Een eerste verkenning naar brandveiligheid van toekomstbestendige woningen t.b.v. de Brandraad 10

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Een eerste verkenning naar brandveiligheid van toekomstbestendige woningen t.b.v. de Brandraad 10"

Transcriptie

1 Een eerste verkenning naar brandveiligheid van toekomstbestendige woningen t.b.v. de Brandraad 10 Versie: 0.1, 18 oktober 2010 Opdrachtgever: Auteur: Reviewer: Aqua+, Goor H. Teerds R.R. Hagen BSc MPA Brandweeracademie Postbus HA Arnhem T F info@nifv.nl

2 Voorwoord Hierbij bied ik u een eerste verkenning aan naar de feiten, omstandigheden en standpunten van betrokken partijen met betrekking tot de brandveiligheid van toekomstbestendige woningen. H. Teerds

3 Inhoud Voorwoord 2 Inleiding 4 1 Huidig beleid Zelfstandig wonen Kleinschalig wonen Nultredenwoning Voorbeeld: implicaties voor Amsterdam Huidige visie 7 2 Brandveiligheid van woningen Gegevens uit onderzoek woningbranden Regelgeving 8 3 Visie andere partijen Aedes-Actiz, Kenniscentrum Wonen, Zorg ANBO Achmea Habidrome Syntrus Achmea vastgoed Woningcorporatie Talis Usus Concepts 15

4 Inleiding Het beleid van de overheid is er op gericht dat mensen zo lang mogelijk in hun eigen woning blijven wonen. De overheid houdt met dit beleid wel rekening met de gevolgen voor toegankelijkheid, sociale veiligheid en gebruiksaanpassingen, maar wat betreft de benodigde betere of in ieder geval andere wijze van brandbeveiliging wordt alleen gesproken over rookmelders en elektrisch koken. Dit lijkt gelet op de kennis van brand en brandgedrag in woningen en de overleefbaarheid van oudere bewoners onvoldoende. Uit onderzoek door het lectoraat Brandpreventie blijkt dat er bij brand verhoudingsgewijs drie keer zoveel mensen boven de 65 omkomen dan onder de 65. Verreweg de meeste van deze mensen komen om in hun eigen woning en niet in een verzorgingstehuis. Om die reden wil de Brandraad 10 aandacht besteden aan dit onderwerp en met voorstellen komen om bewoners van een toekomstbestendige woning ook brandveilig te laten wonen. Deze eerste verkenning beoogt input te leveren en achtergrondinformatie te geven voor deze Brandraad 10. 4

5 1 Huidig beleid 1.1 Zelfstandig wonen Mensen kiezen ervoor (langer) zelfstandig te blijven wonen. Oudere mensen, maar ook mensen met een beperking. Soms hebben mensen daarbij hulp nodig. Denk aan zorg aan huis of aanpassingen aan de woning. De overheid stimuleert dat mensen langer zelfstandig blijven wonen. Het beleid is dat er meer woningen komen die geschikt zijn voor mensen met een beperking. Ook kunnen mensen gebruik maken van financiële ondersteuning of zorg aan huis zoals verpleeghulp of hulp in de huishouding 1. Het overheidsbeleid ondersteunt dit en is gericht op verdere inkrinping van het aanbod van instellingen. Dit proces heet substitutie, extramuralisering of vermaatschappelijking van de zorg, waarmee wordt aangegeven dat zorg nu en in de toekomst in steeds sterkere mate buiten de muren van gezondheidszorginstellingen wordt aangeboden en gebruikt. Dat betekent voorzieningen thuis en in de buurt van de woning, bijvoorbeeld in wijk(gezondheids)centra. Als gevolg daarvan is de visie op wonen, welzijn en zorg sterk veranderd. Tien jaar geleden stond de zorg centraal en vormden wonen en welzijn afgeleiden daarvan, in de huidige zienswijze wordt uitgegaan van het zo gewoon mogelijk leven en meedoen in de maatschappij van ouderen en mensen met beperkingen. Belangrijkste motor daarachter zijn de burgers zelf, zij zijn mondiger geworden, laten weten wat zij willen en maken eigen keuzes. De meeste mensen willen (zo lang mogelijk) zelfstandig wonen en meedoen aan de samenleving. In 1980 waren er per plussers bijna 50 verzorgingshuisplaatsen; in 2007 waren het er minder dan 20. Veel meer dan voorheen wonen ouderen en mensen met beperkingen zelfstandig en ontvangen ondersteuning en zorg op maat thuis. De verwachting is dat in Nederland, net als in geheel Europa, steeds meer mensen door ouderdom of om een andere reden te maken hebben met beperkingen. De toename is met name toe te schrijven aan de groeiende groep ouderen. Zo bedroeg in 2006 het aantal 65-plussers 2,4 miljoen (14,3% van de totale bevolking), en zal dit aantal groeien tot 4,3 miljoen (25%) in Dit kan alleen als het thema wonen met ondersteuning en zorg prominent op de agenda staat en blijft staan van alle betrokken partijen en wordt gevolgd door concrete afspraken en ontwikkeling van activiteiten. Veel hangt af van het creëren van voldoende aanbod van geschikte woningen. In de Monitor Investeren voor de toekomst is berekend dat in de periode nultredenwoningen (zie later), gemiddeld per jaar, extra beschikbaar moeten komen voor ouderen en mensen met beperkingen, waarvan voor mensen met een zwa(arde)re zorgvraag, gemiddeld per jaar, waar mensen op afroep zorg kunnen ontvangen. De cijfers van 2007 uit de nota zijn dat in 2006 van de totale woningvoorraad van bijna 7 miljoen woningen 1,5 miljoen zijn aangemerkt als nulttredenwoning en als verzorgd wonen voor mensen met een zwa(arde)re zorgvraag. 1 Actieplan Beter (t)huis in de buurt, Samenwerken aan wonen, welzijn en zorg , Ministeries van Vrom en Wonen, Wijken en Integratie, December 2007 op: 2 Bijlage bij het Actieplan Beter (t)huis in de buurt. 5

6 1.2 Kleinschalig wonen Daarnaast is de ambitie van de overheid niet alleen voor groepen met lichtere, maar ook met een zwaardere zorgvraag (bijvoorbeeld dementerenden en mensen met een zware beperking) met behulp van een volledig pakket thuis aan zorg belemmeringen rond het functioneren weg te nemen. Ook hierbij spelen de beschikbaarheid van geschikte woningen een bepalende rol. Het beleid is er op gericht vanuit grotere zorginstellingen de ondersteuning te regelen voor zowel het kleinschalig wonen als in mindere mate, maar wel naar behoefte - het zelfstandig wonen van hulpbehoevenden 3. De ambitie van de overheid is dat op termijn eenderde van alle opvang voor dementerende ouderen kleinschalig 4 is. Concreet betekent dit dat er dan plaatsen kleinschalig wonen voor mensen met dementie zijn, tegenover de ruim plaatsen die er in 2005 waren. De overheid wil kleinschalige zorg niet opleggen aan mensen. Mensen die zijn aangewezen op dementiezorg, moeten op termijn wel kunnen kiezen waar ze zorg willen krijgen. Er is geld uitgetrokken (januari miljoen) om zorginstellingen te helpen meer variatie in woonvormen aan te bieden. De overheid heeft daarbij een voorkeur voor kleinschalige voorzieningen in de wijk, omdat cliënten dan in hun eigen omgeving kunnen blijven wonen. Het contact met familie en mantelzorgers blijft op die manier in stand. 1.3 Nultredenwoning Een nultredenwoning is een woning die intern en extern toegankelijk is. Externe toegankelijkheid houdt in dat de woonkamer van de woning of woonruimte vanaf de straat te bereiken is zonder traplopen. Interne toegankelijkheid houdt in dat vanuit de woonkamer de keuken, het toilet, de badkamer en tenminste één slaapkamer zonder traplopen te bereiken zijn. Daarmee voldoet de nultredenwoning aan de eis dat ouderen en mensen met fysieke beperkingen hierin redelijk volwaardig kunnen wonen, zowel zolang mogelijk zelfstandig, als daarna met ondersteuning in de vorm van hulp op maat. 1.4 Voorbeeld: implicaties voor Amsterdam Een voorbeeld maakt deze ontwikkelingen duidelijk. Voor Amsterdam heeft Laagland Advies in 2009 in opdracht van de stuurgroep Wonen, Zorg en Dienstverlening geprobeerd te berekenen wat deze extramuralisering betekent voor de Amsterdamse woningbehoefte, 5 waarbij landelijke kengetallen worden vertaald naar de hoofdstad. Vastgesteld wordt dat in de komende jaren steeds meer verpleeg- en bejaardenhuizen hun deuren zullen sluiten. Ervan uitgaande dat de woonmobiliteit geen 100% is (een kwart van de mensen met een zorgbehoefte blijft suboptimaal wonen in de eigen vertrouwde 3 Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, brief DLZ/KZ-U aan de Voorzitter van de Tweede Kamer d.d. 20 januari Kleinschalige woonvoorzieningen worden in de bouwmaatstaven van het College Bouw gedefinieerd als voorzieningen voor groepsverzorging in een groep van maximaal 6 á 8 bewoners die gezamenlijk een huishouden vormen. De omgeving waarin dit plaatsvindt kan zijn binnen de muren van een grootschalige AWBZ voorziening, maar ook op een aparte kleinschalige locatie in de wijk. Als kleinschalige locatie gaat de regering uit van een capaciteit van maximaal 24 plaatsen voor mensen met dementie met een zware indicatie inclusief verblijf: ZZP 5 of hoger. 5 Zorgwoningen: nultredenwoningen tot het jaar 2015 meest gevraagd.; Nul20, Nr 44, mei 2009 op:

7 buurt), en dat Amsterdam een relatief jonge stad is, blijkt tot 2015 de behoefte aan aangepaste woningen en speciale zorgwoningen nauwelijks te stijgen. Pas daarna, als het aandeel en het absolute aantal 75-jarigen in de bevolking stijgt, groeit de behoefte aan specifieke huisvesting. Tot die tijd is de behoefte vooral groot aan nultredenwoningen (in Amsterdam enigszins raadselachtig omschreven als woningen met maximaal één trap). Voorlopige ramingen geven aan dat het dan in 2015 gaat om ongeveer nultredenwoningen en ongeveer 7100 geclusterde zelfstandige woningen. Na 2015 groeit de behoefte aan geclusterde onzelfstandige woningen met 24-uurszorg het hardst. Ook de vraag naar geclusterde zelfstandige woningen zal dan snel toenemen. In 2030 is de behoefte aan nultredenwoningen gestegen tot rond en voor geclusterd zelfstandige woningen tot rond Huidige visie Voor wat betreft wonen geeft de huidige visie van de overheid slechts aan dat woningen voor ouderen en mensen met beperkingen moeten kunnen kiezen voor een geschikte woning. Daarbij weegt de toegankelijkheid van de woning zwaar; voor iemand met fysieke beperkingen is een trap al snel een horde van formaat. Daarnaast is er een beweging zichtbaar dat de vraag van 55-plussers naar nultredenwoningen als voorbereiding op het langer zelfstandig wonen toeneemt. Beschutting en ligging bij een zorgpunt is voor velen een voorwaarde om zelfstandig te kunnen blijven wonen. Een deel van de woningvoorraad zal geschikt moeten zijn voor mensen die een zwa(arde)re zorgvraag hebben. Daarnaast moet ondersteuning worden geboden. Dit deel van de visie wordt hier niet nader beschouwd. Voor wat betreft zorg geeft de huidige visie aan dat een deel van de ouderen en mensen met een beperking ook zorg nodig heeft. Dat mag geen belemmering zijn om zelfstandig te wonen. Hierbij wordt gedacht aan zowel lichtere als zwaardere vormen van zorg. De overheid wil zo lang mogelijk voorkomen dat iemand zou moeten verhuizen wanneer intensievere zorg nodig is. Iedereen zou overal in Nederland 24-uurszorg thuis moeten kunnen krijgen naast zorg op afroep. Naast de woning moet ook de wijkinrichting aan een aantal voorwaarden voldoen. Ook hierop wordt hier niet nader ingegaan. De kern van het actieplan is dat er een samenhangende aanpak en regie moeten komen in lokaal en regionaal verband, en dat vooral op lokaal niveau vele partijen (onder andere sterke partijen als zorgaanbieders en corporaties) zullen moeten samenwerken onder regie van de gemeente, met oog voor de specifieke samenwerkingsrelaties die lokaal zijn ontstaan. De betrokken ministeries (destijds VROM en VWS) gaan in het Woononderzoek Nederland 2006 (WoON, CBS) uit van twee hoofdcategorieën woningen die geschikt zijn voor ouderen en mensen met een beperking: nultredenwoningen en woningen met verzorgd wonen. Het nieuwe Woononderzoek Nederland 2009 (WoON) gaat in op andere ontwikkelingsaspecten van woningmarkt en woningbouw en brengt geen wijzigingen in dit opzicht. Een woning met verzorgd wonen is dan een nultredenwoning waarin de bewoners op afroep zorg kunnen krijgen. 2 Brandveiligheid van woningen 2.1 Gegevens uit onderzoek woningbranden Uit onderzoek van de afdeling Onderzoek van het NIFV blijkt dat slachtoffers bij brand voornamelijk in woningen en woonsituaties vallen en niet zozeer in industrie of andere publieksruimten. Dat deze gebruiksruimten wel veel meer regelgeving

