers voor onze cliënten te krijgen dan in de stad. Altijd als ik een vrijwilliger spreek, valt me op dat ze het zelden of nooit hebben over wat zij allemaal doen en hoeveel tijd dat kost. Nee; het gaat veel meer over de cliënten en hoe leuk het werk is; over hoeveel ze terugkrijgen van de cliënten en hoe erg ze het werk zouden missen als ze het niet meer zouden kunnen doen. Terwijl ze met elkaar bergen verzetten; werk dat er enkel en alleen op gericht is om de kwaliteit van bestaan van onze cliënten te verbeteren, maar dat door de AWBZ niet bekostigd wordt. Daar kunnen ze niet genoeg om gewaardeerd worden! Van vrijwilligers naar kwaliteit van zorg is zo een kleine stap. Er is veel te doen over het meten van kwaliteit, binnen en buiten PSW. Ik heb het hier en elders al vaak gezegd: met verantwoording is niks mis. PSW werkt met collectieve middelen, opgebracht door de bevolking van Nederland. Het is niet meer dan onze plicht om te laten zien dat we met dat geld doen wat we moeten doen: kwaliteit leveren. Maar betekent dat dan dat we automatisch meegaan in de verantwoordingsdrift die de laatste jaren de boventoon lijkt te gaan voeren? En wat is kwaliteit? Ik ben ervan overtuigd dat kwaliteit ervaren kwaliteit moet zijn, zichtbaar en tastbaar in het eigen leven van de individuele cliënt. Kwaliteit van bestaan; daar gaat het om. Onze zorg, of die nou door betaalde medewerkers of vrijwilligers wordt geboden, moet bijdragen aan die kwaliteit van bestaan. Die kwaliteit moeten we meten, maar dat is nog best ingewikkeld. De huidige landelijke, tijdsverslindende tevredenheidsonderzoeken leveren niet het resultaat op waarmee we in de praktijk iets kunnen, waarmee we onze kwaliteit kunnen bewaken en waar mogelijk verbeteren. Dus hebben we besloten deelname aan die onderzoeken op te schorten en blijven we meten met ons eigen instrument. Daarmee kunnen we wel degelijk aan de buitenwereld laten zien dat onze kwaliteit bewezen kwaliteit is. En blijven we zoeken naar alternatieve meetmethoden, met behulp waarvan we ook aan onze cliënten zélf kunnen vragen wat zij van onze zorg vinden. Dat lijkt me een mooie uitdaging en zeer de moeite waard om onze energie en deskundigheid in te investeren. Geert Tullemans, bestuurder PSW Junior Tweede woonhuis en weekendlogeerhuis PSW Junior heeft een woonvoorziening voor kinderen met een verstandelijke handicap en/of een ontwikkelingsstoornis in Horn. Voorheen was er één woonhuis, dat plaats biedt aan zeven kinderen. Vanwege een toenemende vraag van ouders naar een permanente woonruimte voor hun kinderen, heeft PSW Junior in januari 2011 een tweede woonhuis geopend, gelegen naast het eerste woonhuis. In dit woonhuis is eveneens plaats voor zeven kinderen. Er komen vier kinderen permanent wonen. De andere drie plaatsen zijn voor kinderen die regelmatig doordeweeks en in het weekend komen logeren. Dit zijn kinderen die intensieve zorg en/of een stabiele omgeving en vaste structuur nodig hebben. Naast de twee woonhuizen in Horn ligt het logeerhuis van PSW Junior. Het biedt logeeropvang voor kinderen met een verstandelijke handicap en/of een ontwikkelingsstoornis. Kinderen kunnen logeren in het weekend en in de vakanties met als doel om ouders tijdelijk te ontlasten en kinderen een leuke tijd te bezorgen. In de zomer 2011 verhuist het logeerhuis naar de Graaf van Loonlaan in Heythuysen. In deze locatie was al eerder, in de jaren negentig, het logeerhuis van PSW gevestigd. Dit (weekend)logeerhuis gaat van vrijdagmiddag tot maandagochtend plaats bieden aan zes kinderen die mobiel zijn. Meerwaarde van deze nieuwe locatie is de situering midden in de samenleving, in een woonwijk op loopafstand van de levendige dorpskern van Heythuysen.

3 3 Zwemclub Aeroven Heythuysen P l e z i e r e n o n t s p a n n i n g s t a a n v o o ro p Iedere dinsdagavond organiseert PSW Vrije tijd in zwembad Aeroven in Heythuysen een zwemactiviteit voor cliënten van PSW. Circa veertig cliënten trekken iedere week hun baantjes onder begeleiding van negen vrijwilligers. PSW Info sprak met drie vrijwilligers: Ethel Bosma, Nienke Bosscher en Henny Giesberts. De drie vrijwilligers zijn al jaren betrokken bij het zwemmen van PSW Vrije tijd; Henny en Nienke dertien jaar, Ethel tien jaar. Henny Giesberts: Een collega die een zoon met een verstandelijke handicap heeft, had een advertentie op het werk opgehangen. Ik had geen ervaring met deze doelgroep, maar wilde het wel proberen. Ik dacht: ik kan s avonds televisie kijken, of me in die tijd voor anderen inzetten. Ik wist niet wat ik moest verwachten toen ik de eerste keer ging, maar ik was gelijk verkocht. Het geeft zoveel voldoening te zien dat de deelnemers zo genieten. Zinvol werk Ook Nienke Bosscher reageerde via een advertentie, die op het werk van haar man ophing. Ik twijfelde of het iets voor mij was. Maar ik ben toch eens gaan kijken en nooit meer weggegaan! Een aantal deelnemers kwam meteen naar me toe om zich voor te stellen en ik voelde me gelijk op mijn plek. Ik doe dit heel graag. Het is zulk zinvol werk, de deelnemers zijn zo dankbaar. Ethel Bosma had wel al ervaring met vrijwilligerswerk bij mensen met een verstandelijke handicap. In haar vorige woonplaats in Twente deed ze al tien jaar vrijwilligerswerk, ook bij een zwemactiviteit. Toen we vervolgens naar Limburg verhuisden, wist ik dat ik dit vrijwilligerswerk wilde voortzetten. Ik geniet er iedere keer weer van. Warm welkom Naast deze drie vrijwilligers zijn Sylvia Barber, Peter Goossens, May Houben, Gerard Jochems, Nora Stolwijk en Peter Thissen iedere week in het zwembad te vinden. De vrijwilligers vormen een hecht en enthousiast team. Als vrijwilliger moet je er vol voor gaan deze avond. De deelnemers verwachten je, maar je kunt de andere vrijwilligers ook niet in de kou laten staan. Dat is de verantwoordelijkheid die je moet hebben om dit werk te doen. De vrijwilligers en de deelnemers kennen elkaar inmiddels door en door. Sommige cliënten zijn, net als de vrijwilligers, al vele jaren lid. Iedere week krijgen we een warm welkom. Als je er een keer niet bent geweest, vragen ze meteen: waar was je? Het geeft een warm gevoel. We hebben echt een band opgebouwd. Wedstrijden Er zijn twee groepen zwemmers; van kwart over zes tot zeven uur en van zeven uur tot kwart voor acht. Het bad wordt gesplitst; een deel is voor de wedstrijdzwemmers, het andere voor de meer recreatieve zwemmers. Er zijn tien wedstrijdzwemmers. Zij hebben een schema en trekken baantjes, krijgen techniekoefeningen en oefenen de keerpunten. Ze zijn fanatiek hoor! Het is mooi om te zien dat ze elkaar stimuleren. Ze doen ook graag aan wedstrijden mee. Vorig jaar nog hebben ze Het geeft zoveel voldoening te zien dat de deelnemers zo genieten meegedaan aan de Special Olympics in Venlo. Iedereen heeft hier een of meerdere medailles gehaald. Het waren geweldige dagen, ze hebben er echt van genoten. Ook werden wel eens wedstrijden georganiseerd door andere organisaties. Helaas moet je sinds dit jaar lid zijn van de nationale zwembond, de KNZB, om wedstrijden te zwemmen. Dat is voor ons niet haalbaar. Het is duur en onze cliënten moeten dan zwemmen tegen zwemmers zonder handicap. We zijn nog steeds op zoek naar andere zorginstellingen die ook een zwemclub hebben, zodat we onderlinge wedstrijdjes kunnen organiseren. Want de zwemmers vragen erom: wanneer hebben we weer wedstrijd? Ze vinden het zo leuk, en ze trainen ook niet voor niks. Het is zonde als ze geen wedstrijden meer zouden kunnen doen. Bedoeld ter ontspanning Maar niet iedereen wil of kan zo fanatiek zwemmen. Er zijn ook deelnemers die een-op-een begeleiding nodig hebben en deelnemers die gewoon recreatief willen zwemmen. De recreatieve zwemmers zwemmen ook baantjes, maar meer spelenderwijs. De zwemactiviteit is op de eerste plaats bedoeld als ontspanning en een leuke vrijetijdsbesteding voor de deelnemers. Zij moeten het naar hun zin hebben. Om aan ieders wensen, behoeften en mogelijkheden te voldoen, maken de vrijwilligers voor iedereen een eigen programma. Naast de wekelijkse zwemavonden, komen we een aantal keer per jaar bij elkaar. We bespreken ieders bevindingen en bespreken iedere deelnemer afzonderlijk. Het gaat erom dat de deelnemer doet waar hij of zij zich het beste bij voelt. Plezier staat voorop; het is immers vrije tijd. Voor de een is dat wedstrijdzwemmen, de ander wil liever spelenderwijs wat baantjes trekken. Het is daarom van belang om te blijven kijken en luisteren naar de deelnemers.

4 4 Benchmark ziekteverzuim gehandicaptenzorg P S W a l s b e s t e u i t d e b u s! PSW is aangesloten bij Vernet, een organisatie die gespecialiseerd is in het verzamelen en interpreteren van gegevens over personeelszaken in de zorgsector. Vernet houdt het ziekteverzuim van PSW bij en vergelijkt de gegevens met de andere aangesloten organisaties in de gehandicaptenzorg. In 2010 heeft PSW in de Vernet Health Ranking een 9,5 behaald. Daarmee komt PSW als beste uit de bus in deze benchmark, waaraan in totaal 70 gehandicapteninstellingen deelnamen met samen ruim 100 duizend werknemers van de 120 duizend medewerkers totaal in de branche. Door het lage verzuim bespaart PSW ,- ten opzichte van het branchegemiddelde. De Vernet Health Ranking wordt berekend op basis van een aantal verzuimindicatoren, ieder met een eigen weging. De belangrijkste zijn het verzuimpercentage (PSW 3,69%; branche 5,66%) en meldingsfrequentie (PSW 1,12; branche 1,22). Overigens is het verzuimpercentage van PSW in 2010 iets hoger dan in 2009 en de meldingsfrequentie iets lager dan in indicator PSW 2010 branche 2010 verzuimpercentage 3,69 % 5,66 % meldingsfrequentie 1,12 1,22 Leeftijd In het onderzoek wordt ook gekeken naar de verzuimprestaties per leeftijdsklasse. In veel gevallen hebben jongere medewerkers een hogere meldingsfrequentie dan de oudere collega s. Ouderen melden zich minder vaak ziek, maar verzuimen gemiddeld wel belangrijk langer. PSW presteert op verzuim én meldingsfrequentie beter dan het gemiddelde in de branche. Overigens is de gemiddelde leeftijd van de medewerkers van PSW hoger dan gemiddeld in de branche en het aandeel van 45 plussers groeit. Verzuimkosten Ziekteverzuim kost geld. De totale verzuimkosten per jaar zijn voor PSW 1,1 miljoen. Per medewerker is dat een bedrag van 2585,-. PSW behoort ook hiermee tot de best presterende organisaties in de branche. In 2010 heeft PSW ,- minder uitgegeven dan gemiddeld in de branche. Geld dat besteed wordt aan het primaire proces: de dagelijkse begeleiding van de cliënt! Medewerkers, organisatie en beleid Het behalen van een 9,5 is leuk, maar belangrijker is dat PSW al jaren een laag ziekteverzuim heeft. Belangrijk voor de cliënten en de primaire zorg, want laag verzuim betekent lage verzuimkosten en ook meer continuïteit van zorg. Daarnaast is een laag verzuim ook een aanwijzing dat medewerkers tevreden zijn en graag komen werken. Het verzuimpercentage wordt voor een belangrijk deel veroorzaakt door langdurig, niet arbeidsgerelateerd ziekteverzuim. Het mooie resultaat is in de eerste plaats te danken aan de positieve houding en met name de positieve meldingsattitude van de medewerkers. Zij melden zich niet vaak ziek en proberen snel weer aan het werk te gaan. Een laag ziekteverzuim zegt ook iets over de organisatiecultuur. Binnen een positieve en veilige werksfeer zullen medewerkers minder arbeidsgerelateerde klachten ontwikkelen. Daarnaast heeft PSW een gedegen personeelsbeleid en daarbinnen een pro-actief verzuimbeleid dat gericht is op het voorkomen van arbeidsgerelateerd ziekteverzuim en ook op reïntegratie van zieke medewerkers. Een beleid dat vruchten afwerpt. Meer informatie: Verkoop producten Genegenterhof in CB Dringen bij de kar Af en toe krijgt het Centraal Bureau van PSW bezoek van cliënten van Groencentrum Genegenterhof in Grathem. Met een kar vol heerlijkheden trekken ze door de gang: hazelnootjes, hazelnootpasta, walnoten, honing, jam, peertjes op sap, noem maar op. Alles rechtstreeks afkomstig van moeder natuur, vakkundig verwerkt door de cliënten van Genegenterhof en zeer billijk geprijsd. De producten zijn dagelijks te koop in Groencentrum Genegenterhof zelf. Medewerkers van CB verdringen zich om de kar. En vóór het einde van de gang is de kar leegverkocht!

