Technisch beroepsonderwijs in Noord-Holland en de Metropoolregio Amsterdam (MRA)

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Technisch beroepsonderwijs in Noord-Holland en de Metropoolregio Amsterdam (MRA)"

Transcriptie

1 Technisch beroepsonderwijs in Noord-Holland en de Metropoolregio Amsterdam (MRA) Provincie Noord-Holland Blaauwberg Jeroen Bos Rob Manders 20 februari

2 Hoofdpunten Vmbo: van smal naar breed in de techniek In 25 plaatsen in Noord-Holland en het MRA-gebied binnen Flevoland kan op in totaal 38 scholen een vmbotechniekopleiding worden gevolgd. Het aantal techniekleerlingen in Noord-Holland wijkt niet af van het landelijk gemiddelde (het zit er zelfs iets boven): circa 22 procent van de leerlingen in het vmbo zit in de techniek. Flevoland loopt met ruim 17 procent wel achter. De provincies Noord-Holland en Flevoland gaan mee in het algemene beeld van dalende belangstelling voor vmbotechniek enerzijds en een verbreding van de techniekopleidingen anderzijds. Er kiezen steeds minder leerlingen voor de technieksector in het vmbo. Dat heeft drie oorzaken: de afname van het totaal aantal vmbo-leerlingen ten gunste van havo en vwo de relatieve afname van de keuze voor techniek, ten gunste van de keuze voor vmbo-tl de opkomst van techniekbreed en intersectoraal onderwijs in het vmbo. Er is een duidelijke algemene trend zichtbaar van smalle techniekopleidingen naar bredere intrasectorale of intersectorale opleidingen. De meer traditionele vmbo-techniek mag dan dalen, een groot deel van intersectorale programma s heeft een technologische component. Daarmee is sprake van een verschuiving van techniek naar technologie. Met de komst van de intersectorale programma s past het vmbo zich aan aan veranderingen op de arbeidsmarkt, waarin cross-overs (tussen handel en techniek, zorg en techniek, creativiteit en techniek) steeds nadrukkelijk aan de orde zijn. Mbo: meer context, hoger niveau Er zijn vier dominante trends in mbo-techniek: een verwachte afname van de instroom een verschuiving van de traditioneel grote mbo-techniekopleidingen in de elektro, installatie en bouw en infra, naar andere techniekopleidingen het aantal bol-leerlingen stijgt, de bbl-deelname daalt onder invloed van de economische laagconjunctuur net als bij het vmbo een verbreding van de techniekopleidingen. Er zijn twaalf gemeenten waar een mbo-leerling voor techniek terecht kan (tien in Noord- Holland en twee in Flevoland). Daarmee is de dichtheid van opleidingen in vergelijking met de rest van het land vrij hoog. Het aantal mbo-techniekleerlingen in Noord-Holland en Flevoland is relatief gezien lager dan het landelijk gemiddelde. Noord-Holland Noord is hierop een positieve uitzondering. Opvallend is verder dat het aantal mbotechniekleerlingen per duizend leerlingen in Amsterdam en Zuidelijk Noord-Holland minder snel daalt dan landelijk (en het laatste jaar zelfs wat toeneemt). 2

3 De belangstelling voor techniek lijkt in de breedte te verminderen. Maar nieuwe crossoveropleidingen (zoals richting energie, zorg of vormgeving) en opleidingen rond luchtvaart en railinfra laten zien dat er wel degelijk nog technische belangstelling is. Die belangstelling past alleen niet altijd meer bij de traditionele opleidingsprofielen, zoals installatie-, elektroen metaaltechniek. Daar ligt een belangrijke opdracht aan de Kenniscentra, de roc s en het bedrijfsleven: niet door algemene promotiecampagnes meer leerlingen naar de (traditionele) techniek zien te krijgen, maar met anders georganiseerde opleidingen. De meest succesvolle voorbeelden lijken die waar een specifieke branche samen met een roc zorgt voor een contextgebonden techniekopleiding. Voor de meer traditionele techniekopleidingen lijkt in veel gevallen verbreding een duidelijk perspectief. De verbreding van opleidingen is nog niet zo prominent als op het vmbo en zo ver zal het ook niet gaan; het mbo is immers eindonderwijs en vraagt dus specifieker beroepsvaardigheden bij het afronden van de opleiding. Daarnaast lijkt op niveau 4 steeds meer ruimte te ontstaan voor regionale specialisatie. Hbo: aansluiten op topsectorenbeleid In Noord-Holland en de MRA zijn vier aanbieders van hbo-techniekopleidingen, op zes locaties: InHolland in Alkmaar en Haarlem, de Hogeschool van Amsterdam, de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht in Hilversum en Windesheim Flevoland in Almere en Lelystad. De HvA is veruit de grootste. Van alle hogescholen in Nederland telt de HvA bovendien de meeste techniekstudenten: in Het aantal studenten luchtvaarttechniek (aviation) neemt fors toe tot meer dan duizend in 2011 en is sinds 2010 bouwkunde voorbij als grootste techniekopleiding. Ook Engineering Design & Innovation, een combinatie van werktuigbouwkunde en bedrijfskunde, stijgt flink. De meer traditionele opleidingen bouwkunde, bouwtechnische bedrijfskunde, civiele techniek en elektrotechniek zijn zo goed als stabiel in het aantal studenten. Volgens het deskundigenpanel van de Keuzegids Hoger Onderwijs scoren de technische hboopleidingen in Noord-Holland en Flevoland goed. Met name de HvA springt er positief uit. Daarmee zijn in grote lijnen dezelfde trends zichtbaar als in het technisch mbo, al staat het hbo er gunstiger voor als het gaat om de ontwikkeling van het aantal studenten en het aandeel van de techniekopleidingen in het totale hboaanbod: de belangstelling verschuift van techniek naar technologie: van de meer traditionele techniekopleidingen bouw, werktuigbouw en elektrotechniek naar brede, themagerichte en cross-over opleidingen als aviation (een sterke en grote opleidingen in de regio) en ontwerpen. er is een sterke stijging in de instroom van uit de havo, de doorstroom vanuit mbo 4 naar het hbo is stabiel een trend naar verdere verbreding van opleidingen en expertisecentra, aansluitend op het topsectorenbeleid en de landelijke inzet op bèta en technologie. 3

4 Inhoud 1. Inleiding 2. Fact sheet vmbo 2.1 Het vmbo: inrichting 2.2 Verwachtingen rond techniekdeelname 2.3 Belangstelling voor vmbo-techniek 2.4 Verbreding van vmbo-techniek 2.5 Doorstroom 2.6 Aanbod 3. Fact sheet mbo 3.1 Mbo-techniek in de regio: dominante trends en locaties 3.2 Verwachte afname instroom mbo-techniek 3.3 Leerlingaantallen per bedrijfstak 3.4 Doorstroom binnen mbo-techniek 3.5 Bol en bbl 3.6 Vakscholen en opleidingsbedrijven 3.7 Aanbod mbo-techniek opleidingen 4. Fact sheet hbo 4.1 Hbo-techniek landelijk en in de regio: studentenaantallen en aanbod 4.2 Ontwikkelingen studenteninstroom 4.3 Doorstroom mbo-hbo 4.4 Kwaliteit: Keuzegids Hoger Onderwijs 5. Overzicht en beschouwing 5.1 Vmbo: van smal naar breed in de techniek 5.2 Mbo: meer context, hoger niveau 5.3 Hbo: aansluiten op topsectorenbeleid Bijlage 1: vakcolleges en opleidingsbedrijven Bijlage 2: gedetailleerd overzicht leerlingaantallen mbo techniek Bijlage 3: bronnen 4

5 1. Inleiding Het landelijke Masterplan Bèta en Technologie stelt als ambitie dat 40 procent van de afgestudeerden in 2025 een bètatechnologische opleiding heeft genoten. Het gaat hierbij zowel om mbo-ers, hbo-ers als universitair opgeleiden. Op dit moment loopt Nederland internationaal achter als het gaat om bèta-afgestudeerden. En het bedrijfsleven heeft meer dan ooit behoefte aan goed geschoolde vakkrachten, zeker ook in de techniek. De komende jaren gaan er tekorten ontstaan door vergrijzing en onvoldoende nieuwe aanwas van technici. Er zijn zorgen over de leerlingaantallen in met name de harde techniek op mbo-niveau overal in het land. In Noord-Holland en de Metropoolregio Amsterdam (MRA) lijkt dit zich scherper voor te doen dan elders. De Provincie Noord- Holland wil samen met partners uit de triple helix (overheid, onderwijs en ondernemers) deze trend keren, onder andere vanuit de Techniekraad i.o. Het doel van de Techniekraad is om in een vergaande samenwerking tussen onderwijs en bedrijfsleven meer jongeren te interesseren voor techniek en onderwijs aan te bieden dat nadrukkelijker aansluit op de behoeften van het bedrijfsleven. Om de strategie en acties van de Techniekraad goed te kunnen funderen is inzicht nodig in het huidige aanbod van techniekonderwijs van vmbo tot hbo. Dit rapport presenteert een overzicht van het technisch onderwijsaanbod in de Provincie Noord-Holland en de MRA. Achtergrond: technische werkgelegenheid in Noord-Holland en de MRA In de nationale en regionale economie zijn arbeid en kennis inmiddels de belangrijkste concurrentiefactoren. Door de toenemende complexiteit van werkzaamheden stelt het bedrijfsleven steeds hogere eisen aan haar werknemers. Eisen aan opleidingsniveau, flexibiliteit, specifieke vaardigheden maar ook brede competenties. Deze ontwikkeling geldt mogelijk nog in sterkere mate voor de technische sector in Nederland door de toenemende automatisering en outsourcing van lagere technische werkzaamheden naar het buitenland. De maakindustrie en technische dienstverlening zijn en blijven van belang voor de ontwikkeling van de Nederlandse economie. Het bedrijfsleven heeft meer dan ooit behoefte aan voldoende goed geschoolde technici. Het gaat in dit rapport over een groot gebied: de provincie Noord-Holland en het MRAdeel van Flevoland (Almere en Lelystad). In de economische beeldvorming is technologie over dat grote gebied niet dominant, zoals dat in bijvoorbeeld compactere regio s als Eindhoven en Twente wel het geval is. De IJmond heeft in Noord-Holland en de MRA een duidelijk technisch zwaartepunt, maar al met al is de werkgelegenheid voor technici in vergelijking met de rest van Nederland relatief laag (figuur 1.1). 5

6 Figuur 1.1 Aantal technische arbeidsplaatsen Bron: Platform Bèta Techniek, De regionale arbeidsmarkt voor technici tot 2016 (2010) Dat beeld wordt bevestigd in de Economische Verkenningen Metropoolregio Amsterdam Figuur 1.2 laat zien dat de financiële en zakelijke diensten, de groothandel en de ict de strongholds van de economie van de MRA zijn. Figuur 1.2 Economische specialisatie van de MRA Bron: Economische Verkenningen Metropoolregio Amsterdam

7 Tegelijkertijd is er wel een toenemende vraag naar met name middelbaar opgeleiden in de regio s Noord-Holland Noord, Flevoland en Amstel-Meerlanden zoals figuur 1.3 laat zien. Ruim 67 procent van de technische bedrijven in Nederland voorzien de komende jaren problemen met het verwerven van technische vakkrachten. Figuur 1.3 Ontwikkeling werkgelegenheid technici naar opleidingniveau De loopbaanperspectieven van technisch geschoolden zijn over het algemeen hoger dan gemiddeld. Dit heeft te maken met een toenemende aantal baanopeningen vanwege de vergrijzing en een achterblijvende instroom. De perspectieven verschillen echter per opleidingsrichting en regio. In een rapport uit 2010 beoordeelt het Platform Bèta Techniek de lokale perspectieven voor technisch mbo-gediplomeerden als volgt (tabel 1.1). Tabel 1.1 Perspectieven voor technisch mbo-ers volgens Platform Bèta Techniek Zuidelijk Noord-Holland Flevoland Noord-Holland Noord Elektrotechniek Installatietechniek Werktuigbouwkunde Bouw Voertuigentechniek Grafische techniek Infratechniek Procestechniek Fijnmechanica Operationele techniek Vliegtuigtechniek zeer gunstig; + gunstig; 0 gemiddeld; - ongunstig; -- zeer ongunstig 7

