dit is een bijlage bij het financieele dagblad. de inhoud van deze bijlage valt niet onder de redactionele verantwoordelijkheid

Transcriptie

1 dit is een bijlage bij het financieele dagblad. de inhoud van deze bijlage valt niet onder de redactionele verantwoordelijkheid NR. 1 DECEMBER 2013 retail & supply chain management Efficiënt van producent naar eindgebruiker featuring interview met Wouter van Benten over de logistieke wereldmarkt duurzaamheidsbeleid Minder afval, bewustwording en samenwerking distributiecentrum Levertijd binnen dertig minuten THE HOTSPOT FOR SUPPLY CHAIN PROFESSIONALS DINALOG NEW BUSINESS HUB Innovation network New business opportunities Demonstration & discovery

2 2 december 2013 voorwoord De supply chain is een van de belangrijkste sectoren in de Nederlandse economie. Staat die sector stil, dan staat alles stil, aldus Aad Veenman boegbeeld van Topteam Logistiek. Technologie gaat een steeds grotere rol spelen in de online en offline detailhandel. Kleine retailers moeten samenwerken om te overleven, zegt Kitty Koelemeijer, hoogleraar Marketing en Retailing. Tip van de redactie Streven naar toppositie supply chain Nederland Online retail is volwassen geworden P10 Koken in de winkel inspireert consumenten Aad Veenman boegbeeld van topteam logistiek Logistiek is een van de topsectoren van de Nederlandse economie, waarin het kabinet internationaal wil uitblinken. Het Topteam Logistiek heeft als doel een internationale toppositie te bereiken waar het gaat om het afwikkelen van goederenstromen en als ketenregisseur van logistieke activiteiten. Ook moet Nederland een aantrekkelijk klimaat hebben voor innovatie en vestiging van bedrijven op dit gebied. Het Topteam Logistiek streeft de komende jaren onder meer naar 50 procent meer instroom van HBO professionals in de Logistiek. Door opbouw van expertise en veel aandacht voor het streven om meer mensen voor werk in deze sector te laten kiezen. Daarnaast wil het topteam de coördinatie en het regisseren van goederenstromen optimaliseren, van grondstofleverancier tot klant en alles wat daartussen zit. Economie Logistiek is een brede sector, die met een huidige omzet van zo n 55 miljard euro, 9 procent van het bruto nationaal product realiseert. Er zijn meer dan mensen werkzaam in deze sector. Deze zogenoemde supply chain is van groot belang in de Nederlandse economie. Vervoer van producten en alle diensten die daarbij horen, zijn de aanjager van de economie. Staat die keten stil, dan staat alles stil. Reden waarom de crisis de supply chain hard raakt; de sector is een integraal deel van de samenleving. Warehousemanagement, inkoopmanagement, supply chain finance zijn belangrijke onderdelen van die logistieke keten. En de keten is zo sterk als de zwakste schakel. Werken de onderdelen in die keten niet goed, dan stagneert de hele keten. Kijk bijvoorbeeld naar de retail. Die is met vele miljoenen consumenten het grootste onderdeel van de keten. Door de crisis daalt het consumentenvertrouwen. Als die niet meer kopen, dan stokt het ook in de rest van de supply chain. De gevolgen zien we: faillissementen en iedereen moet een tandje bijzetten. Slim combineren Om de sector te optimaliseren moeten we dan ook goederenstromen koppelen en slimme keuzes maken. Door slim te combineren: niet alleen vervoeren over de weg, maar ook over water en het spoor. Zo spreid je risico s en worden kosten bespaard. Als wegvervoerder hoef je niet per se zelf alle soorten vervoermiddelen aan te bieden, maar je kunt wel samenwerken. Ladingen kunnen ook worden gebundeld. Vrachtwagens of -schepen zitten lang niet altijd vol. Dat moet anders, ook om de ecologische voetafdruk te verkleinen. Door samenwerking en bundeling van activiteiten en goederen, is het mogelijk dat te verbeteren. Omdat te bereiken werkt het topteam onder meer aan de opzet van open informatiesystemen. heleen de bruijn Kitty Koelemeijer hoogleraar marketing en retailing nyenrode Online retail is volwassen geworden, mede door technologische mogelijkheden en jarenlange ervaring van ondernemers met internet als communicatie- en verkoopkanaal. Een van de belangrijkste gevolgen is sterk toegenomen transparantie. Consumenten kunnen producten en prijzen vergelijken van aanbieders over de hele wereld. In de toekomst zullen consumenten online nog veel beter worden ondersteund bij het maken van keuzes die het best aansluiten bij hun wensen en behoeften. De fysieke retail, die met haar beperkte schapruimte traditioneel de rol van choice editor vervult, moet zich hierop voorbereiden. Toenemende leegstand Binnenkort kan de consument op elk moment aanbiedingen en/of promoties ontvangen en producten bestellen die op elk gewenst tijdstip en plaats worden afgeleverd. Daardoor staat de distributiefunctie van fysieke retailers onder druk. Dat betekent toenemende leegstand in de perifere winkelgebieden. Anderzijds openen online retailers steeds vaker fysieke winkels. Deze winkels voegen waarde toe door het creëren van (zintuiglijke) beleving en persoonlijk advies en service waarmee het retailmerk wordt versterkt. Zo worden consumenten bediend die terughoudend zijn ten aanzien van online shoppen. We staan aan het begin van een tijdperk waarin technologie een steeds grotere rol gaat spelen in de detailhandel, zowel online als offline. Hierdoor kunnen retailers een naadloze integratie tussen online en offline realiseren zodat de consument in elk kanaal waarlangs hij of zij in contact is met de retailer hetzelfde serviceniveau ervaart. Technologische innovaties worden echter afgeremd door privacy wetgeving. De waarde van online retailers wordt nog steeds grotendeels bepaald door hun databases met klantgegevens. Samenwerken Omni-channel retailing stelt retailers voor hoge investeringen en operationele kosten; orderpicken, verzending van pakketten, gebruik van verpakkingsmateriaal en retourzendingen kosten veel geld en stellen hoge eisen aan de supply chain. Tevens bestaat er een spanningsveld tussen het (massa-)individualiseren van het online en offline aanbod en economies of scale. Desondanks vervaagt het onderscheid tussen bricks, clicks en tick s. Binnenkort is omni-channel retail heel gewoon. Voor kleinere zelfstandige offline én online retailers is het bijna onmogelijk deze ontwikkelingen bij te houden en de noodzakelijke investeringen te doen. Om te overleven moet deze groep, naast het vinden van geschikte (lokale) niche positionering, samenwerken met elkaar en met leveranciers. heleen de bruijn Lees meer op: twitter mee met #mpretailsupply retail & supply chain management 1e editie, december 2013 Head of Content & Design: Stella van der Werf Designer: Imre Engbers Managing Director: Marc Reineman Project Manager: Charlotte Netten Project Manager: Guido Duijzers Business Developer: Anko Steenbeek Gedistribueerd: Het Financieele Dagblad, december 2013 Drukkerij: Drukkerij Noordholland Mediaplanet contact informatie: Telefoon: Fax: Dit is een bijlage bij het Financieele Dagblad. De inhoud van deze bijlage valt niet onder de hoofdredactionele verantwoordelijkheid van het Financieele Mediaplanet ontwikkelt hoogwaardige bijlagen die zich richten op een specifiek thema en de daarbij behorende doelgroep. Zo brengen wij lezer en adverteerder dichter bij elkaar. Copyright Mediaplanet Publishing House Volledige of gedeeltelijke verveelvoudiging, openbaarmaking of overname van deze publicatie is slechts toegestaan met toestemming van de uitgever, met bronvermelding: Mediaplanet Publishing House.

3 Vanuit haar onafhankelijke rol maakt CAROZ de inzet van logistiek als strategisch instrument mogelijk Slimme logistiek als continue aandrijver voor groei Steeds meer bedrijven hebben logistieke verbetering op de agenda staan. Dat stelt CAROZ directeur Ruud Claessens. Toen ik in 1999 begon als traditioneel logistiek dienstverlener was de sector absoluut niet sexy en weinig innovatief. Ik heb echter altijd de ambitie én de droom gehad om deel uit te maken van de verandering in die sector. Logistiek moest slimmer kunnen en logistieke innovatie kan gebruikt worden om de concurrentiepositie van een organisatie te verbeteren. ring hiervan. Onze onafhankelijkheid speelt daarin een grote rol want daardoor staat het belang van onze opdracht gever altijd op nummer één. Superieur samenspel De medewerkers van CAROZ kennen de praktijk en werken binnen het bedrijf samen met specialisten op het gebied van Dromen, durven, doen In 2008 vond Claessens het tijd om zijn ambitie en droom waar te gaan maken. Door een unieke combinatie op de markt te zetten is CAROZ in korte tijd uitgegroeid tot één van de trendsetters in de sector. Op volledige transparante wijze ontwikkelen we toekomstbestendige logistieke netwerken en voorzien we ook in de (dagelijkse) aanstuonder andere econometrie, strategie, verandermanagement, wetgeving, projectmanagement en supply chain management. Afhankelijk van de klantvraag, stellen we het juiste team samen, versterkt met partners uit onze flexibele schil. Die partners delen niet alleen onze droom, maar hebben ook hetzelfde DNA in hun bloed. Door superieur samenspel ontwikkelen we vervolgens innovaties die werkelijk van toegevoegde waarde zijn voor onze klanten. We merken dat opdrachtgevers deze flexibiliteit en de juiste focus, erg waarderen. Totaaloplossingen CAROZ analyseert en adviseert ook, maar dat leidt niet tot papieren tijgers in een bureaulade. Door onze pragmatische aanpak en know how van de logistiek, bieden we totaaloplossingen aan. Het gaat steeds meer om integrale verbeteringen op basis van data en procesanalyses. Het begint altijd met een momentopname: hoe gebeurt het nu en wat kan er beter. We zijn in staat zwakke plekken snel te ontdekken en hier gedegen en haalbare verbeterscenario s voor te ontwikkelen. Less is more Bedrijven streven steeds vaker naar een betere afstemming met ketenpartners. Wij geloven in less is more : met minder logistieke bewegingen meer effect sorteren zodat iedereen wint. CAROZ werkt pragmatisch en denkt altijd in intelligente en praktische oplossingen. Dit is wat wij noemen een CAROZ directeur Ruud Claessens Surprising Facilitator; verrassend in de oplossingen, betrouwbaar op het resultaat. Met de samenstelling van het team, de toegepaste werkwijzen en de onafhankelijke rol, is CAROZ een trendsetter in de sector. Claessens stelt dat zijn organisatie staat te popelen om de nieuwe standaard binnen de sector neer te zetten: Slimme logistiek als aandrijver voor groei. Actief in non-food retail Euretco ondersteunt het zelfstandig ondernemer schap Zelfstandig detaillisten zorgen voor variatie in het Nederlandse winkellandschap. Wij maken ons sterk al sinds onze oprichting voor het behoud en voortbestaan van het zelfstandig ondernemerschap. Als ik anno 2013 kijk naar de invulling van de winkelmeters in Nederland, dan maak ik me grote zorgen. Teveel uitbreiding is niet goed voor de aantrekkelijkheid en veelzijdigheid van het retail landschap. Daarom vragen we van lokale en regionale overheden heldere keuzes. Daarin werken we intensief samen met brancheorganisatie Inretail en belangenbehartiger Detailhandel Nederland. Dat zegt bestuursvoorzitter Harry Bruijniks van Euretco, de organisatie die ruim 2100 aangesloten zelfstandige ondernemers diensten, inkoopsamenwerking, merken en formules aanbiedt. Volgens Bruijniks zijn zelfstandig ondernemers hard nodig om winkelgebieden aantrekkelijk te houden voor consumenten. Euretco staat voor de uitdaging om hen daarbij te ondersteunen. Samen realiseren de ondernemers die zich bij ons hebben aangesloten met meer dan 3100 winkels een consumentenomzet van 2,5 miljard euro. Hiermee neemt Euretco een stevige positie in retailend Nederland in. Onze gezamenlijke boodschap aan lokale en regionale overheden is: Ontwikkel een duidelijk beleid om wildgroei tegen te gaan. Synergie In de zomer van 2012 fuseerde Euretco met voormalig concurrent Intres. Volgens Bruijniks een cruciale stap met het oog op continuïteit: Dankzij de fusie staan we er beter voor. We hebben een schaalgrootte bereikt om onze ondernemers dezelfde voordelen en concurrentiekracht te bieden als het grootwinkelbedrijf. Dat is de beste waarborg voor het behoud van het zelfstandig ondernemerschap. Bruijniks noemt het nieuwe Euretco groter en krachtiger. We beschikken over veel specialistische kennis. Door synergie zijn we bovendien in staat om ondernemers nog meer services te bieden. Bruijniks noemt concreet aspecten als inkoop, marketing, IT, logistiek, verkoop, financiële middelen en web services. Maar we delen ook vakmanschap, efficiency en innovatie met elkaar, als partners. Dat maakt van Euretco ook een club waar je als ondernemer graag bij wilt horen. Wat de ondernemers onderling en met Euretco onder de streep met elkaar Wij proberen een organisatie te zijn waar ondernemers graag bij willen horen. verbindt is volgens Bruijniks de passie voor ondernemen. Ondernemers zijn vaak praktische mensen. En zo zitten wij er ook in. We spreken elkaars taal, we zijn open over wat we van elkaar verwachten en we weten van aanpakken. Divers De keuze die onze ondernemers hebben in het aanbod van diensten is zeer divers. Het kan gaan van centraal betaling, het afnemen van private labels, tot het deelnemen aan shop-in-shop-. winkel- of franchiseconcept. De keuze is aan de ondernemer zelf, die bepaalt de mate van samenwerking die hem het beste past, zegt Bruijniks, die ontzorgen en het verbeteren van het rendement voor ondernemers tot de primaire taken van Euretco rekent. Met ons Euretco Business Intelligence EBI hebben we een compleet managementinformatiesysteem voor ondernemers ontwikkeld. Het geeft onze ondernemers inzicht in hoe hun winkel rendeert en waar verbeterpunten liggen. Informatie delen met collega-ondernemers, daar word je zelf beter van, zo is een van de uitgangspunten. Wij zetten in op intensief contact met de bij Euretco aangesloten ondernemers. Onze accountmanagers, die regelmatig bij hen in de winkel komen, zijn allround relatiemanagers en volwaardige sparringpartners. Onze kracht ligt immers in de positie die we vervullen naast de ondernemer. En dat geldt ook de ontwikkelingen op het internet: De fysieke winkel is weliswaar nog de plek waar het retailspel zich afspeelt, maar in toenemende mate is er de noodzaak tot het inzetten van internet. Je moet de juiste combinatie maken tussen de stenen en de virtuele wereld, inclusief webshop en de inzet van sociale media. Met een team van online specialisten helpen we ondernemers bij het maken van die keuze. Focus In de voorbije jaren heeft hij veel zien veranderen, met name als gevolg van de economische crisis. Ondernemers moeten anders gaan ondernemen, zich meer dan ooit tevoren in hun klanten en hun wensen verdiepen. Consumenten vragen om transparantie, ze willen weten welke kwaliteit ze voor welke prijs kunnen verwachten. Wie succesvol wil zijn, zal daarnaast een goede gastheer of gastvrouw moeten zijn, met goed opgeleide en servicegerichte medewerkers. Open deuren wellicht, maar in deze Winkelformule INTERSPORT tijden ongelooflijk belangrijk om de slag om de consumenteneuro te kunnen winnen. Het is een enorme gun markt geworden. Ook aanhaken bij online ontwikkelingen hoort daarbij. Centraal in ons handelen staat het belang van Onze kracht ligt immers in de positie die we vervullen naast de ondernemer. de aangesloten ondernemer, Bruijniks onderstreept het keer op keer. Of het nu gaat om de wildgroei in winkelmeters of om een scherpe, bemiddelende rol tussen detaillisten en leveranciers: Wij zorgen er met onze diensten voor dat retailers zich kunnen focussen op het primaire winkelproces, en dat is en blijft de verkoop. Kernactiviteiten Euretco is actief in fashion, wonen, sport en media en zorgt voor een stevige basis met Centraal Betalen, inkoopkracht, administratieve diensten, online services, merken en formules. De kernactiviteiten van Euretco zijn: retailservices, franchise, wholesale en financiële dienstverlening aan zelfstandig ondernemers. Tot bekende winkelformules en vloerconcepten behoren INTERSPORT, Runnersworld, COACH, Livera, Decorette, Vivante, Topform, Libris, Blz. Daarnaast beschikt Euretco via Euretco Label Company met Babyface, LCKR en Blue Rebel over internationale topmerken in het baby- en kinderkledingsegment.