5 5 Creatief Centrum Weert en Atelier 88 Eenjarig bestaan Op 29 maart 2011 bestaat Creatief Centrum Weert één jaar. In een jaar tijd is het centrum gegroeid van circa zestig cliënten en zeventien medewerkers naar circa vijfenzeventig cliënten en twintig medewerkers. Begeleider Suzanne van Loo en cliënt Kristien Mennen werken vanaf de eerste dag in het centrum: We zijn inmiddels helemaal gewend. Creatief Centrum Weert biedt arbeidsmatige, creatieve dagbesteding aan mensen met een verstandelijke handicap. De cliënten houden zich bezig met activiteiten zoals keramiek, kaarsen maken en textiel. In het bijbehorende Atelier 88 werken cliënten aan teken- en schilderkunst. Er is een verkooppunt gevestigd, waar producten verkocht worden die gemaakt worden in de ateliers en activiteitencentra van PSW: teken- en schilderkunst, keramiek, textiel, houten speelgoed, zeep, kaarsen en kaarten. Daarbij heeft Atelier 88 ook een artotheek, voor de uitleen van kunstwerken. Voorbereidingen De creatieve activiteiten van Activiteitencentrum t Zonnehuis in Weert zijn overgebracht naar het nieuwe centrum. Suzanne van Loo en Kristien Mennen werkten voorheen in t Zonnehuis. Ze herinneren zich de eerste werkdag in het creatief centrum nog goed. Suzanne van Loo: Kristien werkte al 23 jaar in t Zonnehuis. Afscheid nemen was dan ook best moeilijk. Omdat structuur en duidelijkheid belangrijk zijn voor Kristien, hebben we extra voorbereidingen getroffen om haar te laten wennen aan de nieuwe werkomgeving. Drie dagen voor de eerste werkdag zijn we al even gaan kijken in het Creatief Centrum. Vervolgens hebben we veel gewerkt met picto s en foto s om duidelijkheid te scheppen. Vooruit gegaan Inmiddels is Kristien helemaal gewend en zit ze op haar plek in haar werkomgeving: Ik vind het heel leuk hier. Ik zou niet meer terug willen naar t Zonnehuis! Suzanne: Natuurlijk missen we de cliënten en medewerkers die in t Zonnehuis zijn gebleven, maar we hebben er ook weer veel nieuwe contacten voor terug gekregen. En qua gebouw zijn we er enorm op vooruit gegaan. De ruimtes zijn veel groter. De cliënten hebben veel meer bewegingsvrijheid. Dat werkt prettiger, het biedt meer rust. Meer contact Niet alleen het ruime gebouw is een vooruitgang, volgens Suzanne. Er is tussen de medewerkers en cliënten van de activiteiten veel meer onderling contact doordat we in één gebouw zitten. Het is meer één geheel geworden. Ik heb makkelijker even overleg met andere collega s. Ik kwam eerst bijvoorbeeld nooit in Het is meer één geheel geworden het voormalige Atelier Biest 24, omdat het niet in t Zonnehuis lag. Nu loop ik geregeld even in het Atelier 88 binnen; kijken welke producten er zijn gemaakt. Voor de cliënten is dat ook leuk, zij zien hun producten nu in de winkel liggen en zien ook dat hun producten verkocht worden. Ook teamleider Geert Schroën ziet een duidelijke verandering sinds de start een jaar geleden: Tussen de activiteiten wordt onderling veel meer samengewerkt. Ze leren van elkaar en stemmen de producten op elkaar af. Daardoor is er in de producten een eenheid in uitstraling en levert het uiteindelijk een kwalitatief hoogwaardiger product op.

6 6 IKKIES C o m p u t e r p ro g r a m m a o p m a a t In 2009 is een aantal locaties van PSW gestart met een proef van IKKIES, een computerprogramma dat speciaal is gemaakt voor mensen met een verstandelijke handicap. Tijdens deze proef werd duidelijk dat IKKIES een meerwaarde kan betekenen voor onze cliënten. Inmiddels nemen meer dan 20 locaties van PSW deel aan IKKIES. Tom Baetsen, coördinator IKKIES en Patrick Forschelen, begeleider IKKIES, leggen uit wat het programma is, hoe het gebruikt kan worden en wat de ervaringen zijn. Het gebruik van een computer en internet is voor mensen met een verstandelijke handicap inmiddels redelijk gewoon. Maar een computerprogramma waarvan de gebruiker zelf de inhoud bepaalt, is nieuw. IKKIES is speciaal gemaakt voor mensen met een verstandelijke handicap. Het programma is gebruiksvriendelijk en kan volledig op maat en naar de wens van de cliënt worden gevuld en gemaakt. Cliënten kunnen muziek luisteren, spelletjes spelen, films en foto's bekijken en boodschappen versturen. Dit vanuit één overzichtelijk programma, bestuurd door middel van een muis of touchscreen (aanraakscherm). Verbeteren communicatie Om te oordelen of IKKIES een meerwaarde heeft voor de cliënten, is binnen een aantal locaties van PSW eerst gestart met een proefperiode van IKKIES. Tom Baetsen, coördinator IKKIES: Een hoofddoel om met IKKIES te starten is het verbeteren van de communicatie, zowel van PSW naar de cliënten, als tussen cliënten onderling. Cliënten kunnen elkaar via IKKIES filmpjes en foto s laten zien. Het maakt communiceren makkelijker en kan daardoor bijdragen aan het uitbreiden van het sociale netwerk van cliënten. Naast de eigen, op maat gemaakte inhoud, is binnen het programma ruimte voor informatie over het IOC (infor- matie- en ondersteuningscentrum voor cliënten), de activiteitencentra, de woonbegeleidingscentra, PSW Junior en algemene nieuwsberichten van PSW. IKKIES heeft dan de functie van een soort intranet voor cliënten, waardoor een betere informatievoorziening van PSW naar de cliënten mogelijk is. Bovenal echter is IKKIES een zinvolle en leuke vrijetijdsinvulling en biedt het nieuwe mogelijkheden voor goede dagbesteding voor cliënten. Interessant Om de IKKIES computers in de locaties gebruiksklaar te installeren, te onderhouden en te vullen zijn Patrick Forschelen, begelei-

7 7 der in de computeractiviteit van AC Herten, Florian van Mulken, begeleider Creatief Centrum Weert en Angela van Kruisbergen, ondersteuningsfunctionaris cliënteninformatie IOC (vanwege zwangerschapsverlof tijdelijk vervangen door Anneke Dircks) een aantal uren per week ingeroosterd. Patrick Forschelen werkt in de computeractiviteit van AC Herten regelmatig met IKKIES: Cliënten vinden het heel interessant. Ze pikken het snel op en denken mee over de invulling. Geregeld komen ze zelf met ideeën om in het programma te verwerken. In de computeractiviteit hebben we nu enkele cliënten die meehelpen met het vullen van IKKIES. Zo maakt een cliënt elke vrijdag een digitale televisiegids die iedere cliënt op IKKIES kan bekijken. Een andere cliënt maakt een pictoversie van bekende liedjes en weer een ander maakt iedere week een Nederlandstalige top vijf. Het is mooi om te zien dat ze er veel plezier aan hebben en het echt hun taak is geworden waar ze zich verantwoordelijk voor voelen. Verbeterpunten Omdat uit de evaluaties bleek dat IKKIES een meerwaarde heeft voor de cliënten, is het project uitgebreid naar meerdere locaties. Het streven is om in 2011 in iedere locatie het programma te installeren. Tom Baetsen: De reacties zijn positief. Maar we zitten nog in een ontwikkelingsfase. IKKIES moet meer naamsbekendheid krijgen binnen PSW. Ook zijn er nog verbeterpunten. Zo kampen we regelmatig met technische problemen, waardoor de verbinding af en toe hapert. Een ander verbeterpunt heeft te maken met het vullen van het programma. De rol van de begeleiding is hierin belangrijk. Hoewel het programma zo is opgezet dat cliënten het zo veel mogelijk zelf kunnen bedienen, is hulp nodig bij het maken en in het systeem zetten van foto s en filmpjes. Begeleiders geven echter aan hier weinig tijd voor te hebben. Daarom zijn we nu dringend op zoek naar vrijwilligers die affiniteit hebben met computers en met de doelgroep om mee te helpen met het vullen van het programma. Toekomst IKKIES kent nog veel meer mogelijkheden, volgens Tom Baetsen. We zijn bij een collega-zorginstelling gaan kijken die ook met IKKIES werkt. Daar was een zogenoemde multimediawerkplaats opgezet. Hier waren cliënten aan het werk met het vullen van IKKIES. Er was dus een arbeidsmatige activiteit van gemaakt. Uiteindelijk is dat ook ons doel, maar eerst gaan we ervoor zorgen dat alle locaties IKKIES hebben en het ook gebruiken. Daarnaast is het de bedoeling dat cliënten ook thuis IKKIES kunnen installeren. Ze kunnen dan hun ouders en verwanten met foto s en filmpjes laten zien waar ze mee bezig zijn en wat ze doen op het werk. We hebben inmiddels op meerdere ouderavonden een presentatie gegeven en informatieavonden voor ouders georganiseerd. Ze reageren enthousiast. We gaan komend jaar hard aan het werk om alle plannen te realiseren. Meer informatie Voor vragen over IKKIES kunt u terecht bij een van de medewerkers via: Ikkies@pswml.nl of via het telefoonnummer: Informatie voor ouders/verwanten Ouders/verwanten en medewerkers kunnen een inlogcode en handleiding opvragen via Ikkies@pswml.nl. Hiermee heeft men toegang tot de PSW versie van IKKIES. Helaas lukt het vanwege technische redenen niet altijd om IKKIES thuis te installeren. Dit ligt niet aan IKKIES, maar aan de algemene computersoftware. PSW is hierover met de makers van IKKIES in gesprek. Aanschaf IKKIES computers PSW laat haar computers momenteel bij levering IKKIES gebruiksklaar aanpassen. Ook ouders kunnen een dergelijke (touchscreen) computer aanschaffen. De leverancier waar PSW zaken mee doet (Kies it) heeft hiervoor een aanbod opgesteld. Informatie hierover is verkrijgbaar via info@kiesit.nl, Ikkies@pswml.nl, of bij Tom Baetsen, Centraal Bureau Herten. PSW heeft goede ervaringen met de leverancier, maar wil benadrukken dat zij geen partij is in een samenwerking tussen ouders en Kies IT. Vragen, klachten, betaling, reparaties etc. dienen rechtstreeks te worden afgehandeld. Vrijwilligers gezocht IKKIES is dringend op zoek naar enthousiaste vrijwilligers die het leuk vinden om met mensen met een verstandelijke handicap te werken en affiniteit hebben met computers. Vrijwilligers kunnen verschillende werkzaamheden doen: foto s en filmpjes maken, cliënten helpen met het vullen van het eigen programma, algemene informatie in IKKIES zetten of gewoon samen met cliënten in IKKIES werken.

8 8 PSW Junior: ontwikkelingsgericht werken Kinderen leren altijd en overal Ieder kind is uniek en ontwikkelt zich op zijn eigen manier, in zijn eigen tempo. Alle kinderen kunnen leren door ervaringen op te doen. Voorwaarde is een omgeving te creëren waarin het kind zich veilig voelt en tegelijk uitgedaagd wordt om te leren. Trees van Heeswijk, manager PSW Junior: Als je werkt met kinderen, ben je altijd ontwikkelingsgericht bezig. In het KDC of op school gebeurt dat heel gericht, met behulp van professionele methodieken; thuis of bij de vrijetijdsclub gebeurt het spelenderwijs. Maar we zijn er altijd op gericht om het kind een stapje verder te brengen. Bijna alle kinderen hebben een natuurlijke drang om te leren. Maar sommige kinderen leren moeilijker dan anderen. Bij kinderen die zorg of begeleiding van PSW Junior krijgen, gaat de ontwikkeling niet vanzelf. Zij hebben veelal een specifieke aanpak of omgeving nodig. Bij hen gaat het leren bovendien in een ander tempo. Maar net als andere kinderen kunnen ze overal en altijd leren. sommigen in hele kleine stappen. Ieder kind volgt z n eigen ontwikkelingstraject. Ook bij de Ondersteuning op School en Kinderopvang (OSK) die PSW Junior biedt, is de focus nadrukkelijk gericht op de ontwikkeling. De begeleiding wordt zo ingezet dat de kinderen zo veel mogelijk mee kunnen doen aan het reguliere, zeg maar gewone programma. KDC en school/kinderopvang Het kinderdagcentrum (KDC) biedt ontwikkelingsgerichte dagbesteding. Er wordt gewerkt aan de verstandelijke en de sociaal-emotionele ontwikkeling; de zelfredzaamheid; de motoriek; de taal/communicatie; en het spel. Net als in het onderwijs wordt in het KDC methodisch gewerkt, de hele dag door. De begeleiders werken met professionele methodieken en houden de leerdoelen en de vorderingen van de kinderen bij met behulp van een kindvolgsysteem. De focus is nadrukkelijk gericht op: wat kan dit kind leren en hoe doen we dat? Trees van Heeswijk: In het KDC wordt gewerkt in groepen, maar de aanpak daarbinnen is heel individueel. Juist daardoor zie je bij alle kinderen vooruitgang, ook al gaat het bij Ieder kind volgt z n eigen ontwikkelingstraject Thuis en vrije tijd PSW Junior biedt ook Gespecialiseerde Thuisbegeleiding. Daar is de aanpak anders, in eerste instantie gericht op het ontlasten van de thuissituatie en op het invullen van de vrije tijd van het kind. Datzelfde geldt bij de vrijetijdsclubs van Junior en het logeerhuis. Het gaat erom dat de kinderen plezier hebben. Maar kinderen leren ook tijdens gewone, dagelijkse gebeurtenissen: tijdens het boodschappen doen, bij het voetballen met andere kinderen, bij het aan- en uitkleden, bij het eten en drinken, of bij het spelen met blokken of kleurpotloden. Het leren is dan niet methodisch, maar spelenderwijs en besloten in de dingen die het kind doet of afkijkt van anderen. Trees van Heeswijk: Ook daar spelen begeleiders een stimulerende rol, door gericht te spelen of uitleg te geven en kinderen ervaringen op te laten doen. Door alleen spelen, al is het maar 2 minuten, leert een kind zich concentreren; van samen of tussen andere kinderen spelen, leert het kind rekening houden met anderen; door te knutselen ontwikkelt het de fijne motoriek; door sport en beweging de grove motoriek. Leren is dan niet het hoofddoel, maar wel mooi meegenomen. Kinderwoonvoorziening In de kinderwoonvoorziening van PSW Junior ligt het accent op het creëren van een huiselijke sfeer, met regels, omgangsvormen en een dagelijks leven zoals in gewone gezinnen. Trees van Heeswijk: De begeleiding werkt in deze situatie wel methodisch aan begeleidingsdoelen, maar toch zijn de omgeving en de sfeer anders dan in het KDC of op school. Dat moet ook. Het moet in eerste instantie een thuis zijn. Ouders Pedagogische gezinsbegeleiding is bestemd voor de ouders. De begeleiding ondersteunt ouders bij het inrichten van een thuis- en opvoedingssituatie waarin een kind zich optimaal kan ontwikkelen. Want juist thuis kan een kind heel veel leren. Als het zich maar veilig en begrepen voelt en de omgeving ook daar stimuleert om dingen zelf te ontdekken en te doen.