8 De perspectieven van enkele populaire mbo-opleidingen in de regio zoals luchtvaarttechniek, grafische vormgeving en autotechniek worden door het Platform als niet gunstig beoordeeld. De vraag is of gediplomeerden in deze opleidingsrichtingen ook enkel binnen deze sector werkzaam kunnen zijn. Een opleiding vliegtuigtechniek toont immers wel de nodige kunde en expertise die ook in andere sectoren mogelijk bruikbaar is. De arbeidsmarktperspectieven voor dergelijke opleidingen zouden daarom wel eens beter kunnen zijn dan tabel 1.1 suggereert. Dezelfde rapportage van het Platform Bèta Techniek beoordeelt de lokale perspectieven voor hbo-gediplomeerden als volgt (tabel 1.2). Tabel 1.2 Perspectieven voor technisch hbo-ers volgens Platform Bèta Techniek Noord-Holland Flevoland Elektrotechniek + + Werktuigbouwkunde + + Bouwkunde - - Civiele techniek + + Vervoer en logistiek zeer gunstig; + gunstig; 0 gemiddeld; - ongunstig; -- zeer ongunstig Afbakening techniekonderwijs Aan het begrip techniek worden vaak meerdere omschrijvingen gegeven met daarin verschillende opleidingsrichtingen. De Mbo- en Hbo-raad hanteren beiden een brede definiëring waarbij ook de richtingen ICT, laboratoriumtechniek en mediavormgeving als techniek worden aangeduid. In verband met de overzichtelijkheid hanteert dit rapport een smallere definitie van techniek. De focus ligt hierbij op opleidingsrichtingen als installatietechniek, elektrotechniek, metaal/werktuigbouwkunde, bouw en infra, voertuigentechniek en (in mindere mate) logistiek. 8

9 2. Fact sheet vmbo 2.1 Het vmbo: inrichting Het vmbo-onderwijs in Nederland telt op dit moment ruim leerlingen. Dat is 38 procent van het totaal aantal leerlingen in het voortgezet onderwijs. Dat aandeel daalt ten gunste van de havo en het vwo. In het vmbo kiezen de leerlingen na twee leerjaren voor een bepaalde leerweg: de basis- en kaderberoepsgerichte (bbl en kbl, vaak samengenomen in basis-kader, oftewel bk), de gemengde (gl) of de theoretische leerweg (tl). In vmbo-bk of -gl kiezen leerlingen uit een viertal sectoren: economie, zorg & welzijn, landbouw en techniek. Binnen die sectoren kunnen scholen dan weer specifieke afdelingen aanbieden. Binnen vmbo-techniek zijn er dan zeven verschillende afdelingen: bouwtechniek, elektrotechniek, grafische techniek, installatietechniek, metaaltechniek, transport en logistiek en voertuigentechniek. Verder zijn er vier intrasectorale programma s: bouwbreed, instalektro, metalektro en techniekbreed. Tenslotte zijn er intersectorale programma s in opkomst, die een cross-over vormen tussen verschillende sectoren en waarvan er veel een technologische component kennen: technologie en dienstverlening; technologie en commercie; de ict-route; sport, dienstverlening en veiligheid, dienstverlening en commercie; technologieoriëntatie. In vmbo-tl kiezen de leerlingen een eigen vakkenpakket dat mede gericht is op sectoren. Veel leerlingen kiezen echter een breed vakkenpakket waarbij een indeling in sectoren lastiger en kunstmatiger wordt. Er zijn momenteel twee dominante trends in vmbo-techiek: afname van de belangstelling voor specifieke techniekopleidingen binnen vmbo-bk en vmbo-gl verbreding van specifieke opleidingen (zoals elektrotechniek, installatietechniek of metaal) naar techniekbrede en intersectorale vmbo-opleidingen. Deze fact sheet gaat op beide trends nader in. 9

10 2.2 Verwachtingen rond techniekdeelname Het aantal leerlingen dat op het vmbo voor techniek zal kiezen, neemt de komende jaren af. Daarbij spelen twee factoren mee. Ten eerste de krimp in het totaal aantal leerlingen. Het totaal aantal leerlingen in het voortgezet onderwijs ligt nu rond de Dat zal volgens de Referentieramingen van het Ministerie van OCW nog toenemen tot in Daarna zet een krimp in. In het laatste ramingjaar - komt het aantal leerlingen in het voortgezet onderwijs uit op Daarna worden de onzekerheidsmarges in de ramingen vrij groot, maar het ministerie komt rond 2030 uit op leerlingen in het voortgezet onderwijs. Daarbij treden wel regionale verschillen op. Juist in grote delen van de Metropoolregio Amsterdam (vooral in Amsterdam, Almere en Lelystad) zal het aantal jongeren nog relatief lang doorgroeien. Vergrijzing en ontgroening zijn hier nog niet aan de orde. In de Zaanstreek, IJmond, Noord-Kennemerland en de Kop van Noord-Holland is dat wel het geval. Ten tweede de afnamen van de keuze voor vmbo-bk. Figuur 2.1 laat de verwachtingen rond de schoolkeuze van voortgezet onderwijsleerlingen zien. Het aantal leerlingen in het vmbo-bk nam in de periode van 2000 tot 2012 af van tot (bron: CBS, Onderwijs in Cijfers 2011). Het aantal leerlingen in de gemengde en theoretische leerweg bleef stabiel op ongeveer Steeds meer leerlingen kozen - en zullen kiezen - voor havo en vwo. Het vmbo-tl en -gl zal ongeveer gelijk blijven en vmbo-bk zal sterk krimpen. Dat is goed nieuws: het onderwijsniveau in Nederland zal ook de komende jaren nog blijven stijgen. Consequentie is wel dat daardoor het aantal vmbo-leerlingen dat een specifiek techniekprofiel heeft vanzelf mee zal dalen. In vmbo-tl kiezen leerlingen immers geen sector. Zolang dat geen gevolgen heeft voor de doorstroom naar de techniekopleidingen in het mbo, hoeft dat overigens voor het aantal technici dat de arbeidsmarkt opkomt, geen gevolgen te hebben. Het vmbo is immers geen eindonderwijs. Figuur 2.1 Verwachte ontwikkeling van het voorgezet onderwijs Bron: Ministerie van OCW, Referentieramingen

11 2.3 Belangstelling voor vmbo-techniek vmbo Er kiezen steeds minder leerlingen voor de technieksector in het vmbo. Dat heeft drie oorzaken: de afname ame in het totaal aantal vmbo-leerlingen ten gunste van havo en vwo (zie paragraaf 2.2) de relatieve afname van de keuze voor techniek, ten gunste van de keuze voor vmbo-tl vmbo (paragraaf 2.2) de opkomst van techniekbreed en intersectoraal onderwijs in het vmbo (paragraaf 2.4). 2.4) Het aantal techniekleerlingen in Noord-Holland wijkt niet af van het landelijk gemiddelde (het zit er zelfs iets boven): boven): circa 22 procent van de leerlingen in het vmbo zit in i de techniek. Flevoland loopt wel achter (tabel 2.1). 2.1) Tabel 2.1 Vmbo-leerlingen leerlingen in de techniek Flevoland Noord-Holland Nederland Totaal aantal leerlingen Techniekleerlingen: Techniekleerlingen: vmbo-bk en -gl aantal percentage ,4 % ,6 % ,3 % Cijfers op basis van het DUO-bestand DUO (leerlingen per instelling, leerweg en sector) We zien ien in het hele land een daling van het aantal vmbo-techniek leerlingen. Op regionale schaal wordt dit beeld bevestigd. De daling in leerlingenaantallen doet zich met name voor in vmbo-bk bk (zie figuur 2.2), 2.2) Noord-Holland Holland en Flevoland dalen conform de landelijke ontwikkeling. Figuur 2.2 Aantal en ontwikkeling ntwikkeling vmbo-leerlingen vmbo techniek Ontwikkeling instroomcijfers vmbo-techniek (links beroepsgerichte leerweg, leerweg midden kadergerichte leerweg,rechts,rechts gemengde leerweg) - Bron: Ministerie OCW. 11

12 Bij figuur 2.2 past wel een relativering, aangezien de deelname aan alle vier vmbo- sectoren (ook zorg en welzijn, economie, landbouw) afneemt. Dat heeft zoals gezegd te maken met enerzijds de krimpende leerlingaantallen op het vmbo-bk bk en anderzijds de opkomst van intersectorale programma s. Daarover in paragraaf 3 meer. Binnen de vmbo-sector techniek heeft Kenteq voor de elektrotechniek, installatietechniek en metaaltechniek techniek specifieke cijfers beschikbaar. De daling van het aantal vmbo-leerlingen in de elektro, installatie en metaal tussen 2004 en 2011 is landelijk gezien fors. Dit geldt ook zeker voor de provincie Noord-Holland en Flevoland (tabel 2.2). Hier geldt uiteraard dezelfde nuancering als bij figuur 2.2. Tabel 2.2 Afname deelname elektro, installatie en metaal tussen 2004 en 2011 Gooi- en Vechtstreek Zaanland-Waterland Amsterdam e.o % Flevoland - 67 % Noord-Kennemerland - 53 % Zuid- Kennemerland en IJmond - 52 % - 43 % - 29 % De Kenteq-cijfers illustreren enkele interessante trends, die ook terug te vinden zijn in Noord-Holland en Flevoland. De relatieve belangstelling voor vmbo elektro, installatie en metaal is in Noord-Holland en Flevoland relatief laag (zie figuur 2.3). Hierbij vallen met name de regio s Amsterdam en Gooi- en Vechtstreek op. Deze lagere populariteit hoeft overigens niet het gevolg te zijn van een gebrek aan aanbod. Zo telt Amsterdam nog vijf scholen met vmbo-techniek. Figuur 2.3 Relatieve belangstelling voor vmbo elektro, installatie en metaal in 2011 Bron: Kenteq, Onderzoeksbericht vmbo-leerlingen. Om de belangstelling in relatief opzicht te berekenen is het aantal vmbo-leerlingen (gebaseerd op de locatie van de school) gedeeld door het aantal 16-jarigen (gebaseerd op woonplaats) en vervolgens met vermenigvuldigd. 12

13 Het landelijke beeld dat de belangstelling voor de meer traditionele vmbo-techniek (zoals de elektro, installatie ie en metaal) uit de steden naar het omliggende land trekt geeft Kenteq voor de elektro, installatie en metaalopleidingen in het vmbo weer aan de hand van de indexering van het aantal leerlingen in rurale gebieden, de 32 grootste gemeenten van het land en vier grote steden (zie figuur 2.4). Maar nogmaals: deze dalende trend van specifiek sectoronderwijs in het vmbo doet zich voor alle vier de opleidingssectoren in het vmbo voor. Maar dus niet overal in dezelfde mate. Paragraaf 3 gaat in op de opkomst van intersectorale opleidingen in het vmbo die daarbij ook een rol speelt. Figuur 2.4 De relatieve afname van de keuze voor elektro, installatie en metaal in het vmbo Bron: Kenteq, Onderzoeksbericht vmbo-leerlingen 2.4 Verbreding van vmbo-techniek In korte tijd is een duidelijke algemene trend zichtbaar van smalle vmbo-opleidingen opleidingen in afdelingen naar bredere intrasectorale of intersectorale opleidingen (figuur 2.5). De verwachting is dat die verbreding zal doorzetten. 13

14 Figuur 2.5 Ontwikkeling van het aantal in leerjaar 3 ingestroomde leerlingen in intra- en intersectorale programma s Bron: Ministerie van OCW, 2012 Overigens is het stijgende aandeel van intersectorale programma s met name te zien bij de gemengde leerweg: daar kiest 48 procent van totale leerlingen intersectoraal ten opzichte van tien procent in de basisberoepsgerichte leerweg. De hogere niveaus in het vmbo kiezen daarmee steeds algemener. Binnen vmbo-techniek zijn er zeven verschillende afdelingen (bouwtechniek, elektrotechniek, grafische techniek, installatietechniek, metaaltechniek, transport en logistiek en voertuigentechniek) en vier intrasectorale programma s (bouwbreed, instalektro, metalektro en techniekbreed). Techniekbreed is in 2010 al bijna het meest gekozen binnen vmbo-techniek (figuur 2.6). Aalleen de afdeling bouwtechniek houdt nog enigszins stand, al gaat daar de daling ook erg snel (- 49 procent). De andere afdelingen zoals installatietechniek, elektrotechniek en metaaltechniek laten over de hele linie forse dalingen in instroom zien. Er zijn geen specifieke regionale cijfers, maar er is geen reden om aan te nemen dat Noord-Holland en Flevoland hiervan afwijken. 14