4 t 4 DECEMBER 2013 nieuws Lagere brandstofkosten, veiliger rijden en rust Wie weet dat brandstof tot zo n 20 procent van de kostprijs van wegvervoerders uitmaakt, begrijpt de aandacht die uitgaat naar besparingen op dat vlak. Momenteel rolt Jongeneel Transport, dat gespecialiseerd is in het transport van propaanen luchtgassen, de invoer van een nieuw systeem uit. Waar zijn de keuzes op gebaseerd? Het wagenpark van Jongeneel staat gelijk aan 35 procent van de kostprijs. Binnen het fleetmanagement staan de kosten van de levenscyclus van voertuigen centraal. Daar dient dan ook steeds meer grip op te komen, waarbij automatisering cruciaal is. Na verschillende opties te hebben geprobeerd koos Jongeneel Transport onlangs voor een nieuwe toepassing waarin niet alleen het brandstofgebruik in is verwerkt, maar ook het procesmanagement. We kunnen ook het ordermanagement ermee aansturen, legt directeur Ruud Jongeneel uit. Zo geef je de route in en houd je alle gegevens omtrent het laden en lossen bij. Via de boordcomputer komen deze gegevens real time binnen op ons kantoor. De gegevens blijken gedetailleerd. Ze beslaan buiten rijgedrag, omgang met het voertuig ook informatie over het brandstofgebruik en onderhoud. Volgens Jongeneel is het vooral een voordeel dat bestuurders real time feedback krijgen op hun prestaties. Als ze bijvoorbeeld te weinig de cruise control gebruiken, dan zien ze een metertje in het rood schieten. Dat is heel grafisch. Dat pikken chauffeurs gauw op en werkt beter dan achteraf inzage krijgen door middel van uitdraaien. Tevens krijgen de chauffeurs real time feedback uit de tachograaf, zo kunnen zij exact zien hoeveel rij- en rusttijd ze gehad hebben. Prijsafspraken Een interessant onderdeel van de toepassing die Jongeneel implementeert is het tankadvies dat bestuurders krijgen. In de software is een netwerk aan tankstations opgenomen. De computer houdt bij hoeveel brandstof er nog aanwezig is, geeft aan bij welk tankstation er het voordeligst getankt kan worden en stuurt de bestuurder daar dan heen met de routeplanner. Met sommige tankstations heb je prijsafspraken, legt Jongeneel uit. Dan kan het lonen om soms nog even door te rijden of juist eerder te tanken. Je wilt optimaal profiteren van de prijsafspraken. Een punt dat volgens de directeur minder in zijn organisatie speelt, maar ook in het systeem is opgenomen is het zogeheten veilig tanken. Tankingen worden real time gemeten, waardoor bij is te houden of er geen brandstof verdwijnt. Als de software verwacht dat er voor een 400 liter tank 350 liter getankt gaat worden, maar dit zijn er in de praktijk 500, dan gaan er alarmbellen rinkelen. Defensief rijden Hoewel Jongeneel nog niet veel ervaring heeft met de toepassing voor het einde van het jaar moeten alle wagens erover beschikken heeft hij vertrouwen in het resultaat. Op basis van vergelijkbaar gebruik van de toepassing verwacht hij een besparing van zes tot acht procent op brandstofkosten. Deze besparing in euro s levert tegelijkertijd een besparing op in CO2-uitstoot. Een dubbel mooi vooruitzicht, maar de directeur benadrukt twee andere belangrijke punten. De digitale communicatie zal volgens hem overzicht en rust geven aan zowel bestuurder als kantoorpersoneel. Daarbij zorgen de aanpassingen die de software de bestuurders doet ook voor grotere veiligheid op de weg. Ze dragen namelijk bij aan het defensief rijden. Een anticiperende manier van rijden waar Jongeneel al een tijd de aandacht op vestigt. Zo krijgen chauffeurs cursussen erover. Voor 95 procent rijden we met gevaarlijke stoffen, dus is het belangrijk dat we zo veilig mogelijk rijden. Dat dit tegelijkertijd een besparing oplevert is natuurlijk een hele mooie situatie. Het systeem draagt op meerdere manieren bij aan onze bedrijfsdoelen. niels achtereekte foto s: TLN Verlaag uw operationele kosten met BP FleetMove controle op kosten BP PLUS Driving Business Performance BP FleetMove ons nieuwe uitgebreide telematicssysteem biedt u meer voordeel dan standaardsystemen dankzij: Tankstation Advies navigeert chauffeurs naar gewenste BP/ROUTEX - tankstations waardoor u brandstofkosten bespaart. Veilig Tanken ontdekt en meldt onverwachte veranderingen in brandstofniveau binnen 30 minuten. Chauffeurscoach herkent én corrigeert inefficiënt rijgedrag, wat zowel brandstof verbruik als vervuiling (CO 2 ) beperkt. Ga naar of bel voor meer informatie. controle op kosten netwerk uitgebreid uitge tol en se ervice eg onderweg brandstof eff ff f iciency

5 DECEMBER Diversiteit en samenwerking logistieke partijen nemen toe Het gaat vooral om het organiseren van regie Kostenbeheersing en efficiëntie zijn kernwoorden voor de logistieke sector. En kwaliteit niet te vergeten. Klanten worden immers steeds veeleisender. Hoe gaat de sector met haar uitdagingen om? De logistieke sector is altijd op zoek naar procesoptimalisatie, maar de crisis zet dat de afgelopen jaren extra aan. De grote lijn is dat bedrijven niet alleen intern efficiënter gaan werken, maar vooral ook naar buiten toe slimmer gaan werken. In plaats van verticaal wordt er nu bijvoorbeeld meer horizontaal samengewerkt. Bedrijven die eerder elkaars concurrent waren, trekken samen op. Niet zozeer door fusies en overnames, maar door werk aan elkaar uit te besteden dat de ander beter ligt. Van Dijk: Er zijn kleine bedrijven die heel goed zijn in de laatste kilometers, die flexibel zijn binnen de stad. Daar maken grote partijen gebruik van. Goederen worden naar een depot aan de rand van een stad gebracht, de kleinen pakken het vanaf daar verder op. Het zorgt er volgens hem voor dat verhoudingen verschuiven. Kleine bedrijven zijn niet alleen meer afhankelijk van grote. Ze zorgen er juist voor dat de grote organisaties pieken en dalen eenvoudiger op kunnen vangen. Optimale mix Synchroon met de intensievere samenwerking worden verschillende vervoerssoorten steeds meer gecombineerd. Klassieke wegvervoerders trekken ook richting rail en water, merkt Van Dijk. Je maakt een optimale mix voor de klant qua prijs en kwaliteit. Veel vervoer in ons land is binnenstedelijk. Partijen zijn er continue mee bezig welke systemen nodig zijn om spullen in de steeds drukker wordende steden op het juiste moment op de juiste plek krijgen. Het sluit volgens hem aan op het topsectorenbeleid van de overheid om de positie van gateway naar Europa uit te breiden. Digitaal werken Een concreet voorbeeld voor het verbeteren de Nederlandse logistiek is de digitale vrachtbrief, die onlangs is geïntroduceerd. Dit elektronische document moet het vele papierwerk dat nu nog rond zendingen speelt overbodig maken. Het blijkt de manier om alle devices, boordcomputers en interne software in de logistieke keten op elkaar aan te sluiten, wat tot een minimale besparing van 675 miljoen euro per jaar moet leiden. Een besparing waar alle bedrijven in de keten van mee profiteren. Er wordt steeds meer geïnvesteerd in optimalisatie van de gehele keten, in plaats van op delen, vult Van Dijk aan. Dat betekent ook investeren in onderwijs en kennisinstellingen. De toekomst van logistiek bestaat uit vraagstukken die je integraal moet benaderen. niels achtereekte Even klikken en binnen een dag heb je een pakketje in huis. Het is compleet vanzelfsprekend. En we mogen nog meer verwachten in de nabije toekomst. E-fulfilment zorgt op het vlak van warehousing en transport voor innovaties. Met slimme systemen worden orders s nachts automatisch gepikt en staan ze in de ochtend klaar voor verzending. Het tempo ligt hoog. Zeker bij zendingen met veel kleine, verschillende artikelen vraagt dit om geavanceerde systemen. Een grote aanjager hierbij is dat de klant meer zelf wil en kan bepalen wanneer hij een zending ontvangt. Zekerheid van aflevering is steeds belangrijker. Processen veranderen, maar het gaat vooral ook om het organiseren van de regie. Je moet te allen tijde inzicht in het proces kunnen geven, zegt Arthur van Dijk, voorzitter van branchevereniging Transport en Logistiek Nederland (TLN). Service verhogen Om dat inzicht te kunnen geven, is een omvangrijke datavoorziening onmisbaar. Data die ook belangrijk zijn om diensten betaalbaar te houden. De logistiek is nu eenmaal een sector met lage marges, waardoor iedere bespaarde kilometer telt. Van Dijk ziet positieve ontwikkelingen qua wil om te innoveren. Er wordt veel in geïnvesteerd in efficiëntie. Of beter anders gezegd in technische oplossingen. Alleen al een chauffeur beschikt over allerlei apparatuur om de service te verhogen. Het merendeel ervan speelt zich buiten het zicht van het grote publiek af, zo blijkt. Als alles soepel verloopt merk je het niet zo snel en dat is juist de truc. Het wordt steeds beter. We staan nog aan de vooravond. niels achtereekte VAN DER MARK Pak de regie over de last-mile met SpiderCargo De laatste jaren is er sprake van een explosieve groei in de e-commerce. Deze trend gaat de komende jaren doorzetten. De uiteindelijke levering van de order tot aan het afleveradres wordt de last-mile genoemd. Om de regie over dit proces onder controle én rendabel te houden is een goede IT infrastructuur steeds belangrijker. Com-Unit heeft, voor o.a. het grootste pakketbezorgingsbedrijf van Nederland, een cloudbased Distributie Management Systeem voor deze operatie ontwikkeld. De consument wil en krijgt steeds meer invloed op dit afleverproces en wil continu op de hoogte gehouden worden van de status van de levering. Bovendien worden er steeds meer services aangeboden zoals installatie, instructie en het meenemen van retouren. SpiderCargo is bij uitstek hét platform dat de last-mile binnen de e-fulfilment op de meest optimale manier ondersteund.

