Gedragsproblematiek bij kinderen en jongeren
|
|
- Marcella Beckers
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 VIP-school Schooljaar , 2e semester Datum: Naam: Leerkracht: Mevr. De Smet Vak: Orthopedagogiek Klas: 6 JGZ /15 Gedragsproblematiek bij kinderen en jongeren Pagina 1
2 Inhoudsopgave 1. Inleiding Wat zijn gedragsproblemen? Begripsomschrijving Normaal en abnormaal gedrag Gedragsstoornissen Ontwikkelingsstoornissen Oorzaken van gedragsproblemen De prevalentie van gedragsproblemen Bronnen Pagina 2
3 Doelen Op het einde van de les kunnen jullie: 1. Aangeven wat een gedragsprobleem is 2. Het begrip gedragsprobleem in eigen woorden uitleggen. 3. Voorbeelden geven van een gedragsprobleem 4. De verschillende elementen van problematisch gedrag opsommen 5. Een voorbeeld geven bij de elementen van problematisch gedrag 6. Aangeven wat een gedragsstoornis is 7. Aangeven wat een ontwikkelingsstoornis is 8. De verschillende factoren die een rol spelen bij de verklaring van probleemgedrag opsommen. 9. Een voorbeeld geven bij de verschillende factoren die een rol spelen bij de verklaring van probleemgedrag. 10. Het begrip multicausaliteit definiëren. 11. Het goodness of fit model in eigen woorden uitleggen 12. Het poorness of fit model in eigen woorden uitleggen 13. Een voorbeeld geven van het goodness of fit model. 14. Een voorbeeld geven van het poorness of fit model. 15. In eigen woorden uitleggen waarom er weinig hulp gezocht wordt bij gedragsproblemen. 16. Probleemgedrag bij jongens en meisjes met elkaar vergelijken 17. Probleemgedrag bij jonge en oudere kinderen met elkaar vergelijken 18. De eigen mening geven over gedragsproblemen bij jongeren van vandaag en vroeger. 19. De gedragsproblematiek bij kinderen en jongeren vanuit verschillende invalshoeken benaderen Pagina 3
4 1. Inleiding Jongeren ontwikkelen gedragsproblemen door Facebook Bron: Vandaag.be, 11 augustus 2011 Jongeren die veel gebruikmaken van sociaalnetwerksites kunnen sneller gedragsproblemen zoals narcisme vertonen. Dat blijkt uit een Amerikaans onderzoek. "Niemand kan ontkennen dat Facebook onze sociale leefwereld ingrijpend heeft veranderd", zegt hoogleraar psychologie Larry Rosen. "De resultaten van dit psychologisch onderzoek tonen de positieve aspecten van netwerksites, maar waarschuwen ook voor de valkuilen." Volgens de wetenschapper kunnen jongeren die jarenlang overmatig met sociale media bezig zijn op termijn erg ijdel, agressief en asociaal worden. Bovendien is het risico ook groter dat ze psychische problemen ontwikkelen zoals angsten en depressies. Rosen benadrukt wel dat sociaalnetwerksites ook positieve kanten hebben. Zo kunnen ze verlegen jongeren helpen om beter contacten te leggen Lees het bovenstaande artikel. Zijn er volgens jou nu meer gedragsproblemen bij jongeren dan vroeger? Waarom denk je dat? /2 Pagina 4
5 Karim 8 jaar Karim is een achtjarige jongen. Hij heeft een oudere broer en een oudere zus. Karim is snel afgeleid en erg druk. Zijn ouders geraken snel geïrriteerd door dit gedrag en dan escaleert de situatie vaak tot een enorme ruzie in het gezin. Het gezin gaat eenmaal per week uit eten (dit is een vaste gewoonte die de ouders erg belangrijk vinden). Karim heeft het zeer moeilijk om dan, zoals zijn broer en zus doen, lang aan tafel te blijven zitten. Hij is voortdurend aan het spelen aan tafel en loopt om de haverklap naar buiten of naar het toilet. Ook bij dagelijkse taken heeft Karim het moeilijk. Hij slaagt er niet in zijn bed op te maken of zich zelfstandig aan te kleden. Karim begint dan wel aan de taak, maar geraakt terwijl hij bezig is afgeleid en maakt de taak dan meestal niet af. Zo begint hij bijvoorbeeld wild met autootjes te spelen die hij ziet liggen, in plaats van zijn bed op te maken. Karim vloekt ook vaak en scheldt zijn broer en zus uit. Hoe zou je Karim beschrijven? Welke problemen treden er allemaal op? /2 Pagina 5
6 2. Wat zijn gedragsproblemen? 2.1 Begripsomschrijving Kinderen en jongeren met gedragsproblemen is een overkoepelende, beschrijvende term voor alle kinderen die zich zichtbaar ongewoon of abnormaal gedragen, en dit afgezien van de ernst, de oorzaak of de context van het gestelde ongewone gedrag. Hiertoe worden volgende groepen kinderen ook gerekend: Kinderen met storend gedrag Kinderen met emotionele problemen Kinderen met somatoforme stoornissen. Dit zijn lichamelijke klachten die onvoldoende verklaard kunnen worden door een lichamelijke ziekte. Deze kinderen gedragen zich anders dan kinderen zonder gedragsproblemen. Het is opvallend, ongewoon of abnormaal gedrag. Het zijn probleemgedragingen. 2.2 Normaal en abnormaal gedrag Vooraleer we bepaald gedrag als problematisch benoemen, moeten we rekening houden met volgende elementen: 1. HET ONTWIKKELINGSPERSPECTIEF Omdat kinderen in volle ontwikkeling zijn, is bepaald gedrag op de ene leeftijd nog gepast en op de andere leeftijd niet meer. Zo zullen bijvoorbeeld ouders of leerkrachten van een kleuter meer verdragen dan van een kind uit de lagere school (bijvoorbeeld: zagen, eisen, aanklampen, wenen, woedebuien, druk gedrag, ). Om te weten of bepaalde gedragingen normaal of abnormaal genoemd kunnen worden, moet je dus een goede kennis hebben van de normale ontwikkeling van kinderen. Een gedragsprobleem kan immers deel uitmaken van een normale ontwikkeling en horen bij een bepaalde ontwikkelingsbehoefte. Geef hiervan een voorbeeld /1 Pagina 6