15 Figuur 2.6 Aantal in leerjaar 3 ingestroomde leerlingen in 2010 en de ontwikkeling t.o.v Bron: Ministerie van OCW, Techniekbreed bestond in 2005 nog niet. De meer traditionele en harde vmbo-techniek mag dan dalen, een groot deel van intersectorale programma s heeft een technologische component. Met name het programma Technologieoriëntatie trekt relatief veel leerlingen (figuur 2.7). Het gaat hier om een gemengde leerweg met een algemene oriëntatie op de sectoren economie, zorg & welzijn en techniek. Daarnaast is er extra aandacht voor de technologische ontwikkelingen in de sectoren. De opkomst van de intersectorale programma s gaat derhalve gepaard met een ander soort belangstelling voor techniek. Niet de klassieke, harde techniek, maar technologie. De intersectorale programma s zijn daarmee een interessante aanvulling op het traditionele vmbo-techniekaanbod. Figuur 2.7 Aantal in leerjaar 3 ingestroomde leerlingen in 2010 en de ontwikkeling t.o.v Bron: Ministerie van OCW,

16 Deze intersectorale programma s worden steeds populairder en dat gaat ten koste van alle vier de vmbo-sectoren sectoren (figuur 2.8). Deze tendens doet zich voor in heel Nederland, maar in sterkere mate in stedelijke omgevingen. Figuur 2.8 Instroom in vmbo-sectoren vmbo (theoretische leerweg niet inbegrepen) inbegrepen Bron: Ministerie van OCW, Doorstroom Van alle vmbo-leerlingen leerlingen stroomt uiteindelijk 29 procent door naar mbo-techniek mbo techniek (figuur 2.9). Van de vmbo-techniek techniek leerlingen stroomt 71 procent door naar mbo-techniek techniek. Vanuit de theoretische leerweg is dat 24 procent (niet in figuur 2.9). Figuur 2.9 Doorstroom van va vmbo naar mbo-techniek Bron: Ministerie van OCW, 2012 Vanuit de intersectorale programma s is de doorstroom naar mbo-techniek techniek 22 procent. Dat lijkt aan de lage kant - en ligt zeven procentpunt lager dan de totale doorstroom 16

17 vanuit het vmbo naar mbo-techniek - gegeven de technologie-component in veel van de intersectorale programma s. De belangstelling voor technologie onder vmbo-leerlingen lijkt daarmee nog te weinig te worden verzilverd richting mbo-techniek. 2.6 Aanbod In 25 plaatsen in Noord-Holland en het MRA-gebied binnen Flevoland kan op in totaal 38 scholen een vmbo-techniekopleiding worden gevolgd (tabel 2.3). In veel gevallen worden daarbinnen ook nog specifieke afdelingsopleidingen aangeboden. Tabel 2.3 Aanbod van vmbo-techniek in Noord-Holland en het MRA-deel van Flevoland Scholen Brede opleidingen Specifieke richtingen Techniek Bouw Instalektro Metalektro Bouw Metaal Elektro Installatie Voertuig T&L Kop van NH Den Burg 1 X Den Helder 1 X X X X X X X Schagen 1 X X X X X Wieringerwerf 1 X X X West-Friesland Grootebroek 1 X X X Hoorn 2 X X X X X X Noord-K land Alkmaar 2 X X X X X X Heerhugowaard 1 X X X X IJmond IJmuiden 1 X X X X X X Waterland Edam 1 X X X Purmerend 1 X X X X Zaanstreek Krommenie 1 X X X X Zaandam 2 X X X Amsterdam Amsterdam 5 X X X X X X X Zuid-K land Haarlem 2 X X Heemskerk 1 X Amstel-M landen Amstelveen 1 X Hoofddorp 1 X X X Nieuw-Vennep 1 X X X X Uithoorn 1 X X X X Gooi & Vecht Hilversum 2 X X X Laren 1 X X X X Weesp 1 X Flevoland Almere 4 X X X X X Lelystad 2 X X X X 17

18 3. Fact sheet mbo 3.1 Mbo-techniek in de regio: dominante trends en locaties Nederland kent op dit moment circa mbo-leerlingen (roc s, aoc s en vakscholen). Tot 2011 is het aantal leerlingen alleen maar gestegen, in 2012 daalt het aantal licht. De Referentieramingen 2012 van het ministerie van OCW verwachten een heel lichte daling van het aantal mbo-leerlingen tot Daarna zet een steviger krimp in, als gevolg van de dalende aantallen vmbo-leerlingen. Op de korte termijn verwachten de ramingen van het ministerie voor mbo-techniek een wat snellere daling, vanwege de krimp in de bbl-opleidingen (met een relatief groot aandeel techniek). Vanaf 2018 vergezellen zorg & welzijn en economie het mbo-techniek in de krimp (figuur 3.1). Figuur 3.1 Mbo-leerlingen naar sector volgens referentieramingen OCW Bron: Ministerie van OCW, Referentieramingen 2012 Er zijn vier dominante trends in mbo-techniek: een verwachte afname van de instroom een verschuiving van de traditioneel grote mbo-techniekopleidingen in de elektro, installatie en bouw en infra, naar andere techniekopleidingen het aantal bol-leerlingen stijgt, de bbl-deelname daalt onder invloed van de economische laagconjunctuur net als bij het vmbo een verbreding van de techniekopleidingen. Deze fact sheet gaat achtereenvolgens in op: de belangstelling voor mbo-techniek leerlingaantallen per bedrijfstak doorstroming binnen mbo-techniek 18

19 bol en bbl het aanbod in Noord-Holland en het MRA-deel van Flevoland beschouwing en analyse. Noord-Holland kent vijf roc s met techniekopleidingen. In het MRA-gebied in Flevoland (Almere en Lelystad) is ROC Flevoland met techniekopleidingen actief. Al met al zijn er twaalf gemeenten waar een mbo-leerling voor techniek terecht kan (tien in Noord-Holland en twee in Flevoland), waarbij in Heerhugowaard en Hoofddorp twee roc s actief zijn: ROC Kop van Noord-Holland: Den Helder, Schagen ROC Horizon College: Hoorn, Heerhugowaard ROC Regio College: Zaandam, Purmerend, Heerhugowaard ROC Nova College: Hoofddorp, Beverwijk ROC van Amsterdam: Amsterdam, Hoofddorp, Hilversum ROC Flevoland: Almere, Lelystad. Daarmee is de dichtheid van opleidingen in vergelijking met de rest van het land vrij hoog. Zo telt Noord-Brabant negen gemeenten met mbo-techniek en Zuid-Holland acht (met in drie daarvan twee roc s). 3.2 Verwachte afname instroom mbo-techniek In de periode tot 2030 wordt een afname van het aantal mbo-techniekleerlingen voorspeld. Dat heeft drie oorzaken: demografische factoren (ontgroening) afname totaal aantal mbo-leerlingen ten gunste van de vmbo-havo-hbo route de populariteit van mbo-techniekopleidingen daalt: landelijk kiest nu nog twintig procent van de mbo-leerlingen voor techniek. Problemen die een hogere instroom van mbo-techniekleerlingen belemmeren zijn volgens het Platform Bèta Techniek: techniekopleidingen zijn kostbaar en dat belemmert een breed aanbod de opleidingsroutes voor bol 3 en 4 zijn te versnipperd en daardoor onaantrekkelijk voor veel techniekstudenten het technisch beroep wordt nog onvoldoende voor het voetlicht gebracht bij potentiële toekomstige techniekstudenten als meisjes en allochtonen. Het tweede punt - dat de opleidingen in de techniek te smal en versnipperd en daarmee niet aantrekkelijk genoeg zijn - is de afgelopen jaren al reden geweest om het aantal opleidingsroutes binnen de verschillende richtingen flink terug te brengen. Advies van het Platform Bèta Techniek is onder andere om het aantal niveau 4 opleidingen te beperken tot vijf brede techniekopleidingen en om het opleidingsaanbod aan te passen aan regionaal economische speerpunten. Zo ver is het nog niet, maar er is wel duidelijk sprake van een vermindering van het aantal opleiding bij de roc s, om meer duidelijkheid en overzicht te creëren. 19

20 Tegelijk laten de vakscholen en nieuwe initiatieven - zoals de samenwerking tussen het ROC van Amsterdam en bedrijven uit de railinfratechniek - zien dat er ook ruimte moet zijn voor maatwerk. Voor een bepaalde groep leerlingen is een smallere opleiding wel degelijk interessant, ook al zijn dat niet meer de traditionele smalle opleidingen. Het gaat daarbij meer om de context (luchtvaart, spoorvervoer) dan om de technische vakkeuze (installatietechniek of metaaltechniek). Daarover meer in de analyse aan het slot van deze fact sheet. Het aantal mbo-techniekleerlingen in Noord-Holland en Flevoland is relatief gezien lager dan het landelijk gemiddelde (figuur 3.2). 1 Noord-Holland Noord is hierop een positieve uitzondering. Figuur 3.2 Aantal mbo-techniekleerlingen per duizend leerlingen (woongemeente) NH Noord Nederland Zuidelijk N-H Gooi- en Vecht Flevoland Amsterdam /' /' /' /' /' /'12 Bron: DUO-bestand Rijksoverheid. Bewerking: Blaauwberg. Opvallend is verder dat het aantal mbo-techniekleerlingen per duizend leerlingen in Amsterdam en Zuidelijk Noord-Holland minder snel daalt dan landelijk (en het laatste jaar zelfs wat toeneemt). In Noord-Holland Noord, Flevoland, Gooi en Vechtstreek daalt de relatieve belangstelling juist sterker dan landelijk het geval is. Met andere woorden: met de belangstelling voor techniek is het in Noord-Holland erg wisselend gesteld. Maar er is zeker niet over de hele linie sprake van een sterk dalende trend. In tegenstelling tot de beeldvorming is het aantal mbo-techniekleerlingen aan de roc s in Noord-Holland en Flevoland de laatste jaren redelijk stabiel (figuur 3.3). Weliswaar neemt 1 Afhankelijk van de beschikbaarheid en relevantie van cijfers gebruiken we voor Flevoland afwisselend cijfers voor de hele provincie en voor alleen het MRA-deel (Lelystad en Almere). 20

21 op veel plaatsen de relatieve belangstelling af (zie figuur 3.2), maar door de stijging van het totaal aantal leerlingen blijft de deelname aan techniekopleidingen nog op peil. Er zijn wel verschillen: aan ROC de Kop van Noord-Holland en het NOVA College is de deelname toegenomen, aan het ROC van Amsterdam en het ROC van Flevoland is de deelname redelijk stabiel en aan het Regio College en het Horizon College is de deelname wat afgenomen. Zoals gezegd is de verwachting voor de komende jaren dat zich een dalende trend inzet. Maar zowel figuur 3.2 als 3.3 laten zien dat daarbij regionale verschillen verwacht mogen worden. Overigens zijn figuur 3.2 en 3.3 niet zomaar te vergelijken. In figuur 3.2 gaat het immers om het aantal techniekleerlingen per leerlingen (een verhoudingsgetal dus) naar woonregio en in figuur 3.3 gaat het om de absolute aantallen ingeschrevenen aan de roc s. Maar samen geven ze wel een duidelijk beeld van wat er aan de hand is: in grote lijnen is de afgelopen jaren het aantal techniekleerlingen nog gestegen om dat het totaal aantal mbo-ers is gestegen. De belangstelling voor techniek daalt echter wel degelijk, zij het niet overal. Figuur 3.3 Techniekleerlingen aan de roc s in Noord-Holland en het MRA-gebied van Flevoland ROC van Amsterdam Nova College Horizon College Regio College ROC Flevoland ROC Kop van N-H Bron: DUO-bestand Rijksoverheid. Bewerking: Blaauwberg. Het ROC van Amsterdam kent het grootste aantal mbo-techniekleerlingen (figuur 3.3). Naast massa (het is nou eenmaal de grootste regio) speelt de populariteit van specifieke opleidingen zoals luchtvaarttechnologie (1.700 leerlingen) hierin een belangrijke rol. De verschillende opleidingsrichtingen van het ROC van Amsterdam zijn over verschillende locaties verdeeld (tabel 3.1). 21