8 hebben getrokken komt omdat indien een levensbedreigende brand ontstaat in ruimten met veel meer aanwezigen, de kans (en de realiteit) van veel meer slachtoffers gelijktijdig groot is, en daardoor in publieksaandacht en impact vele malen groter is. Ditzelfde fenomeen doet zich voor bij auto-ongevallen, waarbij een enkel busongeval met slachtoffers vele malen meer aandacht krijgt dan een aantal personenauto-ongevallen met een gelijk of groter aantal slachtoffers. Binnen deze groep slachtoffers van woningbranden zijn de groepen die om wat voor reden dan ook - niet zelfstandig in staat zijn snel uit de woning te komen, oververtegenwoordigd. Hierbij valt te denken aan kinderen en jongeren, mensen die door alcohol of verdovende middelen verdoofd zijn, maar met name ouderen, mensen met beperkingen, en bedgebondenen. Die laatste groepen zijn juist de groepen die het actieplan Beter (t)huis in de buurt juist langer en zelfstandiger wil laten wonen in daarvoor geschikt gemaakte woningen. Voor al deze groepen geldt dat zij ofwel niet in staat zijn tijdig de juiste beslissingen om te ontvluchten te nemen bij dreigend gevaar, of wel fysiek daartoe niet voldoende in staat zijn. Uit Amerikaans onderzoek blijkt 6 tevens dat de tijd waarop de leefomstandigheden in een standaardgemeubileerde woonkamer met standaard verkrijgbare meubilering levensbedreigend worden nadat brand is ontstaan (gemeten als punt van vlamoverslag en als punt van letale toxiciteit van de verbrandingsgassen), bij brandproeven in 1975 nog 17 minuten was, en in 2008 nog maar 3 minuten. De tijd van 17 minuten die in 1975 werd vastgesteld, is wereldwijd de basis geweest voor de aanbeveling huisbrandmelders te installeren om bewoners voldoende tijd te geven een woning te verlaten en de gealarmeerde brandweer in staat te stellen voor de vlamoverslag plaats zou vinden een inzet te doen om een eventuele zinvolle reddingspoging te ondernemen. Het is hier wellicht onnodig aan te geven dat de in de nieuwe brandproeven vastgestelde tijd van 3 minuten voor vlamoverslag na ontstaan van een brand, al een hele uitdaging is voor niet behinderde mensen om een woning te verlaten, dus mensen met beperkingen van welke aard ook zullen voor een belangrijk deel hierin naar verwachting niet zelfstandig slagen. Binnen drie minuten van het ontstaan van brand is niet te verwachten dat de brandweer, met welke voorzieningen ook uitgerust, in staat zal zijn een zinvolle reddingspoging te ondernemen, zeker niet in het zicht van een zeer spoedige vlamoverslag, of deze te voorkomen. 2.2 Regelgeving De brandveiligheidsregelgeving is vastgelegd in het Bouwbesluit. Daarin worden door middel van een aantal gebruiksfuncties de minimale eisen met betrekking tot onder andere (brand)veiligheid bepaald. Met betrekking tot ouderen en mensen met beperkingen zijn de extra benodigde veiligheidsregels tot nu toe vooral gezocht in het verkrijgen van meer vlucht- of redtijd door het beperken van een eventuele brand en rookontwikkeling tot de ruimte van ontstaan, te vinden in de functies die vanouds voor beide groepen de voornaamste verblijfsfaciliteiten beschreven, de gezondheidszorgfunctie voor ziekenhuizen en verpleeghuizen, en de logiesfunctie voor verzorgingshuizen (in oude termen bejaardenoorden). In de woonfunctie kwamen ouderen niet of nauwelijks voor als zij beperkingen kregen, en mensen met beperkingen woonden ofwel in familieverband en verzorgd, of woonden in de genoemde tehuizen. Met de huidige verschuiving in de woonsituatie van ouderen en anderen met beperkingen naar gewone woningen, en met het oog op de brandslachtoffercijfers, 6 Performance of Home Smoke Alarms, Charles W. Bukowski et.al.,; National institute of Standards and Technology (NIST), US Department of Commerce; Technical Note , Februari 2008 Revision, page XXV.

9 lijkt het onontkoombaar dat de genoemde extra veiligheidsregels ter bescherming van hen, ook worden overwogen voor dat deel van het woningbestand dat door hen zal worden gebruikt. Door de hierboven aangegeven ontwikkelingen en de daardoor verschuivende woonsituatie van ouderen en mensen met beperkingen, zijn de op bescherming van deze groepen gerichte veiligheidsvoorschriften, die een langere ontvluchtingstijd moeten garanderen door het beperkt houden van brand en rookontwikkeling tot de ruimte van ontstaan, niet meer alleen op de genoemde gebruiksfuncties te richten, maar zal ook moeten worden overwogen welke voorschriften voor hun beveiliging, en op welke wijze, moeten worden opgenomen in het Bouwbesluit. Enerzijds is denkbaar een categorie speciale woningen toe te voegen aan de woonfunctie, anderzijds is denkbaar een categorie speciale woningen toe te voegen aan ofwel de gezondheidsfunctie, ofwel de logiesfunctie om aan te sluiten op de daar bedoelde gebruikersgroepen. In deze categorie speciale woningen zijn dan (geheel of gedeeltelijk) de veiligheidsvoorschriften op te nemen die voor de gebruiksgroepen personen met beperkingen een langere ontvluchtingstijd of meer redtijd moeten garanderen door het beperkt houden van brand- en rookontwikkeling tot de ruimte van ontstaan, analoog aan de regelingen in de andere functies. Een begin is gemaakt met een aanpassing van het Gebruiksbesluit per 1 november 2008, waarbij onder meer eisen zijn opgenomen voor de brandmelding bij woonvormen waarin aan bewoners professionele zorg wordt verleend. Dit is een nadere uitwerking van de woonfunctie voor minder zelfredzame personen waarbij een brandmeldinstallatie met doormelding naar de brandweer aanwezig moest zijn. De omvang van de bewaking van de installatie moest afhankelijk zijn van het al dan niet aanwezig zijn van permanent toezicht op de bewoners. Deze omschrijving leverde in de praktijk onduidelijkheden en geschillen op. Verschillende betrokken partijen hebben samengewerkt om deze voorschriften te ontwikkelen 7. De brochure Brandmelding bij wonen met zorg is in bijlage 1 bijgevoegd. 3 Visie andere partijen 3.1 Aedes-Actiz, Kenniscentrum Wonen, Zorg Aedes-Actiz doet structureel onderzoek naar woningvoorraad en ontwikkelingen op het gebeid van wonen en zorg. Aedes-Actiz geeft aan 8 over welke aantallen we het hebben. Voorraad nultredenwoningen Tot 2015 zouden per jaar nultredenwoningen beschikbaar moeten komen door nieuwbouw, verbouw en woningtoewijzing (in totaal woningen in de periode ). Daarvan moeten er per jaar vallen in de categorie verzorgd wonen ( in de periode ). Volgens het WoON waren er in Nederland in ,5 miljoen nultredenwoningen (van de totale woningvoorraad van 7 miljoen) en hiervan vielen er in de categorie verzorgd wonen. Vergeleken met het vorige woningbehoefteonderzoek uit 2002 daalde het aantal nultredenwoningen van 1,8 miljoen naar 1,5 miljoen. Reden voor de daling is een aanscherping van de definitie van nultredenwoningen door

10 VROM. Een woning is nu pas extern toegankelijk, wanneer ook de woonkamer zonder traplopen bereikt kan worden. De meeste nultredenwoningen zijn flatwoningen. Eengezinswoningen die zijn aangepast met een traplift of die de belangrijkste woonruimten gelijkvloers hebben (seniorenwoningen en bungalows) vallen ook onder de definitie van nultredenwoningen. Maar traditionele eengezinswoningen met een trap vallen er buiten. Verbetering eengezinswoningen Aedes, ActiZ en MOgroep bekritiseerden de eenzijdige aandacht in WoON voor nultredenwoningen. Ook de verbetering van traditionele eengezinswoningen zou in de bouwopgave moeten worden betrokken. Slechts 30% van de woningvoorraad bestaat uit flats, die vooral in stedelijk gebied zijn gebouwd. Ouderen wonen vooral in eengezinswoningen en willen daar graag in blijven wonen. Ruim 70% van de bestaande eengezinswoningen heeft geen toilet op de slaapverdieping. Dat kan bij oudere bewoners de wens om te verhuizen naar een nultredenwoning versterken. Verbetering van eengezinswoningen, bijvoorbeeld door het aanbrengen van een tweede toilet op de slaapverdieping, kan ertoe leiden dat bewoners langer in hun eengezinswoning willen blijven. Door verbetering van bestaande traditionele eengezinswoningen kan de vraag naar nultredenwoningen verminderen, is het standpunt van Aedes, ActiZ en MOgroep. Onderzoek naar woonbehoeften ouderen Het standpunt van de brancheorganisaties werd bevestigd in een onderzoek dat in opdracht van het Kenniscentrum werd uitgevoerd onder oudere bewoners van eengezinswoningen. Het onderzoek heet 'Wie de woning houdt, passe hem aan' 9. Veel bewoners blijken graag in hun eengezinswoning te willen blijven als ze maar één of twee keer per dag hoeven traplopen. De brancheorganisaties wezen er ook op dat de mogelijkheden voor het bouwen van seniorenwoningen in de laagbouw beperkt zijn. Momenteel bestaat 42% van het aanbod van nultredenwoningen uit dergelijke seniorenwoningen. Opvallend is de uitkomst dat veel ouderen zich aanpassen aan hun woning en er niet meteen aan denken hun woning aan te passen aan hun beperkingen. Zij vinden het moeilijk om toe te geven dat zij beperkingen hebben en zijn niet altijd op de hoogte van de mogelijkheden die er zijn om het huis aan te passen. Daarbovenop neemt met de leeftijd het initiatief af om aanpassingen te vragen of te organiseren. Genoemde aanpassingen van woningen Aedes-Actiz geeft aan dat bij de gedachte verbeteringen en verbouw van woningen met name moet worden gedacht aan aanbrengen van beugels, een tweede leuning bij de trap, weghalen van drempels, beter hang- en sluitwerk en een eventueel tweede toilet op de slaapverdieping. Daarnaast is bij aanwezigheid van een trap een traplift gewenst. Naast deze voorzieningen wordt vooral voldoende werkruimte voor medewerkers van thuiszorg in slaapkamer en badkamer gevraagd. Om een indruk te geven van het totale pakket maatregelen die worden gedacht om woningen aan te passen volgt hierna de lijst zoals opgenomen in de publicatie Uw woning op maat, voor nu & altijd van VROM, september 2006: 9 gen