7 Daarnaast kan een gedragsprobleem ook een kenmerk zijn van een moeilijk verlopend losmakingsproces, bijvoorbeeld een traumatische gebeurtenis. 2. DE CONTINUÜMGEDACHTE Het storend gedrag dat kinderen met gedragsproblemen stellen, komt tot op zekere hoogte ook voor bij kinderen zonder gedragsproblemen. Alle kinderen kunnen bijvoorbeeld wel eens koppig, agressief, opstandig, angstig, onoplettend of druk zijn. We kunnen de probleemgedragingen van kinderen op een continuüm plaatsen in functie van de ernst, intensiteit en chroniciteit. Kinderen met gedragsproblemen zullen deze gedragingen frequenter, intenser en persistenter (= hardnekkiger) stellen. Zo zullen bijvoorbeeld woedebuien bij een kind met een gedragsprobleem (vul aan) /1 3. DE CONTEXT Het gedrag van kinderen mag niet los worden gezien van de situatie waarin het kind dit gedrag stelt. Zo kunnen bijvoorbeeld bepaalde kinderen thuis onhandelbaar zijn en in de klas geen problemen stellen of omgekeerd. Bij de beoordeling van gedragsproblemen zal men moeten onderzoeken of deze problemen zich in één of meerdere contexten voordoen. 4. DE INFORMANT Het gedrag van een kind mag niet los worden gezien van de beoordelaar. Wie geeft aan dat het kind gedragsproblemen vertoont? Vaak is er een tegenstelling tussen hoe de ouders en hoe opvoeders of deskundigen het gedrag van het kind waarnemen. Ouders vertellen soms hoe lastig en onhandelbaar hun kind thuis is, terwijl deskundig onderzoek en observatie deze indrukken kunnen tegenspreken. Het verschil in beoordeling door ouders en deskundigen kan onder meer verklaard worden door: 1. het onvoldoende inzicht van de ouders in de ontwikkelingsfase van het kind. Ouders weten soms niet welk gedrag op welke leeftijd mag worden verwacht en schatten daardoor het gedrag van hun kind verkeerd in. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn als ouders de woedebuien van hun driejarige kleuter bestempelen als ongepast voor die leeftijd. 2. ouders van een kind met gedragsproblemen hebben het zelf vaak moeilijk (bijvoorbeeld omwille van depressie of huwelijksproblemen). Hierdoor kunnen ze het normale gedrag van hun kinderen sneller als problematisch beschouwen. Pagina 7
8 Wanneer ouders problemen hebben met hun kind, kan je steeds stellen dat er opvoedingsproblemen zijn, maar daarom zijn er nog geen gedragsproblemen. Hier is pedagogisch advies noodzakelijk, anders kunnen er op lange termijn toch gedragsproblemen ontstaan! Wat zou jij zeggen aan ouders die hun driejarige kleuter met koppige woedebuien bestempelen als gedragsgestoord? /2 We onderscheiden binnen de veelheid van gedragsproblemen: 1. Lichte, tijdelijke problemen die het kind stelt als reactie op nieuwe situaties. Zo kan een kind bijvoorbeeld zeuren of reageren met woedebuien op de geboorte van een broertje of zusje. 2. Gedragingen die enkel in bepaalde situaties of bij bepaalde personen voorkomen. Bijvoorbeeld wanneer het kind weigert zich te schikken naar de regels van een bepaalde leerkracht. 3. Gedragingen die leeftijds- of fasegebonden zijn. Bijvoorbeeld opstandigheid tijdens de puberteit of de koppigheidsfase van een kleuter. 4. Ernstige problemen zoals bijvoorbeeld oppositioneel-opstandig gedrag, aandachtstekortstoornissen of stemmingsstoornissen. Geef nog een voorbeeld van lichte, tijdelijke problemen en een voorbeeld van gedragingen die enkel in bepaalde situaties of bij bepaalde personen voorkomen. /2 1. lichte, tijdelijke problemen: 2. Gedragingen die enkel in bepaalde situaties of bij bepaalde personen voorkomen: Pagina 8
9 2.3 Gedragsstoornissen Een gedragsprobleem is dus een relatief gegeven (dit betekent dat het niet absoluut te meten is). We spreken van een gedragsprobleem als op een bepaald moment en in een bepaalde omgeving de heersende normen en regels worden overschreden. De ernst van het gedragsprobleem wordt bepaald aan de hand van de frequentie, de duur, de omvang en de mate waarin het kind of de jongere zichzelf en/of zijn omgeving psychische schade berokkent. De problemen worden steeds ernstiger wanneer ze langdurig of blijvend zijn of wanneer meerdere problemen samen voorkomen (bijv. de combinatie van aandachtsproblemen, drukte maken en impulsiviteit). Deze ernstige gedragsproblemen noemen we gedragsstoornissen. Alle gedragsstoornissen vallen dus onder de overkoepelende term gedragsproblemen, maar niet alle gedragsproblemen zijn ernstig genoeg om gedragsstoornissen genoemd te worden! Lichte gedragsproblemen (bijvoorbeeld bedplassen, nachtmerries, gebrek aan concentratie, niet luisteren, ) komen voor bij vele kinderen en zijn daarom geen uiting van een gedragsstoornis. 2.4 Ontwikkelingsstoornissen Gedragsstoornissen zijn niet hetzelfde als ontwikkelingsstoornissen (bijvoorbeeld verstandelijke handicaps, leerstoornissen, stoornissen in de motorische vaardigheden, enz.). De term ontwikkelingsstoornissen is een algemene aanduiding voor een psychische of neurologische stoornis, waarbij de normale ontwikkeling van een kind belemmerd wordt.. Wel vertonen kinderen met ontwikkelingsstoornissen vaak lichte gedragsproblemen of gedragsstoornissen. Zo hebben kinderen met een verstandelijke handicap of met leerproblemen bijvoorbeeld een verhoogde kans op gedragsproblemen. Pagina 9
10 3. Oorzaken van gedragsproblemen Of men gedragingen nu classificeert vanuit een categorisch of een dimensioneel model, telkens gaat het om een classificatie op gedragsniveau. Men groepeert gedragingen ( symptomen ) en kijkt niet naar hun achterliggende oorzaken. Meerdere factoren spelen een rol bij de verklaring van probleemgedrag: Biologische factoren Neurofysiologische disfuncties (m.b.t. zenuwstelsel) Psychische trauma s Gezinsfactoren Opvoedingsfactoren Factoren uit de school en buurt Er is bij de ontwikkeling van gedragsproblemen steeds sprake van multicausaliteit, dit betekent: /1 Een probleem of stoornis zit dus nooit zomaar in het kind zelf. Vaak is sprake van een wisselwerking met de omgeving waarin het kind zich bevindt. Het pedagogische klimaat is heel belangrijk en heeft een grote invloed op de ontwikkeling van gedragsproblemen. Vaak is bij gedragsproblemen de pedagogische aanpak niet adequaat afgestemd op de noden van het kind. In deze gevallen is het dan ook beter te spreken van opvoedingsproblemen in plaats van gedragsproblemen. Het gaat hier immers om een gestoord interactieproces tussen ouders en kind dat bij het kind kan leiden tot gedragsproblemen. Ouders en/of leerkrachten kunnen een kind bijvoorbeeld onder- of overschatten, wat kan leiden tot moeilijkheden bij de opvoeding. Bijvoorbeeld: Een kind dat niet gewenst is en weinig warmte of affectie krijgt, zal waarschijnlijk een lastig en moeilijk kind worden dat zich niet gedraagt zoals andere kinderen. Een kind dat steeds zijn/haar zin krijgt, loopt later veel kans antisociaal gedrag te vertonen. Pagina 10