6 6 DECEMBER 2013 nieuws Logistieke wereldmarkt: uitgekiende routes en procedures foto: TLN Niet alleen dienen pakketten steeds sneller op hun plek van bestemming te zijn. Door snel opkomende markten wordt de vraag naar producten wereldwijd steeds groter. Logistieke ketens laten dan ook flink wat ontwikkeling zien om klanten te servicen. De wereldwijde supply chain van een gemiddeld product is de afgelopen jaren flink veranderd en hoogst versnipperd. Denk alleen al aan een smartphone die uit onderdelen bestaat die op verschillende plekken ter wereld worden gemaakt. Niet alleen dienen al die onderdelen samen te komen, daarna legt het apparaat ook nog eens een route af om in een gunstig gelegen distributiecentrum te wachten op zijn laatste trip naar de klant. Als dienstverlener wil je die internationalisatie mogelijk maken, stelt Wouter van Benten, Algemeen Directeur van DHL Express Nederland. Ons land lijkt daarbij geen toevallige Europese basis te zijn. Uit de meest recente Global Connectedness Index blijkt dat Nederland het best ontsloten land is ter wereld. Toch neemt dat niet weg dat er ook in ons land nog een flink potentieel aanwezig is, stelt Van Benten. Wij zijn een internationale hub voor goederenstromen, maar ook van informatie- en kapitaalstromen en mensen. Door deze strategische positie ziet hij bijvoorbeeld grote kansen om onze internationale distributiefunctie nog verder uit te bouwen. Zeker nu steeds meer webshops internationaal gaan. Binnen 24 tot 48 uur is een pakket naar vrijwel ieder land ter wereld te versturen, maar dat vraagt wel om uitgekiende routes en procedures. Daar moet je wel een grote en slimme speler voor zijn. Hij haalt daarbij de samenwerking met de douane aan. Door certificering is het mogelijk snel te leveren, met waarborging van de veiligheid. Er loopt een hele informatiestroom parallel aan de fysieke pakketstroom. Door die te koppelen aan de autoriteiten is in de lucht bijvoorbeeld al bepaald welke delen van de zending de douane aan de grond wil checken. Efficiënter en schoner Hoewel de logistieke wereldmarkt zich steeds meer concentreert rond enkele grote spelers, valt het op hoeveel aandacht er is voor het lokale niveau. De klant staat centraal en dient te allen tijde op de hoogte te zijn van de status van zijn zending. En tegelijkertijd eist diezelfde klant ook nog eens een steeds duurzamere manier van vervoer. Wat de sector vertaalt naar besparingen in de CO2-uitstoot van vliegtuigen tot het efficiënter en schoner rijden van de laatste kilometers. Wie het grote plaatje in gedachten houdt, weet dat kleine besparingen al gauw optellen. Van Benten wijst bijvoorbeeld op het inzetten van zogeheten parcycles ; fietskoeriers die zich in stedelijke gebieden vlot en milieuvriendelijk kunnen bewegen. Daardoor hebben we veertig bestelwagens uit onze vloot kunnen halen. Het einde van de ontwikkelingen is nog lang niet in zicht. niels achtereekte foto: guido koning Cross border on voor online sho Met de aanhoudende groei van online bestedingen blijft ook de behoefte aan professionalisering stijgen. Consumenten willen meer zekerheid en aanbieders een internationaal speelveld. Welke ontwikkelingen zijn bepalend voor de toekomst? Binnen de EU worden richtlijnen stapsgewijs geharmoniseerd. Richtlijnen die vooral bedoeld zijn om de consument te beschermen. Zo wordt het verplicht om bij een knop die leidt tot betalingen duidelijk aan te geven dat dit zo is. Maar het duurt nog een tijd voordat alles gelijk getrokken is, zegt Wijnand Jongen, directeur van belangenvereniging Thuiswinkel.org. Landen mogen zelf namelijk aanvullende eisen stellen. De cookie-wetgeving is daar een goed voorbeeld van. Europa heeft de minimale eisen opgelegd en de Nederlandse politiek heeft daar een schepje bovenop gedaan. Dat is niet in het voordeel van cross border webhandel, stelt de directeur. Daarmee maak je het de markt extra moeilijk. Vooral internationaal opererende bedrijven, die voor ieder land aanpassingen moeten maken. En de toename in cross border shopping is juist een ontwikkeling die webwinkels naar EXECUTIVE MASTER OF OPERATIONS AND SUPPLY CHAIN EXCELLENCE Verander uw perspectief, vergroot uw impact Verander van perspectief en u ziet een andere wereld. Dat is wat we bij TiasNimbas doen. Anders kijken, denken en doen. Ons NVAO-geaccrediteerde MOS-programma biedt u de meest recente kennis over Operations en Supply Chain Excellence in 12 compacte modules. De focus ligt op design, planning & control en de verbetering van de primaire processen. We maken daarbij continu de koppeling naar uw eigen praktijk waardoor u én uw organisatie direct het rendement van uw masteropleiding ondervinden. Meer weten over ons MOS-programma?

7 DECEMBER Intensief afstemmen voor accuraat toekomstbeeld twikkelingen pping een hoger plan tilt. Consumenten zijn gewend om vanuit vele delen van de wereld producten naar ons toe te laten komen. Qua beleving mag dit geen verschil maken met binnenlandse bestellingen. Bedrijven spelen hier dan ook duidelijk op in. M-commerce Opvallend binnen de ontwikkeling van webwinkels, is dat Nederland vrijwel vooroploopt in mobile commerce (mobiel online winkelen) in Europa. Alleen het Verenigd Koninkrijk loopt op ons voor, blijkt uit onderzoek van Thuiswinkel.org. M- commerce blijkt al goed voor meer dan 11 procent van totale e-commerce omzet. Mobiel kopen is hier al geïntegreerd in het dagelijks leven, zegt Jongen. Nu nog op smartphone en tablet, maar daar komen nieuwe smart wearables als smartwatches en brillen op niet al te lange termijn bij. Prijskaartje Een terugkerende vraag is wat de online ontwikkelingen doen met het bestaande winkelbestand. Worden winkels in toenemende mate distributiecentra waar instore online is te bestellen? Het aantal winkels zal dalen, zegt Jongen. Maar daar komen afhaalpunten op strategische plekken voor terug. Tegelijkertijd voorziet hij een verdere flexibilisering van thuisleverantie. Of specifieker gezegd levering op welke plek dan ook. Zo blijkt het in de Verenigde Staten al mogelijk iets mobiel te bestellen en binnen veertig minuten geleverd te krijgen op de plek waar je bent. We moeten natuurlijk op het prijskaartje letten dat aan dingen hangt, en zoiets werkt niet in afgelegen gebieden, maar het gaat erom dat we inspelen op wensen van klanten. Dat heeft de toekomst, aldus Jongen. niels achtereekte Sales & Operations planning (S&OP), de intensieve afstemming tussen disciplines als Sales, Marketing, Operations, Supply Chain en Finance, levert grote voordelen op, weet Derrien Jansen van FrieslandCampina. Zij werd tot Logistiek Manager van het jaar 2012 gekroond en boekte interessante resultaten met S&OP. Sales & Operations planning (S&OP) is een gezamenlijk plan waarin 18 maanden vooruit wordt gekeken. Een plan dat constant wordt getoetst aan en bijgesteld op het strategische plan van de organisatie. Beide plannen beïnvloeden elkaar, zegt Jansen. Je helpt elkaar met het bijstellen om een zo n accuraat mogelijk beeld te hebben van waar je naartoe gaat. In de regel betekent het iedere maand met betrokkenen om tafel om te kijken wat er anders is verlopen dan verwacht en wat de betekent voor de planning voor de komende 18 maanden. Een onverwachte gebeurtenis is bij Friesland Campina bijvoorbeeld een klant die een ander soort kaas wil afnemen. Dan kijken wij of we de kaas die ze willen zelf kunnen gaan produceren of dat we die bij kopen in de markt. Wat uiteraard een verschil in prijs met zich meebrengt, zegt Jansen. Ook kan het gebeuren dat een deel van de markt dichtvalt, terwijl de aanvoer van melk wel door blijft gaan. We zijn een coöperatie, en nemen alle melk van onze leden melkveehouders af. Blijkt de vraag naar natuurkaas flink af te nemen, dan kunnen we kijken of we dat de melk voor foliekaas kunnen gebruiken, die naar andere markten gaat. Met sales overleg je wat je het beste af kunt zetten voor de meest gunstige prijs. Durven uitdagen De manier van werken brengt met zich mee dat er een ruime blik nodig is en het vooral duidelijk moet zijn waar de bottlenecks in processen zitten. Je moet elkaars rol goed begrijpen en elkaar durven uitdagen, legt Jansen uit. Het is niet meer alleen het feestje van planning en logistiek. Je moet echt samen de kar trekken. Vandaar dat we zo regelmatig bij elkaar komen. Scenario s maken Friesland Campina heeft door accuratere vraagvoorspelling haar veiligheidsvoorraad omlaag kunnen brengen. Dat leverde niet alleen een eenmalige besparing van 15 miljoen euro op, maar ook een forse reductie van de terugkerende kosten van opslag en conditionering van de voorraad. Om tot die situatie te komen, was er wel een hoge mate van standaardisering nodig. Er gaat flink wat tijd zitten in de voorbereiding, maar de overleggen zelf worden steeds korter, merkt Jansen. De kritische spelers brief je vooraf, zodat je tijdens het overleg zo efficiënt mogelijk werkt. Het werken met een ITpakket om scenario s te maken, vergroot de efficiëntie. Maar je moet altijd zorgen dat je de scenario s ook op je eigen manier kunt berekenen, want anders begrijp je je eigen proces niet. S&OP is juist bedoeld om daar grip op te krijgen. niels achtereekte CONSULTING, ENGINEERING & OPTIMIZATION IN LOGISTICS NETWORKS EMEA cost-to-serve optimization Groenewout consultants have good market knowledge, they analysed our situation thoroughly and they made valuable suggestions. Ulf Schrader, Executive Director Supply Chain Spandex