22 Tabel 3.1 Techniekopleidingen verdeeld over locaties ROC van Amsterdam Bouw en infra Afbouw en hout Elektro Installatie Werktuig bouw A dam Noord X X A dam Sloterdijk X X X X Diemen Hilversum Hoofddorp Heerhugowaard X X X X X X X X Bron: website ROC van Amsterdam Vliegtuig techniek X 3.3 Leerlingaantallen per bedrijfstak Mbo-techniek kent de volgende indeling in bedrijfstakken: elektro-, installatie- en metaaltechniek (EIM) bouw & infra transport & logistiek motorvoertuigentechniek grafische techniek proces-, milieu- en laboratoriumtechniek en fotonica (PMLF) beschermings- en afwerkingstechnieken hout en interieur overigen. Deze bedrijfstakken kennen weer een onderverdeling naar verschillende opleidingen. Er is in de ogen van velen de laatste jaren zelfs sprake van een wildgroei in opleidingen. Zoals gezegd is de tendens nu terug te gaan naar een overzichtelijker aantal opleidingen. De bedrijfstakken EIM, Bouw & Infra en Transport & Logistiek kennen het hoogste aantal leerlingen (figuur 3.4). Noord-Holland en Flevoland kennen met name een groter aantal grafische techniekleerlingen dan landelijk. Figuur 3.4 Verdeling mbo-techniekleerlingen over bedrijfstakken 100% 90% Overig 80% Hout en Interieur 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Nederland Noord-Holland Flevoland Schilders PMLF Grafische techniek Motorvoertuigentechniek Transport & Logistiek Bouw & Infra EIM Bron: DUO-bestand Rijksoverheid (bewerking Blaauwberg) 22

23 In Nederland kiezen steeds minder mbo-leerlingen voor de traditioneel grote mboopleidingen in de EIM en Bouw & Infra. Dat geldt ook voor de roc s in Noord-Holland en Flevoland. Opleidingen in de Grafische techniek en Transport & Logistiek winnen aan populariteit (figuur 3.5). Figuur 3.5 Leerlingen mbo-techniek Noord-Holland en Flevoland per bedrijfstak Bron: DUO-bestand Rijksoverheid. Bewerking: Blaauwberg. Het aantal EIM-leerlingen is met name in de stedelijke gebieden in Nederland relatief laag. In Noord-Holland gaat het hierbij om de regio s Amsterdam, Haarlem, Alkmaar en de Gooi- en Vechtstreek (figuur 3.6). Figuur 3.6 Relatieve belangstelling voor mbo elektro-, metaal en installatietechniek

24 Binnen de bedrijfstak EIM stijgt het aantal brede ten opzichte van specifieke opleidingen (figuur 3.7). Het gaat in figuur 3.7 om de landelijke trend, maar is geen reden om aan te nemen dat het in Noord-Holland en Flevoland anders is. Figuur 3.7 Aantal mbo-leerlingen naar opleidingsrichting in de EIM (landelijk) Bron: DUO-bestand Rijksoverheid. Bewerking: Blaauwberg. Het aantal leerlingen per bedrijfstak verschilt per regio van het landelijk gemiddelde. EIM is nu nog wel overal de grootste tak, met uitzondering van het Regio College, waar Bouw & Infra het grootst is (figuur 3.8). Figuur 3.8 Mbo-techniekleerlingen per bedrijfstak per roc Bron: DUO-bestand Rijksoverheid. Bewerking: Blaauwberg. ROC de Kop van Noord-Holland, het ROC van Amsterdam en het NOVA College hebben vanwege de marine, de luchtvaarttechniek en de scheepvaarttechniek veel leerlingen 24

25 Transport & Logistiek. Grafische techniek is sterk in Amsterdam en Flevoland. Proces-, milieu- en laboratoriumtechniek en fotonica (PMLF) doet het goed bij het NOVA College. Ook de bouw en procestechniek zijn sterk bij het Regio College. In deze zwaartepunten reflecteert zich de economische structuur van de verschillende regio s. De toenemende vraag richting roc s om zich meer toe te leggen op opleidingen die aansluiten op de werkgelegenheidsstructuur van de regio (macrodoelmatigheid) is in elk geval deels al staande praktijk. 3.4 Doorstroom binnen mbo-techniek Een mbo-niveau 2 opleiding wordt doorgaans gezien als een startkwalificatie voor de arbeidsmarkt. Werkgevers stellen echter steeds hogere eisen (zie voorbeeld Tata Steel) aan personeel waardoor de startkwalificatie in de techniek de facto steeds nadrukkelijker lijkt te verschuiven naar niveau 3. Tata Steel IJmuiden is met 9000 personeelsleden veruit de grootste techniek-werkgever in de regio. Het algemene opleidingsniveau binnen het bedrijf stijgt. Op dit moment heeft driekwart van het personeel een mbo niveau 2 of 3 opleiding. Het (hand)werk op niveau 2 is echter steeds meer aan het verdwijnen door verdergaande automatisering en toenemende complexiteit van de werkzaamheden. Het perspectief voor mbo niveau 2 gediplomeerden neemt steeds meer af. Veel gediplomeerden binnen mbo techniek stromen door naar een hoger kwalificatieniveau. Vooral niveau 2 gediplomeerden stromen veel door naar een niveau 3 opleiding: daar gaat 53 procent na behalen van het diploma door naar mbo 3 (figuur 3.9). Op niveau 3 stroomt 32 procent door. En van de mbo 4 leerlingen stroomt 31 procent door naar het hbo. Figuur 3.9 Procentuele verdeling gediplomeerden naar bestemming 2011 (intern = doorstroom mbo) Bron: Kenteq Onderzoeksbericht (2012) 25

26 Het doorstroompercentage verschilt per regio. Noord-Holland Noord kent een relatief hoog aantal gediplomeerden die binnen het mbo doorstromen (figuur 3.10). De doorstroom naar het hbo onderscheid zich niet van het landelijke gemiddelde. In Flevoland is zowel de doorstroom binnen et mbo als naar het hbo laag. Figuur 3.10 Procentuele verdeling gediplomeerden naar bestemming per arbeidsmarktregio 2011 Bron: Kenteq Onderzoeksbericht (2012) 3.5 Bol en bbl De economische laagconjunctuur zorgt in het mbo landelijk voor meer populariteit voor de bolopleidingen ten koste van het aantal bbl ers (figuur 3.11). Het is simpelweg moeilijker om een baan te vinden en dat geldt daarmee ook voor bbl-plekken. Vooral de bouw lijdt daar fors onder. Figuur 3.11 Techniekleerlingen in bol en bbl (landelijk) BBL Techniek BOL Techniek Bron: DUO-bestand Rijksoverheid. Bewerking: Blaauwberg. 26

27 Noord-Holland en Flevoland volgen deze landelijke trend. Techniek is nog wel steeds de grootste bbl-sector (zie ter illustratie figuur 3.12 met de cijfers voor Noord-Holland). Installatie-, elektroen metaaltechniek (met bbl-trajecten in 2011) is koploper. Figuur 3.12 Bbl-ers in Noord-Holland Bron: Provincie Noord-Holland, BBL-knelpuntenonderzoek Bbl-opleidingen zijn niet alleen een optie voor niveau 2 en 3. Een belangrijk deel van de bbl-plekken gaat naar niveau 4 leerlingen (figuur 3.13). In de EIM, Bouw en Infra en Motorvoertuigentechniek volgen Noord-Holland en Flevoland het landelijke beeld. Bij transport en logistiek is dat anders. Daar telt de regio een groot aandeel niveau 4 plaatsen in de bbl. Figuur 3.13 Bbl in vier techniektakken naar niveau Bron: DUO-bestand Rijksoverheid. Bewerking: Blaauwberg. 3.6 Vakscholen en opleidingsbedrijven Veelal in reactie op teruglopende leerlingaantallen bij de techniekopleidingen zijn bedrijven uit verschillende branches gestart met eigen bedrijfsscholen, ook wel vakscholen. Daarnaast kennen de bouw en installatiebranche al veel langer het concept 27

28 van de opleidingsbedrijven, waarbij leerlingen een bbl-traject volgen en in dienst zijn van het opleidingsbedrijf. Het onderwijs wordt daarbij veelal verzorgd in samenwerking met een roc (vaak wordt ook gebruik gemaakt van dezelfde faciliteiten) en de leerlingen worden vanuit het opleidingsbedrijf gedetacheerd naar verschillende werkgevers in de bedrijfstak. Er zijn in Noord-Holland en het Flevolandse deel van het MRA-gebied tien vakscholen, opleidingsbedrijven en andere initiatieven (figuur 3.14). Figuur 3.14 Vakscholen en opleidingsbedrijven in Noord-Holland en de MRA Vakscholen Branche Locatie Tata Steel Academy Proces-, elektrotechniek en werktuigbouw IJmuiden Hout- en Meubileringscollege Hout en interieur Amsterdam De Vakopleiding Afbouw Purmerend Railcollege (i.o.) Railinfra Amsterdam Vakcollege Techniek Allen Diverse locaties Opleidingsbedrijven Tetrix (i.s.m. OBM) Metaal, elektrotechniek en houtbewerking Diverse locaties Installatiewerk Elektro- en installatietechniek Diverse locaties Goflex Elektro-, installatie-, meet en regel-, Diverse locaties koudetechniek, carroseriebouw en metaal SPB Zaanstreek-Waterland Bouw (timmerlieden en metselaars) Zaandam SSPB Bouw Beverwijk ESPEQ Bouw, houtbewerking en afbouw Heerhugowaard OBMech Monteur mobiele werktuigen Hoorn Bron: betreffende websites Het gaat bij de vakscholen en opleidingsbedrijven om bbl-trajecten. Het Hout- en Meubileringscollege biedt ook bol-opleidingen. Van de leerlingen volgt daar zelfs de meerderheid een bol-opleiding. Het opleidingsbedrijf Goflex biedt naast bbl-trajecten ook een versnelde bol-opleiding elektrotechniek niveau 2 aan. In de bijlage is een gedetailleerd overzicht van de vakscholen en opleidingsbedrijven opgenomen. Vakscholen worden ook wel als noodverband geduid voor een goede aansluiting tussen arbeidsmarkt en onderwijs. De vraag is of dat terecht is. Zoals de samenwerkingsverbanden en opleidingsbedrijven in de bouw en installatiebranche al langer laten zien, zijn de vakscholen ook een ontwikkeling die past bij het streven om het beroepsonderwijs dicht bij de praktijk en met betrokkenheid van de bedrijven te organiseren. De vakcolleges - zoals de Tata Steel Academy en het aanstaande Railcollege van een aantal grote railinfrabedrijven en het ROC van Amsterdam - zijn een nieuwe vorm van samenwerking tussen roc s en bedrijven (in geval van Tata een samenwerking met het Nova College). Die hebben elkaar in veel gevallen ook nodig, vanwege licenties, docenten, faciliteiten en kwaliteitsborging van de breedte van het curriculum (het gaat niet alleen om technische vakken, leerlingen krijgen ook algemeen vormende vakken in hun leiding). Het is daarom een te eenvoudige voorstelling van zaken de opkomst van de vakscholen te zien als een nieuwe vorm van opleiden of als de terugkeer van de oude bedrijfsscholen, 28