11 Volgens het Goodness-of-fit model is vooral de interactie en afstemming tussen kind- en omgevingskenmerken verantwoordelijk voor problemen bij kinderen. Deze interactie kan positief zijn ( goodness of fit ) of negatief ( poorness of fit ). Onaangepast gedrag is dan het gevolg van een mismatch tussen kind en omgeving. Stel dat een temperamentvol actief kind opgroeit in een gezin waar activiteit en lawaai worden gewaardeerd. Is hier sprake van goodness of fit of poorness of fit? Zullen er in dit gezin problemen ontstaan? Waarom? /2 Wat zal er vermoedelijk gebeuren als dit kind opgroeit in een gezin waar voornamelijk rust en zelfcontrole worden gewaardeerd? /1 Pagina 11
12 4. De prevalentie van gedragsproblemen Wereldwijd heeft gemiddeld 10% van de 0- tot 18-jarigen ernstige gedragsproblemen. De gemiddelde prevalentie van specifieke stoornissen ligt lager. Bijvoorbeeld: Aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit (ADHD): 3-5% Oppositioneel-opstandige gedragsstoornis: 5% Over het algemeen wordt er weinig hulp gezocht: ongeveer 2% van de ouders zoekt hulp bij gedragsproblemen van hun kind. Waarom denk je dat hulp zoeken voor vele ouders moeilijk is? /1 Pagina 12
13 Er bestaan verschillen tussen probleemgedrag bij jongens en bij meisjes: de prevalentie van ernstige gedragsproblemen is doorgaans hoger bij jongens dan bij meisjes: de verhouding wordt geschat op 2:1. Ook de leeftijd speelt een rol: jongere kinderen stellen andere gedragsproblemen dan oudere kinderen. Sommige externaliserende problemen nemen af met het ouder worden (bijv. woedebuien, ongehoorzaamheid, ) en andere nemen dan weer toe (bijv. psychosomatische klachten als hoofdpijn en buikpijn). Er is ook een hogere prevalentie van probleemgedrag bij kinderen uit zwakkere sociale milieus. Gedragsproblemen zijn vrij persistent. Dit betekent dat ze meestal aanwezig blijven of zelfs verergeren wanneer niet tijdig wordt ingegrepen. Je kunt als ouder of hulpverlener dus best niet denken dat het wel vanzelf zal over gaan of dat het er wel uit zal groeien. Bij blijvende gedragsproblemen is gespecialiseerde hulp nodig! 5. Bronnen De Smet, I. ( ). Cursus Orthopedagogiek 2 e semester. [cursustekst]. VIP-school, Gent. Het centrum voor ontwikkelingsstoornissen (2015). Diagnostiek en oriëntering. Geraadpleegd op 17 maart 2015 via McClure, T. (2012). Inside autism. Geraadpleegd op 17 maart 2015 via TV.Klasse (2012). Dit Heb Ik 5: Gilles de la Tourette. Geraadpleegd op 17 maart 2015 via Pagina 13
Als opgroeien niet vanzelf gaat. voor kinderen, jongeren en hun ouders
Als opgroeien niet vanzelf gaat voor kinderen, jongeren en hun ouders Voor kinderen met een psychische stoornis gaat opgroeien niet vanzelf. Ze zijn bijvoorbeeld zo onzeker, angstig of somber dat ze niet
Nadere informatieRichtlijn Gezonde slaap en slaapproblemen bij kinderen (2017)
Richtlijn Gezonde slaap en slaapproblemen bij kinderen (2017) 2. Introductie slaapproblemen Deze introductie beschrijft de definitie van slaapproblemen en slaapstoornissen, de prevalentie en de gevolgen
Nadere informatieEen kind helpen. na een misdrijf of verkeersongeluk. Slachtofferhulp 0900-0101. (lokaal tarief) na een misdrijf of een verkeersongeluk
Een kind helpen na een misdrijf of verkeersongeluk Slachtofferhulp H E L P T na een misdrijf of een verkeersongeluk 0900-0101 (lokaal tarief) Een misdrijf of een verkeersongeluk kan een diepe indruk bij
Nadere informatieInhoud. Uitgebreide opgave
Inhoud Uitgebreide opgave 1 Inleiding 21 Van DSM-IV naar DSM-5 21 Verwarrende terminologie 23 Een nieuw begrippenkader 24 De bron van het gedrag en de hulpverleningsstrategie 27 Een biopsychologisch model
Nadere informatieAD(H)D bespreken. BEN/LO/ADHD/14/0003a April 2014
AD(H)D bespreken N.B.: de inhoud van dit programma is slechts van adviserende aard en dient niet als vervanging voor professioneel en/of medisch advies. Als u verdere consultatie wenst, of wanneer u zich
Nadere informatieOnderzoek naar het cluster 4 onderwijs: kinderen en hulpverlening. Drs. R. Stoutjesdijk & Prof. Dr. E.M. Scholte M.m.v. drs. H.
Onderzoek naar het cluster 4 onderwijs: kinderen en hulpverlening Drs. R. Stoutjesdijk & Prof. Dr. E.M. Scholte M.m.v. drs. H. Leloux-Opmeer Voorwoord Inhoudsopgave Een tijd geleden hebben Stichting Horizon
Nadere informatieLastige Gevallen OMGAAN MET PSYCHISCHE STOORNISSEN IN HET JEUGDWERK
Lastige Gevallen OMGAAN MET PSYCHISCHE STOORNISSEN IN HET JEUGDWERK Programma Theorie over psychische stoornissen Effect op het geloofsleven Omgaan met tieners met psychische stoornissen Tijd voor aktie
Nadere informatieSCHEMA S STOORNISSEN KINDERPSYCHIATRIE
SCHEMA S STOORNISSEN KINDERPSYCHIATRIE Dyslexie Moeite met de techniek van het lezen en spellen, door problemen om het woordniveau en met als belangrijk kenmerk dat geen echte automatisering van het lezen
Nadere informatie4. Wat zijn de consequenties voor het kind of jongere, die lijdt onder psychische klachten?