8 8 DECEMBER 2013 innovatie Duurzaamheid is minder én meer Voor consumenten wordt het steeds belangrijker te weten waar hun voedsel vandaan komt. En /of bij de productie gebruik wordt gemaakt van een duurzame keten. Het antwoord op die vragen is een integraal onderdeel van het beleid van de restaurantketen McDonald s. Dagelijks wordt binnen het bedrijf gewerkt aan een duurzame relatie met eigen medewerkers en partners, zoals leveranciers. Daarnaast is er nauwe samenwerking met leveranciers om producten te optimaliseren op het gebied van kwaliteit, duurzaamheid en veiligheid. Bovendien wordt veel aandacht besteed aan de verwerking van afval. Minder en meer, is voor de restaurantketen de definitie van duurzaamheid. Volgens het bedrijf is duurzaamheid een begrip dat iedereen raakt en ook de medewerkers werken dagelijks aan het duurzaamheidsbeleid. Minder afval, energiegebruik en uitstoot. Meer recyclen, slimme oplossingen, bewustwording en samenwerking. Een voorbeeld van hoe wordt gewerkt aan energiebesparing, is een speciaal restaurant waar slimme energiebesparende oplossingen worden getest: het McDonald s restaurant Muntbergweg in Amsterdam Zuidoost. Hier wordt geïnvesteerd in oplossingen als Low Oil Volume friteuses en watervrije urinoirs, die respectievelijk 40 procent olie en jaarlijks 18 miljoen liter water besparen. Ook wordt hier het gebruik van zonnepanelen, windmolens, zuinige klimaatbeheersing en ledverlichting getest. Een tweede prioriteit is afvalbeleid. Alle afvalproducten worden hergebruikt. Plastic en karton natuurlijk, maar ook gebruikte frituurolie, waarvan biobrandstof wordt gemaakt. Keukenafval wordt gecomposteerd voor groene energie en restafval wordt verbrand voor energiegeneratie. Reduce, re-use en recycle zijn belangrijke uitgangspunten. Logistiek Om het duurzaamheidsbeleid vorm te geven, is intensieve samenwerking met logistieke partners van groot belang. McDonald s werkt langdurig samen met een logistieke partner, die de logistiek en de bevoorrading van het bedrijf verzorgt, maar ook de afvalverwerking. Daardoor is er volledige transparantie van kosten. De supply chain afdeling van de restaurantketen monitort vervolgens de prestaties van de logistieke partners om die te optimaliseren. Deze afdeling controleert de hele supply chain en is daardoor een belangrijke factor voor het succes van het bedrijf. Zo kan worden ingekocht tegen scherpe prijzen en zelf worden bepaald waaraan producten en bedrijfsprocessen moeten voldoen. Elke leverancier wordt voorafgaand aan samenwerking gescreend op zaken als kwaliteit, normen en bedrijfsprocessen. McDonald s streeft naar hechte, langdurige relaties met leveranciers. Dit betekent volgens het bedrijf dat leveranciers de lange termijn blik van het bedrijf delen en bereid zijn te investeren in een duurzame keten. Daarnaast wordt samengewerkt met leveranciers en bijvoorbeeld het Wereld Natuur Fonds om Sustainable Land Management Commitment te implementeren. Dit is een belofte om duurzame en gecertificeerde ingrediënten in te kopen, zoals gecertificeerde koffie of palmolie. Het bedrijf ontwikkelde bovendien een systeem, waarbij bijvoorbeeld ingrediënten van producten in de hele keten kunnen worden herleid. Zo is van elke portie Franse frietjes duidelijk van welke teler die afkomstig is. heleen de bruijn HAVI Logistics voor uniek supply chainbeheer HAVI Logistics is onderdeel van de HAVI Group. Wereldwijd beheert HAVI Logistics op unieke wijze de supply chain van bedrijven in de Food Service industrie. Al sinds 1974 werkt HAVI voor McDonald s wereldwijd. In Nederland en België verzorgt HAVI al meer dan 25 jaar deze diensten voor McDonald s. Ook de BP tank-stations, Van der Valk hotels, Vapiano, Le Pain Quotidien en Lunch Garden restaurants worden door HAVI beleverd. Het unieke aan HAVI Logistics is ons business model, zegt managing director Olav Gribnau. Wij leveren alle food en non food artikelen die nodig zijn om bijvoorbeeld een McDonald s restaurant te laten draaien: van hamburgers, friet tot en met de Happy Meal speeltjes. Uniek is dat onze klanten zelf hun contracten afsluiten met de leveranciers. Wij kopen vervolgens bij die leveranciers in, zorgen voor de betalingen, leveren de goederen en voeren uiteindelijk ook het afval weer af. Het voordeel hiervan is dat de hele keten volledig transparant is voor onze klant. Wij richten ons op de logistiek en onze klant richt zich op zijn core business. Voor HAVI is duurzaamheid een breed begrip, zegt Gribnau. Wij willen duurzame relaties onderhouden met onze klanten, medewerkers en onze maatschappij. Dit doen wij door verantwoord, eerlijk en open te opereren. Onze jarenlange relatie met McDonald s is daarvan het beste bewijs. HAVI heeft in de afgelopen 5 jaar meer dan 20 procent CO2 uitstoot weten te verminderen. Maar HAVI heeft ook 20 jaar geleden al een eigen afvalbedrijf opgezet, dat op een volledig transparante en duurzame wijze al het afval van McDonald s in Nederland en België laat recyclen en verwerken. Innovatie is voor HAVI enorm belangrijk. Je moet blijven vernieuwen, zegt Gribnau. Zo rijden wij al sinds begin jaren negentig met vrachtwagens met verschillende temperatuurzones. McDonald s restaurants hoeven inmiddels ook zelf niet meer te bestellen. HAVI heeft gezamenlijk met McDonald s een uniek software systeem ontwikkeld die dit mogelijk maakt. Zo kan de manager van het restaurant meer tijd besteden aan de gasten van McDonald s, en daar gaat het om. Voor deze industrie hebben wij de perfecte oplossing. Wij willen dit de komende jaren zeker verder uitbreiden, aldus Gribnau. logistics.com

9 DECEMBER nieuws extra Alain Beerens Managing consultant & partner Groenewout Consultants Consultant biedt meerwaarde door groeiend belang van supply chain Winkelend publiek wil alles in één gebied Wie regelmatig door binnensteden loopt, ziet het winkellandschap veranderen. De doorlooptijd van formules in winkelgebieden wordt steeds korter. Tegelijkertijd begint de webshop haar invloed op het fysieke winkellandschap te krijgen. Van bijzaak is het uitgegroeid tot een volwaardig bedrijfsonderdeel. Welke invloed hebben winkel en web op elkaar? Dat online winkelen een flinke groei doormaakt, betekent allerminst dat mensen geen zin meer hebben om naar een fysieke winkel te gaan. In tegendeel. Volgens Krijn Taconis, Executive Director Retail van vastgoedadviseur CBRE, blijft juist het funshoppen groeien. Het is een relatief voordelig uitje. Maar om mensen te trekken, moet een winkelgebied wel beschikken over een goed samengesteld aanbod. De consument wil alles in één, stelt Taconis. Formules van grote ketens, kleinere, unieke winkels en vrijetijdsbedrijven als horeca en bioscopen. Mensen vinden het leuk om na het winkelen te blijven hangen. Het is belangrijk dat relevante spelers in de winkelmarkt daar op inspelen. Een succesvol winkelgebied kenmerkt zich door een palet aan nationale en internationale winkelketens en diverse horecafaciliteiten. Kleinere plaatsen zetten hier ook steeds meer op in. Een plaats als Hoofddorp blijkt het goed te doen. Door grote ketens aan te trekken en op korte afstand bij elkaar te brengen, weten ze veel mensen te verleiden. Als resultaat blijft de vraag naar winkelruimte op prominente plaatsen toenemen. Retailers stellen steeds meer eisen, omdat ze weten waar hun klanten zitten. Tegelijkertijd ontstaat daarmee ruimte voor nieuwe formules en speciaalzaken op de leeggekomen plekken. Dat is een organisch geheel, aldus Taconis. Persoonlijke producten Veelbesproken is de inzet van moderne technieken, van instore bestellen via tablets tot het inzetten van video walls en social media. Instrumenten die vooral appelleren aan het gevoel van jongeren, die gewend zijn om alles online te doen. In tegenstelling tot wat vaak gedacht wordt, vinden jongeren een bezoek aan een winkel erg belangrijk voor bepaalde aankopen, blijkt uit How we shop, een jaarlijks onderzoek van CBRE. Mensen oriënteren zich veel op internet, maar willen persoonlijke producten als kleding toch vaak eerst voelen en passen voor ze het kopen. Internet blijkt ook een middel om mensen de winkel in te krijgen. Doordat ze iets bestellen dat niet bevalt en het tegen kosten via post kunnen ruilen of kosteloos in een filiaal, geeft Taconis als voorbeeld. Eenmaal in de winkel is de verleiding aanwezig om ook naar andere spullen te kijken. Verrassen Steeds belangrijker voor winkeliers zijn ook de verschillende social media. Publiek gedreven media, die lastig zijn te beïnvloeden, maar Taconis ziet steeds meer voorbeelden van winkels die het slim aanpakken. Een groot kledingconcern nodigde onlangs een aantal fashion bloggers uit om voor de officiële opening van een nieuw filiaal alvast rond te komen kijken. Dat levert veel exposure op. Verder blijkt het vooral zaak om zo scherp mogelijke aanbiedingen te doen. Niet alleen qua prijs, maar vooral qua individuele wensen van winkelaars. Taconis: Er is steeds meer gepersonaliseerde informatie beschikbaar. Wie daar slim mee omgaat, weet te verrassen en het publiek aan zich te binden. niels achtereekte Vraag: Welk belang hechten bedrijven aan supply chain consultants? Antwoord: De supply chain is van steeds groter strategisch belang. Consultants bieden extra expertise en objectiviteit. Tot voor kort werd bij logistiek en supply chain vooral gedacht aan vrachtauto s en magazijnen. Tegenwoordig stuurt men meer en meer op financiële logistieke parameters, als cashto-cash cycle time. Aan supply chain wordt een steeds strategischer belang toegedicht, vooral omdat met supply chain Ondernemingen opereren met Europese of globale logistieke concepten, waar voorheen landen of regio s werden gesuboptimaliseerd." grote (voorraad)investeringen zijn gemoeid, zegt Alain Beerens, managing consultant & partner bij Groenewout Consultants. Ondernemingen opereren met Europese of globale logistieke concepten, waar voorheen landen of regio s werden gesuboptimaliseerd. De traditionele logistieke ketens verdwijnen en de veeleisendheid van de markt dwingt ons te denken in supply-demand netwerken. Het afstemmen en houden van strategische voorraden voor zo n Europees netwerk, wordt complexer, vandaar dat bijvoorbeeld sales- & operations planning zo belangrijk is geworden. Scherpe blik In de snel veranderende markt van vandaag, wijzigen bedrijven steeds sneller van logistieke strategie om hun marktpositie te handhaven. Dat vereist veel menskracht en expertise. Bedrijven kiezen dan ook vaak voor externe hulp voor het inrichten van hun supply chain. Consultants houden zich enerzijds bezig met strategiebepaling: waar ga je naartoe en hoe richt je de logistieke organisatie daarop in. Zij bieden daarnaast een objectiviteit, waardoor individuele belangen objectief worden afgewogen om te komen tot een integrale supply chain oplossing. In welke verkoopmarkten plaatsen we een distributiecentrum, of leidt een snellere leverservice tot extra verkoopmarge en omzet? Ook de groei van E-commerce maakt de logistieke werkelijkheid complexer met kortere levertijden, kleinere klantleveringen en extra retour stromen. Een scherpe blik van een externe consultant levert hier toegevoegde waarde, door het aandragen van nieuwe concepten zoals logistieke coöperaties en elektrische auto s voor stadsdistributie. niels achtereekte