9 9 In afwachting van de Koninklijke familie Klaar voor Koninginnedag De koninklijke familie viert Koninginnedag dit jaar in Weert en Thorn. Een aantal cliënten van Creatief Centrum Weert van PSW is uitgenodigd een rol te spelen bij de ontvangst in Weert. De voorbereidingen voor 30 april zijn in volle gang, en niet alleen onder de cliënten die erbij kunnen zijn op Koninginnedag. Hare Majesteit Koningin Beatrix en haar familie zijn geliefd bij veel van de cliënten van Creatief Centrum Weert. Sinds bekend is geworden dat de koningin naar Weert komt, werken verschillende schilders van Atelier 88 aan portretten van de koningin en andere leden van het Koninklijk huis. Op verzoek van de cliënten en namens hen heeft teamleider Geert Schroën een brief gestuurd naar de burgemeester van Weert, met daarin het verzoek de koningin te mogen ontvangen in het nieuwe centrum. Daarvan kan helaas geen sprake zijn, aangezien Creatief Centrum Weert te ver buiten de route ligt die de Koninklijke familie op 30 april zal volgen. Maar cliënten van PSW zijn wel uitgenodigd een rol te spelen bij de ontvangst. Geert Schroën: Weert wil de koningin ontvangen door een presentatie van gemengde gezelschappen, die worden gevormd door inwoners uit alle geledingen van de samenleving. Creatief Centrum Weert en de cliënten horen daarbij. Wij mogen een bijdrage leveren vanuit de kunst/cultuurhoek. De invulling van het programma is nog niet helemaal uitgewerkt en moet trouwens ook een verrassing blijven. Maar de manier waarop het georganiseerd wordt, past wel bij PSW en het is leuk dat ze aan ons hebben gedacht. Veel cliënten van Creatief Centrum Weert verheugen zich op de komst van de Koninklijke familie. In Atelier 88 groeit het aantal kunstwerken met als onderwerp het koningshuis met de dag. Er zijn prachtige portretten, de meeste van koningin Beatrix, maar ook van prins Willem Alexander, prinses Maxima en hun gezin en van de gouden koets. Het leeft echt hier in het Weertse! Twee trouwe aanhangers van ons vorstenhuis zijn Frank Fonteyn en Florien Maas. Websites Op de website van PSW kunt u alle kunstwerken over het Koninklijk Huis bekijken: De Gemeente Weert heeft een website speciaal over Koninginnedag: Daarop staat onder meer een korte film over cliënten van het Creatief Centrum Weert. Frank Fonteyn Werkt in Creatief Centrum Weert, bij de activiteiten Keramiek en Schilderen De koningin komt naar Weert. Maar ze komt niet naar hier. Dat is te ver voor haar. Ik hoop dat ik haar kan zien. Dan kan ik haar over het nieuwe centrum vertellen. Je moet haar wel met u aanspreken. Ik maak wel vaker portretten. Ik schilder een foto na. Voor de opening van het nieuwe gebouw heb ik een portret gemaakt van de (vorige) burgemeester van Weert. Dat ben ik hem zelf gaan aanbieden. Nu heb ik twee portretten gemaakt: één van Koningin Beatrix en één van Prinses Maxima. Ze lijken er echt op! Florien Maas Werkt in de locatie Edisonlaan en Creatief Centrum Weert, bij de activiteit schilderen en kaarsen maken Mijn hele familie is dol op het koningshuis. Mijn oma had allemaal boeken en video s en die hebben we met de erfenis gekregen. Ze spaarde ook postzegels van de koningin, in een album. Ik vind al die grote hoeden zo mooi en die jurken en parels en sieraden. Ik volg het de hele tijd, in boeken en paatjes en foto s en ook op TV. Daar is het nog mooier. Ik weet er heel veel van. Dus toen ik hoorde dat ze kwam, kreeg ik een idee. Ik dacht: ik ga maar eens schilderijen maken. Van Prins Willem Alexander en Prinses Maxima en de kinderen: Amalia, Alexia en Ariane. En ik ga ook nog een portret maken van koningin Beatrix zelf. Wat ik zou zeggen als ik haar zou zien? Ha Majesteit!

10 10 Verbeterinformatie en verantwoording Meten van kwaliteit PSW richt de focus op kwaliteit van het primaire proces. Kwaliteitsmeting is daarbij van belang: doen we de juiste dingen en doen we die dingen goed? De hamvraag is: hoe meet je kwaliteit van zorg? Onderzoek naar de kwaliteit van zorg moet in de eerste plaats verbeterinformatie opleveren: wat kunnen we verbeteren? Daarnaast moet PSW met de resultaten verantwoording kunnen afleggen over de besteding van het AWBZ-geld waarmee de zorg wordt bekostigd. PSW heeft een eigen instrument: de Vragenlijst geboden zorg en dienstverlening. Die vragenlijst wordt in juni verspreid onder alle ouders/verwanten. Daarnaast is PSW op zoek naar andere manieren om zicht te krijgen op kwaliteit. Vragenlijst geboden zorg en dienstverlening Tevredenheidsonderzoek onder ouders/verwanten is belangrijk om zicht te krijgen op de kwaliteit van zorg. In 2002 heeft PSW daarvoor zelf een instrument ontwikkeld: de Vragenlijst geboden zorg en dienstverlening. De eerste jaren werd de vragenlijst gekoppeld aan de begeleidingsplanbespreking. Aansluitend aan die bespreking kregen ouders/verwanten het verzoek de lijst mee naar huis te nemen, in te vullen en terug te sturen. In 2005 is de Vragenlijst verbeterd en voor de eerste keer aan alle ouders/verwanten tegelijk toegestuurd. Dat is in 2008 voor de tweede keer gebeurd en in juni wordt de lijst voor de derde keer verstuurd. Sjaak Bidlot, stafmedewerker algemeen beleid van PSW: De Vragenlijst geboden zorg en dienstverlening is heel breed van opzet, maar geeft tegelijkertijd concrete, gedetailleerde resultaten voor PSW. De resultaten zijn uit te splitsen naar alle niveaus in de organisatie: van stichtingsbreed tot het niveau van de individuele cliënt. Bovendien kunnen ouders/verwanten niet alleen aangeven of zij tevreden zijn, maar ook welke punten zij belangrijk vinden. Dat geeft een genuanceerd beeld, want daaruit blijkt dat ouders/verwanten soms andere zaken belangrijk vinden dan medewerkers. Verbetertrajecten In vervolg op de resultaten van het onderzoek kunnen verbetertrajecten worden ingezet, ook weer op alle niveaus: stichtingsbreed, centrum, team en persoonlijk begeleider. Sjaak Bidlot: Als uit een vragenlijst blijkt dat ouders/verwanten ergens ontevreden over zijn, wordt dat meteen besproken met de ouders/verwanten en de betreffende persoonlijk begeleider. Er worden verbeteracties afgesproken en die worden later weer geëvalueerd met de ouders/verwanten. Dat gebeurt ook met verbeteracties op het niveau van het team, het centrum en stichtingsbreed. De resultaten worden besproken in alle teams en in alle ouder/verwantenraden. Het blijft dus niet bij resultaten op papier. Landelijke kwaliteitsmeting: benchmark Ook landelijk vinden kwaliteitsmetingen plaats. Zorgorganisaties werken met collectieve middelen en moeten daarover verantwoording afleggen aan de overheid en de samenleving. In Doen we de juiste dingen en doen we die dingen goed? 2006/2007 heeft PSW meegedaan aan de benchmark, het landelijke kwaliteitsonderzoek van de VGN (Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland). Ook aan de benchmark was een cliënttevredenheidsonderzoek verbonden. De benchmark gaf een algemeen beeld, met als doel een vergelijking te krijgen met andere instellingen in de gehandicaptenzorg. Uit de benchmark bleek dat PSW hoorde bij de vijf triple A organisaties, dat wil zeggen organisaties die op alle drie de gebieden die waren onderzocht -cliënttevredenheid, medewerkerstevredenheid en financiële prestaties- in de hoogste categorie scoorden. Landelijke kwaliteitsmeting Zizo De benchmark kreeg een vervolg in het programma Zichtbare Zorg (ZiZo), opgezet door het ministerie van VWS op basis van het eerder opgestelde Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg. Ook hierbij was het doel: inzicht verschaffen in de kwaliteit van zorg door de verschillende aanbieders van gehandicaptenzorg en in de verschillen tussen de zorgaanbieders. Zizo is begin 2010 gestart in de volwassenenzorg met de vragenlijst Zorginhoudelijke indicatoren. Ook het resultaat van dit onderzoek was voor PSW positief en boven gemiddeld. Gaandeweg het onderzoek is bij de VGN en de aangesloten organisaties twijfel gerezen over de voortzetting van het huidige ZiZo traject. Ook binnen PSW zijn vragen gerezen. Sjaak Bidlot: Het traject vergt veel tijd van PSW en levert nauwelijks bruikbare verbeterinformatie op. Daarom is besloten in ieder geval door te gaan met de eigen Vragenlijst geboden zorg- en dienstverlening en deelname aan het ZiZo traject voorlopig op te schorten.

11 huisvesting specifieke omgevingsprothese 11 Alternatieve kwaliteitsmeting De Vragenlijst geboden zorg en dienstverlening is bedoeld voor ouders/verwanten, maar is niet geschikt voor het meten van tevredenheid onder cliënten zelf. Dat is jammer, want de mening van cliënten is wel degelijk belangrijk om te weten. Nel van Enckevort, beleidsmedewerker PSW: Cliënten worden waar mogelijk betrokken bij de besprekingen van hun eigen begeleidingsplan. Op individueel niveau kunnen veel cliënten aangeven of ze tevreden zijn over de zorg. Maar bij voorgaande onderzoeken op basis van vragenlijsten is gebleken dat veel cliënten moeite hebben genuanceerde antwoorden te geven op de vragen. Hun antwoord is ja of nee; goed of slecht! Dus we moeten zoeken naar andere manieren van kwaliteitsonderzoek bij cliënten zelf, ook bij cliënten die zichzelf niet goed kunnen uiten. PSW neemt deel aan een landelijke pilot voor alternatieve kwaliteitsmeting Beelden van kwaliteit. Regie over de pilot heeft prof. dr. Hans Reinders, theoloog en hoogleraar verbonden aan de Vrije Universiteit te Amsterdam. In de pilot is veel aandacht voor onderzoek op basis van de methodiek participerende observatie, dat wil zeggen in de nabijheid van de cliënt goed kijken wat er gebeurt en hoe de cliënt reageert. Daarnaast kan intercollegiale toetsing, tussen medewerkers onderling en tussen zorginstellingen, zinvolle informatie opleveren. Nel van Enckevort: Daarbij kijken we naar de kwaliteit van zorg zoals die wordt ervaren door de cliënt zelf en die bijdraagt aan de kwaliteit van zijn of haar bestaan. Want daar is het ons uiteindelijk om te doen. Voor ouders/verwanten van PSW OPROEP Begin juni ontvangt u de Vragenlijst geboden zorg en dienstverlening. Er zijn verschillende vragenlijsten voor wonen, dagbesteding en ambulante ondersteuning. Het is belangrijk dat u deze invult en in de bijgevoegde antwoordenvelop (zonder postzegel) terugstuurt naar PSW zodat PSW ook uw mening kent en mede op basis daarvan kan blijven werken aan verbetering van de kwaliteit van zorg! Zorg en ondersteuning bij een eigen leven Film Zorg en ondersteuning bij een eigen leven Bart Bidlot 31 jaar ernstig verstandelijke handicap motorische handicap ernstige epilepsie Bart Bidlot vraagt volledige verzorging intensieve ondersteunende begeleiding permanent toezicht activering prikkelregulering PSW antwoordt 24 uurs woonbegeleiding Poster bij de film: PSW, zorg en ondersteuning bij een eigen leven PSW heeft een nieuwe voorlichtingsfilm. De titel is PSW. Zorg en ondersteuning bij een eigen leven. De film is gemaakt door de afdeling communicatie, Paul Niessen en Els van Gils. ondersteuning bij medische zorg ondersteuning vrije tijd belevingsgerichte/activerende dagbesteding fysiotherapie senso motorische therapie communicatie ondersteuning Zorg en ondersteuning bij een eigen leven Jac Philips 70 jaar licht/matig verstandelijke handicap diabetes extreem overgewicht Jac Philips vraagt ondersteunende begeleiding bij dagelijks leven medische verzorging activering/stimulering ondersteuning bij sociale contacten PSW antwoordt 24 uurs woonbegeleiding huisvesting in seniorenomgeving Soos voor Ouderen zorgboerderij dagactiviteiten thuis fysiotherapie Poster bij de film: PSW, zorg en ondersteuning bij een eigen leven Brian van den Ende 9 jaar licht/matig verstandelijke handicap ADHD Brian van den Ende vraagt veiligheid duidelijkheid structuur invulling vrije tijd ontlasten/begeleiding gezin PSW antwoordt Gespecialiseerde Thuisbegeleiding Boerderijclub Pedagogische Gezinsbegeleiding Zorg en ondersteuning bij een eigen leven Poster bij de film: PSW, zorg en ondersteuning bij een eigen leven Anders dan in voorgaande voorlichtingsfilms is niet uitgegaan van het aanbod van PSW, maar van de cliënten. In de film worden in totaal 9 cliënten voorgesteld, 3 kinderen en 6 volwassenen, die met elkaar alle cliënten van PSW vertegenwoordigen. Van elke cliënt wordt vermeld wat de zorgvragen zijn en wat het antwoord is dat PSW daarop formuleert. De film duurt ruim een kwartier en is geschikt voor algemene voorlichting over PSW aan verschillende doelgroepen. Bij de film horen 8 posters, met daarop een foto plus informatie van elke cliënt. Per vertoning kunnen de posters worden aangepast en voorzien van aanvullende informatie in de tekst, gericht op speciale doelgroepen en thema s. U kunt de film bestellen of reserveren via Paul Niessen, ondersteuningsfunctionaris communicatie PSW, Centraal Bureau Roermond.