29 die ten koste zal gaan van de roc s. De vakscholen passen juist bij de trend van meer samenwerking tussen onderwijs en bedrijfsleven om meer in de praktijk en contextgericht (rail, luchtvaart, staal in plaats van sec infrastructuur, werktuigbouw en procestechniek) op te leiden. De plannen vanuit het Platform Onderwijs IJmond voor een techniekcampus van onder andere Tata Steel, Zwart Techniek, Technisch College Velsen, het Nova College, de gemeente Velsen en de Provincie Noord-Holland illustreren dat ook. Dat sluit ook aan bij de trend meer opleidings- en trainingsfaciliteiten te delen, om kosten te drukken, maar om de kwaliteit hoog te houden, up to date te blijven en de (werkvloer)contacten tussen onderwijs en bedrijfsleven te bevorderen. In Den Helder, Heerhugowaard en Zaandam zijn inmiddels TechniekCampussen gestart. Opleidingsbedrijven, de branches en de roc s maken dan gebruik van dezelfde faciliteiten. Figuur 3.14 Locaties Vakcollege techniek Het Vakcollege Techniek is een aparte samenwerkingsvorm tussen verschillende vmbo s en mbo s in het land waarbij kennisdeling voorop staat. Het Vakcollege werkt met een eigen leermethode en materialen, dit concept kan worden ingekocht door de verschillende scholen. Het gaat hier om een doorlopende leerlijn van VMBO leerjaar 1 tot verschillende BBL trajecten in het MBO. Figuur 3.14 laat zien dat verschillende scholen in Noord-Holland en de MRA dit concept hebben omarmd. Niet op deze kaart vermeld is het Stad College in Almere die echter ook aangesloten is bij het Vakcollege. Bron: Informatiebrochure Vakcollege techniek Er past misschien ook een kleine nuancering bij het enthousiasme over de vakscholen. De ervaring uit de al langer bestaande de opleidingsbedrijven is dat ze erg meebewegen met de conjunctuur in de bouw en installatie (op dit moment gaat het op veel locaties derhalve moeilijk). Het Hout- en Meubileringscollege is populair, maar bestaat ook al lang en neemt een heel specifieke plaats in het opleidingsspectrum in en profiteert van het toenemende economische belang van ontwerp en design. 3.7 Aanbod mbo-techniek opleidingen De tabellen 3.2, 3.3 en 3.4 geven het aanbod aan verschillende opleidingen in de regio weer inclusief het aantal leerlingen per opleiding. Het gaat hierbij om de meest gekozen opleidingen en enkele meer traditionele opleidingen (zoals metselaar of tegelzetter). Voor een meer gedetailleerd en volledig overzicht verwijzen we naar de bijlage. 29

30 Tabel 3.2 Aanbod mbo-techniek niveau 2, aantal leerlingen per ROC (x = wel aanbod, geen leerlingen) ROC Kop van NH Horizon College Nova College Regio College ROC van A dam ROC Flevoland Totaal aantal leerlingen Installatietechniek (monteur) Elektrotechniek (monteur) Metaalbewerken Machinebouwer mechatronica Autotechniek Timmerman Metselaar Tegelzetter/voeger 16 X X 16 Infra Schilder/lakspuiter Operator procestechniek Monteur vliegtuigonderhoud Tabel 3.3 Aanbod mbo-techniek niveau 3 ROC Kop van NH Horizon College Nova College Regio College ROC van A dam ROC Flevoland Totaal aantal leerlingen Installatietechniek Elektrotechniek Metaalbewerken Mechatronica 98 X Autotechniek Timmerman Metselaar Tegelzetter 4 X 4 Infra Schilder/lakspuiter Operator procestechniek Monteur vliegtuigonderhoud Installatietechnicus werktuigkundige installaties, installatietechniek overig en infratechniek 3 Elektrotechnisch monteur en monteur stroominstallaties en spanningsnetten 4 Straatmaker, rioleringswerker, buizenlegger, infratechniek, asfaltafwerker en vakman grond- weg en waterbouw 5 Installatietechnicus werktuigkundige installaties, installatietechniek overig, infratechniek en servicemonteur installatietechniek 6 Elektrotechnisch monteur, monteur stroominstallaties en spanningsnetten en servicemonteur elektrotechniek 7 Straatmaker, rioleringswerker, buizenlegger, infratechniek, vakman asfalt en vakman grond- weg en waterbouw 30

31 Tabel 3.4 Aanbod mbo-techniek niveau 4 ROC Kop van NH Horizon College NOVA College Regio College ROC van A dam ROC Flevoland Totaal Middenkader Engineering Technisch middenkader WEI X Middenkader Bouw en Infra Autotechnicus Werkplaatsmanager mobiliteitsbranche Elektrotechnische opleidingen Installatietechnische opleidingen Mechatronica X Middenkader afbouw en onderhoud 2 2 Monteur vliegtuigonderhoud Elektrotechnisch monteur en monteur stroominstallaties en spanningsnetten 9 Installatietechnicus werktuigkundige installaties en werkvoorbereider installatie 31

32 4. Fact sheet hbo 4.1 Hbo-techniek landelijk en in de regio: studentenaantallen en aanbod Het aantal hbo-studenten in Nederland stijgt. Van 2007 tot 2011 nam het aantal met dertien procent toe tot In 2010 werden er diploma s verstrekt. De instroom neemt de laatste jaren wel enigszins af (figuur 4.1). De top van het aantal nieuwe inschrijvingen lag in met in Figuur 4.1 Landelijke instroom hbo en ontwikkeling Bron: cijfers.hbo-raad.nl De technische hbo-opleidingen zijn goed voor 16,5 procent van alle hbo-studenten in 2011, inclusief de ict- en chemieopleidingen (figuur 4.2). Dat zijn ongeveer techniekstudenten. De Referentieramingen 2012 van het ministerie van OCW verwachten een toename van het aantal hbo-techniekstudenten tot zo n in De nieuwe instroom in de techniekopleidingen (inclusief ict en chemie) neemt gestaag toe, van in 2007 naar in De instroom in de techniek houdt daarmee gelijke tred met de totale instroom in het hbo. Figuur 4.2 Inschrijvingen bachelorstudenten in 2011 per sector Bron: cijfers.hbo-raad.nl 32

33 De vraag is wat nog tot hbo-techniek te rekenen. Bij de cijfers van de HBO-raad zitten zoals gezegd ook de ict- en chemische opleidingen in het technische domein. Andere publicaties - zoals de HBO Keuzegids hanteren smallere definities. In aansluiting op de voorgaande fact sheets over vmbo en mbo volgt deze fact sheet die wat smallere indeling, met de volgende opleidingsrichtingen: Elektrotechniek, Werktuigbouwkunde, Voertuigtechniek, Bouwkunde, Civiele techniek, Logistiek, verkeer & zeevaart en Ontwerpen. In Noord-Holland en de Metropoolregio Amsterdam is een viertal aanbieders van hbotechniekopleidingen, op zes locaties: InHolland in Alkmaar en Haarlem, de Hogeschool van Amsterdam (HvA), de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht (HKU) in Hilversum en Windesheim Flevoland in Almere en Lelystad (tabel 4.1). Windesheim Flevoland is pas sinds 2011 gestart met een opleidingsaanbod, de komende tien jaar zullen zij gebruiken om een kwalitatief sterke onderwijsorganisatie neer te zetten. Tabel 4.1 Hbo-techniekaanbod in Noord-Holland en de MRA InHolland Alkmaar InHolland Haarlem HvA HKU Hilversum Windesheim Almere Windesheim Lelystad Elektrotechniek X X Werktuigbouw X X Aviation X Bouwkunde X X X X X* Civiele techniek X X Ontwerpen X X X *Duaal- Bron: websites onderwijsinstellingen We beschikken helaas niet over de totale aantallen techniek per locatie. Betrouwbare cijfers zijn alleen beschikbaar per hogeschool en worden dan geregistreerd op de hoofdlocatie. Voor InHolland, de HKU en Windesheim liggen die buiten Noord-Holland en het MRAgebied. Voor de Hogeschool van Amsterdam is dat uiteraard anders en dat is ook veruit de grootste aanbieder van techniekopleidingen. Van alle hogescholen in Nederland telt de HvA de meeste techniekstudenten: in 2011 (Avans, Utrecht en Fontys volgens met alledrie ruim studenten). Dat is een marktaandeel van 14 procent. Op basis van het aantal eerstejaarstudenten (zie volgende paragraaf) is het aandeel van de HvA in het aantal techniekstudenten in Noord-Holland en de MRA te schatten op 80 tot 85 procent. Alleen al het inzicht in de techniekopleidingen van de HvA biedt daarmee al een goed beeld van de hbo-techniek in Noord-Holland en de MRA. Figuur 4.3 geeft de ontwikkeling van de studentenaantallen naar opleiding binnen de HvA. Het aantal studenten luchtvaarttechniek (aviation) neemt fors toe tot meer dan duizend in 2011 en is sinds 2010 bouwkunde voorbij als grootste techniekopleiding. Ook Engineering Design & Innovation, een combinatie van werktuigbouwkunde en bedrijfskunde, stijgt flink. De meer traditionele opleidingen bouwkunde, bouwtechnische bedrijfskunde, civiele techniek en elektrotechniek zijn zo goed als stabiel in het aantal studenten. 33

Ontwikkeling en regionale verdeling van de vmbo-leerlingen elektro-, installatie- en metaaltechniek ( )

Ontwikkeling en regionale verdeling van de vmbo-leerlingen elektro-, installatie- en metaaltechniek ( ) Ontwikkeling en regionale verdeling van de vmbo-leerlingen elektro-, installatie- en metaaltechniek (2005-2013) Dit onderzoeksbericht geeft een eerste beeld van de ontwikkeling van het aantal vmbo-leerlingen

Nadere informatie

index Technocentrum Kwantitatieve regioanalyse technisch beroepsonderwijs Provincie Noord-Brabant

index Technocentrum Kwantitatieve regioanalyse technisch beroepsonderwijs Provincie Noord-Brabant index Technocentrum Kwantitatieve regioanalyse technisch beroepsonderwijs Provincie Noord-Brabant Inhoudsopgave 1. Mbo Techniek... 3 1.1 Deelnemers mbo techniek... 3 1.1.1 Onderwijsinstellingen... 3 1.1.2

Nadere informatie

KWANTITATIEVE REGIOANALYSE TECHNISCH BEROEPSONDERWIJS

KWANTITATIEVE REGIOANALYSE TECHNISCH BEROEPSONDERWIJS - editie 2007 KWANTITATIEVE REGIOANALYSE TECHNISCH BEROEPSONDERWIJS REGIO MIDDEN- EN WEST-BRABANT - Samenvatting - Een initiatief van index Technocentrum Midden- en West-Brabant index Technocentrum Mozartlaan

Nadere informatie

Onderwijs: kiezen voor en leren in de techniek

Onderwijs: kiezen voor en leren in de techniek Horizontale as: % +/- t.o.v. jaar eerder Onderwijs: kiezen voor en leren in de Ontwikkeling instroom mbo 24, 25, 26 4% 24 3% 2% % 25 % -4% -3% -2% -% % -% % 2% 3% 4% 26-2% -3% -4% Verticale as: afwijking

Nadere informatie

Infrastructuur landsdeel Noordvleugel. 5 hogescholen met bètatechniek 3 universiteiten Jet-Net: 31 scholen en 15

Infrastructuur landsdeel Noordvleugel. 5 hogescholen met bètatechniek 3 universiteiten Jet-Net: 31 scholen en 15 Facts & Figures 2 Deel II LANDSDEEL NOORDvleugel In het Techniekpact Noordvleugel hebben de provincies Noord-Holland, Flevoland en Utrecht hun bestaande techniek-, human capital- en economische agenda

Nadere informatie

Doorstroom van vmbo/havo naar mbo (2010-2013)

Doorstroom van vmbo/havo naar mbo (2010-2013) Doorstroom van vmbo/havo naar mbo (2010-2013) Waar komt de instroom in de Kenteq-kwalificaties vandaan? Komt die uit direct verwante vmbo-opleidingen, of ook uit andere richtingen? Hoe zit dat omgekeerd?