10 10 DECEMBER 2013 inspiratie Koken in de winkel inspireert consumenten Jumbo Foodmarkt is een nieuw concept van supermarktketen Jumbo, in maart geopend in Breda. Consumenten ondergaan hier een ware foodbeleving. We wilden dit graag doen, omdat het lastig is om je punt te maken als je alleen producten verkoopt. We wilden consumenten laten proeven en uitproberen wat we verkopen. Dertig koks maken in de winkel alle mogelijke maaltijden, om ter plekke op te eten of mee naar huis te nemen. Mensen zien ook hoe gerechten worden gemaakt en dat inspireert hen er zelf mee aan de slag te gaan, aldus Colette Kloosterman - Van Eerd, als CCO verantwoordelijk voor formule en innovatie bij Jumbo. Grote aantrekkingskracht Volgens Kloosterman heeft de Jumbo Foodmarkt een droomstart gemaakt. Vooral in de weekenden is het erg druk en staan mensen in de rij voor bijvoorbeeld een verse pizza. Voor ons is het een uitdaging om daar wat meer spreiding in aan te brengen. De Foodmarkt onderscheidt zich daarnaast met heel grote afdelingen, waar alles te krijgen is. Beleving is hier een belangrijke factor. De vleesafdeling ziet er uit als een slagerij, met de bijbehorende rijpingskast en geuren. Net als de broodafdeling, waar in grote ovens de broden worden bakken. De groenten- en fruitafdeling heeft groenten van het seizoen, zodat mensen goedkoop en toch gezond kunnen eten. Bij de visafdeling kun je je eigen stukjes vis scheppen. Het concept heeft een grote aantrekkingskracht op consumenten, denkt Kloosterman. We proberen eten dichterbij de consument te brengen, door verschillende keukenhandelingen voor de klant in de winkel al te doen, zoals asperges schillen, groenten ter plekke snijden en verse appelcrumble te maken. Food wordt steeds belangrijker. Mensen vinden het belangrijk dat ze een verse, goedkope en gezonde maaltijden op tafel kunnen zetten. Aandacht voor logistiek Jumbo Foodmarkt levert ook bouwstenen voor formule elementen in ander Jumbo winkels, waarbij dingen worden bedacht en doorontwikkeld. De schepvis of cross-sells (zoals de combinatie tomaten, basilicum en mozzarella) kun je wellicht ook in andere Jumbo supermarkten toepassen. Supply Chain Management is vanaf het begin sterk betrokken bij de plannen voor de Foodmarkt. Je moet zorgen dat je alles zo vers mogelijk binnen krijgt en dat vraagt aandacht in de logistiek. We hebben bovendien twee laadstations, waarvan een voor de aanvoer van lokale producten. De logistiek willen we zo efficiënt mogelijk organiseren en dat is een voortdurende uitdaging. heleen de bruijn Gezocht: inkoper Van backroom naar boardroom. In de 25 jaar dat zijn standaardwerk Inkoopmanagement in strategisch perspectief bestaat, heeft hoogleraar Inkoopmanagement Arjan van Weele het vak zien veranderen. Maar niet alle inkopers veranderden mee. De afgelopen dertig jaar is onze industriële structuur enorm veranderd, constateert Van Weele, NEVI-hoogleraar Inkoopmanagement aan de Technische Universiteit Eindhoven. Bedrijven focussen op waar ze goed in zijn, en de rest besteden ze uit. De inkoper spreekt de leverancier niet alleen meer over een scherpe prijs en kostenreductie. Het zou ook moeten gaan over innovatie en duurzaamheid. Uitbesteding is niet zonder gevolgen. Uitbesteding maakt bedrijven kwetsbaar. Als ze niet de goede leveranciers kiezen, slaat dat op hen terug. Denk aan H&M en de ramp in Bangladesh. Of aan HTC, dat geen goede relatie heeft met zijn leveranciers, waardoor het nu kampt met een tekort aan onderdelen. Prijs of waarde De groeiende macht van inkopers gaat gepaard met forse verantwoordelijkheid, vindt Van Weele. Leveranciers worden onder druk gezet voor een zo laag mogelijke Snelle internationale e-commerce groei met Salesupply Jeroen Leenders Managing director Salesupply FOTO: JESAJA HIZKIA Nederlandse webwinkel op en transformeren die naar een land als bijvoorbeeld Frankrijk of Rusland. Doordat de kantoren van Salesupply mensen in dienst heeft, die de lokale markten kennen, weten hoe de wetten en regels in dat specifieke land in elkaar zitten en die de taal spreken, zijn zij toegerust om zo n webwinkel elders op te zetten. Zij vertalen, werken aan marketing en zorgen voor klantbehandeling in de taal van het land. Kortgezegd, wij lokaliseren de webshop, maken m countryproof en zorgen voor online groei. Succesvolle e-retailers in Nederland kunnen hun business vergroten door hun producten ook in het buitenland aan te bieden. Maar een Nederlandse webshop kun je niet één op één overbrengen naar het buitenland. Elk land heeft zijn eigen markt, zijn eigen wetten en regels en natuurlijk de eigen taal. De innovatieve dienstverlener Salesupply helpt Nederlandse e-retailers hun online business naar het buitenland te brengen. Jeroen Leenders, managing director: Salesupply heeft kantoren in achttien landen over de hele wereld. Die pakken zo n Vertrouwen Volgens Leenders is die werkwijze heel belangrijk voor e-retailers. Alles draait in e-business om vertrouwen door de consument. Een webshop in de juiste taal en met bijvoorbeeld een locale wijze van betalen, biedt de buitenlandse consument dat vertrouwen. Sinds de start van Salesupply, vijf jaar geleden, heeft dit bedrijf al meer dan 350 bedrijven, zoals SuperTrash en Fonq, naar het buitenland gebracht.,,voordat we voor een klant aan de slag gaan, doen we marktonderzoek in het land waar hij zijn producten wil verkopen. Het is belangrijk om te weten of dat land wel geschikt is voor zijn onderneming. Daarom bepalen we de slagingskans in een land én kijken we naar mogelijkheden in andere landen. Vervolgens bepalen we hoe de markt daar wordt benaderd. Omdat wij kantoren hebben in veel landen, kunnen wij in zo n zestig dagen in tien landen een webshop laten draaien. Dat is de kracht van ons cross border concept: snel en goedkoop. Salesupply won al meerdere prijzen met zijn cross border dienstverlening, zoals de Innovatie Award 2013 en de Cross Border Award

11 2891 Adv_Supply Chain Management.indd :20 DECEMBER Inkoop en supplychain onderdeel van de business foto s: jumbo met engagement prijs. Soms wordt waarde daarmee vernietigd. Ik vind dat onwenselijk. Zo wordt in de zorg hard onderhandeld over prijzen van voedingsmiddelen, terwijl dertig tot zestig procent van de voeding wordt weggegooid. Het is tijd voor de geëngageerde inkoper in de zorg. Inkopers dienen de wijze waarop zij offertes aanvragen te wijzigen, vindt Van Weele. Ze moeten oplossingen van leveranciers vragen in plaats van die voor te schrijven. Leveranciers worden zo erkend als specialist. Op deze manier komen ze meestal met een betere oplossing en vaak ook voor minder geld. Verstandhouding Centraal in die benadering staat de kwaliteit van de relatie. Een goede verstandhouding, inclusief het uitwisselen van kennis, is essentieel. Te vaak mankeert het daaraan en wordt de relatie verstoord door conflicten en ego s. Uitbesteden maakt bedrijven kwetsbaar. Als ze niet de goede leveranciers kiezen, slaat dat op hen terug." Het inkoopvak is sterk verjuridiseerd. Vooral de overheid heeft in de loop der tijd allerlei regels bedacht, waardoor de markt nu op zijn hoede is. Dit doorkruist een constructieve relatie. Kijk naar grote overheidsprojecten. Inkoopdrama s als de HSL, de Noord-Zuidlijn en de Fyra zijn terug te voeren op gebrek aan deskundigheid, communicatie en respect van de opdrachtgever. Na de bouwfraude zijn richtlijnen voor opdrachtgeverschap opgesteld. Het resultaat: 600 pagina s regels. Dat werkt dus niet. We moeten terug naar minder regels, en een betere verstandhouding tussen partijen. Uiteindelijk is inkoop mensenwerk. marie-louise schonewille De omzet verdubbelen, en tegelijkertijd de carbon footprint halveren. Dat is wat Unilever, een van de grootste leveranciers van consumentengoederen in de wereld, zich twee jaar geleden voornam. En dus deed het bedrijf er een schepje bovenop, zegt Vincent Weijers, vicepresident Supply Chain van Unilever Benelux. Hij vertelt welke rol het inkoopmanagement daarin heeft. Het is een doelstelling die Unilever niet helemaal in zijn eentje kan realiseren. Daarom lanceerde het bedrijf het programma Partner to win om de samenwerking met toeleveranciers en klanten te richten op innovatie, duurzaamheid, capaciteit, integratie en service. Weijers: We gaan met onze leveranciers om tafel om te zien wat wij willen én in welke richting zij zich ontwikkelen. We schrijven geen specificaties voor, maar bespreken de opties. Misschien heeft een leverancier een betere oplossing voor een probleem, of bedenkt hij nieuwe technologieën. Zo heeft een van onze leveranciers geholpen bij de innovatieve manier van chocolade-verwerking in de Magnum Infinity. Verantwoordelijkheid voor de keten Hetzelfde geldt voor duurzaamheid. Wij voelen een verantwoordelijkheid voor de hele keten. Tweederde van de footprint van een product ligt bij de consument, die er mee gaat koken, douchen, of er afval van heeft. Vijf procent wordt veroorzaakt door productie en distributie. De rest komt van de toeleveranciers. Bedrijven die geen agenda op dat gebied hebben, passen niet bij ons. Door het centraliseren van de logistiek is het aantal vrachtverkeerkilometers inmiddels met 200 miljoen verminderd. Maar de samenwerking kan nog hechter. Weijers: Een bedrijf dat voor ons kunststofflessen maakte, zit inmiddels ín een van onze fabrieken. Transport is niet langer nodig. Voetafdruk geslonken Dat Unilever onlangs wederom geroemd werd als bedrijf met de beste supply chain in Europa, is voor Weijers niet meer dan een prettige erkenning. Leuk, maar wij zijn al bezig met het volgende hoofdstuk. Ik sluit niet uit dat we, bijvoorbeeld in Nederland met alle congestie op de weg, ook gaan samenwerken met onze concurrenten. In 2012 groeide de omzet met ruim tien procent en sinds 2010 slonk de voetafdruk met 6 procent. Op beide vlakken is dus nog een lange weg te gaan, zegt Weijers, al is er officieel geen jaartal verbonden aan de voornoemde doelstelling. Belangrijk voor nu is dat inkoop en supply chain echt onderdeel van onze business zijn. Zo komen ook mensen van R&D, of zelfs marketeers, over de vloer bij agrobedrijven waarmee we samenwerken. marie-louise schonewille VAN DER MARK Kosten besparen? Meer innovatie? Meer duurzaamheid? Met een inkoopopleiding van NEVI wordt het bovenstaande mogelijk! Kijk voor meer info op HEt KENNIsNEtwErK Voor INKoop EN supply MaNagEMENt

12 Masterdata: zo maakt u de juiste keuzes en bespaart u kosten Palletautomaat verbetert ergonomie en veiligheid Allmarec uit Zutphen levert de Palomat, een palletautomaat die automatisch pallets stapelt of ontstapelt. Hierdoor is het niet meer nodig pallets handmatig te verplaatsten. Hierdoor ver-betert zowel de ergonomie als de veiligheid in magazijnen en productiehallen. De Palomat biedt uitkomst daar waar de werknemer en werkgever veilig en ergonomisch lege pallets wil stapelen of ontstapelen. Alle maten en bijna alle soorten pallets kunnen met de Palomat Palletautomaat gestapeld of ontstapeld worden. Keuzes in de supply chain hebben grote gevolgen voor processen en kosten. Daarom wilt u exact weten hoe groot en zwaar uw artikelen zijn en hoe deze eruit zien. De problemen die ontstaan als u niet over betrouwbare masterdata beschikt zijn u vast bekend. Maar heeft u de oplossing al gevonden? Wat denkt u van 100% nauwkeurig master data binnen 3 seconden? Dat kan. Met de MultiScan. Een plug&playoplossing waarmee u handsfree uw artikelen ook ongelijkvormige - scant. Lengte, breedte, hoogte en gewicht zijn de standaard gegevens. Vult u dit aan met barcode, afbeelding en verpakkingsspecificaties dan heeft u uw artikel compleet in beeld. Met deze data: vult u automatisch uw ERP/WMS voor optimaal rendement van uw systeem bepaalt u de benodigde ruimte en het gewicht per magazijnlocatie kiest u de juiste opslagsystemen en methodes weet u hoeveel orders u tegelijk kunt picken kiest u gelijk het juiste formaat verzenddoos bepaalt u de pickvolgorde zodat zware producten als eerste worden gepickt kunt u door eindcontrole op gewicht pickfouten op tijd uitsluizen weet u hoeveel laadruimte u nodig heeft en kiest u de beste verzendwijze krijgen uw klanten (online) ook de juiste informatie heeft u exacte gegevens voor uw schappenplan Meer weten? Bekijk de animatiefilm op en vraag gelijk een demo aan bij u op locatie. In het magazijn is over het algemeen weinig ruimte over, en pallets liggen vaak op verschillende plekken in het magazijn. Met een Palomat heeft u een vaste plek voor de lege pallets en kan er op een veilige manier een stapel gemaakt worden van 15 pallets hoog. Hierdoor is er meer orde ruimte en veiligheid in het magazijn. Een ander groot voordeel van de palomat in het magazijn is dat er door iedereen nu pallets gestapeld en gepakt kunnen worden en hoeft dit niet alleen maar door sterke mannen te gebeuren. De Palomat De Palomat is een palletstapelaar waarmee veilig, snel en ergonomisch lege pallets kunnen worden gestapeld of ontstapeld, één voor één op vloerhoogte. Hierdoor kan er volgens de leverancier veiliger, efficiënter en ergonomischer worden gewerkt in magazijnen en op andere werkplekken waar veel pallethandelingen plaatsvinden. Er is zowel een stand alone model van de Palomat als een inline versie, die geïntegreerd kan worden in transportinstallaties en transportbanen. Allmarec Intern Transport B.V. Bettinkhorst BP Zutphen The Netherlands info@allmarec.nl Consument bepaalt succes keten Digitale etiketinformatie op tijd klaar? Het speelveld voor retailers en hun leveranciers verandert. Consumenten zoeken informatie online, wisselen ervaringen uit en bestellen steeds meer via internet. Verduurzaming staat hoog op de agenda. Dit vergt het uiterste van het aanpassingsvermogen van retailers en leveranciers. Wie vandaag niet verandert, is morgen dood. Het gaat snel. 17 Procent van de retailomzet gebeurt nu online. Uit onderzoek van GfK stijgt dit naar 52 procent in Want consumenten kopen niet alleen in de winkel, maar ook vanuit thuis, onderweg of op het werk. Dit heeft consequenties voor de informatievoorziening en de manier waarop producten geleverd worden. Een efficiënte en betrouwbare supply chain is nodig als bedrijven willen overleven. Dit werkt alleen als alle schakels dezelfde taal spreken. Dat begint bij het goed vastleggen van alle relevante productinformatie voor de hele keten. Op basis hiervan kun je snel en foutloos communiceren en voorkom je foute leveringen en lege schappen, zegt Pieter Maarleveld, CEO van GS1 Nederland, de organisatie die de standaarden voor productdata en logistieke processen beheert. Betrouwbare productinformatie is randvoorwaarde voor betere logistiek en minder verspilling, en ook om de consument in de winkel en online goed te informeren. Als alle partijen in de supply chain nu samenwerken om uit één betrouwbare bron met juiste artikeldata putten en deze aanvullen met verplichte etiketinformatie, creëren ze het succes van morgen. Uiterlijk eind 2014 moet uw etiketinformatie digitaal beschikbaar zijn voor de consument. Gestandaardiseerd, conform Europese wetgeving en foutloos! XXtract ontzorgt retailers en fabrikanten in het verkrijgen van betrouwbare productinformatie en foto s. Tegen zeer lage kosten Conform standaards en EU 1169/2011 Grote en kleine aantallen XXtract is partner van GS1 Nederland

