Archievenoverzicht Stadsarchief Ieper

Transcriptie

1 Archievenoverzicht Stadsarchief Ieper

2 TOELICHTING BIJ GEBRUIK... 5 ARCHIEVENOVERZICHT STADSARCHIEF IEPER... 6 Publiekrechtelijk archief... 6 Kasselrij Ieper... 6 Arrondissementscommissariaat Ieper (Militiekanton Ieper, Elverdinge, Mesen, Roesbrugge-Haringe, Waasten en Wervik) Stad Ieper (Ancien Régime) Stad Ieper en deelgemeenten (voor fusies 1970 & 1976) Stad Ieper en deelgemeenten (na fusies 1970 & 1976) OCMW Kerkfabrieken en parochies Privaatrechtelijk archief Verenigingen Bedrijven Familie en Personen Collecties Schaduwcollectie OVERZICHT VAN DE REGISTERS BURGERLIJKE STAND BESCHIKBAAR IN DE LEESZAAL Burgerlijke Stand Ieper Boezinge Brielen Dikkebus Elverdinge Hollebeke Ieper Sint-Jan

3 Vlamertinge Voormezele Zillebeke Zuidschote Burgerlijke Stand Heuvelland Dranouter Kemmel Loker Nieuwkerke Westouter Wijtschate Wulvergem Burgerlijke Stand Zonnebeke Beselare Geluveld Passendale Zandvoorde Zonnebeke Burgerlijke Stand Mesen Mesen Burgerlijke Stand Langemark-Poelkapelle Bikschote Langemark Poelkapelle Burgerlijke Stand Vleteren Oostvleteren

4 Westvleteren Woesten

5 TOELICHTING BIJ GEBRUIK Een archievenoverzicht is een systematisch ingedeelde lijst van archieven en collecties die in een archiefinstelling worden bewaard. Het geeft een beeld van de rijkdom en diversiteit van in het Stadsarchief van Ieper aanwezige materiaal. Het gidst als het ware de bezoeker op zoek naar informatie door het beschikbare bronnenmateriaal. Dit overzicht is opgemaakt volgens enkele archieftechnische begrippen. Vooreest is er een onderverdeling tussen archieven en collecties. Een archief is een geheel van archiefbescheiden, ontvangen of opgemaakt door een persoon, groep personen of organisatie uit hoofde van zijn of haar activiteiten of taken. Een collectie (of verzameling) zijn een groep documenten die volgens een bepaald criterium zijn samengebracht. Kranten, kaarten of foto s zijn niet samengebracht door een persoon of een instelling uit hoofde van haar activiteiten, maar ze zijn wel samengebracht volgens een bepaald criterium (namelijk hun uiterlijke vorm). Daarnaast is er onder archief een onderscheid gemaakt tussen publiekrechterlijke en privaatrechterlijke archiefvormers. Een archiefvormer is een instelling, groep personen of persoon die in functie van hun taken of bevoegdheden archief aanmaken, of vormen. Publiekrechterlijke instanties zijn instellingen die zijn opgericht om overheidstaken uit te voeren, terwijl privaatrechterlijke instanties geen overheidstaken uitvoeren maar een eigen particulier doel hebben (typisch voorbeeld zijn verenigingen, coöperaties, NV s, families, enz.). De schaduwarchieven zijn verschillende kopies, scans of microfilms van archieven met betrekking tot Ieper die in andere archiefdepots worden bewaard. Deze stukken vormen een interessante aanvulling op het archief bewaard in onze depots. Onder deze titels worden de verschillende archieven opgesomd die het magazijn van het Stadsarchief Ieper herbergt. Indien er een toegang bestaat, werd de toegangscode onder de beschrijving van het archief genoteerd. Indien er geen toegangscode is genoteerd, is er ook geen toegang beschikbaar. Om dit archief te consulteren, contacteer de leeszaalvoorzitter. 5

6 ARCHIEVENOVERZICHT STADSARCHIEF IEPER Jochen Vermote Publiekrechtelijk archief Kasselrij Ieper De kasselrijen als instellingen ontstonden in de 11 e eeuw e groeiden uit tot een regionale overheidsinstelling met administratiefinanciële en rechterlijke bevoegdheden. Op administratiefinancieel vlak vindt men voornamelijk stukken betreffende de rechten en de belastingen (beden, accijnzen, oorlogsschattingen, enz.) die een kasselrij kon heffen. De uitgaven die hieraan gekoppeld werden vindt men terug in de rekeningen van de kasselrij. De hoofdtaak was echter de inning van de beden. De vorst had voor de inning van de beden eerst de goedkeuring van de Staten van Vlaanderen nodig. Deze belasting werd verdeeld onder de verschillende steden en kasselrijen via een verdeelsleutel die het Transport van Vlaanderen heette. Binnen de kasselrij werden er door de schepenen poincter en zetters benoemd die belast waren met de verdere verdeling of omslag (poinctinghe en zettinghe) van het te betalen deel van de kasselrij. De rechterlijke bevoegdheden betreffen zowel de vrijwillige, contentieuze als criminele rechtspraak. De schepenen stonden ook in voor de registratie van verleden akten (wettelijke passeringen), boedelbeschrijvingen (staten van goed) en de stukken betreffende voogdijadministratie. Als laatste hield de kasselrij ook toezicht op lokale instellingen zoals polders en wateringen, parochies en kerkfabrieken. Dankzij deze toezichthoudende functie bevat het kasselrijarchief grote reeksen parochierekeningen van de parochies die onder de Kasselrij vielen (zie eerste reeks). Over de kasselrij Ieper zijn tot op heden maar weinig studies verschenen. Het territorium Iprense, dat oorspronkelijk tot de kasselrij van St.-Omer behoorde, wordt voor het eerst in 1066 vernoemd. Dit was de kern van wat later als het West-Ieperambacht zou bekend staan. Deze territoriale omschrijving werd bestuurd door een burggraaf die op het einde van de 12 e eeuw werd vervangen door een baljuw. Later kregen stad en kasselrij elk hun eigen baljuw, terwijl bijvoorbeeld stad en kasselrij Kortrijk een gemeenschappelijke baljuw hadden. Deze baljuw had oorspronkelijk veel macht (bijvoorbeeld bij de benoeming van de kasselrijschepenen), maar zijn taken beperkten zich na de 15 e eeuw tot het leveren van een schout en van een vierschaarklerk aan zowel de stad als de kasselrij Ieper. In de loop van de 14 e eeuw werd de jurisdictie van de kasselrij uitgebreid met de Oost-Ieperambacht. De kasselrij kende een ingewikkeld administratieterritoriale indeling, met een onderscheid tussen steden, parochies, spleten van parochies, heerlijkheden en conglomeraten van 6