11 Kleine(re) aanpassingen: Algemeen: Verlichting aanbrengen (of verbeteren) bij voor- en achterdeur; Verlichting die d.m.v. een sensor automatisch aangaat als u thuiskomt of s nachts uit bed gaat; Drempels verlagen bij voor- en achterdeur; Deurspion in de voordeur aanbrengen; Rookmelders installeren in het huis; Een programmeerbare klokthermostaat voor de CV; Tweede leuning of handgreep aanbrengen langs de trap; Lichtschakelaar direct naast het slot van de deur; Automatische deuropeners. Badkamer: Antislipvloer aanbrengen; Beugels plaatsen voor meer houvast; Thermostaatkraan installeren voor een constante watertemperatuur; Douchezitje plaatsen (om zittend te kunnen douchen). Huiskamer: Drempels verwijderen; Teruggebogen deurklinken plaatsen om het blijven haken met de mouw te voorkomen. Keuken: Elektrische kookplaat plaatsen; Eén hendel mengkraan installeren. Slaapkamer: Raambediening op bereikbare hoogte plaatsen; Rookmelders installeren; Grote(re) aanpassingen: Gelijkvloers een bad- en slaapkamer realiseren door verbouw of aanbouw; Drempels verlagen bij de voor en achterdeur door het verhogen van straat of stoep; Elektrische schakelaars op bereikbare hoogte plaatsen. Hellingbaan maken bij de voordeur; Toilet op de slaapverdieping; Videofoon plaatsen om te zien wie er aanbelt; Badkamer verbouwen: (instap)bad aanpassen of vervangen door douche met anti-slipvloer; Doorgang vergroten, voor rolstoelen bijvoorbeeld; Keukenkastjes en laden op goede hoogte brengen; Traplift aanbrengen op de bestaande trap. Aanbevelingen Benadrukt wordt het belang van tijdige voorlichting door gemeenten, thuiszorgorganisaties, woningcorporaties, ouderenorganisaties en welzijnsorganisaties aan ouderen, ook aan individuele eigenaar-bewoners. Ook zouden voorlichting over mogelijkheden en uitwisseling van kennis en ervaring over aanpassing van eengezinswoningen binnen de corporatiebranche bevorderd moeten worden. Woningcorporaties zouden de aanbevolen woningaanpassingen standaard kunnen uitvoeren bij mutatieonderhoud en grootonderhoud. Zorgorganisaties kunnen in overleg met woningcorporaties bewerkstelligen dat woningverbeteringen ook worden afgestemd op de eisen van thuisverzorgenden. De meeste thuiszorg wordt verleend in eengezinswoningen. Vastgesteld wordt na gesprekken met medewerkers in de thuiszorg dat zorg goed kan worden verleend in een slaapkamer met een maat van 2,9 m x 4,1 m en een badkamer met de afmetingen 1,8 m x 2 m. Indeling woningen en woonbehoeften In het document Geschikt wonen 10 wordt een indeling van zes categorieën van geschikte woningen voor ouderen en personen met beperkingen aangegeven: 1. Woningen met verzorgd wonen. Hiervan is sprake als een huishouden in een ouderenwoning gebruik kan maken van verpleging of verzorging in een bij de woning gelegen steunpunt, verzorgingshuis of dienstencentrum. 2. Woningen met diensten. Dit betreft ouderenwoningen waar huishoudens gebruik kunnen maken van diensten uit een verzorgingshuis, dienstencentrum of steunpunt, zoals huishoudelijke hulp en maaltijdverzorging (maar niet van 10 gepubliceerd 28 augustus

12 verzorging of verpleging). Ook wooncomplexen met een huismeester, receptie, recreatieruimte, kamers waar verzorging of verpleging mogelijk is of een sociaal alarm, worden hiertoe gerekend. 3. Overige woningen voor ouderen. Dit zijn alle woningen die speciaal bestemd zijn voor ouderen, maar waar geen zorg- of dienstverlening aangeboden wordt. 4. Woningen met ingrijpende aanpassingen, die niet tot de categorieën 1,2 of 3 behoren. 5. Overige nultredenwoningen: nultredenwoningen die niet tot categorie 1, 2, 3 of 4 behoren. 6. Overige woningen. Om gelijk aan te geven over welke aantallen woningen het gaat, is hier het opgenomen schema overgenomen. De cijfers zijn uit verpleeghuizen (60 dzd) verzorgingshuizen (100 dzd) geschikte huisvestin g voor wonen met zorg en welzijn (1,8 mln) ouderenwoning (500 dzd) niet-ouderenwoning (1,3 mln) (zelfst.) verzorgd wonen (100 dzd) wonen met diensten (140 dzd) overige woningen voor ouderen (260 dzd) ingrijpend aangepaste woning (90 dzd) overige nultredenwoning (1,2 mln) overige woningen (5 mln) Conclusie Aedes-Actiz is een belangrijke brancheorganisatie op het gebied van wonen van ouderen, wonen met zorg en wonen van mensen met beperkingen. In haar rapportages en aanbevelingen spelen inzichten rond brandveiligheid van de bewoners nog geen zichtbare rol. Het is wel een belangrijke partij die in dit opzicht beleid kan maken en uitdragen. Vooral al bestaande aanbevelingen om beleid en voorlichting te vormen en uit te dragen is een belangrijk aanknopingspunt om brandveiligheid en noodzakelijke maatregelen op aan te sluiten. Aedes-Actiz draagt actief uit dat zij graag uitgaan van zorg op maat en daarmee proberen kosten veroorzaakt door collectieve maatregelen te beperken. De categorie-indeling van geschikte woningen voor ouderen en personen met beperkingen van Aedes-Actiz maakt het mogelijk met te ontwikkelen veiligheidspakketten op deze indeling aan te sluiten en naast de hier geboden zorg op maat, ook pakketten veiligheid op maat te definiëren die daaraan gekoppeld zouden kunnen zijn. Dan worden min of meer automatisch de veiligheidsbehoefte en de veiligheidsvoorzieningen gekoppeld op een in de branche geaccepteerde en gedragen indeling. Het voordeel voor organisaties en corporaties is dan dat vooraf

13 duidelijk is welke voorzieningen in woningen moeten worden aangebracht en dus wat de kosten zijn. Het voordeel voor overheden en brandweren kan zijn dat niet steeds opnieuw discussies hoeven te worden gevoerd over maatregelen en voorzieningen. 3.2 ANBO De ANBO (Oorspronkelijk Algemene Nederlandse Bond voor Ouderen, maar momenteel voert men uitsluitend nog de naam ANBO), is de grootste onafhankelijke belangen- en emancipatieorganisatie voor senioren in Nederland, ongeacht geloofsovertuiging, levensbeschouwing, maatschappelijke of politieke opvatting 11. Zij is spreekbuis voor bijna senioren en wil de zelfstandigheid en de keuzevrijheid van ouderen vergroten op het gebied van wonen, werken, vrije tijd, zorg en inkomen. ANBO is lid van onder andere het FNV. In haar jaarverslag over 2009 maakt zij melding van verbreding van focus naar onderwerpen als verkeersveiligheid, mantelzorg, homo-emancipatie en ouderenparticipatie in Europa. Belangrijkste taak van de ANBO is volgens eigen zeggen het uitoefenen van politieke invloed op nationaal niveau. De vereniging heeft zetels in zowel de FNV-federatieraad als de Sociaal Economische Raad (SER) en neemt deel aan de Stichting van de Arbeid. De ANBO stelt dat: Onze stem klinkt luider dan ooit in en Haag. Er is in het afgelopen jaar geen ouderendossier de Tweede Kamer gepasseerd of wij praatten erover mee. De ANBO profileert zich nadrukkelijk als individuele en collectieve belangenbehartiger. Brandveiligheid van woningen neemt in het jaarverslag nog geen rol. Er is wel een project Investeren in de toekomst, waarin lokale belangenbehartigers worden opgeleid om effectief te lobbyen bij partijen als gemeenten, woningcorporaties, commerciële woningaanbieders en zorginstellingen voor grotere aantallen geschikte seniorenwoningen. Dit gesubsidieerde vierjarige project is per 31 december 2009 afgerond. Nu wordt energie gestoken in de inhoudelijke ondersteuning van de lobbyisten van de gezamenlijke ouderenbonden. De ANBO heeft een flink aantal punten gedefinieerd waar zij voor staat 12. Hierbij zijn ook punten opgenomen met betrekking tot wonen en woonvormen in de gezondheidszorg. Daarbij zijn nu nog geen aspecten van brandveiligheid opgenomen, maar deze zouden eventueel naadloos in de doelstellingen kunnen passen en sluiten daar goed op aan. Om de brandveiligheid in zorgcentra en andere instellingen te verbeteren, heeft ANBO samen met LOC en verschillende cliëntorganisaties zestig vrijwilligers opgeleid om de brandveiligheid in instellingen te bekijken en de verbeterpunten met cliëntenraden te bespreken. Daarvoor gebruiken zij de gezamenlijk ontwikkelde stukken Handboek brandveiligheid 13 van augustus 2009 en de Signaleringslijst brandveiligheid 14. Beide richten zich uitsluitend op instellingen in de zorg en opvang en zijn ontwikkeld in reactie op de Schipholbrand in De documenten geven daarnaast prima uitgangspunten en methodes om ook in andere woonsituaties de brandveiligheid te beoordelen en in gesprek te gaan over aanpassingen en verbeteringen. Bovendien spreken de documenten al de taal van de doelgroepen. Daarmee vormen zij waarschijnlijk een goed uitgangspunt voor verdere 11 ANBO, Jaarverslag 2009 op: 12 ANBO, Hier staan wij voor, op:

14 gesprekken en/of acties in deze branche met betrekking tot brandveiligheid en bewustwording van de bestaande situatie. 3.3 Achmea Achmea is een schadeverzekeraar die haart oorsprong heeft in het verzekeren van brandschade. Achmea stelt in haar jaarverslag vast dat er de laatste jaren relatief veel grote branden waren. In 2008 heeft Interpolis een onderzoek gedaan naar de oorzaken daarvan. De brandveiligheid van elektrische installaties (waarvan er zowel in bedrijfs-, als in woonsituaties steeds meer aanwezig zijn) bleek daarbij een belangrijke rol te spelen. Kortsluiting kwam verhoudingsgewijs veel voor. Om elektrische installaties (eerst in de agro-industrie) op een betaalbare manier te inspecteren op brandrisico s, is een methode ontwikkeld die nu onderdeel is van het acceptatieproces. In de betrokken sector (bollen, waar de meeste gebreken werden aangetroffen) wordt een stimulans gegeven in de vorm van een financiële ondersteuning. Andere sectoren worden nu of later aangepakt. Met installateursorganisaties wordt overlegd hoe zoveel mogelijk voorkomen kan worden dat al bij de aanleg van de installaties fouten worden gemaakt. In 2007 ontwikkelde Centraal Beheer Achmea, gezamenlijk met de Brandweer Den Haag, certificatie-instelling Kiwa, ASCOM en Commit (inmiddels Achmea Vitale), het concept Verzekerde Brandveiligheid. De basis voor dit concept is de regeling Brandveilig Gebruik Bouwwerken en het bijbehorende keurmerk BGB. In 2008 hebben de betrokken partijen initiatieven genomen om de BGB-regeling completer te maken op het gebied van schadebeperking en bedrijfscontinuïteit. In driekwart van de circa zorginstellingen bleek de brandveiligheid niet voldoende. Dat komt doordat rookmelders kapot zijn, obstakels vluchtwegen blokkeren, goede compartimentering ontbreekt en er onvoldoende bedrijfshulpverleners zijn. Het aantal branden in zorginstellingen is in de afgelopen twintig jaar bijna vervijfvoudigd tot zo n 250 incidenten per jaar. Met het concept Verzekerde Brandveiligheid heeft Achmea een integrale aanpak ontwikkeld om de brandveiligheid bij zorginstellingen te verbeteren. Zorginstellingen kunnen hiermee een optimale brandveiligheid realiseren, tegen beheersbare kosten en inspanningen. Als de zorginstelling het keurmerk krijgt, geeft Centraal Beheer Achmea een deel van de betaalde premie terug in de vorm van dienstverlening, bijvoorbeeld als advies van een risk management consultant of trainingen (Bedrijfs Hulp Verlening) of als korting op de keuringskosten van het volgende jaar. Met deze dienstverlening wordt de brandveiligheid structureel verhoogd en wordt de continuïteit van de verbeteringen gewaarborgd. Vanuit dit perspectief lijkt Achmea door hierop door te werken mogelijk een rol te kunnen spelen in het brandveilig maken van generatiebestendige woningen. 3.4 Habidrome 16 Habidrome Wonen is een organisatie die zich richt op het laten bouwen of aanpassen van woningen aan de wensen van de oudere generaties, vooral de babyboomers. Zij moeten in de filosofie kunnen wonen in comfort en design, maar ook duurzaam en toekomstbestendig, voorbereid op toekomstige technologie en meegroeiend met behoeften en mogelijkheden. Dat alles in combinatie met dienstverlening op maat. In het programma van eisen dat Habidrome hanteert voor toekenning van haar 15 gitaal_def.pdf, pagina