13 DECEMBER nieuws extra E-fulfilment: op ieder vlak ruimte winnen E-commerce is de laatste jaren flink op stoom gekomen. Voldoen aan klantvragen betekent voor de logistieke sector continue investeren in en het ontwikkelen van innovatieve hard- en software. Een recent voorbeeld is de ingebruikname van een nieuwe dimensiescanner door Docdata, dat zich onder andere richt op e- commerce fulfilment. Cut-off tijden en afhaalmogelijkheden Nederland gunstig Dat e-commerce fors gegroeid is weten we. Maar wat betekent dat voor de ontwikkeling van de dienstverlening? En hoe doet ons land het in internationaal perspectief? We bespreken een aantal opvallende punten uit het Global Webshop Logistics Onderzoek Cut-off tijden liggen steeds later. In 2010 was het bij 70 procent van de webshops mogelijk om tot uur te bestellen voor levering de volgende dag. In 2013 is dit percentage gedaald naar 35 procent. Ruim 50 procent van de webshops hanteert in 2013 een cut-off tijd van 21:00 uur of later. Nederland loopt daarmee internationaal gezien voor. Bij webshops in Duitsland, UK en VS kan bij minder dan 10 procent later dan uur besteld worden. Eenzelfde stand van zaken is te zien bij de mogelijkheid tot 24-uurs levering. In Nederland biedt de helft van de webshops deze mogelijkheid. In Duitsland, Frankrijk en de UK is dat bij 10 procent de standaard. Retourneren Webshops in de VS werken het meest actief met voorraad- en levertijdinformatie bij het product (60 procent) en ook Australische webshops communiceren bovengemiddeld hierover. Nederland bevindt zich in de middenmoot. Eenzelfde positie hebben we qua bedenktermijn. Die ligt in ons land meer Europese landen op 14 dagen. De UK, Australië en de VS laten een trend richting 28 dagen, 30 dagen of langer zien. De Engelsen geven de meeste mogelijkheden om spullen te retourneren. Ruim 15 procent biedt 3 manieren aan. Opvallend is dat Nederlandse en Duitse webshops laag (minder dan 20 procent) scoren op retouren via fysieke winkels. Noorse, Australische en Engelse webshops scoren hier hoog (ca. 40 procent), Zweedse webshops scoren hier het hoogst (ca. 55 procent). Internationalisatie In Nederland, Duitsland, Australië en UK wordt standaard gratis bezorging relatief veel aangeboden bij levering in eigen land, namelijk 18 tot 20 procent. Het hanteren van een aankoopdrempelwaarde is in de VS en UK het meest ver, circa 43 procent. Nederland, Duitsland en Australië volgen hier met zo n 30 procent. Noorse, Zweedse, Nederlandse en Australische webwinkels blijken het meest gericht op eigen land en tot 60 procent van de Nederlandse winkels levert alleen binnen de landsgrenzen. De UK loopt voorop in globalisatie. Zo n driekwart richt zich hierop. De VS volgt met 50 procent en Duitsland met 40 procent. Nederland bevindt zich daarachter met 30 procent. foto: docdata Afhaalmogelijkheden In landen als UK, VS en Australië bevindt click & collect zich nog in een pioniersfase. Rond de 30 procent van de onderzochte webshops biedt nu een afhaalmogelijkheid. Nederland scoort internationaal gezien goed in het afhalen bij een eigen afhaalpunt (50 procent). Vooral de webshops van Multi Channel retailers laten hier een hoog percentage zien (55 procent). Een forse groei is te zien bij afleveroptie afspraak voor levering ná aankoop. Die mogelijkheid verdubbelde dit jaar naar 20 procent. De UK en VS tonen zich echter het meest flexibel in afleverkeuze. De UK loopt voor in het kiezen van een specifieke afleverdag, de VS in dag- en tijdvaklevering. Samen met Australië vormen de twee landen ook de voorhoede voor same day delivery. niels achtereekte Consumenten bestellen vaak producten per stuk, soms meerdere keren per week. Kleine bestellingen die steeds sneller verwerkt dienen te worden. Om aan de voorkant van dit traject een efficiëntieslag te slaan, scant Docdata de omtrek en het gewicht van een (nieuw) product. Zo weten we niet alleen precies hoeveel ruimte we ervoor nodig hebben voor opslag, maar kunnen we ook de meest efficiënte outbound-lijn bepalen voor verzending, stelt directeur Benelux Jack Heijkans. De stamdata die op deze manier verzameld worden, geven op meerdere fronten houvast. Zo bieden ze overzicht op de stock keeping units, waarvan er soms maar eentje op voorraad hoeft te zijn. Tevens zijn ze de bron voor inzage in het verdere proces, van verwerking tot ontvangst door de klant. Als je in opdracht van derden werkt, wil je niet alleen je eigen klant, maar ook de uiteindelijke ontvanger transparantie bieden. Daarom moeten we informatie on the fly kunnen presenteren. Datafabriek De datafabriek, zoals Heijkans het noemt, is enorm groot, maar tegelijkertijd ook flexibel. Het blijkt vindingrijkheid te zijn dat voor extra goede resultaten zorgt. We printen een factuur pas na het pikken van een order, geeft Heijkans als voorbeeld. Mocht een bestelling onverhoopt niet volledig verstuurd kunnen worden, dan kunnen we dat nog na het pikken aanpassen. Dat scheelt de leverancier een hoop telefoontjes van klanten. Hoewel in de branche de ogen voornamelijk gericht zijn op uitgaande goederen, werkt Docdata ook actief aan verbetering van haar inbound-stromen. Net als supermarkten werken we met tijd-slots waarin leveranciers ons producten bezorgen, zodat we de werklast gunstig kunnen spreiden. Op ieder vlak wil je ruimte winnen. niels achtereekte

14 14 DECEMBER 2013 inzicht Inzetten op de emotie van winkelen moet je er juist voor betalen. Dat werpt een drempel op. Brigit van der Steeg Eigenaar van retail drive Niet alleen wat in de schappen ligt bepaalt hoe graag mensen een winkelcentrum bezoeken. Het gaat om de totaalbeleving; ook wel onbewust emotioneel winkelen genoemd. Brigit van der Steeg, eigenaar van Retail Drive, legt uit hoe je daarop inspeelt. Een winkelcentrum beleven zit al in kleine dingen. De parkeermogelijkheden en het bijbehorende tarief bijvoorbeeld. Of gratis toiletvoorzieningen. We hebben steeds minder kleingeld op zak en dan kan het een heel gedoe worden om met een kind naar de wc te gaan, stelt Van der Steeg. Eerder waren die gratis, om mensen te trekken, maar nu Telefoon opladen Een winkelende dame mag volgens Van der Steeg ook niet het gevoel krijgen dat haar man ongeduldig buiten op haar staat te wachten. Zorg voor een prettige plek waar mensen samen kunnen zitten, zonder verplicht een drankje te hoeven bestellen. Het sociale contact blijft een belangrijk onderdeel van een bezoek. Voor wie minder behoefte heeft aan sociaal contact dient gratis wifi aanwezig te zijn om wellicht nog wat te werken. En nog beter, ook een plek om de smartphone op te laden. We kunnen niet zonder onze telefoon en zouden er eerder om naar huis gaan. In het buitenland zijn openbare oplaadstations al heel gewoon, aldus Van der Steeg. Feestjes bouwen De lijst is nog veel langer, van goed zichtbare kinderopvang en kluisjes tot overdekte speeltuinen. Van der Steeg benadrukt echter de noodzaak om dit als ondernemers, vastgoedbeheerders en gemeente samen op te pakken. Je moet feestjes bouwen. Mensen maken een keuze: gaan we een dagje naar zee, een pretpark of winkelen. niels achtereekte foto: corio Op maat gesneden aanbiedingen Het winkellandschap is flink aan het veranderen en heeft zijn nieuwe vorm nog niet gevonden. Waar gaan we heen? We vragen het Marcel ten Holte, hoofdredacteur en uitgever van vakblad RetailTrends. Er zijn enkele tegenstrijdige ontwikkelingen te zien. Kleine zelfstandige winkels zonder heel specifiek aanbod sluiten zich aan bij een franchiser of verdwijnen, terwijl grote concerns naar meer vloeroppervlakte gaan. Vooral grote ketens vullen de leegstand Marcel ten Holte Hoofdredacteur/uitgever van vakblad retailtrends op, die door het verdwijnen van bijvoorbeeld veel vestigingen van Free Record Shop is ontstaan. De een onderscheidt zich daarbij met eigen producten, zoals HEMA en Rituals, de ander kiest voor de bekende discount-tactiek, zoals Action. Omnichannel retail Tegelijkertijd creëren merken ook hun eigen winkels, voor beleving van producten. De showroom van Mini aan het Leidseplein bijvoorbeeld, waar ze auto s showen, maar je er niet mee weg kunt rijden. Een winkel kan één stuk op voorraad hebben. het succesvolle winkelcentrum Zaailand Leeuwarden 1989 ELV architecten met de visie van Syntrus-Achmea duurzaam verbouwd uitgebreid 2013 ELV architecten Niek van Vugt