7 rechtsgebieden. Aan het hoofd van de Zaal en kasselrij stond zoals eerder aangehaald de baljuw die de vertegenwoordiger van de graaf was. Onder zijn gezag stonden negen kasselrijschepenen, waaronder een voorschepen. Dit schepencollege werd oorspronkelijk om de twee jaar vernieuwd, en na 1524 vond dit jaarlijks plaats. Dit schepencollege had bestuurlijke bevoegdheden en sprak eveneens recht. Daarnaast was er een leenhof (Zaal) dat net als het schepencollege vergaderde in het leenhof en de criminele rechtspraak in handen had. Een derde belangrijk orgaan was de kasselrijraad of generale vergaderinghe, die bestond uit het college aangevuld met de voornaamste vazallen en notabelen. Zij vergaderden over alle belangrijke aangelegenheden die de kasselrijgemeenschap aanbelangden. Van 1678 tot 1713 behoorde de kasselrij Ieper tot Frankrijk, en vormden bij hun terugkeer bij de Zuidelijke Nederlanden een aparte bestuurlijke entiteit, West-Flandre of Pays Rétrocédés met Ieper als hoofdstad. Het archief van de kasselrij is door het Rijksarchief Brugge aan het Stadsarchief in bewaring gegeven. Dit archief is onderverdeeld in verschillende archiefblokken. Een van de eerste inventarisaties waren de bruine pakken. Deze archiefblokken (bruine pakken nieuwe reeks, bruine pakken zonder nummer, bruine pakken en rolls,) zijn ondertussen geïntegreerd in de 6 e reeks. De reeksen zijn het resultaat van inventarisaties in het Rijksarchief. Het gerechtelijk archief was bij de overdracht naar het Stadsarchief nog niet geïnventariseerd, maar worden nu stelselmatig geïnventariseerd. Hierin wordt een onderscheid gemaakt tussen Kamer en Vierschaar. Daarnaast zijn er nog criminele processen van het leenhof. Sommige archiefblokken worden omschreven als loquet. Dit zijn processen die na de verovering van stad en kasselrij Ieper door Frankrijk opeens alfabetisch werden geordend. Het is vrij eenvoudig om in de processen op naam te zoeken, elke inventaris is voorzien van een index op familienaam. Als laatste zijn er enkele blokken die een thematische (Godsdiensttroebelen, Steenwegen) of een vormelijke (oorkonden, staten van goed) samenhang hebben. Literatuur: MADDENS N., Kasselrij Ieper, in: AUGUSTYN B., PREVENIER W., e.a., De gewestelijke en lokale overheidsinstellingen in Vlaanderen tot Brussel, 1997, p en VANDERMAESEN M., Kasselrij Ieper, in: VANDERMAESEN M., Archiefvormers in de gerechtelijke arrondissementen Brugge, Ieper en Veurne. I Archieven van overheidsinstellingen tot Brussel, 2001, p , GHELDOLF A.- E., La châtellenie d Ypres, in: Histoire de la Flandre et de ses institutions civiles et politiques jusqu en 1305 sur le plan de l ouvrage allemand de L.-A. Warnkoenig. Parijs-Brussel, 1864, dl. 5. Kasselrij Ieper. Eerste reeks, ca De bescheiden van deze reeks sproten voort uit de drie hoofdtaken van de kasselrij, namelijk de algemeen administratieve taken, rechterlijke functie en de toezichthoudende functie. 7

8 Onder de algemeen administratieve taken vindt men: coutumes, ordonnantie en, resolutieboeken. Daarnaast zijn er verschillende rekeningen aanwezig:baljuwrekeningen, algemene rekeningen van de Kasselrij en speciale rekeningen. Interessant voor heemkundig en genealogisch onderzoek zijn de wettelijke passeringen. Deze wettelijke passeringen waren eigenlijk allerlei onderling afgesloten overeenkomsten en contracten die voor de schepenbank (wet) konden verleden worden en zo een officieel karakter kregen. Zo vindt men er o.a. verkopingen, verhuringen, verpachtingen van onroerend goed, schenkingen, Daarnaast zijn er verschillende reeksen die voortsproten uit de toezichthoudende taken van de kasselrij: parochierekeningen, kerkrekeningen, disrekeningen, wettelijke passeringen, belastingen (pointingen, zettingen, moulage) en straatschouwingen. Deze bescheiden zijn per parochie gerangschikt. Toegang: KAS01 (Stadsarchief, Oude Toegangen 19) Literatuur: VANDERHAEGHE Jan, Doothhalmen kasselrij Ieper ( ; /IEPE/1975); PAPIN Kristof, Doothalmen kasselrij Ieper ( ). Kasselrij Ieper. Tweede reeks, ca Deze reeks bevat voornamelijk 17e en 18e eeuwse stukken over de administratie van de Kasselrij, militaire zaken, processen en gegevens over verschillende parochies. In deze reeks bv. ook de lijst van de aangestelde bajuws van de Zale en Kasselrij over de periode Als laatste nummers: nr. 441: "De schone Yperse historiën beginnende van den Jaere 1622 tot den jaere 1700 en nr. 442.: Rymen over de voornaamste burgers van de stad Ieper in de 18e eeuw. Toegang: KAS02 (Stadsarchief, Oude Toegangen 20) Kasselrij Ieper. Derde reeks, ca Eveneens allerhande stukken, waarbij ook leendenombrementen. Van de 15e eeuw tot en met de Franse Revolutie (Jaar VIII). Deze reeks bevat ook de vroegere inventaris van Werner De Haerne: de hoofdvonnissen van Toegang: KAS03 (Stadsarchief, Oude Toegangen 21) Kasselrij Ieper. Vierde reeks, ca Deze vierde reeks behoort feitelijk niet tot het Kasselrijarchief, maar is een verzameling van parochiearchief, daarom bleef deze reeks in Brugge. Er is wel een microfilm beschikbaar binnen het stadsarchief. Toegang: KAS21/S01 (Stadsarchief, Oude Toegangen 22) Kasselrij Ieper. Vijfde reeks, Naast de algemene correspondentie van de Kasselrij bestaat deze reeks vooral uit een serie "akten en contracten" voor de schepenen van de Kasselrij Ieper: en voor de 8

9 heerlijkheden Beveren-Roeselare, Hooglede, Loker, Moorslede, Nieuwkerke, Passendale. Ook straatschouwingen (18e eeuw) van quasi alle parochies van de Kasselrij komen aan bod. Genealogisch interessant zijn ook de 7 pakken met de lijsten van de weerbare mannen in de Kasselrij ( ). Tenslotte militaire leveringen tijdens de periode Toegang: KAS04(Stadsarchief, Oude Toegangen 23) Literatuur: DEMUYNCK G., Weerbare mannen in de kasselrij Ieper anno 1638 ( /IEPE/1989) Kasselrij Ieper. Zesde reeks Deze reeks is het resultaat van een recente inventarisatie. Hierin werden allerlei losse stukken samen met enkele oudere reeksen (rolls, bruine pakken zonder nummer en bruine pakken) samengevoegd. Voor de oudere reeksen is er een concordans opgemaakt met de nieuwe nummers. Toegang: KAS05 (Stadsarchief, Oude Toegangen 24) Kasselrij Ieper. Criminele Processen, 'loquetten', De "criminele" processen behandelden o.a. de volgende delichten: bedelarij, vechten, kinderverwaarlozing, diefstal (bv. beursesnyderie), breken van een eerder uitgesproken ban, afpersing (branbriefschrijvers), oplichterij (valse handtekeningen plaatsen, overspel (= gevangenisstraf van één maand), prostitutie en doodslag. In zeer veel gevallen was de uitspraak voor de "minder zware" delicten vergezeld van volgende straffen: geldboete, zweepslagen, geseling (al dan niet tot de lopende bloede), brandmerken, verbanning uit de stad, uit een heerlijkheid, uit de Kasselrij of uit de landen van Vlaanderen (voor een periode van drie jaar tot levenslange verbanning "op den hals"), tentoongesteld worden aan het pelorijn (publieke vernedering), naar de galleien verwezen. De doodstraf werd regelmatig uitgesproken. Toegang: KAS08 (Stadsarchief, Oude Toegangen 5) Kasselrij Ieper. Processen vóór 1600, Vierschaar en Kamer, Wet. Rec., Zie vorige Toegang: KAS10 (Stadsarchief, Oude Toegangen 02) Kasselrij Ieper. Processen Vierschaar 17e eeuw, De processen voor de Vierschaar behandelden volgende lichtere delicten: verdeling van gronden in verdeeldheid, slagen en verwondingen, beledigingen (waarbij enkele markante voorbeelden van embryonale fases van heksenprocessen die evenwel wegens gebrek aan voldoende bewijzen bij de "gewone" beledigingen gerangschikt werden, verwaarlozen van landerijen door de gebruiker. Het overgrote deel van deze processen bestaat uit procedures ingezet wegens wanbetaling of laattijdige betaling. Dit kon zowel uitbetaling zijn van renten, niet betaalde huur van 9