Nadere informatie

Quickscan Techniek in. onderwijs en werkgelegenheid

Quickscan Techniek in. onderwijs en werkgelegenheid Quickscan Techniek in Brabant onderwijs en werkgelegenheid Visie in beeld Om te weten waarover we in Brabant praten, hebben we als Samenwerkingsverband Techniekplatforms Brabant voor u een aantal relevante

Nadere informatie

Het aandeel vrouwen in Kenteq-kwalificaties (2005-2013)

Het aandeel vrouwen in Kenteq-kwalificaties (2005-2013) Het aandeel vrouwen in Kenteq-kwalificaties (2005-2013) Hoe ontwikkelt zich het aandeel vrouwelijke mbo-studenten op het vlak van de metaal-, elektro- en installatietechniek? Naar welke opleidingsrichting

Nadere informatie

zuidwest Infrastructuur landsdeel Zuidwest 6 hogescholen met bètatechniek 3 universiteiten Jet-Net: 53 scholen en 17

zuidwest Infrastructuur landsdeel Zuidwest 6 hogescholen met bètatechniek 3 universiteiten Jet-Net: 53 scholen en 17 LANDSDEEL zuidwest De regio West-Brabant is samen met de provincies Zeeland en Zuid-Holland verenigd in het landsdeel Zuidwest. In de Techniekpact-samenwerking op landsdeelniveau verbinden de zes subregio

Nadere informatie

KWANTITATIEVE REGIOANALYSE TECHNISCH BEROEPSONDERWIJS

KWANTITATIEVE REGIOANALYSE TECHNISCH BEROEPSONDERWIJS - editie 2006 KWANTITATIEVE REGIOANALYSE TECHNISCH BEROEPSONDERWIJS REGIO MIDDEN- EN WEST-BRABANT - Samenvatting - Een initiatief van index Technocentrum Midden- en West-Brabant index Technocentrum Mozartlaan

Nadere informatie

Factsheet Onderwijs Mobiliteitsbranche vmbo/mbo

Factsheet Onderwijs Mobiliteitsbranche vmbo/mbo Factsheet Onderwijs Mobiliteitsbranche vmbo/mbo Dit is een uitgave van Innovam April 2015 Uitgever: Innovam Groep Website: www.innovam.nl/onderzoek E-mail: onderzoek@innovam.nl Telefoon: 030 608 77 84

Nadere informatie

Aandeel meisjes in de bètatechniek VMBO

Aandeel meisjes in de bètatechniek VMBO Vrouwen in de bètatechniek Traditioneel kiezen veel meer mannen dan vrouwen voor een bètatechnische opleiding. Toch lijkt hier de afgelopen jaren langzaam verandering in te komen. Deze factsheet geeft

Nadere informatie

Facts & Figures Utrecht

Facts & Figures Utrecht Facts & Figures Utrecht Prognose van leerlingaantallen In Utrecht wordt er een krimp verwacht van het totale leerlingenaantal op het vmbo. Dit gaat over de basisberoepsgerichte, kaderberoepsgerichte, theoretische-

Nadere informatie

Regiorapportage Mobiliteitsbranche Groot Amsterdam - Gooi en Vechtstreek

Regiorapportage Mobiliteitsbranche Groot Amsterdam - Gooi en Vechtstreek Regiorapportage Mobiliteitsbranche Groot Amsterdam - Gooi en Vechtstreek Ontwikkelingen op de arbeidsmarkt en in het onderwijs in de motorvoertuigen- en tweewielerbranche in de regio Groot Amsterdam -

Nadere informatie

Facts & Figures Limburg

Facts & Figures Limburg 2017 2019 2021 2023 2025 2027 2029 2031 2033 2035 2037 Facts & Figures Limburg Prognose van leerlingaantallen In Limburg wordt er een krimp verwacht van het totale leerlingenaantal op het vmbo. Dit gaat

Nadere informatie

TechniekRaad Noord-Holland

TechniekRaad Noord-Holland TechniekRaad Noord-Holland Samen sterk voor techniek! De technische arbeidsmarkt in Noord-Holland: cijfers en visie op 2015 EDITIE 19 december 2014 De TechniekRaad Noord-Holland is een initiatief van de

Nadere informatie

Kwantitatieve Regioanalyse Technisch Beroepsonderwijs regio Midden- en West-Brabant

Kwantitatieve Regioanalyse Technisch Beroepsonderwijs regio Midden- en West-Brabant editie 2008 Kwantitatieve Regioanalyse Technisch Beroepsonderwijs regio Midden- en West-Brabant rapport een initiatief van index Technocentrum index Technocentrum Mozartlaan 7 4837 EH BREDA Telefoon Fax

Nadere informatie

OOM Onderwijsinformatie Cijfers en trends 2009. Onderwijs

OOM Onderwijsinformatie Cijfers en trends 2009. Onderwijs OOM Onderwijsinformatie Cijfers en trends 2009 2009 Onderwijs OOM Onderwijsinformatie cijfers en trends 2008/2009 Inhoudsopgave Onderwijsinformatie cijfers en trends 2008/2009 3 Leeswijzer 5 Samenvatting

Nadere informatie

TechniekRaad Noord-Holland

TechniekRaad Noord-Holland TechniekRaad Noord-Holland Samen sterk voor techniek! De technische arbeidsmarkt in Noord-Holland: cijfers 015 UPDATE 19 augustus 015 De TechniekRaad Noord-Holland is een initiatief van de werkgeversorganisaties

Nadere informatie

Infrastructuur landsdeel Zuidoost. 3 hogescholen met bètatechniek 3 universiteiten Jet-Net: 38 scholen en 13

Infrastructuur landsdeel Zuidoost. 3 hogescholen met bètatechniek 3 universiteiten Jet-Net: 38 scholen en 13 Facts & Figures 24 Deel II LANDSDEEL zuidoost De Human Capital Agenda Brainport 2 vormt de basis voor het regionaal Techniekpact van het landsdeel Zuidoost, bestaande uit de provincies Noord-Brabant en

Nadere informatie

Arbeidsmarkt Metaalbewerking Cijfers en Trends 2007 Noord-Holland concept

Arbeidsmarkt Metaalbewerking Cijfers en Trends 2007 Noord-Holland concept Arbeidsmarkt Metaalbewerking Cijfers en Trends 2007 Noord-Holland concept R. Blommaert MSc Drs J. Freriks Drs I. de Vries Amsterdam, oktober 2007 708/oktober 2006 DIJK12 Beleidsonderzoek Adelaarsweg 11

Nadere informatie

FIGURES, FACTS & TRENDS

FIGURES, FACTS & TRENDS FIGURES, FACTS & TRENDS Scholingstrajecten voor immigranten, groep gemotiveerde, vaak hoog opgeleide statushouders INSTROOM VANUIT MEERDERE PERSPECTIEVEN Reguliere instroom vanuit VMBO naar BOL-opleidingen

Nadere informatie

Facts & Figures Noord-Holland

Facts & Figures Noord-Holland Facts & Figures Noord-Holland Prognose van leerlingaantallen In Noord-Holland wordt er een krimp verwacht van het totale leerlingenaantal op het vmbo. Dit gaat over de basisberoepsgerichte, kaderberoepsgerichte,

Nadere informatie

Facts & Figures Utrecht

Facts & Figures Utrecht Facts & Figures Utrecht Prognose van leerlingaantallen In provincie Utrecht wordt er een krimp verwacht van het totale leerlingenaantal op het vmbo. Dit gaat over de basisberoepsgerichte, kaderberoepsgerichte,

Nadere informatie

Facts & Figures Overijssel

Facts & Figures Overijssel 2017 2019 2021 2023 2025 2027 2029 2031 2033 2035 2037 Facts & Figures Overijssel Prognose van leerlingaantallen In Overijssel wordt er een krimp verwacht van het totale leerlingenaantal op het vmbo. Dit

Nadere informatie

Facts & Figures Zeeland

Facts & Figures Zeeland Facts & Figures Zeeland Prognose van leerlingaantallen In Zeeland wordt er een krimp verwacht van het totale leerlingenaantal op het vmbo. Dit gaat over de basisberoepsgerichte, kaderberoepsgerichte, theoretische-

Nadere informatie

Arbeidsmarkt Metaalbewerking 2004 Regio Zeeland/West-Brabant

Arbeidsmarkt Metaalbewerking 2004 Regio Zeeland/West-Brabant Arbeidsmarkt Metaalbewerking 2004 Regio Zeeland/West-Brabant Overview Hieronder wordt ingegaan op een aantal arbeidsmarktaspecten in de regio Zeeland, West Brabant, die op basis van de resultaten van het

Nadere informatie

Middelbaar beroepsonderwijs regio Arnhem

Middelbaar beroepsonderwijs regio Arnhem Deze factsheet toont de ontwikkeling van het aantal studenten in het middelbaar beroepsonderwijs in de regio Arnhem. De cijfers geven inzicht in de ontwikkelingen per sector, niveau en leerweg. Daarnaast

Nadere informatie

OOM Onderwijsinformatie. cijfers en trends 2009/2010

OOM Onderwijsinformatie. cijfers en trends 2009/2010 OOM Onderwijsinformatie cijfers en trends 2009/2010 Inhoudsopgave Onderwijsinformatie cijfers en trends 2009/2010 3 Leeswijzer 5 Samenvatting OOM Onderwijsinformatie cijfers en trends 2009/2010 6 1 Ontwikkelingen

Nadere informatie

Facts & Figures Drenthe

Facts & Figures Drenthe Facts & Figures Drenthe Prognose van leerlingaantallen In Drenthe wordt er een krimp verwacht van het totale leerlingenaantal op het vmbo. Dit gaat over de basisberoepsgerichte, kaderberoepsgerichte, theoretische-

Nadere informatie

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Noord-Holland Noord, januari 2017

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Noord-Holland Noord, januari 2017 Nieuwsflits Arbeidsmarkt Noord-Holland Noord, januari 2017 Stijging WW in januari, toenemende personeelstekorten in techniek Het aantal WW-uitkeringen is in januari toegenomen ten opzichte van december

Nadere informatie

Arbeidsmarkt Metaalbewerking 2004 Regio Noord-Holland

Arbeidsmarkt Metaalbewerking 2004 Regio Noord-Holland Arbeidsmarkt Metaalbewerking 2004 Regio Noord-Holland Overview Hieronder wordt ingegaan op een aantal arbeidsmarktaspecten in de regio Noord-Holland, die op basis van de resultaten van het huidige monitoronderzoek

Nadere informatie

FACTSHEET Verwante en niet-verwante doorstroom in de beroepskolom

FACTSHEET Verwante en niet-verwante doorstroom in de beroepskolom FACTSHEET Verwante en niet-verwante doorstroom in de beroepskolom In het Nederlands onderwijsbestel moeten kinderen op jonge leeftijd belangrijke keuzes maken die de rest van hun loopbaan beïnvloedt. De

Nadere informatie

Onderzoek Alumni Bètatechniek

Onderzoek Alumni Bètatechniek Onderzoek Alumni Bètatechniek 0 meting - Achtergrond Eén van de knelpunten op de Nederlandse arbeidsmarkt is een tekort aan technisch geschoolden. De Twentse situatie is hierin niet afwijkend. In de analyse

Nadere informatie

Facts & Figures Flevoland

Facts & Figures Flevoland Facts & Figures Flevoland Prognose van leerlingaantallen In Flevoland wordt er een krimp verwacht van het totale leerlingenaantal op het vmbo. Dit gaat over de basisberoepsgerichte, kaderberoepsgerichte,

Nadere informatie

Kenteq-leerbedrijven in kaart 2011

Kenteq-leerbedrijven in kaart 2011 Kenteq-leerbedrijven in kaart 2011 Colofon Uitgave Kenteq Postbus 81 1200 AB Hilversum T (035) 750 45 04 F (035) 750 45 55 W www.kenteq.nl Contactpersoon Dr. Sake Wagenaar T (035) 750 42 46 E sake.wagenaar@kenteq.nl

Nadere informatie

Ontwikkeling aantal erkende leerbedrijven Kenteq ( )

Ontwikkeling aantal erkende leerbedrijven Kenteq ( ) Ontwikkeling aantal erkende leerbedrijven Kenteq (2013-2014) Hoe heeft het aantal erkende leerbedrijven in de metaal-, elektro- en installatietechniek zich ontwikkeld? Wat zijn de aantallen per kwalificatiedossier?