Gastdocent: Drs. Fernando Cunha (Child Support Europe) Ontwikkelingspsycholoog Gezondheidspsycholoog (BIG) Kinder- en Jeugdpsycholoog (NIP) Onderwijsspecialist In dienst van kinderen, jongeren en hun ouders
Nadere informatieMoet mijn kind nog luisteren?
Moet mijn kind nog luisteren? Grenzen stellen in de opvoeding Mauri Met dank aan M. Wysmans Schoolreglement uit 1848 Kaartspelen in de klas Vloeken Alcohol drinken op school Liegen Meisjes spelen met jongens
Nadere informatie1.1 Ontwikkelingspsychopathologie Opbouw van het boek Hoofdstuk 1 in tien punten 25 Belangrijke begrippen 25
Inhoudsopgave 1 Introductie 17 1.1 Ontwikkelingspsychopathologie 17 1.2 Opbouw van het boek 20 1.3 Hoofdstuk 1 in tien punten 25 Belangrijke begrippen 25 2 Classificatie, diagnostiek en epidemiologie 27
Nadere informatieWanneer de vlag de lading niet meer dekt: over het gebruik van labels voor stoornissen
Wanneer de vlag de lading niet meer dekt: over het gebruik van labels voor stoornissen Het moeilijke kind stelt ons vragen: Wie is de volwassene is die hem of haar zo moeilijk vindt? Met welke ver(w)achtingen
Nadere informatieTerrorisme en dan verder
Terrorisme en dan verder Hoe kunt u omgaan met de gevolgen van een aanslag? - Ga zo veel mogelijk door met uw normale dagelijkse activiteiten. Dat geeft u het gevoel dat u de baas bent over de situatie.
Nadere informatieOuders gebruiken voor het temperament van hun kind(eren) spontaan woorden als
1 Temperament van het kind en (adoptie)ouderschap Sara Casalin Ouders gebruiken voor het temperament van hun kind(eren) spontaan woorden als verlegen, blij, impulsief, zenuwachtig, druk, moeilijk, koppig,
Nadere informatieproject: Omgaan met gedragsproblemen en stoornissen in de jeugdzorg
project: Omgaan met gedragsproblemen en stoornissen in de jeugdzorg Colofon Uitgeverij Edu Actief b.v. Meppel Postbus 1056 7940 KB Meppel Tel.: 0522-235235 Fax: 0522-235222 E-mail: info@edu-actief.nl Internet:
Nadere informatieINFOKAART PSYCHOSOCIALE PROBLEMATIEK JONGEREN
INFOKAART PSYCHOSOCIALE PROBLEMATIEK JONGEREN Inleiding Psychosociale problemen komen in toenemende mate voor bij jongeren en kunnen leiden tot ernstige beperkingen in het dagelijks functioneren. Uit diverse
Nadere informatieAdvanced Therapy. Orthopedagogiek. Charlotte Stoop Ibtisam Rizkallah
Advanced Therapy Orthopedagogiek Charlotte Stoop Ibtisam Rizkallah 06-44464540 026-3891964 info@advancedtherapy.nl Inhoudsopgave 1. WAT DOET DE ORTHOPEDAGOOG?... 2 2. MOGELIJKE INDICATIES... 3 3. BEHANDELAANBOD...
Nadere informatieADHD. Aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit. Hoe wordt de diagnose bij kinderen gesteld? ADHD poli
00 ADHD Aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit Hoe wordt de diagnose bij kinderen gesteld? ADHD poli U bent met uw kind verwezen naar de ADHD poli. De ADHD poli is een samenwerkingsverband tussen
Nadere informatieKinderen op bezoek op de intensive care
Kinderen op bezoek op de intensive care Handreiking voor ouders mca.nl Inhoudsopgave Hoe vertel ik mijn kind(eren) dat zijn/hun vader, moeder of ander familielid ernstig ziek op de IC ligt? 1 Hoe bereid
Nadere informatieWaarom stigma rondom AD(H)D bestaat
Waarom stigma rondom AD(H)D bestaat N.B.: de inhoud van dit programma is slechts van adviserende aard en dient niet als vervanging voor professioneel en/of medisch advies. Als u verdere consultatie wenst,
Nadere informatieWat is ODD? ODD is een gedragsstoornis waarbij kinderen gedurende langere tijd opstandig, negatief en agressief gedrag laten zien.
ODD Wat is ODD? ODD is een gedragsstoornis waarbij kinderen gedurende langere tijd opstandig, negatief en agressief gedrag laten zien. Hoe wordt ODD ook wel genoemd? ODD is een afkorting voor de Engelse
Nadere informatiePsychiatrisering en de terreur van het perfecte kind. Prof. Dr. Stijn Vanheule Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen
Psychiatrisering en de terreur van het perfecte kind Psychiatriseren = Het moeilijke kind stelt de volwassene vragen: Wie is de volwassene is die hem of haar zo moeilijk vindt? Met welke ver(w)achtingen
Nadere informatieLastig gedrag van kinderen. Hoe ga je daar mee om?
Lastig gedrag van kinderen. Hoe ga je daar mee om? Introductie Merel van der Woude Truus van den Hoogen Wanneer is gedrag lastig? Lastig gedrag valt op, omdat het als storend wordt ervaren. Subjectief.
Nadere informatieN. Buitelaar, psychiater en V. Yildirim, psycholoog. Beiden werkzaam bij Altrecht Centrum ADHD Volwassenen.
ADHD Wachtkamerspecial Onderbehandeling van ADHD bij allochtonen: kinderen en volwassenen N. Buitelaar, psychiater en V. Yildirim, psycholoog. Beiden werkzaam bij Altrecht Centrum ADHD Volwassenen. Inleiding
Nadere informatieWanneer school een lijdensweg wordt.
Wanneer school een lijdensweg wordt. Dr. D. Neves Ramos Kinder- & Jeugdpsychiater ZNA UKJA Tegenwoordig heeft iedere leerling wel iets! Leerlingen met een psychiatrische stoornis horen niet in een klas
Nadere informatieWat heeft dit kind nodig?
ADHD PDD-NOS Leerstoornis Gedragsstoornis Team Wat heeft dit kind nodig? Lynn leest in haar leesboek. Tegelijkertijd tikt ze constant met haar pen op haar tafel. Dat doet ze wel vaker. De kinderen van
Nadere informatieOpgroeien met ziekte en zorg. Training voor professionals
Opgroeien met ziekte en zorg Training voor professionals Wat is jouw kracht? Aanleiding 2BeCool wil jonge mantelzorgers in beeld brengen en passende ondersteuning bieden. Jonge mantelzorgers vallen nauwelijks
Nadere informatiePsychiatrie: ADHD. Dit thema gaat over ADHD als voorbeeld van een concentratie of aandachtsstoornis.