10 huizen, van landerijen of pachtgoeden (vooral in de periodes van oorlog), achterstallige of niet betaling van pointingen en zettingen. Ook financiële geschillen bij de aan- of verkoop van goederen werden voor de Vierschaar beslecht. Deze processen hebben een grote genealogische inhoud. Het waren immers (meestal) de gewone mensen die geconfronteerd werden met financiële moeilijkheden die voor de Vierschaar gedaagd werden. Toegang: KAS11 (Stadsarchief, Oude Toegangen 06) Kasselrij Ieper. Processen Vierschaar, 'loquet' 17-18e eeuw, Zie vorige Toegang: KAS12 (Stadsarchief, inventaris in voorbereiding) Kasselrij Ieper. Kamer en Vierschaar. Processen 18e eeuw, Zie vorige Toegang: KAS13 (Stadsarchief, Oude Toegangen 51) Kasselrij Ieper. Processen, 17 e eeuw, losse stukken Zie vorige Toegang: KAS14 (in voorbereiding) Kasselrij Ieper. Processen Kamer, 17e eeuw, De geschillen beslecht in de Kamer zijn ongeveer dezelfde als in de Vierschaar. Achterstallige betaling van landpacht, belastingen (pointingen, zettigen en bv. Kasselriedaalders", taks op het verkopen van bier),het niet betalen van geleverde prestatie ("dagheurwerck"), geschillen in erfenissen of schulden in de sterfhuizen. Toegang: KAS15 (Stadsarchief, Oude Toegangen 17) Kasselrij Ieper. Processen Kamer, 'loquet' 17-18e eeuw, Zie vorige Toegang: KAS16 (Stadsarchief, Oude Toegangen 26) Kasselrij Ieper Boedelinventarissen, staten van goed', In de eerste reeks zitten een reeks registers met staten van goederen. Naast deze registers zijn er nog "losse" staten van goederen. Een in Brugge getypte inventaris van deze reeks is beschikbaar. Deze inventaris wordt vervolledigd en er wordt tevens gecontroleerd of deze "losse" akten overeenstemmen met de gegevens in de beschikbare registers. Blijkbaar werden niet alle staten van goed opgetekend in de registers, want er zijn nogal wat "losse" staten die niet geregistreerd werden. Toegang: KAS06 (Stadsarchief, Oude Toegangen 13) 10

11 Kasselrij Ieper. Steenwegen, In het stadsarchief van Ieper wordt een collectie bewaard van het Rijksarchief te Brugge, waarvan de herkomst niet meer te achterhalen is. Op één register na bestaat zij uit beheersrekeningen van steenwegen in de kasselrijen Ieper en Kortrijk. Toegang: KAS17 (Stadsarchief, Oude Toegangen 10) Kasselrij Ieper. Godsdiensttroebelen, Stukken betreffende de Opstand en de aanloop naar de Tachtigjarige Oorlog ( ), maar meestal zwaar beschadigd. Toegang: KAS 18 (Stadsarchief, Oude Toegangen 24) Kasselrij Ieper. Oorkonden en brieven, In het kasselrijarchief van Ieper zijn een reeks oorkonden aanwezig die opgeborgen zaten in drie grote kartonnen dozen waarop charters geschreven stond. De eerste doos bevatte oorkonden van 1384 tot 1533 die elk afzonderlijk in een klassieke bruine enveloppe staken. De twee andere dozen droegen enkel de vermelding charters 17de eeuw en bevatten stukken die slordig boven elkaar gestapeld lagen in een willekeurige volgorde. Al deze stukken werden ondergebracht in toegangen 25, oorkonden op datum. De oorkonden werden zoveel mogelijk gevlakt, in zuurvrije mappen en daartoe bestemde archiefdozen geplaatst. Op deze oorkondeschat of chartarium van de kasselrij is er een regest opgemaakt. Toegang: KAS07 (Stadsarchief, Oude Toegangen 25) Kasselrij Ieper. Bruine Pakken, ca. eind 17 e eeuw-1790 Dit is blijkbaar een van der oudste inventarisaties. Een handgeschreven inventaris, die weliswaar zeer onvolledig is, is samen met het gedeponeerde Kasselrijarchief beschikbaar. Uit steekproeven blijkt dat echter veel nummers en gegevens niet meer overeenstemmen met de huidige toestand. We vinden vaak randvermeldingen terug met "oté" (gelicht). Deze serie, dat allerlei archief bevat, is zeker aan een nieuwe inventarisatie toe. Deze reeks wordt geherinventariseerd en geïntegreerd in de 6 e reeks. Een concordans met de oude nummers is beschikbaar in de inventaris van de 6 e reeks. Toegang: KAS19 (Stadsarchief, Oude Toegangen 15) Kasselrij Ieper. Lenen van de Zaal van Ieper Toegang op het deelarchief van de wetachtige kamer van Vlaanderen, bewaard in het Algemeen Rijksarchief. Enkel te raadplegen op microfilm. Toegang: KAS22/S10 11

12 Arrondissementscommissariaat Ieper (Militiekanton Ieper, Elverdinge, Mesen, Roesbrugge-Haringe, Waasten en Wervik) Het gerechtelijk arrondissement van Ieper werd in 1800 opgericht als arrondissement van het Leidedepartement. Oorspronkelijk droegen de arrondissementen nummers, die spoedig in ongebruik raakten (Ieper was het derde van het Leiedepartement). Het arrondissement Ieper omvatte de militiekantons Ieper (43), Poperinge (44), Proven (45), Elverdinge (46), Langemark (47), Geluveld (48), Nieuwkerke (49), Waasten (50) en Wervik (51). Hun opdrachten waren hoofdzakelijk uitvoerend van aard. De arrondissementscommissaris trad op als tussenpersoon van de hogere overheid in lokale aangelegenheden. Hun werkzaamheden bestonden uit de toepassing van de wetten en besluiten en de controle op de correcte naleving ervan door de gemeenten. Zo waren ze actief op het vlak van belastingsinning, onderwijs, registratie kiezerskorps, gemeentefinanciën, administratie én militie. Oorspronkelijk viel enkel het platteland onder hun bevoegdheid. Pas na 1874 kregen ze de bevoegdheid over alle steden. Militieregisters, Het archief bestaat in hoofdzaak uit stukken betreffende de militie. Voor de periode worden de militieregisters van de verschillende militiekantons bewaard. De militielijsten bevatten de identificatiegegevens van de dienstplichtigen en de ouders. Iedere man moest zich in het jaar dat hij twintig jaar werd inschrijven in deze registers. Toegang: ARR01 12