15 DECEMBER Supply chain finance houdt de keten gezond en stabiel doorslag voor succes Bevalt het product je, dan bestel je het en krijg je het thuis afgeleverd. Een onderdeel van de steeds populairder wordende omnichannel retail, waarbij kopen, betalen en ruilen via ieder kanaal mogelijk is: via pc of mobiel en in iedere willekeurige vestiging. Veranderende realiteit Meer dan ooit staat de klant centraal, zoals omnichannel zich om de klant heen bouwt. Je wilt de klant op maat gesneden aanbiedingen doen, wat kan door het gebruik van big data. Dat staat nu nog in de kinderschoenen, maar zal in de toekomst de Herontwikkeling Hoog Catharijne in Utrecht doorslag voor succes geven. Winkeliers spelen met off- en online. Ze willen dan ook makkelijker van locatie kunnen wisselen en hun middelen gericht inzetten. De Bijenkorf gaat bijvoorbeeld enerzijdswinkels sluiten, maar investeert anderzijds juist weer in de overblijvende winkels en in online. Maatregelen die triest zijn voor de werknemers die hun baan verliezen, maar die wel sterk inspelen op de veranderende realiteit. niels achtereekte Vraag: Waarom is supply chain finance zo belangrijk in de keten? Antwoord: Een gezonde financieringsstructuur zorgt voor lagere kosten, spreiding van risico s en goede samenwerking tussen bedrijven. Voor een optimaal werkende logistieke keten, moeten bedrijven in die keten gezond en stabiel zijn. Leveranciers bijvoorbeeld, zijn onmisbaar voor grote afnemende bedrijven. Dreigt een leverancier om te vallen, dan stokt het ook in de rest van de keten en kan de productie van andere bedrijven in gevaar komen. Daarom is het belangrijk dat de financieringsstructuur in de keten optimaal werkt. Supply chain finance speelt daarin een belangrijke rol. Supply chain finance is de optelsom van alle financiële modellen, die worden gebruikt om kosten te verlagen, risico s te spreiden en samenwerking tussen bedrijven te bevorderen. Supply chain finance is een nog vrij onbekend begrip, zegt expert Michiel Steeman. Hij is lector bij opleidingsinstituut Windesheim en doet onderzoek op het gebied van supply chain finance. Een voorbeeld is reverse factoring. Dat houdt in dat facturen versneld worden goedgekeurd, zodat snellere betaling kan plaatsvinden. Vooral grote bedrijven nemen steeds meer de rol op zich om de supply chain optimaal te laten werken, ook op het financieringsvlak. Door met financieringsmodellen kosten te verlagen en risico s te mitigeren, wordt voorkomen dat bedrijven op de fles gaan of kunnen ze juist groeien. Het is ook een manier om loyaliteit af te dwingen, zodat je als groot bedrijf zeker weet, dat producten bij jou als eerste worden geleverd. Het komt voort uit de behoefte aan financiering, waar banken die niet kunnen bieden. Supply chain finance wordt steeds belangrijker, zegt Steeman. Waar vroeger bedrijven alleen keken naar hun eigen financieringsstructuur, streven ze nu naar optimalisatie van de gehele keten. Door financiering anders te organiseren optimaliseer je de keten op het financieringsvlak, maar ook op het gebied van logistieke dienstverlening, warehouselocaties, innovatie en het verlagen van de ecologische footprint. Grote bedrijven als Philips of Unilever nemen veelal het voortouw in supply chain finance. Zij hebben meer slagkracht omdat ze kredietwaardiger zijn en dus makkelijker leningen tegen gunstiger voorwaarden krijgen. Bovendien telt hun grotere inkoopvolume mee. Die kunnen zich bijvoorbeeld makkelijker verzekeren, aldus Steeman. Deze twee zaken worden gebruikt om banken het comfort te geven leveranciers makkelijker kredieten te verlenen. Leidend Nederland speelt een leidende rol in de wereld als het gaat om de supply chain, meent Steeman. We zijn sterk in ketenregie en in financieringsstromen en willen als land tot de top behoren. In die top zitten we al, waar het gaat om kennis van douaneprocessen, aansturen op logistieke processen en financieringsinstituten. Met Supply Chain Finance brengen we deze kennis samen in nieuwe oplossingen. Op het scheidsvlak van technologie, logistiek, advisering en financiering kunnen we nieuwe dienstverlening verwachten. Banken ontwikkelen nieuwe financieringsproducten, logistiek dienstverleners nemen financiering mee in hun dienstenaanbod, en IT dienstverleners investeren in communicatieplatforms die benodigd zijn. heleen de bruijn MEER DAN OOIT worden bedrijven geleid vanuit een Financieel Perspectief. FSCM werkt daarom vanuit een analyse van de financiële kengetallen in de Supply Chain. In deze analyse leggen wij de link tussen de prestaties van de Supply Chain en de Financiële performance van het bedrijf. De uitkomst hiervan geeft ons de mogelijkheid om verbeteringen door te voeren die leiden tot kwantificeerbare financiële resultaten. Deze resultaten worden zichtbaar op het gebied van werk kapitaal, liquiditeit, voorraadbeheersing en inkoopbesparingen. Het verbeteren van deze kengetallen in de keten zorgt voor een sterke, stabiele en betrouwbare Supply Chain waarmee beter kan worden geconcurreerd. Diverse projecten uit het ver leden hebben ons geleerd, dat een belangrijk deel van het succes zit in de borging van de behaalde resultaten. Tijdens verbetertrajecten leren uw medewerkers op financiële kengetallen te sturen en te zoeken naar continue verbetering van processen. Het realiseren van deze borging maakt daarom ook een essentieel onderdeel uit van onze projecten. De verankering van de verbeter cultuur in de organisatie draagt in hoge mate bij aan Operational Excellence. Voor meer informatie kunt u terecht op onze website:

16 Kijk vooruit. Daar gebeurt het! 50 MEER DAN 50% VAN DE ARTIKEL GEGEVENS DIE RETAILERS EN LEVERANCIERS UITWISSELEN IS INCORRECT MINUTEN PER MAAND BRE NGEN CONSUMENTEN DOOR OP RETAILWEBSITES 20% Wij geloven er heilig in dat retailers zoals u meer rendement kunnen boeken. Niet door de prijzen te verhogen of te stunten. Maar door vooruit te kijken en betere beslissingen te nemen op basis van data MEER OMZET IN DECEMBER DECEMBER = RET AIL MAAND die u iedere dag vergaart. De verschillende contactmomenten met klanten - online, mobiel, via social media en in de fysieke winkel - leveren een enorme hoeveelheid waardevolle data op. In combinatie met artikel-aankopen, historische data en informatie uit externe bronnen worden al die gegevens nóg waardevoller. Inergy helpt u om al die verschillende datastromen te verzamelen, te verwerken en te analyseren. Het resultaat? Direct antwoord op alle vragen die voor uw omzet, uw marge en uw rendement van belang zijn. Wie zijn mijn klanten? Hoe gaat de vraag zich ontwikkelen? Welke prijzen kan ik vragen? Wat kan ik het beste afprijzen en wanneer? Hoe moet ik mijn aanbiedingen inrichten? Welke campagnes en folders zijn succesvol? Analytics is meer dan technologie alleen. Er komt veel wiskunde, logica en modelbouw bij kijken. Die skills heeft Inergy in huis. Net als diepgaande retailkennis. Zo zorgen wij voor nieuwe inzichten die u helpen om vooruit te kijken en betere beslissingen te nemen op het gebied van marketing, sales, inkoop en supply chain management EURO AAN VERSP RODUCTEN WO RDEN JAARLIJKS DOOR SUPERMA WEGGEGOOID RKTEN PER NE DERLANDER IS DAT 35,00 Met Business Intelli gence van Inergy: Nooit meer lege sc Het laatste kwartaa wordt tenslotte in l is voor veel reta happen rond de fe ste tijd van het jaar. De meeste omzet verrassingen kom voorkomen dat u t te staan, is het voor onverwachte van belang dat u Met Business Inte over de juiste info lligence van Inergy rmatie beschikt. weet u welke cijfe betere resultaten rs van belang zijn en kunt u tijdig insp. Hierdoor behaalt elen op nieuwe ont u Data Warehousewikkelingen. Ine en Business Intellig rgy is gespecialis ence-oplossingen eerd in informatie met 034 voor Retail organi of kijk sati es. Bel voor meer op deze periode geg enereerd. Om te Klantcase Het ver zamelen, opslaan en realtime analyseren en bew erken van zeer gro te volumes data is werk voor een spe cialist. Door dit pro ces bij Inergy onder te brengen, kunnen wij ons meer focuss en op onze eigen kernactiviteiten en besluitvorming. Better Business Inte lligence Toonaangevende klanten zoals Staples, Intergamma, Center Parcs en Etam Retail Services bewijzen dagelijks dat onze visie klopt en onze aanpak werkt. Meer weten? Ga naar of bel Better Business Intelligence estdagen ilers de belangrijk TOM AWARD 2012 WINNAAR: MEEST INNOVATIE VE SOURCING VENDOR 2012! ICT MEDIA OUTSOU RCE MAGAZINE Better Business Intelligence

17 DECEMBER inspiratie Nieuw distributiecentrum: binnen 30 minuten staat het pakketje klaar foto s: wehkamp De missie voor online retailing: advies op maat en rappe service Bijna dertigduizend keer per dag wordt er ergens in Nederland een Wehkamppakketje afgeleverd maandagen, zondagen en feestdagen niet meegerekend. Van een postorderbedrijf met twee keer per jaar een dikke catalogus, veranderde het bedrijf een jaar of zes geleden in de grootste online retailer van het land. Ondanks de aanhoudende crisis groeit wehkamp.nl, en gaat het strategische samenwerkingsverbanden aan met grote merken in de mode, elektronica, huisraad en sinds enige tijd ook bedrijven in voedingsmiddelen (Nutricia, Unilever) en persoonlijke verzorging (Beiersdorf, Procter & Gamble). De volgende stap is het bouwen van een nieuw, grotendeels geautomatiseerd distributiecentrum, het grootste ter wereld (zie kader). Must have Want met de verwachting dat Nederlanders over tien jaar de helft van hun aankopen online doet, is stilstaan geen optie. Al kijkt Pieter Verboom, CFO van moederbedrijf RFS Holland Holding, liever niet zo ver vooruit. Wat er over 10 jaar veranderd is, is lastig te zeggen, dat maakt dit vak ook zo interessant. Maar wat ik wel zeker weet: over vijf jaar is de supply chain waar we nu naar toe werken, een must have. Technologische verandering is geen onontgonnen terrein voor het warenhuis. In 1985 voerde het bedrijf het voice-response-systeem in, waarmee 24 uur per dag bestellingen konden worden geplaatst. In 1999 waren alle producten van het postorderbedrijf al online te verkrijgen. Halverwege het eerste decennium van deze eeuw volgt de volledige omslag naar online. In 2007 verandert de naam in wehkamp.nl, in 2008 verschijnt de laatste gedrukte catalogus. Ook intern worden er veranderingen doorgevoerd, niet in de laatste plaats in de supply chain. Online klanten verwachten meer snelheid en de technologie maakt efficiëntere systemen mogelijk. 18 miljoen artikelen per jaar Vandaag de dag worden per jaar meer dan 18 miljoen producten, verpakt in ruim 7 miljoen pakketjes, verzonden 3,5 product per pakket in het geval van kleine producten en mode. Verboom: Dat vereist goede afspraken met leveranciers en bezorgbedrijven, betere systemen om de voorraad aan te vullen, een meer efficiënte verwerking van orders en snel vervoer naar de klant. Zo komen onze leveranciers niet eens in de week een pieklevering brengen, maar vullen ze verspreid over de week, of zelfs iedere dag, de voorraad aan. Met name voor modeartikelen is een efficiënt retourenbeleid daarnaast noodzakelijk, weet Verboom. In de fashion is het aandeel retouren groot, dat is bekend. In een winkel kun je ook verschillende maten of modellen passen. Wij willen daar niet terughoudend in zijn, de klant mag daar geen last van hebben. Ontvangen we een retour, dan storten we daarom dezelfde dag het geld nog terug. Dat betekent wel dat veranderingen in voorraad- en debiteurenadministratie en de controle van de teruggekomen artikelen snel, maar accuraat behandeld moeten worden. ICT-systemen zijn ook onontbeerlijk bij het monitoren van prijzen en aanbod. Er is een heel team van mensen de hele dag bezig om te kijken naar wat er in ons aanbod past, onze prijs-kwaliteit-verhouding bewaakt en checkt of onze prijzen nog concurrerend zijn. Het voordeel van een onlinewinkel is dat alles direct aan te passen is. Begeleiding en inspiratie Het monitoren van de concurrentie, maar vooral ook van de wensen van de klant, zal volgens Verboom een steeds belangrijker rol spelen in de toekomst. Advies over bijvoorbeeld de babyproducten, of begeleiding bij de keuzes voor outfits ziet Verboom als een toegevoegde waarde van zijn bedrijf. Daarvoor heb je een flinke database nodig en een trackrecord van je klanten al moet je daar natuurlijk voorzichtig mee omspringen. Dat is niet nieuw, maar de presentatie ervan blijft zich wel ontwikkelen. Zo maken we nu filmpjes, zodat je een bijvoorbeeld een kledingstuk van alle kanten kunt bekijken, en een magazine voor inspiratie. marie-louise schonewille 9 procent in 2011, 15 procent in 2012: de omzetstijging in online-verkopen van RFS Holland Holding (moederbedrijf van wehkamp.nl) gaat hard. Om in de toekomst te kunnen voldoen aan de vraag, besloot het bedrijf daarom dit jaar om nieuw distributiecentrum te laten bouwen in Zwolle. Het moet het grootste geautomatiseerde distributiecentrum voor internetverkopen ter wereld worden. Verboom: Het huidige centrum in Dedemsvaart is al wat ouder, en bovendien moeten we op dit moment voor voldoende capaciteit vijf gebouwen bijhuren. Voor een optimale efficiëntie moeten onze locaties dicht bij elkaar staan. Het nieuwe distributiecentrum zal vierkante meter groot worden, met de mogelijkheid om dit te verdubbelen, zegt hij. De voorraad, nu bestaande uit ongeveer twee miljoen producten, zal twee keer zo groot worden. Daarmee zullen straks producten per dag verstuurd kunnen worden 61 miljoen per jaar. In de zomer van 2015 moet het centrum klaar zijn. Een belangrijk onderdeel van de nieuwe plannen in het nieuwe distributiecentrum is de automatisering van het proces van orderpikken. De inboundartikelen die bij ons worden afgeleverd worden geautomatiseerd opgeslagen en tussen de rekken rijden straks een soort treintjes op rails, die bestelde producten uit het rek halen. Alleen op het moment dat de producten bij elkaar in een pakket worden gestopt, komt er nog een persoon aan te pas. Dat is ook het moment voor een kwaliteitscontrole, want daarvoor heb je nog altijd het menselijk oog nodig. Vervolgens wordt weer automatisch gecontroleerd of alle bestelde items in het pakket zitten. Waar er op dit moment ongeveer twee uur zit tussen het moment van klik en bestel tot het gereedstaan van het pakket voor verzending, brengt het geautomatiseerde systeem die tijd terug tot 30 minuten. Een klant moet op het laatste moment iets kunnen bestellen. Hiermee wordt het mogelijk om bij iemand die voor 14:00 s middags een bestelling heeft geplaatst, die avond nog het pakket te bezorgen. marie-louise schonewille