15 certificaat het Habidrome Keurmerk dat vastgoedontwikkelaars verplicht volgens haar kwaliteitskenmerken te bouwen, komt brandveiligheid nog niet voor, maar zou daarin gezien de filosofie en de plaatsing in het hogere segment van de markt goed op zijn plaats zijn. Daarmee zou een trekker voor ontwikkelingen op deze markt kunnen ontstaan die de norm voor andere bouwprojecten kan stellen. Er bestaan meer van dit soort initiatieven, van landelijke organisaties zoals deze tot lokale parken met geconcentreerde woningen met bijbehorende recreatie- en zorgvoorzieningen. 3.5 Syntrus Achmea vastgoed Syntrus vastgoed is een gespecialiseerde vermogensbeheerder in vastgoed en hypotheken. Syntrus belegt, financiert en ontwikkelt. Het is de grootste vastgoedbelegger in Nederlandse woningen, winkels en kantoren, en richt zich voornamelijk op kwalitatief hoogwaardig vastgoed. Syntrus gaat volgens eigen zeggen voor innovatieve producten en diensten en het verduurzamen van nieuw en bestaand vastgoed. Syntrus heeft een groot aandeel in beleggingen in zorgvastgoed in de gehele zorgketen. Daarnaast is zij de grootste belegger in woningen in Nederland en belegt steeds meer in senioren- en zorgwoningen. Door deze positie kan Syntrus eventueel een belangrijke stimulerende rol spelen bij het implementeren van brandveiligheid in zorginstellingen, senioren- en zorgwoningen. 3.6 Woningcorporatie Talis 17 Talis is een woningbouwcorporatie die woningen bouwt, verhuurt en beheert in de regio Nijmegen en Wijchen. Talis richt zich met name op mensen met een kwetsbare positie op de woningmarkt, die door maatschappelijke, lichamelijke, geestelijke of sociale omstandigheden niet eenvoudig vooruit komen. Talis richt zich op het creëren van een voor hen geschikte woonomgeving met passende, betaalbare en toekomstbestendige woningen in combinatie met goede zorg in goed functionerende wijken. Talis werkt daarbij samen met maatschappelijke organisaties zoals zorg- en welzijnsinstellingen, gemeenten en bewoners. Zorg op maat is een belangrijk uitgangspunt voor Talis. Door deze positionering lijkt Talis een goede gesprekspartner om wensen, haalbaarheid, problemen en oplossingen rond het thema brandveiligheid te bespreken voor de branche. 3.7 Usus Concepts 18 Usus is een Adviesbureau dat zich richt op het raakvlak van zorg, wonen en welzijn. Slagzin is: Een toekomst thuis voor ieder die dat wil. Dit wil zij bereiken door gedegen onderzoek te leveren, innovatieve concepten te ontwikkelen en interactieve processen te organiseren en begeleiden. Er worden nieuwe samenwerkingsverbanden opgezet tussen zorg- en welzijnsorganisaties, overheden, corporaties en kenniscentra. Een belangrijk hulpmiddel daarbij is voor Usus domotica, thuistechnologie. Wat wordt ingezet is daarbij afhankelijk van de individuele zorgvraag en behoefte. Domotica is maatwerk voor Usus. Daarbij worden als voorbeelden aangegeven brandmelder, deuropener of dwaaldetectie. Veiligheid voor de bewoner is daarbij een belangrijk uitgangspunt, en daardoor is brandveiligheid, hoewel nu nog niet aangegeven, wellicht in de toekomst een

16 aantrekkelijk onderwerp voor Usus. Als gesprekspartner voor ontwikkelingen lijkt Usus een goede positie te hebben.

17 Bijlage 1. Brochure Brandmelding bij wonen met zorg, VROM / WWI Gebruiksbesluit Brandmelding bij wonen met zorg Op grond van de Woningwet moeten gemeenten in hun bouwverordening voorschriften geven over het gebruik van bouwwerken. In het kader van de modernisering van de VROMregelgeving zijn die voorschriften vanaf 1 november 2008 landelijk geüniformeerd voor zover zij de brandveiligheid betreffen. Daartoe zijn in het Besluit brandveilig gebruik bouwwerken (Gebruiksbesluit) onder meer eisen opgenomen ten aanzien van de brandmelding bij woonvormen waarin aan bewoners professionele zorg wordt verleend. In dit infoblad wordt op die eisen ingegaan. Nieuwe voorschriften Op grond van de voorheen geldende gemeentelijke voorschriften moest een brandmeldinstallatie met doormelding naar de brandweer aanwezig zijn bij een woonfunctie voor minder zelfredzame personen. De omvang van de bewaking van de installatie was daarbij afhankelijk van het al dan niet aanwezig zijn van permanent toezicht op de bewoners. Door die vage terminologie leverde de toepassing van die voorschriften in de uitvoeringspraktijk allerlei onduidelijkheden en geschillen op. Vandaar dat het Ministerie van VROM in samenspraak met de koepelorganisatie van woningcorporaties (Aedes), enkele organisaties uit de zorgsector (ActiZ, Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland en GGZ Nederland), de Vereniging van Nederlandse Gemeenten, de Nederlandse Vereniging voor Brandweerzorg en Rampenbestrijding en de Ministeries van BZK en VWS duidelijker voorschriften hierover in het Gebruiksbesluit heeft opgenomen. Doel van brandmelding Het doel van een brandmeldinstallatie is te waarborgen dat een brand zo snel mogelijk wordt ontdekt en gemeld, zodat de ontvluchting van de in het betreffende brandcompartiment aanwezige personen zo snel mogelijk na de ontdekking van de brand op gang kan worden gebracht. Daarnaast kan het van belang zijn dat de brandweer in een zeer vroeg stadium via een brandmeldinstallatie wordt gealarmeerd om tijdig een inzet te kunnen doen. Zo n installatie wordt nodig geacht wanneer de aanwezige personen door de grootte of complexiteit van het bouwwerk niet door aanroepen snel genoeg op de hoogte kunnen worden gesteld van een brand in het bouwwerk of wanneer zij door een beperkte mate van zelfredzaamheid bij brand geholpen moeten worden bij het ontvluchten. Zonder brandmeldinstallatie zouden zij of degenen die hen bij het ontvluchten moeten helpen, te laat geïnformeerd kunnen worden en niet snel genoeg een aanvang kunnen maken met de ontvluchting. Een belangrijke functie van een brandmeldinstallatie is dan ook de aansturing van de ontruimingsalarminstallatie die zorgdraagt voor een ontruimingssignaal. (Voor doelgroepen die niet adequaat kunnen reageren op een luid alarm, kan gekozen worden voor een stil alarm). Daarnaast kan de brandmeldinstallatie automatisch een brandmelding doorgeven naar een externe alarmcentrale die voor alarmopvolging zorgdraagt. Verplichte aanwezigheid brandmeldinstallatie In het Gebruiksbesluit zijn de diverse woonvormen waarin aan bewoners professionele zorg wordt verleend gekoppeld aan de mate van zorgverlening. Op basis daarvan is in dat besluit aangegeven of een brandmeldinstallatie nodig is en zo ja, wat de omvang van de bewaking moet zijn en of doormelding naar de brandweer moet plaatsvinden. Dat levert de volgende matrix op pagina 2 op. Zoals uit het schema blijkt, zijn een brandmeldinstallatie en doormelding naar de brandweer niet altijd nodig wanneer een bewoner zorg ontvangt. Bovendien verschilt ook de omvang van de bewaking per woonvorm en de mate van zorgverlening.

18 Programma van eisen Handbrandmelders Rookdetectie in (gemeensch.) gangen Rookdetectie in ruimtes Ontruimingsalarminstallatie Melding naar zorgcentrale Doormelding naar brandweer Melding naar zusterpost Certificering Beheer, controle, onderhoud Ontruimingsplan Een eerste verkenning naar brandveiligheid van toekomstbestendige woningen t.b.v. de Brandraad 10 Weergave van de eisen m.b.t. de BMI Zorg op afspraak Groepswoning X X X X X X X Zorg op afroep Geclusterde woning in woongebouw X X X - X X X X Groepswoning X X X X X X X X Geclusterde grondgebonden woning X X X X X - - X - X X 24-uurs zorg Geclusterde woning in woongebouw X X X - X - X X X X X Groepswoning X X X X X - X X X X X Woonfunctie voor zorg De woonfunctie voor zorg heeft in het Gebruiksbesluit alleen betrekking op woonfuncties waarbij aan bewoners professionele zorg wordt verleend. De voorschriften voor de woonfunctie voor zorg zijn dus niet van toepassing op het wonen met andere vormen van zorgverlening zoals mantelzorg. Bij het (zelfstandig) wonen zonder structurele professionele zorg is de bewoner in eerste instantie zelf verantwoordelijk voor de brandveiligheid binnen de woning. Bij de woonfunctie voor zorg gaat het om een concentratie van zorgcliënten in specifieke woonvormen waarin die cliënten zijn gehuisvest in verband met de professionele zorg die hen daar kan worden verleend. Er is dan sprake van een vanuit het zorgaanbod georganiseerde koppeling tussen wonen en zorg. Die concentratiekan in principe twee verschijningsvormen hebben, de zorgclusterwoning en de groepszorgwoning: zorgclusterwoning. Er is in het Gebruiksbesluit sprake van een zorgclusterwoning indien die woning: - een zelfstandige woning is, - door een zorgcliënt (al dan niet in gezinsverband) wordt bewoond in verband met de zorg die hij in die woning van één of meer zorgaanbieders ontvangt of kan ontvangen, en - in de directe nabijheid van vier of meer andere soortgelijke woningen is gelegen. De veronderstelling hierbij is dat in een dergelijk cluster ook de buren zorgbehoevend zijn, zodat men bij brand niet altijd wederzijds op melding en hulp kan rekenen. Het kan hier, bijvoorbeeld, gaan om een project van zelfstandig wonende mensen met een lichte verstandelijke handicap. Wanneer die woningen grondgebonden zijn, worden zij voor de toepassing van dit voorschrift slechts als zorgclusterwoning aangemerkt wanneer zij aan elkaar grenzen (bijvoorbeeld: rijtjeswoningen). In een woongebouw (zoals een galerijof portiekflat) worden zij slechts als zorgclusterwoning aangemerkt wanneer de toegangen van de zorgwoningen grenzen aan dezelfde gemeenschappelijke verkeersruimte (zoals de betreffende galerij of portiektrap); in dat geval is dus niet bepalend of de betreffende (vijf of meer) woningen direct aan elkaar grenzen maar of de bewoners van die woningen op dezelfde gemeenschappelijke verkeersruimte zijn aangewezen om het brandcompartiment te kunnen verlaten; groepszorgwoning. Er is in het Gebruiksbesluit sprake van een groepszorgwoning indien die woning: - een zelfstandige woning is, en - daarin vijf of meer cliënten met een vergelijkbare zorgindicatie zorg van één of meer zorgaanbieders ontvangen en samen één huishouding voeren. Het kan hier bijvoorbeeld gaan om groepswonen van verstandelijk gehandicapten of dementerenden. Het onderscheid met de woonfunctie voor kamergewijze