13 Stad Ieper (Ancien Régime) Aan het begin van de Eerste Wereldoorlog werd de toenmalige stadsarchivaris van Ieper, De Sagher, door het stadsbestuur voor twee maanden geschorst. Noch het stadsbestuur noch de archivaris ondernamen iets om het archief voor het uitbreken van de gevechten in veiligheid te brengen. Op 22 november 1914 ging het archief van de stad, bewaard in de belforttoren, door Duitse artillerie in de vlammen op. Het oude Ieperse archief werd op die dag of zeker in de daarop volgende maanden volledig vernield. Van het oude archief bezit het huidige Stadsarchief slechts vijf 18de eeuwse rekeningen, waarschijnlijk stukken die zich in 1914 niet in de belforttoren bevonden. Het stadsarchief mag dan wel in de vlammen zijn opgegaan, dat betekent niet dat er geen bronnen over de stad Ieper uit het Ancien Régime beschikbaar zijn. In het fonds Debuus worden diverse ancien régimestukken bewaard, en de reeks Ieperse Aanwinsten bevat divers archiefmateriaal voor een historische studie over diverse aspecten van de stad Ieper. Ook zijn er diverse transcripties beschikbaar van de archiefstukken die in de vlammen zijn opgegaan. 19 e -eeuwse historici schreven of lieten ganse akten en registers overschrijven om later te bestuderen. Zo bevat het Fonds Merghelynck en het Fonds Cordonnier transcripties van diverse archiefstukken uit het verloren gegaan stadsarchief. Op basis hiervan wordt onder andere de boekenreeks Poorters en bevolking van BAUWEN F. gepubliceerd. In het fonds Merghelynck vindt men uitvoerige en vrij accurate magistraatslijsten en lijsten van stadsfunctionarissen (nrs. 103 en 107). Daarnaast zijn er diverse bronnenpublicaties beschikbaar (voor een uitgebreide literatuurverwijzing, zie TRIO P., Bestuursinstellingen, p ): coutumes, keuren, keurenboeken, vonnissen van de schepenbank, stadsrekeningen, correspondentie met verschillende andere instanties, teksten voortvloeiend uit de gracieuse rechtspraak van de schepenbank, enz. Daarnaast zijn de oude 19 e eeuwse inventarissen van het (toen nog niet) verloren gegaan stadsarchief een belangrijke aanvulling (zie ook TRIO P., Bestuurinstellingen., p Daarnaast vormen de regionale (Kasselrij Ieper, Staten van Vlaanderen, Raad van Vlaanderen) en centrale instellingen (Raad van Financiën, Rekenkamer, Raad van State, enz.) een laatste aanvulling op de studie van de stad Ieper tijdens de Middeleeuwen en Nieuwe Tijden. Het archief van de Kasselrij Ieper wordt ook in het stadsarchief bewaard. Literatuur: TRIO P., Bestuursinstellingen van de stad Ieper (12 de eeuw-1500), in: PREVENIER W. en AUGUSTYN B., De gewestelijke en lokale overheidsinstellingen in Vlaanderen tot Brussel, 1997, p Stadsrekeningen, De stadsrekeningen werden in tweevoud opgemaakt, waarvan er eentje werd bewaard in het stadsarchief in de belforttoren. Het tweede werd opgestuurd naar de Rekenkamer. De exemplaren van de stad gingen tijdens de Eerste Wereldoorlog grotendeels verloren, maar 13

14 die van de Rekenkamer zijn bewaard gebleven. Van het exemplaar van de Rekenkamer zijn er binnen het Stadsarchief voor de periode microfilms beschikbaar. Deze stadsrekeningen zijn telkens uitgesplitst in inkomsten (ontfanck) en uitgaven (uutgheven). Daarna zijn ze thematisch onderverdeeld. Toegang: S11 (Stadsarchief, Oude Toegangen 47) 14

15 Stad Ieper en deelgemeenten (voor fusies 1970 & 1976) In het stadsarchief van Ieper worden de archieven van de deelgemeenten van voor de fusies van 1970 en 1976 bewaard. Deze gemeentearchieven hebben echter ook zwaar te lijden gehad onder de Eerste Wereldoorlog, uitgezonderd enkele fragmentarische stukken (Dikkebus, Elverdinge en Vlamertinge) zijn er geen 19 e eeuwse stukken bewaard gebleven. Vanuit genealogisch standpunt zitten in deze archieven enkele interessante stukken, zoals bevolkingsregisters (bijvoorbeeld Vlamertinge, ) of de registers van aankomst en vertrek. De bevolkingsregisters tot en met 1910 zijn op microfilm raadpleegbaar in de leeszaal. Bovendien bevatten deze archieven niet alleen stukken met betrekking tot de gemeenten, maar wegens de toezichthoudende functie van de gemeenten ook stukken betreffende de Commissies van Openbare Onderstand en de Kerkfabrieken. Stad Ieper, In dit archiefblok zijn ook archiefstukken aanwezig van de stad Ieper na de fusies. Toegang: GA01 Gemeente Boezinge, Toegang: GA02 Gemeente Brielen, Toegang: GA03 Gemeente Dikkebus, Toegang: GA04 Gemeente Elverdinge, Toegang: GA05 Gemeente Hollebeke, Toegang: GA06 Gemeente Sint Jan, Toegang: GA07 Gemeente Vlamertinge, Toegang: GA08 Gemeente Voormezele, Toegang: GA09 Gemeente Zillebeke, Toegang: GA10 15