Nadere informatie

Arbeidsmarkt Metaalbewerking 2004 Regio Gelderland

Arbeidsmarkt Metaalbewerking 2004 Regio Gelderland Arbeidsmarkt Metaalbewerking 2004 Regio Gelderland Overview Hieronder wordt ingegaan op een aantal arbeidsmarktaspecten in de regio Gelderland, die op basis van de resultaten van het huidige monitoronderzoek

Nadere informatie

Onderwijs in Kaart 2018 Zuidoost-Brabant

Onderwijs in Kaart 2018 Zuidoost-Brabant Onderwijs in Kaart 2018 Zuidoost-Brabant Cijfermatige onderwijsontwikkelingen in Zuidoost-Brabant Transvorm Tilburg, mei 2018 Spoorlaan 171 04 5038 CB Tilburg Postbus 4275 5004 JG Tilburg T 088 144 40

Nadere informatie

Regiorapportage Mobiliteitsbranche Noord-Holland Zuid

Regiorapportage Mobiliteitsbranche Noord-Holland Zuid Regiorapportage Mobiliteitsbranche Noord-Holland Zuid Ontwikkelingen op de arbeidsmarkt en in het onderwijs in de motorvoertuigen- en tweewielerbranche in de regio Noord-Holland Zuid ROC Nova College 2012

Nadere informatie

Techniek Cijfers Zeeland - Onderwijs Technocentrum Zeeland www.techniekcijferszeeland.nl

Techniek Cijfers Zeeland - Onderwijs Technocentrum Zeeland www.techniekcijferszeeland.nl juni 2011 1 INHOUD Samenvatting...3 Inleiding...4 Primair Onderwijs in Zeeland (PO)...5 Voortgezet Onderwijs in Zeeland (VO)...6 Praktijkonderwijs...7 LWOO...7 VMBO...8 HAVO... 12 VWO... 14 Middelbaar

Nadere informatie

Onderwijs in Kaart 2018 West- Brabant

Onderwijs in Kaart 2018 West- Brabant Onderwijs in Kaart 2018 West- Brabant Cijfermatige ontwikkelingen in West- Brabant Transvorm Tilburg, mei 2018 Spoorlaan 171 04 5038 CB Tilburg Postbus 4275 5004 JG Tilburg T 088 144 40 00 F 088 144 40

Nadere informatie

Regiorapportage Mobiliteitsbranche Flevoland

Regiorapportage Mobiliteitsbranche Flevoland Regiorapportage Mobiliteitsbranche Flevoland Ontwikkelingen op de arbeidsmarkt en in het onderwijs in de motorvoertuigen- en tweewielerbranche in de regio Flevoland ROC Flevoland 2012 2013 1 1. Kans op

Nadere informatie

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Noord-Holland Noord, Februari 2017

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Noord-Holland Noord, Februari 2017 Nieuwsflits Arbeidsmarkt Noord-Holland Noord, Februari 2017 Daling WW zet door, ook in zorg In februari daalde het aantal WW-uitkeringen in de Noord-Hollandse arbeidsmarktregio s. Het aantal WW-uitkeringen

Nadere informatie

Regiorapportage Mobiliteitsbranche Noord-Holland Noord

Regiorapportage Mobiliteitsbranche Noord-Holland Noord Regiorapportage Mobiliteitsbranche Noord-Holland Noord Ontwikkelingen op de arbeidsmarkt en in het onderwijs in de motorvoertuigen- en tweewielerbranche in de regio Noord-Holland Noord ROC kop van Noord-Holland

Nadere informatie

Infrastructuur landsdeel Noord. 4 Centres of expertise (penvoerders)

Infrastructuur landsdeel Noord. 4 Centres of expertise (penvoerders) LANDSDEEL NOORD Het landsdeel Noord, bestaande uit de provincies Groningen, Friesland en Drenthe, heeft het Techniekpact regionaal vertaald in de Techniekagenda Noord Nederland. In de noordelijke provincies

Nadere informatie

Regiorapportage Mobiliteitsbranche Eindhoven

Regiorapportage Mobiliteitsbranche Eindhoven Regiorapportage Mobiliteitsbranche Eindhoven Ontwikkelingen op de arbeidsmarkt en in het onderwijs in de motorvoertuigen- en tweewielerbranche in de regio Eindhoven Summa College 2012 2013 1 1. Kans op

Nadere informatie

Regiorapportage Mobiliteitsbranche Dordrecht-Gorinchem-Zwijndrecht

Regiorapportage Mobiliteitsbranche Dordrecht-Gorinchem-Zwijndrecht Regiorapportage Mobiliteitsbranche Dordrecht-Gorinchem-Zwijndrecht Ontwikkelingen op de arbeidsmarkt en in het onderwijs in de motorvoertuigen- en tweewielerbranche in de regio Dordrecht-Gorinchem-Zwijndrecht

Nadere informatie

Joost Meijer, Amsterdam, 2015

Joost Meijer, Amsterdam, 2015 Deelrapport Kohnstamm Instituut over doorstroom vmbo-mbo t.b.v. NRO-project 405-14-580-002 Joost Meijer, Amsterdam, 2015 Inleiding De doorstroom van vmbo naar mbo in de groene sector is lager dan de doorstroom

Nadere informatie

Kenteq Arbeidsmarktinformatie 2007

Kenteq Arbeidsmarktinformatie 2007 Kenteq Arbeidsmarktinformatie 2007 Theo Mos Frans Heere Amsterdam, november 2007 707/november 2007 DIJK12 Beleidsonderzoek Adelaarsweg 11 1021 BM AMSTERDAM Tel.: 020-6373623 Fax: 020-6362645 info@dijk12.nl

Nadere informatie

Regiorapportage Mobiliteitsbranche Groningen

Regiorapportage Mobiliteitsbranche Groningen Regiorapportage Mobiliteitsbranche Groningen Ontwikkelingen op de arbeidsmarkt en in het onderwijs in de motorvoertuigen- en tweewielerbranche in de regio Groningen Noorderpoort College / Alfa-College

Nadere informatie

Facts & Figures Friesland

Facts & Figures Friesland Facts & Figures Friesland Prognose van leerlingaantallen In Friesland wordt er een krimp verwacht van het totale leerlingenaantal op het vmbo. Dit gaat over de basisberoepsgerichte, kaderberoepsgerichte,

Nadere informatie

Regiorapportage Mobiliteitsbranche Gouda

Regiorapportage Mobiliteitsbranche Gouda Regiorapportage Mobiliteitsbranche Gouda Ontwikkelingen op de arbeidsmarkt en in het onderwijs in de motorvoertuigen- en tweewielerbranche in de regio Gouda ID College 2012 2013 1 1. Kans op werk Het bedrijfsleven

Nadere informatie

Van mbo en havo naar hbo

Van mbo en havo naar hbo Van mbo en havo naar hbo Dick Takkenberg en Rob Kapel Studenten die naar het hbo gaan, komen vooral van het mbo en de havo. In het algemeen blijven mbo ers die een opleiding in een bepaald vak- of studiegebied

Nadere informatie

Regiorapportage Mobiliteitsbranche Zuid-Limburg

Regiorapportage Mobiliteitsbranche Zuid-Limburg Regiorapportage Mobiliteitsbranche Zuid-Limburg Ontwikkelingen op de arbeidsmarkt en in het onderwijs in de motorvoertuigen- en tweewielerbranche in de regio Zuid- Limburg ROC Arcus College 2012 2013 1

Nadere informatie

Toon Berkers Maartje Geenen Cécile Stallenberg

Toon Berkers Maartje Geenen Cécile Stallenberg Limburgse Arbeidsmarktdag 24 mei 2018 Toon Berkers Maartje Geenen Cécile Stallenberg Dit pdf-bestand bevat de belangrijkste dia s uit de presentatie die in de LADworkshop van 24 mei 2018 is gegeven. De

Nadere informatie

WEET JIJ AL WAT JE WILT GAAN DOEN?

WEET JIJ AL WAT JE WILT GAAN DOEN? WEET JIJ AL WAT JE WILT GAAN DOEN? Onze opleidingen 2015-2016 DEZE OPLEIDINGEN KUN JE VOLGEN BIJ ROC TILBURG Kasteeldreef 122 School voor Administratieve en Juridische Dienstverlening Bedrijfsadministratie

Nadere informatie

DOELMATIGHEIDS-ATLAS. Doelmatig opleiden in de Motorvoertuigen- en Tweewielerbranche 2015

DOELMATIGHEIDS-ATLAS. Doelmatig opleiden in de Motorvoertuigen- en Tweewielerbranche 2015 DOELMATIGHEIDS-ATLAS Doelmatig opleiden in de Motorvoertuigen- en Tweewielerbranche 5 WAT IS DOELMATIG OPLEIDEN? Doelmatig opleiden maakt onderdeel uit van het zo effectief en efficiënt mogelijk bereiken

Nadere informatie

Onderwijs in Kaart 2018 Noordoost-Brabant

Onderwijs in Kaart 2018 Noordoost-Brabant Onderwijs in Kaart 2018 Noordoost-Brabant Cijfermatige ontwikkelingen in Noordoost-Brabant Transvorm Tilburg, mei 2018 Spoorlaan 171 04 5038 CB Tilburg Postbus 4275 5004 JG Tilburg T 088 144 40 00 F 088

Nadere informatie

Regiorapportage Mobiliteitsbranche Arnhem

Regiorapportage Mobiliteitsbranche Arnhem Regiorapportage Mobiliteitsbranche Arnhem Ontwikkelingen op de arbeidsmarkt en in het onderwijs in de motorvoertuigen- en tweewielerbranche in de regio Arnhem Rijn IJssel 2012 2013 1 1. Kans op werk Het

Nadere informatie

Regiorapportage Mobiliteitsbranche Breda Bergen op Zoom

Regiorapportage Mobiliteitsbranche Breda Bergen op Zoom Regiorapportage Mobiliteitsbranche Breda Bergen op Zoom Ontwikkelingen op de arbeidsmarkt en in het onderwijs in de motorvoertuigen- en tweewielerbranche in de regio Breda Bergen op Zoom ROC West-Brabant

Nadere informatie

Navigatie techniekpact

Navigatie techniekpact Navigatie techniekpact Beleidsthema s en - doelen Beleid in cijfers Beleidsinstrumentarium EZ 1 Versie oktober 2015 Beleidsthema s en doelen techniekpact Zorgen voor voldoende gekwalificeerde technici

Nadere informatie

Algemene uitleg door 2College Durendael

Algemene uitleg door 2College Durendael Algemene uitleg door VMBO algemeen VMBO, hoe is het ontstaan en waarom? Met de invoering van het VMBO in 1999 wilde toenmalig staatssecretaris van Onderwijs, mevr. T. Netelenbos (PvdA) de instroom in het

Nadere informatie

Regiorapportage Mobiliteitsbranche Doetinchem

Regiorapportage Mobiliteitsbranche Doetinchem Regiorapportage Mobiliteitsbranche Doetinchem Ontwikkelingen op de arbeidsmarkt en in het onderwijs in de motorvoertuigen- en tweewielerbranche in de regio Doetinchem Graafschap College 2012 2013 1 1.

Nadere informatie

Facts & Figures Groningen

Facts & Figures Groningen 217 219 221 223 225 227 229 231 233 235 237 Facts & Figures Groningen Prognose van leerlingaantallen In Groningen wordt er een krimp verwacht van het totale leerlingenaantal op het vmbo. Dit gaat over

Nadere informatie

Regiorapportage Mobiliteitsbranche Rotterdam

Regiorapportage Mobiliteitsbranche Rotterdam Regiorapportage Mobiliteitsbranche Rotterdam Ontwikkelingen op de arbeidsmarkt en in het onderwijs in de motorvoertuigen- en tweewielerbranche in de regio Rotterdam Albeda College / Zadkine 2012 2013 1

Nadere informatie

Regiorapportage Mobiliteitsbranche Den Haag

Regiorapportage Mobiliteitsbranche Den Haag Regiorapportage Mobiliteitsbranche Den Haag Ontwikkelingen op de arbeidsmarkt en in het onderwijs in de motorvoertuigen- en tweewielerbranche in de regio Den Haag ROC Mondriaan 2012 2013 1 1. Kans op werk

Nadere informatie

5. Onderwijs en schoolkleur

5. Onderwijs en schoolkleur 5. Onderwijs en schoolkleur Niet-westerse allochtonen verlaten het Nederlandse onderwijssysteem gemiddeld met een lager onderwijsniveau dan autochtone leerlingen. Al in het basisonderwijs lopen allochtone

Nadere informatie

Samenvatting. Doorstroomatlas vmbo. De onderwijsloopbanen van vmbo ers in kaart gebracht

Samenvatting. Doorstroomatlas vmbo. De onderwijsloopbanen van vmbo ers in kaart gebracht Samenvatting Doorstroomatlas vmbo De onderwijsloopbanen van vmbo ers in kaart gebracht Samenvatting Doorstroomatlas vmbo De onderwijsloopbanen van vmbo ers in kaart gebracht 2012 Alle rechten voorbehouden.