DC 13 Psychiatrie: ADHD 1 Inleiding Dit thema gaat over ADHD als voorbeeld van een concentratie of aandachtsstoornis. Beroepscontext: als onderwijsassistent kun je ingezet worden in het werken met leerlingen
Nadere informatieSKW Special. Beter ziek zijn. Mira Vis locatiehoofd SKW t Hummeltje
SKW Special Beter ziek zijn Mira Vis locatiehoofd SKW t Hummeltje SKW Van Polanenpark 243 2241 SL Wassenaar tel. 070-511 31 47 info@kinderdagverblijven-wassenaar.nl www.kinderdagverblijven-wassenaar.nl
Nadere informatiePsychisch of Psychiatrie? 12-06-2012
Wat is een psychische stoornis? Een psychische stoornis is een patroon van denken, voelen en gedrag dat binnen de geldende cultuur ongebruikelijk is. Het patroon veroorzaakt last bij de persoon zelf en/of
Nadere informatieTerrorisme en dan verder Wat te doen na een aanslag?
Terrorisme en dan verder Wat te doen na een aanslag? Publieksversie Ga zo veel mogelijk door met uw normale dagelijkse activiteiten. Dat geeft u het gevoel dat u de baas bent over de situatie. Dit is ook
Nadere informatieProfessionalisering Pedagogisch- en didactisch handelen voor assistenten, leraarondersteuners en overig onderwijsondersteunend personeel
FACTSHEET Cursus Bijlagen Professionaliseringsplan KOLOM Professionalisering Pedagogisch- en didactisch handelen voor assistenten, leraarondersteuners en overig onderwijsondersteunend personeel Algemeen
Nadere informatieDeel I Wat we weten over de stoornis ADHD
Inhoud Inleiding 12 Deel I Wat we weten over de stoornis ADHD Hoofdstuk 1 Kenmerken van ADHD 1.1 De basiskenmerken 16 1.2 Aandachts- en concentratiestoornissen 17 1.3 Impulsiviteit 17 1.4 Hyperactiviteit
Nadere informatieLeerlijn Omgaan met ongewenst gedrag Workshop 1: HGW, gedrag kennen en zien
Leerlijn Omgaan met ongewenst gedrag Workshop 1: HGW, gedrag kennen en zien 7 oktober 2015 14.45 17.00 uur Madeleine Vreeburg Onderwijscentrum VU Amsterdam Leerlijn Omgaan met ongewenst gedrag in de klas
Nadere informatieKinderen met ADHD. Inhoudsopgave. Wat is de oorzaak van ADHD? Wat zijn de verschijnselen van ADHD?
Kinderen met ADHD Inhoudsopgave Klik op het onderwerp om verder te lezen. Wat is de oorzaak van ADHD? 1 Wat zijn de verschijnselen van ADHD? 1 Hoe wordt de diagnose ADHD gesteld? 2 Behandeling van ADHD
Nadere informatie6 Psychische problemen
psychische problemen 6 Psychische problemen Gonneke Stevens In onderzoek naar de gezondheid en het welzijn van jongeren is het relevant aandacht te besteden aan psychische problematiek, waarbij vaak een
Nadere informatieSPECIAAL ONDERWIJS TALENTEN CAMPUS VENLO GELUKT! ELK TALENT TELT! EEN INKIJK BIJ
SPECIAAL ONDERWIJS TALENTEN CAMPUS VENLO GELUKT! ELK TALENT TELT! EEN INKIJK BIJ GELUKT! Ik zit aan mijn ontbijt. Een beetje nerveus neem ik nog snel de krant door. Gek eigenlijk. Ik sta al jaren voor
Nadere informatieGrensoverschrijdend gedrag. Les 2: inleiding in de psychopathologie
Grensoverschrijdend gedrag Les 2: inleiding in de psychopathologie Programma Psychopathologie; wat is het? Algemene functionele psychopathologie DSM Psychopathologie = Een onderdeel van de psychiatrie
Nadere informatieRecente trends in de gezondheid van jongeren in Vlaanderen
Recente trends in de gezondheid van jongeren in Vlaanderen Prof. dr. Karel Hoppenbrouwers m.m.v. Ciska Pieters, Cécile Guérin, Mathieu Roelants Inhoud van de presentatie Aspecten van gezondheid Perinatale
Nadere informatieT e s t : H o e w o r d j i j b e ï n v l o e d a l s n a a s t e v a n i e m a n d m e t p s y c h i s c h e k l a c h t e n?
T e s t : H o e w o r d j i j b e ï n v l o e d a l s n a a s t e v a n i e m a n d m e t p s y c h i s c h e k l a c h t e n? S T E R K I N E I G E N K R A C H T T H E A V A N B O D E G R A V E N De test
Nadere informatieMijn kind heeft een LVB
Mijn kind heeft een LVB Wat betekent een licht verstandelijke beperking nu precies? Informatie voor ouders van kinderen en jongeren met een licht verstandelijke beperking in de leeftijd van 6 tot 23 jaar
Nadere informatie2 Classificatie, diagnostiek en epidemiologie 35
Inhoudsopgave Overzicht van figuren, kaders en tabellen 17 1 Introductie 23 1.1 Wat is ontwikkelingspsychopathologie? 24 1.1.1 Vroeger en nu 25 1.1.2 Een dynamisch gezichtspunt 26 1.1.3 Een uniek individu
Nadere informatieOuder zijn en blijven na een moeilijke echtscheiding
Ouder zijn en blijven na een moeilijke echtscheiding Voorwoord Erger je je ook wel eens blauw als je net je kind bent gaan halen bij je ex-partner? Voel je je ook machteloos als hij of zij beslissingen
Nadere informatieInhoud Inleiding Gedragsproblemen Psychosociale vaardigheden Emotionele vaardigheden Leervaardigheden De rol van het gezin Literatuur
Inhoud 1 Inleiding.... 1 1.1 Gedragsproblemen... 3 1.2 Psychosociale vaardigheden.... 4 1.3 Emotionele vaardigheden.... 5 1.4 Leervaardigheden.... 5 1.5 De rol van het gezin.... 6 Literatuur.... 6 2 Gedragsproblemen....