12 12 25 jaar verbonden aan WBC Heythuysen Vrijwilligers in hart en ziel PSW heeft circa 300 vrijwilligers. Zij zijn van onschatbare waarde voor PSW en vooral voor de cliënten. Zonder hun inzet zou het leven van veel cliënten er heel anders uitzien. Wie zijn deze mensen die vaak jaar in jaar om niets hun bijdrage leveren aan de kwaliteit van bestaan van de cliënten van PSW? In dit nummer van PSW Info een drieluik over vrijwilligers die al 25 jaar verbonden zijn aan Woonbegeleidingscentrum (WBC) Heythuysen. Nelly Vrenken-van der Kop Het zou mijn beroep kunnen zijn! Nelly Vrenken woont in Roggel en heeft samen met haar man een loonwerkersbedrijf. Elke dinsdagavond begeleidt ze de handwerkclub voor bewoners van het WBC, al 25 jaar. Daarnaast heeft ze zitting in de lokale ouder/verwantenraad van het WBC. Ik ben ooit begonnen met het brengen en halen van Els en een aantal andere mensen naar de woensdagavondclub in Weert. In die tijd was er nog geen taxivervoer. Toen is mij gevraagd of ik een avond per week een handwerkclubje wilde doen. Samen met een aantal andere mensen ben ik daarmee gestart en het loopt nog steeds. Op dit moment zitten we in Horn, waar de mensen tijdelijk wonen tot de nieuwbouw in Heythuysen klaar is. Elke week komen er 7 dames handwerken: borduren, breien of smyrna (knopen). We doen niet zomaar wat, maar proberen altijd een handwerk met een doel te hebben, bijvoorbeeld een sjaal of een truitje voor de baby van een begeleidster. Iedereen levert een prestatie, al kan het wel een jaar duren voor het werk af is. Het is vooral erg gezellig. Behalve de handwerkdames, komen er vaak ook andere mensen even bijzitten,om te puzzelen of een kopje koffie te drinken. Een cliënt wil bijvoorbeeld altijd dat ik buiten een sigaretje met hem ga roken. Zo is het voor iedereen leuk, ook voor mijzelf. Het is iedere week even schakelen, vooral als het overdag druk is geweest. Maar ik kom altijd weer ontspannen thuis. Mijn zus Els woont in WBC Heytse. Toch komt mijn betrokkenheid met deze mensen niet alleen door haar, maar echt van binnenuit. Ik ben samen met Els opgegroeid. Ik had ook een buurmeisje met, net als Els, het syndroom van Down. Ik speelde veel met die twee. Toen al vond ik het een uitdaging om hen iets te leren. Dat bleef toen ik ouder werd. Toen ik van school kwam, ging ik thuis meewerken in de schoenenzaak van mijn ouders. Daar was ik nodig. Maar anders was ik waarschijnlijk in de gehandicaptenzorg gaan werken. Met Els heb ik nog steeds heel veel contact. Onze ouders zijn er niet meer en ik ben voor haar een moeder. Zij is ook bij de handwerkclub, maar ik doe dat net zo goed voor de andere bewoners. Sinds ongeveer 20 jaar zit ik in de ouder/verwantenraad. Toen Els verhuisde van thuis naar het GVT, zoals het toen heette, wilde ik graag betrokken zijn en op de hoogte blijven. Maar ook hier interesseerde me niet alleen Els, maar het hele gebeuren. Het is onvoorstelbaar wat er in die jaren gebeurd is. Met name de snelle groei, toen al en nu nog steeds, maakt me wel eens benauwd. Wij dringen er als ouder/verwantenraad voortdurend op aan: zorg dat het niet te groot wordt, dat het zo goed blijft als het nu is. Ook het werk in de ouder/verwantenraad doe ik heel graag en de tijdsbesteding valt best mee. Maar toch heb ik aangegeven dat ik volgend jaar ga stoppen. Het wordt tijd voor nieuwe mensen en een frisse wind. Nieuwe medewerker communicatie/psw Info Even voorstellen PSW heeft een nieuwe medewerker communicatie aangetrokken voor 8 uur per week. Het is Iris Feddes. Iris heeft veel ervaring als tekstschrijver en werkt al vijf jaar als zelfstandige met een eigen tekstbureau in Roermond. Daarnaast gaat ze werken voor PSW. Ze is inzetbaar voor alle werkzaamheden van de afdeling communicatie. In het begin zal ze met name worden ingezet voor de periodieken van PSW: PSW Info, PSW Junior Info, PSW Werk Info en PSW Dagbesteding Info. Iris Feddes heeft als standplaats het Centraal Bureau in Roermond. Ze werkt in principe op dinsdag en donderdag.

13 13 Lilian Huis-Campman Eens iets anders doen Lilian Huis-Campman woont samen met haar man in Heythuysen. Hun kinderen zijn reeds de deur uit en ze is 3 dagen per week oppas voor de kleinkinderen. Elke dinsdagavond begeleidt ze de handwerkclub van WBC Heythuysen, al 25 jaar. Ze heeft ook enkele jaren gewerkt in het Trefcentrum van het WBC. En ze heeft gewerkt als coupeuse, maar dat waren betaalde uren. een vrijwilliger vroegen die wilde handwerken met cliënten. Ik kom uit het onderwijs en kan zelf goed handwerken. Ik heb jaren als coupeuse gewerkt voor PSW: kleding van cliënten verstellen. Maar mensen verstellen niet veel meer aan hun kleding, dus dat werk werd steeds minder. De handwerkclub begon in het GVT (gezinsvervangend tehuis). Daar zaten we aan een tafel in één heel grote huiskamer, die voor alle cliënten van het GVT was. Later werd die grote groep in 3 huiskamers verdeeld. Samen met Nellie (Vrencken) deed ik huiskamer 2 en 3. Later gingen de handwerkers van huiskamer 2 naar het Trefcentrum; met de cliënten van huiskamer 3 bleef ik in het WBC zelf handwerken. Zij wilden niet naar de tref en liever ook niet meer samen met de cliënten van huiskamer 3. Op dinsdagavond heb ik zelf ook altijd een handwerk bij me. Als cliënten geen zin hebben om te handwerken, kunnen ze ook iets anders doen. Puzzelen is ook goed, want het gaat om de gezelligheid. Ik zie het voor mezelf als ontspanning; eens iets anders doen. Deze mensen hebben het niveau dat ze veel snappen. Je kunt met hen eens gek doen, grapjes maken. Maar ik heb wel het gevoel dat het met deze club afloopt. Jonge mensen houden niet zo erg van handwerken. Als kind heb ik 17 jaar op de Antillen gewoond. Daar gaat het heel anders dan hier. Er moet gebedeld worden voor eten en kleren voor gehandicapten. Mijn moeder naaide kleren voor hen en ik ging soms met haar mee. Dat heb ik altijd heel leuk gevonden. Mede daarom heb ik gereageerd 25 jaar geleden, toen ik een advertentie zag waarin ze Net als mijn moeder indertijd, heb ik ook mijn eigen kinderen wel eens meegenomen naar het WBC. Een van mijn dochters werkt nu bij AC t Zonnehuis (van PSW) in Weert en de andere dochter is via Sint Anna in Heel naar de Jeugdzorg doorgestroomd. Dus mijn liefde voor de zorg hebben ze overgenomen. En laatst heb ik mijn kleinzoon van 2 een keertje meegenomen op bezoek bij t Zonnehuis, waar zijn moeder werkt. Hij keek zijn ogen uit en vond het ook wel vreemd. Daar kun je niet vroeg genoeg mee beginnen. Terugblik Kerstmarkt PSW Afgelopen winter organiseerde PSW voor de eerste keer een kerstmarkt in Creatief Centrum Weert. Met meer dan 1000 bezoekers in twee dagen werd de kerstmarkt een groot succes. Alle activiteitencentra en ateliers van PSW leverden een bijdrage aan de kerstmarkt: AC Maasbracht, AC Reuver, AC Pappelhof, AC t Zonnehuis, AC Herten, Creatief Centrum Weert, Groencentrum Genegenterhof, Atelier 37 en Atelier 88. Tijdens deze dagen waren diverse (kerst)producten van de activiteitencentra en ateliers te bezichtigen en te koop. Geert Schroën, teamleider Creatief Centrum Weert: Cliënten, medewerkers en vrijwilligers hebben ongelooflijk hard gewerkt om de locatie om te toveren tot een sfeervolle kerstmarkt. En dat is gelukt. De producten vlogen als warme broodjes over de toonbank. De sfeer was geweldig. In het gastenboek dat we hadden neergelegd, stonden enkel positieve opmerkingen en vele complimenten. Alle reden om er een jaarlijks terugkerend evenement van te maken.

14 14 Jos en Martin Hubers-Storm Een plek waar hij door de achterdeur naar binnen mag Jos en Martin Hubers zijn samen 25 jaar geleden begonnen als contactgezin voor de eerste cliënt van WBC Heythuysen. Martin Hubers was tot zijn pensioen leraar in het voortgezet onderwijs; Jos Hubers werkte als leerkracht in het speciaal onderwijs en later als begeleidster in WBC Heythuysen en was daarnaast jaren politiek actief als raadslid voor het CDA. Sinds enkele jaren zit ze in de werkgroep Kerstviering Wonen. Zij zetten de deur van hun eigen gezin wijd open voor een jonge man die zelf geen ouderlijk huis meer had. En sinds hun pensioen lopen ze beiden regelmatig binnen in het WBC en verrichten hand- en spandiensten als het zo uitkomt. Of maken gewoon een praatje met de cliënten die thuis zijn. Jacques Wulms, het toenmalige hoofd van GVT Heytse, klopte bij ons aan met het verzoek om contactgezin te worden voor een van de nieuwe bewoners, een jongen van 19 jaar. Hij had, buiten het WBC, geen plek in het dorp waar hij in zijn vrije tijd naar toe kon en zich thuis voelde. Natuurlijk hebben we eerst overlegd met onze eigen kinderen, want die woonden nog thuis. Zij zeiden ja en vanaf die tijd hoorde hij bij ons gezin. Hij kwam vaak bij ons binnen lopen, zonder dat hij hoefde af te spreken. Hij was er met pakjesavond en met verjaardagen. Zowel hij als wij konden ervan genieten. Hier waren geen zorgdossiers, geen begeleidingsdoelen. Het was voor hem gewoon een plek waar hij door de achterdeur naar binnen mocht en tot zichzelf kon komen. En dat is nog steeds zo. Toen ik zelf ging werken bij het WBC, eerst in een andere locatie, maar later ook op de plek waar hij woonde, hebben we daarover wel met hem gesproken. We hebben uitgelegd dat de afspraken en regels in het WBC voor hem dezelfde waren als voor de andere bewoners, maar dat er bij ons thuis niets veranderde voor hem. Martin is toen wel wat meer naar voren geschoven, om onduidelijkheid te voorkomen. Toen het WBC in Heythuysen kwam, had ik al eens om het hoekje gekeken. Ik kende de groep verstandelijk gehandicapten goed en was altijd speciaal geïnteresseerd. Op de kweekschool (tegenwoordig Pabo) had ik al gekozen voor de specialisatie gehandicapten en had ik vrijwilligerswerk gedaan. Nadat we getrouwd waren, ging Martin gewoon mee, net zoals ik met hem meeging op schoolkamp. Ik ben gaan werken in het speciaal onderwijs. Ik kende zelfs oud-leerlingen die in het WBC gingen wonen. Meer dan tien jaar geleden verhuisde hij vanuit de woongroep in het WBC naar een appartement er tegenover. We hebben hem geholpen om dat in te richten. Samen met hem en zijn broer en schoonzus zijn we naar de IKEA geweest en hebben allerlei huishoudelijke spullen gekocht voor zijn eigen bedoening. Tegenwoordig vraagt hij steeds vaker of we bij hem op bezoek komen. Dat is goed, hij voelt zich thuis in zijn eigen appartement en wij komen op bezoek. Laatst had hij 25- jarig jubileum bij de Westrom (Sociale Werkvoorziening). Daar zijn we naar toe geweest en daarna met ons drieën eten bij de Chinees. Hij zei: ik maak de 40 jaar vol! Dat geldt ook voor ons. Wij vinden het leuk en krijgen er ook nog wat voor terug. Want we zien dat we bij kunnen dragen aan het geluk van iemand anders. Maatschappelijk werker PSW Junior Zwangerschapsverlof Kim Loonen De maatschappelijk werker van PSW Junior, Kim Loonen, is van 16 februari 2011 tot en met 4 juli 2011 met zwangerschaps/bevallingsverlof. Kirsten Selen vervangt haar deze periode. De maatschappelijk werker van PSW Junior geeft advies en ondersteuning aan cliënten en ouders/verwanten die vragen hebben over de zorg en ondersteuning van PSW Junior zoals die wordt aangeboden vanuit een van de centra van PSW Junior of daarbuiten, zoals thuis, op school, in het kinderdagcentrum of in vrijetijdsclubs. Ook ouders die nog geen indicatiestelling in gang hebben gezet en hier vragen over hebben of nog geen definitieve keuze hebben gemaakt voor een zorgaanbieder kunnen bij de maatschappelijk werker terecht. Kirsten Selen is bereikbaar onder dezelfde telefoonnummers en hetzelfde mailadres als Kim Loonen: of en k.loonen@pswml.nl.

15 15 Stand van zaken Lopende bouwprojecten PSW timmert aan de weg! Hieronder vindt u een kort overzicht van lopende bouwprojecten. Op onze website staat een meer uitgebreid overzicht: Wonen Wonen Heythuysen Nieuwbouw woonvoorziening in de Vlasrootsingel voor 21 cliënten (3 x 7) door WSR (Woning Stichting Domus). Planning: oplevering: Wonen Weert Nieuwbouw 14 eenpersoonsappartementen (geclusterd wonen) in de Looimolenstraat door Stichting Wonen Weert. Planning: verhuizing bewoners: medio maart Wonen/dagbesteding Haelen PSW onderzoekt de mogelijkheden om wonen en dagbesteding op één locatie voor ernstig verstandelijk gehandicapten en autisten te realiseren. Dagbesteding Dagbesteding Maasbracht Verbouwing Activiteitencentrum Maasbracht. Locatie De Spil wordt bestemd voor senioren. Planning: oplevering: PSW Junior PSW gaat in Heythuysen een nieuw kinderdienstencentrum, twee kinderwoonhuizen en één kinderlogeerhuis realiseren. Planning: oplevering: begin Feestelijke opening Verbouwingen WBC Magdalenastraat Heythuysen Activiteitencentrum t Zonnehuis In AC t Zonnehuis in Weert is de verbouwing afgerond en zijn de cliënten en medewerkers weer aan het werk in de verbouwde locatie. Het aantal verzorgingsruimten/badkamers is uitgebreid en enkele activiteiten hebben een nieuwe of grotere ruimte gekregen. De ruimte van groep 5 is groter gemaakt, de leefgroep is naar de ruimte van de voormalige kantine verhuisd en de werkgroepen Allerhand en Karwei zijn verhuisd naar de voormalige kaarsen- en keramiekruimten. Tevens is het gebouw zelf gemoderniseerd en lichter gemaakt. Op 28 januari 2011 vond een inloopmiddag plaats voor geïnteresseerden. Activiteitencentrum Maasbracht Het atelier en verkooppunt in De Spil zijn gesloten en ondergebracht in Atelier 88 in Weert. De verkoop van producten in Maasbracht blijft bestaan, maar is verhuisd naar de hal van het AC. De hal is verbouwd; er zijn vitrinekasten gemaakt waarin de producten van de activiteitencentra en ateliers van PSW staan uitgestald. U kunt in het verkooppunt van AC Maasbracht terecht voor: heerlijke producten van de bakkerij, houten speelgoed, keramiek, textiel, zeep, kaarsen, kaarten en teken- en schilderkunst. Vrijdag 25 februari is de nieuwbouw van Woonbegeleidingscentrum Magdalenastraat in Heythuysen feestelijk geopend door burgemeester Arno Verhoeven samen met de bewoners, in aanwezigheid van ouders en verwanten en medewerkers. De meeste bewoners woonden eerder ook al in de Magdalenastraat, in het oude gebouw dat 25 jaar geleden voor PSW werd gebouwd en nu is afgebroken. Zij hebben tijdens de bouw tijdelijk in Horn gewoond. Een ander deel is verhuisd vanuit andere locaties van PSW in Heythuysen en een nieuwe bewoner stond ingeschreven op de wachtlijst. De 22 bewoners wonen in drie geschakelde woningen. Zij hebben allemaal een eigen appartement en per woning een gemeenschappelijke woonkamer met keuken. De bewoners waren in oktober al verhuisd en voelen zich weer helemaal thuis in Heythuysen. Burgemeester Verhoeven heette hen namens de gemeente en de inwoners van Heythuysen van harte welkom!