19 verhuur is dat bewoners in een groepszorgwoning een gezamenlijke huishouding voeren en dat zij in die woning wonen in verband met de zorg die hen daar kan worden verleend. Er is hier dus sprake van een vanuit het zorgaanbod georganiseerde koppeling van wonen en zorg. Risicosetting Zorgcluster- en groepszorgwoningen moeten in de in het schema aangegeven gevallen een brandmeldinstallatie hebben. Of er een brandmeldinstallatie aanwezig moet zijn en aan welke omvang van de bewaking en doormelding deze moet voldoen, hangt af van de risicosetting. Deze wordt bepaald door de woonvorm (zorgcluster- of groepszorgwoning), de locatie van de woning (grondgebonden of in woongebouw) en de mate van zorgbehoefte. In het Gebruiksbesluit is deze in drie categorieën onderverdeeld. Uitgaande van de aanname dat de zelfredzaamheid van de bewoners omgekeerd evenredig is aan het noodzakelijke niveau van de aangeboden zorg, worden oplopend in zwaarte van de zorgbehoefte de volgende categorieën onderscheiden: zorg op afspraak: de zorgverlener komt op afspraak langs (bijvoorbeeld thuiszorg, persoonlijke begeleiding en/of verpleeghulp). Deze woonvorm onderscheidt zich slechts in beperkte mate van niet voor zorg bestemde woonfuncties. In veel gevallen is er wel een personenalarmeringssysteem aanwezig, al dan niet in combinatie met een spreek-luisterverbinding naar een zorgcentrale/alarmcentrale, maar deze alarmering is met name bedoeld voor noodoproepen en/of het bieden van (een gevoel van) veiligheid, niet voor communicatie met de thuiszorg; zorg op afroep: de zorgverlener wordt dagelijks, op door de cliënt te bepalen momenten, opgeroepen, bijvoorbeeld voor hulp bij dagelijkse zaken zoals toiletbezoek of aankleden. Deze hulp is 24 uur per dag beschikbaar. Hierbij zijn in de woning specifieke voorzieningen aanwezig ter ondersteuning van die zorgverlening, bijvoorbeeld een professioneel intercomsysteem voor het doen van oproepen in geval van een zorgvraag. De oproep wordt opgenomen door de aanwezige hulpverlener die dienst doet vanuit een in de nabijheid gelegen zusterpost of hulppost, al dan niet via een zorgcentrale. De hulpverlener beschikt over een mobiele telefoon en/of pieper. De bewoner is in staat om zelfstandig hulp in te roepen en is aanspreekbaar via de spreek-luisterverbinding; 24-uurs zorg: kenmerkend is de permanente aanwezigheid van een hulpverlener in de woning zelf. Overdag is per woning permanent een hulpverlener aanwezig en s nachts is er een hulpverlener aanwezig in een zusterpost binnen een cluster van woningen of in de onmiddellijke nabijheid daarvan, zodat de hulpverlener binnen enkele minuten na een alarmsignaal aanwezig kan zijn. Dit kan alarmering door de bewoner zelf zijn of alarmering via de aanwezige rookmelder(s). De bewoner is veelal niet in staat om geheel zelfstandig de behoefte aan hulp te bepalen en vaak ook niet in staat om adequaat te reageren op vragen via een spreek-luisterverbinding of op een alarmsignaal. Brandmelding naar zorgcentrale of zusterpost Bij zorg op afroep in een woongebouw of een groepszorgwoning worden niet alleen de in de woning aanwezige personen gealarmeerd, maar vindt daarnaast ook melding naar de hulppost/hulpverlener en de eventuele zorgcentrale plaats. Bij 24-uurs zorg in een woongebouw of een groepszorgwoning vindt die melding plaats naar de hulppost c.q. de dienstdoende hulpverlener. Deze melding naar de hulppost/hulpverlener en eventuele zorgcentrale vindt dus plaats naast de eventuele doormelding naar de regionale alarmcentrale van de brandweer zoals die op grond van de tabel in bijlage I van het Gebruiksbesluit moet plaatsvinden. Tot slot Of in het concrete geval sprake is van een zorgclusterwoning of een groepszorgwoning, wordt in principe beoordeeld door degene die de woonfunctie exploiteert of gaat exploiteren. Dat betekent echter niet dat de exploitant zijn eigen eisen mag bepalen. Het gebruik van het bouwwerk zal tenslotte altijd moeten voldoen aan de eisen die het Gebruiksbesluit stelt. Is er dus gekozen voor een bepaalde woonvorm, dan zal de woning aan de hand van die keuze worden getoetst aan dit besluit. Mocht het daadwerkelijk gebruik van het bouwwerk afwijken van het eerder door de exploitant aangegeven gebruik, dan is sprake van een onjuiste of onvolledige opgave, waartegen zo nodig bestuursen/of strafrechtelijk kan worden opgetreden. Bij nieuwbouw moet de aanvrager van de bouwvergunning op zijn aanvraagformulier aangeven of het om een dergelijke woonfunctie gaat (zie ook vraag 12 van het aanvraagformulier en de daarbij behorende toelichting). Dit stelt burgemeester en wethouders in staat om ook in het kader van de aanvraag om de bouwvergunning te bezien of in dat bouwwerk een brandmeldinstallatie vereist is.

20 Ministerie van VROM staat voor ruimte, milieu, wonen, wijken en integratie. Beleid maken, uitvoeren en handhaven. Nederland is klein. Denk groot. Dit is een publicatie van: Ministerie van VROM Rijnstraat XP Den Haag VROM 8376 / DECEMBER 2008

Uw woning op maat, voor nu & altijd. Is uw woning al geschikt voor de toekomst?

Uw woning op maat, voor nu & altijd. Is uw woning al geschikt voor de toekomst? Uw woning op maat, voor nu & altijd Is uw woning al geschikt voor de toekomst? 02 Is uw woning al geschikt voor de toekomst? U woont naar volle tevredenheid in uw (eigen) woning en u wilt er zo lang mogelijk

Nadere informatie

Uw woning op maat, voor nu & altijd. Is uw woning al geschikt voor de toekomst?

Uw woning op maat, voor nu & altijd. Is uw woning al geschikt voor de toekomst? Uw woning op maat, voor nu & altijd Is uw woning al geschikt voor de toekomst? 02 Is uw woning al geschikt voor de toekomst? U woont naar volle tevredenheid in uw (eigen) woning en u wilt er zo lang mogelijk

Nadere informatie

Verzorgd wonen in een brandveilig gebouw

Verzorgd wonen in een brandveilig gebouw Verzorgd wonen in een brandveilig gebouw Adviesburo Nieman BV Susan Eggink-Eilander 5 november 2009 1 KOW Architectuur Den Haag KOW Architectuur Den Haag 2 IAA Architecten Enschede De Jong Gortemaker Algra

Nadere informatie

17-6-2015. Programma. Voorbereiding. We willen de brandveiligheid binnen ons bezit verbeteren. Welke gebouwen bezitten we eigenlijk? Waar starten we?

17-6-2015. Programma. Voorbereiding. We willen de brandveiligheid binnen ons bezit verbeteren. Welke gebouwen bezitten we eigenlijk? Waar starten we? Programma Plan van aanpak brandveiligheid woningen en woongebouwen Maikel Boonman Adviseur brandveiligheid Bereikbaar: PVM Eindhoven BV Beukenlaan 129 5616 VD Eindhoven 040 291 40 20 06 340 83 623 m.boonman@p-v-m.nl

Nadere informatie

Vernieuwde brandveiligheidsregelgeving: Wat betekent het voor u?

Vernieuwde brandveiligheidsregelgeving: Wat betekent het voor u? Vernieuwde brandveiligheidsregelgeving: Wat betekent het voor u? Adviesburo Nieman BV Lieuwe de Witte 30 november 2010 KOW Architectuur Den Haag KOW Architectuur Den Haag Opbouw: Gebruiksbesluit verschillen

Nadere informatie

Corporaties en brandveiligheid

Corporaties en brandveiligheid Corporaties en brandveiligheid Wonen met een zorgvraag 29 april 2015 Inhoudsopgave Waarom deze Handreiking voor corporaties?... 2 Uitgangspunten brandveiligheid bij ouderenhuisvesting en wonen met zorg...

Nadere informatie

Scheiden Wonen en Zorg en Brandveiligheid: Hoe zit dat nou?

Scheiden Wonen en Zorg en Brandveiligheid: Hoe zit dat nou? Scheiden Wonen en Zorg en Brandveiligheid: Hoe zit dat nou? (Brandveiligheid volgens het bouwbesluit 2012 in relatie tot het Scheiden van Wonen en Zorg) De invoering van het Scheiden van Wonen en Zorg

Nadere informatie

Beschrijving. Adviesvraag. Woongebouw of zorgclusterwoningen? Standpunt belanghebbende. Advies Definitief

Beschrijving. Adviesvraag. Woongebouw of zorgclusterwoningen? Standpunt belanghebbende. Advies Definitief Trefwoorden: Bouwbesluit 2012, brandveilig gebruik, woongebouw, woonfunctie voor zorg, zorgplicht, handhaving, bestaande bouw, brandmeldinstallatie (BMI) Datum: 20 april 2016 Status: Definitief Beschrijving

Nadere informatie

Veel woningen van chronisch zieken nog niet toekomstbestendig

Veel woningen van chronisch zieken nog niet toekomstbestendig Dit factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen met bronvermelding (Veel woningen van chronisch zieken nog niet toekomstbestendig, D.Baan & M. Heijmans, NIVEL, april 2011) worden gebruikt.

Nadere informatie

Brandveilig van zorg naar wonen

Brandveilig van zorg naar wonen Brandveilig van zorg naar wonen Lieuwe de Witte lwi@nieman.nl Opbouw Doelstellingen brandveiligheid Wat houdt scheiden wonen en zorg in? Wonen en zorg vanuit het Bouwbesluit Consequenties scheiden wonen

Nadere informatie

- 9 JULI I~~ Cj. De extramuralisering versnelt. De leden van de gemeenteraad van Haarlemmermeer \dir/cb. Geachte heer, mevrouw,

- 9 JULI I~~ Cj. De extramuralisering versnelt. De leden van de gemeenteraad van Haarlemmermeer \dir/cb. Geachte heer, mevrouw, De leden van de gemeenteraad van Haarlemmermeer Postbus 250 2130 AG Hoofddorp Bezoekadres: Raadhuisplein 1 Hoofddorp Telefoon 0900 1852 Telefax 023 563 95 50 I~~ Cj Contactpersoon Martijn van der Linden,

Nadere informatie

Factsheet AWBZ, 24 februari 2014. AWBZ naar Wmo: langdurige zorg per 1 januari 2015 naar gemeenten

Factsheet AWBZ, 24 februari 2014. AWBZ naar Wmo: langdurige zorg per 1 januari 2015 naar gemeenten Factsheet AWBZ, 24 februari 2014 AWBZ naar Wmo: langdurige zorg per 1 januari 2015 naar gemeenten Het Rijk draagt op 1 januari 2015 een deel van de zorg voor ouderen, chronisch zieken en gehandicapten

Nadere informatie

Bijlage 5. Wonen met zorg, Ouderenhuisvesting

Bijlage 5. Wonen met zorg, Ouderenhuisvesting Bijlage 5. Wonen met zorg, Ouderenhuisvesting 4.1 Analyse Meer mensen met vraag naar zorg en ondersteuning De komende jaren zal de groep mensen met beperkingen als gevolg van ouderdom toenemen. Dit heeft

Nadere informatie

Ouder worden in Maassluis

Ouder worden in Maassluis Ouder worden in Maassluis Samenvatting discussiebijeenkomsten Ouderen ten behoeve van de Heroriëntatie van het ouderenbeleid in de gemeente Maassluis. Sector Welzijn Juli 2003 Voorwoord Nederland vergrijst

Nadere informatie

Brandveiligheid in wooncomplexen

Brandveiligheid in wooncomplexen Informatieblad Brandveiligheid in wooncomplexen december 2015 Tips om bij te dragen aan een betere brandveiligheid PG werkt samen Dit is een uitgave van Ieder(in) in het kader van het programma PG werkt

Nadere informatie

Beschrijving. Vervallen trap in monumentaal gebouwtje. Advies Definitief

Beschrijving. Vervallen trap in monumentaal gebouwtje. Advies Definitief Trefwoorden: Bouwbesluit 2012, brandveilig gebruik, monument, kantoorfunctie, gelijkwaardigheid, bestaande bouw, herbestemming, vluchtroute, rookmelders, brandmeldinstallatie (BMI) Datum: 16 december 2016