Nadere informatieProbleemgedrag versus psychiatrie. Congres Simea 7 april 2017
Congres Simea 7 april 2017 voorstellen Pro Persona- de Riethorst; afdeling doven en slechthorenden Alma Gerritsen Maatschappelijk werker en beleidsadviseur afdeling doven en slechthorenden de Riethorst
Nadere informatieNa de schok... Informatie voor ouders
Na de schok... Informatie voor ouders Niemand is echt voorbereid op een schokkende gebeurtenis en als het gebeurt heeft dat voor iedereen ingrijpende gevolgen. Als kinderen samen met hun ouders een aangrijpende
Nadere informatieOMGAAN MET WAT IS ANGST? BANG ZIJN IS OK! 23/02/2015 KINDERANGSTEN
OMGAAN MET KINDERANGSTEN Brainstorm: Angsten bij kinderen An Coetsiers Kinderpsycholoog/gedragstherapeut www.depraatdoos.be Hannah, 3 jaar Anouk, 10 jaar BANG ZIJN IS OK! WAT IS ANGST? Is een normaal verschijnsel
Nadere informatieBEPERKING ONDERWIJSPARTICIPATIE
BEPERKING ONDERWIJSPARTICIPATIE GOOD PRACTICES De onderbouwing van de beperking van de onderwijsparticipatie blijkt uit het VO Aanmeldformulier Amsterdam 2009-2010, niet ouder dan een half jaar, plus diagnostische
Nadere informatieWelkom. Op de koffie bij het gezin stassers!
Welkom Op de koffie bij het gezin stassers! Welke rol speelt ouderbegeleiding binnen de ambulante hulpverlening voor kinderen en jongeren met autisme Verloop van de lezing: Wat is thuisbegeleiding? Verwerking
Nadere informatieamersfoort Hoe bereik ik CJG Amersfoort?
amersfoort Folder voor ouders van 0-8 jarigen Bezoekadres Heiligenbergerweg 36, 3816 AK Amersfoort T 033 47 94 000, E info@cjgamersfoort.nl I www.cjgamersfoort.nl carta U kunt binnenlopen bij CJG Amersfoort.
Nadere informatieNaschoolse Dagbehandeling
Naschoolse Dagbehandeling BEHANDELING NA SCHOOLTIJD Informatie voor kinderen en jongeren en hun ouders/verzorgers Kom verder! www.ln5.nl Om deze doelen te bereiken leer je nieuwe vaardigheden. Iedereen
Nadere informatieOp weg naar effectiviteitonderzoek in het cluster 4 onderwijs
Op weg naar effectiviteitonderzoek in het cluster 4 onderwijs Een verkenning van de doelgroep en de werkwijze Drs. R. Stoutjesdijk & Prof. Dr. E.M. Scholte M.m.v. Drs. H. Leloux-Opmeer Inhoudsopgave Introductie
Nadere informatieDeel 1: Informatie over het aangemelde kind en het gezin
Intakevragenlijst voor ouders / verzorgers particulier Pagina 1 / 8 Deze intakevragenlijst is bedoeld voor ouders/verzorgers van kinderen die zijn aangemeld voor diagnostiek of behandeling. We hechten
Nadere informatieGeweld in huis raakt kinderen. Informatie en advies voor ouders. huiselijkgeweldwb.nl 0900 126 26 26. 5 cent per minuut
Geweld in huis raakt kinderen Informatie en advies voor ouders Grafisch ontwerp: Ontwerpstudio 2 MAAL EE Bij huiselijk geweld tussen (ex-)partners worden kinderen vaak over het hoofd gezien. Toch hebben
Nadere informatieStudielessen voor kinderen van 4-7 jaar
NAAM Studielessen voor kinderen van 4-7 jaar voorjaar 2005 Geschreven door Beryl Voorhoeve en opgemaakt door Judith Maarsen Geschreven voor kleine studiegroepen in de levend Evangelie Gemeente Gebruikte
Nadere informatieAgressie, gedragsprobemen Ontstaan en behandelingsvormen
Agressie, gedragsprobemen Ontstaan en behandelingsvormen 2 voorbeelden: Jan Piet Enkele begrippen: - Oppositioneel opstandig gedrag: het kind verzet zich tegen de leiding van volwassenen - Agressief gedrag:
Nadere informatieTaal en gedrag. Afke Posthuma, logopedist. NVLF congres 18-11-2011. Tine Mersmann
Taal en gedrag NVLF congres 18-11-2011 Afke Posthuma, logopedist Tine Mersmann Programma 1. Inleiding 2. Gedrag bij taalontwikkelingsstoornissen 3. Taal bij gedragsstoonissen 4. Eindbeschouwing 5. Mijn
Nadere informatieVan gedragsregulering naar opvoeding
Van gedragsregulering naar opvoeding Over het voorkomen en aanpakken van ongewenst gedrag Gebruikelijke benadering van gedragsproblemen: een kindgerichte blik (factoren in het kind) Leidt tot classificatie
Nadere informatieZorg op maat voor het jonge kind en zijn ouders
Zorg op maat voor het jonge kind en zijn ouders Wie zijn wij? Iedere ouder maakt zich wel eens zorgen om zijn kind. Eet mijn kind goed? Speelt hij genoeg met andere kinderen? Zijn die woedeaanvallen normaal?
Nadere informatieHERSENBESCHADIGING. Hippocrates (ca v.chr)
AANGEBOREN EN NIET-AANGEBOREN HERSENBESCHADIGING HET DIENT ALGEMEEN BEKEND TE ZIJN DAT DE BRON VAN ONS PLEZIER, ONZEVREUGDE, GELACH EN VERMAAK, ALS VAN ONZE SMART, PIJN, ANGST EN TRANEN, GEEN ANDERE IS
Nadere informatie3/12/2013. ADHD is een ontwikkelingsstoornis. ADHD groeit mee. ADHD is een ontwikkelingsstoornis. Stelling 1 Huilbaby s ontwikkelen later ADHD
ADHD groeit mee Babypeuter Lagere school Puberadolescent Babypeuter Stelling 1 Huilbaby s ontwikkelen later ADHD Geboorte zuigeling - peuter Al hyperactief van in de buik Moeilijke baby : Verhoogd activiteitsniveau
Nadere informatieTSCYC. Vragenlijst over traumasymptomen bij jonge kinderen. HTS Report. Julia de Vries ID Datum Ouderversie
TSCYC Vragenlijst over traumasymptomen bij jonge kinderen HTS Report ID 15890-3156 Datum 18.07.2017 Ouderversie Informant: Jeroen de Vries Vader INLEIDING TSCYC 2/8 Inleiding De TSCYC is een vragenlijst
Nadere informatieSamenvatting (Summary in Dutch) Het Belang van Leeftijdsgenoten: Sociale Problemen in de Kleuterklas en de Ontwikkeling van Psychische Problemen
(Summary in Dutch) Het Belang van Leeftijdsgenoten: Sociale Problemen in de Kleuterklas en de Ontwikkeling van Psychische Problemen 141 Als kinderen psychische problemen ontwikkelen zoals gedragsproblemen
Nadere informatieAngststoornissen. Verzekeringsgeneeskundig protocol
Angststoornissen Verzekeringsgeneeskundig protocol Epidemiologie I De jaarprevalentie voor psychische stoornissen onder de beroepsbevolking in Nederland wordt geschat op: 1. 5-10% 2. 10-15% 15% 3. 15-20%
Nadere informatieVraag 4 Wat vind jij de meest geschikte houding? Vergelijk je antwoord met dat van je medestudenten. Typ het antwoord in in het antwoordformulier.