16 16 Bedankt voor het invullen! Lezersenquête PSW Info verscheen in november 1997 voor de eerste maal. PSW Info was de opvolger van het oude informatieblad met dezelfde naam. Sedertdien is PSW Info nieuwe versie 39 maal verschenen. De redactiecommissie wil graag weten wat de lezers van PSW Info vinden. Bij het oktobernummer van PSW Info (nummer 37) is een vragenlijst meegestuurd. In totaal hebben 218 lezers de vragenlijst teruggestuurd. Over het algemeen zijn de reacties op het blad positief. Het resultaat In het vorige nummer van PSW Info is, op basis van de 141 vragenlijsten die toen bij de redactie binnen waren gekomen, een tussentijds verslag gepubliceerd. Het beeld is niet veranderd. Van de in totaal 218 inzenders leest de overgrote meerderheid het blad altijd. Ruim de helft van de inzenders leest het blad helemaal; iets minder dan de helft leest het gedeeltelijk; een enkeling bladert het vluchtig door. De meeste inzenders vinden dat het blad voldoende variatie en voldoende informatie en leesplezier biedt voor alle doelgroepen, alsook een goede mix van onderwerpen. In het blad wordt een juist en respectvol beeld uitgedragen van mensen met een verstandelijke handicap. Het blad is, alweer volgens het merendeel van de inzenders, goed leesbaar en heeft een overzichtelijke vormgeving met mooie foto s. De verschijningsfrequentie van vier keer per jaar wordt als in het algemeen als voldoende ervaren, al zijn er relatief veel inzenders die het blad 6 keer per jaar of zelfs elke maand zouden willen ontvangen. Op- en aanmerkingen en ideeën Veel van de inzenders geven de redactie een compliment mee over het blad. Ga zo door! zet menigeen onder aan de vragenlijst. Fijn voor de redactie om te lezen! Daarnaast hebben verschillende inzenders één of meer op- of aanmerkingen gemaakt en ideeën aangeleverd: meer onderwerpen voor en over cliënten meer onderwerpen voor en over medewerkers/vrijwilligers column/ervaringen vanuit de locaties meer over syndromen té positief; meer kritische geluiden, bijvoorbeeld over werkdruk, agressie late ontvangst, met name bij verzending per post (veel genoemd) meer kleur versus sober uitgeven meer foto s jaarkalender van activiteiten realisatie jaarlijkse doelstellingen publiceren meer medewerkers in de redactiecommissie ipv alleen leidinggevenden. En nu verder De redactiecommissie neemt al uw op- en aanmerkingen ter harte. Binnenkort gaan we met de vormgever, Léon Hoenen, om de tafel zitten om de resultaten van deze enquête te bespreken en te bekijken of we het blad kunnen verbeteren en hoe. Een blad dat de lezers bindt en informeert en tegelijkertijd betaalbaar blijft. De redactiecommissie stelt uw complimenten én uw kritische opmerkingen op prijs. Blijf ons vertellen wat u vindt en wat u opvalt aan het blad. En laat het ons weten als u ideeën heeft voor onderwerpen of interviews. U kunt terecht bij: Els van Gils telefoon / e.vangils@pswml.nl Maud Golsteyn telefoon m.golsteyn@pswml.nl Leuk cadeautje! Kunstservies PSW PSW heeft koffiemokken ontworpen met daarop afbeeldingen van kunstwerken die gemaakt zijn door vier cliënten van Atelier 88 in Weert: Michelle van der Linden, Roel Theulen, Anita Verhappen en Riny Mackus. De mokken zijn per vier stuks verpakt in een mooie, kleurige geschenkverpakking, met ingesloten een beschrijving van de kunstwerken en de schilders. Een leuke set om cadeau te geven! De kunstkopjes zijn te koop in Atelier 88 in Weert en Atelier 37 in Roermond. De prijs is 17,50 per set. Atelier 37, Zwartbroekstraat 37, 6041 JL Roermond, Atelier 88, Graafschap Hornelaan 88, 6004 HS Weert,

17 17 Mariet Nieskens Zo woon ik! PSW biedt verschillende woonvormen voor cliënten. Zij wonen in groepswoningen, in appartementencomplexen of zelfstandig in een appartement of woonhuis. PSW biedt in alle situaties begeleiding bij het wonen. In de rubriek Zo woon ik! nemen we een kijkje bij cliënten in hun woning. In deze uitgave: Mariet Nieskens. Ze woont in het nieuwe woonbegeleidingscentrum (WBC) Coenraad Abelsstraat in Weert. WBC Coenraad Abelsstraat bestaat al bijna dertig jaar. Omdat het verouderd was en toe was aan een opknapbeurt, is besloten om het gebouw volledig af te breken en een nieuwe woonvoorziening te bouwen die aan de eisen van deze tijd voldoet. Het nieuwe WBC bestaat uit vier woningen die elk plaats bieden aan zeven cliënten. De bewoners vormen een gemêleerde groep: van jong volwassenen tot senioren. Op de bovenverdieping wonen twee groepen cliënten van 50 jaar en ouder. De ze trots. Ik woon al bijna 25 jaar in de Coenraad Abelsstraat en ik vind het heel fijn hier. Mijn kamer is nu veel mooier dan vroeger. Toen had ik geen eigen badkamer, nu wel. En we hebben een groot bad, waar ik vaak in ga. Dat vind ik heerlijk. Ouder worden In de woongroep wonen zeven senioren die allen 24-uurszorg nodig hebben. Begeleider Boukje Sleegers: De bewoners gaan niet meer iedere dag werken of naar een activiteitencentrum. Ze zijn dus veel thuis. We doen dan meer activiteiten met hen zoals zwemmen, boodschappen, wandelen of fietsen. Extra zorg nodig hebben, hoort bij het ouder worden. Ze hebben meer hulp nodig bij het douchen en aankleden. De een natuurlijk wat meer dan de ander. Om hen te leren wat ouder worden betekent, hebben ze allemaal de cursus Goud van oud gevolgd. Ze zijn hier allemaal enthousiast over, ze hebben er veel aan gehad. ene groep bestaat uit senioren die intensieve zorg nodig hebben, de andere groep uit senioren die nog redelijk zelfstandig wonen. Op de benedenverdieping wonen twee groepen jong volwassenen. In oktober 2010 is het nieuwe WBC in gebruik genomen. Eigen badkamer Mariet Nieskens is 65 jaar. Ze woont in de woning voor senioren die intensieve zorg nodig hebben. Enthousiast laat ze haar kamer zien. Toen ik 65 werd, heb ik van mijn familie een grote televisie gekregen, vertelt Ik woon al bijna 25 jaar in de Coenraad Abelsstraat Activiteiten Mariet Nieskens gaat drie keer per week naar activiteitencentrum t Zonnehuis in Weert. Op maandag, dinsdag en donderdag. Ik doe het liefste breien en borduren. Op woensdag en vrijdag heb ik vrij. Dan ga ik naar de ouderengym, zwemmen en WATSU. Boukje Sleegers: Het onderhouden van sociale contacten is zeker bij senioren belangrijk. Zij komen toch minder vaak in een activiteitencentrum of op een werkplek. Daarom zijn andere activiteiten belangrijk voor hen, zoals de gym. Hechte groep Intussen is de ADL-medewerker begonnen met de voorbereidingen voor het avondeten. Een voor een druppelen de bewoners de ruime woonkamer met moderne, open keuken binnen en nemen plaats aan de keukentafel of op de bank. Boukje Sleegers: We zijn nu een paar maanden verder sinds de start en ik merk dat iedereen echt begint te wennen. Het is een leuke, hechte groep. Iedereen helpt elkaar. Iedereen heeft andere taken. De een helpt mee met afwassen, de ander met koken. Ze hebben allemaal hun plek gevonden. PSW Junior Info Themanummer autisme Onlangs is de nieuwe editie van PSW Junior Info, het informatieblad van PSW Junior, verschenen. Het nummer is een themanummer over het onderwerp autisme. In dit nummer staan feiten en achtergrondinformatie over autisme, allerlei onderwerpen rondom autisme en ervaringen van ouders, begeleiders en deskundigen. Wilt u het themanummer van PSW Junior Info graag ontvangen? U kunt het nummer bestellen via het Centraal Bureau van PSW, telefoonnummer

18 18 Voor ouders/verwanten en begeleiders/leerkrachten Thema-avonden Junior PSW Junior organiseert regelmatig een thema-avond voor medewerkers, ouders, verwijzers, samenwerkingspartners en andere belangstellenden. Onderwerpen tot dusver waren: sociaal-emotionele ontwikkeling bij kinderen met een autisme spectrum stoornis, spel en spelmateriaal, autisme/spel in de praktijk en onlangs onderwijs en zorg. De thema-avond onderwijs en zorg is georganiseerd door PSW Junior in samenwerking met de Herman Broerenschool uit Roermond, een ZMLK-school (voor zeer moeilijk lerende kinderen). Tijdens de avond is onder meer aandacht besteed aan de doelgroepen kinderen/leerlingen voor onderwijs en voor zorg, de regelgeving, het project Zorg in Onderwijs, en OSK (Ondersteuning op School en Kinderopvang). Vanwege de planning van deze uitgave van PSW Info was het niet mogelijk om een verslag van de thema avond onderwijs en zorg tijdig aan te leveren en te plaatsen. Dit verslag wordt echter op de website van PSW geplaatst, onder het item Nieuws. De onderwerpen voor de komende thema-avonden zijn nog niet vastgesteld en de data zijn nog niet bekend. PSW Junior wil graag avonden organiseren over onderwerpen die actueel zijn en waarin ouders, samenwerkingspartners en verwijzers geïnteresseerd zijn. Heeft u een verzoek of een idee? Of is er een onderwerp waar u graag meer over wilt weten? Laat het ons dan weten! U kunt contact opnemen met Trees van Heeswijk, manager PSW Junior, bereikbaar via Centraal Bureau van PSW en via de mail t.vanheeswijk@pswml.nl. Onderscheidingsteken voor PSW Werk Kledingbank Limburg reikt Dé Pen uit Cliënten en medewerkers van PSW Werk hebben op 13 december Dé Pen uitgereikt gekregen van de Kledingbank Limburg. De Kledingbank Limburg is een maatschappelijke organisatie, opgericht in 2006, die zich breed richt op bestrijding van armoede onder inwoners van Limburg. Naast inzamelen en verspreiden van 2e hands kleding, houdt de organisatie zich ook bezig met resocialisatie en maatschappelijk participatie. Anno 2010 werken er meer dan 100 vrijwilligers. PSW Werk heeft een groepsbegeleidwerkenploeg bij de kledingbank. Twee dagen per week gaan 7 cliënten met een begeleider naar de kledingbank en sorteren daar kleding die is ingezameld. De cliënten doen het werk met veel plezier en de kledingbank is blij met hun bijdrage. Daarnaast kan de Kledingbank Limburg ook dienen als stageplek voor cliënten van PSW. Zij kunnen hier ervaren wat werken inhoudt en er kan worden bekeken of een cliënt geschikt is voor het werk en doorgroeimogelijkheden heeft. Dé Pen is een bijzondere vulpen met inscriptie, vervaardigd in een beperkte editie van 100 stuks. Het is een onderscheidingsteken voor mensen en organisaties die zich op een bijzondere wijze verdienstelijk hebben gemaakt. PSW Werk ontving Dé Pen uit handen van Ron Verhees, directeur van Kledingbank Limburg: PSW Werk staat voor hetzelfde als wij: een volwaardig bestaan in de samenleving voor mensen die minder bedeeld zijn.