Nadere informatie

Opplussen Nieuwe Stijl

Opplussen Nieuwe Stijl Opplussen Nieuwe Stijl Sabine Verkroost Verkroost Advies 10 Inhoud de aanleiding. terugblik opplussen opplussen nieuwe stijl wat gebeurt er allemaal uw belang bij opplussen 11 Zelfstandig wonen voor iedereen

Nadere informatie

Wonen met Zorg in de anticipeerregio s

Wonen met Zorg in de anticipeerregio s Wonen met Zorg in de anticipeerregio s Inleiding In de komende decennia zal de bevolkingssamenstelling veranderen en zal het aandeel ouderen in de bevolking toenemen. Indien nu al bekend is hoeveel ouderen

Nadere informatie

beleidslijn voor omgevingsvergunning Gebruik of Gebruiksmelding als extra toetsmoment.

beleidslijn voor omgevingsvergunning Gebruik of Gebruiksmelding als extra toetsmoment. Toelichting flowsheet beleidslijn voor omgevingsvergunning Gebruik of Gebruiksmelding als extra toetsmoment. Onderdeel 1 Zorg. Inleiding; wonen met zorg Voorzieningenniveau Extra toetsmoment Een gebouw

Nadere informatie

Onderwerp Bevolkings- en woningbehoefteprognose Noord-Brabant, actualisering 2011

Onderwerp Bevolkings- en woningbehoefteprognose Noord-Brabant, actualisering 2011 Onderwerp Bevolkings- en woningbehoefteprognose Noord-Brabant, actualisering 2011 Status Informerend Voorstel Kennis te nemen van de bevolkings- en woningbehoefteprognose Noord-Brabant, actualisering 2011

Nadere informatie

Demografische gegevens ouderen

Demografische gegevens ouderen In dit hoofdstuk worden de demografische gegevens van de doelgroep ouderen beschreven. We spreken hier van ouderen indien personen 55 jaar of ouder zijn. Dit omdat gezondheidsproblemen met name vanaf die

Nadere informatie

Notitie scheiden van wonen en zorg Kenmerk 13s043

Notitie scheiden van wonen en zorg Kenmerk 13s043 Notitie scheiden van wonen en zorg Kenmerk 13s043 Inleiding De overheid heeft besloten over te gaan het scheiden van de financiering van wonen en zorg. De overheid heeft ook besloten tot hervormingen van

Nadere informatie

Brandveiligheid in wooncomplexen

Brandveiligheid in wooncomplexen Brandveiligheid in wooncomplexen Mensen met een beperking en ouderen lopen helaas een groter risico bij brand. Wat kunt u als huurdersorganisatie, bewonerscommissie of cliëntenorganisatie doen om bij te

Nadere informatie

Erik van den Oord. Programmamanager Implementatie Gebruiksbesluit

Erik van den Oord. Programmamanager Implementatie Gebruiksbesluit Erik van den Oord Programmamanager Implementatie Gebruiksbesluit Het nieuwe Gebruiksbesluit Programma Verdiepingsbijeenkomst 09.30 09.45 uur Opening door Erik van den Oord 09.45 11.00 uur Vraag maar raak

Nadere informatie

Beschrijving. Adviesvraag ADVIES

Beschrijving. Adviesvraag ADVIES ADVIES Registratienummer: Betreft: Branddetectie in gemeenschappelijke vluchtroute Trefwoorden: Bouwbesluit 2012, woongebouw, overige gebruiksfunctie, gelijkwaardigheid, nieuwbouw, vluchtroute, brandmeldinstallatie

Nadere informatie

Bouwbesluit 2012. Brandveiligheid en gebouwontwerp

Bouwbesluit 2012. Brandveiligheid en gebouwontwerp Bouwbesluit 2012 Brandveiligheid en gebouwontwerp Programma Waartoe leidt het Bouwbesluit 2012? Wijzigingen Bouwbesluit 2012 Doormelding Certificering Vluchten Conclusie: Brandveiligheid is een keuze (wetgeving

Nadere informatie

LEVENSLOOPGESCHIKT BOUWEN: PRAKTISCHE OVERWEGINGEN

LEVENSLOOPGESCHIKT BOUWEN: PRAKTISCHE OVERWEGINGEN LEVENSLOOPGESCHIKT BOUWEN: PRAKTISCHE OVERWEGINGEN 'Ons streven is 6.000 nultredenwoningen in de gemeente in 2020'. En: 'Alle nieuwbouw realiseren wij levensloopgeschikt'. Dit zijn voorbeelden van ambities

Nadere informatie

Hertek Projecteringswijzer

Hertek Projecteringswijzer Voor u ligt de Hertek Projecteringswijzer voor brandmeld- en ontruimingsalarminstallaties. Met deze wijzer stelt u voor elke situatie vast of er een dergelijke installatie is vereist op basis van het Bouwbesluit

Nadere informatie

WONEN EN ZORG REGIO LEKSTROOM

WONEN EN ZORG REGIO LEKSTROOM WONEN EN ZORG REGIO LEKSTROOM Inzicht in vraag van zorgdoelgroepen en mensen met een mobiliteitsbeperking in gemeenten Houten, Lopik, Nieuwegein, IJsselstein en Vianen Samenvatting en conclusies 21 november

Nadere informatie

Wonen, Zorg en Maatschappelijk Vastgoed. Gerard Koster VNG

Wonen, Zorg en Maatschappelijk Vastgoed. Gerard Koster VNG Wonen, Zorg en Maatschappelijk Vastgoed Gerard Koster VNG Opbouw presentatie 1. Ontwikkelingen 2. Opgaven regionaal/lokaal 3. Samenwerking 4. Voorbeelden 5. Vragen aan u 1. Ontwikkelingen Extramuralisering:

Nadere informatie

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG Retouradres / Postbus 20011 2500 EA Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Uw kenmerk Datum 6 juni 2013 Betreft vergrijzing, extramuralisering

Nadere informatie

Woningaanpassingen: Wat betekent de WMO voor installateurs?

Woningaanpassingen: Wat betekent de WMO voor installateurs? Deze brochure is gebaseerd op de via www.rijksoverheid.nl ontsloten informatie over de Wmo alsmede de publicatie Woningaanpassingen van A-Z van Vilans (2011). Andere bronnen zijn de website van de Belastingdienst

Nadere informatie

Beschrijving ADVIES. Adviescommissie praktijktoepassing Brandveiligheidsvoorschriften. Postbus 516 2600 AM Delft. www.adviescommissiebrand.

Beschrijving ADVIES. Adviescommissie praktijktoepassing Brandveiligheidsvoorschriften. Postbus 516 2600 AM Delft. www.adviescommissiebrand. ADVIES Registratienummer: Betreft: BMI in woongebouw met incidenteel logiesgebruik Trefwoorden: Bouwbesluit 2012, brandveilig gebruik, woongebouw, logiesfunctie, gelijkwaardigheid, handhaving, bestaande

Nadere informatie

Aansprakelijkheid en bouwregelgeving

Aansprakelijkheid en bouwregelgeving Aansprakelijkheid en bouwregelgeving 2 kanten van de medaille Floris Mollema (VBTM) Johan van der Graaf (NRI) Inleiding Aansprakelijkheid en bouwregelgeving: 2 kanten van de medaille Het Bouwbesluit door

Nadere informatie

Kleine woningaanpassingen voor ouderen

Kleine woningaanpassingen voor ouderen Kleine woningaanpassingen voor ouderen De huidige woning beter geschikt maken Voor gemeenten en corporaties zijn verschillende ontwikkelingen met betrekking tot het wonen van ouderen van belang: het aantal

Nadere informatie

ADVIES. Pagina 1 van 5. Adviescommissie praktijktoepassing brandveiligheidsvoorschriften. Secretariaat info@adviescommissiebrandveiligheid.

ADVIES. Pagina 1 van 5. Adviescommissie praktijktoepassing brandveiligheidsvoorschriften. Secretariaat info@adviescommissiebrandveiligheid. ADVIES Registratienummer: Betreft: Vluchtroute woning door ijssalon Trefwoorden: Bouwbesluit 2012, monument, woning, winkel, handhaving, bestaande bouw, vluchtroute, BMI : Status: Definitief Beschrijving

Nadere informatie

Beschrijving. Adviesvraag. Standpunt belanghebbende. Brandveilig gebruik groepszorgwoning en onderhoudstermijn brandslanghaspel.

Beschrijving. Adviesvraag. Standpunt belanghebbende. Brandveilig gebruik groepszorgwoning en onderhoudstermijn brandslanghaspel. Trefwoorden: Bouwbesluit 2012, brandveilig gebruik, woonfunctie voor zorg, kamergewijze verhuur, vergunningplicht, meldingplicht, bestaande bouw, brandbestrijding Datum: 11 december 2017 Status: Definitief

Nadere informatie

Op 23 mei 2016 heeft u vragen gesteld ex art. 38 RvO inzake ouderen met een laag inkomen in een zorgwoning.

Op 23 mei 2016 heeft u vragen gesteld ex art. 38 RvO inzake ouderen met een laag inkomen in een zorgwoning. Gemeente Haarlem Haarlem Retouradres Postbus 511, 2003PB Haarlem Raadsfractie Trots Haarlem t.a.v. dhr van den Raadt Datum Ons kenmerk Contactpersoon Doorkiesnummer E-mail Onderwerp 5 juli 2016 2016/292376

Nadere informatie

Bewonerspanel Woonvormen

Bewonerspanel Woonvormen Interne Bedrijven, Gemeente Utrecht onderzoek@utrecht.nl / 030 286 1350 www.utrecht.nl/onderzoek Bewonerspanel Woonvormen Extra ruimte is belangrijkste wens voor toekomstige woning Bijna de helft van de

Nadere informatie

Woonvisie gemeente Drimmelen

Woonvisie gemeente Drimmelen Woonvisie gemeente Drimmelen Deel 2 informatieverstrekking 15 sept. 2011 Opzet bijeenkomst Korte beschrijving vorige informatieronde Nieuwe informatie over gedane onderzoeken: Onderzoek senioren Onderzoek

Nadere informatie

Niet omdenken maar omdoen

Niet omdenken maar omdoen Niet omdenken maar omdoen om de opgave in de wijk waar te maken Elle van de Wall, adviseur wonen, zorg en wijken, Talis Ronald Leushuis, raad van bestuur, Talis Veranderende wet- en regelgeving op het

Nadere informatie

Brandmeld en Ontruiming Regelgeving en certificering

Brandmeld en Ontruiming Regelgeving en certificering Siemens Nederland Brandmeld en Ontruiming Regelgeving en certificering Restricted Siemens Nederland 2015 All rights reserved. www.siemens.nl Laat ik mij eerst even voorstellen.. Siemens Nederland N.V.

Nadere informatie

Waard evol Wonen met Zorg

Waard evol Wonen met Zorg Waard evol Wonen met Zorg Ontwikkeling van een gezamenlijke visie op wonen & zorg in de regio Bommelerwaard Samenvatting Introductie De gemeenten Maasdriel en Zaltbommel en de woningcorporaties Woonlinie,

Nadere informatie

Afbakening Het onderzoek richt zich op de fatale woningbranden in 2011. De niet-fatale woningbranden zijn in het onderzoek niet meegenomen.

Afbakening Het onderzoek richt zich op de fatale woningbranden in 2011. De niet-fatale woningbranden zijn in het onderzoek niet meegenomen. Fatale woningbranden 2011 Managementsamenvatting Het Nederlands Instituut Fysieke Veiligheid (NIFV) heeft onderzoek verricht naar de oorzaken, omstandigheden en het verloop van woningbranden met dodelijke

Nadere informatie

BRANDVEILIGHEID INTEGRAAL BEKEKEN BINNEN ZORGINSTELLINGEN

BRANDVEILIGHEID INTEGRAAL BEKEKEN BINNEN ZORGINSTELLINGEN BRANDVEILIGHEID INTEGRAAL BEKEKEN BINNEN ZORGINSTELLINGEN 11 juni 2015 Ir. R.J.M. Köllmann Teamleider Toezicht & Handhaving Veiligheidsregio Utrecht Brandweer Stimulerende Preventie Rol brandweer: nieuwe

Nadere informatie

Wonen Aar en Amstel. Inhoudsopgave. 1 Algemeen...1

Wonen Aar en Amstel. Inhoudsopgave. 1 Algemeen...1 Inhoudsopgave 1...1 2 Hoofdsectie...2 1 Wat is uw leeftijd?...2 2 In welke kern woont u?...3 3 Uit hoeveel personen bestaat uw huishouden?...4 4 Woont u in een huur of koopwoning?...5 5 Wat voor soort

Nadere informatie

Brandveiligheid in de zorg?