16 Gemeente Zuidschote, Toegang: GA11 Stad Ieper. Bouwplannen Heropbouw, Ieper, dat tijdens de Eerste Wereldoorlog volledig werd verwoest, stond na 1919 voor een immense taak: de wederopbouw. De stad was verplicht een algemeen rooiingsplan en een algemeen plan van aanleg vast te stellen en een algemeen bouwreglement, dat niet alleen de veiligheid en de gezondheid van de gebouwen vrijwaarde, maar ook hun kunstkarakter, als daar reden toe was. Deze plannen werden opgesteld door architect Jules Coomans en goedgekeurd in de zitting van de gemeenteraad van 11 oktober Alle particuliere woningen moesten worden gebouwd volgens de hoofdlijnen uitgezet door Jules Coomans. Voor de heropbouw van deze woningen had men net als vandaag de dag de goedkeuring nodig van het schepencollege. Hiervoor diende men een blauwdruk van de plattegrond van de woning met een schets van de façade over te m aken aan de stedelijke administratie. Deze blauwdrukken, die een reproductie zijn van de originele bouwtekeningen vervaardigd door middel van ijzerzouten, zijn stuk per stuk geïnventariseerd. Per bouwplan wordt er een groot aantal metadata of gegevens genoteerd: adres, naam architect en eigenaar, schaal, datum goedkeuring schepencollege, enz. Probleem bij de identificatie van een blauwdruk is dat de straatnamen en de straatnummers doorheen de tijd veranderen. Veurnesteenweg 25 uit het jaar 1930 is vandaag Maarschalk Haiglaan 27. Ondertussen zijn er 4785 bouwplannen beschreven, waarvan er ongeveer 65% zijn geïdentificeerd. Toegang: GA12 Stad Ieper. Kiezerslijsten, (1878) Kiezerslijsten sommen voor elke gemeente de stemgerechtigde inwoners op. De kiezerslijst wordt in elke gemeente vastgesteld door het college van burgemeester en schepenen en wordt opgemaakt volgens een doorlopende nummering, ofwel in alfabetische volgorde van de kiezers, ofwel geografisch volgens de straten. Voor elke kiezer vermeldt de kiezerslijst de naam, de voornamen, de geboortedatum, het geslacht en de hoofdverblijfplaats. Toegang: GA13 (Stadsarchief, Oude Toegangen 54) Stad Ieper en deelgemeenten. Verslagen Gemeenteraad en het College van Burgemeester en Schepenen, (1836-) In dit archiefbestand zijn alle notulenboeken van zowel de gemeenteraad als het schepencollege van Ieper en alle deelgemeenten van voor de fusie opgenomen. Toegang: GA14 Stad Ieper. Bouwvergunningen, ca Bouwvergunningen zijn in oorsprong verzoekschriften waarin toestemming wordt gevraagd tot de uitvoering van een verbouwing of een nieuwbouw. Dit is niet enkel zo voor het klassieke bouwen, maar ook voor het wijzigen van het aantal woongelegenheden, het vellen van bomen, het ophogen van gronden, het plaatsen van publiciteitsborden, het wijzigen van de bestemming van een gebouw, enz. Een aanvraagdossier bestond uit een 16

17 vergunningsaanvraag, inschrijvingsattest van de architect, bouwplannen en fotomateriaal. Het dossier wordt daarna nog aangevuld met de beslissing van het Schepencollege. Oorspronkelijk was het Schepencollege bevoegd voor de afgifte van de bouwvergunningen. Het besluit van 2 december 1946 droeg deze bevoegdheid over aan het federale Bestuur voor Stedebouw. De gemeente was vanaf dan enkel adviserend in deze bevoegdheid. Pas sinds 1962 is het opnieuw de taak van het Schepencollege. Bouwvergunningen van na 1962 zijn enkel raadpleegbaar mits de toestemming van de dienst Ruimtelijke Ordening. Toegang: GA15 Stad Ieper. Comité Provisoire, Bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog en de Slag om Ieper in oktober-november 1914 slaan vele inwoners van de stad op de vlucht, waaronder de gemeenteraadsleden. Onder impuls van deken De Brouwer en ingenieur Vanderghote werd er een comité provisoire opgericht die de belangen van de stad en zijn inwoners zou behartigen. Voorzitter was Arthur Stoffel. Op 31 december 1914 werd er overgegaan tot de oprichting van een comité définitif, met als voorzitter Réné Colaert. De laatste zitting van dit comité vond plaats op 12 april 1915, enkele dagen voor de verplichte evacuatie van de stad. Toegang: GA24 Stad Ieper. Slachthuis, Vanouds werd er vee op de Oude Beestenmarkt en later op de veemarkt verhandeld en geslacht. Na klachten over deze publiekelijke slachtingen rijpte in de 19 e eeuw het idee om een stedelijk slachthuis op te richten op de veemarkt, wat in onder leiding van architect Croquison werd gerealiseerd. Het slachthuis werd tijdens de Eerste Wereldoorlog net als de rest van Ieper tot puin herleid. De heropbouw van het slachthuis onder leiding van stadsarchitect Jules Coomans startte al in 1920, maar sleepte lange tijd aan. Dit tot grote woede van de vereenigde beenhouwers van Ieper, zo blijkt uit een protestbrief uit 1923 waarin de wantoestanden werden aangeklaagd. Pas drie jaar later, in 1926 was het slachthuis en de vernieuwde directeurswoning gebruiksklaar. Na WO II zat het stedelijke slachthuis in slechte financiële papieren. De uitbating was daarenboven stilaan verouderd waardoor het slachthuis niet langer kan concurreren met de privéslachterijen. Eind 1983 stopt de stad de uitbating in eigen beheer, een concessieovereenkomst draaide een klein jaar later op niets uit. Het slachthuis moet eind 1984 zijn deuren sluiten om in 1988 onder de sloophamer te verdwijnen. De gebouwen van het gewezen slachthuis zijn in 1988 openbaar verkocht. Het is de investeringsgroep Ieprestel die zijn oog op de locatie liet vallen voor de bouw van een luxueus hotel restaurant. Het archief bevat hoofdzakelijk stukken betreffende het financieel beheer. Toegang: GA22 Stad Ieper. Dienst Financiën en Ontvangerij, 20 e eeuw 17

18 Dit archief bevat dag-en kasboeken, verantwoordingsstukken bij de rekeningen, dienstjaarrekeningen en grootboeken vanaf Stad Ieper. Lokale Politie, 20 e eeuw Bevat enkel de ontwerpen processen-verbaal. Stad Ieper. Oorlogsarchief, ca Archiefstukken betreffende de Tweede Wereldoorlog (met onder andere stukken betreffende de Passieve Luchtbescherming). De epuratiedossiers zijn opgenomen in het dynamisch archief. Stad Ieper. Werkgroep Monumentenzorg, 20 e eeuw Stad Ieper en deelgemeenten. Burgerlijke Stand, ca Voor genealogische opzoekingen zijn de parochieregisters en de registers van de burgerlijke stand onontbeerlijke bronnen. Binnen het stadsarchief Ieper zijn deze bronnen voor een groot deel van het arrondissement Ieper beschikbaar. In de leeszaal zijn de klappers en registers van de burgerlijke stand (originelen en kopies) van de stad Ieper en de deelgemeenten Boezinge, Brielen, Dikkebus, Elverdinge, Hollebeke, Sint-Jan, Vlamertinge, Voormezele, Zillebeke en Zuidschote vrij te raadplegen. Daarnaast zijn er ook kopies van de klappers en registers burgerlijke stand te raadplegen van de gemeenten van het gerechtelijk arrondissement Ieper (uitgezonderd de gemeenten Poperinge en Wervik): Heuvelland (Dranouter, Kemmel, Loker, Nieuwkerke, Westouter, Wijtschate en Wulvergem), Langemark-Poelkapelle (Bikschote, Langemark & Poelkapelle), Mesen, Vleteren (Oost-Vleteren, West-Vleteren en Woesten) en Zonnebeke (Beselare, Geluveld, Passendale, Zandvoorde en Zonnebeke). Toegang: Hiervoor verwijzen we naar het tweede deel van dit archievenoverzicht 18