19 19 Medewerker in beeld Mart Hendrikx PSW heeft circa 800 medewerkers. Wat doen deze medewerkers? Welke band hebben ze met de cliënten van PSW? En hoe ervaren ze hun werk? In deze editie van PSW Info komt Mart Hendrikx, jobcoach PSW Werk, aan het woord. Al bijna 36 jaar werkt Mart Hendrikx bij PSW. Hij heeft verschillende functies gehad en veranderingen en ontwikkelingen meegemaakt. Nog altijd werkt hij met veel plezier binnen PSW, sinds januari als jobcoach van PSW Werk. Ontwikkelingen in de zorg Na de Z-opleiding begon Mart Hendrikx zijn loopbaan bij PSW als begeleider in Woonbegeleidingscentrum Kastanjehof in Roermond. Ik wilde hier heel graag werken, omdat dit het eerste WBC in de regio was waar een gemengde populatie ging wonen: mannen en vrouwen samen in één WBC. Het was vooruitstrevend voor die tijd en juist dat trok me erg aan. Ik wilde graag bij die ontwikkeling betrokken zijn en vond het een mooie uitdaging. Het is niet de enige ontwikkeling in de zorg die hij zou meemaken. Voorheen stond de begeleiding voornamelijk in het teken van verzorgen. Kennis en expertise in de begeleiding van mensen met een verstandelijke handicap was nog niet zo ontwikkeld. Begeleider werd in die tijd pas echt een beroep. Langzaam kwam ook het proces van maatschappelijke participatie en het kleinschalige wonen op gang. Die ontwikkelingen boeiden me enorm. De toenmalige directrice Fien Wolters stimuleerde die ontwikkelingen. Zij kwam met de uitspraak: de cliënt staat centraal. Kijken naar de mogelijkheden, wensen en gevoelens van de individuele cliënt. Ik zie haar visie en attitude nog steeds terug bij PSW. Toe aan iets nieuws Na vijf jaar in Roermond te hebben gewerkt, werd Mart plaatsvervangend hoofd en daarnaast begeleider in een nieuwe woonvoorziening in Weert. Hier werkte hij achttien jaar. In die jaren was PSW natuurlijk gigantisch gegroeid. Inherent aan die groei is een duidelijker uitgezet beleid, dat tijd en werk vergt. Als plaatsvervangend hoofd kreeg ik meer papierwerk; en ik miste steeds meer het werk als begeleider. Ik kwam tot de conclusie dat ik niet de managerskant op wilde. Daarbij was ik toe aan iets nieuws. Ik had altijd onregelmatige diensten gedraaid en dat was na 25 jaar mooi geweest. Ik wilde een stapje terug doen, maar wel binnen PSW. Van wonen naar activiteitencentrum In de tussentijd was het begeleid werken binnen de activiteitencentra in ontwikkeling. Halverwege de jaren 90 werd Bureau Begeleid Werken (BBW; sinds 2009 PSW Werk) opgericht. Ik vond dat interessant, het betekende verdere integratie van cliënten in de samenleving. Een functie als jobcoach kwam er niet meteen van, maar in 2001 ben ik begonnen als begeleider bij een arbeidsmatige groep in AC Maasbracht. Na al die jaren in een woonvoorziening was het even schakelen. Ik vond het best moeilijk; het was echt anders. Werken in een woongroep was altijd heel divers. Veel mobieler. In het AC zat ik de hele dag in dezelfde ruimte, meer afgebakend. Het was nieuw en onbekend, desondanks zat ik op mijn plaats. Intensievere begeleiding In het AC maakte ik kennis met cliënten die meer in hun mars hadden dan het werken in een AC. Ik begon me af te vragen; zit die cliënt wel op de goede plaats? Heeft hij of zij genoeg uitdaging in het werk? Het was niet alleen mijn gedachte, het was een ontwikkeling die binnen heel PSW groeide. Daarnaast zag Mart dat sommige cliënten terug vielen uit hun begeleid werkplek. Ik vond dat ik iets kon betekenen voor deze cliënten. Tijdens een studiemiddag van BBW gaf ik aan dat ik me hier mee bezig wilde houden. Om te voorkomen dat cliënten wilden of moesten stoppen in hun begeleid werkplek, meende ik dat de begeleiding van cliënten intensiever zou moeten zijn. Zeker in het begin. Een inwerkperiode onder intensieve begeleiding vergt tijd, maar is heel belangrijk. Voor zowel de cliënt als het bedrijf. Bedrijventerrein Ittervoort Het inzicht groeide dat de rol van de begeleider efficiënter wordt door meerdere cliënten op eenzelfde terrein of in hetzelfde bedrijf te laten werken. Het bedrijventerrein in Ittervoort leek een geschikte plaats en Mart Hendrikx ging alle bedrijven langs. Ik voelde echter weerstand. De bedrijven hadden geen beeld van onze cliënten en geen idee wat zij konden betekenen in hun bedrijf. Maar ik hield vol, totdat een bedrijf het wel eens wilde proberen. Ik heb de cliënt intensief begeleid. Eigenlijk was ik een illegale jobcoach op dat moment, ik was namelijk nog steeds begeleider in het AC. Na enige tijd heeft de cliënt zijn plaats helemaal gevonden in het bedrijf en vroeg de directie zelfs of er nog een cliënt kon komen werken. Inmiddels werken er vijf cliënten! Sterke kant En de ontwikkeling ging verder in Ittervoort. De bedrijven hadden ook onderling contact. De mogelijkheid van het inzetten van mensen met een arbeidsbeperking sprak zich rond. De bedrijven begonnen de positieve kanten daarvan te ervaren en stelden zich geleidelijk meer open. Er werken nu in totaal elf cliënten bij vijf verschillende bedrijven. Sommige daarvan werken al jaren binnen hetzelfde bedrijf. Het is de sterke kant van het project. Als cliënten dicht bij elkaar werken, kun je als jobcoach snel inspringen wanneer er zich problemen voordoen. Je zit dicht op de cliënt en het bedrijf. Mede om die reden is ook het nieuwe LeerWerkCentrum in Ittervoort op het bedrijventerrein gevestigd. Volhouden Mart Hendrikx heeft al een hele geschiedenis achter de rug bij PSW. Van het wonen naar het activiteitencentrum naar PSW Werk. Ik krijg regelmatig de vraag hoe ik het toch zo lang volhoud bij PSW. Heel simpel; PSW staat altijd open voor ontwikkeling binnen de organisatie, maar ook in deskundigheid. Het houdt het werk boeiend en uitdagend. In mijn functie als jobcoach ben ik helemaal in mijn element. Wat betreft PSW hoop ik dat de zorg voor de cliënt voorop blijft staan, ondanks de groei. Te veel tijd achter de computer doorbrengen ligt op de loer. Als betrokken medewerker vind ik dat toch een kritische noot.

PSW. vrijwillig maar niet vrijblijvend. vrijwilligers bij PSW. Stichting Pedagogisch Sociaal Werk Midden- en Noord-Limburg

PSW. vrijwillig maar niet vrijblijvend. vrijwilligers bij PSW. Stichting Pedagogisch Sociaal Werk Midden- en Noord-Limburg PSW Stichting Pedagogisch Sociaal Werk Midden- en Noord-Limburg vrijwilligers bij PSW vrijwillig maar niet vrijblijvend PSW PSW (Stichting Pedagogisch Sociaal Werk Midden- en Noord-Limburg) biedt zorg

Nadere informatie

Dagbesteding Bijzonder

Dagbesteding Bijzonder Dagbesteding Bijzonder Bijzonder biedt dagbesteding met een kleinschalig karakter. Hierdoor is er veel tijd voor persoonlijke aandacht, en sta je als mens centraal. De cliënt moet zich hier thuis en beschermd

Nadere informatie

Tevredenheidsonderzoek. Rapportage over de tevredenheid van de jongeren die een programma volgen bij Prins Heerlijk.

Tevredenheidsonderzoek. Rapportage over de tevredenheid van de jongeren die een programma volgen bij Prins Heerlijk. Tevredenheidsonderzoek Rapportage over de tevredenheid van de jongeren die een programma volgen bij Prins Heerlijk. Stichting Buitengewoon leren & werken Prins Heerlijk Juni 2013 Stichting Buitengewoon

Nadere informatie

Nieuwsbrief 14, september 2010

Nieuwsbrief 14, september 2010 Stichting WoonMere Nieuwsbrief 14, september 2010 Redactie: Mariska Elfrink Hallo allemaal, Eindelijk is het dan gebeurt: we zijn verhuist naar ons eigen appartement! Inmiddels wonen we hier alweer een

Nadere informatie

&Ons Tweede Thuis VOLWASSENEN

&Ons Tweede Thuis VOLWASSENEN &Ons Tweede Thuis VOLWASSENEN & & VOLWASSENEN Ondersteuning voor mensen met een beperking Heb je een beperking of heeft je zoon of dochter een beperking? Dan is wat ondersteuning soms erg welkom. Ons Tweede

Nadere informatie

Klanttevredenheid. Vereenzaming Ouderen Soest VOS

Klanttevredenheid. Vereenzaming Ouderen Soest VOS 2011 Klanttevredenheid Vereenzaming Ouderen Soest VOS Stichting Welzijn Ouderen Soest Molenstraat 8c 3764 TG Soest 035 60 23 681 info@swos.nl www.swos.nl KvK 41189365 Klanttevredenheidsonderzoek Vereenzaming

Nadere informatie

Cliënten aan het woord

Cliënten aan het woord Cliënten aan het woord Instrument om ervaringen van cliënten in kaart te brengen Versie Wonen Naam cliënt : Woning cliënt : Datum : Je ontvangt deze vragenlijst omdat we graag willen weten hoe je het wonen

Nadere informatie

Gewoon meedoen! www.estinea.nl

Gewoon meedoen! www.estinea.nl Gewoon meedoen! Hoe wil jij meedoen? Dat vragen we aan iedereen die bij Estinea komt voor ondersteuning bij wonen, werken of leren. Meedoen in de samenleving - op je eigen niveau en je eigen manier - levert

Nadere informatie

Begeleiding, wonen en dagbesteding voor mensen met een verstandelijke beperking

Begeleiding, wonen en dagbesteding voor mensen met een verstandelijke beperking Begeleiding, wonen en dagbesteding voor mensen met een verstandelijke beperking 1 Er zíjn in zorg Ieder mens is uniek. Mensen met een verstandelijke beperking hebben vaak wat meer hulp nodig om hun eigen,

Nadere informatie

Onze cliënten aan het woord

Onze cliënten aan het woord Onze cliënten aan het woord Instrument om ervaringen van cliënten in kaart te brengen Naam cliënt : Naam invuller vragenlijst : Woning cliënt : Datum : 1 Toelichting Inleiding Naam instelling wil graag

Nadere informatie

Passend Vertrouwd Dichtbij. Even voorstellen: Syndion

Passend Vertrouwd Dichtbij. Even voorstellen: Syndion Passend Vertrouwd Dichtbij Even voorstellen: Syndion Passend Vertrouwd Dichtbij Syndion ondersteunt mensen met een handicap; volwassenen en kinderen met een lichamelijke, verstandelijke, zintuiglijke of

Nadere informatie

&Ons Tweede Thuis KINDEREN

&Ons Tweede Thuis KINDEREN &Ons Tweede Thuis KINDEREN & & KINDEREN Inleiding Het liefst zorg je als ouder zelf voor je kind maar soms heb je hulp nodig. Bijvoorbeeld als je kind een achterstand in de ontwikkeling of een verstandelijke,

Nadere informatie

informatie voor cliënten

informatie voor cliënten Colofon Redactie: Jose Schilderinck, Frank Nijhuis en Gerdi Verkerk Contact en algemene vragen: Postadres 820, 7550 AV Hengelo t. 088 777 60 00 e. info@ambiq.nl i. www.ambiq.nl Concept en ontwerp: Vanille

Nadere informatie

Directeur/bestuurder Peter Meijs aan het woord. Nieuwe leidinggevenden bij SDW stellen zich voor

Directeur/bestuurder Peter Meijs aan het woord. Nieuwe leidinggevenden bij SDW stellen zich voor SDWNIEUWS Informatie voor cliënten, ouders en cliëntvertegenwoordigers oktober 2010 BELANGRIJKE Informatie voor jou, lees dit blad goed! Directeur/bestuurder Peter Meijs aan het woord > Lees verder op

Nadere informatie

gezinsvormen [ behandeling in een gezin ]

gezinsvormen [ behandeling in een gezin ] gezinsvormen [ behandeling in een gezin ] 03 Gezinshuis meestal een passend antwoord op een uithuisplaatsing voorwoord Ambiq biedt specialistische zorg aan kinderen, jongeren, hun ouders en volwassenen

Nadere informatie

HULP BIJ OPVOEDING BEHANDELING BEGELEIDING OBSERVATIE DIAGNOSTIEK. kinderen

HULP BIJ OPVOEDING BEHANDELING BEGELEIDING OBSERVATIE DIAGNOSTIEK. kinderen HULP BIJ OPVOEDING BEHANDELING BEGELEIDING OBSERVATIE DIAGNOSTIEK kinderen Soms heeft een gezin extra begeleiding nodig. Bijvoorbeeld als uw kind een achterstand in de ontwikkeling of een verstandelijke,

Nadere informatie

Beter teveel dan te weinig: communiceren met ouders. Dr. Suzanne Jansen Gedragswetenschapper

Beter teveel dan te weinig: communiceren met ouders. Dr. Suzanne Jansen Gedragswetenschapper Beter teveel dan te weinig: communiceren met ouders Dr. Suzanne Jansen Gedragswetenschapper Aanleiding onderzoek Goede samenwerking verhoogt kwaliteit geboden ondersteuning -> verhoogt kwaliteit van leven

Nadere informatie

Eerste nummer. Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie. Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik.

Eerste nummer. Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie. Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik. juni 2014 Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie Eerste nummer Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik. INHOUD juni 2014 Eten als een kind Op kamers

Nadere informatie

Begeleiding, wonen en dagbesteding voor mensen met een verstandelijke beperking

Begeleiding, wonen en dagbesteding voor mensen met een verstandelijke beperking Begeleiding, wonen en dagbesteding voor mensen met een verstandelijke beperking Wij zíjn er voor jou Prezzent ondersteunt je om zo zelfstandig mogelijk te wonen, op onze woonlocaties of met ambulante begeleiding.

Nadere informatie

De Driestroom Ambulante dienstverlening

De Driestroom Ambulante dienstverlening voor mensen met een beperking De Driestroom Ambulante dienstverlening voor De Driestroom kinderen met een ontwikkelingsachterstand Inhoudsopgave Inleiding Inleiding Ambulante Dienstverlening - Pedagogische

Nadere informatie

De Winckelsteegh. voor mensen met een ernstig verstandelijke handicap

De Winckelsteegh. voor mensen met een ernstig verstandelijke handicap De Winckelsteegh voor mensen met een ernstig verstandelijke handicap Maak kennis met De Winckelsteegh Wil je deze brochure lezen in eenvoudige taal? Zoek de plaatjes van het vergrootglas. Daaronder staan

Nadere informatie

Vangnetteam Parkstad. Secretariaat Meldpunt: T 045 573 65 99 Bezoekadres: Raadhuisstraat 3, 6444 AA Brunssum

Vangnetteam Parkstad. Secretariaat Meldpunt: T 045 573 65 99 Bezoekadres: Raadhuisstraat 3, 6444 AA Brunssum Secretariaat Meldpunt: Vangnetteam Parkstad Extra ondersteuning voor wie dat gebruiken kan... 1 2 3 4 5 9 10 6 Soms kunnen mensen wel eens wat extra hulp gebruiken. Al vinden veel mensen het lastig om

Nadere informatie

Kids. &Go. Informatieblad speciaal voor kinderen

Kids. &Go. Informatieblad speciaal voor kinderen Informatieblad speciaal voor kinderen Datum; Aalsmeer, jaar 2011 Gemaakt door; Bianca Wegbrands daar, Wat leuk dat je dit informatieblad speciaal voor kinderen wilt lezen. Ik zal me eerst even aan jou

Nadere informatie

JEUGDIGEN. Hulp na seksueel misbruik. vooruitkomen +

JEUGDIGEN. Hulp na seksueel misbruik. vooruitkomen + > vooruitkomen + Hulp na seksueel misbruik JEUGDIGEN Heb jij seksueel misbruik meegemaakt of iemand in jouw gezin, dan kan daarover praten helpen. Het kan voor jou erg verwarrend zijn hierover te praten,

Nadere informatie

JIJ ÈN JOUW ZORGPLAN. Rapport over de toetsing van zorgplannen. Uitgevoerd en opgeschreven door Stef Harweg en Antoinette Meys

JIJ ÈN JOUW ZORGPLAN. Rapport over de toetsing van zorgplannen. Uitgevoerd en opgeschreven door Stef Harweg en Antoinette Meys JIJ ÈN JOUW ZORGPLAN Rapport over de toetsing van zorgplannen Uitgevoerd en opgeschreven door Stef Harweg en Antoinette Meys Jij èn jouw zorgplan 01-09-2014 1 Inhoudsopgave Inleiding 3 Het onderzoek 4

Nadere informatie

Welkom in De Laurenburg!

Welkom in De Laurenburg! De Laurenburg Welkom in De Laurenburg! De Laurenburg is een eigentijdse woonvorm voor mannen en vrouwen tussen de 18 en 65 jaar met niet-aangeboren hersenletsel of een spierziekte. Je woont hier zoveel

Nadere informatie

Vacaturebank Vrijwilligers April 2016

Vacaturebank Vrijwilligers April 2016 Vacaturebank Vrijwilligers April 2016 Wegens het wegvallen van de vaste vrijwilliger zoeken wij voor Lilia 4 een nieuwe vrijwilliger die met 2 bewoners af en toe iets wil ondernemen. Te denken valt aan

Nadere informatie

voor (jong) volwassenen met een verstandelijke beperking PSWDagbesteding

voor (jong) volwassenen met een verstandelijke beperking PSWDagbesteding voor (jong) volwassenen met een verstandelijke beperking PSWDagbesteding PSWDagbesteding PSW Dagbesteding biedt (begeleiding bij) zinvolle dagbesteding aan mensen met een verstandelijke beperking vanaf

Nadere informatie

Nieuwsbrief CliëntAanZet

Nieuwsbrief CliëntAanZet Nummer 4 Mei 2014 Van de redactie Kort nieuws Hallo, Hier weer een nieuwe nieuwsbrief CliëntAanZet. Heb je een leuk idee voor deze nieuwsbrief? Of wil je misschien zelf iets schrijven? Stuur een bericht

Nadere informatie

Voel je thuis in Noord-Limburg Sterker in de samenleving.