18 WE KNOW RETAIL 24/7 WE KNOW RETAIL 24/7 AAN- EN VERKOOP TAXATIES ADVIES BIJ AAN- EN VERHUUR REVITALISATIE EXPANSIEBELEID WINKELPORTEFEUILLES SHOPPING CENTRE MANAGEMENT HUURPRIJSHERZIENINGEN HIGH STREET SHOPS HERONTWIKKELING De dynamische retail vastgoedmarkt is al jaren ons werkterrein. Met plezier zijn wij uw adviseur op het gebied van aan- en verhuur, winkelbeleggingen of taxaties. Ook sparren wij graag met u over een heldere toekomstvisie die bijdraagt aan het succes van uw winkelvastgoed. Door strategisch te kijken naar de mogelijkheden op het vlak van herontwikkeling, revitalisatie of beheer. Welke vraag u ook heeft, CBRE denkt met u mee en gaat op zoek naar de beste oplossing. Voor meer informatie over de Nederlandse retailmarkt gaat u naar onze website Understanding Retail Destinations in the Netherlands. urd.cbre.nl

19 DECEMBER inzicht De puzzel van humanitaire logistiek foto: AZG Een dokter in een rampof oorlogsgebied moet altijd kunnen focussen op zijn werk. Daarom ziet de hulporganisatie Artsen zonder Grenzen eigenlijk alles wat daarvoor in het werk moet worden gesteld, als logistiek. Complexe logistiek, dat mag duidelijk zijn. Een gesprek met AzG ers Vincent Hoedt, hoofd van de Emergency Desk, en Paul Sprunken, Procurement Process Officer. In ieder gebied waar Artsen zonder Grenzen actief is, is sprake van noodhulp. Maar de ene interventie is de andere niet. Sprunken: Er is een groot verschil tussen de logistieke coördinatie van een noodgebied en die van de ongeveer 25 langdurige interventies die wij doen. Daarvoor wordt uitgebreid onderzoek verricht, naar locaties, bevolking, klimaat en veel voorkomende ziektes. We gaan er terplekke kijken, maken budgetplannen, schrijven een voorstel en blijven steeds vraaggestuurd te werk gaan. Hoe anders gaat dat bij een acute noodsituatie, zoals vorige maand met de tyfoon op de Filipijnen. Op vrijdag 8 november kwam Haiyan aan op land, op zaterdag spraken media al van honderden doden. Op zondagochtend viel bij Artsen zonder Grenzen de beslissing om erheen te gaan. Sprunken: We kijken dan meteen hoe we er kunnen komen, wie erheen kunnen - medici, maar ook logistiek personeel of een hygiënespecialist en wat er Vincent Hoedt AZG ER benodigd is. Diezelfde avond zaten de eerste mensen in een vliegtuig. Om kwartier te maken, om onderzoek te doen, om de situatie te bekijken. Stringent kwaliteitssysteem De voorraad in Amsterdam levert in zo n geval standaardpakketten met materiaal voor de eerste dagen. Satelliettelefoons, laptops, identificatiemateriaal en medische noodpakketten. Plus medicijnen specifiek voor dat noodgebied, bijvoorbeeld tegen malaria, HIV of tuberculose. De eerste twee orders pushen we. Daarna gaan we ook in noodsituaties zo snel als mogelijk vraaggestuurd werken. Medicijnen worden in principe centraal ingekocht en in Nederland opgeslagen. Sprunken: De partijen zijn groot genoeg om direct bij de fabrikanten te bestellen en dat is dus goedkoper. Kwaliteit moet voorop staan. Nadeel is dat het dan getransporteerd moet worden. Hoedt vult aan: Mensen vragen ons weleens: kun je in Syrië dan geen medicijnen kopen? Ja hoor, ook daar zijn importeurs actief. Maar de kwaliteit van die medicijnen is onbekend. Net als het bedrijfsleven zet de hulporganisatie in op ontwikkeling bij de leverancier. Sprunken: We hebben een zeer stringent kwaliteitssysteem en het kan jaren duren voordat de productie van een nieuwe leverancier aan de standaarden voldoet. Emergency response In Dubai is een tweede voorraadpunt. Daar hebben we bijvoorbeeld met een tentenleverancier de afspraak dat hij grote aantallen binnen een paar uur kan leveren. Er zijn ook voorraden in bijvoorbeeld Costa Rica geweest. Maar het risico daarvan is dat de afstanden nog veel groter zijn als een ramp zich heel ergens anders afspeelt dan wij hadden voorspeld. Houd je het centraal, dan moet je altijd afstanden overbruggen, maar je kunt het wel makkelijker verspreiden. Ook de langdurige interventies moeten na een tijdje eigen emergency response -voorraad gaan opbouwen. Ze kijken dan naar alle mogelijke scenario s: welke situaties kunnen zich voordoen, welke invloed hebben de seizoenen, is de kans op cholera groot, of zullen er binnenkort veel ontheemden komen? Hoeveel buffer is er nodig? Enkele keren per jaar kunnen ze dan orders plaatsen, vertelt Hoedt. Een goede planning bespaart een hoop geld. Per kilo kost vervoer wist je dat... Artsen zonder Grenzen een assortiment van bijna artikelen voert? Zij wereldwijd elke minuut 250 pillen, injecties of andere medicijnen vestrekken? En per minuut 75 scharen, verbandjes, microscopen of ander medisch materiaal? Een Basic Health Kit voorziet in basiszorg voor mensen gedurende 3 maanden? Dat Médecins Sans Frontières een samenwerkingsverband is van organisaties in 23 landen? Er binnen 2 of 3 dagen na een ramp meestal een man of vijf van Artsen zonder Grenzen Nederland in het noodgebied is? Dat dat, bijvoorbeeld in het recente geval van de Filipijnen, uitgroeit tot vijftien op dag 10? Ook zusterorganisaties van Artsen zonder Grenzen mensen sturen, en er veel lokale medewerkers zijn, waardoor er al snel enkele honderden mensen op de grond aan het werk zijn? per boot 10 tot 50 cent, vervoer door de lucht 3 tot 7 euro. Als er op korte termijn een tekort dreigt, of als er nu cholera uitbreekt, gaan we vliegen. Maar in overleg met een epidemioloog en een gebiedspecialist, ga je ook kijken naar hoe lang dat gaat duren, en of je niet tegelijkertijd een container met de boot moet sturen voor over een paar weken. Als je na een maand of zes weken nog aan het vliegen bent met bulk goederen, heb je iets verkeerd gedaan. Improviseren De grootste uitdaging is misschien wel om alles op de juiste plek te krijgen. Sprunken: In Tacloban op de Filipijnen was binnen no time geen plek meer. Daar komen zo zeven Boeings tegelijkertijd aan, met elk 125 ton vracht. Er staan files om die spullen verder te vervoeren. Zo kunnen de materialen ook een veiligheidsprobleem worden. Na de aardbeving in Pakistan in 2011 zei de overheid daarom op een zeker moment: laat de mensen maar naar de hoofdstad komen. Op zich geen vreemd idee, al zijn we dan voorzichtig omdat er ook politieke bedoelingen in het spel kunnen zijn, aldus Hoedt. Iedere nieuwe missie of situatie is een nieuwe puzzel, waarbij improviseren noodzakelijk blijft, zo blijkt. Sprunken: Tijdens de hongersnood in Somalië in 2011 werden routes via Nairobi of Mogadishu te onveilig. We hebben toen houten schepen gebruikt om vanuit Dubai het voedsel het land in te krijgen. We schaften zelfs een tweedehands koelcontainer aan, om medicijnen goed te houden. De laatste leg van een route in Zuid- Soedan wordt afgelegd met motorfietsjes, quads, ezels en soms zelfs menselijke dragers. Marie-louise schonewille

20 Groeien - of snoeien - door onvoorwaardelijke flexibiliteit Nieuwe winkelen draait om consument Wij beleven tweede jeugd dankzij mobiel november 2013 jaargang 10 editie 107 RT11_2013_DEF.indd :02 RT11_2013_DEF.indd :02 ET06_13_DEF.indd :12 Darwin Fashion Retail Planner Het zijn niet de sterksten die overleven, maar degenen die zich het beste aanpassen aan de veranderende omstandigheden. 10 procent minder kapitaalbeslag in voorraden bij een stijgende omzet ROI binnen 6 maanden dankzij de scherpere focus op marge Een greep uit de uitspraken van Darwin klanten. Een snelgroeiende speler in de wereld van fashion retail en supply chain planning is de Nederlandse weboplossing Darwin Fashion Retail Planner. Zees de Baat Fashion retail heeft te maken met een aantal specifieke problemen waar de bestaande backoffice systemen geen oplossing voor hebben. Voorbeelden daarvan zijn: Geen inzage hebben in te verwachten eindvoorraden en marge Te laat weten in welke groepen er overvoorraden of tekorten ontstaan (close to buy of open to buy) Het niet gelijklopen van een financieel jaar met een fashion seizoen Directie heeft geen idee welke verplichtingen de inkopers zijn aangegaan Vaak wordt geprobeerd met behulp van spreadsheets de planning onder controle te houden. Maar spreadsheets zijn foutgevoelig, tijdrovend en afhankelijk van de nauwkeurigheid van die ene gebruiker. Geen echte oplossing dus. Voor fashion retailers met miljoenenbudgetten zijn er Amerikaanse planningoplossingen beschikbaar. Die zijn echter zeer duur in aanschaf en complex qua implementatie en gebruik. De meeste fashion retailers willen en kunnen niet zo veel geld uitgeven. Maar ze hebben wel de behoefte aan een robuuste en functioneel rijke oplossing. Het liefst geïntegreerd met hun back office systeem. Voor die doelgroep is Darwin Fashion Retail Planner ontwikkeld. Darwin biedt een standaard planningoplossing. Dit betekent dat alle gebruikers met dezelfde software werken en er geen sprake is van individueel maatwerk. Dit garandeert continuïteit en voorkomt dat de gebruiker gevangene wordt van zijn eigen versie. Twee tot drie keer per jaar verschijnt er een nieuwe release. De ontwikkeling van nieuwe functio naliteiten gebeurt in nauwe samenspraak met de gebruikers. Dit heeft geleid tot een industry best practice oplossing. Darwin wordt geïntegreerd met het bestaande back office systeem. Omzet, artikelgegevens en inkooporders worden auto- matisch ingelezen. Dit maakt handmatige invoer overbodig en zorgt ervoor dat u altijd met up-to-date informatie werkt. De Darwin-suite bestaat uit de volgende modules: Financiële planning (channel, jaar, maand) Merchandise planning (seizoen, categorie, omzet, marge, markdown & eindvoorraad) Assortment planning (artikelen, prijs, marge, afbeeldingen) Open to buy Markdown planning Tot de gebruikers van Darwin Fashion Retail Planner behoren o.a. wehkamp.nl, Shoeby Shop, JBC, Zeeman textielsupers, Twilfit, America Today en Majid Al Futtaim. Voor meer informatie Dé informatie- en inspiratiebron voor alle professionals in retail. Wij houden u graag op de hoogte van de laatste ontwikkelingen in de retailsector. INFORMATIEBRON VOOR PROFESSIONALS IN ETAIL NUMMER 6, 2013 JAARGANG 3 ETAILTRENDS.NL RETAILTRENDS_NL # 11 november 2013 jaargang 10 editie 107 Maandelijks retailtrends Wekelijks retailtech.nl Dagelijks retailnews.nl 6x per jaar etailtrends 24/7 retailtrends digitaal retailtopics Klein Retail Group Visie Marktplaats # 11 SpaR zint op SeRVice Sjaak kranendonk over kansen in foodretail Klein Retail Group Visie Groeien - of snoeien - door Nieuwe winkelen onvoorwaardelijke flexibiliteit draait om consument Marktplaats Wij beleven tweede jeugd dankzij mobiel Adverteren? Bel Angelique van de Kraats of Marcel ten Holte voor meer informatie of een afspraak: Abonnement? retailtrends.nl/abonneren Kanaalintegratie 9 Wat zijn de verwachtingen van de consument? SpaR zint op SeRVice Sjaak kranendonk over kansen in foodretail Dossier Social & Mobile focus op Digitale communicatie Mobile mall graden shops voor winkeliers stadscentrum Ede Newsfeed 50 Bas Groep maakt werk van social commerce RT_FD_Retail262x190.indd :47