19 Stad Ieper en deelgemeenten (na fusies 1970 & 1976) Om de administratie van de verschillende gemeenten vlotter laten te verlopen en de nodige fondsen vrij te maken werd in de jaren 70 in twee fasen ovegegaan tot gemeentefusies. In 1971 werden Sint-Jan en Brielen bij Ieper gevoegd, Hollebeke en Voormezele bij Zillebeke en Zuidschote bij Boezinge. In 1976 werden Elverdinge, Boezinge, Dikkebus, Vlamertinge en Zillebeke bij Ieper gevoegd. De hieronder opgesomde archiefbestanden en inventarissen zijn maar een fractie van wat in het Stadsarchief worden bewaard. De volledige inventaris is raadpleegbaar op aanvraag. Voor raadpleging is de goedkeuring van de expert dossierbeheer vereist. Stad Ieper. Verslagen Gemeenteraad en Schepencollege, Toegang: GA16 Stad Ieper. Relatiegeschenken, Binnen het stadsarchief worden ook de diverse relatiegeschenken bewaard die het stadsbestuur in ontvangst heeft mogen nemen. Niet alle relatiegeschenken zitten echter in dit bestand, enkel diegene die de ambtenaren of politici aan het stadsarchief hebben overgedragen worden bewaard. Toegang: GA17 Stad Ieper. Moderne Plannen, eind 20 e eeuw Toegang: GA18 Stad Ieper. Stedelijke Culturele Raad, Lokaal Culturele initiatieven zagen het licht begin jaren 1960, en kenden pas een hoge vlucht nadat Vlaanderen culturele autonomie had verkregen na de eerste fase van de staatshervormingen in Tijdens deze periode zagen de eerste cultuurcentra het licht, en ook in Ieper rijpte in 1967 het idee om een Cultuurcentrum op te richten. Op 20 februari 1967 werd er een vergadering georganiseerd onder leiding van de vrouw van burgemeester Albert Dehem, bijgestaan door Roland Annoot, Joost-Johan Dambre, Raymond Slosse en Jef Lesage. Voordat er sprake kon zijn van een Cultuurcentrum wou men een overlegorgaan installeren die alle culturele actoren in Ieper samenbracht. Op donderdag 13 juni 1968 werd er dan ook een eerste algemene vergadering georganiseerd met alle culturele verenigingen waar er een voorlopig comité werd samengesteld met als opdracht de uitwerking van de statuten. Op de Algemene Vergadering 19

20 van 14 april 1969 werden de statuten aangenomen, wat de officiële start van een Stedelijke Culturele Raad in Ieper betekende. De belangrijkste taak van de S.C.R. was het subsidiëren van de culturele verengingen. De stedelijke subsidie werd verdeeld door middel van een verdeelsleutel. Elke sectie was verantwoordelijk voor de toekenning van een deel van de subsidie. Elke sectie had een puntensysteem. Elke vereniging diende een jaarverslag in te dienen met hun prestaties, waarop de secties punten konden geven. De stedelijke subsidie werd dus verdeeld onder de verenigingen naargelang het aantal punten zij hadden verzameld. Verenigingen van buiten Ieper konden na de fusie ook aanspraak maken op lidmaatschap van de S.C.R. en de daarbij horende subsidie. De S.C.R.I. organiseerde en stimuleerde diverse evenementen in en rond Ieper: Stijn Streuvelherdenking, Indiaans feest, opmaak van de Culturele Kalender, Ieperse Sprokkels, de Belleman, Ieperse Tuindagen, Kattenstoet, Beleg van Ieper, Place du Tertre enz. Toegang: GA20 20

21 OCMW Het stadsarchief fungeert als OCMW-archief. In 2005 en 2011 werd respectievelijk het ancien regimearchief en het 19 de eeuws archief in bewaargeving gedeponeerd. Godshuizen, 1301-ca De armenzorg tijdens de middeleeuwen werd in de steden waargenomen door de godshuizen, gasthuizen die onderdak boden aan de behoeftigen (armen, zieken, reizigers, enz.). Deze instellingen werden gesticht door burgers of door burgerlijke en godsdienstige gemeenschappen. Zo ontstonden verschillende godshuizen in Ieper tijdens de 13 e eeuw: Sint-Catharina Godshuis, Sint-Thomas Gasthuis, Godshuis Belle en het Sint-Jan Godshuis. Doorheen de Middeleeuwen en Nieuwe Tijden zagen nog verschillende andere instellingen het levenslicht. Pas na de Franse Revolutie nam de centrale overheid zijn volle verantwoordelijkheid met betrekking tot de organisatie van de armenzorg. In het kader van de wet van 16 Vendémiaire V werd op 11 maart 1797 de Commissie van Burgerlijke Godshuizen opgericht, die de archieven van verschillende armenhuizen samenbracht. Daarom omvat het archief van deze commissie diverse instellingen: Godshuis van de Heilige Geest, Sint Jan Godshuis, Onze-Lieve-Vrouw Gasthuis, Sint-Catharina Godshuis, Godshuis Nazareth, Godshuis Belle, Godshuis van de Hoge Zieken, Sint-Cristine Begijnhof, School van de Dertien Arme Kinderen, Arme Meisjesschool, Arme Knechtenschool, Sint-Franciscus of Sint-Laureinsschool, Zondagsschool de Looie, Catechismusschool van de Heilige Geest, Sint-Sebastiaansschool, Bonaert of Sint-Jozefsschool, Wavransstichting, Gemene Armen en Schamele Weken en de Leenbeurse of Berch van Caritate. Het archief van deze instellingen kan worden aangevuld door de inventarisatie van de archieven van het Bureel van Weldadigheid en het Burgerlijk Godshuis (zie infra) De oorkonden zijn ondergebracht in een apart archiefblok. (inventarisatie aan de gang) Toegang: O1 (archief en oorkonden) Bureel van Weldadigheid en Burgerlijk Godshuis, Zoals eerder aangehaald nam de centrale overheid pas na de Franse Revolutie zijn volle verantwoordelijkheid betreffende armenzorg op. Met de wetten van 16 Vendémiaire en 17 Frimaire van het jaar V werden twee instellingen opgericht: de burelen van weldadigheid en de burgerlijke godshuizen. Het archief bevat onder andere het deelarchief van de Commissie Burgerlijke Godshuizen van Ieper. Dit bevat de rekeningen ( ), landboeken van de eigendommen (ca. 1845), brievenboeken ( ), notulenregisters ( ), stukken betreffende vondelingen (ca ), enz. Het bevat ook deelarchieven van diverse instellingen die de Commissie onder zijn bevoegdheden had: Arme Knechtenschool, Arme Meisjesschool, Sint-Elisabethschool, Bonaertschool, Sint-Jozefsschool, Gemene Armen en Scamele Weken, begijnhof, blinden- en doofstommenschool, Godshuis Nazareth, Sint- Jansgodshuis, Godshuis Heilige Geest, Godshuis van de Hoge Zieken, Leenbeurs, 21