Voel je thuis in Noord-Limburg Sterker in de samenleving. Voel je thuis in Noord-Limburg Sterker in de samenleving. Powered by Pluryn De blijdschap bij Charley was groot toen er een plek voor haar vrijkwam in een woongroep van Pluryn in Horst. Zij voelt zich

Nadere informatie

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over,

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over, 3F Wat is vriendschap? 1 Iedereen heeft vrienden, iedereen vindt het hebben van vrienden van groot belang. Maar als we proberen uit te leggen wat vriendschap precies is staan we al snel met de mond vol

Nadere informatie

Zelf kiezen hoe je wilt leven

Zelf kiezen hoe je wilt leven Zelf kiezen hoe je wilt leven Ik ontdekte dat ik veel meer kan, dan ik in eerste instantie dacht. Ik ben in de tijd dat ik hier woon veel zelfstandiger geworden. Mijn eigen appartementje, dat was altijd

Nadere informatie

Onderzoek Inwonerspanel: Maatschappelijke stage (MAS)

Onderzoek Inwonerspanel: Maatschappelijke stage (MAS) 1 (13) Onderzoek Inwonerspanel: Maatschappelijke stage (MAS) Auteur Tineke Brouwers Respons onderzoek Op 31 mei kregen de panelleden van 12 tot en met 16 jaar (89 personen) een e-mail met de vraag of zij

Nadere informatie

Nieuwsbrief CliëntAanZet

Nieuwsbrief CliëntAanZet Nummer 3 April 2014 Van de redactie Hallo, Hier weer een nieuwe nieuwsbrief CliëntAanZet. Heb je een leuk idee voor deze nieuwsbrief? Of wil je misschien zelf iets schrijven? Stuur een bericht naar: Cliëntzeggenschap,

Nadere informatie

ZV de Bron Nieuws. Wilt u helpen om het clubhuis open te houden? Laat het ons weten! (secretariaat@zvdebron.nl)

ZV de Bron Nieuws. Wilt u helpen om het clubhuis open te houden? Laat het ons weten! (secretariaat@zvdebron.nl) ZV de Bron Nieuws Nieuw seizoen Een nieuw seizoen is aangebroken, en het was tijd voor een nieuw logo. De tand des tijds had er aardig aan zitten knagen. Na verschillende creatieve concepten is het gelukt

Nadere informatie

Begeleiding in de thuissituatie

Begeleiding in de thuissituatie Begeleiding in de thuissituatie Wie zijn wij? Profila Zorg is een evangelische zorgorganisatie die naast de mogelijkheid voor wonen en dagbesteding ook begeleiding en ondersteuning biedt in de eigen woonomgeving

Nadere informatie

24- uursbehandeling. [ intensieve persoonlijke begeleiding en behandeling ]

24- uursbehandeling. [ intensieve persoonlijke begeleiding en behandeling ] 24- uursbehandeling [ intensieve persoonlijke begeleiding en behandeling ] In het noorden en oosten van Nederland behandelen en begeleiden wij kinderen, jongeren en volwassenen met een licht verstandelijke

Nadere informatie

April 2013. Beste allemaal, Burgemeester Aboutaleb op bezoek

April 2013. Beste allemaal, Burgemeester Aboutaleb op bezoek April 2013 Beste allemaal, Burgemeester Aboutaleb op bezoek Wat een geweldige feestweek! De hele week heeft in het teken gestaan van de kroning van prins Willem Alexander tot Koning van ons land. Maandagmorgen

Nadere informatie

Unal College. Professionele zorg, aandacht voor culturele achtergrond

Unal College. Professionele zorg, aandacht voor culturele achtergrond Unal College Trainingen en werkbegeleiding aan (jong) volwassenen met een verstandelijke beperking Unal College Professionele ondersteuning en training met aandacht voor culturele achtergrond voor (jong)

Nadere informatie

Plezier! Netwerken. Verhuizen. Nebula. Daelzicht Inspiratiedagen. Jaargang 4 Nummer 1 mei 2014. Voor mensen die plezier hebben in hun leven!

Plezier! Netwerken. Verhuizen. Nebula. Daelzicht Inspiratiedagen. Jaargang 4 Nummer 1 mei 2014. Voor mensen die plezier hebben in hun leven! Plezier! Voor mensen die plezier hebben in hun leven! Jaargang 4 Nummer 1 mei 2014 Netwerken Verhuizen Nebula Daelzicht Inspiratiedagen Plezier is het cliëntenblad van Daelzicht www.daelzicht.nl/plezier

Nadere informatie

Borstkanker ''Angst voor het onbekende''

Borstkanker ''Angst voor het onbekende'' Borstkanker ''Angst voor het onbekende'' Borstkanker ''Angst voor het onbekende'' Ellen Wagter-Streep Schrijver: Ellen Wagter-Streep ISBN: 9789402129663 Ellen Wagter-Streep Inhoud Inhoud... 05 Voorwoord...

Nadere informatie

De beste basis voor je toekomst

De beste basis voor je toekomst Visser t Hooft Lyceum Leiderdorp KANSRIJK EN UITDAGEND De beste basis voor je toekomst i 11gymnasium 11atheneum 11havo vhl.nl 11mavo (vmbo-t) Muzenlaan 155 q Op de open avond vond ik de school meteen leuk

Nadere informatie

Nieuwsbrief CliëntAanZet

Nieuwsbrief CliëntAanZet Nummer 5 Juni/Juli 2014 Van de redactie Hallo, Hier weer een nieuwe nieuwsbrief CliëntAanZet. Heb je een leuk idee voor deze nieuwsbrief? Of wil je misschien zelf iets schrijven? Stuur een bericht naar:

Nadere informatie

PSW Junior Vrije tijd. Onze passie kent geen beperkingen

PSW Junior Vrije tijd. Onze passie kent geen beperkingen PSW Junior Vrije tijd Gespecialiseerde vrijetijdsactiviteiten voor kinderen en jongeren met een ontwikkelingsachterstand en/of verstandelijke beperking Onze passie kent geen beperkingen PSW Junior Vrije

Nadere informatie

Netwerk Ouderenzorg Regio Noord

Netwerk Ouderenzorg Regio Noord Netwerk Ouderenzorg Regio Noord Vragenlijst Behoefte als kompas, de oudere aan het roer Deze vragenlijst bestaat vragen naar uw algemene situatie, lichamelijke en geestelijke gezondheid, omgang met gezondheid

Nadere informatie

Ten slotte wens ik je veel plezier bij het lezen. Hopelijk geeft het de kennis en de inspiratie om ook zelf met je kinderen aan de slag te gaan!

Ten slotte wens ik je veel plezier bij het lezen. Hopelijk geeft het de kennis en de inspiratie om ook zelf met je kinderen aan de slag te gaan! inleiding Voor al mijn kinderen schrijf ik hun ontwikkelingen op in een schrift. Ik schrijf op wanneer en hoelang ze sliepen, wat ze aten, hoe ze speelden en hoe we samen de dag doorbrachten. Dat lijkt

Nadere informatie

ONDERSTEUNING VAN MENSEN MET EEN LICHAMELIJKE HANDICAP EN/OF NIET-AANGEBOREN HERSENLETSEL

ONDERSTEUNING VAN MENSEN MET EEN LICHAMELIJKE HANDICAP EN/OF NIET-AANGEBOREN HERSENLETSEL Ondersteuning bij wonen ONDERSTEUNING VAN MENSEN MET EEN LICHAMELIJKE HANDICAP EN/OF NIET-AANGEBOREN HERSENLETSEL Voorpagina: Kjerke de Vries: Ik heb niet erg veel hulp nodig. Daarom verhuis ik van een

Nadere informatie

Koninklijke Visio expertisecentrum voor slechtziende en blinde mensen

Koninklijke Visio expertisecentrum voor slechtziende en blinde mensen Koninklijke Visio expertisecentrum voor slechtziende en blinde mensen Perspectief voor iedereen In Nederland krijgen jaarlijks duizenden mensen te maken met blijvende slechtziendheid of blindheid. Wanneer

Nadere informatie

EEN SCHOOL MET TALENTUITDAGEND ONDERWIJS

EEN SCHOOL MET TALENTUITDAGEND ONDERWIJS EEN SCHOOL MET TALENTUITDAGEND ONDERWIJS Een school met talentuitdagend onderwijs Een basisschool kiezen is moeilijk. Er is zoveel om op te letten. Is de school wat zij lijkt? Van buiten kan een schoolgebouw

Nadere informatie

Oppasoma s en opa s. Resultaten GGD Gezondheidspanel

Oppasoma s en opa s. Resultaten GGD Gezondheidspanel Oppasoma s en opa s Resultaten GGD Gezondheidspanel Waarom een onderzoek over oppasoma s en opa s? Tegenwoordig doen ouders vaak een beroep op oma en opa als het gaat om opvang van de kleinkinderen. De

Nadere informatie

24- uursbehandeling. [ intensieve persoonlijke begeleiding en behandeling ]

24- uursbehandeling. [ intensieve persoonlijke begeleiding en behandeling ] 24- uursbehandeling [ intensieve persoonlijke begeleiding en behandeling ] In het noorden en oosten van Nederland behandelen en begeleiden wij kinderen, jongeren en volwassenen met een licht verstandelijke

Nadere informatie

28% 72% 30% 70% Aantal geregistreerde deelnemers : 141 Periode evaluatie : 19 maart 2014 t/m 6 april 2014 Aantal evaluaties : 101

28% 72% 30% 70% Aantal geregistreerde deelnemers : 141 Periode evaluatie : 19 maart 2014 t/m 6 april 2014 Aantal evaluaties : 101 Aantal geregistreerde deelnemers : 11 Periode evaluatie : 19 maart 01 t/m 6 april 01 Aantal evaluaties : 101 8% ingevuld niet ingevuld % 0% anoniem niet anoniem 0% RESULTATEN EVALUATIE ICT-PRAKTIJKDAG

Nadere informatie

De Driestroom Zorg en ondersteuning binnen onderwijs

De Driestroom Zorg en ondersteuning binnen onderwijs voor De Driestroom kinderen met een ontwikkelingsachterstand Zorg en ondersteuning binnen onderwijs Mariëndael: Begeleidster Karin geeft individuele begeleiding aan Jesse bij motorische oefening Een kind

Nadere informatie

Rapport Tevredenheidsmeting Niet-geïndiceerde Dagopvang Appingedam

Rapport Tevredenheidsmeting Niet-geïndiceerde Dagopvang Appingedam Rapport Tevredenheidsmeting Niet-geïndiceerde Dagopvang Appingedam Inleiding Voor u ligt het rapport met de uitkomst van de tevredenheidsmeting uitgevoerd door de afdeling BK&I van ZhgN onder deelnemers

Nadere informatie

MEE. Ondersteuning bij leven met een beperking. Vrije tijd & Sport

MEE. Ondersteuning bij leven met een beperking. Vrije tijd & Sport MEE Ondersteuning bij leven met een beperking Vrije tijd & Sport Ik wil graag dat mijn kind leert zwemmen, maar hij past niet in zo n grote groep. Kan het ook anders? Er is vast wel een (gezelligheids)

Nadere informatie

Onderwijs, zorg en dienstverlening voor mensen met een visuele en andere beperking

Onderwijs, zorg en dienstverlening voor mensen met een visuele en andere beperking Onderwijs, zorg en dienstverlening voor mensen met een visuele en andere beperking Gewoon als het kan, bijzonder waar nodig Onze dochter heeft een verstandelijke beperking. Wij denken dat zij ook slecht

Nadere informatie

Tineke Boudewijns VERSTAG

Tineke Boudewijns VERSTAG Tineke Boudewijns VERSTAG Colofon Eindredactie Joost Pool Redactie Boris Goddijn Vormgeving Pien Vermazeren Fotografie Boris Goddijn Beeldbewerking Pien Vermazeren Copyright en disclaimer Het overnemen

Nadere informatie

Kinderdagcentrum Joris, Amsterdam

Kinderdagcentrum Joris, Amsterdam Kinderdagcentrum Joris, Amsterdam Kinderdagcentrum Joris in hartje Amsterdam is onderdeel van de Joriskring en biedt gespecialiseerde dagopvang aan kinderen en jongeren van 0-24 jaar met een verstandelijke

Nadere informatie

Wat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen.

Wat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Wat is PDD-nos? 4 PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Eigenlijk vind ik stoornis een heel naar woord. Want zo lijkt het net of er iets niet goed aan me

Nadere informatie

Thema Op het werk. Lesbrief 16. Herhaling thema.

Thema Op het werk. Lesbrief 16. Herhaling thema. http://www.edusom.nl Thema Op het werk Lesbrief 16. Herhaling thema. Wat leert u in deze les? De woorden van les 12, 13, 14 en 15. Veel succes! Deze les is ontwikkeld in opdracht van: Gemeente Den Haag

Nadere informatie

Ouders over kindcentra

Ouders over kindcentra Ouders over kindcentra Oberon, september 2015 Wat vinden ouders eigenlijk van kindcentra? Kennen zij de gedachte achter Kindcentra2020? We besloten om het maar eens aan ze te vragen. Onderzoeksbureau Oberon

Nadere informatie

Huren bij De Zorgcirkel. veilig & vertrouwd wonen voor ouderen

Huren bij De Zorgcirkel. veilig & vertrouwd wonen voor ouderen Huren bij De Zorgcirkel veilig & vertrouwd wonen voor ouderen Inhoudsopgave Welkom bij De Zorgcirkel Wonen bij De Zorgcirkel Zorgcirkel services 4 De Zorgcirkel vestigingen 6 Meer informatie 7 5 6 Welkom

Nadere informatie

Familie aan tafel. Een werkvorm voor individuele coaching of intervisie.