Brandveiligheid in de zorg? Brandveiligheid in de zorg? Met regelgeving alleen zijn we er nog niet! Andre Bode College bouw (Bouwcollege) ASPO/BPF 30 mei 2008 Positie Bouwcollege (1) ZBO, vallend onder het ministerie van VWS, (tot

Nadere informatie

Vastgoed als startpunt voor nieuwe businessmodellen

Vastgoed als startpunt voor nieuwe businessmodellen 1 Syntrus Achmea Real Estate & Finance [ C L I C K TO S TA R T ] Vastgoed als startpunt voor nieuwe businessmodellen 22 november 2017 Sectordag VVT Daan Tettero Concept Ontwikkelaar Zorgvastgoed Vermogensbeheerder

Nadere informatie

Wensen en ideeën over Wonen met Welzijn en Zorg vanuit cliëntenperspectief in de regio Eemland: een Quick Scan

Wensen en ideeën over Wonen met Welzijn en Zorg vanuit cliëntenperspectief in de regio Eemland: een Quick Scan Wensen en ideeën over Wonen met Welzijn en Zorg vanuit cliëntenperspectief in de regio Eemland: een Quick Scan Een wensen- en ideeënlijst vanuit cliëntenperspectief als leidraad voor de samenwerkende gemeenten

Nadere informatie

Samenvatting Klanttevredenheidsonderzoek Wmo en de Benchmarks Wmo resultaten over 2013

Samenvatting Klanttevredenheidsonderzoek Wmo en de Benchmarks Wmo resultaten over 2013 Samenvatting Klanttevredenheidsonderzoek Wmo en de Benchmarks Wmo resultaten over 2013 Klanttevredenheidsonderzoek Het KTO is een wettelijke verplichting wat betreft de verantwoording naar de Gemeenteraad

Nadere informatie

10 UITGANGSPUNTEN OUDERENBELEID voor de gemeente Moerdijk

10 UITGANGSPUNTEN OUDERENBELEID voor de gemeente Moerdijk 10 UITGANGSPUNTEN OUDERENBELEID voor de gemeente Moerdijk Een start voor nieuwe kansen ván, vóór en mét ouderen Iedereen, ook oudere van welke cultuur dan ook, wil zo lang mogelijk zelf de regie over

Nadere informatie

Schoonderbeek en Partners Advies BV Postbus 374 6710 BJ Ede Trefwoorden: Gezondheidszorgfunctie, (sub)brandcompartimentering Datum: 7 oktober 2010

Schoonderbeek en Partners Advies BV Postbus 374 6710 BJ Ede Trefwoorden: Gezondheidszorgfunctie, (sub)brandcompartimentering Datum: 7 oktober 2010 AANVRAAG Registratienummer: Betreft: Eisen bestaand gezondheidszorggebouw Aanvrager: ir. C.A.E. (Kees) Rijk Schoonderbeek en Partners Advies BV Postbus 374 6710 BJ Ede Trefwoorden: Gezondheidszorgfunctie,

Nadere informatie

Hoe brandveilig is uw bedrijf?

Hoe brandveilig is uw bedrijf? EXPEDITIE BRANDVEILIGHEID Hoe brandveilig is uw bedrijf? Beantwoord de vragen en ontdek of er verbeterpunten zijn. Ontdek welke punten u en uw medewerkers helpen bij het verbeteren van de brandveiligheid

Nadere informatie

Gemeenten voor Wonen, Zorg en Welzijn

Gemeenten voor Wonen, Zorg en Welzijn Gemeenten voor Wonen, Zorg en Welzijn Gemeenten voor Wonen, Zorg en Welzijn De toenemende vergrijzing enerzijds en de extramuralisering anderzijds stellen eisen aan de kwantiteit en kwaliteit van zorg-

Nadere informatie

ADVIES. Pagina 1 van 6. Adviescommissie praktijktoepassing brandveiligheidsvoorschriften. Secretariaat info@adviescommissiebrandveiligheid.

ADVIES. Pagina 1 van 6. Adviescommissie praktijktoepassing brandveiligheidsvoorschriften. Secretariaat info@adviescommissiebrandveiligheid. ADVIES Registratienummer: Betreft: Adviesaanvraag upgrade tweede vluchtmogelijkheid of enkele vluchtroute op galerij Trefwoorden: Verbouw, handhaving, zorgplicht, vluchtroute, beschermde route, enkele

Nadere informatie

Wonen met zorg in een hofje rondom een centraal plein/voorziening

Wonen met zorg in een hofje rondom een centraal plein/voorziening Concept opdrachtomschrijving Woonbuurt Lauwerscollege. d.d. 13 juli 2018 Versie; opgesteld na dialoog met Initiatiefgroep Wonen & Zorg Wonen met zorg in een hofje rondom een centraal plein/voorziening

Nadere informatie

Bouwbesluit 2012, woongebouw, overige gebruiksfunctie, nieuwbouw, portiekontsluiting, parkeren Datum: 19 mei 2017 Status:

Bouwbesluit 2012, woongebouw, overige gebruiksfunctie, nieuwbouw, portiekontsluiting, parkeren Datum: 19 mei 2017 Status: Trefwoorden: Bouwbesluit 2012, woongebouw, overige gebruiksfunctie, nieuwbouw, portiekontsluiting, parkeren Datum: 19 mei 2017 Status: Definitief Beschrijving Een nieuw te bouwen woongebouw bestaat uit

Nadere informatie

Hierbij zend ik u de antwoorden op de vragen van het Kamerlid Leijten (SP) over de gevolgen van extramuralisering voor zorgaanbieders (2013Z05339).

Hierbij zend ik u de antwoorden op de vragen van het Kamerlid Leijten (SP) over de gevolgen van extramuralisering voor zorgaanbieders (2013Z05339). > Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Rijnstraat 50 2515 XP Den Haag www.rijksoverheid.nl Kenmerk

Nadere informatie

PROVINCIE GELDERLAND Provincie Gelderland. Henk Nouws, Claasje Reijers. Ruimte voor zorg bv

PROVINCIE GELDERLAND Provincie Gelderland. Henk Nouws, Claasje Reijers. Ruimte voor zorg bv MONITOR WONEN-ZORG PROVINCIE GELDERLAND 2013 SA M ENVATTING voor Provincie Gelderland auteur Henk Nouws, Claasje Reijers Ruimte voor zorg bv Research en advies in wonen en zorg Postbus 2038, 3800 CA AMERSFOORT

Nadere informatie

Woonwensen van 55-plussers in Pijnacker-Nootdorp; een samenvatting

Woonwensen van 55-plussers in Pijnacker-Nootdorp; een samenvatting Woonwensen van 55-plussers in Pijnacker-Nootdorp; een samenvatting 1 2 Inhoud 1. Aanleiding 5 2. Wonen en leven in Pijnacker-Nootdorp 6 3. Waar en hoe wonen de 55-plussers? Tevredenheid met woning en woonomgeving

Nadere informatie

samenvatting WOONZORGVISIE GEERTRUIDENBERG Woonzorgvisie Geertruidenberg 4 maart 2015 Pagina 1

samenvatting WOONZORGVISIE GEERTRUIDENBERG Woonzorgvisie Geertruidenberg 4 maart 2015 Pagina 1 samenvatting WOONZORGVISIE GEERTRUIDENBERG Woonzorgvisie Geertruidenberg 4 maart 2015 Pagina 1 Inleiding In de gemeente Geertruidenberg staan al geruime tijd woonzorgcomplexen op de nominatie om herontwikkeld

Nadere informatie

Startdocument Zorg & Veiligheid

Startdocument Zorg & Veiligheid Startdocument Zorg & Veiligheid Aanleiding: Vanwege de landelijk maatschappelijke ontwikkelingen (van minder intramurale 1 zorg naar meer extramurale 2 zorg) willen de veiligheidspartners inspelen op de

Nadere informatie

Serviceflats grote kans voor innovatie van zorg- en woonsector

Serviceflats grote kans voor innovatie van zorg- en woonsector Serviceflats grote kans voor innovatie van zorg- en woonsector Enschede, 8 april 2011 SVF/LH/11/51 Lennart Homan MSc ir. Bernhard Hoeksma TimesLab Capitool 42 7521 PL Enschede Tel. +31 (0)53 433 9033 info@timeslab.nl

Nadere informatie

Kansen en risico's voor omgang met inspecterende partijen Hoe helpt een eigen visie op brandveiligheid in de omgang met inspectie/ brandweer?

Kansen en risico's voor omgang met inspecterende partijen Hoe helpt een eigen visie op brandveiligheid in de omgang met inspectie/ brandweer? Kansen en risico's voor omgang met inspecterende partijen Hoe helpt een eigen visie op brandveiligheid in de omgang met inspectie/ brandweer? Frits de Koning MSc, Rijnstate, e-mail: fdekoning@rijnstate.nl

Nadere informatie

Schouwen-Duiveland Levensloopbestendig? Eric Schellekens 26 mei

Schouwen-Duiveland Levensloopbestendig? Eric Schellekens 26 mei Schouwen-Duiveland Levensloopbestendig? Eric Schellekens 26 mei 2016 06-23169709 Inleiding Trends in de woningmarkt (m.n. voor senioren) Trends in de zorg Trends onder ouderen Levensloopbestendigheid??

Nadere informatie

Aedes-Actiz Kenniscentrum Wonen-Zorg Activiteitenplan 2018

Aedes-Actiz Kenniscentrum Wonen-Zorg Activiteitenplan 2018 Aedes-Actiz Kenniscentrum Wonen-Zorg Activiteitenplan 2018 Transitie naar programmatische brede samenwerking op wonen, welzijn, zorg Inleiding 2018 is een transitiejaar voor het Aedes-Actiz Kenniscentrum

Nadere informatie

Senioren en mensen met beperkingen op de woningmarkt

Senioren en mensen met beperkingen op de woningmarkt Senioren en mensen met beperkingen op de woningmarkt Themapublicatie mede op basis van het WoON 2015 WoON-congres 7 april 2016 Johan van Iersel RIGO Research en Advies Aanleiding en context Een nieuw WoON-bestand

Nadere informatie

Gelijkwaardige oplossing brandveiligheid voor woongebouw aan de Torenstraat/Statenlaan te Drunen

Gelijkwaardige oplossing brandveiligheid voor woongebouw aan de Torenstraat/Statenlaan te Drunen College Onderwerp: V200900620 Gelijkwaardige oplossing brandveiligheid voor woongebouw aan de Torenstraat/Statenlaan te Drunen Samenvatting: Inleiding: De bouwaanvraag van Stichting Woonveste voor een

Nadere informatie

BIJZONDERE WONINGEN ALGEMEEN

BIJZONDERE WONINGEN ALGEMEEN ALGEMEEN INLEIDING In deze folder geven wij informatie over woningen voor specifieke doelgroepen. Zoals woningzoekenden die een senioren-, zorg- of aangepaste woning nodig hebben. Deze woningen worden

Nadere informatie

Rolstoelen AWBZ Gevolgen van artikel 15 BZA-AWBZ

Rolstoelen AWBZ Gevolgen van artikel 15 BZA-AWBZ Onderzoeksrapport Rolstoelen AWBZ Gevolgen van artikel 15 BZA-AWBZ Op 19 juni 2006 uitgebracht aan het hoofd van de afdeling Geschillen van het College voor zorgverzekeringen Uitgave College voor zorgverzekeringen

Nadere informatie

Positie Bouwcollege (1)

Positie Bouwcollege (1) Brandveiligheid in de zorg? Met regelgeving alleen zijn we er nog niet! Andre Bode (Bouwcollege) ASPO/BPF 30 mei 2008 Positie Bouwcollege (1) ZBO, vallend onder het ministerie van VWS, (tot 1-1-2010) taken

Nadere informatie

!7": ZORG 6ERPLEGING EN 6ERZORGING

!7: ZORG 6ERPLEGING EN 6ERZORGING !7": ZORG 6ERPLEGING EN 6ERZORGING )NKOOPBELEID,ANGDURIGE :ORG +LANTVERSIE Uitgangspunten en inkoopdoelen 2015 Verpleging en Verzorging (V&V) U hebt recht op langdurige zorg als dat nodig is. Denk aan

Nadere informatie

ADVIES. Adviescommissie. praktijktoepassing brandveiligheidsvoorschriften. Postbus 30941 2500 GX Den Haag Interne postcode 210

ADVIES. Adviescommissie. praktijktoepassing brandveiligheidsvoorschriften. Postbus 30941 2500 GX Den Haag Interne postcode 210 ADVIES Registratienummer: Betreft: Zelfsluitende toegangsdeuren subbrandcompartimenten woongebouw Trefwoorden: Zorgfunctie, zelfsluitende deuren, gebruiksbesluit : Augustus 2012 Status: Definitief Postbus

Nadere informatie

Planpresentatie Beschermd Wonen en Ontmoeten DGZ Molenstraat-Veldhuislocatie Apeldoorn 22 februari 2016, update d.d. 12 augustus i.s.m.