Open vragen bij Casus Marco Vraag 1 Bekijk scène 1 nogmaals. Wat was jouw eerste reactie op het gedrag van Marco in het gesprek met de medewerker van Bureau HALT? Wat roept zijn gedrag op aan gedachten,
Nadere informatieOns vignet laat zien wat we graag willen bereiken, namelijk mensen tot groei en bloei brengen als persoon en in hun relaties met andere mensen.
OptiMent OptiMent is er voor kinderen, jongeren en volwassenen die een steun(tje) in de rug kunnen gebruiken. We helpen om psychische klachten zo goed mogelijk te voorkomen. Wie al problemen heeft, kan
Nadere informatiePesten hoort er niet bij! Informatie voor ouders over pesten
Jeugdgezondheidszorg Pesten hoort er niet bij! Informatie voor ouders over pesten Wat is pesten? Dat kinderen elkaar soms plagen is heel gewoon. Maar bij pesten is er een slachtoffer waarover andere kinderen
Nadere informatieRoepnaam. Achternaam. Voornamen (voluit) Geboortedatum. Geboorteplaats. Nationaliteit. Taal die thuis gesproken wordt. Adres
Vragenlijst voor ouders/verzorgers U heeft uw kind aangemeld voor een psychodiagnostisch e/o een pedagogisch-didactisch onderzoek. Om een zo volledig mogelijk beeld van uw kind te krijgen, wordt u verzocht
Nadere informatieIntakevragenlijst voor ouders/verzorgers
Praktijk Dekker & Dooyeweerd Intakevragenlijst voor ouders/verzorgers (Met dank voor het invullen) 1. Informatie over uw kind en gezin Graag aankruisen wat van toepassing is 0. Indien een vraag niet van
Nadere informatieNaschoolse Dagbehandeling
Naschoolse Dagbehandeling INFORMATIEFOLDER Informatie voor kinderen en hun ouders/verzorgers Kom verder! www.ln5.nl Iedereen doet dat in zijn eigen tempo. Je komt naar de NDB voor een periode van negen
Nadere informatieBrijder Verslavingszorg Hoofddorp
Ons Team Ons team is zeer divers. We bestaan uit het secretariaat, psychologen, maatschappelijk werkers, sociaal psychiatrisch verpleegkundigen, cognitief gedragstherapeutisch werkers, ervaringsdeskundigen,
Nadere informatieZorgboekje. Kindgegevens
Zorgboekje De pedagogisch medewerker vult dit boekje behorende bij het overdrachtdocument peuter kleuter in als er een zorgbehoefte bij het kind is gesignaleerd. Zij/ hij vult in wat van toepassing is
Nadere informatieMarijn Nijboer Orthopedagoog i.o.t. GZ-psycholoog Accare UCKJP
Marijn Nijboer Orthopedagoog i.o.t. GZ-psycholoog Accare UCKJP INHOUD Impulsief en agressief gedrag; normaal op jonge leeftijd? Alarmsignalen Verwijzen? Werkwijze team jonge kinderen zorglijn ADHD en gedragsstoornissen
Nadere informatiePersoonlijkheidsstoornissen Kortdurend Behandelaanbod
Persoonlijkheidsstoornissen Kortdurend Behandelaanbod U bent niet de enige Een op de tien Nederlanders heeft te maken met een persoonlijkheidsstoornis of heeft trekken hiervan. De Riagg Maastricht is gespecialiseerd
Nadere informatieADHD Recente inzichten
ADHD Recente inzichten Frans Loman Kinder- en jeugdpsychiater 21 oktober 2016 Symposium ADHD 1 Wat is ADHD We weten het niet precies De oorzaken zijn nog onbekend We weten nog niet echt wat de beste aanpak
Nadere informatieVroegtijdige herkenning van taalontwikkelingsstoornissen (TOS)
Vroegtijdige herkenning van taalontwikkelingsstoornissen (TOS) Joyce Rompelberg (Logopedist, Spraak- taalpatholoog) Linda Berben (Pedagogisch Behandelaar, Taalcoach, Relatiebeheer) David https://www.youtube.com/watch?v=1hortdwhtyw
Nadere informatieWorkshop onbegrepen- en probleemgedrag bij ouderen
Workshop onbegrepen- en probleemgedrag bij ouderen Dr. Wim Houtjes, verpleegkundig specialist ggz Hoofdopleider GGZ-VS Dr. Robbert Gobbens, lector Gezondheid en Welzijn van kwetsbare ouderen, Hogeschool
Nadere informatieORTHOPEDAGOGIEK & RECHTEN VAN HET KIND
ORTHOPEDAGOGIEK & RECHTEN VAN HET KIND http://www.gezondheidsweb.eu/adhd/de-verschillende-types-adhd-hoe-herkennen http://drlawrencetucker.com/what-are-the-next-steps-after-my-child-is-diagnosed-with-autism/
Nadere informatieK I N D E R E N O N D E R Z O E K : 0-1 1 J A A R
PSYCHOSOCIALE GEZONDHEID Jeugd 2010 4 K I N D E R E N O N D E R Z O E K : 0-1 1 J A A R Kinderenonderzoek 2010 Om inzicht te krijgen in de gezondheid van de inwoners in haar werkgebied, heeft de GGD Zuid-Holland
Nadere informatieen jongeren Oolgaardt lezing 24 juni 2008 Ireen de Graaf Trimbos-instituut 2008 1
Depressie bij kinderen en jongeren Oolgaardt lezing 24 juni 2008 Ireen de Graaf Trimbos-instituut 2008 1 Welbevinden ebe van Nederlandse kinderen Nederlandse kinderen het gelukkigst in Europa 92% 12-24
Nadere informatieOmgaan met gedrag vanuit contextueel en relationeel perspectief (aan de slag) Waarom zit hij in mijn klas? Ik heb al van alles geprobeerd
Waarom zit hij in mijn klas? Omgaan met gedrag vanuit contextueel en relationeel perspectief beno.schraepen@ap.be, Incena, studiecentrum Inclusie & Enablement Isos Kenniscentrum O2-project Dit jaar heb
Nadere informatie1 Wat is er met me aan de hand? 11
Leven met een alcoholprobleem 07-03-06 09:25 Pagina 7 Inhoud Voorwoord 1 Wat is er met me aan de hand? 11 Typerend beeld van de kwaal 11 Symptomen 12 Vroege en late symptomen 14 Diagnostiek 14 Een paar
Nadere informatie2. Klaar of niet klaar: de timing is alles
2. Klaar of niet klaar: de timing is alles Op welke leeftijd kan een kind starten met zindelijkheidstraining? Wanneer is de beste leeftijd om te starten met zindelijkheidstraining: 18 maanden, 24 maanden
Nadere informatieAls opvoeden even lastig is
Als opvoeden even lastig is Hoe pak je dat dan aan? Soms weet ik niet meer wat ik moet doen om hem stil te krijgen. Schattig? Je moest eens weten. Hoezo roze wolk? Mijn dochter kan af en toe het bloed
Nadere informatieCopyright Marlou en Anja Alle rechten voorbehouden Opeenrijtje.com info@opeenrijtje.com 3.0 [2]
Copyright Marlou en Anja Alle rechten voorbehouden Opeenrijtje.com info@opeenrijtje.com 3.0 [2] Voorwoord Voor je ligt het e-book: Praktisch en Positief Opvoeden met structuur van de PEPmethode. Op basis
Nadere informatieOverleg van tevoren altijd met de ouders over de aanpak voor het kind en tips voor de omgang.