Familie aan tafel. Een werkvorm voor individuele coaching of intervisie. Familie aan tafel. Een werkvorm voor individuele coaching of intervisie. De cliënt krijgt een groot vel papier en kleurkrijt. De opdracht is: Teken je gezin van herkomst rond de etenstafel. Een werkvorm

Nadere informatie

Kennis over Kinderarbeid

Kennis over Kinderarbeid Kennis over Kinderarbeid Context onderzoek Naam: Daniël Seton Klas: G&I 1D Datum: 13 Maart 2016 Docent: Harald Warmelink Module: Pr.Context: Research Opdracht: Context Onderzoek Inleiding Uit vooronderzoek

Nadere informatie

Wist je dat... Nieuwsbrief Opvoedwinkel Twinkeltje maart 2015. In deze nieuwsbrief:

Wist je dat... Nieuwsbrief Opvoedwinkel Twinkeltje maart 2015. In deze nieuwsbrief: Nieuwsbrief Opvoedwinkel Twinkeltje maart 2015 In deze nieuwsbrief: Wist je dat... Thema's en cursussen in maart Lezersvraag: "Moet ik mijn zoon verplichten met andere kinderen te spelen?" Mamatijd Moeders

Nadere informatie

MAAK KENNIS MET SGJ CHRISTELIJKE JEUGDZORG. SGJ Christelijke Jeugdzorg Samengevat

MAAK KENNIS MET SGJ CHRISTELIJKE JEUGDZORG. SGJ Christelijke Jeugdzorg Samengevat MAAK KENNIS MET SGJ CHRISTELIJKE JEUGDZORG SGJ Christelijke Jeugdzorg Samengevat SGJ Christelijke Jeugdzorg wil er met professionele jeugdzorg aan bijdragen dat kwetsbare kinderen en jongeren zich positief

Nadere informatie

Karin de Galan. Karin de Galan (1967) is sinds 1991 trainer en coach.

Karin de Galan. Karin de Galan (1967) is sinds 1991 trainer en coach. Karin de Galan Karin de Galan (1967) is sinds 1991 trainer en coach. Ze heeft zich gespecialiseerd in het trainen van trainers en richtte in 2007 de galan school voor training op. Eerder werkte ze als

Nadere informatie

Opvoeding & Ontwikkeling

Opvoeding & Ontwikkeling MEE Utrecht, Gooi & Vecht Ondersteuning bij leven met een beperking Opvoeding & Ontwikkeling Opvoeding & Ontwikkeling MEE is een organisatie voor iedereen met een beperking of chronische ziekte. MEE biedt

Nadere informatie

NIEUWSBRIEF Het nieuwe Koningin Wilhelmina

NIEUWSBRIEF Het nieuwe Koningin Wilhelmina NIEUWSBRIEF Het nieuwe Koningin Wilhelmina 1 In dit nummer 2. De gemeente laat weten 2. Veilig en weer goed zicht 3. Pendelbus is succes 3. Interne verhuizing loopt goed 4. Mevr. Reijneke over haar interne

Nadere informatie

Marijke Hiem. Dienstverlening voor senioren

Marijke Hiem. Dienstverlening voor senioren Marijke Hiem Dienstverlening voor senioren Uw welzijn......daar draait het om! Iedereen geeft een eigen invulling aan plezierig wonen. Voor de één heeft dat te maken met een bepaald woonoppervlak en leefruimte,

Nadere informatie

Werken in een andere sector of branche: iets voor u?

Werken in een andere sector of branche: iets voor u? Werken in een andere sector of branche: iets voor u? Uw hele loopbaan blijven werken in dezelfde sector of branche? Voor veel werknemers is het bijna vanzelfsprekend om te blijven werken in de sector of

Nadere informatie

Ik wilde een opdracht ontwikkelen voor leerlingen die voldoet aan de uitgangspunten van competentiegericht leren.

Ik wilde een opdracht ontwikkelen voor leerlingen die voldoet aan de uitgangspunten van competentiegericht leren. 1/5 Fase 1: Wat wilde ik bereiken? Handelen/ ervaring opdoen Ik wilde een opdracht ontwikkelen voor leerlingen die voldoet aan de uitgangspunten van competentiegericht leren. De opdracht wilde ik zo ontwikkelen,

Nadere informatie

Ik-Wijzer Ik ben wie ik ben

Ik-Wijzer Ik ben wie ik ben Ik ben wie ik ben Naam: Johan Vosbergen Inhoudsopgave Inleiding... 3 De uitslag van Johan Vosbergen... 7 Toelichting aandachtspunten en leerdoelen... 8 Tot slot... 9 Pagina 2 van 9 Inleiding Hallo Johan,

Nadere informatie

Puberteit en Autismespectrumstoornissen

Puberteit en Autismespectrumstoornissen Uitnodiging Puberteit en Autismespectrumstoornissen Het Centrum voor Jeugd en Gezin Midden-Limburg organiseert op woensdag 2 maart 2016 een thema-avond met als onderwerp puberteit en autismespectrumstoornissen.

Nadere informatie

Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl.

Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl. Chatten Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl. Colofon Een uitgave van Eenvoudig Communiceren

Nadere informatie

Ik besloot te verder te gaan en de zeven stappen naar het geluk eerst helemaal af te maken. We hadden al:

Ik besloot te verder te gaan en de zeven stappen naar het geluk eerst helemaal af te maken. We hadden al: Niet meer overgeven Vaak is de eerste zin die de klant uitspreekt een aanwijzing voor de hulpvraag. Paula zat nog maar net toen ze zei: ik ben bang om over te geven. Voor deze angst is een mooie naam:

Nadere informatie

Enquête onder de vrijwilligers van de Gemiva-SVG Groep 2010

Enquête onder de vrijwilligers van de Gemiva-SVG Groep 2010 Enquête onder de vrijwilligers van de Gemiva-SVG Groep 2010 De Gemiva-SVG Groep heeft ruim 900 vrijwilligers die op zeer uiteenlopende momenten hun diensten verlenen bij activiteiten voor mensen met een

Nadere informatie

Les 3. Familie, vrienden en buurtgenoten

Les 3. Familie, vrienden en buurtgenoten www.edusom.nl Opstartlessen Les 3. Familie, vrienden en buurtgenoten Wat leert u in deze les? Een gesprek voeren over familie, vrienden en buurtgenoten. Antwoord geven op vragen. Veel succes! Deze les

Nadere informatie

Dat is mensenwerk. Wonen met ondersteuning en zorg bij Reinaerde. Voor volwassenen met een verstandelijke beperking. Ambulante Begeleiding

Dat is mensenwerk. Wonen met ondersteuning en zorg bij Reinaerde. Voor volwassenen met een verstandelijke beperking. Ambulante Begeleiding REINAERDE Dat is mensenwerk 1 met ondersteuning en zorg bij Reinaerde Voor volwassenen met een verstandelijke beperking Ambulante Begeleiding Op zoek naar een woning Individueel met begeleiding in de buurt

Nadere informatie

MEE Nederland. Raad en daad voor iedereen met een beperking. Moeilijk lerend. Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind

MEE Nederland. Raad en daad voor iedereen met een beperking. Moeilijk lerend. Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind MEE Nederland Raad en daad voor iedereen met een beperking Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Inhoudsopgave

Nadere informatie

JE ONTMOET ELKAAR BIJ COFFYN. Werk voor mensen met een (arbeids)handicap

JE ONTMOET ELKAAR BIJ COFFYN. Werk voor mensen met een (arbeids)handicap JE ONTMOET ELKAAR BIJ COFFYN Werk voor mensen met een (arbeids)handicap JE ONTMOET ELKAAR BIJ COFFYN Koffiehuis & branderij Coffyn is al jaren een geliefde plek in Nijmegen. Gasten komen bij Coffyn genieten

Nadere informatie

www.leraarwordeninsittard.nl Leraar, je wist dat je het was.

www.leraarwordeninsittard.nl Leraar, je wist dat je het was. www.leraarwordeninsittard.nl Leraar, je wist dat je het was. Benjamin Plant student Aardrijkskunde Ik weet wat ik wil Het leukste moment van mijn stage is wanneer leerlingen mij uit zichzelf aanspreken

Nadere informatie

www.maison-pat ick.nl Helpt de mantelzorger Ami de la maison worden? Stichting Maison Patrick

www.maison-pat ick.nl Helpt de mantelzorger Ami de la maison worden? Stichting Maison Patrick Ami de la maison worden? Spreekt het werk van Maison Patrick u aan? Steun ons dan met een maandelijks bedrag of een eenmalige donatie. Als donateur heeft u jaarlijks de mogelijkheid tot inzage van de inkomsten

Nadere informatie

Ondersteuning bij SEIN: woonzorg en dagbesteding

Ondersteuning bij SEIN: woonzorg en dagbesteding Samen doen wij dat! info Ondersteuning bij SEIN: woonzorg en dagbesteding informatie voor cliënten Inhoud INHOUD 1. Verhogen van de kwaliteit van leven van mensen met epilepsie 4 2. Het kwaliteitskader

Nadere informatie

Zorg en Ondersteuning aan mensen met een verstandelijke beperking. Dit zijn wij we zijn er voor jou!

Zorg en Ondersteuning aan mensen met een verstandelijke beperking. Dit zijn wij we zijn er voor jou! Zorg en Ondersteuning aan mensen met een verstandelijke beperking Dit zijn wij we zijn er voor jou! Graag stellen we ons voor! Careander ondersteunt mensen met een verstandelijke beperking op het gebied

Nadere informatie

Tevredenheidsonderzoek. Rapportage over de tevredenheid van de jongeren die een programma volgen bij Prins Heerlijk.

Tevredenheidsonderzoek. Rapportage over de tevredenheid van de jongeren die een programma volgen bij Prins Heerlijk. Tevredenheidsonderzoek Rapportage over de tevredenheid van de jongeren die een programma volgen bij Prins Heerlijk. Stichting Buitengewoon leren & werken Prins Heerlijk Juni 2013 Stichting Buitengewoon

Nadere informatie

vooruitkomen + Hulp na seksueel misbruik

vooruitkomen + Hulp na seksueel misbruik > vooruitkomen + Hulp na seksueel misbruik OUDERS & OPVOEDERS Als er binnen uw gezin sprake is van seksueel misbruik, heeft dat grote invloed. Er is veel verdriet, boosheid, wantrouwen en schuldgevoel.

Nadere informatie

SOCIALE VAARDIGHEDEN MET AFLATOUN

SOCIALE VAARDIGHEDEN MET AFLATOUN SOCIALE VAARDIGHEDEN MET AFLATOUN Dit thema is opgesplitst in drie delen; gevoelens, ruilen en familie. De kinderen gaan eerst aan de slag met gevoelens. Ze leren omgaan met de gevoelens van anderen. Daarna

Nadere informatie

Lesmateriaal bij de voorstelling: Zwemmen Zonder Mouwen

Lesmateriaal bij de voorstelling: Zwemmen Zonder Mouwen Lesmateriaal bij de voorstelling: Zwemmen Zonder Mouwen Beste docent, Binnenkort gaat u met uw klas naar de voorstelling Zwemmen Zonder Mouwen; een muzikale 8+ voorstelling die zich afspeelt in en rondom

Nadere informatie

Vrijwilliger bij Savant zorg... U krijgt er veel voor terug!

Vrijwilliger bij Savant zorg... U krijgt er veel voor terug! Vrijwilliger bij Savant zorg... U krijgt er veel voor terug! superfijn zinvol gezellig dankbaar gastvrij Welkom thuis We horen het regelmatig van onze ruim achthonderd vrijwilligers: bij Savant Zorg voel

Nadere informatie

DE ZIJLEN MET ZORG IN DE SAMENLEVING

DE ZIJLEN MET ZORG IN DE SAMENLEVING De Zijlen ondersteunt in de provincie DE ZIJLEN MET ZORG IN DE SAMENLEVING Groningen 1400 mensen bij wonen, werk en dagbesteding en vrijetijd. Het gaat om mensen met een verstandelijke beperking. Dat doen

Nadere informatie

Ervaringen van mensen met verstandelijke beperkingen of psychiatrische problemen met zelfstandig wonen en deelname aan de samenleving

Ervaringen van mensen met verstandelijke beperkingen of psychiatrische problemen met zelfstandig wonen en deelname aan de samenleving Een eigen huis.. Ervaringen van mensen met verstandelijke beperkingen of psychiatrische problemen met zelfstandig wonen en deelname aan de samenleving M.H. Kwekkeboom (red.) A.H. de Boer (SCP) C.van Campen

Nadere informatie

(Mede)zeggenschap sept/okt. 2015 Programma

(Mede)zeggenschap sept/okt. 2015 Programma (Mede)zeggenschap sept/okt. 2015 Programma Mijn naam is Jos van de Ven en ben binnen Dichterbij werkzaam als ambtelijk secretaris van de cliëntenraad. Onafhankelijke ondersteuning Onafhankelijke cliëntondersteuning

Nadere informatie

Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching. Jaargang 2: Nieuwsbrief 3 (oktober 2013) Hallo allemaal,

Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching. Jaargang 2: Nieuwsbrief 3 (oktober 2013) Hallo allemaal, Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching Jaargang 2: Nieuwsbrief 3 (oktober 2013) Hallo allemaal, Veel te laat krijgen jullie deze nieuwsbrief. Ik had hem al veel eerder willen maken/versturen, maar ik

Nadere informatie

!7": ZORG 'EHANDICAPTENZORG

!7: ZORG 'EHANDICAPTENZORG !7": ZORG 'EHANDICAPTENZORG )NKOOPBELEID,ANGDURIGE :ORG +LANTVERSIE De inkoop van gehandicaptenzorg in 2015 1 Als het nodig is heb je recht op langdurige zorg. Denk aan thuiszorg, verblijf in een verpleeg-

Nadere informatie

Wat doet NIM Maatschappelijk Werk?

Wat doet NIM Maatschappelijk Werk? Wat doet NIM Maatschappelijk Werk? Hulp, informatie en advies voor iedereen die het nodig heeft Bij NIM Maatschappelijk Werk kan iedereen die het nodig heeft (in Nijmegen en de regio) aankloppen voor gratis

Nadere informatie

SDWNIEUWS. > En nog meer! Informatie voor cliënten, ouders en cliëntvertegenwoordigers juli 2012

SDWNIEUWS. > En nog meer! Informatie voor cliënten, ouders en cliëntvertegenwoordigers juli 2012 SDWNIEUWS Informatie voor cliënten, ouders en cliëntvertegenwoordigers juli 2012 Met BELANGRIJKE Informatie voor jou, lees dit blad goed! Voorbereiding op overgang naar Wmo Gemeenten op bezoek > pagina

Nadere informatie

Promens Care GEZINSBEHANDELING

Promens Care GEZINSBEHANDELING GEZINSBEHANDELING Voor gezinnen waarvan ouders of kinderen met een verstandelijke en/of psychische beperking hulp zoeken bij opvoeden en opgroeien Promens Care We helpen u thuis! Opvoeden is een hele klus.

Nadere informatie

Kids United Inhoudsopgave. Kids United Voorwoord Henk Sijtsma. Inhoudsopgave 02 Voorwoord 03 Terugblik 04 Samenwerking 08 Hoofdsponsor 10

Kids United Inhoudsopgave. Kids United Voorwoord Henk Sijtsma. Inhoudsopgave 02 Voorwoord 03 Terugblik 04 Samenwerking 08 Hoofdsponsor 10 Kids United Inhoudsopgave Kids United Voorwoord Henk Sijtsma Inhoudsopgave 02 Voorwoord 03 Terugblik 04 Samenwerking 08 Hoofdsponsor 10 Enthousiast, gedreven, betrokken, respect: dat waren de woorden die

Nadere informatie