22 Mariaschool, en nog vele andere. Een aparte vermelding verdient het archief van het Krankzinnigengesticht dat voor de Eerste Wereldoorlog was gevestigd in de Lange Torhoutstraat. Hiervan zijn de volledige reeksen stamregisters van de krankzinnigen en patiëntendossiers bewaard gebleven voor de periode ( ). Dit archief omvat ook de deelarchieven van de burelen van weldadigheid van de deelgemeenten Dikkebus, Elverdinge, Vlamertinge en Voormezele. Toegang: O2 Commissie Openbare Onderstand (C.O.O.) In 1925 werden de burgerlijke godshuizen en de burelen van weldadigheid samengesmolten tot de Commissie van Openbare Onderstand, om in 1976 de naam Openbaar Centrum van Maatschappelijk Welzijn (O.C.M.W.) te krijgen. Het archief van de C.O.O. s van Boezinge, Dikkebus, Elverdinge, Hollebeke, Ieper en Zillebeke zijn reeds grotendeels raadpleegbaar. In deze archieven zitten financiële bescheiden, notulenregisters van de raad, dossiers betreffende verkoop en aankoop patrimonium, enz. Toegang: O3 22

23 Kerkfabrieken en parochies De volgende archiefblokken bevatten archiefstukken van verschillende archiefvormers: de kerkfabriek, de pastoor, enz. Bij sommigen is het moeilijk te achterhalen wat de juiste archiefvormer was. Daarom worden deze archiefblokken aangeduid met de allesomvattende beschrijving kerkarchief. Kerkarchief Brielen, Het archiefblok van de kerk van Brielen bevat hoofdzakelijk de parochieregisters van de periode Daarnaast is er ook een staat van goederen en inkomsten van de kerk aanwezig voor de periode (Jaar XIII) Toegang: KA01 Kerkarchief Dikkebus, Dit archiefblok bevat maar 2 delen, namelijk een handboek van de Dikkebusse pastoors uit de periode en een register van het aartsbroederschap van de Heilige Rozenkrans van de Maagd Maria ( , met ledenlijst). Toegang: KA02 Kerkarchief Elverdinge, Bevat de ledenlijsten van verschillende broederschappen ( ) en notulen van de kerkmeesters ( ) Toegang: KA03 Kerkarchief Vlamertinge, Bevat diverse soorten archiefstukken, grotendeels met betrekking tot het financieel beheer en het goederenbeheer van de kerkfabriek. Daarnaast zijn er ook enkele testamenten beschikbaar, opgemaakt door de pastoors. Toegang: KA04 Kerkarchief Voormezele, Dit archiefblok bevat slechts 8 stukken, allemaal kwijtingen en staten van leveringen voor de abdij. Toegang: KA05 Kerkarchief Woesten, Bevat diverse soorten archiefstukken, grotendeels met betrekking tot het financieel beheer en het goederenbeheer van de kerkfabriek Toegang: KA06 23

24 Kerkarchief Zillebeke, Bevat een 7tal archiefstukken, te vermelden waard zijn het doop-, huwelijks- en overlijdensregister ( ) en de kerkrekeningen ( ). Toegang: KA07 Abdij Mesen, Via diverse restituties is het archief van de Abdij van Mesen in het Stadsarchief van Ieper beland. Eind 1914 werd Mesen door Württembergse troepen bezet en in tegenstelling tot het Ieperse stadsarchief werd het Mesense archief toen niet totaal vernietigd. Duitse soldaten hebben in die dagen documenten meegenomen zodat ze in Duitsland zijn terechtgekomen, alwaar ze zelfs 85 jaar na dato af en toe teruggevonden worden. De meeste stukken staan vermeld in de gedrukte inventarissen van het oorspronkelijk abdijarchief opgemaakt door de Ieperse archivaris I. Diegerick en door H. Terrier, secretarisontvanger van het Mesense Koninklijk Gesticht : I.DIEGERICK, Inventaire analytique et chronologique des chartes et documents appartenant aux archives de l ancienne abbaye de Messines, Ieper, 1876; H.TERRIER, Histoire de l ancienne abbaye de Messines suivie d un inventaire de ses archives, Ieper, Verdere historische gegevens betreffende de abdij vindt men in N.HUYGHEBAERT, Abbaye de Nôtre-Dame de Messines, in :-Monasticon belge. Province de Flandre occidentale, I, Luik, 1960, De documenten werden verdeeld over 31 nummers chronolgisch gerangschikt. Foto s van de 14 oudste stukken ( ) werden op het Rijksarchief te Brugge neergelegd. Toegang: KA08 + kerkarchief 24

25 Privaatrechtelijk archief Verenigingen Muziekvereniging Sint Cecilia Boezinge, Bevat enkel de verslagboeken. Toegang: VER01 Harmonie Dikkebus De Vijverzonen, De harmonie De Vijverzonen oorspronkelijk als fanfare opgericht in 1925 en werd in 2000 naar aanleiding van het 75-jarig bestaan omgevormd tot een harmonie. Het archief omvat hoofdzakelijk correspondentie en verslagen en biedt een zicht op het sociaalmuzikaal verleden van Dikkebus Toegang: VER02 Chiro Dikkebus, Lokale afdeling van de christelijke jeugdbeweging. Het archief bevat voornamelijk administratieve bescheiden en stukken betreffende het BIVAK-kamp. Toegang: VER03 KSA Dikkebus Hallebast, De beweging ontwierp een eigen wapenschild en kon terecht in een eigen lokaal dat men huurde van de stad Ieper. In het startjaar werkte men enkel met kinderen uit de leeftijdsgroep van de Kabouters. Later werd de werking uitgebouwd tot alle leeftijdsgroepen. De jeugdbeweging was zeer actief. Het organiseerde niet alleen zelf activiteiten, zoals het jaarlijks zomerkamp, maar nam ook op regelmatige tijdstippen deel aan externe activiteiten. Toegang: VER04 Markant vzw, Markant staat voor 'netwerk voor ondernemende vrouwen'. Het biedt ondernemende vrouwen een netwerk aan om elkaar te ontmoeten, zichzelf te ontplooien en zich maatschappelijk te engageren. Leden zijn welkom in de vele lokale kernen of in specifieke werkingen. Die zijn gebaseerd op bepaalde interesse- en doelgroepen. De organisatie heeft regionale afdelingen, onder andere in Ieper. Markant Ieper -vroeger CMBV- bestaat sedert Het binnengebrachte archief gaat terug tot in het oprichtingsjaar. Toegang: VER05 25