Overleg van tevoren altijd met de ouders over de aanpak voor het kind en tips voor de omgang. Aandacht stoornissen ADD Attention Deficit Disorder (letterlijk: aandacht tekort stoornis) - Een vorm van ADHD
Nadere informatieHoe verwerk je een. schokkende gebeurtenis? Informatie voor ouders
Hoe verwerk je een schokkende gebeurtenis? Informatie voor ouders Niemand is echt voorbereid op een schokkende gebeurtenis en als het gebeurt heeft dat voor iedereen ingrijpende gevolgen. Als kinderen
Nadere informatieALS UW KIND BETROKKEN IS BIJ PESTEN
ALS UW KIND BETROKKEN IS BIJ PESTEN Pesten komt veel voor. In Nederland wordt één op de vijf kinderen gepest. Of ze pesten zelf. Daarnaast zijn veel kinderen als meeloper betrokken bij pesten. Kinderen
Nadere informatieHoe maak ik mijn kind weerbaar? Saskia de Ridder, MSc Kinder-& Jeugdpsycholoog
Hoe maak ik mijn kind weerbaar? Saskia de Ridder, MSc Kinder-& Jeugdpsycholoog 1 Vragen Wie vindt dat zijn kind voldoende weerbaar is? Wie zou graag zien dat zijn kind wat weerbaarder is? 2 Wat is weerbaar?
Nadere informatieALS UW KIND BETROKKEN IS BIJ PESTEN
ALS UW KIND BETROKKEN IS BIJ PESTEN Pesten komt veel voor. In Nederland wordt één op de vijf kinderen gepest. Of ze pesten zelf. Daarnaast zijn veel kinderen als meeloper betrokken bij pesten. Kinderen
Nadere informatieLezing voor de NVA. Door Harmke Nygard-Smith Klinisch psycholoog. Ontwikkelingsstoornissen Dimence
Lezing voor de NVA Door Harmke Nygard-Smith Klinisch psycholoog Ontwikkelingsstoornissen Dimence Waarom diagnostiek? Hoe doen we eigenlijk diagnostiek? De DSM 5 Wijzigingen in de DSM 5 voor de autisme
Nadere informatieZorgprogramma. Emergis, kinder- en jeugdpsychiatrie. Amares
Zorgprogramma Amares Emergis, kinder- en jeugdpsychiatrie Deze folder is bedoeld voor kinderen en jongeren die behandeling krijgen bij Amares. De folder is ook bedoeld voor ouder(s)/verzorger(s) die binnenkort
Nadere informatieVermoeidheid bij MPD
Vermoeidheid bij MPD Landelijke contactmiddag MPD Stichting, 10-10-2009 -van Wijlen Psycho-oncologisch therapeut Centrum Amarant Toon Hermans Huis Amersfoort Welke verschijnselen? Gevoelens van totale
Nadere informatieLesdoelen: Werkvormen: Benodigdheden: Prentenboeken: Les 10: Hoe zeg ik nee. Lesoverzicht. Basis
Les 10: Hoe zeg ik nee Lesoverzicht Lesdoelen: Kinderen weten het verschil tussen prettige en onprettige situaties en kunnen deze herkennen. Kinderen weten dat ze onprettige aanrakingen mogen weigeren.
Nadere informatieZelfbeeld. Het zelfvertrouwen wordt voor een groot deel bepaald door de ideeën die het kind over zichzelf heeft: het zelfbeeld.
Zelfbeeld Het zelfvertrouwen wordt voor een groot deel bepaald door de ideeën die het kind over zichzelf heeft: het zelfbeeld. Een kind dat over het algemeen positief over zichzelf denkt, heeft meer zelfvertrouwen.
Nadere informatiePsycho sociale gevolgen bij kinderen met CP. Susanne Sluijter Orthopedagoog Mytylschool De Trappenberg Mytylschool Behandelteam Merem Huizen
Psycho sociale gevolgen bij kinderen met CP Susanne Sluijter Orthopedagoog Mytylschool De Trappenberg Mytylschool Behandelteam Merem Huizen Ontwikkelingsfasen bij kinderen. 3 Basisbehoeften van kinderen.
Nadere informatieRisk factors for the development and outcome of childhood psychopathology NEDERLANDSE SAMENVATTING
Risk factors for the development and outcome of childhood psychopathology EDERLADSE SAMEVATTIG 157 Het komt regelmatig voor dat psychiatrische klachten clusteren in families. Met andere woorden, familieleden
Nadere informatieBehoefte aan begeleiding vanwege een lichamelijke beperking.
Bijlage 4 Ondersteuningsprofielen Jeugd (vooralsnog concept) Sociaal Domein Fryslân Profiel 1 Behoefte aan het verbeteren van psychosociaal functioneren jeugdige en verbeteren van gezinscommunicatie. Profiel
Nadere informatieOmgaan met onaangepast gedrag in het Sociaal Raadsliedenwerk en Schuldhulpverlening. Sjaak Boon www.bureauboon.nl
Omgaan met onaangepast gedrag in het Sociaal Raadsliedenwerk en Schuldhulpverlening Sjaak Boon www.bureauboon.nl Sombere stemming Verminderde interesse in activiteiten Duidelijke gewichtsvermindering Slecht
Nadere informatieProudy. Praktijk voor psychomotorishe kindertherapie
Proudy Praktijk voor psychomotorishe kindertherapie Wat is psychomotorische kindertherapie? Pmkt is een vorm van kindertherapie bedoeld voor kinderen die vast lopen in hun ontwikkeling en dat in hun gedrag
Nadere informatie