Planpresentatie Beschermd Wonen en Ontmoeten DGZ Molenstraat-Veldhuislocatie Apeldoorn 22 februari 2016, update d.d. 12 augustus i.s.m. Planpresentatie Beschermd Wonen en Ontmoeten DGZ Molenstraat-Veldhuislocatie Apeldoorn 22 februari 2016, update d.d. 12 augustus 2016 i.s.m. Inhoud - Aanleiding: Visie De Goede Zorg - PvE - Schetsplan

Nadere informatie

STANDPUNT EN PLEIDOOI OVER EXTRAMURALE BEGELEIDING

STANDPUNT EN PLEIDOOI OVER EXTRAMURALE BEGELEIDING VERENIGING BEDRIJFSTAK ZORG 400.11/me november 2011 STANDPUNT EN PLEIDOOI OVER EXTRAMURALE BEGELEIDING De verplaatsing van (extramurale) begeleiding van de AWBZ naar de WMO en dus de gemeenten biedt nieuwe

Nadere informatie

Q en A Ouderen. Solidariteit & gemeenschap

Q en A Ouderen. Solidariteit & gemeenschap Q en A Ouderen Solidariteit & gemeenschap 1. Moeten ouderen straks een beroep doen op familie of buren? De PvdA wil een samenleving waarin we ook zorg voor elkaar hebben. Een samenleving waarin we de zorg

Nadere informatie

De business case op zijn kop Uitdagingen in de ouderen huisvesting

De business case op zijn kop Uitdagingen in de ouderen huisvesting De business case op zijn kop Uitdagingen in de ouderen huisvesting Willemijn Souren - la Fleur 9 april 2015 Programma Korte introductie Woonzorg Nederland Enkele cijfers De nieuwe klant De basis: het huidige

Nadere informatie

MEI 2013. het Nieuwe Zorgwonen

MEI 2013. het Nieuwe Zorgwonen MEI 2013 het Nieuwe Zorgwonen De Zorg Onze Zorg Grote veranderingen in de AWBZ staan ons te wachten. De verzorgingshuisbewoner bestaat straks niet meer. De zorg die eens in het verzorgingshuis gegeven

Nadere informatie

VISIE OP DAGBESTEDING EN WERK DICHTERBIJ

VISIE OP DAGBESTEDING EN WERK DICHTERBIJ VISIE OP DAGBESTEDING EN WERK DICHTERBIJ Visie Dichterbij: Dichterbij schept voorwaarden waardoor mensen met een verstandelijke beperking: - leven in een eigen netwerk temidden van anderen - een eigen

Nadere informatie

Zelfstandig thuis wonen met een zorgvraag. Strategische handvaten voor deze opgave

Zelfstandig thuis wonen met een zorgvraag. Strategische handvaten voor deze opgave Zelfstandig thuis wonen met een zorgvraag Strategische handvaten voor deze opgave Een groeiende zorgvraag Dat mensen die zorg nodig hebben toch zelfstandig kunnen wonen, zich thuis voelen en zo lang mogelijk

Nadere informatie

Van systemen naar mensen Gezamenlijke agenda VWS 8 februari 2013. Vereniging Senioren ING Regio Rotterdam/Zeeland 24 april 2014 Joop Blom

Van systemen naar mensen Gezamenlijke agenda VWS 8 februari 2013. Vereniging Senioren ING Regio Rotterdam/Zeeland 24 april 2014 Joop Blom Nederlandse Vereniging van Organisaties van Gepensioneerden Van systemen naar mensen Gezamenlijke agenda VWS 8 februari 2013. Vereniging Senioren ING Regio Rotterdam/Zeeland 24 april 2014 Joop Blom Nieuwe

Nadere informatie

Wat verandert er voor ouderen in het sociale domein?

Wat verandert er voor ouderen in het sociale domein? Wat verandert er voor ouderen in het sociale domein? 11 juni 2014 Bijeenkomst SBO provincie Utrecht NUZO Netwerk Utrecht Zorg voor Ouderen presentatie door Anneke van Heertum directeur Cosbo-Stad-Utrecht

Nadere informatie

Beleidsregels indicatiestelling aangepaste woningen gemeente Zaanstad 2015

Beleidsregels indicatiestelling aangepaste woningen gemeente Zaanstad 2015 GEMEENTEBLAD Officiële uitgave van gemeente Zaanstad. Nr. 63559 14 juli 2015 Beleidsregels indicatiestelling aangepaste woningen gemeente Zaanstad 2015 In deze beleidsregels wordt beschreven hoe het college

Nadere informatie

Meer woonkansen voor ouderen

Meer woonkansen voor ouderen Meer woonkansen voor ouderen Ouderen willen zo lang mogelijk in hun vertrouwde leefomgeving blijven wonen. Met een slimme combinatie van maatregelen maakt u als gemeente dat mogelijk. Uw resultaten: Efficiënte

Nadere informatie

Hierbij zenden wij u het antwoord op de door u gestelde vragen op grond van artikel 32 reglement van orde van de gemeenteraad.

Hierbij zenden wij u het antwoord op de door u gestelde vragen op grond van artikel 32 reglement van orde van de gemeenteraad. Fractie D66 Uw brief van 4-3-15 Uw kenmerk Ons kenmerk 686997 Behandeld door veiligheidsregio Drenthe Telefoon 14 0522 Bijlage(n) div. Datum Onderwerp artikel 32 vragen: Brandveiligheid verzorgingshuizen

Nadere informatie

De Wmo. en de woonvoorzieningen gehandicapten. januari 2013

De Wmo. en de woonvoorzieningen gehandicapten. januari 2013 De Wmo en de woonvoorzieningen gehandicapten januari 2013 De Wmo en de woonvoorzieningen gehandicapten De Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) De gemeente vindt het belangrijk dat inwoners zo lang

Nadere informatie

Opmars van de deeleconomie

Opmars van de deeleconomie www.romagazine.nl Jaargang 33 nr. 7-8 juli 2015 Opmars van de deeleconomie Ruimtewinst en beter leefmilieu Gekoppelde warmtenetwerken Duurzaam met regionale stadswarmtenetten Gert-Jan Buitendijk Stedelijke

Nadere informatie

Beleidsregels indicatiestelling aangepaste woningen gemeente Zaanstad 2016

Beleidsregels indicatiestelling aangepaste woningen gemeente Zaanstad 2016 GEMEENTEBLAD Officiële uitgave van gemeente Zaanstad. Nr. 3124 12 januari 2016 Beleidsregels indicatiestelling aangepaste woningen gemeente Zaanstad 2016 Het college van burgemeester en wethouders van

Nadere informatie

Onbekommerd wonen in Breda

Onbekommerd wonen in Breda Onbekommerd wonen in Breda Verslag van de aanpak GWI 1998-2015 Geschikt Wonen voor Iedereen 2 Aanleiding In Nederland is sprake van een dubbele vergrijzing. Het aantal ouderen neemt flink toe en ze worden

Nadere informatie

MeerSaam Samen wonen samen delen Huisvesting voor senioren Huren of kopen

MeerSaam Samen wonen samen delen Huisvesting voor senioren Huren of kopen Hoe zou u als senior willen wonen? MeerSaam Samen wonen samen delen Huisvesting voor senioren Huren of kopen Samen wonen en samen delen MeerSaam is de naam voor een nieuw landelijk initiatief om alleenstaande

Nadere informatie

Vrijwilligerswerk, mantelzorg en sociale contacten

Vrijwilligerswerk, mantelzorg en sociale contacten Vrijwilligerswerk, mantelzorg en sociale contacten Gemeente s-hertogenbosch, afdeling Onderzoek & Statistiek, februari 2019 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Vrijwilligerswerk... 4 3. Mantelzorg... 8

Nadere informatie

Meeuwen, R. van. Geachte mevrouw/mijnheer,

Meeuwen, R. van. Geachte mevrouw/mijnheer, Meeuwen, R. van Van: Torre, P. van der Verzonden: maandag 2 november 2015 17:08 Aan: SST Antwoord Onderwerp: Reactie op uw mail over De Heybergh Geachte mevrouw/mijnheer, Graag reageren wij, college van

Nadere informatie

Meer woonkansen voor ouderen

Meer woonkansen voor ouderen Meer woonkansen voor ouderen Ouderen willen zo lang mogelijk in hun vertrouwde leefomgeving blijven wonen. Met een slimme combinatie van maatregelen maakt u als gemeente dat mogelijk. Uw resultaten: Efficiënte

Nadere informatie

!7": ZORG 'EHANDICAPTENZORG

!7: ZORG 'EHANDICAPTENZORG !7": ZORG 'EHANDICAPTENZORG )NKOOPBELEID,ANGDURIGE :ORG +LANTVERSIE De inkoop van gehandicaptenzorg in 2015 1 Als het nodig is heb je recht op langdurige zorg. Denk aan thuiszorg, verblijf in een verpleeg-

Nadere informatie

Woon-zorgprojecten Visualiseren van wensen

Woon-zorgprojecten Visualiseren van wensen 10-04-2017 (JH) Op 4 juni 2015 heeft het college motie M39 Stimuleer woon-zorg initiatieven in Utrecht overgenomen. In de motie wordt het college verzocht om samen met ACO, COSBO-stad, SOLGU, Attifa Zorg

Nadere informatie

Woningcorporaties: oplosser of veroorzaker van zorg- en veiligheidsproblemen? Sander Koomen (Aedes) Simone van Raak (Zayaz)

Woningcorporaties: oplosser of veroorzaker van zorg- en veiligheidsproblemen? Sander Koomen (Aedes) Simone van Raak (Zayaz) Woningcorporaties: oplosser of veroorzaker van zorg- en veiligheidsproblemen? Sander Koomen (Aedes) Simone van Raak (Zayaz) Agenda De sector Taak en rol corporaties Zorg en veiligheid > actuele vraagstukken

Nadere informatie

Zorgcirkels Nachtzorg

Zorgcirkels Nachtzorg Zorgcirkels Nachtzorg elkom Frenk van den Berg Hoofd CommunicatieCentrale en team 24 uur zorg Agenda Nachtzorg en zorgcirkels Visie Beleid Organisatie Met het OOG op morgen Context Vergrijzing en ontgroening

Nadere informatie

Gevolgen voor het huishoudboekje bij scheiden wonen en zorg in de ouderenzorg

Gevolgen voor het huishoudboekje bij scheiden wonen en zorg in de ouderenzorg Gevolgen voor het huishoudboekje bij scheiden wonen en zorg in de ouderenzorg facts and figures 2 Gevolgen voor het huishoudboekje bij scheiden van wonen en zorg in de ouderenzorg Auteurs: Dit is een uitgave

Nadere informatie

Verordening Individuele Voorzieningen. Een onderzoek onder leden van Digipanel Haarlem

Verordening Individuele Voorzieningen. Een onderzoek onder leden van Digipanel Haarlem Verordening Individuele Voorzieningen Een onderzoek onder leden van Digipanel Haarlem Onderzoek en Statistiek Haarlem, november 2009 1 Colofon Opdrachtgever: Samensteller: Gemeente Haarlem Programmabureau

Nadere informatie