Nadere informatie

Facts & Figures provincie Noord-Brabant

Facts & Figures provincie Noord-Brabant Facts & Figures provincie Noord-Brabant Prognose van leerlingaantallen In de provincie Noord-Brabant wordt er een daling verwacht van het totale leerlingenaantal op het vmbo. Dit gaat over de basisberoepsgerichte,

Nadere informatie

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Noord-Holland Noord, januari 2019

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Noord-Holland Noord, januari 2019 Nieuwsflits Arbeidsmarkt Noord-Holland Noord, januari 2019 Toename aantal WW-uitkeringen in januari In januari nam het aantal WW-uitkeringen in de Noord-Hollandse regio s toe. De stijging was het sterkst

Nadere informatie

Onderwijs in Kaart 2018 Midden-Brabant

Onderwijs in Kaart 2018 Midden-Brabant Onderwijs in Kaart 2018 Midden-Brabant Cijfermatige onderwijsontwikkelingen in Midden-Brabant Transvorm Tilburg, mei 2018 Spoorlaan 171 04 5038 CB Tilburg Postbus 4275 5004 JG Tilburg T 088 144 40 00 F

Nadere informatie

Arbeidsmarkt Metaalbewerking 2004 Regio Limburg

Arbeidsmarkt Metaalbewerking 2004 Regio Limburg Arbeidsmarkt Metaalbewerking 2004 Regio Limburg Overview Hieronder wordt ingegaan op een aantal arbeidsmarktaspecten in de regio Limburg, die op basis van de resultaten van het huidige monitoronderzoek

Nadere informatie

Arbeidsmarkt Metaalbewerking 2004 Regio Rijnstreek/Haaglanden

Arbeidsmarkt Metaalbewerking 2004 Regio Rijnstreek/Haaglanden Arbeidsmarkt Metaalbewerking 2004 Regio Rijnstreek/Haaglanden Overview Hieronder wordt ingegaan op een aantal arbeidsmarktaspecten in de regio Rijnstreek/Haaglanden, die op basis van de resultaten van

Nadere informatie

RENDEMENTEN EN DIPLOMA S

RENDEMENTEN EN DIPLOMA S 2. ONDERWIJSOPBRENGSTEN EN DEELNEMERSONTWIKKELING RENDEMENTEN EN DIPLOMA S DIPLOMA S VMBO 2-24 De rendementen vmbo zijn gebaseerd op de opbrengsten oordelen van de onderwijsinspectie. Als een leerling

Nadere informatie

Opleidingsniveau stijgt

Opleidingsniveau stijgt Opleidingsniveau stijgt Grote doorstroom naar hogere niveaus Meer leerlingen vanuit vmbo naar havo Grote groep mbo ers naar het hbo 10 Jongens groeien gedurende hun onderwijsloopbaan Jongens na een diploma

Nadere informatie

opleidingen 2016-2017

opleidingen 2016-2017 Entree Techniek & Technologie Assistent mobiliteitsbranche 1 Heerenveen Assistent bouwen & wonen 1 Assistent installatie-/constructietechniek 1, Heerenveen Assistent procestechniek 1, Heerenveen friesland

Nadere informatie

EVALUATIE BEDRIJF+SCHOOL 2009

EVALUATIE BEDRIJF+SCHOOL 2009 EVALUATIE BEDRIJF+SCHOOL 2009 INHOUD Samenvatting... 3 Inleiding... 6 Primair Onderwijs in Zeeland (PO)... 7 Voortgezet Onderwijs in Zeeland (VO)... 8 Praktijkonderwijs... 9 LWOO... 9 VMBO... 11 HAVO...

Nadere informatie

IEZEN VOOR ECHNIEK. Techniek past beter bij jou dan je denkt. www.rocvantwente.nl/techniektalenten

IEZEN VOOR ECHNIEK. Techniek past beter bij jou dan je denkt. www.rocvantwente.nl/techniektalenten WIJ IEZEN VOOR ECHNIEK Techniek past beter bij jou dan je denkt www.rocvantwente.nl/techniektalenten INLEIDING De technische branche Steeds meer meisjes kiezen voor techniek. Techniek is heel divers, je

Nadere informatie

Onderwijscijfers 2015: specificatie instroom 3e leerjaar voortgezet onderwijs

Onderwijscijfers 2015: specificatie instroom 3e leerjaar voortgezet onderwijs Onderwijscijfers 2015: specificatie instroom 3e leerjaar voortgezet onderwijs 2004-2015 VO totaal, instroom 3e leerjaar Mutatie: 2015 t.o.v. 2014 Overig, totaal 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Nadere informatie

Samen voor onderwijs in Apeldoorn

Samen voor onderwijs in Apeldoorn Samen voor onderwijs in Apeldoorn toelichting samenwerking AVOO en Veluwse Onderwijsgroep bijlage bij het convenant tussen gemeente Apeldoorn, De Veluwse Onderwijsgroep en AVOO (i.v.m. de personele unie

Nadere informatie

09MR Hoornbeeck College. MBO Factsheet. Convenantjaar 2012-2013 Nieuwe voortijdige schoolverlaters voorlopige cijfers

09MR Hoornbeeck College. MBO Factsheet. Convenantjaar 2012-2013 Nieuwe voortijdige schoolverlaters voorlopige cijfers 09MR Hoornbeeck College MBO Factsheet Convenantjaar 2012-2013 Nieuwe voortijdige schoolverlaters voorlopige cijfers Dit document bevat gedetailleerde cijferinformatie over Hoornbeeck College. De tabellen

Nadere informatie

ONDERZOEKSBERICHT. Mbo-studenten in Kenteq-kwalificaties (globale analyse)

ONDERZOEKSBERICHT. Mbo-studenten in Kenteq-kwalificaties (globale analyse) Mbo-studenten in Kenteq-kwalificaties 26-214 (globale analyse) Hoeveel mbo-studenten staan er dit schooljaar ingeschreven in Kenteqkwalificaties? En hoe ontwikkelt het aantal mbo-deelnemers zich sinds

Nadere informatie

Onderwijscijfers 2016: specificatie instroom 3e leerjaar voortgezet onderwijs

Onderwijscijfers 2016: specificatie instroom 3e leerjaar voortgezet onderwijs Onderwijscijfers 2016: specificatie instroom 3e leerjaar voortgezet onderwijs 2004-2016 VO totaal, instroom 3e leerjaar Mutatie: 2016 t.o.v. 2015 Onderwijssoort 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Nadere informatie

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Noord-Holland Noord, februari 2018

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Noord-Holland Noord, februari 2018 Nieuwsflits Arbeidsmarkt Noord-Holland Noord, februari 2018 Vacatures zorg steeds moeilijker vervulbaar Na een kleine stijging in januari is het aantal WW-uitkeringen in de Noord-Hollandse regio s in februari

Nadere informatie

Arbeidsmarkt Metaalbewerking Cijfers en Trends 2006 Rijnstreek/Haaglanden

Arbeidsmarkt Metaalbewerking Cijfers en Trends 2006 Rijnstreek/Haaglanden Arbeidsmarkt Metaalbewerking Cijfers en Trends 2006 Rijnstreek/Haaglanden Drs Th. Mos Drs F.A.P.M. Heere Amsterdam, december 2006 608/december 2006 DIJK12 Beleidsonderzoek Adelaarsweg 11 1021 BM AMSTERDAM

Nadere informatie

Presentatie EDB Nicole Ottenheim Gemeente Venlo. Tjeu van de Laar ROC Gilde Opleidingen. Hans Aarts Fontys Hogescholen

Presentatie EDB Nicole Ottenheim Gemeente Venlo. Tjeu van de Laar ROC Gilde Opleidingen. Hans Aarts Fontys Hogescholen Presentatie EDB 27-9-2017 Nicole Ottenheim Gemeente Venlo Tjeu van de Laar ROC Gilde Opleidingen Hans Aarts Fontys Hogescholen Bedrijfsleven: personeelspiramide wordt personeelsruit Outsourcing HO MBO

Nadere informatie

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Noord-Holland Noord, April 2017

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Noord-Holland Noord, April 2017 Nieuwsflits Arbeidsmarkt Noord-Holland Noord, April 2017 Aantal WW-uitkeringen daalt over de volle breedte De daling van het aantal verstrekte WW-uitkeringen zet door in de Noord-Hollandse regio s. Ten

Nadere informatie

Facts & Figures Noord-Holland Noord

Facts & Figures Noord-Holland Noord Facts & Figures Noord-Holland Noord Technische arbeidsmarkt In Noord-Holland Noord zijn er in totaal 56.000 mensen werkzaam in een technisch beroep op een werkzame beroepsbevolking van 294.000 mensen.

Nadere informatie

Feiten en cijfers. Studentenaantallen in het hoger beroepsonderwijs

Feiten en cijfers. Studentenaantallen in het hoger beroepsonderwijs Feiten en cijfers Studentenaantallen in het hoger beroepsonderwijs 2010 1 Feiten en cijfers Studentenaantallen in het hoger beroepsonderwijs 2010 Ten opzichte van 2009 is de instroom stabiel: -0,3 procent

Nadere informatie

Arbeidsmarkt Metaalbewerking 2004 Regio Rijnmond

Arbeidsmarkt Metaalbewerking 2004 Regio Rijnmond Arbeidsmarkt Metaalbewerking 2004 Regio Rijnmond Overview Hieronder wordt ingegaan op een aantal arbeidsmarktaspecten in de regio Rijnmond, die op basis van de resultaten van het huidige monitoronderzoek

Nadere informatie

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Noord-Holland Noord, maart 2016

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Noord-Holland Noord, maart 2016 Nieuwsflits Arbeidsmarkt Noord-Holland Noord, maart 2016 Minder nieuwe WW-uitkeringen in eerste kwartaal In maart steeg het aantal WW-uitkeringen in de arbeidsmarktregio s Noord-Holland Noord, Zaanstreek-Waterland

Nadere informatie

Colo-barometer van de stageplaatsen- en leerbanenmarkt

Colo-barometer van de stageplaatsen- en leerbanenmarkt Colo-barometer van de stageplaatsen- en leerbanenmarkt Een inventarisatie door Kenniscentra Beroepsonderwijs Bedrijfsleven, verenigd in Colo, peiling mei 2007. Het aantal door kenniscentra erkende leerbedrijven

Nadere informatie

Techniek Cijfers Zeeland - onderwijs Technocentrum Zeeland

Techniek Cijfers Zeeland - onderwijs Technocentrum Zeeland Primair Onderwijs Voortgezet Onderwijs Middelbaar Beroeps Onderwijs Hoger Beroeps Onderwijs Schooljaren 2005/2006 t/m 2009/2010 1 INHOUD Inleiding...3 Primair Onderwijs in Zeeland (PO)...4 Voortgezet Onderwijs

Nadere informatie

Figuur 1: Ontwikkeling aantal leerlingen Figuur 2: Ontwikkeling aantal leerlingen 2009-2013 1 (index: 2009 = 100) 2014-2019 (index: 2014 = 100)

Figuur 1: Ontwikkeling aantal leerlingen Figuur 2: Ontwikkeling aantal leerlingen 2009-2013 1 (index: 2009 = 100) 2014-2019 (index: 2014 = 100) Het aantal leerlingen in het basisonderwijs is tussen 2010 en 2014 gedaald. In de provincie Limburg nam het aantal leerlingen in deze periode het sterkst af. In het voortgezet onderwijs is het aantal leerlingen

Nadere informatie

SCHOOLPORTRETTEN IN DE DELTA 2009 ROC X

SCHOOLPORTRETTEN IN DE DELTA 2009 ROC X SCHOOLPORTRETTEN IN DE DELTA 2009 ROC X EB MANAGEMENT DECEMBER 2009 Colofon: EB management Hoofdstraat 39 3971 KA Driebergen T: 0343 539 626 F: 0343 539 496 E: welkom@eb-management.nl ROC X VOORWOORD

Nadere informatie

Arbeidsmarkt Metaalbewerking Cijfers en Trends 2006 Midden- en Oost-Brabant

Arbeidsmarkt Metaalbewerking Cijfers en Trends 2006 Midden- en Oost-Brabant Arbeidsmarkt Metaalbewerking Cijfers en Trends 2006 Midden- en Oost-Brabant Drs Th. Mos Drs F.A.P.M. Heere Amsterdam, december 2006 608/december 2006 DIJK12 Beleidsonderzoek Adelaarsweg 11 1021 BM AMSTERDAM

Nadere informatie

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Noord-Holland Noord, december 2017

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Noord-Holland Noord, december 2017 Nieuwsflits Arbeidsmarkt Noord-Holland Noord, december 2017 Sterke daling WW-uitkeringen in 2017 Het aantal WW-uitkeringen dat UWV in december 2017 uitkeerde lag aanzienlijk lager dan in december 2016.

Nadere informatie