26 Sint-Maartenscomité, Het Sint-Maartenscomité werd na de Tweede Wereldoorlog opgericht en had als belangrijkste taak het organiseren van de Sint-Maartensommegang. Het archief bevat de verslagboeken van het Sint-Maartenscomité ( ), redevoeringen van leden van Sint-Maarten ( ), vier identieke boekjes ter ere van het vijftigjarig bestaan van het Sint-Maartensommegangcomité en de affiches van het plechtige ontvangst van Sint- Maarten in Ieper ( ). De affiches werden ingekaderd en zijn terug te vinden in het archiefblok ingekaderde stukken. Toegang: VER06 Chiro Hollebeke Toegang: VER07 Sint-Jozefsinstituut, Afdeling Familiale Hulp, Reeds in het begin van de 19 e eeuw stichtte jonkvrouw Josephine Vandepeereboom een weeshuis voor meisjes (en later een leerschool voor arme kinderen van de Sint- Jacobsparochie) in de Bollingstraat (thans Sint-Vincentiuscollege) te Ieper. Uit dit initiatief ontstond het klooster van de Zusters van Liefde van de Heilige Jozef, officieel gesticht in Na hun stichting openden zij eveneens een gasthuis voor ongeneeslijke vrouwen. Ze kregen ook het bestuur van de meisjesschool van Roesbrugge tussen 1852 en 1872 toegewezen. In 1899 scheurden de Zusters van de Goddelijke Voorzienigheid zich af van de Zusters van Liefde. Na de oorlog openden ze een nieuw klooster met bijbehorende lagere school en bejaardentehuis in de Meenseweg. Dit neogotisch gebouw, naar het ontwerp van Jules Coomans werd in 1923 in gebruik genomen. Naast de lagere school in de Meenseweg hadden de Zuster van de Liefde ook een lagere school in wijk Kalfvaart en Verlorenhoek. De Familiale School was een hervorming van een 4 e graad van de lagere school. In onderzocht de directie reeds de mogelijkheid om deze 4 e graad te behouden door er een technische school categorie C3 te stichten. Aangezien er reeds een dergelijke school binnen een straal van 10 kilometer bestond, werd deze vraag geweigerd. In 1959 kon er dan toch een technische lagere secundaire school categorie C5 worden gesticht. De reeds bestaande 4 e graad werd omgevormd tot een Familiale Afdeling van het Sint-Jozefsinstituut. Tijdens zijn bestaan zijn er 729 inschrijvingen. De school werd in 1978 wegens het dalend aantal leerlingen opgedoekt. De Afdeling Familiale Hulp had een vzw-structuur: een Algemene Vergadering, Raad van Beheer en een Inrichtende Macht. Daarnaast is er nog (eigen aan een school) een directieraad. Dit archief bevat enkel stukken van de Afdeling Familiale Hulp, de archieven van de Lagere School worden in de Zilverstraat te Brugge bewaard. In dit archief zijn de beleidsdocumenten (Algemene Vergadering, Inrichtende Macht en Raad van Beheer) aanwezig, samen met enkele financiële stukken en stukken betreffende personeel. In 26

27 verband met de uitvoering van de taken zijn er stamregisters, inschrijvingsregisters, aanwezigheidsregisters, puntenfiches, enz. Toegang: VER08 Justitieel Welzijnswerk, ca Kamer van Notarissen, ca Schenking via een privaat persoon van registers van onbekwaamverklaringen. Toegang: VER10 KVLV Elverdinge, Verslagboeken van de boerinnengilde van Elverdinge. Toegang: VER11 Sint-Sebastiaansgilde Ieper, Kasverslagen, registers van de schietingen. Toegang: VER12 Literatuur: M. MUS, Geschiedenis van de Ieperse boogschutters: vanaf hun opkomst tot aan de Eerste Wereldoorlog (949.33/IEPE/1988 Sint-Martinusscouts, 1935-heden Archief enkel raadpleegbaar mits toestemming van de archiefverantwoordelijken van de Scouts. Toegang: VER13 Literatuur: 50 jaar Sint-Martinusscouts Ieper (949.33/IEPE/1985) Kamer van Koophandel en Nijverheid te Ieper, In 1923 werd in Ieper een jaarbeurs of handelsfoor georganiseerd door de lokale handelaren. Voor de organisatie hiervan werd er een handels- en nijverheidskamer opgericht. Pas in 1932 werden de statuten officieel gepubliceerd in het staatsblad. Deze werd door 37 lokale handelaren ondertekend. Een belangrijke taak bleef de organisatie van de jaarlijkse handelsfoor of handelsbeurs. Maar het takenpakket werd gevoelig uitgebreid. De kamer hield zich in hoofdzaak bezig met belangenbehartiging voor de Ieperse ondernemers. Daarnaast trad zij ook op als scheidsrechter inzake geschillenbeslechting voor handelsconflicten tussen de leden. De kamer was oorspronkelijk gevestigd in het Sultanhotel op de Grote Markt. Het beheer van de kamer was in handen van de beheerraad, door de algemene vergadering aangeduid voor een termijn van 3 jaar. In 1932 werd Hector Vermeulen, brouwer als voorzitter aangeduid. Tussen 2000 en 2004 fuseerden de lokale West-Vlaamse handelskamers of kamers van koophandel en het Vlaams Economisch Verbond tot VOKA, Vlaams netwerk van ondernemingen. 27

28 Op 18 april 2007 overhandigde Freddy Laplace - bezieler van de Ieperse Jaarbeurs - het archief van de Handelskamer aan het Stadsarchief van Ieper. Het archief bestaat uit de affiches ( ), organisatiedossiers ( ) en knipselboeken ( ) van de jaarbeurs. In 2010 schonk de operationele zetel van VOKA te Kortrijk het archief van de Kamer van Koophandel te Ieper. Het archief bestaat uit het verslagboek van de beheerraad ( ), ledenregisters ( ), een dagboek ( ) en diverse documentatiebundels. Ook een aantal tijdschriften ( ) die door de kamer werden gepubliceerd zijn in dit bestand opgenomen. Toegangen: VER14 en F29 Literatuur: BAGIN I, Jules Tahon en de Ieperse handelskamer of de Grote Vergetene. Ieper, 1988 (949.33/IEPE/1988). Zie ook het archief van Bagin (F08) voor de rol van Jules Tahon in de handelskamer. Ronde Tafel Ieper De Ronde Tafel is een internationale serviceclub voor mannen tussen de 18 en 40 jaar die via peterschap worden voorgesteld. Ronde Tafel Ieper (RT 20) werd opgericht op 14 september 1957 met als peettafel Table Ronde Tournai. Zelf is Ieper peettafel van Waregem en van De Panne. Als opvangnet is voor de leden die 40 jaar worden 41 club opgericht. Toegang: VER15 Koninklijke Harmonie Ypriana, Onder impuls van Maurits Bagein, Daniël Beirnaert, Gustaaf Desramault, Arthur Gaimant, Karel Hallaert en Georges van Egroo ontstond na de Eerste Wereldoorlog de Harmonie Ypriana uit de assen van vier vooroorlogse muziekverenigingen. Naast deze harmonie bestond er eveneens een symfonie, die na de Tweede Wereldoorlog niet meer samen kwam. Het archief bevat verslagboeken, fotoalbums, briefwisseling, repertoria, enz. Toegang: VER16 Literatuur: 75 jaar Ypriana. Een stad vol muziek (949.33/IEPE/1995) Zusters Lamotte (Mariaschool) Het verhaal van de Lamotteschool begint in een huis op de Kiekenmarkt. In 1747 ontfermt Clara van Zuytpeene Lamotte zich over een verlaten soldatenkind. Ze geeft het kind onderdak en onderwijs en gesteund door haar biechtvader Johannes Bartholomeus Van Roo neemt ze daarbij nog enkele armenkinderen uit de stad en het platteland onder de arm. In 1752 wordt het onderwijs in het huis officieel erkend door de stad en het bisdom. In 1766 erkent ook keizerin Maria Theresia de Lamotteschool officieel. De school verhuist naar gebouwen in de Rijselsestraat. Dezelfde gebouwen moeten de zusters in 1869 verlaten, de gemeente richt hier de stadsmeisjesschool in. Algauw vinden de zusters een nieuwe woonst, ironisch genoeg ook in de Rijselsestraat. 28